αθλητική καρδιά

Αθλητική καρδιά[*] του Γεωργίου Λουρίδα[**] Η αύξηση του μεγέθους της καρδιάς σε αθλητές είναι γνωστή από το τέλος του 19ου αιώνα. Πολλές μελέτες έχουν γίνει με σκοπό τη διερεύνηση της επίπτωσης των διαφόρων αθλημάτων στην καρδιακή κατασκευή και λειτουργία, καθώς και τη διαπίστωση των διαφορών που υπάρχουν μεταξύ της αθλητικής καρδιάς και των πραγματικών παθήσεων της καρδιάς. Η δυναμική άσκηση προκαλεί αιμοδυναμικές μεταβολές, δηλαδή αύξηση της καρδιακής συχνότητας και του όγκου παλμού (το ποσό αίματος που σε κάθε καρδιακή συστολή αποστέλλεται από την καρδιά στην περιφέρεια). Η αριστερή κοιλία της καρδιάς "προσαρμόζεται" στις αιμοδυναμικές αυτές μεταβολές, με αποτέλεσμα την πάχυνση του τοιχώματος της. Πολλές μελέτες έδειξαν ότι η καρδιακή προσαρμογή διαφέρει ανάλογα με τον τύπο της άθλησης (δυναμική ή στατική) και το είδος του αθλήματος. Φαίνεται ότι απαιτούνται περισοότερες από τρεις ώρες άσκησης την εβδομάδα για να παρατηρηθούν προσαρμοστικές μεταβολές, όπως είναι η ελάττωση της καρδιακής συχνότητας και η αύξηση της μυϊκής μάζας της αριστερής κοιλίας. Ηχοκαρδιογραφικές μελέτες σε αθλητές έδειξαν αύξηση της εσωτερικής διαμέτρου της αριστερής κοιλίας καθώς και πάχυνση του τοιχώματος της. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η αθλητική καρδιά διαφέρει από την καρδιά των μη αθλητών, με την προϋπόθεση ότι η άσκηση έχει επαρκή ένταση και διάρκεια. Ανάλογα με τον τύπο της άσκησης και του αθλήματος παρατηρούμε αύξηση του μεγέθους και πάχυνση της αριστερής κοιλίας σε δυναμικά αγωνίσματα (όπως είναι τα αθλήματα ταχύτητας), συγκεντρική πάχυνση της αριστερής κοιλίας χωρίς αύξηση του μεγέθους της σε στατικά αγωνίσματα (όπως είναι η άρση Βαρών), ενώ σε αγωνίσματα μεικτού τύπου (όπως είναι η ποδηλασία) και τα ηχοκαρδιογραφικά ευρήματα είναι μεικτού τύπου. Η αριστερά κοιλιακή συστολική λειτουργία είναι φυσιολογική στους αθλητές τόσο στην ηρεμία όσο και στην άσκηση. Η διαστολική αριστερή κοιλιακή λειτουργία είναι φυσιολογική σε ηρεμία, αλλά ενδυναμώνεται κατά τη διάρκεια άσκησης, γεγονός που αποτελεί φυσιολογική προσαρμογή της καρδιάς σε συνθήκες αύξησης της καρδιακής συχνότητας. Θα πρέπει όμως να διευκρινισθούν ορισμένα οημεία της πάχυνσης της αριστερής κοιλίας που παρατηρούνται σε αθλητές. Το πάχος του τοιχώματος της αριστερής κοιλίας μπορεί να υπερβαίνει τα 13 χιλ. στους επαγγελματίες αθλητές, αλλά ως ανώτερο φυσιολογικό όριο καθορίζονται τα 16 χιλ. Σημαντικά στοιχεία διαφοροποίησης μεταξύ της φυσιολογικής υπερτροφίας της αθλητικής καρδιάς και της υπερτροφικής μυοκαρδιοπάθειας είναι το αυξημένο μέγεθος της εσωτερικής διαμέτρου της αριστερής κοιλίας στους

επαγγελματίες αθλητές, καθώς και η φυσιολογική συστολική και διαστολική αριστερή κοιλιακή λειτουργία. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα της αθλητικής καρδιάς μπορεί να συνοδεύεται από μεταβολές του ρυθμού και της αγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς και από μορφολογικές μεταβολές του συμπλέγματος QRS και ανωμαλίες επαναπόλωσης. Στο ηλεκτροκαρδιογράφημα κατά τη διάρκεια άσκησης όμως εξαφανίζονται όλες αυτές οι ηλεκτροκαρδιογραφικές μεταβολές, γεγονός που δείχνει ότι οι μεταβολές αυτές είναι λειτουργικές και όχι οργανικές (οφειλόμενες σε τυχόν πραγματική καρδιακή πάθηση). Παρ' ότι η αθλητική καρδιά θα πρέπει να θεωρείται φυσιολογική, εντούτοις θα πρέπει να τονιστεί ότι η υψηλής έντασης άσκηση μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση κακοηθών κοιλιακών αρρυθμιών καθώς και αιφνίδιο θάνατο. Αναπάντητο παραμένει επίσης το ερώτημα γιατί σε ορισμένους αθλητές η καρδιά εξακολουθεί να παραμένει μεγάλη και μετά τη διακοπή της άθλησης. [*] Το άρθρο είναι αναδημοσίευση από το ένθετο "Υγεία Διατροφή" της εφημερίδας "Ελευθεροτυπία" της 26/9/06. [**] Ο Γεώργιος Λουρίδας είναι καθηγητής Καρδιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσαλονίκης.