Radiation Dispersive Rocket (rdr) Rad

Εκπαιδευτικό Υλικό RADIOLOGICAL DISPERSIVE ROCKET ALAZAN και RTG

Πάρις Μαυροκέφαλος Φυσικός Ιατρικής-Ακτινοφυσικός Τμήμα Ιατρικής Φυσικής ΓΝΑ Ευαγγελισμός

10 Ιανουαρίου 2004 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Δεν υπάρχει σίγουρα μεγαλύτερη ανησυχία και συνάμα καθήκον όλων μας από την ενίσχυση της Δημόσιας Υγείας της χώρας κάτι που είναι δυνατό να επιτύχουμε μέσα από την έρευνα και την εξέταση των τρόπων ενίσχυσης των διαδικασιών απόκρισης σε καταστροφικές καταστάσεις. Επειδή καταστροφικές καταστάσεις είναι επίσης αποτέλεσμα τρομοκρατικών επιθέσεων, πρέπει να διεξαχθεί έρευνα πάνω στους τρόπους εκδήλωσης της για να προετοιμάσουμε τις υπηρεσίες υγείας να ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στη διαμορφουμενη επείγουσα κατάσταση. Οι επιπτώσεις από μια επίθεση με ραδιενεργά όπλα είναι τόσο μεγάλες σε έκταση και έχουν επιπτώσεις για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα που ο παράγοντας απόκριση δηλαδή αντιμετώπιση των συνεπειών (Consequence Management) είναι εξίσου σημαντικός με τις ενέργειες πρόληψης. Η επιτυχή αντιμετώπιση του φαινομένου της τρομοκρατίας περνά μέσα από μια ολοκληρωμένη και επιτυχή εφαρμογή ενός συστήματος απόκρισης, η δε μελέτη των διαδικασιών απόκρισης αποκτά ιδιαίτερη σημασία τώρα που πλησιάζει η ημερομηνία τέλεσης των ολυμπιακών αγώνων του 2004 στη Αθήνα. Άλλα πρόσφατα γεγονότα καθιστούν αναγκαίο να εξετάζουμε με σοβαρότητα ακόμα και τις πιο αδιανόητες, διαβολικές σκέψεις. Οι τελευταίες εξελίξεις στο θέμα των κλαπέντων πυραύλων Alazan (Alazan rockets) δημιουργούν ένα εφιαλτικό σενάριο που πρέπει να αναλύσουμε. Η ανάλυση αυτού του τύπου της απειλής βασίζεται στα παρακάτω βασικά συμπεράσματα που έχουμε καταλήξει: 1. Οι ραδιολογικές επιθέσεις συνιστούν μια αξιόπιστη απειλή. Η έλλειψη ασφάλειας στην αποθήκευση και στη φύλαξη των ραδιενεργών υλικών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τέτοιες επιθέσεις είναι ελλιπής και προβληματική. Μεγάλος αριθμός ραδιενεργών πηγών έχει εξαφανιστεί με βάσιμες υποψίες ότι τρομοκράτες έχουν ήδη αποκτήσει ραδιενεργά υλικά με σκοπό να τα χρησιμοποιήσουν σε τρομοκρατικές επιθέσεις. Υλικά που θα μπορούσαν να κλαπούν εύκολα από ερευνητικά ιδρύματα και νοσοκομεία θα μπορούσαν να μολύνουν δεκάδες οικοδομικά τετράγωνα. 2. Οι κλοπές των πυραύλων Alazan από εγκαταστάσεις της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και οι πληροφορίες ότι αυτοί έχουν τροποποιηθεί για να μεταφέρουν ραδιενεργά υλικά ανατρέπουν όλες τις προσπάθειες και όλα τα σχέδια αμύνης και πρόληψης που έχουμε μέχρι σήμερα. Μια τέτοια ανάπτυξη πυραυλικών συστημάτων που προέρχονται από μετατροπή μετεωρολογικών πυραύλων που έχουν τη δυνατότητα μεταφοράς ραδιενεργών υλικών δίνει νέα διάσταση στο πρόβλημα εκτόξευσης απειλών και σχεδιασμού απάντησης 3. Οι ραδιολογικές επιθέσεις θα είχαν σαν αποτέλεσμα το θάνατο ορισμένων ατόμων και όχι εκατοντάδων χιλιάδων που θα προκαλούνταν από ένα πυρηνικό όπλο. Με αυτού το είδους τις επιθέσεις θα μπορούσαν να μολυνθούν τεράστιες αστικές περιοχές με επίπεδα ραδιενέργειας που θα ξεπερνούν τις οδηγίες ακτινοπροστασίας και ασφάλειας. Τα κλαπέντα ραδιενεργά υλικά θα μπορούσαν να μολύνουν δεκάδες οικοδομικά τετράγωνα σε ένα επίπεδο που θα απαιτούσε άμεση εκκένωση και θα δημιουργούσε τρόμο σε μεγάλες κοινότητες. 4. Επειδή δεν υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι απορρύπανσης των κτιρίων που έχουν εκτεθεί σε αυτά τα επίπεδα η πρακτική λύση στη περίπτωση αυτή είναι η κατεδάφιση. Εάν έναν τέτοιο γεγονός επρόκειτο να λάβει χώρα σε πόλεις όπως η Αθήνα θα είχε σαν αποτέλεσμα απώλειες

τρισεκατομμυρίων Ευρω. Η τέλεση των Ολυμπιακών αγώνων αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης μιας τέτοιας επίθεσης. Ραδιενεργές κεφαλές πυραύλου Το πιο ασυνήθιστο όπλο στο οπλοστάσιο του Transdniester δεν ήταν προορισμένο να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς. Ο Alazan, ένας λεπτός πύραυλος μήκους ενός μέτρου, ήταν μέρος ενός μεγάλου σοβιετικού πειράματος έλεγχου των καιρικών συνθηκών. Οι σοβιετικοί επιστήμονες θεωρούσαν ότι το χαλάζι θα μπορούσε να ελεγχθεί με τη χρησιμοποίηση πυραύλων που πλησιάζουν τα σύννεφα της θύελλας. Αμερικανοί επιστήμονες εξοικειωμένοι με αντιχαλαζικά προγράμματα λένε ότι τα αποτελέσματα ήταν μέχρι τώρα ιδιαίτερα αμφίβολα. Όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε το 1991, ένας αριθμός διατάξεων από σωλήνες πυροδότησης των Alazan εγκαταλείφθηκε σε όλη τη επικράτεια του σοβιετικού μπλοκ συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Δεδομένου ότι εθνικές διαφωνίες εξερράγησαν στις ανεξαρτοποιηθεισες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, ο Alazan και ένας ελαφρώς μεγαλύτερος πύραυλος αποκαλούμενος Alan επανενεργοποιήθηκαν κατα τη διαρκεια των συγκρούσεων. Αναφέρθηκαν πολλές περιπτώσεις στις οποίες πύραυλοι Alazan χρησιμοποιήθηκαν σε μάχες. Στα περισσότερα γεγονότα, οι Alazan πυροδοτήθηκαν αδιακρίτως εναντίον πολιτικών στόχων, συχνά σε πυκνοκατοικημένες περιοχές και αστικά κέντρα. "Μερικές από τις εκθέσεις έδειξαν ότι ο Alazan, που δεν φημίζεται για την ακρίβεια του σαν βλήμα εδάφους-εδάφους, χρησιμοποιήθηκε ως ψυχολογικό ή όπλο τρόμου". Από τους σοβιετικούς χρόνους, τουλάχιστον τρεις συστοιχίες Alazan ήταν γνωστό ότι υπήρχαν στην περιοχή Transdniester, όπως αυτό τεκμηριώνεται από στρατιωτικούς καταλόγους. Το 1992 υπήρξε μια επιβεβαιωμένη περίπτωση απόπειρας λαθραίας εξαγωγής πυραύλων Alazan για χρησιμοποίηση τους σαν όπλα. Στις 24 Μαΐου εκείνου του έτους δύο αστυνομικοί της χώρας (Μολδαβίας) σκοτώθηκαν όταν προσπάθησαν να σταματήσουν την παράδοση των πυραύλων Alazan, σύμφωνα με τοπικές αναφορές. Οι ανώτεροι υπάλληλοι της Μολδαβίας θεωρούν ότι η πηγή των πυραύλων ήταν το Transdniester. Αλλά η ύπαρξη των "ραδιολογικών κεφαλών" πυραύλων Alazan ήταν άγνωστη μέχρι πριν από μερικά χρόνια, όταν ήρθαν στη δημοσιότητα στρατιωτικά έγγραφα που τους περιέγραφαν. Ένα έγγραφο περιέγραφε έναν κατάλογο 38 "ισοτοπικών ραδιενεργών κεφαλών πυραύλου τύπου Alazan". Σε δύο άλλα έγγραφα, ένας διοικητής ζητούσε τεχνική βοήθεια όσον αφορά την έκθεση σε ακτινοβολία σχετικά με την αποθήκευση των κεφαλών του πυραύλου. Παραπονέθηκε ότι οι στολές των στρατιωτών που εργάζονται με τις κεφαλές του πυραύλου είχαν μολυνθεί και ότι αυτές θα έπρεπε "να καταστραφούν και να θάφτουν". Διάφοροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της Μολδαβίας έμπειροι στο θέμα του Transdniester είπαν σε συνεντεύξεις τους ότι είχαν υπόψη τους αναφορές για τους ραδιενεργούς πύραυλους Alazan, αλλά δεν μπορούσαν ούτε να ελέγξουν ή να αμφισβητήσουν την ύπαρξη τέτοιων συσκευών. "Δεν είναι Σκουντ, αλλά σαφώς, η μόνη εφαρμογή για αυτούς τους πυραύλους είναι στρατιωτική". Ο φόβος είναι ότι κάποιος κάποτε αυτές τις συσκευές θα μπορούσε να τις μετατρέψει σε βρόμικους πυραύλους". Περιγραφή Πυραύλου Εδάφους- Αέρος “Alazan” Στη διεθνή ειδησεογραφία αναφέρεται στη κλοπή 38 πύραυλου τύπου Alazan από το έδαφος της πρώην Σοβιετικής ένωσης. Η πύραυλος “Alazan-5” έχει σχεδιαστεί για να επηρεάζει αποφασιστικά τα σύννεφα που είναι επικίνδυνα για τη δημιουργία χαλαζιού σε μια απόσταση 3 μέχρι 9 χιλιόμετρων από το σημείο εκτόξευσης για να εμποδίσει την καταστροφή από το χαλάζι. Ιδού τα χαρακτηριστικά αυτής του μετεωρολογικου πύραυλου. Κύριοι παράμετροι Παράμετροι Calibre, mm

Διαστάσεις 82,5

2

Μέγιστη διάμετρος (along the protruding construction components), mm Μήκος, mm ' Μάζα, kg ; Μάζα σχηματισμού πάγου, kg Αριθμός εστιών σχηματισμού πάγου από τη κεφαλή, pcs i - σε θερμοκρασία μείον 10°C - σε θερμοκρασία μείον 6°C Συνολική μάζα ελαστικών εξαρτημάτων ασφάλειας, kg Μέγιστη οριζόντιος απόσταση πτήσης υπό γωνία 55° από το εκτοξευτηρα , m Χρόνος από τη στιγμή που το εκτοξευθεί μέχρι την υγροποίηση, s Χρόνος από τη στιγμή που το εκτοξευθεί μέχρι την στιγμή που η κεφαλή θα αρχίζει να δουλεύει, s

96,5 1402max 8,8±0,2 0,66±0,06 3xl015 3xl014 0,19 12000 41,0±5,0 13,0±2,5

Τύποι εκτοξευτηρα - TKB-040D-04 και - TK.B-040 τροποποιημένοι για το πύραυλο “Alazan-5”. Μεταφορά και αποθήκευση του ALAZAN-5 Τα προϊόντα θα πρέπει να μεταφερθούν και να αποθηκευτούν σε κατάλληλη συσκευασία από τον παραγωγό για να αποσταλούν μέσω σιδηροδρομικών, ποτάμιων και θαλάσσιων μεταφορών χωρίς περιορισμούς στην απόσταση. Μπορεί να σταλούν επίσης αυτοκινητικά μέσω των εθνικών οδών σε απόσταση πάνω από 3700 χλμ. και από άσχημους δρόμους πάνω από 300 χλμ. Είναι δυνατό να μεταφερθεί αεροπορικώς μέσα σε αεροστεγή θερμαινόμενους χώρους. Το ύψος του χώρου που θα συσσωρεύονται δεν θα πρέπει να είναι μικρότερο από 2 μ κατά τη διάρκεια της μεταφοράς. Τα προϊόντα πρέπει να αποθηκευτούν σε μια ξύλινη θήκη σε ποσότητες των 4 κομματιών. Γενικές διαστάσεις: 155Χ49Χ22 εκατ., V=0,17 μ 3. Ακαθάριστο βάρος - 63 κλπ. Τα προϊόντα πρέπει να αποθηκευτούν σε μια συσκευασία μετά την παραγωγή του στη οποία θα μείνουν για ένα διάστημα τρεισήμισι ετών-κάτω από ένα υπόστεγο ή σε μια ανοικτή περιοχή σε θερμοκρασίες -50°C μέχρι 50°C. Κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης εκεί δεν θα πρέπει να ευρίσκονται υπό την άμεση επίδραση ατμοσφαιρικών αλλαγών και ηλιακής ακτινοβολίας. Ο πύραυλος Alazan-5 αποτελείται από μια κεφαλή (ένα κόκκος ενεργού καπνού τοποθετείται στο σώμα της κεφαλής και ένα αεροδυναμικό κάλυμμα με τρύπες για το αεροζόλ), μια μηχανή (μια διπλού χώρου - μηχανή σαν αίθουσα του pyropowder με μια μονάδα ακροφυσίων), σύστημα ασφάλειας (δύο ζώνες BB που βρίσκονται κατά μήκος του σώματος πυραύλων), ένας σταθεροποιητής με 4 μάνδρες και μια ηλεκτρική θήκη. Αντιχαλαζικοί πύραυλοι Το σύμπλεγμα "ALAZAN-KRISTALL" 1 “Алазань 2М” “Alazan 2М” 2 “Алазань-ЧМ15” “Alazan-4M15 3 Алазань 2М-1СТ Alazan 2М-1СТ 4 Кр11сталл-1М” “Kristall-lM 5 “Кристалл-2М “Kristall-2M Οι κατασκευαστές του συμπλέγματος ALAZAN-KRISTALL διαφημίζουν το προϊόν λέγοντας με έμφαση ότι η αποτελεσματικότητα του βασίζεται στην απλή σχεδίαση, στη χρησιμοποίηση πλαστικών και στους αυτοκαταστρεφόμενους πυραύλους παρέχοντας μια αξιόπιστη και ασφαλή χρήση. Σήμερα η ρωσική τεχνολογία ισχυρίζεται ότι αυτός είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος δημιουργίας μηχανισμού ατμοσφαιρικής κατακρήμνισης των σύννεφων που είναι επικίνδυνα για δημιουργία

3

χαλαζιού εμποδίζοντας έτσι τις διαδικασίες δημιουργίας του χαλαζιού πριν το σχηματισμό τους. Για το σκοπό αυτό η τεχνολογία αυτή προμηθεύει ένα σύστημα επίβλεψης με ραντάρ και που είναι σε θέση να ανιχνεύει το χαλάζι σε επικίνδυνα και δυναμικά επικίνδυνα σύννεφα χαλάζιου, και μπορεί να ξεχωρίζει τους μελλοντικούς σχηματισμούς χαλαζιού και εισαγωγής κρυσταλλικών παραγόντων σε αυτά με τη βοήθεια ειδικών πυραύλων εδάφους αέρα. Τι σύστημα αντιχαλαζικού πυραύλου "ALAZAN-KRISTALL" έχει σχεδιαστεί στη βάση ρωσικής τεχνολογίας, ενσωματώνει το dual- wave μετεωρολογικό ραντάρ τύπου MRL—5, 12—tube εκτοξευτη τύπου TKB και πύραυλο αντιχαλαζικό "ALAZAN" και "KRISTALL". Αυτό το σύστημα υπάρχει επίσης και σε άλλες χώρες όπως Αργεντινή και Βραζιλία.Η αποτελεσματικότητα της αντιχαλαζικής προστασίας έχει φτάσει σε 85.6% μέσα σε 10 έτη κατά μέσο όρο στις δημοκρατίες της κάποτε ΕΣΣΔ. ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΡΑΔΙΟΙΣΟΤΟΠΙΚΩΝ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ Υπάρχουν περίπου 1000 Ραδιοισοτοπικες Θερμοηλεκτρικές Γεννήτριες RTGs, ίση Ρωσία οι περσότερες εκ των οποίων χρησιμοποιήθηκαν σαν πηγές ενέργειας φάρων και σήμαντρων ναυσιπλοΐας. Όλες οι Ρωσικές RTG έχουν εδώ και καιρό εξαντλήσει τη προσχεδιασμένη περίοδο χρησιμότητας τους και ευρίσκονται σε κατάσταση άμεσης αχρήστευσης. Το επείγον αυτού του καθήκοντος υπογραμμίζεται από τα τελευταία περιστατικά μέσα στο 2003 με τις δυναμικά επικίνδυνες πηγές . Έχει ήδη υπάρξει προειδοποίηση ότι είναι πιθανή η εμφάνιση ραδιολογικών περιστατικών που περιλαμβάνουν πηγές RTG, λόγω του ότι οι παλαιοί φάροι είναι σαραβαλιασμένοι αλλά και λόγω της πιθανότητας για προμελετημένη και προσχεδιασμένη κλοπή του ραδιενεργού Στροντίου 90 που περιέχεται μέσα στις γεννήτριες αυτές, οι οποίες έχουν χρησιμοποιηθεί πέρα από το λειτουργικό τους όριο, έχουν δε παραμείνει στους χώρους αυτούς για δεκαετίες. Το καλύτερο που μπορεί να συμβεί είναι να αποθηκευθούν σε χώρους αποθήκευσης πυρηνικού υλικού που δεν έχουν όμως τις απαιτούμενες προδιαγραφές ασφαλής αποθήκευσης ραδιενεργών υλικών. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί είναι η κλοπή των μεταλλικών εξαρτημάτων από κυνηγούς μετάλλων οι οποίοι ψάχνουν να κάνουν γρήγορη μπάζα από τη κλοπή των RTG, αδιαφορώντας για το κίνδυνο από ραδιενεργή μόλυνση τόσο για τους ίδιους όσο και για άλλους ανθρώπους. Οι περισσότεροι ρωσικοί RTG δεν φυλάσσονται καθόλου από πιθανούς κλεφτές και απουσιάζει τα παραμικρό μέτρο ασφάλειας όπως φράκτες η σήματα ραδιενέργειας. Οι περισσότερες γεννήτριες δεν έχουν ελεγχθεί για περισσότερο από μια δεκαετία. Αλλά ο μεγαλύτερος κίνδυνος που προέρχεται από αυτές τις απροστάτευτες γεννήτριες RTG είναι η ευκολία με τη οποία μπορούν τρομοκράτες να τις αποκτήσουν, οι οποίοι μπορούν έπειτα να χρησιμοποιήσουν τα ραδιενεργά υλικά που περιέχονται σε αυτά για να κατασκευάσουν τη καλούμενη "dirty rocket". Το σενάριο που παίζεται τελευταία είναι άτομα που έχουν σχέση με το στρατό της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (όχι αναγκαία στρατιωτικοί) και γνωρίζουν τη τοποθεσία των στρατιωτικά χρησιμοποιούμενων και άγνωστου τοποθεσίας RTG να έχουν προσπαθήσει να τις κλέψουν για να αποκτήσουν το ραδιενεργό υλικό τους. ΙΣΟΤΟΠΙΚΕΣ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ RTG Μια RTG είναι μια πηγή αυτοσυντηρούμενης ισχύος για πολλούς τύπους εξοπλισμών που δίνει μια σταθερή τάση 30 volts και ισχύος μέχρι 80 watts. Οι μονάδες RTG χρησιμοποιούνται σε συνεργασία με διάφορες ηλεκτροτεχνικές συσκευές που συσσωρεύουν και μετασχηματίζουν την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τη γεννήτρια. Ο πυρήνας μιας RTG είναι μια θερμική ενεργειακή πηγή που βασίζεται στο ραδιονουκλιδιο strontium 90 που μερικές φορές καλείται RHS-90. Μια RHS-90 είναι μια σφραγισμένη ραδιενεργός πηγή στην οποία η σύνθεση του καύσιμου είναι υπό μορφή ceramic titanate Sr 90 και είναι ερμητικά κλειστή σε μια κάψουλα που χρησιμοποιεί θωράκιση argon-arc. Η κάψουλα προστατεύεται από οποιαδήποτε εξωτερική επίδραση λόγω του χοντρού κελύφους της RTG, το οποίο αποτελείται από ανοξείδωτο ατσάλι από αλουμίνιο και μόλυβδο. Το κάλυμμα για βιολογική προστασία είναι κατασκευασμένο κατά ένα τέτοιο τρόπο που τα επίπεδα ακτινοβολίας δεν ξεπερνούν τα 200 mR/h (milliroentgen την ώρα) πάνω στην επιφάνεια των συσκευών αυτών και 10 mR/h σε μια απόσταση του ενός μέτρου. Η ραδιενεργός πηγή Sr 90 έχει χρόνο ημίσειας ζωής 29.1 χρόνια. Τη στιγμή της παραγωγής η πηγή RHS-90 περιέχει από 30 μέχρι 180 kilocuries Sr 90. Το επίπεδο της ακτινοβολίας γάμα φτάνει τα 400 to 800 R/h (roentgen ανά ώρα) σε μια απόσταση του μισού μέτρου και 100 μέχρι 200 R/h σε μια

4

απόσταση ενός μέτρου από την πηγή RHS-90. Απαιτείται 900 μέχρι 1000 χρόνια για να φτάσει η πηγή RHS σε ένα επίπεδο ασφάλειας από άποψη ραδιενέργειας. Σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές (Gosatomnadzor, η GAN) λόγω έλλειψης ασφάλειας στις εγκαταστάσεις αυτές οι γεννήτριες πρέπει να απομακρυνθούν αμέσως RHS-90 Διάσταση κυλίνδρου 10 επί 10 εκατοστά Βάρος 5 Κιλά Χωρητικότητα 240 watt Συγκέντρωση του strontium 90 1,500 TBq (40 kCι) Θερμοκρασία στην επιφάνεια 300-400 Βαθμοί Κελσίου Ρυθμός έκθεσης σε μια απόσταση 2,800-1,000 R/h 0,02 μέχρι 0,5 μέτρα Σύμφωνα με έγκυρες πηγές οι ραδιοισοτοπικες εγκαταστάσεις ισχύος με μεγάλη ενεργειακή ισχύ χρησιμοποιούν σαν καύσιμο plutonium 238. Εντούτοις εκτός των τεχνικών προβλημάτων απαιτούνται σημαντικοί οικονομικοί πόροι Για το λόγο αυτό έχει σταματήσει η παραγωγή εδώ και 10 15 χρόνια τέτοιων RTG. Οι υπεύθυνοι ανάπτυξης των RTG αναρωτιούνται εάν ακόμη και οι RHS-90 τα καταφέρνουν στο περιβάλλον που τοποθετούνται λόγω των πιθανόν ατυχημάτων η κλοπών που μπορεί να συμβούν. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες που είναι διαθέσιμες, περίπου 1.000 RTG βρίσκονται στο έδαφος της ρωσικής ομοσπονδίας. Σε άλλες πρώην περιοχές της κάποτε ΕΣΣΔ λειτουργούν περίπου 30 RTG. Εν γένει η ΕΣΣΔ παρήγαγε σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες περίπου 1.500 RTG.. Η περίοδος λειτουργίας όλων των τύπων RTG είναι 10 έτη. Σήμερα RTG σε όλη την επικράτεια της Ρωσίας —χωρίς εξαίρεση —έχουν φθάσει στο τέλος της διάρκειας ζωής τους και πρέπει να διαλυθούν. Τύποι RTG Οι περίπου 380 RTG που το Υπουργείο μεταφορών ελέγχει κατά μήκος του Northern Sea Route ανήκουν σε τέσσερις τύπους: το Beta-M, Efir-MA, Gorn και Gong. Σύμφωνα με τις επίσημες εκθέσεις από τη ρωσική κρατική Επιτροπή για την προστασία του περιβάλλοντος "το υπάρχον σύστημα διαχείρισης των RTG ευρίσκεται σε αντίφαση με τις διατάξεις των ομοσπονδιακών νόμων". Σχετικά με τη χρήση της ατομικής ενέργειας και σχετικά με την ασφάλεια ακτινοβολίας του πληθυσμού αναφέρεται ότι "καμία σωματική προστασία ή ασφάλεια δεν έχει υπαρχει σε αυτές τις εγκαταστάσεις. Όταν τοποθετήθηκαν αυτά τα RTG στις θέσεις τους, καμία εκτίμηση δεν έγινε σχετικά με την πιθανότητα του αντίκτυπου που θα είχε μια καταστροφή που θα προηρχετο από φυσικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες. Λόγω της ανεπαρκών διαδικασιών πάνω στη λογιστική και στον ελέγχου των RTG που εκτελούνται από τους χειριστές αυτών των εγκαταστάσεων, ορισμένα RTG μπορεί "να χαθούν" ή "να εγκαταλειφθούν". Ουσιαστικά, οι περιοχές όπου RTG βρίσκονται μπορούν ακίνδυνα να θεωρηθούν ως θέσεις προσωρινής αποθήκευσης για τα ιδιαίτερα ραδιενεργά απόβλητα. Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι ενδεχομένως αρνητικές συνέπειες της απώλειας του ελέγχου πάνω στις RTG που λειτουργούν κάτω από την αρμοδιότητα του SHS και του Υπουργείου Άμυνας. Από τη δεκαετία του '60 μέχρι στη δεκαετία του '80, αναπτύχθηκαν 10 τύποι RTG βασισμένοι στις πηγές θερμότητας όπως τα RHS-90 Πίνακας από Bellona 2003-11-24 Τύποι και χαρακτηριστικά των μονάδων RTGs Σοβιετικής σχεδιασης13 RHS heat RHS initial RTG electric RTG output RTG mass, Year of start of capacity, nominal activity, capacity, voltage, volts kilograms mass production watts kilocuries watts Efir-MA 720 111 30 35 1250 1976 IEU-1 2200 49 80 24 2500 1976 IEU-2 580 89 14 6 600 1977 Beta-M 230 35 10 560 1978

5

Gong Gorn

315 1100

49 170

18 60

14 7 (14)

600 1983 1050 (3 1983 RHS-90) IEU-2M 690 106 20 14 600 1985 Senostav 1870 288 1250 1989 IEU-1M 2200 (3300) 340 (510) 120 (180) 28 2 (3) x 1050 1990 Τα RTG διαφέρουν ως προς τις παραμέτρους, οι οποίες μεταβάλλονται ανάλογα με την έξοδο της τάσης, την ισχύ, την μάζα, του μέγεθος και άλλα χαρακτηριστικά της. Ο τύπος Βήτα- M των RTG —ένα από τα πρώτα σχέδια που αναπτύχθηκε προς το τέλος της δεκαετίας του '60 —έχει χρησιμοποιηθεί πολύ συχνά. Σήμερα περίπου 700 RTG αυτού του τύπου ευρίσκονται σε λειτουργία. Εντούτοις οι ενώσεις του κατασκευαστικού σκελετού των Beta-M RTG δεν είναι συνδεμένες καλά, και όπως δείχνει η εμπειρία των προηγούμενων 10 ετών, τέτοια RTG μπορεί να αποσυναρμολογηθούν εύκολα στο χώρο που ευρίσκονται με τη βοήθεια κοινών εργαλείων, όπως λοστοί και σφυριά. Τα τελευταία 10 έως 15 χρόνια, δεν έχει αναπτυχθεί κανένας νέος τύπος RTG. Αριθμός μονάδων RTG Εκτός από το σχεδιασμό των RTG, η VNIITFA ανέπτυξε επίσης μια αντίστοιχα τεκμηρίωση των σχεδίων τους, η οποία κατόπιν παραδόθηκε στις εγκαταστάσεις που θα παρήγαν τα RTG. Οι εντολές για νέο RTG.προήλθαν κυρίως από το Υπουργείο Αμύνης, το Υπουργείο Μεταφορών, την Κρατική Επιτροπή Υδρομετεωρολογίας —ο σοβιετικός προκάτοχος Rosgidromet —και το προηγουμένως Υπουργείο Γεωλογίας, τώρα μέρος του Υπουργείου Φυσικών Πόρων. Η διαδικασία ανάπτυξης νέων RTGs περιελάμβανε επίσης την παραγωγή μικρού αριθμού πειραματικών γεννητριών ισχύος. Η μεγάλης και μαζικής -κλίμακας παραγωγή των RTG στην πρώην ΕΣΣΔ ήταν ευθύνη κάποιων εγκαταστάσεων αποκαλούμενων Baltiyets, στην πόλη Narva στην πρώην σοβιετική δημοκρατία της Εσθονίας. Στις αρχές της δεκαετίας του '90, στις εγκαταστάσεις πραγματοποιήθηκαν σημαντικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης μιας επανειδίκευσης του προσωπικού, και σταμάτησε η παραγωγή των RTG. Τώρα η επιχείρηση, αποκαλούμενη Balti EES, απαντώντας στην έρευνα που έγινε επιβεβαίωσε ότι δεν παράγει πλέον RTG και ότι δεν έχει καμία πληροφορία για τις ακριβείς θέσεις εκείνων των RTG που παρήγαγε ή για τη τοποθεσία που παραδόθηκαν. Εντούτοις, οι αντιπρόσωποι της Balti EES είπαν ότι οι εμπειρογνώμονες της επιχείρησης από την αρχή της δεκαετίας του '90 έχουν συμμετάσχει στην αντικατάσταση των RTG με άλλες πηγές ενέργειας στους εσθονικούς φάρους. Η τοποθέτηση RTG σε λειτουργία ήταν στη δεκαετία του '60 η ευθύνη ενός -ανυπάρκτου πια ειδικευμένου οργανισμού μέσα στη δομή του Υπουργείου Εφαρμοσμένης Μηχανικής Μέσου Επιπέδου, ή Minsredmash —ένα σκοπίμως παραπλανών σοβιετικής-εποχής ακρωνύμιο που μετασχηματίστηκε σε σημερινό Minatom. Το VNIITFA εξέδωσε ανακοίνωση στη οποία δήλωνε ότι εκείνη την στιγμή, δεν είχε λεπτομερείς πληροφορίες πάνω στον αριθμό των RTG που έιχαν παραχθεί στη χώρα ή πληροφορίες πάνω στους οργανισμούς που κατείχαν εκείνα τα RTG που ήταν ακόμα σε λειτουργία, και επίσης δήλωνε ότι δεν γνώριζε ποιες είναι αυτές οι οργανώσεις . Λαμβάνοντας υπόψη την υπάρχουσα μελαγχολική κατάσταση των μονάδων RTG στη Ρωσία, VNIITFA (ΒΝΗΗΤΦΑ) ανέλαβε καθήκοντα συλλογής πληροφοριών πάνω στις μονάδες RTG που λειτουργούν τόσο στη Ρωσία όσο και στις άλλες προηγούμενες Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης. Τα δεδομένα που δημοσιεύθηκαν δείχνουν την ίδια λυπητερή αλήθεια: Και οι 1000 RTG που βρίσκονται στη Ρωσία έχουν συμπληρώσει τους χρόνους προβαλλόμενης λειτουργίας τους και πρέπει επειγόντως να παραδοθούν στις ειδικευμένες υπηρεσίες της Minatom για διάλυση. Σύμφωνα με τις συμφωνίες που υπογράφηκαν μεταξύ του VNIITFA και του Υπουργείου μεταφορών, το VNIITFA κάθε έτος στέλνει τους ειδικούς του γιατί επιθεώρηση των RTG στους χώρους λειτουργίας τους. Το 2001 και το 2002 τέτοιες επιθεωρήσεις πραγματοποιήθηκαν σε 104 θέσεις RTG που οργανώθηκαν από το υπουργείο. Η μη ικανοποιητική κατάσταση των RTG στη Ρωσία έχει γίνει επίσης εστία προσοχής από το GAN, το οποίο εξέτασε στην έκθεση του 2003 και συγκεκριμένα το πρόβλημα των RTG που λειτουργούν στην Άπω Ανατολή της Ρωσίας . ΜΟΝΑΔΕΣ RTG ΑΠΟ STRONTIUM 90

6

Το Στρόντιο-90 είναι ένας εκπομπός ακτινοβολίας βήτα με χρόνο ημίσειας ζωής 28,1 χρόνια. Μια καθαρή μονάδα Στρόντιου-90 δίνει 0,46 κιλοβάτ/χιλιόγραμμο θερμικής ισχύος όταν είναι νέα, ή περίπου 15 % λιγότερο από ίδια μάζα Πλουτωνίου-238. Επιπλέον ένα RTG βασιζόμενο στο Στρόντιο90 θα χειροτερεύσει περίπου τρεις φορές γρηγορότερα από έναν RTG βασιζόμενο σε Πλουτώνιο-238. Μια ηλικίας 20 ετών μονάδα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος θα παραγάγει μόνο 61 % της αρχικής ισχύος. Λόγω της χαμηλότερης ενεργειακής πυκνότητας, μια ράβδος καυσίμων Στροντίου-90 δεν θα θερμαίνεται τόσο όσο μια ράβδος Πλουτωνίου-238. Μια νέα ράβδος, ανάλογα με τη διαμόρφωση, μπορεί να είναι σε θέση να επιτύχει θερμοκρασία επιφάνειας από 700 έως 800 βαθμών Κελσίου. Αυτό είναι σημαντικό επειδή μια χαμηλότερη θερμοκρασία διαθέσιμη σε ένα θερμοηλεκτρικό ζευγάρι θα μειώσει τη θερμοηλεκτρική αποδοτικότητα μετατροπής του RTG. Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών, μια μονάδα RTG από Στρόντιο-90 θα είναι περίπου 50 έως 100 % βαρύτερη μια μονάδα RTG Πλουτωνίου-238 της ίδιας ισχύος. Το στρόντιο, εντούτοις, έχει μερικά πλεονεκτήματα σχετικά με το πλουτώνιο. Είναι ένα προϊόν σχάσης με υψηλή απόδοση. Δεδομένου ότι SR-90 έχει μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής έναντι του χρόνου που τα καύσιμα αντιδραστήρων ξοδεύονται σε έναν πυρήνα, είναι αρκετά εφικτή η απόκτηση SR- 90 από τα ξοδευμένα πυρηνικά καύσιμα. Το Στρόντιο-90 θεωρείται από τους περισσότερους σημερινούς ιδιοκτήτες του ως ένα μεγάλο πρόβλημα αποβλήτων και μερικοί θα πλήρωναν για να το ξεφορτωθούν. Το στρόντιο δεν συνδέεται με τα πυρηνικά όπλα και δεν έχει αποκαλεστεί ποτέ θανατηφόρο υλικό. Υπάρχει ένα προηγούμενο στις Ηνωμένες Πολιτείες ευρείας χορήγησης άδειων για μικρές ποσότητες σφραγισμένου Στροντίου-90 που χρησιμοποιείται σε μερικά συστήματα ανίχνευσης πάγου των αεροσκαφών.

Κατάσταση στην Άπω Ανατολή από τις RTG

Στην Άπω Ανατολή, σύμφωνα με τους διάφορους απολογισμούς, περίπου 40 φάροι που τροφοδοτούνται από RTG είναι διεσπαρμένοι κατά μήκος της ακτής της νήσου sakhalin, όπως και 30 RTG στα νησιά. Kuril. Η Άπω Ανατολική περιοχή της Chukotka έχει, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 150 RTG. Πολλοί από αυτούς έχουν παραμεληθεί εδώ και καιρό, όπως τους αυτοί στον κόλπο Shelting και στο ακρωτήριο Yevreinov. Ανήκουν στην περιφερειακή Υδρομετεωρολογική Υπηρεσία Kolyma, αλλά εγκαταλείφθηκαν από τη στιγμή που η ελεγκτική υπηρεσία σταμάτησε ουσιαστικά να υπάρχει στην περιοχή αυτή. Από αυτούς τους RTG, οι 58 είναι τύπου Beta-M, οι 13 τύπου Efir, οκτώ δομής Gorn και έξι Gong. Υπάρχει μια ισχυρή πιθανότητα μερικές από τις γεννήτριες που έχουν τη βάση τους στη Αρκτική να έχουν χαθεί κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ετών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, μέχρι την πρόσφατη δεκαετία του '90, τουλάχιστον έξι RTG που λειτουργούσαν στην Αρκτική περιοχή της Ρωσίας ήταν κοντά στο όριο κατάρρευσης. Οι περιοχές επιθεωρήθηκαν από μια επιτροπή, η οποία περιελάμβανε αντιπροσώπους από την GAN, που κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι "η κατάσταση ασφάλειας των RTG δεν είναι καθόλου ικανοποιητική, παρουσιάζεται δε ένας απτός κίνδυνος για τη χλωρίδα, την πανίδα και την υδρόβια ζωή των θαλασσών της αρκτικής περιοχής. Η μετατόπιση ή η λανθασμένη θέση τους μπορεί να αναγκάσει μέρος του τοπικού πληθυσμού της αρκτικής περιοχής για να υποβληθεί σε αδικαιολόγητη ραδιενεργό μόλυνση. Σύμφωνα με μια έκθεση της 18η Αυγούστου του 2003 από ένα κλάδο της GAN της Άπω Ανατολικής Διαπεριφερειακής Εδαφικής Περιοχής, η ελεγκτική επιτροπή ενώ η επιθεωρούσε RTG στην Αρκτική ακτή της Αυτόνομης Περιοχής Chukotka, εντόπισε ένα RTG σε κατάσταση παντελούς φθοράς, στο ακρωτήριο Navarin στη περιοχή Bering. Το επίπεδο του ρυθμού δόσης έκθεσης στην επιφάνεια της γεννήτριας ήταν αρκετά υψηλό έφτανε δε τα 15 r/h. Η επιτροπή επίσης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια απελευθέρωση των ραδιενεργών ουσιών στο περιβάλλον μπορεί να έχει λάβει χώρα Πίνακας από Bellona 2003-11-24

Νήσος Shalaurov I

Τα επίπεδα ακτινοβολίας υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα επίπεδα 30 φορές. Οι μονάδες RTG είναι εγκαταλελειμμένες και δεν παρακολουθούνται.

7

Ακρωτήριο Nutevgi

Η μονάδα RTG έχει υποστεί σοβαρή εξωτερική καταστροφή. Η γεννήτρια εγκαταστάθηκε χωρίς να έχει ληφθεί υπόψη η επιρροή των φυσικών δυνάμεων, Επιπρόσθετη καταστροφή μπορεί να έχει γίνει στο RTG το Μάρτιο του 1983, σε ένα ατύχημα κατά τη μεταφορά του. Ακρωτήριο Η μονάδα RTG χάθηκε στην άμμο λόγω των παλιρροιακών κυμάτων καθώς Okhotnichy εγκαταστάθηκε κοντά στην παράκτια περιοχή. Το ατύχημα προκλήθηκε λόγω ανικανότητας της ομάδας διαχείρισης. Η μονάδα κρατείται στη θέση αυτή σε παράβαση του νόμου. Ακρωτήρι Η μονάδα RTG εγκαταστάθηκε 3 μέτρα μακριά από την άκρη ενός γκρεμού βάθους Serdtse100 μέτρων. Μια ρωγμή στο έδαφος μπορεί να παρατηρήσει κανείς σε ολόκληρη τη Kamen τοποθεσία η οποία δημιουργεί κίνδυνο να πέσει η μονάδα σε μια πλάγια μαζί με όγκους πετρωμάτων. Η εγκατάσταση πραγματοποιήθηκε χωρίς να ληφθεί υπόψη η επιρροή των παραγόντων της φύσης που στην περίπτωση αυτή είναι οι θαλάσσια διάβρωση. Η μονάδα RTG κρατείται στη θέση αυτή σε παράβαση του νόμου Νήσος Τα εξωτερικά επίπεδα ακτινοβολίας έχουν περάσει τα επιτρεπτά όρια . Η αίτια των μη Nuneangan φυσιολογικών επιπέδων ακτινοβολίας ευρίσκεται στη ελαττωματική σχεδίαση. Η μονάδα RTG δεν είναι δυνατό να μεταφερθεί με τα συνηθισμένα μέσα μεταφοράς. Ακρωτήριο Το κάτω μέρος του σκελετού της μονάδας RTG's δεν έχει κάλυμμα, τα επίπεδα Chaplin ακτινοβολίας ξεπερνούν τα επιτρεπόμενα 25 φορές. Η μονάδα RTG είναι τοποθετημένη σε στρατιωτική περιοχή. Η επείγουσα κατάσταση της μονάδας RTG έχει προκληθεί από την ελαττωματική σχεδίαση αυτού του τύπου των γεννητριών. Νήσος Τα επίπεδα ακτινοβολίας ξεπερνούν τα αποδεκτά όρια κατά 35 τοις εκατό σε Chekkul απόσταση ενός μέτρου από την επιφάνεια του RTG. Shalaurova Τα επίπεδα ακτινοβολίας ξεπερνούν τα αποδεκτά όρια κατά 80 τοις εκατό στην Izba Island απόσταση ενός μέτρου από την επιφάνεια του RTG. Η δημοκρατία της Sakha-Yakutia έχει στο έδαφός της περίπου 75 RTG. Οι γεννήτριες που βρίσκονται στα νησιά της θάλασσας του Laptev, στις ακτές της Ανατολικής Σιβηρίας και Αρκτικής των περιοχών Anabar, Bulun, Ust-Yana και Nizhnekolymsk, ευρίσκονται όλες υπό την ευθύνη των Υδρογραφικών Βάσεων Khatanga, Tiksi και Kolyma, καθώς επίσης και της ομάδας επιθεώρησης σήμαντρων Pevek. Αλλά αυτή η ευθύνη είναι συνήθως στα χαρτιά. Η λειτουργία αυτών των RTG της North Sea Route δεν ανταποκρίνεται σε κανένα στάνταρντ ακτινοβολίας. Στην πραγματικότητα, οι αρχές έχουν χάσει τον έλεγχο σε πάνω από 25 τέτοιες γεννήτριες. RTG σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στη Yakutia, στη Υδρογραφική ΒάσηTiksi Ακρωτήρι Λόγω της βαθμιαίας αποσύνθεσης του βράχου κατά μήκος της κλίσης της Kondratiev ακτής, δύο RTG τύπου Gong βυθίστηκαν σε 20-μέτρα-βάθος μέσα σε ένα παχύ στρώμα μόνιμα παγωμένου εδάφους, το οποίο ξεπαγώνει σταδιακά . Ακρωτήρι Τα επίπεδα έκθεσης δόσης του RTG τύπου Efir υπερβαίνουν τις αποδεκτός τιμές Makar 10 φορές λόγω δυσλειτουργίας της ασπίδας βιολογικής προστασίας. Από τις γεννήτριες που χρησιμοποιούνται από την Υδρογραφική Βάση Tiksi, περισσότερα από 15 RTGs έχουν χαρακτηρισθεί σαν πλεόνασμα και πρόκειται να αφαιρεθούν. Η Σιβηρική Εδαφική Περιοχή περιέχει περισσότερες από 100 RTG, ο όγκος των οποίων συγκεντρώνεται στη χερσόνησο Taimyr. Άλλα 153 RTG είναι διεσπαρμένα κατά μήκος των ακτών του Barents και της Άσπρης Θάλασσας, από τις οποίες 17 βρίσκονται στον Κόλπο Kandalaksha. . Σύμφωνα με το διευθυντή της VNIITFA Nikolai Kuzelyov "το 100 % των RTG που βρίσκονται κατά μήκος της ακτής της Βαλτικής θάλασσας υποβάλλεται σε ετήσιες επιθεωρήσεις. Συγχρόνως, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι καμία επιθεώρηση RTG δεν έχει διεξαχθεί από ειδικούς του VNIITFA στις Αρκτικές ακτές της περιοχής Chukotka επειδή καμία τέτοια σύμβαση δεν έχει υπογραφεί. Η ευθύνη να υποστηριχτούν τα πρότυπα ακτινοβολίας και πυρηνικής ασφάλειας στις στρατιωτικές μονάδες και τις βάσεις, από το 1995, ήταν ευθιυνη του Υπουργείου Άμυνας. Κατά συνέπεια το GAN —το κρατικό πυρηνικό ελεγκτικό και εξουσιοδοτημένο σώμα —δεν έχει καμία εξουσία στην επιτήρηση των RTG που βρίσκονται στη εξουσία του υπουργείου, ενώ ο έλεγχος των στρατιωτικών υποτίθεται ότι διατηρείται από τον ίδιο το στρατό. Μια πλούσια ιστορία των σχετικώς με

8

την ακτινοβολία γεγονότων που προκαλούνται από την παραμέληση εκ μέρους του στρατού των πρότυπα ασφάλειας λέει την ιστορία της από μόνη της .

Ζήτημα Ασφάλειας των RTG "Μπορεί να είχε περισσότερο νόημα να θάψει κανείς [RTG] στο έδαφος, έτσι ώστε κανείς να μην μπορεί να τους βρει ή να σκοντάψει επάνω σε τους. Αλλά εγκαταστάθηκαν ως επί το πλείστον περίπου 30 χρόνια πριν, όταν κανείς δεν ασχολείτο με οποιαδήποτε απειλή τρομοκρατίας, εκτός δε αυτού τα RTG δε κατασκευάστηκαν ώστε να αντέχουν σε πράξεις βανδαλισμού. Ο Agapov επιβεβαίωσε τις προηγούμενες εκθέσεις των περιπτώσεων έκθεσης ακτινοβολίας στην Γεωργία, πρώην δημοκρατία της ΕΣΣΔ, όπου βοσκοί ζεσταίνονταν μέσα στον κρύο καιρό με τη βοήθεια RTG, που είναι στην ουσία γεννήτριες θερμότητας πυρηνικής ισχύος. Το Minatom, μέσω του Agapov, αναγνωρίζει επίσης τη "ύπαρξη αφύλακτων RTG". Σύμφωνα με Agapov, "ο λόγος για αυτό είναι ότι οι οργανώσεις υπεύθυνες για τη λειτουργία των RTG είναι απρόθυμες να πληρώσουν για το κλείσιμο και την απομάκρυνση τους". "Είναι το ίδιο πρόβλημα όπως με τα νέα κράτη που διαμορφώθηκαν στο έδαφος της ΕΣΣΔ μετά από την διάσπαση της: "Πάρτε μακριά όλα τα κακά πράγματα, πρέπει να κρατήσουμε μόνο όλα τα καλά". Συγχρόνως, σύμφωνα με το διευθυντή Kuzelyov της VNIITFA, "δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα ραδιενεργού μόλυνσης του περιβάλλοντος στο χώρο των RTG. Ο Kuzelyov αναγνώρισε πράγματι ότι, "οι περισσότερες τοποθεσίες των RTG δεν καλύπτουν τις απαιτήσεις που έχουν προσδιοριστεί στα υπάρχοντα ρυθμιστικά έγγραφα, τα οποία είναι γνωστά στη διαχείριση των χρηστών RTG. Υπάρχει στην πραγματικότητα το πρόβλημα της ευπάθειας των RTG' απέναντι σε τρομοκράτες, των οποίων στόχος είναι να χρησιμοποιήσουν σκοπίμως ραδιενεργά υλικά στα οποία περιλαμβάνονται οι RTG". Περιστατικά με RTG Στις 12 Νοέμβριου 2003, ευρέθηκε μια κατεστραμμένη τοποθεσία Beta-M RTG στο κόλπο Oleniya—ο όποιος είναι μέρος του κόλπου Kola —στη βόρεια ακτή απέναντι από την είσοδο του λιμανιού Yekaterininskaya και πλησίον της ναυτικής πόλης Polyarny. Η ομάδα διεύθυνε μια από τις σχεδιασμένες εξετάσεις εξοπλισμού πλοήγησης όταν ανακάλυψε ένα RTG κατεστραμμένο και τα όλα συστατικά του να λείπουν, συμπεριλαμβανομένης της θωράκισης προστασίας από απεμπλουτισμενο ουράνιο. Η ραδιοϊσοτόπικη πηγή—μια κάψουλα στροντίου—βρέθηκε βυθισμένη σε περίπου τρία μέτρα κοντά στην ακτή. Στις 13 Νοεμβρίου 2003, η ίδια ομάδα επιθεώρησης βρήκε μια εντελώς αποσυναρμολογημένη μονάδα RTG του ίδιου τύπου Beta-M, που είχε χρησιμοποιηθεί για να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στο φάρο ναυσιπλοΐας Αριθ. 437, που βρίσκεται στο νησί Yuzhny Goryachinsky στον κόλπο Kola , απέναντι από τις σήμερα ανύπαρκτες εγκαταστάσεις του Goryachiye Ruchyi, επίσης κοντά στο Polyarny. Όπως στην προηγούμενη περίπτωση το RTG καταστράφηκε από πάνω έως κάτω και όλα τα συστατικά του εκλάπησαν, συμπεριλαμβανομένης της Θθωράκισης προστασίας από απεμπλουτισμενο ουράνιο. Η γεννήτρια RHS βρέθηκε στο έδαφος κοντά στην ακτή στο βόρειο μέρος του νησιού. Το γεγονός ταξινομήθηκε ως ραδιενεργό ατύχημα. Σύμφωνα με μια δήλωση που δημοσιεύεται από τη διοίκηση της περιοχής του Murmansk "ένα RHS αντιπροσωπεύει μια πηγή αυξημένου κινδύνου ακτινοβολίας με δυνατότητα ακτινοβολίας περίπου 1000 r/h στην επιφάνεια. Για τους ανθρώπους και τα ζώα, η ύπαρξη κοντά τους της ακτινοβολούσας πηγής —πιο κοντά από 500 μέτρα —είναι μια σοβαρή απειλή υγείας ή ζωής. Μια υπόθεση θα μπορούσαμε να κάνουμε με ασφάλεια είναι ότι οι άνθρωποι που αποσυναρμολόγησαν αυτά τα RTG εκτέθηκαν σε θανατηφόρες δόσεις ακτινοβολίας. Η FSB [υπηρεσία ασφάλειας της Ρωσίας που διαδέχθηκε την KGB] μαζί με την αστυνομία έχουν αρχίσει μια αναζήτηση των υποτιθέμενων κλεφτών και των κλεμμένων συστατικών RTG που μπορούν να εμφανιστούν σε εγκαταστάσεις ανακύκλωσης απορριμμάτων μετάλλων". Η ακριβής ημερομηνία που τα δύο RTG συλήθηκαν ακόμα δεν έχει υπολογισθεί. Το Υπουργείο Μεταφορών επιθεωρεί μόνο τις θέσεις RTG μια φορά ή δύο φορές ετησίως, είναι αρκετά δε πιθανό η τελευταία φορά που οποιοσδήποτε έλεγχος εμφανίστηκε ήταν το αργότερο την Άνοιξη του 2003. Σύμφωνα με πληροφορίες για τα περιστατικά αυτά η περιοχή όπου το RTG λειτουργούσε —και πού οι κάψουλες στροντίου βρέθηκαν σχεδόν αφύλακτες —δεν είναι μια περιοχή περιορισμένης πρόσβασης και είναι ανοικτή για οποιουσδήποτε περαστικούς. Συνεπώς, οποιοσδήποτε επισκέπτης πλησίασε την μονάδα RTG μπορεί να είχε εκτεθεί σε θανατηφόρες δόσεις ακτινοβολίας.

9

Στις 15 Νοεμβρίου του 2003, η Διοίκηση του Βόρειου Στόλου εξέδωσε εντολή σχηματισμού ειδικής ομάδας εργασίας που θα καθορίσει τα ίχνη του ατυχήματος Στις 12 Μαρτίου 2003—την ίδια μέρα που ο Υπουργός της Ατομικής Ενέργειας Alexander Rumyantsev εξέφραζε τις ανησυχίες του πάνω στην ασφάλεια των πυρηνικών υλικών κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας σε μια διάσκεψη στη Βιέννη-Αυστρία, το στρατιωτικό προσωπικό της ναυτικής βάσης του Λένινγκραντ ανακάλυψε ότι ο φάρος κοντά στο Kurgolovo, εγκαταστάσεις στην ακτή της θάλασσας της Βαλτικής, στο ακρωτήριο Pihlisaar στη χερσόνησο Kurgalsky είχε πρόβλημα. Η τελευταία σχεδιασμένη επιθεώρηση του φάρου—που λειτουργούσε από μια γεννήτρια Beta-M—πριν την ανακάλυψη, είχε πραγματοποιηθεί τον Ιουνίου του 2002. Οι κλέφτες, που ελκύστηκαν προφανώς από την προοπτική της λεηλασίας κάποιων μη σιδηρούχων μετάλλων, έκλεψαν περίπου 500 χιλιόγραμμα ανοξείδωτου χάλυβα, αλουμινίου και μολύβδου. Όσον αφορά στο ραδιενεργό στοιχείο ισχύος, το έριξαν έξω στην παγωμένη θάλασσα περίπου 200 μέτρα μακριά από το φάρο. Η "καυτή" κάψουλα στροντίου έλιωσε τον πάγο και πήγε κάτω στον πυθμένα θάλασσας. Αλλά ακόμα κι αν ο πάγος που καλύπτει το σημείο όπου το RHS βυθίστηκε είχε πάχος ένα μέτρο, ο ρυθμός δόσης έκθεσης ακτινοβολίας γάμα αμέσως επάνω από τη βυθισμένη μονάδα έφτανε τα 30 r/h. Ο φάρος ήταν στην αρμοδιότητα μιας μονάδας φρουράς συνόρων που εξυπηρετεί την περιοχή. Επειδή η ίδια η μονάδα στερήθηκε τον απαραίτητο εξοπλισμό για μια λειτουργία διάσωσης, οι φρουρές των συνόρων έστειλαν ένα αίτημα στις 23 Μαρτίου στη εταιρία περιορισμού πυρηνικών υλικών Radon —που έχει βάση κοντά στην Αγία Πετρούπολη στην πυρηνική πόλη Sosnovy Bor —για να βρει και να αφαιρέσει το ραδιενεργό κύλινδρο. Αν και η Radon ειδικεύεται στην απόρριψη «ορφανών πηγών ακτινοβολίας», δεν έχει την άδεια για να εξετάσει RTG και έπρεπε να πάρει μια έγκριση από τη GAN για να επιχειρήσει την ανάκτηση της μπαταρίας Στροντίου κάτω από τον πάγο στον κόλπο της Φινλανδίας. Στις 28 Μαρτίου, το ραδιενεργό στοιχείο ήρθε στην επιφάνεια με τη βοήθεια ενός απλού φτυαριού και ενός δίκρανου, και τα δύο δε είχαν εξοπλιστεί με εκτεταμένες λαβές. Η πηγή φορτώθηκε έπειτα σε ένα έλκηθρο, το οποίο έκανε μερικά χιλιόμετρα μακριά κατά μήκος της απότομης και δύσβατης ακτής μέχρι το κύριο δρόμο, όπου τοποθετήθηκε τελικά σε ένα μολύβδινο υποδοχέα. Το κέλυφος της μπαταρίας στροντίου αποδείχθηκε ότι ήταν άθικτο. Η πηγή RHS έμεινε στο Radon στο Sosnovy Bor για τρεις μήνες και εστάλη έπειτα στο VNIITFA. Ένα παρόμοιο γεγονός είχε εμφανιστεί στην περιοχή του Λένινγκραντ το 1999. Ένας ίδιος φάρος βρέθηκε εντελώς, κατεστραμμένος και το ραδιενεργό στοιχείο ισχύος πετάχτηκε σε έναν σταθμό λεωφορείων στην πόλη Kingisepp, 50 χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο εγκλήματος. Τρεις άνθρωποι που η αστυνομία εξακρίβωσε ήταν οι δράστες πέθαναν από δηλητηρίαση ακτινοβολίας. Τέσσερα χρόνια αργότερα το περιστατικό ανατέθηκε στην εταιρία Radon. Το χωριό Kurgolovo, όπου εμφανίστηκε το ατύχημα το Μάρτιο του 2003, ευρίσκεται στην περιοχή Kingisepp, όχι μακριά από τα εσθονικά και φινλανδικά σύνορα. Αυτή η περιοχή αναγνωρίζεται ως υγρότοπος διεθνούς σπουδαιότητας και το 2000 αναγνωρίσθηκε σαν μια περιοχή φυσικού πλούτου από τον κυβερνήτη της περιοχής του Λένινγκραντ.Υπό αυτήν τη μορφή, έχει δικαίωμα στην προστασία των σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας, καθώς επίσης και στον ειδικό έλεγχο μιας περιοχής κοπαδιών του κόλπου, ο οποίος είναι μέρος μιας περιοχής ωοτοκίας για τροφικά ψάρια. Είναι επίσης ένας βιότοπος για την γκρίζα φώκια, μια περιοχή για αποικίες αναπαραγωγής και είναι τόπος ενδιάμεσης μεταναστευτικής στάσης για τα σπάνια υδρόβια πουλιά και τα πουλιά των ακτών. Τότε που αναγνωρίστηκε η σπουδαιότητα της περιοχής, η διοίκηση της ανέπτυσσε επίσης το "οικολογικό τουρισμό" στην περιοχή —ένα σύστημα ειδικών μονοπατιών και διαδρομών για τους εραστές της φύσης. Εντούτοις, τα δύο ραδιενεργά περιστατικά που προκαλούνται από την λόγω αμέλειας απώλεια επικίνδυνων στοιχείων ακτινοβολίας δημιουργούν σημαντικές αμφιβολίες πάνω στην προοπτική της ακμάζοντας επιχείρησης τουριστών στην περιοχή. Τον Μάιο του 2001, τρεις ραδιοϊσοτόπικες πηγές ενέργειας κλάπηκαν από τους φάρους σε ένα νησί στην Λευκή Θάλασσα, στην για φυσικούς λόγους προστατευόμενη περιοχή του Kandalaksha στην περιοχή του Murmansk. Αυτή η επιφύλαξη είναι ένα από τα γνωστά κέντρα της Ρωσίας του οικολογικού τουρισμού. Δύο ντεσπεράντο, γνωστοί για λεηλασία μερικών μη σιδηρούχων μετάλλων, δέχθηκαν σοβαρές δόσεις από ακτινοβολία. Τα "καυτά" RTG ανακτήθηκαν και εστάλησαν σε VNIITFA τον Ιούνιο του 2001. Από εκεί, μεταφέρθηκαν στα Ουράλια χημικό σύμπλεγμα του Mayak. Ο λογαριασμός για όλες αυτές τις εργασίες πληρώθηκε από την κυβέρνηση της νορβηγικής επαρχίας Finnmark στο πλαίσιο μιας συμφωνίας με τη διοίκηση της περιοχής του Murmansk ως τμήμα ενός

10

διμερούς προγράμματος, το οποίο προβλέπει τον αφοπλισμό RTG στους ρωσικούς φάρους και την αντικατάσταση των ραδιενεργών συσκευών με τις ηλιακές μπαταρίες. Το 1987, ένας τύπος IEU-1 βάρους 2.5-τόνων RTG πετάχτηκε στη θάλασσα ενώ ανυψωνόταν και ρυμουλκειτο από ένα ελικόπτερο Mi-8 της Άπω Ανατολικής Διοίκησης της πολιτικής αεροπορίας στο ακρωτήριο Nizky στην περιοχή Okha στην ανατολική ακτή sakhalin. Η διαταγή για τη μεταφορά τέθηκε από τη στρατιωτική μονάδα αριθ. 13148 του Υπουργείου Αμύνης. Οι πιλότοι εξήγησαν ότι ο ασυνήθιστα θυελλώδης καιρός λίκνιζε το ελικόπτερο τόσο βίαια ότι δεν είχαν καμία άλλη επιλογή αλλά για να αποστείλουν το φορτίο και να το πετάξουν στη θάλασσα για να αποφύγουν μια συντριβή κατά τη προσγείωση. Τον Αύγουστο του 1997, άλλη μονάδα RTG τύπου IEU-1 έπεσε από ένα ελικόπτερο στη θάλασσα στο ακρωτήριο του τομέα της μεριάς του βόρειου μέρους sakhalin στην περιοχή Smirnykh. Η γεννήτρια βύθισε σε μια απόσταση 200 έως 400 μέτρων από την ακτή σε 25 έως 30 μέτρα του ύδατος. Σύμφωνα με τους στρατιωτικούς ανώτερους υπαλλήλους, η αιτία του ατυχήματος ήταν η αποδέσμευση της κλειδαριάς του συστήματος φορτίων σφεντόνων λόγω του ανθρώπινου λάθους. Τον Αύγουστο του 1997, ένας άλλος τύπος RTG έπεσε από ένα ελικόπτερο μέσα στη θάλασσα στη περιοχή του ακρωτηρίου Maria στο βόρειο μέρους της sakhalin στην περιοχή Smirnykh. Η γεννήτρια βυθίσθηκε σε μια απόσταση 200 έως 400 μέτρων από την ακτή σε 25 έως 30 μέτρα βάθος . Σύμφωνα με επίσημους στρατιωτικούς ανώτερους υπαλλήλους, η αιτία του ατυχήματος ήταν η αποδέσμευση της κλειδαριάς του συστήματος κράτησης φορτίων λόγω ανθρώπινου λάθους. Ακόμα κι αν η ολόκληρη την επίπληξη για αυτά τα ατυχήματα δέχθηκε η ομάδα πολιτικής αεροπορίας που μετέφερε το RTG με τη χρήση ενος ανυψωτικού μηχανήματος, είναι ο στόλος του Ειρηνικού του Υπουργείου Αμύνης —ο ιδιοκτήτης του χαμένου RTG —που πρέπει να αντιμετωπίσει την ευθύνη. Ο στρατός δεν είχε επεξεργαστεί οποιαδήποτε σχέδια αποτροπής πιθανών ατυχημάτων και δεν είχε για αυτό συμβουλέψει τους πιλότους πριν από τις ειδικές ενέργειες. Και τα δύο RTG βρίσκονται ακόμα στον πυθμένα της θάλασσας. Μέχρι τώρα, τα δείγματα του θαλάσσιου νερού σε αυτές τις περιοχές δεν έχουν παρουσιάσει αυξανόμενα επίπεδα sr 90, αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι το θαλάσσιο περιβάλλον είναι ένα χημικά ενεργό μέσο, και ο παράγοντας πίεση μερικών ατμοσφαιρών ύδατος αυξάνει το κίνδυνο καταστροφής του RTG. Οι σκελετοί των RTG έχουν διάφορα βουλώματα, ενώσεις και κανάλια, μέσω των οποίων το θαλάσσιο νερό είναι αναγκασμένο τελικά να εισέλθει στον πυρήνα, βγάζοντας έξω το ραδιονουκλεϊδιο 90Sr και αναγκάζοντας το να μετακινηθεί περαιτέρω προς τα πάνω στην τροφική αλυσίδα μέσα από τους μικροοργανισμούς που κατοικούν στα βάθη προς το μέρος της άλγη για να αλιευθεί τελικά από τα ανθρώπινα όντα. Η πιθανότητα ενός τέτοιου σεναρίου επιβεβαιώνεται τόσοι από ανώτερους υπαλλήλους και εμπειρογνώμονες του GAN όσο και από τη IAEA36, που λένε ότι μια διαρροή ακτινοβολίας είναι πιθανό να συμβεί κοντά στο ακρωτήριο Nizky και το ακρωτήριο Maria. Η διάρκεια ζωής της κατασκευής τμήματος RTG τύπου IEU-1 είναι δέκα έτη. Η λειτουργική περίοδος ενός RHS είναι τριάντα έτη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις GAN, το μέταλλο που περιλαμβάνεται σε αυτά τα στοιχεία μπορεί να χάσει 85 τοις εκατό της ανθεκτικότητας του σε 80 έτη— χωρίς να λάβει υπόψη του κανείς το ταραχώδες θαλάσσιο περιβάλλον, για το οποίο τα RTG δεν ελέχθησαν και από τους υπεύθυνους κατά την ανάπτυξή τους. Ο κλάδος sakhalin στη GAN και στη Ρωσική Κρατική Επιτροπή Προστασία του Περιβάλλοντος απευθύνθηκαν πολυάριθμες φορές στον τοπικό κυβερνήτη και στους περιφερειακούς νομοθέτες προσφερόμενοι να εξετάσουν όλους τους RTG της περιοχής, υπό τον όρο οι αρχές να βοηθήσουν τους επιθεωρητές με την προσφορά ανυψωτικών μηχανημάτων για την ανύψωση των γεννητριών από τον πυθμένα της θάλασσας. Οι δύο ομάδες(κυβερνητικές ) εντούτοις, δεν έλαβαν ποτέ οποιαδήποτε απάντηση. Το 1999, η Περιφερειακή Duma της Απω Ανατολικής στην περιοχή Magadan απευθύνθηκε στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση και στην κρατική Duma με ένα αίτημα που τιτλοφορήθηκε " ανάγκη λήψης επειγόντων μέτρων για άρση των κινδύνων από πηγές ακτινοβολίας προκειμένου να αποτραπεί η μεγάλης κλίμακας ραδιομόλυνση της θάλασσας Okhotsk" Η μόνιμη Επιτροπή Διαχείριση Φύσης και Περιβαλλοντικών ζητημάτων της στη Περιφερειακή Duma της Sakhalin" εξέτασε και υποστήριξε" την έκκληση της 1ης Ιουνίου 1999, εντούτοις, σύμφωνα με δήλωση που έγινε από τον προϊστάμενο των αρχηγείου του Ρωσικού ναυτικού, Βίκτωρ Kravchenko, ο οποίος αναφέρθηκε στη καθοδηγούμενη από τη Ρωσική Κυβέρνηση Rossiyskaya Gazeta ως εξής: "Η πραγματοποίηση μιας μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεων για εύρεση των RTG που έχουν χαθεί στη θάλασσα δεν μπορεί ενδεχομένως να πραγματοποιηθεί μέχρι τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο του 2004".

11

Σύμφωνα με τη VNIITFA, "μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει καμία περίπτωση που να περιλαμβάνει καταστροφή της ερμητικά σφραγισμένης RHS-900, αν και έχουν υπάρξει διάφορες σοβαρές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που περιλαμβάνουν RTG". Accidents involving RTG in the USSR, Russia and the CIS 1978 Pulkovo Airport, Μια χρησιμοποιημένη RTG μεταφέρθηκε χωρίς ένα – Leningrad υποδοχέα ασφάλειας από την ακτινοβολία κατά τη μεταφορά της. March 1983 Ακρωτήριο Ένα RTG υπέστη σοβαρή ζημία σε τροχαίο ατύχημα ενώ ήταν Nutevgi, Chukotka καθοδόν προς την περιοχή εγκαταστάσεώς της. Το ατύχημα Αυτόνομη Περιοχή καλύφθηκε κάτω από χαλάσματα από τη διοικητική ομάδα, αλλά η ζημία το 1997 αποκαλύφθηκε από την επιτροπή επιθεώρησης, η οποία περιελάμβανε τους εμπειρογνώμονες από GAN. 1987 Ακρωτήριο Nizky, Μια μονάδα RTG τύπου IEU-1 βάρους 2,5-τόνων έπεσε στη Περιοχη Sakhalin θάλασσα okhotsk κατά τη διάρκεια της μεταφοράς της με το ελικόπτερο. Το RTG, που ανήκει στο Υπουργείο Άμυνας, ακόμα δεν έχει ανακτηθεί από τον πυθμένα θάλασσας. . 1997 Dushanbe, Μια αύξηση στα επίπεδα ακτινοβολίας γάμα του υποβάθρου Tajikistan καταγράφηκε στις εγκαταστάσεις Tajikgidromet, στο Τατζικιστάν (ανάλογο του Rosgidromet) στο κέντρο της πρωτεύουσας της ανεξάρτοποιηθησης δημοκρατίας. Τρία RTG που είχαν χρησιμοποιηθεί αρκετά παραπάνω του χρόνου ασφαλούς λειτουργίας τους αποθηκεύτηκαν σε ένα χώρο αποθήκευσης άνθρακα. Λόγω της προβληματικής σχέσης του Τατζικιστάν με τη Ρωσία, τα RTG δεν εστάλησαν ποτέ στη VNIITFA και έπεσαν θύμα κλοπής απο άγνωστους συλλέκτες μετάλλων August 1997 Ακρωτήριο Maria, Το σενάριο του 1987 επαναλήφθηκε δέκα έτη αργότερα: Ένα Περιοχή Sakhalin άλλο IEU-1 από RTG έπεσε στη θάλασσα okhotsk κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του με ελικόπτερο. Όπως στο πρώτο ατύχημα έτσι και σε αυτό η μονάδα RTG, που ανήκει στο αμυντικό Υπουργείο, δεν ανακτήθηκε ποτέ από τον πυθμένα θάλασσας, όπου βρίσκεται σε βάθος 25 έως 30 μέτρων . July 1998 Λιμάνι Korsakov, Ένα αποσυναρμολογημένο RTG βρέθηκε σε ένα εγκατάσταση περιοχή Sakhalin r ανακύκλωσης απορριμμάτων μετάλλων. Η κλεμμένη γεννήτρια άνηκε στο Υπουργείο Αμύνης. 1999 Περιοχή Leningrad Ένα RTG βρέθηκε έρημο από κλέφτες μη-σιδηρούχων μετάλλων. Ο πυρήνας RHS έπεμπε 1000 r/h ακτινοβολίας, βρέθηκε δε μια στάση λεωφορείων στην πόλη Kingisepp. Ανακτήθηκε από μια ομάδα διάθεσης ραδιενεργών υλικών της Radon . 2000 Cape Malaya Η πρόσβαση σε αυτό το RTG, που βρίσκεται κοντά σε κάποια Baranikha, εγκατάσταση, δεν είναι περιορίζεται Το 2000, τα επίπεδα Chukotka ακτινοβολίας υποβάθρου βρέθηκαν να υπερβαίνουν τις Autonomous αποδεκτές τιμές αρκετές φορές. Η μονάδα RTG ακόμα δεν District έχει εκκενωθεί λόγω οικονομικών δυσκολιών. Μάιος 2001 Kandalaksha Bay, Τρεις ραδιοϊσοτόπικες πηγές κλάπηκαν από ς φάρους που Περιοχή Murmansk βρίσκονταν στη περιοχή. Και τα τρία RHS που βρέθηκαν και εστάλησαν στη Μόσχα από ειδικούς της VNIITFA .

12

Φεβρουάριος Δυτική Γεωργία 2002

Τρεις ποιμένες από το χωριό Lia στην περιοχή Tsalendzhikha εκτέθηκαν στις υψηλές δόσεις ακτινοβολίας αφότου έπεσαν πάνω σε διάφορα RTG σε ένα κοντινό δάσος. Αμέσως μετά από το ατύχημα επιτροπή της IAEA καθόρισε ότι, κατά τη διάρκεια της εποχής των Σοβιέτ οκτώ συνολικά πυρηνικής ισχύος γεννήτριες παραδόθηκαν στη Γεωργία από το Baltiyets παραγωγό των RTG. March 2003 Cape Pihlissar, Ένα RTG ερημώθηκε από τους συλλέκτες μετάλλων μη near Kurgolovo, σιδηρούχων Το RHS που εκπέμπει 1000 r/h, βρέθηκε 200 Περιοχή Leningrad μέτρα μακριά από το φάρο, βυθισμένο στα νερά της Βαλτικής θάλασσας. Αφαιρέθηκε από μια ειδική ομάδα από της Radon. Νοέμβριος Kola Bay: Oleniya Δύο RTG, που είναι η ιδιοκτησία του Βόρειου Στόλου, 2003 Bay and Yuzhny ερημώθηκαν από κλέφτες μη σιδηρούχων μετάλλων. Η RHSΝήσος 90s βρέθηκε εκεί κοντά, βυθισμένη σε ρηχά νερά, ενώ η άλλη Goryachinsky βρέθηκε στην ακτή. Στη VNIITFA οι εμπειρογνώμονες συμμετείχαν επίσης σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης που προκλήθηκε από αναρμόδια αποσυναρμολόγηση έξι RTG τύπου Beta-M στο Καζακστάν, στην περιοχή Priozersk της χώρας αυτής. Το 1998 ένα κοριτσάκι δύο ετών, που κατοικούσε στο χωριού Vankarem της περιοχής Chukotka, πέθανε από λευχαιμία, ενώ άλλα δύο παιδιά νοσηλεύθηκαν με υποψίες για ίδια διάγνωση. Σύμφωνα με εφημερίδα Svobodny της περιοχής Sakhalin, οι ασθένειες προκλήθηκαν από έκθεση σε ακτινοβολία από RTG, που είχαν πεταχτεί όχι πολύ μακριά από το χωριό. Εντούτοις, η διάγνωση και η αιτία της ασθένειας δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ επίσημα Τον Μάρτιο του 2000 ένα χαλασμένο RTG από έναν άλλο σταθμό ναυσιπλοΐας —στην περιοχή Olgino της Υδρογραφικής υπηρεσίας του Στόλου του Ειρηνικού —αφέθηκε στο σπίτι του Vladimir Svyatets, κοντά στο φάρο του σταθμού Plastun υποστήριξης ναυσιπλοΐας στο ακρωτήριο Yakubovsky στην περιοχή Primorsky. Η κατάσταση υγείας του Vladimir Svyatets παρομοίως δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα επίσημα. Η ακτινοβολία που εκπεμπόταν από το χαλασμένο RTG ήταν αρκετά πάνω από τους αποδεκτές τιμές. Ως αποτέλεσμα των σοβαρών δόσεων ακτινοβολίας, ο Svyatets πάσχει σύμφωνα με τους ισχυρισμούς από τη χρόνια ασθένεια ακτινοβολίας—μια διάγνωση που βγήκε από πολιτικούς γιατρούς. Εντούτοις, η ορθότητα των δηλώσεων των πολιτικών γιατρών αμφισβητούνται από την Ρωσική Ναυτική Διοίκηση του Ειρηνικού και από τους στρατιωτικούς γιατρούς του Στόλου του Ειρηνικού. RTG ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ Η «Συνεργασία για Μείωση της Απειλής» που ελέγχεται από Υπουργείο Αμύνης των ΗΠΑ, ή πρόγραμμα CTR, που εγκαινιάστηκε το 1991 θεωρεί τις Ρωσικές μονάδες RTG μια απειλή πολλαπλασιασμού ραδιενεργών υλικών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μια βρώμικη βόμβα από πιθανούς τρομοκράτες. Το CTR είναι επίσης γνωστό ως πρόγραμμα Nunn - Lugar από τους δημιουργούς του, Γερουσιαστή της πολιτείας Ινδιάνα Richard Lugar και πρώην γερουσιαστής της πολιτείας Γεωργία Sam Nunn. Η ιστοσελίδα στο Internet toy γερουσιαστή Lugar αναφέρει ότι "η ρωσική κυβέρνηση δεν έχει ολοκληρωμένη καταχώρηση ως προς τη ακριβή θέση που βρίσκονται όλες οι γεννήτριες. Συνεπώς, " λέει στην ιστοσελίδα του ο γερουσιαστής Lugar, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος της σημαντικότατης επιρροής Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων του Κογκρεσσου, "πρέπει να βρούμε αυτές τις μονάδες, να ασφαλίσουμε και να αφαιρέσουμε τα επικίνδυνα υλικά". Στις 13 Μαρτίου 2003, σε μια διάσκεψη της IAEA στη Βιέννη που είχε τίτλο "Ασφάλεια Ραδιενεργών πηγών", ο Rumyantsev επικεφαλής της Minatom αναγνώρισε το πρόβλημα Σύμφωνα με τον Rumyantsev —του οποίου η ομιλία του υπάρχει στη ιστοσελίδα της IAEA — μεταξύ των επιδεινούμενων παραγόντων είναι "η [αυξανόμενη] απειλή που μπαίνει από [τις διάφορες] τρομοκρατικές οργανώσεις στον κόσμο, ο κατακερματισμός του προηγουμένως Σοβιετικού Εδάφους ο οποίος οδήγησε σε απώλεια του ελέγχου των [ραδιενεργών] πηγών και σε μερικές περιπτώσεις στην απώλεια [ραδιενεργών] πηγών υπό αυτήν τη μορφή". Σαν παράδειγμα, ο Rumyantsev ανέφερε περιστατικά "ανυποψίαστων επεμβάσεων RTG από [κάτοικους] του Καζακστάν και της Γεωργίας [στη διαταγή] για να αποκτήσουν τα μη σιδηρούχα μέταλλα. Για μερικούς, η δόση που εκτέθηκαν αποδείχθηκε ότι ήταν πάρα πολύ υψηλή". Ο Rumyantsev

13

επίσης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ, το ακέραιο σύστημα κυβερνητικού ελέγχου που χρησιμοποιείτο για να επιτηρήσει την εγκατάσταση και τη μεταφορά των ραδιενεργών και πυρηνικών υλικών έπρεπε να ξαναδημιουργηθεί από την αρχή για κάθε χωριστό ανεξάρτητο κράτος, το οποίο προκάλεσε ένα πρωτοφανές κύμα των προηγουμένως σπάνιων ποινικών αδικημάτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιλαμβάνουν τις ραδιενεργές πηγές, αναφέρει στην ιστοσελίδα η IAEA. Σύμφωνα με δήλωση κατά το κλείσιμο των εργασιών που γίνεται από τη IAEA, οι "υψηλού κινδύνου ραδιενεργές πηγές που δεν ευρίσκονται κάτω από ασφαλή και ρυθμιστικό έλεγχο, συμπεριλαμβανομένων των αποκαλούμενων "ορφανών" πηγών, προκαλούν σοβαρές ανησυχίες προστασίας και ασφάλειας. Οι αποτελεσματικές εθνικές υποδομές για την ασφαλή διαχείριση των τρωτών και επικίνδυνων ραδιενεργών πηγών είναι ουσιαστικές για την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης ασφάλειας και ελέγχου τέτοιων πηγών." ΚΛΟΠΗ ΠΥΡΑΥΛΩΝ ΑΛΑΖΑΝ Στις εθνικές συγκρούσεις που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι μαχητές σε διάφορες χώρες εκμεταλλεύτηκαν το απίθανο νέο όπλο δηλαδή το μικρό και λεπτό πύραυλο Alazan. Τα στρατιωτικά αρχεία δείχνουν ότι τουλάχιστον 38 κεφαλές πυραύλου Alazan τροποποιήθηκαν για να φέρουν το ραδιενεργό υλικό, δημιουργώντας αποτελεσματικά την παγκόσμια πρώτη εδάφους-εδάφους βρώμικη βόμβα. Οι ραδιενεργές κεφαλές πυραύλου δεν είναι γνωστό αν έχουν χρησιμοποιηθεί, σύμφωνα όμως με εμπειρογνώμονες και ανώτερους υπαλλήλους, έχουν εξαφανιστεί. Η τελευταία γνωστή αποθήκη ήταν εδώ, σε μια μικρής έκτασης περιοχή γνωστή ως Transdniester, η οποία αποσπάστηκε από τη Μολδαβία πριν από 14 χρόνια. Η Μολδαβική Δημοκρατία του Transdniester είναι περιοχή έκτασης όχι μεγαλύτερη από τη Ρόδο και βρίσκεται κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της Μολδαβίας με την Ουκρανία. Η κυβέρνησή της δεν αναγνωρίζεται από κανένα άλλο έθνος. Αλλά τα αποθέματα όπλων της ( νέα, χρησιμοποιημένα και τροποποιημένα) έχουν προσελκύσει την προσοχή των εμπόρων όπλων στη μαύρη-αγορά παγκοσμίως. Όταν ο σοβιετικός στρατός απεσύρθη από αυτήν την γωνία της Ανατολικής Ευρώπης, τα όπλα κατατέθηκαν σε ένα οπλοστάσιο εκπληκτικών αναλογιών. Στις ενισχυμένες αποθήκες του αποθηκεύονται 50.000 τόνοι γήρασμενου υλικού πυροβολικού και εκρηκτικών τος για ορυχεία όσο και πυραύλους, αρκετό να γεμίσει 2.500 αυτοκίνητα με κιβώτια. Τα συμβατικά αυτά όπλα που ευρίσκονται στη Transdniester έχουν εμφανιστεί εδώ και χρόνια στις ζώνες σύγκρουσης από τον Καύκασο μέχρι τη κεντρική Αφρική κάτι που δείχνει αόρατη γραμμή τροφοδοσίας με λαθραία αντικείμενα που περνούν μέσα από τη Tiraspol της Μαύρης Θάλασσας και πέρα από αυτή. Τώρα οι κυβερνήσεις και οι εμπειρογνώμονες τρομοκρατίας φοβούνται ότι η ίδια γραμμή τροφοδοσίας μεταφέρει μη συμβατικά όπλα όπως το ραδιενεργό Alazan, και ότι οι τρομοκράτες έχουν αρχίσει να διεισδύουν "Για τους τρομοκράτες, αυτό είναι η καλύτερη αγορά που θα μπορούσατε να φανταστείτε: φτηνή, αποδοτική και ξεχασμένη από ολόκληρο τον κόσμο, "είπε ο Vladimir Orlov, ο ιδρυτικός διευθυντής του Κέντρου Πολιτικών Μελετών στη Μόσχα, Μια βρώμικη βόμβα δεν είναι μια πυρηνική συσκευή αλλά ένα όπλο που χρησιμοποιεί τις συμβατικές εκρηκτικές ύλες για να διασκορπίσει τα ραδιενεργά υλικά, τα οποία θα μπορούσαν να προκαλέσουν τη μια εκτεταμένη διασπορά και να εκθέσουν ανθρώπους στην επικίνδυνη ακτινοβολία. Αντίθετα από άλλα είδη βρώμικων βομβών, αυτή θα ερχόταν με το σύστημα παράδοσής της, και μια εμβέλεια 8-μιλίου. Διάφορες τρομοκρατικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένου του Al Qaeda, έχουν επιδιώξει να χτίσουν ή να αγοράσουν ένα τέτοιο πύραυλο

Σκοπός στη φάση αυτή είναι η συγκέντρωση εκπαιδευτικού υλικού που θα αποτελέσει την αφορμή για μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του θέματος των ραδιενεργών πηγών. Για τον λόγο αυτό το περιεχόμενο αυτής της αναφοράς ή ανασκόπησης προτείνεται να χρησιμοποιηθεί από τον Τομέα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας της ΕΣΔΥ σαν οδηγός δημιουργίας εκπαιδευτικού υλικού ενός μαθήματος διαχείρισης καταστροφών (Disaster Management) και

14

επιτρέπεται να δημοσιευθεί μόνο μετά από επεξεργασία εάν κριθεί αναγκαίο. Έλεγχος, πιστοποίηση και εξακρίβωση της ακρίβειας του περιεχομένου είναι μερικές από τις ενέργειες που πρέπει να ακολουθηθούν. Πρέπει να αναζητηθούν συνεργασίες για την ανάπτυξη των επί μέρους μελετών και να ζητηθούν άδειες και εγκρίσεις, όπου είναι αναγκαίο.

15