προσανατολισμός η χρήση του Gps και των χαρτών στην ορειβασία

Προσανατολισμός: Η Χρήση του GPS και των Χαρτών στην Ορειβασία Kαταχώρηση Tuesday, October 01 @ 18:47:27 GR από rumor Το GPS (GLOBAL POSITIONING SYSTEM), είναι μια συσκευή που έχει ως λειτουργία να εντοπίζει το σημείο (γεωγραφικό στίγμα), όπου κι αν βρισκόμαστε πάνω στη Γη με μεγάλη ακρίβεια (έως και 5 μέτρα, ενώ για τους στρατιωτικούς και τους τοπογράφους, η απόκλισή του δεν υπερβαίνει τα μερικά εκατοστά). Σωστά υποστηρίζουν πολλοί ότι GPS είναι το πιο επαναστατικό όργανο προσανατολισμού που δημιουργήθηκε ποτέ, μετά την πυξίδα. Η λειτουργία του, βασίζεται σε σήματα που εκπέμπονται από ένα δίκτυο δορυφόρων, που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Η μετάδοση πληροφοριών από κάθε δορυφόρο, για την ακριβή ώρα και θέση του, επιτρέπει σε έναν κατάλληλο δέκτη (συσκευή GPS) να υπολογίσει με τριγωνισμό τη δική του θέση, η οποία εμφανίζεται στην οθόνη του εκφρασμένη σε συντεταγμένες ενός συγκεκριμένου γεωδαιτικού συστήματος αναφοράς. Το Μάρτιο του 1997, απόκτησα από σύμπτωση μια συσκευή GPS. Ήταν μια ευτυχής συγκυρία, μιας και ένα χρόνο πριν, είχα ξεκινήσει να ασχολούμαι με την ορειβασία. Χρειάστηκε περίπου δύο χρόνια για να μπορέσω να εξοικειωθώ μαζί του και να αξιοποιήσω τις τεράστιες δυνατότητες που μπορούσε να μου παρέχει το όλο σύστημα, μέσω της συσκευής αυτής. Παρακάτω, θα μπορέσετε να πάρετε μια ιδέα για το τι ακριβώς πρόκειται, καθώς και τη μετάδοση των εμπειριών μου από τη χρήση του, στη διάρκεια των εξορμήσεών μου. Όλες οι πληροφορίες προέρχονται από γνωστές βιβλιογραφίες, που μνημονεύονται στο τέλος του άρθρου. Όσον αφορά τις προσωπικές παρατηρήσεις, αυτές στηρίζονται σε ερασιτεχνική βάση και προσωπική εξερεύνηση και μπορεί να είναι ως ένα σημείο υποκειμενικές. Δε παύει όμως να είναι το βασικό έναυσμα για να ξεκινήσει ο κάθε ορειβάτης, την ενασχόλησή του με αυτό το σύστημα, αφού έχει ως πρωταρχικό ρόλο την ασφάλειά μας στο βουνό. Η ΓΗ Από τον 19ο αιώνα, τέθηκε το πρόβλημα να δημιουργηθεί ένα τέτοιο σύστημα ώστε, κάθε σημείο της γης να αποκτήσει ένα μοναδικό νούμερο που θα το προσδιορίζει. Για αυτό το σκοπό, δημιουργήθηκε ένα πλέγμα νοητών γραμμών που τυλίγουν όλη τη Γη και ονομάζεται Σύστημα Γεωγραφικών Συντεταγμένων. Είναι το πιο ευρύτερα χρησιμοποιούμενο σύστημα συντεταγμένων και βασίζεται στην απεικόνιση παράλληλων γραμμών πάνω στη Γη. Οι οριζόντιες γραμμές ξεκινούν από τον Ισημερινό (Equator) προς τους πόλους και λέγονται Γεωγραφικό Πλάτος (Latitude) ενώ οι κάθετες γραμμές, ξεκινούν από το Greenwich της Αγγλίας και πάνε ή ανατολικά ή δυτικά και λέγονται Γεωγραφικό Μήκος (Longitude). Και για τις δυο αυτές νοητές γραμμές, τράβηξαν έναν άξονα από το κέντρο της Γης και άρχισαν να σημειώνουν μοίρες, όπως αυτές βρίσκονται πάνω σε ένα μοιρογνωμόνιο. Έτσι έχουμε από τον Ισημερινό 90 μοίρες μέχρι το Βόρειο πόλο (στο βόρειο ημισφαίριο) και άλλες τόσες προς το νότο (νότιο ημισφαίριο). Ως προς τις κάθετες γραμμές που ξεκινούν με το 0 (μηδέν) από το Greenwich της Αγγλίας, η Γη χωρίστηκε στο ανατολικό ημισφαίριο, με μισό κύκλο 180ο και στο δυτικό ημισφαίριο, με αντίστοιχα 180ο που ενώνονται στον Ειρηνικό Ωκεανό. Συνολικά έχουμε τέσσερα τεταρτημόρια: το βορειοανατολικό, το βορειοδυτικό, το νοτιοανατολικό και το νοτιοδυτικό. Το Γεωγραφικό πλάτος (Latitude) προσδιορίζει το Βορρά και το Νότο. Το Γεωγραφικό μήκος (Longitude) προσδιορίζει την Ανατολή και τη Δύση. Στο Γεωγραφικό πλάτος (Latitude) ξεκινώντας από τον Ισημερινό, κάθε μοίρα αντιστοιχεί με μια γραμμή που απέχει από την επόμενη 111χλμ. Το Γεωγραφικό Μήκος (Longitude), όπως είπαμε, προσδιορίζει την Ανατολή και τη Δύση και ενώ στο ύψος του Ισημερινού, η απόσταση μεταξύ των γραμμών αυτών είναι περίπου 111χλμ. (δηλαδή το γεωγραφικό μήκος με το πλάτος σχηματίζουν ένα τετράγωνο), όσο ανεβαίνουν προς τα επάνω συγκλίνουν και ενώνονται στους πόλους. Το Γεωγραφικό μήκος (Longitude) και το Γεωγραφικό πλάτος (Latitude) τα ονομάζουμε ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ. Το Γεωγραφικό μήκος (Longitude), λέγεται και Μεσημβρινοί (Meridians) της Γης με τον 1ο Μεσημβρινό (Prime Meridian), να περνάει πάνω από το Greenwich της Αγγλίας. Η υποδιαίρεση της μοίρας είναι σε 60΄(πρώτα) και το κάθε πρώτο είναι 60΄΄ (δεύτερα) (DMS). Εκτός από τα δεύτερα λεπτά, συχνά χρησιμοποιούνται δεκαδικές μονάδες του πρώτου λεπτού, που αναφέρονται ως DM.M και μπορούμε να τις βλέπουμε κατ’ επιλογή πάνω στη συσκευή τού GPS μας. Το κάθε πρώτο είναι 111χλμ./ 60 = 1850μ. και κάθε δεύτερο είναι 1850μ. / 60 = 30.8μ. Τα νούμερα αυτά, αλλάζουν στο Γεωγραφικό μήκος μια που οι γραμμές προς τους πόλους, συγκλίνουν με αποτέλεσμα να μειώνονται συνεχώς. Ένα σημείο πάνω στη Γη φαίνεται ως εξής: Για να προσδιορίσουμε σε πιο τεταρτημόριο της Γης αναφερόμαστε, χρησιμοποιούμε σε λατινικά γράμματα (όπως ακριβώς και στη πυξίδα) τα αρχικά του: Βορράς (Νorth) = N Nότος (South) = S Ανατολή (East) = E Δύση (West) = W Για παράδειγμα : N 37ο 30΄30΄΄ - E 25ο 40΄40΄΄ σημαίνει ότι είμαστε 37ο βόρεια του ισημερινού και 25ο ανατολικά του

Greenwich. N 37ο 30΄30΄΄ - W 25ο 40΄40΄΄ σημαίνει ότι είμαστε 37ο βόρεια του ισημερινού και 25ο δυτικά του Greenwich. S 37ο 30΄30΄΄ - W 25ο 40΄40΄΄ σημαίνει ότι είμαστε 37ο νότια του ισημερινού και 25ο δυτικά του Greenwich. Οι συντεταγμένες τού καταφυγίου του ΣΕΟ “Γιώσος Αποστολίδης“ στον Όλυμπο είναι : Ν>40ο 05. 959΄ - Ε>22ο 21. 697΄. Δηλαδή, βρίσκεται 40ο βόρεια του ισημερινού και 22ο ανατολικά του Greenwich. Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των συντεταγμένων γεωγραφικού πλάτους (βόρεια) Ν 34ο - 41ο και γεωγραφικού μήκους (ανατολικά) Ε 19ο - 29ο. G. P. S. Το GPS, σαν κύριο και πρωταρχικό στόχο έχει να μας δίνει τις γεωγραφικές συντεταγμένες όπου βρισκόμαστε. Για να επιτευχθεί αυτό, οι Αμερικανοί για στρατιωτικούς λόγους δημιούργησαν το 1973 ένα σύστημα 24 δορυφόρων και επίγειων σταθμών, προκειμένου να ελέγχουν τους δορυφόρους, το οποίο ονομάζεται NAVSTAR. Σκοπός του συστήματος αυτού είναι, κάθε σημείο της Γης να το βλέπουν τουλάχιστον έξι (6) δορυφόροι. Το σύστημα αυτό, έγινε αναγκαίο αμέσως για τη ναυσιπλοϊα, η οποία είναι πλήρως εξοικειωμένη αλλά και για στρατιωτικούς σκοπούς προκειμένου να επιτυγχάνουν οι Αμερικανοί στόχους με απόκλιση ενός μέτρου! Μια από τις πλέον γνωστές εταιρίες κατασκευαστών συσκευών GPS, είναι η αμερικανική GARMIN. Ήταν εκείνη η εταιρία που στην περίοδο του πολέμου του Κόλπου του Περσικού, προμήθευσε τον Αμερικανικό Στρατό με συσκευές GPS. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Υπάρχουν διαφόρων τύπων δέκτες δορυφορικών σημάτων του G.P.S. που εξυπηρετούν διαφορετικές εφαρμογές και απαιτήσεις ακριβείας. Στην περίπτωσή μας, μάς ενδιαφέρουν οι φορητοί ερασιτεχνικής χρήσης. Οι ερασιτεχνικού τύπου δέκτες, επιτρέπουν τον προσδιορισμό της θέσης μας με σχετική ακρίβεια (τις συντεταγμένες με ακρίβεια 5μ. και το υψόμετρο μέσα σε ένα εύρος 20μ.) Η φορητή συσκευή GPS, μοιάζει λίγο-πολύ σαν ένα κινητό τηλέφωνο. Δεν ξεπερνάει τις διαστάσεις των 16x16 cm, ενώ το βάρος του είναι γύρω στα 300 γρ. και τα περισσότερα μοντέλα είναι πλέον αδιάβροχα. Έχει μια οθόνη υγρών κρυστάλλων, όπου προβάλλει τις ενδείξεις του, ένα μικρό πληκτρολόγιο για να δέχεται τις εκάστοτε οδηγίες και μια μικρή αναδιπλούμενη κεραία μήκους λίγων μόνο εκατοστών (στα νεώτερα μοντέλα είναι ενσωματωμένη στη συσκευή), με την οποία το G.P.S. λαμβάνει τα σήματα που εκπέμπουν όλο το 24ωρο -365 μέρες το χρόνο- οι 24 δορυφόροι του συστήματος σε όλα τα πλάτη και μήκη της Γης. Λειτουργεί με αλκαλικές μπαταρίες, (συνήθως τύπου ΑΑ), τις οποίες δυστυχώς καταναλώνει γρήγορα (σε κανονικές συνθήκες επαρκούν γύρω στις 18 ώρες). ΠΡΟΣΟΧΗ !!! Το GPS δεν είναι πυξίδα και δεν μας προειδοποιεί για την ύπαρξη τυχόν εμποδίων κατά τη διάρκεια της πορείας μας. Δυστυχώς, θα χρειαστεί καιρός πολύς, έως ότου κυκλοφορήσουν στο εμπόριο συσκευές G.P.S. που θα έχουν ενσωματωμένους σύγχρονους χάρτες με το ανάγλυφο και τις ισοϋψείς καμπύλες της κάθε περιοχής. Βέβαια κυκλοφορούν συσκευές G.P.S., που διαθέτουν ενσωματωμένους χάρτες από πολλά κράτη ή έχουν όλο τον κόσμο, αλλά είναι εντελώς ενδεικτικοί και δίνουν βάση κυρίως στις πόλεις και στο οδικό δίκτυο. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΧΑΡΤΩΝ Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε περισσότερο τον τρόπο λειτουργίας του G.P.S., πρέπει να κατέχουμε τις βασικές γνώσεις πάνω στους χάρτες. Ο χάρτης είναι η απεικόνιση στο χαρτί ενός τμήματος (ή και του συνόλου) της επιφάνειας της Γης. Οι χάρτες αναπαριστούν τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά και τα σημάδια της ανθρώπινης παρουσίας στο χώρο. Από την πλευρά του χαρτογράφου, ο χάρτης είναι ένα έργο τέχνης που απαιτεί ευρύτητα γνώσεων και ικανότητα σύνθεσης. Από την πλευρά του χρήστη, είναι ένα ισχυρό, βασικό βοήθημα για τον προσανατολισμό, την γνωριμία με έναν τόπο και την κατανόησή του. Γενικά, ο χάρτης είναι ένα πρακτικό μέσον για την αποτύπωση γεωγραφικών στοιχείων και φαινομένων και κατ’ επέκταση για την επικοινωνία με το χώρο, το χρόνο και τους άλλους ανθρώπους. Βασικό στοιχείο του χάρτη αποτελεί το τοπογραφικό υπόβαθρο, που αναπαριστά με τη βοήθεια γραμμών και συμβόλων τη μορφολογία του εδάφους, το υδρογραφικό δίκτυο και άλλα γεωμορφολογικά στοιχεία (σπηλιές, πηγές κλπ). Στο τοπογραφικό υπόβαθρο αποτυπώνονται επίσης, τα βασικά ανθρωπογενή στοιχεία του χώρου (δρόμοι, οικισμοί, μεμονωμένα κτίσματα). Οι χάρτες διακρίνονται σε: ΓΕΝΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ όταν περιλαμβάνουν ένα πλήρες τοπογραφικό υπόβαθρο και ένα εύρος πληροφοριών, όπως διοικητικά όρια, τοπωνυμικό, φυτοκάλυψη κλπ. και σε (ειδικούς) ΘΕΜΑΤΙΚΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ όταν μεγάλο μέρος των γενικών πληροφοριών (ή και το υπόβαθρο) λείπουν ή αποδίδονται αφαιρετικά και δίνεται έμφαση σε ειδικές πληροφορίες (π.χ. ιστορικοί χάρτες, κλιματικοί χάρτες κ.α.). Εδώ θα αναφερθούμε κυρίως στους χάρτες ΓΕΝΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ που μας ενδιαφέρουν περισσότερο σαν ορειβάτες. Για να αναπαρασταθεί με πιστότητα η πραγματική μορφή της επιφάνειας της Γης στο χαρτί απαιτούνται σύνθετοι μαθηματικοί υπολογισμοί. Ακόμα και αν η Γη ήταν μια τέλεια σφαίρα, η σωστή απεικόνιση τής επιφάνειά της σε ένα επίπεδο δεν θα ήταν απλή υπόθεση. Ωστόσο, η επιφάνεια της Γης είναι ακανόνιστη και δεν μπορεί να παρασταθεί από κάποιο γεωμετρικό σχήμα.

Έτσι δημιουργήθηκαν διάφοροι τρόποι απεικόνισης που ονομάζονται ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ. Υπάρχουν πολλά γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς, προσαρμοσμένα στις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες των διαφόρων κρατών ή περιοχών της Γης. Τα γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς που χρησιμοποιούνται σήμερα στην Ελλάδα είναι το ED50 (European Datum 1950), που το χρησιμοποιεί η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού σε όλους τους χάρτες της, το WGS84 (World Geodetic System), στο οποίο είναι ρυθμισμένα όλοι οι δέκτες G.P.S. και το νέο σύστημα που εφαρμόζεται στην Ελλάδα το ΕΓΣΑ87 (Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς). Για να το πούμε πιο απλά: Στην πράξη όλα αυτά τα συστήματα δεν είναι παρά αριθμοί που έχουν μία αντιστοιχία μεταξύ τους. Μπορούμε να παρομοιάσουμε ένα σύστημα αναφοράς με το σύστημα μέτρησης της θερμοκρασίας. Πρέπει πάντα να γνωρίζουμε το σύστημα πάνω στο οποίο μετράμε τη θερμοκρασία δηλαδή εάν επρόκειτο για βαθμούς Κελσίους (C), Φαρενάιτ (F) ή Κέλβιν (Κ). Και στις τρεις περιπτώσεις βαθμούς (αριθμούς) διαβάζουμε, αλλά δε γνωρίζουμε σε πιο σύστημα υπάγονται, αν δε μας το δηλώσουν. Και στην προκείμενη περίπτωσή μας, πάλι αριθμούς βλέπουμε στο χάρτη μας ή στην οθόνη του G.P.S., όμως είναι βασικό να γνωρίζουμε το γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς του, για να ρυθμίσουμε σωστά τη συσκευή. Εάν αναλογιστούμε ότι υπάρχουν μόνο τρία συστήματα μέτρησης της θερμοκρασίας, τα γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς ξεπερνούν τα 2000 ανά την υφήλιο! Όσον αφορά τα δικά μας συστήματα το ED50, WGS84, και ΕΓΣΑ87 αυτά, χρησιμοποιούν ως προβολικό σύστημα την Εγκάρσια Μερκατορική Προβολή. ΕΓΚΑΡΣΙΑ ΜΕΡΚΑΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ (UTM) Επειδή η μετατροπή μιας σφαιρικής επιφάνειας (όπως η Γη) σε επίπεδη δεν μπορεί να γίνει χωρίς παραμορφώσεις, έχουν δημιουργηθεί διάφορα συστήματα προβολής, από τα οποία, άλλα διατηρούν τις αναλογίες των εμβαδών, άλλα τις γωνίες ανάμεσα στο χάρτη και στο πεδίο. Το προβολικό σύστημα το οποίο έχει καθιερωθεί και χρησιμοποιείται διεθνώς (εκτός από τις πολικές περιοχές) είναι η Εγκάρσια Μερκατορική των 6 μοιρών, πιο γνωστή ως UTM (Universal Transverse Mercator). Πρόκειται για ένα σύστημα, που βασίζεται σε επάλληλες προβολές 60 κατακόρυφων ζωνών της γήινης επιφάνειας, πλάτους 6 μοιρών η κάθε μια, πάνω σε ένα επίπεδο. Οι ζώνες αυτές είναι αριθμημένες από το 1 έως το 60. Κάθε μία από τις ζώνες αυτές έχει έναν κεντρικό μεσημβρινό, ο οποίος αναπαρίσταται στο χάρτη ως ευθεία. Οι υπόλοιποι μεσημβρινοί είναι καμπύλες (μεταβλητής καμπυλότητας) που συγκλίνουν προς τους πόλους. Στις ζώνες 34 και 35, που καλύπτουν την Ελλάδα, κεντρικοί μεσημβρινοί είναι, ο 21ος και ο 27ος. Μέσα σε κάθε ζώνη της προβολής UTM ορίζεται ένα ορθογώνιο σύστημα συντεταγμένων, με κάθετο άξονα τον κεντρικό της μεσημβρινό και οριζόντιο άξονα τον ισημερινό. Κάθε σημείο πάνω στο χάρτη προσδιορίζεται σε σχέση με την απόστασή του από τους δυο άξονες. Οι τιμές των συντεταγμένων στην Ελλάδα έχουν 7 (επτά) ακέραια ψηφία στον άξονα των τετμημένων και 6 (έξι) ψηφία στον άξονα των τεταγμένων (στο δέκτη G.P.S. συνοδεύονται από την ένδειξη Ν & Ε αντίστοιχα). ΚΛΙΜΑΚΑ ΧΑΡΤΗ Η κλίμακα ενός χάρτη είναι, το κλάσμα που έχει σαν αριθμητή τη μοναδιαία απόσταση στο χαρτί και παρονομαστή την πραγματική απόσταση που αυτή αντιπροσωπεύει στο πεδίο. Π.χ. κλίμακα 1: 50.000 σημαίνει πως 1 εκατοστό στο χάρτη αντιστοιχεί σε 50.000 εκατοστά (ή 500 μέτρα) στο πεδίο. Όσο μικρότερος είναι ο παρονομαστής, τόσο μεγαλύτερη είναι η κλίμακα του χάρτη και αντιστρόφως. Χάρτης μεγάλης κλίμακας είναι ο χάρτης που απεικονίζει μια μικρή περιοχή με μεγάλη λεπτομέρεια. Οι χάρτες μεγάλης κλίμακας (1:20.000 έως 1:50.000), ενδείκνυνται για πεζοπορική χρήση, γιατί αναπαριστούν με ικανοποιητική λεπτομέρεια το ανάγλυφο της περιοχής που απεικονίζουν.

Ο ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Για τη χρήση που θέλουμε εμείς στην ορειβασία, σε συνδυασμό με τη συσκευή G.P.S ο ιδανικός χάρτης πρέπει να τηρεί τις εξής προδιαγραφές : 1. Να είναι μεγάλης κλίμακας (1:20.000 ή 1:50.000), ώστε να αναπαριστά με ικανοποιητική λεπτομέρεια το ανάγλυφο της περιοχής και τις ισοϋψείς καμπύλες.

2. Να είναι συμβατός με G.P.S. Δηλαδή να έχει την αναγραφή των συντεταγμένων με βάση υπόβαθρα, από συγκεκριμένο γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς- DATUM- (ED50 ή WGS84), όπου να αναγράφεται ευκρινώς στο υπόμνημα, ώστε να ρυθμίσουμε κατάλληλα τη συσκευή μας. 3. Να είναι βαθμονομημένος σε κάποιο γνωστό σύστημα συντεταγμένων, (π.χ. Lat/Long) και να υπάρχει η δυνατότητα να μεταφέρουμε με χάρακα ή κινητό κάναβο, τις τιμές των συντεταγμένων που δίνει το G.P.S. και ειδικά τις υποδιαιρέσεις του πρώτου λεπτού της μοίρας. 4. Να τηρεί τους αναγκαίους όρους πιστότητας και ακρίβειας στην αναπαραγωγή των τοπογραφικών δεδομένων. 5. Να έχει βασικές πληροφορίες για τους οικισμούς, (τα σημερινά και τα παλαιότερα ονόματα των οικισμών, μέγεθος και πυκνότητα δόμησης). 6. Να δίνει τα κύρια τοπωνύμια, στη μορφή που πραγματικά χρησιμοποιούνται από τον τοπικό πληθυσμό. 7. Να έχει καταγραμμένα τα διάφορα σηματοδοτημένα εθνικά μονοπάτια, (Ο1,Ο2 κλπ.) ή τα ευρωπαϊκά όπως τα Ε4-Ε6 κ.α. καθώς και τα ορειβατικά καταφύγια. 8. Να έχει καταγραμμένες τις θέσεις και τα ονόματα των αρχαιολογικών χώρων, τα κάστρα, τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία, τα μοναστήρια και τα βασικά ξωκλήσια, καθώς και άλλα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου. 9. Να προσδιορίζει τα όρια των πυρήνων από τους εθνικούς δρυμούς, τα σύνορα από τους υδροβιότοπους, τα παρθένα δάση, τις ζώνες προστασίας άγριων ζώων και τις περιοχές γενικής απαγόρευσης. 10. Η τελική εκτύπωση να πληροί τις προϋπόθεσης ακρίβειας της κλίμακας του χάρτη. Οι χάρτες του εμπορίου που προσεγγίζουν κατά μεγάλο ποσοστό τον ιδανικό χάρτη είναι αυτοί της εκδοτικής εταιρίας ΑΝΑΒΑΣΗ και ROAD EDITION. Ειδικά η πρώτη με την προσθήκη πολυσέλιδων οδηγών και κινητών κάναβων στους χάρτες της για τους δέκτες G.P.S. έχει κατορθώσει να καλύψει ένα ευρύ φάσμα περιοχών της Ελλάδας, με εξαιρετική ποιότητα. Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ G.P.S. Ξεκινώντας να μιλάμε για τη χρήση του θα αναφερθώ κυρίως πάνω στο δικό μου προσωπικό τρόπο εφαρμογής του συστήματος, στον οποίο κατέληξα ύστερα από τέσσερα χρόνια ερασιτεχνικής αναζήτησης. Είναι προφανές ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι που μπορεί να δουλέψει κανείς και με ακόμη πιο εξελιγμένα μοντέλα G.P.S, και να είναι και καλύτεροι. Δε παύει όμως να έχει την ιδιαίτερη σημασία του αφού δεν αποκλίνει σημαντικά από τις βασικές αρχές της λειτουργίας τού όλου συστήματος. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Θα σας δώσω το παράδειγμα για το τι ενέργειες έκανα σε μια εξόρμηση το χειμώνα του 2000 στα Πιέρια Όρη και συγκεκριμένα στη διαδρομή ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΑΝΩ ΜΗΛΙΑΣ - κορυφή ΠΕΝΤΕ ΠΥΡΓΟΙ. Φτάνοντας το πρωί στο καταφύγιο είχα ανάψει τη συσκευή του G.P.S. μου αρκετά νωρίτερα έτσι ώστε να είναι ‘’ζεστό’’. Φυσικά, μέσα στο αυτοκίνητο ήταν αδύνατο να συνδεθεί με τους δορυφόρους, όπως άλλωστε και σε οποιοδήποτε άλλο κλειστό χώρο. Φτάνοντας, το ακούμπησα πάνω σε μια σταθερή βάση και μέχρι να κάνω τις σχετικές προετοιμασίες (γκέτες, γάντια κ.λ.π.), είχε συνδεθεί και δώσει το στίγμα. Πάτησα το πλήκτρο MARK και έβαλα στη μνήμη του, το πρώτο στίγμα το οποίο αναφερόταν, που αλλού, στο καταφύγιο της Άνω Μηλιάς (Ν40ο 14.772” - Ε22ο 15.950”). Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως, όταν πατάμε το πλήκτρο MARK εμφανίζεται στην οθόνη η ένδειξη MARK και ένα τριψήφιο νούμερο, το οποίο μας αναφέρει πόσα νούμερα (MARKS) μπορούμε να αποθηκεύσουμε ακόμα στη συσκευή μας. Ταυτόχρονα, το νούμερο αυτό αντιπροσωπεύει και το στίγμα που αποθηκεύσαμε, (στην προκειμένη περίπτωση αντιπροσωπεύει το καταφύγιο της Άνω Μηλιάς). Αργότερα, το ‘’βαφτίζουμε’’ δίνοντάς του κάποιο όνομα ή κωδικό ή στα νεότερα μοντέλα με ένα σχήμα (π.χ. ενα κτίσμα). Επειδή αυτή η διαδικασία ‘‘βάφτισης’’, είναι χρονοβόρα πάνω στο G.P.S., δε τη συνιστώ καθόλου να γίνεται κατά τη διάρκεια της πορείας μας, αφού μπορεί να αποσπά την προσοχή μας στο βουνό, να καθυστερεί τους συντρόφους μας και να μας αποσπάσει ή απομονώσει από την υπόλοιπη ομάδα. Γι αυτό το λόγο έχω πάντα επάνω μου ένα χαρτί και ένα μολύβι με τα οποία εκείνη τη στιγμή βλέποντας τις ενδείξεις από τη συσκευή μου, κάνω την αντιστοιχία: ποίος αριθμός (MARK) αντιστοιχεί σε πιο μέρος. Γρήγορα και απλά.

Mε πορεία ΔΝΔ και μετά από 1000 με 1500μ. συναντάμε μια πηγή εκεί, MARK (Ν40ο 14.397” - Ε22ο 14.975”) γιατί είναι σημαντικό σημάδι προσανατολισμού. Συνεχίζοντας μέσα στο δάσος και με πορεία ΔΒΔ, καταλήγουμε σε ένα μικρό ρέμα χωρίς νερό. Βγαίνοντας από το ρέμα στα δεξιά μας, βρισκόμαστε σε ένα πλάτωμα. MARK (N40ο 14.434” - Ε22ο 14.888”). Ξαναμπαίνουμε μέσα στο δάσος σε πορεία ΝΝΔ και μετά από 500 με 700μ. συναντάμε ένα ξέφωτο. MARK (N40ο 14. 280” - Ε22ο 14.787”). Προχωράμε με πορεία ΝΔ όπου διασταυρώνουμε ένα δασικό δρόμο έπειτα από 500μ. περίπου, MARK (N 40ο 14.121” - Ε22ο 14.627”). Ύστερα από 1000μ. έχοντας πορεία ΝΝΔ βρισκόμαστε πάνω στην κορυφογραμμή της κορυφής Πέντε Πύργοι, MARK (N40ο 13.760” - Ε22ο 14.349”). Η κορυφή από εκεί με πορεία ΝΝΔ απέχει γύρω στα 700μ. και το στίγμα της στο ορόσημο είναι: (N40ο 13.445” - Ε22ο 14.115”). ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ 1.Έχουμε τη συσκευή G.P.S. σε εύκολο και προσιτό σημείο πάνω μας. 2. Όταν κάνουμε για πρώτη φορά τη διαδρομή και δε τη γνωρίζουμε, επιβάλλεται να είναι σε συνεχή λειτουργία.(Για αυτό το λόγο χρειάζεται και ένα δεύτερο σετ αλκαλικών μπαταριών). 3. Το να χάσει την επαφή του με τους δορυφόρους, κατά τη διάρκεια της διαδρομής και να επανέλθει μετά από λίγη ώρα, είναι συχνό φαινόμενο. Αυτό οφείλεται σε διαφόρους λόγους: είτε ότι, οι δορυφόροι βρίσκονται σε κακή θέση μετάδοσης σημάτων, είτε ότι μπήκαμε κάτω από πυκνό δάσος ή διασχίζουμε μια χαράδρα, είτε λόγω του σφοδρού ψύχους, είτε γιατί προσωρινά το όλο σύστημα εκείνη τη στιγμή βρίσκεται εκτός λειτουργίας, είτε (το πιο συνηθισμένο) ότι η κεραία του δε βλέπει προς τον ουρανό, γιατί μας έπεσε και το χάσαμε! 4. Προσοχή στο υψηλό βουνό! Είναι βασικό: για να μη νεκρωθούν οι μπαταρίες του από το ψύχος, το κρατάμε συνέχεια κοντά στο σώμα μας που είναι ζεστό, ώστε να μην είναι εκτεθειμένο στις χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούν εκεί επάνω κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα. 5. Η συσκευή G.P.S., στην πραγματικότητα μας δίνει τις συντεταγμένες της θέσης μας (σε ένα συγκεκριμένο γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς (DATUM) και ο εντοπισμός της, είναι εφικτός μόνο όταν έχουμε ένα χάρτη συμβατό με το G.P.S. 6. Μόνο του το G.P.S., μπορεί να χρησιμεύσει για την επιστροφή από μια διαδρομή που μόλις κάναμε, κατά τη διάρκεια της οποίας καταγράψαμε μια σειρά στιγμάτων. Καλό είναι τα στίγματα αυτά να είναι καταγραμμένα σε κοντινή απόσταση το ένα με το άλλο και πολλά, έτσι ώστε σε περίπτωση, π.χ. ομίχλης, να έχουμε πολλαπλές επιλογές ασφαλής επιστροφής και επαναπροσανατολισμού. 9. Κατά τη διάρκεια της επιστροφής, να μη κοιτάμε μόνο την οθόνη του G.P.S, αλλά να προσπαθούμε να ανασυστήσουμε το χώρο, όπως τον κατέγραψαν τα δικά μας αισθητήρια στον πηγαιμό. 10. Το G.P.S. μάς δίνει πιο σωστές ενδείξεις όταν κινούμαστε με μικρή ή μεσαία ταχύτητα (5-10 χλμ. α.ώ.). Για αυτό, είναι καλό να περπατάμε με κανονικό ρυθμό. Το δύσκολο είναι όταν κάνουμε πορεία μέσα σε φρέσκο χιόνι, όπου θέλοντας και μη η ταχύτητά μας είναι πάρα πολύ αργή. Εκεί τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ όσον αφορά τις ενδείξεις του προσανατολισμού της συσκευής. 11. Οι συσκευές G.P.S. έχουν ήδη στη μνήμη τους πολλά γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς. Πρέπει να έχουμε το νου μας, ότι έχουμε επιλέξει από τη συσκευή μας το σωστό σύστημα (DATUM), στο οποίο ο χάρτη μας είναι συμβατός. Γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να έχουμε απόκλιση έως και 300 μέτρα για το ίδιο σημείο από όπου πήραμε τις συντεταγμένες. 12. Το ότι διαθέτουμε μια συσκευή G.P.S, δεν πάει να πει πως μπορούμε να παίρνουμε και ρίσκα, όσον αφορά τη ασφάλειά μας στο βουνό. Έτσι: α) Δεν μπαίνουμε μέσα σε ομίχλη, παρά μόνο εάν είναι απαραίτητο για την επιστροφή μας ή σε περίπτωση διάσωσης. β) Δεν προχωράμε μόνοι μας όταν δε γνωρίζουμε καθόλου την περιοχή και τα μονοπάτια (κυρίως όταν δε διαθέτουμε και χάρτη συμβατό με G.P.S.). Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την αυστηρή προϋπόθεση ότι μας έχουν δώσει τα στίγματα της διαδρομής και ότι αυτά προέρχονται από έγκαιρη πηγή. γ) Εάν δεν πειστούμε ότι, η συσκευή αυτή είναι ένα -και μόνο- συμπληρωματικό και χρήσιμο όργανο προσανατολισμού και όχι ο μάγος “ABDHOUL” που τα κάνει όλα! δ) Εάν δεν έχουμε τις απαραίτητες γνώσεις, χρήσης οργάνων κλασσικού προσανατολισμού (πυξίδα, αζιμούθιο και χάρτη), τα οποία είμαστε υποχρεωμένοι να τα έχουμε ΠΑΝΤΑ μαζί ! ε) Εάν δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι, ώστε σε περίπτωση ανάγκης, να χειριστούμε σωστά και αποτελεσματικά όλες τις δυνατότητες του G.P.S. στ) Εάν δεν κάνουμε πρακτική εξάσκηση σε κάποια γνωστά μονοπάτια επαληθεύοντας τις ενδείξεις του και κατανοώντας πλήρως τη λειτουργία του. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Όλο αυτό το διάστημα που ασχολούμαι με το σύστημα G.P.S. μία ήταν, όλη και όλη, η φορά που χρειάστηκα τη βοήθειά του, σε πραγματική κατάσταση ανάγκης, όταν κατεβαίνοντας από την κορυφή Αρβανίτη στα Πιέρια, με ομίχλη, δυνατό αέρα και χιονόπτωση, χάσαμε τα σημάδια από τα πατήματα των προπορευόμενων ορειβατών. Έτσι αποπροσανατολιστήκαμε τελείως. Όταν συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε άλλος τρόπος επιστροφής, τότε μόνο έκανα χρήση του GPS μου. Και ήταν αυτό που μας έβγαλε από τη δύσκολη θέση, αφού μας οδήγησε πίσω στο χιονοδρομικό κέντρο, με μηδαμινή απόκλιση από την πορεία μας. Είχα ευτυχώς κρατήσει σχεδόν όλες τις βασικές προϋπόθεσης σωστής χρήσης και

λειτουργίας. Παρ’ όλα αυτά, με την αίσθηση ότι η ζωή μας εξαρτιόταν και μόνο από μια ηλεκτρονική συσκευούλα διαστάσεων 16 x 16 εκ. δεν ένιωθα καθόλου ευχάριστα. Προσωπικά πιστεύω ότι η ευρεία χρήση του θα ωφελήσει όλο τον ορειβατικό κόσμο και θα μας αποτρέψει από δυσάρεστες καταστάσεις και άσκοπες ταλαιπωρίες. Μα κυρίως θα μεγιστοποιήσει την ασφάλεια μας εκεί πάνω, που τόσο τη χρειαζόμαστε. Πρέπει όμως να κατανοήσουμε απόλυτα ότι, ο ρόλος του είναι ένα δευτερεύον βοήθημα προσανατολισμού και όχι πρωταρχικός. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κύριο Αντώνη Καλογήρου, για την παραχώρηση του άρθρου του για τα GPS, τις εκδόσεις ΑΝΑΒΑΣΗ για την ευγενή παραχώρηση υλικού καθώς και το φίλο Γιάννη Νοϊτση, πιλότο (ε.α.) της Πολεμικής Αεροπορίας, που με τις συμβουλές του και τις διορθώσεις του βοήθησε καθοριστικά στη δημιουργία αυτού του άρθρου. Αντρέας Σφυρίδης

Βιβλιογραφία: - Εκδόσεις ΑΝΑΒΑΣΗ = Χάρτες ακριβείας και G.P.S - Εκδόσεις ΑΝΑΒΑΣΗ = Χάρτες ακριβείας και G.P.S ? Απρίλιος 2001 - Περιοδικό OXYGEN = ένθετο Oxygen trekking τεύχος 3 – - Περιοδικό ΝΟ LIMITS = world τεύχος 1