Project Filipino

::Cebuano:: Malipayon Pali Magul-anon Ngisi Hatag daghang salamat Guba Sakyanan Naglibog usahay Itom Babaye Dako Taas/Habog Mubo Ngipon lingkutanan kasilyas lakaw

::Tagalog:: Umaga Masayahin Ibabaw Sasakyan Kaunti Niyapos Epekto Handog Pangalan Ihalo Pamaypay Paos Sariwa Taksil Naglalakad Simbolo Irerespeto Mataas Sinusulat

::Waray:: Buotan Maupay Dagko Maduroto Makuri Hagtaas Gutiay Adto Mabalhin Sinmimba Pira Upay Guinhatag Diritso Adlaw Gab-i Kakan-o Diri Hira

::Pangasinense:: Samplura Sikatayo Diman Siopa Kapigan Panon Aliwa Amayamay Pigara Daiset Sakey Talora Maawang Ambelat Melanting Bolog Akolaw Ayep Katakelan

::Pangpango:: Komusta Wa Ali Swerti Kwartu Bumulus Tumerek Sumaklu Tumiki Tamakbang Sinamal Lulukas Beyaran Oreni Keka Nanu Dareni Kaneni Dareta Kanita

::Chabakano:: Donde Anda Hermano Conversa Escuela Casa Papang Nosostros Habla Morisqueta Coche Mahilug Testaduro Bugalon Ayudante Burujo Sastrero Nieto Diutay Resbaloso Vianda

::Bikol:: Sakuya Samuya Pighalian Magkakaabot Padudumanan Maghilig Duman Saod Tawo Harong Adlaw Saro Ayam Rawitdawit Kadaklan Mag’agom Nadadangog Mapapdangat Horophorp Osipon

::Hiligaynon:: Akon Ulalong Panglot-diotay Bulig Ginabasa Halong Ambot Maayong Palangga Ginahigugma Panid Buhaton Mabakal Tag-pila Nahalin Makadto Humo-on Maayo Himabuyan Manggaranon

::Sambal:: Hiko Binayo Immaboy Kakaon Pinag-ibatan Mamanomtom Kalabayan Anamaot Patawaron Ampagkasalanan Aboloyan Andawaten Lalakwen Makarateng Pamamangan Konnawen Ombaryo Nanlek Angka-ilanganen Kaganawan

::Kinaray-a:: Bosong Damog Simagul Maagton Maninda Iririmaw Pamatyag Palangga Manami Tungad Maghambal Man-an mo Liwat/liwan Hamtiknon Panayano Sulud Kadaadlaw Panolay Kanamun Dayamu

::Iloko:: Magdaydayaw Pagayatam Pakawanennakami Kadagiti Ut-utangmi Kadakam Kadagiti Nakautang Kadakami Naimbag Aldawmo Ay-ayatenka Pakawan Agpakadaakon Kanito Kaanakan Mabisin Tun-bigat Dadael

::Ivatan:: Tiban Antiyaw Kabatiti Timoy Idkan Arava Kuyis Otioyan Ipos Kabbata Pananaban Rakarakanen Rahaung Vuyavuy Talugung Batulinaw Tamidok Minasbang Ipangudidi Hukbite

::Aklanon:: Mayad man Saeamat Mayad-ayad Pangabay Hin-uno Hinalin Pangga-ean Indi Tig-pila ra Daywa An-om Musyon Kabu-ot Ka-gwapa Maadto Adlaw Paalin Ga-adto Hin-uno Waeo

::Boholano:: Limbongan Pangutana Kinahanglan Firming Makonta Baligya Kasingkasing Magabuhat Dautan Matarung Mahadlok Madungog Hindugan Madungot Kaayohan Hikitan Himatngonan Kaugalingon Unsaon Nagdaginot

::Ifugao:: Mumbuhug Hinggamal Hintitlu Inluwag Itpig Etlop Omegday Aglowon Gua-yan Patudyong Lumalagong Heten Aglihon Gumilit Nagpakong Bonngon Akakan Aihan Edeggop Hamuti

::Maranao:: Manginon Rekaniyan Paman-isang Tomininda Miyakailap Gomegenek Piyak Mirakailap Malowig Sekaniyan Miyakaleseb Garangan Piyagonaronar Garangan Paekaoma Imanto Balilisa Sektano paganta’an mapened

::Ibanag:: Sakan Sikau Sikawu Kummana Ginadwa Wallawakka Apannu yayya Ginatangda Kukuam Ragelum Dawuttam Cochenu Kua’ pumaling Kuana yari Balemi Kuam yatun Pumaling kitu Yatun kitaw Yuri aggaw Kunnasi

::Samal:: Saksa Baraka Pagkasiwal Napaigtad Mangilanngilan Tilbok Mamaraka Pagkasiwal Magsakol Katam Igat Sakat Itwaga Bug-ong Nuuya Singkwain Lakiwan Satikatanan Sumbaw

::Bagobo:: Kanila ni Gigutum Nakit-an Mangadto Kain Murag Butong Bahu Kaayu Lubut Namo Nato Nikatan Hilmatok Tete Misulat Ihatag Balay Tigway

::Bilaan:: Kabaw Saktiw Maysa Iliw Nagtikong Nagsawing Ilikong Nagtawin Aramat Sikrat Sumisisisw Sanglay Sungkay Naimbag Kaignaw Nagsawsaw Pakawan Nilawak Naglulat Mangkawi

::Surigaonon:: Maayo Dautan Magabahat Karon Nigmaraw Kadtong Ligwa Punanglla Bitla Salop Silayap Lii Kaugalingon Pinilian Bugas Maglugod Pinilian Siguing Envez Unsa

::Dibabawon:: Maisog Maobog Aso Damog Apiki didi Malisud Masiram Namomo-ot Kabu-ot Maadti Maadto Itbayaten Ivasayen Isamurongen Achiyaw Akintaw Hangtay Lintoy Baibing Saltok

::Zambaleño:: Kanito Kaimo Aitu Sikara Ki-anti Na-anlipung I-anloy Sanka-an May-enki Nagsapo Kabatiti Dagbanwa Samblong Mapatak Sankong Ilibat Nganmu Silang Kantok Latak

::Masbateño:: iton hiya May-ada Ochoyan Tanchew Chapatak Lapatok Chawonggi Tumaraya Sudu Sali Malay Mais Vulaw a bagu Dukay Hagsa Batulinaw Vakul Sangapulo Tangko Limaw

::Maguindanao:: Mataw Tipuho Uhango Tamidok Chayi Falowa Tataya Timban Tavuha Mavakes Ranun Sarao-un Laonan Malisto Falek Laganitan Arava Tumutuhud Kasuliya Tatamuk

::Yakan:: puyde/sadang diri puyde Pahudma Pakit-a sino kay-ano diin kankanay guin-aano san-o nano/ano Usá Duhá Tuló Upat Limá Unom Pitó

::Manobo:: Tau Gunu Ohu Lefo Kdaw Lomi Tolay Balay Atu Ayog Aw Bawu Tasaday, Mavajeng Maanil Masari Mavuavo Mavaya Maydac Mañujama

::Gaddang:: Ikanak Ikka Baggina Ikkami Ikkanetam Ikkayu Ira karayoan sopot boray lapit chupa daddaramat pananganaw Manantaw Mabbalat Makigumallak ak umunag ka inaccan nosingcabbulan

::Tausug:: Kapian capa nu dios Ara ca mangu? Taytu aco a mapia Ara coava mapia Dios mamajes Ngayan mo? Mangay aco du Direcho Manyi Pira? Pira? Mapia Mapia/Mavid ava navanax Masuyot masaray Mamito hawa mahma, manumanok, kangkang mipatinu-nong

::Mandaya:: Malisud Kabaradli!!! Apiki didi Maraot Katahom Kaayo damog maisog botong naga-istar pangaran ambelat melag melanting tingot daiset melag melanting tingot antikey

::Kalinga:: Kulang abeba mainget mabeng maimpis bilay onpatey patey manpatey pateyol bakal managnop anop manpana pana manpalto paltog nakna/pekpek tegteg pisag puter

::Bontok:: doyok gugo gorgor kotkot langoy pagew/suso altey mangan akan/kamot ketket supsup lutda sibuk engas ingas dognap linawa elek nengneng dengel

::T’boli:: andokey maawang malapar mainget mabeng maimpis bii bolog too ogaw ilalak kaamong akolaw maptek petek malimpek matdem mangmang epel patad

::Sangir:: ambasa amaga duga asinger abay araw kawanan kawigi sabtang laying seseng pamaaw chingkakawayan liyano de pelo dima s'bato pitu s'bato de perlas bumbolya karakul pinatapatan

::Batagnon:: pespes kuskos gorgor oras goyor tolak topak singer dait bilang ibaga togtog letaw agos kigtel larag agew banua bulan bitewen

::Mangyan:: danum uran kalayan look dayat buer dabuk dalin lurem kelpa tawen dagem linew asiwek asewek apuy pool dalang sinit dapol

::Cuyunon:: alan basbas palandey ambalanga ampasiseng pasiseng maeta duyaw andeket labi agew ampetang ambetel naksel napno balo maong abig aliwa mauges

::Caluyanon:: abolok bolok maringot dingot marutak dutak maptek petek malimpek limpek matdem tarem mangmang epel patad ambasa amaga kawanan kawigi

•••DAYALEKTO••• Ang dayalekto ay batay sa lugar, panahon at katayuan sa buhay. Nakikita ito kaugnay ng pinanggagalingang lugar ng tagapagsalita o grupo ng tagapagsalita sa isa sa tationg dimension: espasyo, panahon at katayuang sosyal. Marami sa inyo ang magtataka kung bakit sinasabi ko na napakarami ng wika sa Pilipinas, samantalang ang turo sa atin sa eskuwelahan at sa midya ay may iisang wika lamang ang Pilipinas, at ang marami tayo ay mga “wikain” o “dayalekto.” Ikinalulungkot ko pong ipagbigay-alam sa inyo na namamali rin po ito. Ang tinatawag nating mga “wikain” o “dayalekto” gaya ng Sebwano, Ilokano, Hiligaynon, Bikol, Pangasinan, Kapampangan, Samar-Leyte, Tausug, Maguindanaw, Manuvu, Subanen at Ivatan ay ganap na mga wika. Ang pangunahing batayan sa pagklasipika ng mga pananalita sa wika o dayalekto ay “mutwal na pagkakaunawaan” o “mutual intelligibility”. Ang isang Ilokano at isang Sebwano, kapag nag-usap sila sa sarili nilang wika, ay hindi mutwal na magkakaunawaan. Kung gayon, sinasabi natin na nagsasalita sila ng magkaibang wika. Samantala, ang isang dayalekto ay baryasyon ng isang wika. Halimbawa, ang Tagalog ay may iba’t ibang dayalekto gaya ng Tagalog-Bulakan, Tagalog-Quezon, Tagalog- Marinduque, at marami pang iba. Ang mga nagsasalita ng mga dayalekto ng Tagalog ay magkakaintindihan sa kabuuan, kung kayat sinasabi natin na nagsasalita sila ng parehong wika. Batay sa depinisyong ito ng wika at dayalekto, sinasabi ng mga linggwista na may 160-170ng wika sa buong Pilipinas – pansampu sa pinakamarami sa buong mundo.

••••IBA’T IBANG DAYALEKTO SA PILIPINAS••••

TAGALOG CEBUANO WARAY PANGGASINENSE PANGPANGO CHABAKANO BIKOL HILIGAYNON SAMBAL KINIRAY-A ILOKO IBATARA AKLANON BOHOLANO IFUGAO MARANAO MANDAYA TAUSUG IBANAG

SAMAL BAGOBO BILAAN SURIGAONON DABABAWON ZAMBALEÑO MASBATEÑO MAGUINDANAO YAKAN MANOBO GADDANG KALINGA BONTOK T’BOLI SANGIR BATAGNON MANGYAN CUYUNON CALUYANON

Proyekto sa FILIOO1