S7300 Temel Seviye Son

S7 300 TEMEL SEVİYE EĞİTİM NOTLARI

HAZIRLAYAN ÖZGÜR TURAY KAYMAKÇI E-mail : [email protected] İ.T.Ü. Elektrik – Elektronik Fak. Kontrol Mühendisliği Bölümü Endüstriyel Otomasyon Laboratuarı

S7 300 – Temel Seviye

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

S7 300 Temel Seviye Konu Başlıkları •S7300’ün Genel Özellikleri •S/300’ün Modüler Donanım Yapısı •PC-PLC Haberleşmesi •STEP 7 Simatic Manager •Program Oluşturma •Donanım Yapısı Oluşturma •PLC’nin Çalışma Felsefesi •Programlama Teknikleri •Yapısal Programlama Elemanları •Program Bloklarını Oluşturma •Program Yazım Editörü •Program Gösterilimi •Sayı Formatları •İkili Mantıksal İşlemler •Temel Mantıksal İşlemler •Kurma-Silme Komutları •Çıkan Kenar ve Düşen Kenar Algılama Komutları •İkili Mantıksal İşlemlerin İçeriğini Bir Hafıza Elemanında Saklamak •Zamanlama İşlemleri •Gecikmeli Zamanlayıcı (S_ODT) •Gecikmeli ve Mühürlemeli Zamanlayıcı (S_ODTD) •Düşen Kenara Göre Gecikmeli Zamanlayıcı (S_OFFDT) •Darbe Zamanlı Zamanlayıcı (S_PULSE) •Uzatılmış Darbe Zamanlı Zamanlayıcı (S_PEXT) Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

2

S7 300 – Temel Seviye

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

•Sayma İşlemleri •İleri Sayıcı(CU) •Geri Sayıcı(CD) •İleri-Geri Sayıcı(CUD) •Karşılaştırma Komutları •Karşılaştırma Komutlarının Sayıcılarla Beraber Kullanılması •Dönüştürme Komutları •BCD <─> 16 bitlik Tamsayı(INT) •BCD <─> 32 bitlik Tamsayı(INT) •16 Bitlik Tamsayı(INT) ─>32 bitlik Tamsayı(INT) •32 Bitlik Tamsayı(INT) ─>32 bitlik Gerçek Sayı(Floating Point) •16 bitlik Sayının Bit Düzeyinde Eşleniğini Alma •16 bitlik Sayının Eşleniğini Alma •32 bitlik Sayının Eşleniğini Alma •32 Bitlik Gerçek Sayıyı 32 Bitlik Tamsayıya Dönüştürme •ROUND •TRUNC •FLOOR •CEIL •Sembolik adresleme ve Sembol Tablosu •Değişken Tablolarının Oluşturulması(VAT)

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

3

S7 300

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Genel Özellikler „

Orta performanslı işler için geliştirilmiş modüler PLC sistemi

„

Farklı farklı otomasyon problemlerine cevap verebilecek nitelikte zengin ürün çeşidi

„

Proseste bir geliştirme gerektiğinde kolay ve sorunsuz olarak genişleme olanağı

„

MPI, Profibus ve Endüstriyel Ethernet gibi haberleşme ağlarına bağlanabilme olanağı

„

Programlama aşamasında geniş bir komut kümesine destek sağlaması

„

SCL,

Graph

gibi

üst

düzey

programlama

teknikleriyle

programlayabilme

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

4

Modüler Yapı

Güç Kaynağı

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Askı

Haberleşme Modülü CPU

İşaret Modülleri

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

5

Modüler Yapı

„

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Güç Kaynağı(PS) :PLC’ ye bağlı olan modüllerin güç ihtiyacını karşılamak için kullanılmaktadır. Maksimum 2A, 5A ve 10 A olacak şekilde 3 farklı modeli mevcuttur.

„

CPU :Merkezi İşlem Birimi

„

İşaret Modülü(SM) „

Digital Giriş Modülleri : 24 V. DC transistor, 120/220 V. AC röle

„

Dijital Çıkış Modülleri : 24 V. DC transistor, 120/220 AC Röle

„

Analog Giriş Modülü : Gerilim, Akım, Direnç ve Isılçift (Thermocouple),

„

„

„

Analog Çıkış Modülü : Gerilim ve Akım

Fonksiyon Modülü(FM) „

Sayma

„

Pozisyon

„

Kapalı Çevrim Kontrol

Haberleşme Modülü(CP)

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

6

CPU Yapısı

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Durum LED’leri

SF BATF DC5V FRCE RUN STOP

Hafıza Kartı Giriş Yuvası

RUN-P RUN

Çalışma Modu Seçim Anahtarı

STOP M-RES

MPI Bağlantı Noktası

SIMATIC S7-300 Pil MPI

MRES :Hafıza Reset STOP :Durma Modu RUN :Çalışma Modu,bilgisayar tarafından sadece okuma anlamında ulaşım mümkün. RUN-P :Çalışma modu, bilgisayar tarafından hem okuma hem de yazma anlamında erişme mümkün.

SF: Grup Hatası, CPU’da modüllerde bir hata var

yada

BATF: Pil hatası,pilin gerilim seviyesi düşük yada pil yok DC5V:5 Volt DC sinyali FRCE :Bir yada daha fazla giriş yada çıkış zorlanıyor RUN :CPU çalışmaya başlarken yanıp söner, çalışma modunda ise sürekli yanar. STOP :Durma modunda sürekli yanar. Hafızayı sıfırlama işlemi süresince yavaş bir şekilde yanıp söner,işlemin bitmesiyle beraber hızlı olarak yanıp söner.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

7

PC-PLC Haberleşmesinin Sağlanması

CP 5611 Haberleşme Kartı PCI Yuvasına takılıyor.

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

CP 5511 Haberleşme Kartı PCMCIA Yuvasına takılıyor.

MPI Kablo

Simatic S7,PC Adaptör USB-RS485(MPI) dönüştürücü

PC ile PLC arasındaki haberleşmeyi sağlamak için farklı çözümler söz konusudur. ISA Yuvası üzerinden ( Ör : MPI-ISA Card ) PCI Yuvası üzerinden ( Ör : CP5611 ) PCMCIA Yuvası üzerinden ( Ör : CP5511 ) USB çıkışı üzerinden ( Ör : Simatic S7,PC Adaptör) Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

8

PC – PLC Haberleşmesinin Sağlanması

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

1. Adım PC-PLC bağlantısını sağlayabilmek için bu iki cihaz arasındaki haberleşmeyi sağlayan cihazın ayarları yapılmalıdır. Bu işlem STEP 7 ile beraber gelen PGPC-Interface programı vasıtasıyla yapılır. →Start → SIMATIC → STEP 7 → Set PG-PC-Interface

2. Adım

Program çalıştırıldığında karşımıza gelen pencere kullanacağımız arayüzün belirlendiği penceredir.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

9

PC – PLC Haberleşmesinin Sağlanması

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

3. Adım

Bu pencerede PC-PLC haberleşmesini sağlamaya yönelik geliştirilen arayüzler mevcuttur. Haberleşmenin sağlanacağı arayüz seçilip “Install” a basılır. 4. Adım

Seçilmiş olan haberleşme arayüzü yüklenmiş olarak belirecektir. Bundan sonra “Close” a basılır.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

10

PC – PLC Haberleşmesinin Sağlanması

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

5. Adım PC ile PLC arasındaki haberleşme protokolü olan MPI’ın özelliklerini belirlemek üzere ilk olarak “PC Adapter(MPI)” seçilir ve arkasından “Properties” e basılır.

6. Adım Bu

sayfada,

kullanılan

arayüzün PC ile haberleşme için kullandığı fiziksel ortam belirlenir.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

11

PC – PLC Haberleşmesinin Sağlanması

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

7. Adım

MPI adress:

PC’nin, MPI ağına bağlandığında alacağı adres

belirlenir. Tımeout: MPI ağında bir hata oluştuğunda ağın ne kadar süreyle izleneceğini belirler. Mesela ağda haberleşme yoğunluğundan dolayı cevap paketlerinde bir gecikme olduğunda ayarlanan süre kadar PC cevabın gelmesini bekler. Alabileceği değerler 10 s., 30 s., ve 100 s.’dir Transmission Rate: Ağda kullanılacak haberleşme hızı belirlenir. Alabileceği değerler 1.5 Mbps., 187.5 Kbps., 19.2 Kbps.’dır Highest Station Adress: Ağa bağlı olan cihazlara verilebilecek en yüksek adres girilir. Alabileceği değerler 15, 31, 63, 126’dır. Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

12

STEP 7 Simatic Manager

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Başlamak için Simatic Manager iconuna basın. veya Start → All Programs → SIMATIC → Simatic Manager Program çalıştığında ilk defa kullananlar için kolaylık oluşturması adına Yeni Proje Sihirbazı ile başlar. Bu sihirbaz ile projede kullanılacak CPU, CPU’nun MPI haberleşme adresi ve program esnasında gerekebilecek olan organizasyon blokları belirlenir ve proje içerisine yerleştirilir. Aşağıda verilen Yeni Proje Sihirbazı ile değil de klasik bir şekilde projeyi oluşturmak istediğimizde karşımıza gelecek olan sayfa görüntüsüdür.

PC’ye bağlı olan haberleşme arayüzü üzerinden ulaşılabilecek haberleşme noktalarını gösterir. Yeni proje açar PC’ye kaydedilmiş projeyi açar

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

13

STEP 7 Simatic Manager

2. Haberleşme ayarları doğru yapıldığı takdirde

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

(Accessible Modes)

düğmesine basıldığında PC’ye arayüz üzerinden bağlı olan bütün PLC’ler görünecektir.

MPI ağı, seri olarak kendine has bir protokolle, RS 485 fiziksel katmanı üzerinden haberleşen bir ağ yapısıdır. Ağdaki haberleşme hızı, ağdaki modülleri birbirine bağlayan haberleşme kablosunun uzunluğuna ve ağda haberleşen modül sayısına bağlıdır. Bu bağlamda PC ile PLC arasındaki haberleşme hızını ve timeout süresini ağın durumuna uygun olarak seçmek gerekir. Eğer haberleşilmek istenilen PLC bir MPI ağına bağlı ise “Accessible Nodes” ikonuna basıldığında, PC hem bu PLC’yi hem de ağdaki diğer modülleri bulur. Program PC’den çıkan MPI kablosunun bağlı olduğu modülü ekstradan belirtmek için MPI adresini belirttikten sonra yanına “(Direct)” yazar. Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

14

STEP 7 Simatic Manager

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Proje Oluşturma

Simatic Manager ekranında “New Project/Library” ikonuna basıldığında proje oluşturma sayfası belirir. Buradan oluşturulacak olan projenin ismi, tipi girilir. Oluşturulacak olan proje eğer bir değişiklik yapılmazda standart olarak C:\Program Files\Siemens\Step7\s7proj dizini altına kaydedilir.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

15

STEP 7 Simatic Manager

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

İstasyon Oluşturma

Simatic Manager bünyesinde proje sadece PLC’ye yüklenecek olan kod kümesini içermez aynı zamanda PLC’ye ait donamım yapısı ve haberleşme yapısını da içermektedir. Bu bağlamda oluşturulan projedeki veriler proje bünyesinde objeler şeklinde hiyerarşik bir yapıda saklanır. Insert → Station → Simatic 300 Station ile projenin içerisine bir S7 300 istasyonu yerleştirin.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

16

STEP 7 Simatic Manager

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Donanım Yapısını Oluşturma S7 300 PLC ailesi farklı otomasyon uygulamaları için farklı farklı giriş çıkış arabirimlerine sahiptir. Bu tercih edilen çevre birimlerine ait giriş ve çıkışları kullanmadan önce ilk olarak CPU’nun hafızasına yüklemek gerekir. Bunun için STEP 7 ile beraber gelen HW Config programı kullanılır.

İlk olarak katalogdan PLC’nin üzerinde yerleşeceği askı seçilir. Bir excel tablosunu andıran yapıda gösterilen her bir satır, askı üzerindeki yarıkları sembolize eder. 1 no.lu yarık güç kaynağı için ayrılmıştır. 2 ve 3 no.lu yarıklar CPU ve sonrakiler ise haberleşme, işaret ve fonksiyon modülleri için ayrılmıştır.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

17

STEP 7 Simatic Manager

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Donanım Yapısını Oluşturma PS 307 5A CPU 315-2 DP DI16xDC24V DO16XDC24V/0.5A AI4/AO2

Yukarıdaki gibi bir donanım yapısı HW Config. programı yardımıyla şu şekilde oluşturulur. İlk olarak katalogdan S7 300 için askı seçilir. Arkasından 1 no.lu yarık işaretlendikten sonra katalogdan PS başlığı altından verilen özelliklere sahip olan güç kaynağı seçilir. Arkasından 2 no.lu yarık seçilir ve CPU-300 başlığı altından uygun işlemci tercih edilir. 3 no.lu yarığı fiziksel olarak CPU doldurduğundan burası boş bırakılarak 4 no.lu yarık seçilir. DI-300 başlığından uygun dijital giriş modülü tercih edilir. Aynı işlem 5 ve 6 no.lu yarıklar için tekrarlanır.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

18

STEP 7 Simatic Manager

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Proje: Donanım ve diğer yapıların(MPI, Profibus gibi) saklandığı klasör Simatic S7300 Station : Uygun donanım yapısının ve CPU datalarının saklandığı klasör Symbols: Sembolik adresleme için genel sembollerin saklandığı veri tablosu Sources: Geliştirilen STL, SCL yada GRAPH tabanlı program parçacıklarının kaynak kodları saklanır. Blocks: Lojik Bloklar(OB, FB, FC, SFB ve SFC), Data Blokları, Sistem Data Blokları ve Değişken Tabloları saklanır.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

19

PLC’nin Çalışma Felsefesi

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Giriş Görüntü Belleği(PII)’deki değerleri yeniler. PLC’nin hafızasındaki program parçası

PII Sayıcı

Satır 1.

Satır

2.

Satır

Hafıza Alanı PIQ

. n. Satır

Zamanlayıcı

Çıkış Görüntü Belleği(PIQ)’deki değerleri çıkışa aktarır.

Giriş birimlerindeki değerler Giriş Görüntü Belleği(PII)’ne kaydedilir. Bu değerler bir sonraki çevrime kadar değişmez. Program belleğindeki komutlar adım adım sırayla işlenir. Programda kullanılan giriş değerleri giriş görüntü belleğine yazılan değerlerdir ve bir program çevrimi süresince değişmez. Hesaplanan çıkış değerleri Çıkış Görüntü Belleğine(PIQ) kaydedilir. Hatalı çalışma durumları incelenir. Hata yoksa çıkış görüntü belleğine kaydedilen değerler çıkış birimine aktarılır. Çıkış birimine aktarma işlemi tamamlandıktan sonra tekrar birinci adıma dönülür. Çıkış birimine aktarılan değerler bir sonraki çevrime kadar değişmez. Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

20

Programlama Teknikleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Lineer Programlama OB1

Proje

bünyesinde

PLC

için

geliştirilen

program tek bir blok üzerinden programlanır. Alt program gibi yapılar kullanılmaz. Çözüm

. . .

tek bir program parçası ile üretilir.

Yapısal Programlama OB1 FC1

. . .

FB3

. . . DB30

Bu programlama tekniğinde program uygun alt parçalara bölünür. Ana Program ise bunları çağıran bir yapıda programlanır. Hem projenin tasarımı hem de işletilmesi aşamasında kullanıcılara kolaylıklar sağlar. Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

21

STEP 7’de Yapısal Programlama Elemanları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

DB

FC

FB

SFC SFB

OB

FC

FC

SFC

FB

FB

FC

OB: Organizasyon Blokları işletim sistemi tarafından çağrılan bloklardır. İşlevlerine göre farklı farklı organizasyon blokları mevcuttur. Mesela OB1 ana programın koşturulduğu organizasyon bloğudur. Bunun yanında OB35 zamana bağlı kesmeli çalışan organizasyon bloğudur. CPU’nun tipine göre organizasyon blokların sayısı değişebilir. FC/FB: Fonksiyon ve Fonksiyon Blokları yapısal programlama mantığı içerisinde gelişmiş bir alt program gibi davranan yapılardır. Kompleks program parçalarını küçük, takip edilebilir yapılara bölmek için kullanılabilir. SFC/SFB: Sistem Fonksiyon ve Sistem Fonksiyon Blokları CPU ile birlikte gelen hazır yapılardır. DB: Veri Blokları veri saklanmak için kullanılan yapılardır. Özel ve Genel olmak üzere iki farklı tipi mevcuttur.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

22

Program Bloklarını Oluşturma

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Simatic Manager bünyesinde program parçalarını oluşturabilmek için ilk olarak “Blocks” klasörü seçilir. Klasör seçili iken sağda oluşan pencerede mouse’a sağ kliklemek suretiyle yeni bir pencere açtırılır. Bu pencerede “Insert New Object” altından istenilen blok tercih edilir. Diğer bir şekilde Blocks klasörü yine seçili iken Insert → S7 Block →

şeklindedir.

Proje oluşturulmasıyla birlikte Blocks klasörünün altında OB1 Ana Program Bloğu standart olarak oluşur. Insert → S7 Block →Function ile yeni bir Fonksiyon oluşturun. Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

23

Programın Yazılması

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Oluşturulan program bloğu üzerine iki defa kliklediğimizde program yazmak için geliştirilmiş olan “LAD, STL, FBD – Programming S7 Blocks” programı bünyesinde istemiş olduğumuz blok açılır.

Temel programlama elemanları

Programın kodunun geliştirildiği ortam

PLC’yi programlayabilmek için çağıracağımız tüm komutları içeren katalog

Geliştirilen kodu PLC’ye yükler. Sembolik gösterilimi aktif hale getirir. Gözlemleme(Monitor) işlevini aktif hale getirir. Yeni Network oluşturur.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

24

Program Gösterimi

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Bir kumanda ya da kontrol sisteminin çözümüne ilişkin sözel ya da matematiksel kuralların PLC program belleğine aktarılması özel bir programlama dili ve derleyicisi aracılığıyla yapılır. PLC programlama dilleri, komut ile programlama ve grafiksel programlama olarak iki ana başlık altında toplanabilir. Programın geliştirildiği ortam olan LAD, STL, FBD – Programming S7 Blocks da 3 farklı şekilde program geliştirmek mümkündür. Bunlardan biri komut ile programlama tekniğine diğer ikisi ise grafiksel programlama tekniğine girer. Bunlar aşağıdaki gibidir. Network 1 I0.0

I0.1

Network 1

Q4.0

A

Q4.0

0.0

O

I

0.1

O

Q

4.0

Q

4.0

A(

Network 2 I0.2

I

I0.3

)

Q4.1

=

Network 2

Merdiven Diyagramı(LAD) Network 1 I0.1

>=

I0.0

&

Q4.0 =

Q4.1

A

I

0.2

A

I

0.3

=

Q

4.1

Komut Listesi(STL) Network 2 I0.2 I0.3

&

Q4.1 =

Fonksiyon Blok Diyagramı(FBD) Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

25

Sayı Formatları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Bit

1 Byte = 8 Bit

Ör: I0.0, I0.1, Q4.0, MW5.9

1 Integer = 16 Bit 1 Integer = 2 Byte

Byte(B) Ör: MB9, IB3, QB4

1 Double Integer = 32 Bit 1 Double Integer = 4 Byte

Interger(I) Ör: MW10, MW12, IW0 Double Integer(DI) Ör: MD10, MD14, IW0 Floating Point Ör: MD10, MD14

Byte Integer Double Integer

İşaretsiz Tam Değer

İşaretli Tam Değer

0…255

-127…128

(0…FF)

(80…7F)

0…65535

-32,768…32,767

(0…FFFF)

(8000…7FFF)

0…4,294,967,295

-2,147,483,648… 2.147,483,647

(0…FFFFFFFF)

(8000 0000…7FFF FFFF)

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

26

Sayı Formatları

MSB 7 6 5 4 3 2

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

LSB 1 0

I 3.4

I 0 I 1 I 2 I 3 I 4

Byte’ın kaçıncı biti olduğu

I 5

Byte numarası Adres Tipi

Ayraç

I 6 I 7

MSB 7

LSB 0 MB20

MB20 Hafıza bölgesini belirtir Hafıza formatını belirtir Hafıza alanını belirtir

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

27

Sayı Formatları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Integer

=125

BCD 1

İşaret

2

5

0000 + 1111 -

BCD formatında her bir ondalık sayı 4 bitle ifade edilir. 16 bitlik bir alanda BCD formatında -999 ile 999 arasındaki sayılar saklanabilir. MSB 15

LSB 0

8 7

MB20

MB21

MW20

MSB 31

24 23

MB20

16 15

MB21

LSB 0

8 7

MB22

MW20

MB23

MW22

MD20

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

28

İkili Mantıksal İşlemler

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Kumanda devrelerindeki mantıksal işlevlerin gerçeklenmesi kontrol birimine ilişkin ikili mantıksal işlemlerle yapılır. Elektropnömatik kumanda devreleri için de geçerli olan bu tür işlemler komut (STL), merdiven mantığı (LAD) veya fonksiyon blok (FBD) ile ifade edilebilir.

İkili mantıksal işlemlerde kullanılacak olan komutlar komut katalogundaki “Bit logic” bölümünün altındadır. Yanda hem LAD hem de FBD için iki mantıksal işlemlerde kullanılabilecek olan komutlar verilmiştir. STL’de bu komutlarla aynı işlevi sağlayan komutların yanı sıra LAD ve FBD’de karşılığı olmayan komutlar da mevcuttur.

LAD

FBD

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

29

İkili Mantıksal İşlemler

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Temel Mantıksal İşlemler Temel mantıksal işlem komutları VE(AND), VEYA(OR) ve DEĞİL(NOT) komutlarıdır. Bu komutları merdiven mantığıyla programlama tekniğinde normalde açık, normalde kapalı kontak gibi sembolleriyle gerçeklenirler. Programlama tekniği olarak ta merdiven mantığı geleneksel kumanda devrelerine benzemektedir. Pasifken

Aktifken

PLC’deki gösterim

Normalde Açık Kontak

Normalde Kapalı Kontak

VE Kapısı

VEYA Kapısı

DEĞİL Kapısı

A

B

Q

A

B

Q

A

Q

0

0

0

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

1

1

0

1

0

0

1

0

1

1

1

1

1

1

1

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

30

İkili Mantıksal İşlemler

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Temel mantıksal işlemler bit düzeyinde şu adres alanları için geçerlidir.

I, Q, M, L, D, T, C

Mantıksal Fonksiyon Q4.1 = [ ( I0.0 * I0.1 ) + M0.1 ] * [ I0.2 * M0.0 ] STL

LAD I0.0

Q4.1

I0.2

I0.1

A( M0.1

M0.0

AN I

0.0

AN I

0.1

O

M

0.1

ON I

0.2

O

0.0

) FBD I0.0

A( &

I0.1

>=

M0.1

)

&

= I0.2

M Q

4.1

>=

M0.0

Q4.1 =

Problem Q4.2 = M1.0 + [ I0.0 * I0.1 * ( I0.2 + Q4.2 )] Q4.3 = [ ( I0.0 + I0.1 ) * I0.3 * I0.4 ] + I0.2

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

31

İkili Mantıksal İşlemler

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Kurma-Silme(SET-RESET) İşlemleri Kurma komutu, bir bitlik adres alanının içeriğini “1” yapar. Silme komutu ise bir bitlik adres alanının içeriğini “0”a çeker. Geçerli Giriş Adresleri(Bit)

I, Q, M, L, D

LAD

FBD

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

32

İkili Mantıksal İşlemler

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Kurma veya Silme Baskın İki Kararlı İşlem Elemanları

Kurma baskın iki kararlı (RS) elemanın her iki girişi de 1 yapıldığında çıkışı 1, silme baskın iki karalı (SR) elemanın her iki girişi de 1 yapıldığında çıkışı 0 olur. Diğer giriş değerlerinde silme kurma komutları ile eşdeğerdir.

Geçerli Giriş Adresleri(Bit)

Geçerli Çıkış Adresleri(Bit)

I, Q, M, L, D Network 1 I0.0 S

I, Q, M, L, D M0.0 SR

Network 1 Q4.0 Q

I0.1 R

M0.0 I0.0

S

I0.1

R

SR

Q4.0 =

Network 2

Network 2 I0.1 R

M0.1 RS

I0.0 S

M0.1

Q4.1 Q

I0.1

R

I0.0

S

LAD

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

RS

Q4.1 =

FBD

33

İkili Mantıksal İşlemler

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Çıkan Kenar ve Düşen Kenar Algılama Komutları Bir işaretin yalnız çıkan veya düşen kenarlarını algılamak için giriş işaretinin mantıksal 0’dan 1’e değişmesi veya 1’den 0’a değişmesi durumunda 1 program tarama süresince mantıksal 1 işareti üreten komutlar kullanılır. S7 300 CPU’larda iki farklı tür kenar algılama komutu mevcuttur.

1. RLO Kenar Değerlendirmesi Geçerli Giriş Adresleri(Bit)

I, Q, M, L, D

LAD

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

FBD

34

İkili Mantıksal İşlemler

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

2. İşaret Kenar Değerlendirmesi Geçerli Giriş Adresleri(Bit)

I, Q, M, L, D

LAD

FBD

Zaman Diyagramı I0.0 1 tarama süresi

Q4.0 1 tarama süresi

Q4.1

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

35

İkili Mantıksal İşlemler Lojik İfadenin Saklama

İçeriğini

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Bir

Hafıza

Alanında

İkili mantıksal işlemlerin ara sonuçlarını ikili sonuç komutu kullanmadan saklamaya yarayan komuttur. Bu şekilde aynı ikili alt işlemi bir alt satırda yeniden yapılması gerekmez. Geçerli Giriş Adresleri(Bit)

I, Q, M, *L, D * L adres alanı sadece lojik bloğun(FC, FB ve OB) değişken tablosunda bir geçici hafıza olarak tanımlanmış ise kullanılabilir.

LAD

FBD

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

36

Zamanlama İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Genel Özellikler „

5 tip zamanlayıcı mevcuttur. „

S_ODT(SD)

Gecikmeli Zamanlayıcı

„

S_ODTD(SS)

Gecikmeli ve Mühürlemeli Zamanlayıcı

„

S_OFFDT(SF)

Düşen Kenara Göre Gecikmeli Zamanlayıcı

„

S_PULSE(SP)

Darbe Zamanlı Zamanlayıcı

„

S_PEXT(SE)

Uzatılmış Darbe Zamanlı Zamanlayıcı

S7 300 ailesine ait CPU’larda S7 200’lerden farklı olarak CPU’daki zamanlayıcılar, zamanlayıcı tiplerine göre belli sabit sayılarda olacak şekilde ayrılmamıştır. Projedeki ihtiyaca bağlı olarak istenilen tipte zamanlayıcı CPU’nun izin verdiği zamanlayıcı sayısını aşmamak şartıyla istenildiği kadar kullanılabilir. „

Bunlardan dördü yükselen kenar, bir türü ise düşen kenar ile tetiklenir.

„

Zamanlayıcılar tetikleme prensibine göre çalışırlar ve içerikleri belirlenen zamandan 0’a doğru geriye akar.

„

Her yeni gelen tetikleme sinyali ile zamanlayıcı içeriğine belirlenen zaman yeniden yüklenir ve yeniden geriye doğru akmaya başlar.

„

Her bir zamanlayıcı için CPU’nun hafızasında 16 bitlik bir bellek adresi ayrılmıştır.

„

Zamanlayıcı adedi CPU’nun tipine bağlıdır. S7 300 CPU Tipi

Zamanlayıcı Adedi

CPU 312

0…63

CPU 313

0…127

CPU 314

0…127

CPU 315

0…127

CPU 315-2DP

0…127

CPU 318-2DP

0…511

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

37

Zamanlama İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Zamanlayıcı Değeri(TV) Her bir zamanlayıcı için CPU’nun hafızasında 16 bitlik bir bellek adresi ayrılmıştır. 13 12 11

0

Zamanlayıcı için ayrılmış 16 bitlik adres alanında 0 ile 11 no.lu bitler arasına BCD formatında zaman değeri, 12 ve 13 no.lu bitlere ise Zaman Çarpanı(Zaman Tabanı) yazılır. 14 ve 15 no.lu bitler ise kullanılmamaktadır. Buna göre zamanlayıcılar ile 10 ms.’den 2 saat 46 dakika ve 30 saniyeye kadar bir süre için gecikme yaratılabilir.

13. bit

12. bit

Zaman Çarpanı

0

0

0.01 s.

0

1

0.1 s.

1

0

1 s.

1

1

10 s.

Zamanlayıcı değerini iki farklı şekilde atamak mümkündür.

1. Hexadecimal formatta atama yapma W#16#klmn k

: Zaman çarpanı

lmn : BCD formatında zaman değeri 1 saat,10 dakika ve 20 saniye için TV yerine W#16#3422 yazılmalıdır. 7 saniye 20 milisaniye için TV değeri olarak W#16#0702 yazılmalıdır.

2. S5 Time formatında atama yapma S5T#wH_xM_yS_zMS H: Saat

M: Dakika

S: Saniye

MS: Milisaniye

1 saat,10 dakika ve 20 saniye için TV yerine S5T#1H10M20S yazılmalıdır. 7 saniye 20 milisaniye için TV değeri olarak S5T#7S20MS yazılmalıdır

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

38

Zamanlama İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

S_ODT(SD) – Gecikmeli Zamanlayıcı Gecikmeli Zamanlayıcı, Kurma(S) girişinin yükselen kenarı ile zaman geriye doğru akar ve öngörülen TV değeri dolduğunda Q çıkışı 1 olur. Kurma girişi 0 olana kadar(R=0 koşulunda) veya Silme(R) girişinin 1 olmasıyla çıkış 1 olmaya devam eder. Her zaman Silme girişinin önceliği vardır.

Geçerli Adresler S(bit) : I, Q, M, D, L, T, C TV : I, Q, M, D, L veya sabit R(bit): I, Q, M, D, L, T, C

Q(bit) : I, Q, M, L, D BI(Int) : I, Q, M, D, L BI_BCD(Int) : I, Q, M, D, L

LAD

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

FBD

39

Zamanlama İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

S_ODTS(SS) – Gecikmeli ve Mühürlemeli Zamanlayıcı Gecikmeli ve Mühürlemeli Zamanlayıcı, Kurma(S) girişinin yükselen kenarı ile zaman geriye doğru akar ve öngörülen TV değeri dolduğunda Q çıkışı 1 olur. Kurma girişi 0 olsa bile zaman geriye doğru akmaya devam eder. Öngörülen TV değeri dolduğunda Q çıkışı mühürlenir ve kurma girişinden yeni bir tetiklemeye kapanır. Çıkış silme(R) girişine 1 sinyali gelene kadar 1 olmaya devam eder. Sime(R) girişinin önceliği vardır.

Geçerli Adresler S(bit) : I, Q, M, D, L, T, C TV : I, Q, M, D, L veya sabit R(bit): I, Q, M, D, L, T, C

Q(bit) : I, Q, M, L, D BI(Int) : I, Q, M, D, L BI_BCD(Int) : I, Q, M, D, L

LAD

FBD

I0.0 I0.1

T0 Q4.0 Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

40

Zamanlama İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

S_OFFDT(SF) – Düşen Kenara Göre Gecikmeli Zamanlayıcı Düşen Kenara Göre Gecikmeli Zamanlayıcının Kurma(S) girişinin yükselen kenarı ile Q çıkışı 1 olur, düşen kenarı ile zaman geriye doğru akmaya başlar ve öngörülen zaman değeri dolduğunda Q çıkışı 0 olur. Zamanlayıcının içeriği 0 olmadan kurma girişi yeniden 1 olması halinde zamanlayıcının içeriği sabit kalır. Kurma girişi yeniden 0 olmasıyla da zamanlayıcı geriye doğru kaymaya devam eder. Silme girişinin önceliği vardır.

Geçerli Adresler S(bit) : I, Q, M, D, L, T, C TV : I, Q, M, D, L veya sabit R(bit): I, Q, M, D, L, T, C

Q(bit) : I, Q, M, L, D BI(Int) : I, Q, M, D, L BI_BCD(Int) : I, Q, M, D, L

LAD

FBD

I0.0 I0.1

T0 Q4.0 Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

41

Zamanlama İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

S_PULSE(SP) – Darbe Zamanlı Zamanlayıcı Darbe Zamanlı Zamanlayıcının Kurma(S) girişinin yükselen kenarı ile zaman geriye doğru akar ve Q çıkışı 1 olur. Öngörülen TV değeri dolduğunda yada kurma girişi 0 olduğunda Q çıkışı 0 olur. Zamanın geriye doğru akması için kurma girişinin 1 olması gerekir. Silme girişinin önceliği vardır.

Geçerli Adresler S(bit) : I, Q, M, D, L, T, C TV : I, Q, M, D, L veya sabit R(bit): I, Q, M, D, L, T, C

Q(bit) : I, Q, M, L, D BI(Int) : I, Q, M, D, L BI_BCD(Int) : I, Q, M, D, L

LAD

FBD

I0.0 I0.1

T0 Q4.0 Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

42

Zamanlama İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

S_PEXT(SE) – Uzatılmış Darbe Zamanlı Zamanlayıcı Darbe Zamanlı Zamanlayıcının Kurma(S) girişinin yükselen kenarı ile zaman geriye doğru akar ve Q çıkışı 1 olur. Zamanlayıcı değeri(TV) dolduğunda yada kurma girişi 0 olduğunda Q=0 olur. S girişi 0’a düştüğünde hala zaman geriye doğru akmaya devam ediyor ise Q çıkışı öngörülen zamanın sonunda sıfıra düşer.

Geçerli Adresler S(bit) : I, Q, M, D, L, T, C TV : I, Q, M, D, L veya sabit R(bit): I, Q, M, D, L, T, C

Q(bit) : I, Q, M, L, D BI(Int) : I, Q, M, D, L BI_BCD(Int) : I, Q, M, D, L

LAD

FBD

I0.0 I0.1

T0 Q4.0 Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

43

Sayma İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Genel Özellikler „

Sayma işlemleri için 3 farklı tür sayıcı kullanılır. „

İleri Sayıcı(CU)

„

Geri Sayıcı(CD)

„

İleri-Geri Sayıcı(CUD)

„

Her bir sayıcı için CPU’nun hafızasında Sayıcı Değeri olarak adlandırılabilecek 16 bitlik bir bellek adresi ayrılmıştır.

„

Bir sayıcı 0’dan 999’a kadar sayabilir.

„

Sayıcılar ileri yada geri sayma girişlerine gelen sinyalin çıkan kenarına göre içeriğini değiştirirler.

„

Sayıcı adedi CPU tipine bağlıdır. S7 300 CPU Tipi

Sayıcı Adedi

CPU 312

0…128

CPU 313

0…255

CPU 314

0…255

CPU 315

0…255

CPU 315-2DP

0…255

CPU 318-2DP

0…511

12 11 0 0 1 0

2

0 0 0 1 0 1 1

1

0 1

7

16 bitlik Sayıcı Değeri adres alanında 0 ile 11 no.lu bitler arasına BCD formatında sayıcı içeriği kaydedilir. 12, 13, 14 ve 15 no.lu bitler ise kullanılmamaktadır. Mesela sayıcının içeriği 217 değeri kurulmak istendiğinde PV girişine C#217 yazılmalıdır.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

44

Sayma İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

İleri Sayıcı(CU) İleri Sayıcı, Sayıcı İleri(CU) girişine gelen işaretin çıkan kenarı ile 16 bitlik Sayıcı Değerinin içeriğini 1 arttırır. Sayıcı Değerinin 0’dan farklı olması durumunda sayıcı Q çıkışını 1 yapar. Kurma(S) girişi gelen sinyalin çıkan kenarı ile de Sayıcı Değerine PV(Preset Value) girişine yazılmış olan değer aktarır. Silme(R) girişi ise diğer iki girişten farklı olarak kendisine bağlı olan sinyalin 1 olduğu süre boyunca etkin olur ve Sayıcı Değerine 0 yazar. Sayıcı Değeri tamsayı(Integer) formatında BI çıkışına, BCD formatında ise BI_BCD çıkışına aktarılır.

Geçerli Adresler CU(bit):I, Q, M, D, L S(bit) : I, Q, M, D, L PV : I, Q, M, D, L veya sabit R(bit): I, Q, M, D, L

Q(bit) : I, Q, M, L, D BI(Int) : I, Q, M, D, L BI_BCD(Int) : I, Q, M, D, L

LAD

FBD Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

45

Sayma İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Geri Sayıcı(CD) Geri Sayıcı, Sayıcı Geri(CD) girişine gelen işaretin çıkan kenarı ile 16 bitlik Sayıcı Değerinin içeriğini 1 azaltır. Sayıcı Değerinin 0’dan farklı olduğu sürece sayıcı Q çıkışını 1 yapar. Kurma(S) girişi gelen sinyalin çıkan kenarı ile de Sayıcı Değerine PV(Preset Value) girişine yazılmış olan değer aktarır. Silme(R) girişi ise diğer iki girişten farklı olarak kendisine bağlı olan sinyalin 1 olduğu süre boyunca etkin olur ve Sayıcı Değerine 0 yazar. Sayıcı Değeri tamsayı(Integer) formatında BI çıkışına, BCD formatında ise BI_BCD çıkışına aktarılır.

Geçerli Adresler CU(bit):I, Q, M, D, L S(bit) : I, Q, M, D, L PV : I, Q, M, D, L veya sabit R(bit): I, Q, M, D, L

Q(bit) : I, Q, M, L, D BI(Int) : I, Q, M, D, L BI_BCD(Int) : I, Q, M, D, L

C0 S_CD

I0.0

CD

I0.1

S

BI

MW10

C#5

PV CV_BCD

MW12

I0.2

R

Q

Q4.0 =

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

46

Sayma İşlemleri

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

İleri-Geri Sayıcı(CUD) İleri-Geri Sayıcı, Sayıcı İleri(CU) girişine gelen işaretin çıkan kenarı ile Sayıcı Değerinin içeriğini 1 arttırır, Sayıcı Geri(CD) girişine gelen sinyalin çıkan kenarı ile de Sayıcı Değerini 1 azaltır. Sayıcı Değerinin 0’dan farklı olması durumunda sayıcı Q çıkışını 1 yapar. Kurma(S) girişi gelen sinyalin çıkan kenarı ile de Sayıcı Değerine PV(Preset Value) girişine yazılmış olan değer aktarır. Silme(R) girişi ise diğer iki girişten farklı olarak kendisine bağlı olan sinyalin 1 olduğu süre boyunca etkin olur ve Sayıcı Değerine 0 yazar. Sayıcı Değeri tamsayı(Integer) formatında BI çıkışına, BCD formatında ise BI_BCD çıkışına aktarılır.

Geçerli Adresler CU(bit):I, Q, M, D, L S(bit) : I, Q, M, D, L PV : I, Q, M, D, L veya sabit R(bit): I, Q, M, D, L

Q(bit) : I, Q, M, L, D BI(Int) : I, Q, M, D, L BI_BCD(Int) : I, Q, M, D, L

I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 7 6 5 4 3 2 1 0 Q4.0

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

47

Karşılaştırma Komutları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Genel Özellikler Çeşitli boyutlardaki veriler büyüklük, küçüklük veya eşitlik ölçütlerine göre karşılaştırma komutları kullanılarak değerlendirilir. „

Bu komutlar kullanılarak 16 bitlik tamsayı(INT), 32 bitlik tamsayı(DINT) ve 32 bitlik gerçek sayıları(FLOATING-POINT) karşılaştırılabilir.

„

6 farklı karşılaştırma yapmak mümkündür.

„

„

Büyük mü?(>)

„

Küçük mü?(<)

„

Büyük eşit mi?(>=)

„

Küçük eşit mi? (<=)

„

Eşit mi?(==)

„

Eşit değil mi?(<>)

Karşılaştırma işleminin sonucu olumlu ise Q çıkışı 1 olur.

Blok Girişi: Karşılaştırma komutunun hangi şartlarda çalışması isteniyorsa onunla ilgili mantıksal ifade bu kısma yazılır.

Blok Çıkışı: Karşılaştırma işleminin olumlu sonuçlanması halinde yapılacak olan işler bu kısma yazılır.

IN1 ve IN2: Karşılaştırılmak istenilen sayısal değerler bu iki girişe yazılır. Burası uygun bir hafıza alanı yada sabit bir değer olabilir.

Geçerli Adresler Blok Girişi(bit):I, Q, M, D, L IN1 : I, Q, M, D, L veya sabit IN2 : I, Q, M, D, L veya sabit

Blok Çıkışı(bit) : I, Q, M, L, D

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

48

Karşılaştırma Komutları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Eşit mi?(==) IN1 = IN2 ise Q=1 olur

Eşit değil mi?(<>) IN1 ≠ IN2 ise Q=1 olur

Büyük mü?(>) IN1 > IN2 ise Q=1 olur

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

49

Karşılaştırma Komutları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Büyük eşit mi?(>=) IN1 >= IN2 ise Q=1 olur

Küçük mü?(<) IN1 < IN2 ise Q=1 olur

Küçük Eşit mi?(<=) IN1 <= IN2 ise Q=1 olur

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

50

Karşılaştırma Komutlarının Sayıcılarla Beraber Kullanılması

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

S7 300 ailesine ait olan CPU’lardaki sayıcılar S7 200 ailesine ait CPU modellerindeki sayıcılara göre çalışma prensibi olarak farklılık göstermektedirler. S7 200 ailesine ait CPU’larda sayıcılar hem sayma işlemini gerçekleştirirken hem de karşılaştırma işlemini gerçekleştirmektedirler. Öyle ki sayıcının değeri PV girişine girilen değere eşit yada büyük ise sayıcının Q çıkışı lojik 1 değerini almaktadır. Fakat S7 300’lerde sayıcı çıkışı sayıcı değerinin sıfırdan farklı olması durumuna bağlıdır. Sayıcının içeriğinin S7 200’lerdeki gibi karşılaştırılması söz konusu değildir. Bu bağlamda sayıcıları karşılaştırma komutları ile beraber kullanmak gerekir. I0.0

C0 S_CUD CU Q

I0.1 CD I0.2 S

BI MW10 BI_BCD

C#5 PV

CMP>I

CMP<=I

MW10 IN1

MW10 IN1

8 IN2

15 IN2

CMP==I

Q4.0

Q4.1

I0.3 R MW10 IN1 +10 IN2

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

51

Soru

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

52

Dönüştürme Komutları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

BCD <─> 16 bitlik Tamsayı(INT) EN girişi 1 olduğunda IN girişindeki BCD formatındaki sayıyı Tam Sayı formatında OUT’ta belirtilen adrese yazar. ENO=1 olur (IN’deki BCD +/- 999 arasında olabilir.) EN girişi 1 olduğunda IN girişindeki Tam Sayı formatındaki sayıyı OUT çıkışında belirtilen adrese BCD Formatında yazar. ENO=1 olur. Eğer bir taşma olursa ENO=0 olur.

BCD <─> 32 bitlik Tamsayı(INT) EN=1 olduğunda IN girişindeki 32 bitlik BCD formatındaki ifadeyi(+/- 9999999) 32 Bitlik Tam Sayıya dönüştürür OUT’ta belirtilen adrese yazar. ENO=1 olur. EN=1 olduğunda IN girişindeki 32 bitlik Tam Sayıyı BCD formatına dönüştürür. IN’deki Tam Sayı +/- 9999999 aralığının dışına çıktığında taşma olur ve ENO çıkışı 0 olur.

Geçerli Adresler EN(bit):I, Q, M, D, L IN : I, Q, M, D, L

ENO(bit):I, Q, M, D, L IN : I, Q, M, D, L

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

53

Dönüştürme Komutları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

16 Bitlik Tamsayı(INT) ─>32 bitlik Tamsayı(INT) EN girişi 1 olduğunda IN girişindeki 16 bitlik tamsayıyı 32 bitlik tamsayıya dönüştürür ve OUT’ta belirtilen adrese yazar. ENO=1 olur

Geçerli Adresler EN(bit):I, Q, M, D, L IN(INT) : I, Q, M, D, L

ENO(bit):I, Q, M, D, L IN(DINT) : I, Q, M, D, L

32 Bitlik Tamsayı(INT) ─>32 bitlik Gerçek Sayı(Floating Point) EN girişi 1 olduğunda 32 bitlik tamsayıyı 32 bitlik gerçek sayıya(Floating Point) dönüştürür ve OUT’ta belirtilen adrese yazar. ENO işlem sonunda 1 olur.

Geçerli Adresler EN(bit):I, Q, M, D, L IN(DINT) : I, Q, M, D, L

ENO(bit):I, Q, M, D, L IN(REAL) : I, Q, M, D, L

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

54

Dönüştürme Komutları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

16 bitlik Sayının Bit Düzeyinde Eşleniğini Alma EN girişi 1 olduğunda IN girişindeki 16 bitlik sayı W#16#FFFF sayısıyla lojik XOR işlemine tabii tutulur ve sonucu OUT’a yazılır. İşlem sonucunda ENO çıkışı 1 olur. Örnek: IN=100(W#16#0064) ise işlem sonucunda OUT=-101(W#16#FF9B) olur.

Geçerli Adresler EN(bit):I, Q, M, D, L IN(INT) : I, Q, M, D, L

ENO(bit):I, Q, M, D, L IN(DINT) : I, Q, M, D, L

32 bitlik Sayının Bit Düzeyinde Eşleniğini Alma Benzer şekilde EN girişi 1 olduğunda IN girişindeki 32 bitlik sayıyı bu sefer W#16#FFFFFFFF sayısıyla lojik XOR işlemine tabii tutulur ve sonucu OUT’a yazılır. İşlem sonucunda ENO çıkışı 1 olur.

Geçerli Adresler EN(bit):I, Q, M, D, L IN(INT) : I, Q, M, D, L

ENO(bit):I, Q, M, D, L IN(DINT) : I, Q, M, D, L

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

55

Dönüştürme Komutları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

16 bitlik Sayının Eşleniğini Alma EN girişi 1 olduğunda IN girişindeki 16 bitlik sayının işareti değiştirilir. Sayı pozitif bir sayıysa negatif, negatif bir sayıysa pozitif bir sayıya dönüşür. -1 ile çarpmaya eşdeğerdir. İşlem sonunda ENO çıkışı 1 olur. Örnek: IN=100(W#16#0064) ise işlem sonucunda OUT=-100(W#16#FF9C) olur.

Geçerli Adresler EN(bit):I, Q, M, D, L IN(INT) : I, Q, M, D, L

ENO(bit):I, Q, M, D, L IN(INT) : I, Q, M, D, L

32 bitlik Sayının Eşleniğini Alma Benzer şekilde EN girişi 1 olduğunda IN girişindeki 32 bitlik sayının işareti değiştirilir. İşlem sonunda ENO çıkışı 1 olur.

Geçerli Adresler EN(bit):I, Q, M, D, L IN(DINT) : I, Q, M, D, L

ENO(bit):I, Q, M, D, L IN(DINT) : I, Q, M, D, L

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

56

Dönüştürme Komutları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

32 Bitlik Gerçek Sayıyı 32 Bitlik Tamsayıya Dönüştürme 32 bitlik Gerçek Sayıyı 32 bitlik tamsayıya dönüştürmek için S7 300 PLC ailesi 4 farklı tip komutu desteklemektedir

ROUND EN girişi 1 olduğunda dönüştürme işlemini bir yuvarlama işlemi olarak yapar ve sonucunu gerçek sayıya en yakın tam sayı olarak seçer. İşlem sonunda hata yoksa ENO çıkışı 1 olur.

TRUNC EN girişi 1 olduğunda dönüştürme işlemini virgülden sonraki kısmı sıfıra yuvarlayacak şekilde yapar ve sonucu OUT’a yazar. İşlem sonunda hata yoksa ENO çıkışı 1 olur.

FLOOR EN girişi 1 olduğunda dönüştürme işlemini gerçek sayıyı yukarı yuvarlayacak şekilde yapar ve sonucu OUT’a yazar. İşlem sonunda hata yoksa ENO çıkış bitini 1’e çeker.

CEIL EN girişi 1 olduğunda dönüştürme işlemini gerçek sayıyı aşağıya yuvarlayacak şekilde yapar ve sonucu OUT’a yazar. İşlem sonunda bir hata yoksa ENO çıkışını 1 yapar.

Geçerli Adresler EN(bit):I, Q, M, D, L IN(REAL) : I, Q, M, D, L

ENO(bit):I, Q, M, D, L IN(DINT) : I, Q, M, D, L

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

57

Dönüştürme Komutları

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Uygulama Network 1 ROUND

I0.0

EN

ENO

MD16 IN

OUT MD20

TRUNC

MD16

EN

ENO

IN

OUT MD24

FLOOR

MD16

EN

ENO

IN

OUT MD28

CEIL

MD16

EN

ENO

IN

OUT MD32

MD20

MD24

MD28

MD32

MD36

MD40

MD16=14.3

14

14

15

14

-15

-14

MD16=14.5

14

14

15

14

-15

-14

MD16=14.7

15

14

15

14

-16

-15

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

58

Simgesel Adlandırma ve Sembol Tablosu

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

S7 300 PLC’lerde kullanılan hafıza alanlarına ister direkt olarak ister simgesel bir isim üzerinden ulaşmak mümkündür. Bunun için Simatic Manager bünyesinde bulunan “Symbols Editor” programından faydalanılır, oluşturulan proje içerisine S7 Program klasörü altında “Symbols” dosyasında proje ile ilgili simgesel isimler saklanır. Symbol Table ─>Export menü komutu ile oluşturulan sembol tablosu aşağıda verilen dosya formatlarında saklanabilir. ASCII format (dosyaismi.ASC)

System Data Format(dosyaismi.SDF)

NOTEPAD,WORD

ACCESS

Data Interchange Format (dosyaismi.DIF) Assignment List(Dosyaismi.SEQ) EXCEL

STEP 5

Benzer şekilde yukarıda belirtilen formatlarda oluşturulmuş olan Sembol Tabloları da Symbol Table ─>Import komutu ile çağırılabilinir.

Bu kısma değişken için kullanılacak sembolik isim yazılır. Bu kısımda kullanılacak değişken belirtilir. Değişkenin tipi girilir. Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

Değişken ile ilgili gerekli açıklamaların yapıldığı bölümdür. 59

Simgesel Adlandırma ve Sembol Tablosu

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

“LAD, STL, FBD – Programming S7 Blocks” program yazım editörü üzerine daha önce tanımlanmamış bir değişkene ilişkin sembol atama işlemi, sembol tablosu açılmaksızın çok hızlı bir şekilde yapılabilir. Değişkenin üzerinde iken mouse’un sağ tuşu ile yeni bir pencere açılır ve “Edit Symbols…” seçilir. Bu yeni gelen pencere aslında sadece bu değişkenin girilebileceği bir sembol tablosu satırından ibarettir. Burada değişkene verilecek sembolik isim ve değişken tipi belirtildikten sonra OK ile pencere onaylanarak kapatılır.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

60

Değişken Tablolarının(VAT) Oluşturulması

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Değişken Tabloları(VAT), PLC’nin istenilen adreslerini gözlemek ve gerektiğinde bu adresler üzerinde izin verilenler ölçüsünde değişiklik yapmaya yarar. Bir değişken tablosu(VAT) oluşturmak için proje içerisinde S7 Program klasörü altında “Blocks” seçili iken mouse’un sağ tuşuna basarak açılan yeni pencereden “Insert New Object ─>Variable Table” seçilir.

PLC’den okunan değer bu sütunda belirir.

Gözlemlemek istenilen değişken girilir.

Değişkenin hangi sayı formatında gözlemlenmek istediği bilgisi girilir.

Değişken üzerinde değişiklik yapılmak isteniyorsa yeni değeri bu sütundaki karşılığına yazılır.

Tablodaki değişkenler düzenli olarak gözlenir. Değişkenlere istenilen değerleri atar.

1 defalığına gözlem yapar.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

61

Uygulama

Yandaki şekilde V1 valfinde bulunan Q1 bobini uyarıldığında P1 pistonu 1 konumuna, Q2 bobini uyarıldığında ise 0 konumuna gider

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

MY1

MY2

P1 0

1

V2 valfi üzerinde bulunan Q3 bobini. uyarıldığı süre boyunca ise P2 pistonu 1 konumunda kalır. Enerji kesildiğinde valfteki yayın etkisiyle 0 konumuna geri döner.

OP1

1

MY1, MY2, MY3, MY4 kontaklı manyetik(reed) yaklaşım anahtarları P1 ve P2 pistonlarının pozisyonlarını algılamak için kullanılmaktadır. Benzer şekilde OP1 optik yaklaşım anahtarı ise pistonun önüne yerleştirilen parçanın varlığını algılar.

MY4

P2 MY3

0 Q1

V1

Q2

Q3

V2

P

Çalışma Koşulları: Sistem bir S0 durdurma düğmesine basıldığında devreden çıkacak ve bir S1 başlatma düğmesine basıldığında ise devreye girecektir. Sistem devrede iken şu koşullara göre hareket edecektir. •P2 pistonu önüne parça yerleştirildikten sonra piston 1 konumuna gidecektir. •P2 pistonu 1 konumuna ulaşınca yani parça P1 pistonu önüne taşınınca P1, 1 konumuna gidecektir. •P1’in hareketiyle P2 pistonu 0 konumuna gelecektir.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

62

Uygulama

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

Gerekli elektriksel sinyalleri PLC’ye almak ve valflere ait bobinleri uyarmak için PLC’ye bir adet SM 323 DI8/DO8x24V/0.5A dijital giriş/çıkış kartı bağlanmıştır. Karta ilişkin dış devre bağlantıları aşağıdaki gibidir. Devrede şu elemanlar kullanılmıştır: •Durdurma düğmesi olarak bir adet normalde kapalı kumanda düğmesi •Başlatma düğmesi olarak bir adet normalde açık kumanda düğmesi •Pistonların pozisyonlarını algılamak için 4 adet manyetik(reed) yaklaşım anahtarı L1

•Parçayı algılamak için bir adet optik yaklaşım anahtarı

N PE W1

AC DC

1 2

0 1 2

M

3 4 5 6

24 V. DC

1L+ S0

3

S1

4

MY1

5

MY2

6

MY3

7

MY4

8

OP1

9

7

10

1M

11

2L+

W2

12

0 M

2

Q3

16

4 Veriyolu Haberleşmesi

6 7

17 18 19 20

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

Q2

14 15

3

5

Q1

13

1

2M

63

Uygulama

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

PLC’ye ait donanım yapısı ve gerekli değişkenlere ilişkin sembol tablosu aşağıdaki gibidir.

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

64

Uygulama

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

65

S7 300 Temel Seviye Eğitim Notları

EĞİTİMİMİZE GÖSTERMİŞ OLDUĞUNUZ İLGİ İÇİN TEŞEKKÜRLER S7 300 İLERİ SEVİYEDE GÖRÜŞMEK DİLEĞİYLE…

Özgür KAYMAKÇI - İ.T.Ü. Endüstriyel Otomasyon Lab. [email protected]

66