Quan Li Moi Truong Ii

ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT KHOA MÔI TRƯỜNG

BÀI GIẢNG:

QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG CHƯƠNG II:

CÔNG CỤ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG

1/ Các tiêu chuẩn lựa chọn công cụ QLMT  Phải giảm các tác động về mặt sử dụng tài nguyên và

giảm ONMT (đảm bảo nguyên tắc hiệu quả MT)  Nên mang lại một khích lệ liên tục nhằm tìm được giải

pháp có ít chi phí nhất (nguyên tắc hiệu quả kinh tế)  Linh hoạt và mềm dẻo, sự tác động của công cụ không

nên quá mạnh mẽ (nguyên tắc công bằng)  Khả thi về quản lý và hành chính, phải có chi phí hành

chính và chấp hành thấp (nguyên tắc hiệu quả quản lý)  Công cụ phải đơn giản, dễ hiểu, dễ đưa vào thị trường

và hệ thống pháp chế hiện hành (nguyên tắc chấp nhận được)

Công cụ áp dụng trong QLCLMT

Công cụ chỉ huy và kiểm soát (CAC - command and control)

Công cụ dựa vào thị trường

-chính sách -chiến lược -Luật -Quy định, tiêu chuẩn -ĐTM -Quy hoạch MT -Thanh tra, giám sát MT

-EMS, ISO -Danh sách xanh/ đen -Nhãn sinh thái -Công khai hóa thông tin -Tẩy chay -Vai trò tuyên truyền của các tổ chức đoàn thể

Công cụ kinh tế -Thuế/ phí MT (Thuế/ lệ phí ON; Lệ phí/thuế tài sản; Lệ phí/ thuế tài nguyên) -Phí không tuân thủ -Lệ phí hành chính -Tăng/ giảm thuế -Cota ON -Phí sản phẩm, phí sử dụng dịch vụ

Công cụ tài chính -Cho không/ cấp phát -Trợ cấp -Quỹ MT -Ký quỹ hoàn trả -Công trái -Bảo hiểm MT -Đền bù thiệt hại

Công cụ hỗ trợ

Nghĩa vụ pháp lý

-Giáo dục MT -GIS -Quan trắc chất lượng MT -Các phương tiện truyền thông đại chúng

Thỏa thuận tình nguyện

Nguyên tắc: -Người gây ô nhiễm phải trả tiền -Người hưởng lợi phải trả tiền

2/ Các công cụ pháp lý  Quá trình áp dụng các công cụ pháp lý để quản lý môi

trường được thực hiện theo trình tự sau:  Nhà nước định ra luật, các văn bản dưới luật và đặc biệt là các tiêu chuẩn môi trường, các quy định cần phải thực hiện, các loại giấy phép môi trường…  Các cơ quan quản lý Nhà nước về môi trường sử dụng quyền hạn của mình để tiến hành giám sát, thanh kiểm tra và xử phạt nhằm cưỡng chế tất cả các cơ sở sản xuất, cá nhân và mọi thành viên trong xã hội tuân thủ luật pháp về bảo vệ môi trường.

2/ Các công cụ pháp lý (tt)  Ưu điểm:

 Đáp ứng các mục tiêu của pháp luật và chính sách bảo vệ môi trường của quốc gia  Đưa công tác quản lý môi trường vào nề nếp  Cơ quan quản lý môi trường có thể thực hiện được các dự báo về mức độ ô nhiễm, chất lượng môi trường sẽ diễn biến như thế nào, giải quyết tốt các tranh chấp về môi trường  Các thành viên trong xã hội nhận thức được trách nhiệm và nghĩa vụ của mình đối với sự nghiệp bảo vệ môi trường quốc gia và toàn cầu.

2/ Các công cụ pháp lý (tt)  Nhược điểm: - Không có tính mềm dẻo, linh hoạt - Dễ dẫn đến phản ứng của người chấp hành, - Chưa phát huy tính chủ động, thiếu khuyến khích

trong các phương án giải quyết vấn đề môi trường,

- Không khuyến khích cơ sở sản xuất đổi mới công

nghệ khi họ đã đạt được tiêu chuẩn môi trường.

- Đòi hỏi một bộ máy tổ chức quản lý cồng kềnh và chi

phí quản lý môi trường tương đối lớn,

- Không hiệu quả đối với một số nguồn ô nhiễm, ví dụ ô

nhiễm không phải là nguồn điểm

2/ Các công cụ pháp lý (tt)  Các công cụ pháp lý bao gồm:

 Chính sách và chiến lược BVMT  Luật pháp, quy định và tiêu chuẩn về MT  Công cụ Đánh giá tác động MT  Quy hoạch MT

2/ Các công cụ pháp lý (tt)  Chính sách và chiến lược BVMT:

 Chính sách MT là những chủ trương, biện pháp mang tính chiến lược, thời đoạn, nhằm giải quyết 1 nhiệm vụ BVMT cụ thể nào đó, trong 1 giai đoạn nhất định.  Chính sách MT cụ thể hóa Luật BVMT  Chính sách MT được xây dựng đồng thời với chính sách phát triển kt – xh  Chính sách chú trọng vào việc huy động các nguồn lực cân đối với các mục tiêu BVMT  Chiến lược BVMT cụ thể hóa chính sách ở một mức độ nhất định.  Chiến lược xem xét chi tiết hơn mối quan hệ giữa các mục tiêu do chính sách đề ra và các nguồn lực để thực hiện chúng

2/ Các công cụ pháp lý (tt)  Luật pháp, quy định và tiêu chuẩn về MT:

 Luật MT được xây dựng dựa trên những quy định và tiêu chuẩn về MT: Quy định  Tiêu chuẩn  Luật  Quy định về MT: là những điều được xác định có tính chủ quan về lý thuyết sau đó được điều chỉnh chính xác dựa vào các ảnh hưởng của chúng trong thực tế.  Tiêu chuẩn: là những quy luật, nguyên tắc hoặc các số đo được thiết lập bởi các nhà chuyên môn nhưng được chính quyền và các cơ quan chức năng ủng hộ  Tiêu chuẩn MT: là những chuẩn mực, giới hạn cho phép, được quy định dùng làm căn cứ để quản lý MT  Tiêu chuẩn môi trường là công cụ chính để trực tiếp điều chỉnh chất lượng môi trường, giúp cho cơ sở sản xuất xác định các mục tiêu môi trường, đặt ra chỉ tiêu số lượng hay nồng độ cho phép của các chất thải vào trong môi trường hay được phép tồn tại trong các sản phẩm tiêu dùng

2/ Các công cụ pháp lý (tt)  Công cụ đánh giá tác động MT (ĐTM):  ĐTM là một khoa học dự báo và phân tích những tác động MT có ý nghĩa quan trọng (tích cực và tiêu cực) của dự án đến MT và XH và cung cấp thông tin cần thiết để nâng cao chất lượng của việc ra quyết định.  ĐTM được tiến hành trước khi ra quyết định về dự án  Việc đánh giá có liên quan đến các mục tiêu kinh tế của dự án nhằm đưa ra những quyết định đúng đắn.  ĐTM nhằm đảm bảo rằng các hoạt động phát triển đều có cơ sở môi trường và bền vững.  Phục vụ đắc lực cho việc quản lý và kiểm soát cũng như kế hoạch hóa để BVMT, giảm đến mức thấp nhất các ảnh hưởng xấu của dự án đến MT và phát huy đến mức cao nhất các ưu điểm và thế mạnh của dự án.

2/ Các công cụ pháp lý (tt)  Quy hoạch MT:

 QHMT là việc tổ chức không gian lãnh thổ và sử dụng các thành phần MT phù hợp với chức năng MT và điều kiện tự nhiên khu vực.  QHMT giúp điều hòa sự phát triển của 3 hệ thống MT – KT – XH đang tồn tại và phát triển trong khu vực • Quy hoạch sử dụng nguồn TN MT cho 1 vùng lãnh thổ • Quy hoạch hệ thống xử lý ONMT cho 1 khu vực sx, khu dịch vụ hay khu dân cư • Quy hoạch hệ thống quản lý Nhà nước cho 1 vùng hay 1 quốc gia

3/ Các công cụ tự nguyện  Hệ thống quản lý MT (EMS): là cấu trúc tổ chức cơ quan

(công ty sx) về khía cạnh MT, bao gồm các biện pháp thực hiện, quá trình tiến hành, sử dụng TN, nhân lực, trách nhiệm cá nhân và tổ chức nhằm thực thi QLMT.

 Danh sách đen/ danh sách xanh: do cơ quan QLNN về

MT lập ra (Sở TN & MT) dựa trên hiện trạng tuân thủ pháp luật và kiểm soát ON cũng như ý thức BVMT của các doanh nghiệp.

 Nhãn sinh thái: là một danh hiệu của NN cấp cho các sp

không gây ra ONMT trong quá trình sx ra sp hoặc quá trình sử dụng các sp đó.

 Công khai hóa thông tin  “Tẩy chay”

3/ Các công cụ tự nguyện (tt)  Kiểm toán môi trường Là phương pháp đánh giá độc lập, có hệ thống, theo định kỳ và xem xét có mục đích các hoạt động thực tiễn của đơn vị sx có liên quan đến việc đáp ứng các yêu cầu về MT  Mục đích:  Thẩm tra sự tuân thủ đối với luật và chính sách môi

trường.

 Xác định giá trị hiệu quả của hệ thống quản lý môi trường

sẵn có

 Đánh giá rủi ro và xác định mức độ thiệt hại từ quá trình

hoạt động thực tiễn đối với việc sử dụng các loại nguyên vật liệu đúng và không đúng nguyên tắc đã chỉ định

3/ Các công cụ tự nguyện (tt)  Kiểm toán môi trường  Ý nghĩa:  Là yêu cầu cần thiết đối với những doanh nghiệp hoạt động sx kinh doanh dịch vụ và sp trực tiếp  Giúp xác định chính xác và nhanh chóng những rủi ro tiềm năng để tìm ra giải pháp tốt hơn, tránh được các vấn nạn về môi trường.  Giúp thực hiện tốt hơn chương trình QLMT bằng cách đánh giá hệ thống kiểm soát nào là cần thiết, nên áp dụng kinh nghiệm quản lý thực tiễn nào cho đúng chức năng và phù hợp  Là một biểu hiện tốt đẹp đối với cộng đồng và các cấp chính quyền, tránh những dư luận bất lợi  Tăng sức khỏe và điều kiện an toàn trong cơ sở sản xuất, giảm chi phí bảo hiểm  Tăng hiệu quả sử dụng nguyên liệu, tiết kiệm chi phí sản xuất  Giảm lượng chất thải ở mức thấp nhất, giảm chi phí xử lý chất thải  Tăng doanh số và lợi nhuận vì sản phẩm của đơn vị dễ được chấp nhận trên thị trường  Tăng giá trị sở hữu

3/ Các công cụ tự nguyện (tt)  Kiểm toán môi trường  Thuận lợi:  Nâng cao nhận thức về môi trường  Cải tiến việc trao đổi thông tin  Giúp các đơn vị có ý thức chấp hành tốt hơn các quy

định về môi trường

 Ít gây những hậu quả bất ngờ hơn trong quá trình sx  Giảm gián đoạn hoạt động kinh doanh hoặc phải đóng

cửa nhà máy

 Tránh được các vi phạm, khỏi dính líu đến việc thưa

kiện và đóng tiền phạt

3/ Các công cụ tự nguyện (tt)  Kiểm toán môi trường  Khó khăn:  Khi đang thực hiện chương trình kiểm toán, có thể

làm tổn thất nguồn lực

 Những hoạt động của nhà máy tạm thời bị ngưng trệ  Các sự kiện có dính đến pháp luật và chính quyền có

thể gia tăng

 Nợ tăng lên khi đơn vị không có khả năng đáp ứng

được nguồn vốn để thực hiện những cải tiến đề xuất từ quá trình kiểm toán

3/ Các công cụ tự nguyện (tt)  Sản xuất sạch hơn  Là quá trình ứng dụng liên tục một chiến lược tổng hợp phòng ngừa về môi trường trong các quá trình công nghệ, các sản phẩm, và các dịch vụ nhằm nâng cao hiệu suất kinh tế và giảm thiểu các rủi ro đối với con người và môi trường.  Sản xuất không tạo ra chất thải – CP 

Tạo ra các sản phẩm và/ hoặc phụ phẩm không gây hại đến MT



Có tính hợp lý về mặt sinh thái



Mức phát tán bằng không



Sử dụng các công nghệ mới ít tạo ra chất thải hơn các công nghệ truyền thống

 Trung tâm của chiến lược này là giảm thiểu.

3/ Các công cụ tự nguyện (tt)  Sản xuất sạch hơn  Đối với các quá trình sản xuất, CP bao gồm:  Quá trình bảo toàn các nguyên vật liệu và năng lượng,  Loại trừ các nguyên liệu độc hại  Giảm về lượng cũng như độc tính của tất cả các khí thải và chất thải, trước khi thoát ra khỏi từng công đoạn của quy trình sản xuất vào môi trường.  Đối với các sản phẩm, CP tập trung vào giảm thiểu các tác động trong toàn bộ vòng đời sản phẩm, tính từ khâu khai thác nguyên liệu đến khâu xử lý cuối cùng khi loại bỏ sản phẩm đó. Sản xuất sạch được nhìn nhận như là một cách tiếp cận “chu kỳ tuổi thọ” đối với sản xuất công nghiệp, trong đó các chỉ tiêu môi trường được áp dụng ở từng công đoạn sản xuất, ở từng quyết định đưa ra và trong từng quá trình vận hành

3/ Các công cụ tự nguyện (tt) 

Sản xuất sạch hơn

Một số giải pháp kỹ thuật sản xuất sạch hơn: 

Bảo dưỡng tốt máy móc thiết bị



Thay đổi quy trình công nghệ: 

Thay đổi nguyên liệu đầu vào



Kiểm soát quy trình vận hành tốt hơn



Cải tiến thiết bị



Thay đổi công nghệ



Thu hồi và tái sử dụng chất thải ngay trong phạm vi nhà máy



Tận dụng chất thải để sản xuất các sản phẩm phụ có giá trị



Cải tiến sản phẩm để trong và sau quá trình sử dụng thì lượng chất thải tạo thành ít nhất

4/ Các công cụ kinh tế Caùc coâng cuï kinh teá Kieåm soaùt oâ nhieãm

Thueá moâi tröôøng, phí oâ nhieãm

Taùc ñoäng khuyeán khích

Phí ñaùnh vaøo ngöôøi söû duïng Boài hoaøn chi phí

Muïc tieâu aùp duïng caùc coâng cuï kinh teá

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Ưu điểm: 

Khuyến khích sử dụng các biện pháp chi phí – hiệu quả để đạt được các mức ô nhiễm có thể chấp nhận được.



Kích thích sự phát triển công nghệ & tri thức chuyên sâu về kiểm soát ô nhiễm trong khu vực tư nhân.



Cung cấp cho chính phủ một nguồn thu nhập để hỗ trợ cho các chương trình kiểm soát ô nhiễm.



Cung cấp tính linh động trong các công nghệ kiểm soát ô nhiễm.



Loại bỏ được yêu cầu của chính phủ về một lượng lớn thông tin chi tiết cần thiết để xác định mức độ kiểm soát khả thi & thích hợp đối với mỗi nhà máy & sản phẩm.

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Nhược điểm:

 Không dự đoán được chất lượng MT  Đòi hỏi phải có những thể chế phức tạp để thực hiện và buộc thi hành  Không phải lúc nào cũng áp dụng được  Đối với tác động MT, các kích thích KT không tạo ra được những kết quả lớn  Chính phủ ít kiểm soát được chặt chẽ đối với những người gây ON và giảm khả năng dự đoán về lượng ON thải vào MT  Không phải tất cả các loại ON đều thích hợp với phương cách dựa trên kích thích kinh tế.

4/ Các công cụ kinh tế (tt) a) Thuế môi trường: Thueá moâi tröôøng noùi chung hay thueá oâ nhieãm moâi tröôøng noùi rieâng laø khoaûn thu cho ngaân saùch Nhaø nöôùc duøng ñeå chi cho moïi hoaït ñoäng cuûa Nhaø nöôùc. Thueá naøy cho Nhaø nöôùc ñònh ra, thu veà cho ngaân saùch, duøng ñeå chi chung, khoâng chæ rieâng cho coâng taùc baûo veä moâi tröôøng.

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Caùc nguyeân taéc tính thueá moâi tröôøng:

 Höôùng vaøo muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng vaø chính saùch keá hoaïch moâi tröôøng cuï theå cuûa quoác gia.  Ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn (phöông phaùp)  Möùc thueá vaø bieåu thueá phaûi caên cöù vaøo caùc tieâu chuaån moâi tröôøng cuûa quoác gia.  Bieåu thueá vaø thueá suaát phaûi caên cöù vaøo caùc tieâu chuaån moâi tröôøng cuûa

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Phaân loaïi thueá moâi tröôøng: 

Thueá giaùn thu: ñaùnh vaøo giaù trò saûn phaåm haøng hoaù gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng trong quaù trình saûn xuaát. Vì thieät haïi moâi tröôøng khoù ñònh löôïng ñöôïc neân thueá moâi tröôøng coù theå ñöôïc tính treân toång doanh thu veà saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát.



Thueá tröïc thu: Ñaùnh vaøo löôïng chaát thaûi ñoäc haïi ñoái vôùi moâi tröôøng do cô sôû gaây ra nhö thueá CO2, SO2, thueá phaùt xaû kim loaïi naëng…,thueá moâi tröôøng do

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Phaân loaïi thueá moâi tröôøng: 

Phí moâi tröôøng: Ñöôïc söû duïng, ñieàu phoái laïi cho coâng taùc quaûn lyù, baûo veä moâi tröôøng vaø giaûi quyeát moät phaàn caùc vaán ñeà moâi tröôøng do nhöõng ngöôøi ñoùng phí gaây ra.



Leä phí: laø khoaûn thu ñoái vôùi caùc caù nhaân, phaùp nhaân ñöôïc höôûng moät lôïi ích hoaëc ñöôïc höôûng moät dòch vuï naøo ñoù do Nhaø nöôùc cung caáp nhö: leä phí veä sinh moâi tröôøng (thu doïn raùc sinh hoaït, queùt doïn ñöôøng phoá), leä phí ñoå raùc, leä phí giaùm saùt, thanh tra moâi tröôøng, caáp giaáy

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Caùc leä phí oâ nhieãm: 

Caùc leä phí oâ nhieãm ñaët ra caùc chi phí phaûi traû ñeå kieåm soaùt luôïng oâ nhieãm taêng theâm, nhöng laïi ñeå cho möùc toång chaát löôïng moâi tröôøng laø baát ñònh.



Thích hôïp khi coù theå öôùc tính töông ñoái chính xaùc söï toån thaát do löôïng oâ nhieãm taêng theâm gaây ra



Khoâng thích hôïp khi caùc nhaø quaûn lyù ñoøi hoûi phaûi ñaït ñöôïc söï chaéc chaén trong thöïc hieän ñöôïc möùc chaát löôïng moâi tröôøng.

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Caùc leä phí thaûi nöôùc & thaûi khí:  Laø loaïi leä phí do moät cô quan chính phuû thu,

döïa treân soá löôïng &/ hoaëc chaát löôïng chaát oâ nhieãm do moät cô sôû coâng nghieäp thaûi vaøo moâi tröôøng.

 Ngöôøi xaû thaûi phaûi traû moät khoaûn tieàn

nhaát ñònh cho moãi ñôn vò chaát oâ nhieãm xaû thaûi vaøo nguoàn nöôùc maët hay vaøo baàu khí quyeån.

 Caùc leä phí xaû thaûi ñöôïc söû duïng cuøng vôùi

caùc tieâu chuaån & caùc giaáy pheùp & cho pheùp caùc tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc & khí ñöôïc thöïc hieän vôùi moät chi phí toái thieåu

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Phí khoâng tuaân thuû:  Phí khoâng tuaân thuû ñöôïc ñaùnh vaøo

nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm khi hoï xaû thaûi oâ nhieãm vöôït quaù möùc quy ñònh.

 Vôùi ñieàu kieän laø phaûi quy ñònh möùc phí

sao cho caùc coâng ty ñöôïc khuyeán khích maïnh meõ trong vieäc tuaân theo caùc quy ñònh.

 Caùc khoaûn phaït khoâng tuaân thuû caàn

phaûi gaén vôùi phaïm vi & thôøi haïn cuûa söï vi phaïm & phaûi lôùn hôn caùc chi phí öôùc tính ñeå nguoàn oâ nhieãm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa caùc quy ñònh.

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Caùc phí ñoái vôùi ngöôøi duøng:  Phí ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng laø caùc

khoaûn thu tröïc tieáp cho caùc chi phí xöû lyù oâ nhieãm cho taäp theå hay coâng coäng.

 Thöôøng ñöôïc söû duïng trong thu gom & xöû

lyù raùc thaûi ñoâ thò & trong ñoå nöôùc thaûi vaøo caùc coáng.

 Ví duï: ñoái vôùi kieåm soaùt oâ nhieãm nöôùc,

thì phí ñoái vôùi ngöôøi duøng laø leä phí phaûi traû cho ngaønh nöôùc ñeå ñöôïc pheùp ñoå caùc chaát thaûi coâng nghieäp vaøo caùc coáng raõnh coâng coäng

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Leä phí saûn phaåm:  Leä phí saûn phaåm laø phí ñöôïc coäng theâm

vaøo giaù caùc saûn phaåm hoaëc caùc ñaàu vaøo cuûa saûn phaåm, gaây ra oâ nhieãm hoaëc laø ôû giai ñoaïn saûn xuaát, hoaëc ôû giai ñoaïn tieâu duøng, hoaëc vì noù ñaõ phaûi thieát laäp moät heä thoáng thaûi ñaëc bieät.

 Noù hoaït ñoäng gioáng nhö caùc phí thaûi boû

theo nghóa noù cho pheùp ngöôøi duøng quyeát ñònh veà caùc phöông tieän chi phí – hieäu quaû cuûa mình nhaèm laøm giaûm oâ nhieãm.

 Hieäu quaû cuûa phí ñaùnh vaøo saûn phaåm

hoaëc ñaàu vaøo cuûa saûn phaåm phuï thuoäc vaøo söï coù ñöôïc caùc vaät phaåm thay theá

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Caùc leä phí haønh chính:  Caùc leä phí haønh chính laø caùc phí phaûi

traû cho caùc cô quan nhaø nöôùc vì nhöõng dòch vuï nhö ñaêng kyù hoaù chaát, hoaëc vieäc thöïc hieän & cöôõng cheá thi haønh caùc quy ñònh veà moâi tröôøng.  Laø moät boä phaän cuûa ñieàu luaät tröïc

tieáp & chuû yeáu nhaèm taøi trôï cho caùc hoaït ñoäng caáp giaáy pheùp cho caùc saûn phaåm hoaù hoïc.

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Taêng giaûm thueá:  Taêng giaûm thueá ñöôïc duøng ñeå khuyeán

khích vieäc tieâu thuï caùc saûn phaåm an toaøn veà moâi tröôøng.

 Coâng cuï naøy söû duïng keát hôïp 2 loaïi phuï

thu, coäng vaøo caùc phí saûn phaåm khaùc: phuï thu döông thu theâm ñoái vôùi caùc saûn phaåm gaây oâ nhieãm, & phuï thu aâm ñoái vôùi caùc saûn phaåm thay theá saïch hôn.

 Khuyeán khích veà thueá bao goàm öu ñaõi

thueá, khaáu hao nhanh caùc khoaûn ñaàu tö coâng nghieäp vaøo thieát bò laøm giaûm oâ nhieãm.

 Söï khuyeán khích naøy cuõng coù theå theå

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Trôï caáp moâi tröôøng: 

Trôï caáp moâi tröôøng laø coâng cuï kinh teá quan troïng ñöôïc söû duïng ôû nhieàu nöôùc Chaâu Aâu thuoäc Toå chöùc hôïp taùc vaø phaùt trieån kinh teá OECD. Trôï caáp moâi tröôøng bao goàm caùc daïng sau: 

Trôï caáp khoâng hoaøn laïi



Caùc khoaûn cho vay öu ñaõi



Cho pheùp khaáu hao nhanh



Öu ñaõi thueá

4/ Các công cụ kinh tế (tt)  Chöùc naêng chính cuûa trôï caáp laø giuùp ñôõ

caùc ngaønh coâng nghieäp, noâng nghieäp, vaø caùc ngaønh khaùc khaéc phuïc oâ nhieãm moâi tröôøng khi tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng quaù naëng neà hoaëc khaû naêng taøi chính cuûa doanh nghieäp khoâng chòu ñöïng ñöôïc ñoái vôùi vieäc phaûi xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng.

 Trôï caáp naøy chæ laø bieän phaùp taïm thôøi,

neáu vaän duïng khoâng thích hôïp hoaëc keùo daøi coù theå daãn ñeán phi hieäu quaû kinh teá vì trôï caáp ñi ngöôïc vôùi nguyeân taéc ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn.

 Trôï caáp taøi chính coù theå taïo ra caùc khaû

naêng giaûm thieåu chaát oâ nhieãm nhöng khoâng khuyeán khích caùc doanh nghieäp ñaàu

4/ Các công cụ kinh tế (tt) a. Kyù quyõ – hoaøn traû:  Kyù quyõ moâi tröôøng aùp duïng cho caùc ngaønh kinh teá deã gaây oâ nhieãm moâi tröôøng traàm troïng nhö khai thaùc khoaùng saûn, khai thaùc caùc loaïi taøi nguyeân thieân nhieân khaùc, caùc nhaø maùy tieàm aån möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng lôùn.  Kyù quyõ vaø hoaøn traû coøn ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng khi mua vaø baùn caùc saûn phaåm coù nhieàu khaû naêng gaây oâ nhieãm  Kyù quyõ moâi tröôøng taïo ra lôïi ích, ñoái vôùi nhaø nöôùc khoâng phaûi ñaàu tö kinh phí khaéc phuïc moâi tröôøng töø ngaân saùch, khuyeán khích xí nghieäp hoaït ñoäng baûo

4/ Các công cụ kinh tế (tt) a. Đền bù thiệt hại do ô nhiễm  Taïi ñieàu 7 cuûa Luaät Baûo Veä Moâi Tröôøng ñaõ quy ñònh: “ … Toå chöùc, caù nhaân gaây toån haïi moâi tröôøng do hoaït ñoäng cuûa mình phaûi boài tröôøng thieät haïi theo quy ñònh cuûa phaùp luaät”.  Nghò ñònh 26/ CP cuûa chính phuû quy ñònh veà xöû phaït haønh chính veà baûo veä moâi tröôøng cuõng coù nhöõng quy ñònh veà boài thöôøng thieät haïi do oâ nheãm moâi tröôøng gaây ra.  Theo quy ñònh naøy, beân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng & beân bò oâ nhieãm thoaû thuaän vôùi nhau veà möùc boài thöôøng.

4/ Các công cụ kinh tế (tt) a. Caùc khuyeán khích cöôõng cheá thi haønh:  Khuyeán khích nhöõng ngöôøi xaû thaûi laøm ñuùng caùc tieâu chuaån quy ñònh veà moâi tröôøng, bao goàm phí vaø tieàn phaït do laøm khoâng ñuùng vaø vieäc quy traùch nhieäm phaùp lyù.  Phí khoâng tuaân thuû: Phí naøy ñöôïc tính cho nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm, khi hoï xaû thaûi chaát oâ nhieãm vöôït quaù quy ñònh. Bieän phaùp naøy thöôøng ñaët ra möùc tieàn phaït lôùn hôn chi phí ngaên ngöøa phaùt sinh oâ nhieãm.

4/ Các công cụ kinh tế (tt) a. Quyõ moâi tröôøng: 

Theo quan ñieåm Nhaø nöôùc thì Quyõ moâi tröôøng laø moät cô cheá taøi chính laäp ra ñeå hoã trôï cho vieäc söû duïng vaø baûo toàn nguoàn taøi nguyeân moät caùch beàn vöõng



Theo quan ñieåm kinh doanh thì Quyõ moâi tröôøng laø moät cô cheá taøi chính trong heä thoáng quaûn trò kinh doanh vì muïc tieâu lôïi nhuaän vaø söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa doanh nghieäp

4/ Các công cụ kinh tế (tt) Quyõ moâi tröôøng coù theå chia laøm 2 loaïi: quyõ naâu vaø quyõ xanh.  Quyõ xanh laø cô cheá taøi chính oån ñònh

vaø laâu daøi thuoäc heä thoáng quaûn lyù veà moâi tröôøng, vôùi nguoàn taøi chính ban ñaàu döïa vaøo ñoùng goùp hoaëc ñoåi nôï laáy baûo veä thieân nhieân vaø nguoàn hoã trôï phaùt trieån chính thöùc.

 Quyõ naâu laø daïng quyõ moâi tröôøng chuû

yeáu lieân quan ñeán caùc vaán ñeà moâi tröôøng trong coâng nghieäp. Quyõ naøy ñöôïc thaønh laäp khi chính saùch vaø cô cheá quaûn lyù moâi tröôøng cuøng heä thoáng taøi chính chöa phaùt trieån (giai ñoaïn hieän nay

4/ Các công cụ kinh tế (tt) a. Thị trường mua bán giấy phép phát thải ô nhiễm  Coâta gaây oâ nhieãm laø moät loaïi giaáy pheùp xaû thaûi chaát thaûi coù theå chuyeån nhöôïng maø thoâng qua ñoù, Nhaø nöôùc coâng nhaän quyeàn caùc nhaø maùy, xí nghieäp…ñöôïc pheùp thaûi caùc chaát gaây oâ nhieãm vaøo moâi tröôøng 

Caùc giaáy pheùp coù theå baùn ñöôïc: chính phuû baùn ñaáu giaù caùc giaáy pheùp, hoaëc phaân phoái caùc giaáy pheùp, khoâng thu tieàn, cho nhöõng ngöôøi xaû thaûi, sau ñoù seõ xaùc ñònh giaù thò tröôøng thoâng qua vieäc mua baùn giöõa nhöõng ngöôøi xaû thaûi.



Baûo hieåm traùch nhieäm: laø moät cô cheá

5/ Các công cụ hỗ trợ  Giáo dục MT:  Là một quá trình thông qua các hoạt động giáo dục chính quy va không chính quy nhằm giúp con người có được sự hiểu biết, kỹ năng và giá trị tạo điều kiện cho họ tham gia vào phát triển một XH bền vững về sinh thái.  Mục đích:  Vận dụng những kiến thức và kỹ năng vào gìn giữ, bảo tồn, sử dụng MT theo cách thức bền vững cho cả thế hệ hiện tại và tương lai  Học tập cách sử dụng công nghệ mới nhằm tăng sản lượng và tránh những thảm họa MT, xóa nghèo đói, tận dụng các cơ hội và đưa ra những quyết định khôn khéo trong sử dụng TN  Đạt được kỹ năng, có động lực và cam kết hành động để giải quyết những vấn đề MT hiện tại và phòng ngừa những vấn đề mới nảy sinh

5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)  Truyền thông MT

 Thông tin cho người bị tác động bởi các vấn đề MT biết tình trạng của họ, từ đó họ quan tâm đến việc tìm kiếm các giải pháp khắc phục  Huy động các kinh nghiệm, kỹ năng, bí quyết địa phương tham gia vào các chương trình BVMT  Tạo cơ hội cho các thành phần trong XH tham gia vào việc BVMT, xã hội hóa công tác BVMT  Khả năng thay đổi các hành vi sẽ được hữu hiệu hơn thông qua đối thoại thường xuyên trong XH  Thương lượng, hòa giải các xung đột, khiếu nại, tranh chấp về MT giữa các cơ quan, trong nhân dân

5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)  Quan trắc MT:

Là việc theo dõi thường xuyên chất lượng MT với trọng tâm, trọng điểm hợp lý nhằm phục vụ các hoạt động BVMT và PTBV  Mục tiêu:

 Dự báo sớm các biến đổi MT  Đánh giá hiệu quả của thể chế và các hoạt động trong công tác BVMT  Thực hiện chức năng điều chỉnh và kiểm soát các nguồn ON phát sinh trong hoạt động sx của con người  Xác định các xu hướng liên tục, đồng bộ và có quy luật về diễn biến các tp MT cũng như diễn biến MT tổng thể  Nâng cao kiến thức về các HST và sức khỏe MT

5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)  Hệ thống thông tin địa lý GIS: Trong QLMT:

 Quản lý, phân tích và lập kế hoạch sử dụng tài nguyên thiên nhiên và giám sát môi trường  Phân tích và quản lý ô nhiễm môi trường,  Quy hoạch và quản lý hệ thống cấp và thoát nước.  Phân tích xu hướng môi trường  Xác định vị trí và mức độ lan tràn chất thải độc  Thông tin về các nhà máy, thiết bị độc hại…

5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)  Hệ thống thông tin địa lý:

Trong quản lý tài nguyên:  Quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên đất đai, sông ngòi trong nông nghiệp, quản lý đê điều, công trình thuỷ lợi  Quản lý và khai thác rừng  Quản lý và khai thác tài nguyên biển  Quản lý lưu vực, vùng ngập, vùng đất ướt, rừng, tầng ngập nước  Quản lý khoáng sản, xây dựng bản đồ địa chất  Quản lý nguồn tài nguyên dầu khí  Quản lý và tối ưu các hệ thống ống dẫn khí, dẫn dầu, xăng và hệ thống phân phối xăng dầu trong toàn quốc  Quản lý và khai thác dữ liệu khí tượng thuỷ văn…

5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)  Mô hình hóa MT:

Mô phỏng các quá trình ONMT và các hiện tượng tự nhiên thông qua các dữ liệu đo đạc và quan trắc. Giúp đánh giá hiện trạng và dự báo diễn biến chất lượng MT thông qua các phần mềm và chương trình tính toán Mô hình hóa MT phục vụ rất hữu hiệu trong công tác dự báo, quản lý chất lượng MT và đánh giá tác động MT Hỗ trợ quá trình ra quyết định được hiệu quả và nhanh chóng