Papel_pananaliksik.docx

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

Running Head: EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

Mga Epekto ng Cyberbullying sa Mag-aaral ng Senior High School sa M.A.C.

PAPEL - PANANALIKSIK

Jomar Axel R. Yambao Mondriaan Aura College, Inc. Senior High School, Block 3

Marso 2017

1

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

i

Dahon ng Pagtitibay Bilang pagtupad sa isa sa mga kahingian ng asignaturang Filipino, Pagbasa at Pagsuri ng Iba’t – Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik, ang papel – pananaliksik na ito na pinamagatang “Mga Epekto ng Cyberbullying sa Mag-aaral ng Senior High School sa M.A.C” na inihanda at iniharap ni Jomar Axel R. Yambao. Tinanngap sa ngalan ng kagawaran ng Filipino, Pagbasa at Pagsuri ng Iba’t – Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik.

Dr. ELVIRA C. PALLEN Guro sa Filipino

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

ii

Dahon ng Pasasalamat Una sa lahat ako ay lubos na nagpapasalamat sa mga taong tumulong sa akin upang ang aking papel pananaliksik ay maisakatuparan sa paggawa at sa mga nagbigay ng ambag para ito’y madagdagan, ako’y nagpapasalamat. At ito ay natapos dahil sa aking determinasyon. Pangalawa, sa aking guro na si Dr. Elvira Pallen, para sa kanyang tiwala na ito’y aking magagawa. Sa kanyang paniniwala sa aking kakayahan upang magawa ang aking papel – pananaliksik. Pangatlo, sa aking pamilya, lalong lalo na sa aking magulang. Dahil sa kanilang suporta sa aking ginawa. Sa aking mga kapatid na ako’y tinulungan sa pagtapos ng aking papel – pananaliksik. Paniniwala, tiwala, at pati ang kanilang pagmamahal na walang sawang ipinaramdam sa akin. At sa huli, ako ay nagpapasalamat sa aking kaklase dahil sa pagtulong nila sa akin. Maraming Salamat Po….. J.A.Y

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

iii

Talaan ng Nilalaman Nilalaman

Pahina

Pamagitang Pahina --------------------------------------------------------------------------- 1 Dahon ng Pagtitibay ------------------------------------------------------------------------- i Dahon ng Pasasalamat ----------------------------------------------------------------------- ii Talaan ng Nilalaman ------------------------------------------------------------------------- iii Introduksyon ---------------------------------------------------------------------------------- 2 Paglalahad ng Suliranin ------------------------------------------------------------- 8 Teoretikal na Balangkas ------------------------------------------------------------ 8 Layunin ng Pag-aaral ---------------------------------------------------------------- 10 Kahalagahan ng Pag-aaral ---------------------------------------------------------- 10 Saklaw at Delimitasyon ------------------------------------------------------------- 12 Depinisyon ng mga Terminolohiya ----------------------------------------------- 13 Metodo ---------------------------------------------------------------------------------------- 14 Disenyo ng Pananaliksik ------------------------------------------------------------ 14 Pangangalap ng Datos --------------------------------------------------------------- 15 Instrumento --------------------------------------------------------------------------- 16 Respondente -------------------------------------------------------------------------- 16 Tritment ng Datos ------------------------------------------------------------------- 17

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

Nilalaman

iv

Pahina

Talakayan ------------------------------------------------------------------------------------- 18 Daloy ng Pag–aaral ------------------------------------------------------------------ 22 Resulta ----------------------------------------------------------------------------------------- 23 Interpretasyon ------------------------------------------------------------------------ 24 Lagom --------------------------------------------------------------------------------- 32 Konklusyon ----------------------------------------------------------------------------------- 33 Rekomendasyon ------------------------------------------------------------------------------ 34 Hanguang Elektroniko ---------------------------------------------------------------------- 35 Apendiks -------------------------------------------------------------------------------------- 36 Resume ---------------------------------------------------------------------------------------- 39

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

2

Mga Epekto ng Cyberbullying sa Mag-aaral ng Senior High School sa M.A.C Sa panahon kung saan lahat ng kabataan ay tila alam na ang lahat ng bagay sa mundo, hindi maiiwasan ang sakitan at samaan ng loob. Sa mabilis na pag-ikot ng mundo kasabay ng mabilis napagkatuto ng mga tao sa anumang bagay sa kanyang paligid, laganap ang isang di pangkaraniwang suliranin sa kagamitan ng mga teknolohiya na kung saan ang mga kabataan ang madalas na nabibiktima rito. Ang kabataan ay namulat sa tinatawag na “cyberbullying”. Ang Cyberbullying o pagmamaton gamit ng teknolohiya ay kabilang sa bullying. Ito ay hindi isang karaniwang komunikasyon na maaring masangkot ng isang pagbaba ng tingin ng isang tao sa sarili o ang pinaka – malala ay isang panganib sa buhay dahil sa pagbabanta ng mga kaibigan o mga hindi kilalang tao. Ito ay tinuring na “kapag ginagamit ang Internet, teleponong selular at iba pa sa paghahatid ng mensahe o mga larawan na naglalayong manakit o magpahiya ng kapwa”. Ang ilan sa mga mananaliksik ay ginamit ang parehong lenggwahe upang ipaliwanag ang nasabing katawagan. Ang pagmamaton sa internet ay ang patuloy na pagpapadala ng mensahe sa isang tao na nagsasabing hindi nila kilala kung sino ang nasa likod nito na may kasamang pagbabanta, seksuwal na nilalaman, nakakainsultong pananalita, panghahamak at pagpapahatid ng mga maling pahayag na nagdudulot ng pagkawala ng kahihiyan ng isang tao.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

3

Ang sikolohiya ay emosyonal na kinakalabasan ng Cyberbullying ay katulad sa tunay na buhay na pananakot o pangbubully. Ang pagkakaiba ng dalawa ay madalas nagtatapos sa totoong buhay ang pananakot kahit sa loob ng paaralan. Cyberbullying ay nagging malubhang problema para sa mga estudyante at maaaring maging sanhi ng pangmatagalang sa mga biktima at nananakot. Ito ay mahalagang ihinto at makakuha ng tulong sa mga tao na kasangkot, ngunit maaaring maging mahirap na malaman kung paano ito ihinto. Ang mga magulang at iba pang mga nag – aalaga at nagbabantay ay maaaring magtrabaho kasama ang mga kabataan na labag dito upang maiwasan o ihinto ang Cyberbullying. Dahil ito ay hindi nakakabuti sa kahit na sinong mamamayan dito. Ika-6 ng Hunyo 2013 nang ipasa ng mataas na kapulungan o Senado ng ika-15 Kongreso ang Senate Bill 2667 o mas kilala bilang Anti-Bullying Act of 2011. Enero 2012 naman nang ipasa sa ikatlong pagbasa sa mababang kapulungan ang House Bill No. 5496, o Anti-Bullying Act of 2012. Layon ng batas na maging pangangailangan sa lahat ng elementarya at hayskul sa buong bansa na pagkaroon ng mga polisiya upang mahadlangan at magawan ng karampatang aksyon ang mga kaso ng pambu-bully sa kanya-kanyang institusyon. Ayon sa batas, ang pambu-bully ay mangangahulugan ng kahit anong paraan ng panggigipit na ginagawa ng isa o ng isang grupo sa isa pa—pisikal man, berbal o mental—na naglulundo sa kawalang ganang o takot na pumasok ng isang estudyante sa eskuwelahan. Kasama rin dito ang tinatawag na cyber-bullying.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

4

Alinsunod sa batas. Ang bawat eskwelahan ay marapat na magkaroon ng mga pagsasanay para sa kaguruan at iba pang empleyado nito upang mapaunlad ang kaalaman at kahandaan hinggil sa pagpigil at paghadlang na maganap ang pambu-bully. Kung sa magkaibang eskwelahan naman nagmula ang estudyanteng nakagawa ng pambu-bully at ang biktima, kailangang magkausap ang administrasyon ng dalawang eskwelahan para sa karampatang aksyong kailangang maisagawa. Lahat ng mga kasong maitatala ng eskwelahan ay marapat na maiulat nang nakasulat sa Division Superentendent. Ang Division Superentendent nama'y titipunin ang lahat ng ulat upang iakyat naman ito sa Kalihim ng Kagawaran sa Edukasyon; ang Kagawaran naman sa Committee on Basic Education ng mababa at mataas na kapulungan ng kongreso. Binibigyan din ng batas na ito ang Kagawaran sa Edukasyon ng kapangyarihang magpatupad ng kaukulang parusa sa mga indibidwal o eskwelahang lalabag sa batas e.g. pagtatanggal ng permiso upang makapagpatuloy ng operasyon para sa mga pribadong eskuwelahan. Sa Cyberbullying, ito ay walang pinipiling edad. Kahit matanda, aritista, mga kristianyo at kung sino pa ang mga tao, lalong lalo na ang mga estudyante, ay nakaranas na din ng bullying o cyberbullying. Alam ko to ay hindi mahihinto ngunit pwede itong iwasan. Bill Belsey (2011), ang Cyberbullying ay maituturing na isang gawaing bullying o pagmamaton. Ang pagmamaton ay isang uri ng pang-aapi o panunupil, na isang ring uri ng

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

5

ugaling mapanalakay, mapaghandulong o agresyon na kinakitaan ng paggamit ng dahas, pamimilit o pamumuwersa, o koersiyon (sapilitan) upang maapektuhan ang ibang tao, partikular na kung ang ugali ay kinagawian at kinasasangkutan ng kawalan ng katimbangan o hindi patas ang kapangyarihan. Maaari itong kasangkutan ng panliligalig ng binabanggit, pagsasalakay o pamimigil na pangkatawan, at maaaring nakatuon nang paulit-ulit sa isang particular na biktima, marahil dahil sa lahi, relihiyon, kasarian, seksuwalidad, o kakayahan. Ang biktima ng pagmamaton ay paminsan-minsan tinuktukoy bilang isang “puntirya” o ang “pinupukol”. (https://tl.wikipedia.org/wiki/Pagmamaton_sa_Internet) Bennett (2006), ang paghahari-harian ay kinabibilangan ng tatlong saligang mga uri ng pang-aabuso – emosyonal, sinasambit, at pisikal. Karaniwang itong kinasasangkutan ng mapitagang mga paraan ng pamumuwersa katulad ng pananakot o intimidasyon. Ang paghahari-harian ay maaaring bigyan ng kahulugan sa maraming iba’t ibang mga kaparaanan. Ang nagkakaisang kaharian ay kasalukuyang walang pambatas na kahulugan ng pagmamaton, samantalang ang mga estato ng Estados Unidos ay mayroon mga batas dito. Robert W. Fuller (2007), sumasaklaw ang paghahari-harian mula sa payak na isang tao sa isa pang tao na paghahari-harian (nag-aastang parang hari) sa mas kumplikadong pagmamaton kung saan ang maton ay maaaring mayroong isa o maraming mga 'tenyente' na tila nagnanais na tulungan ang pangunahing maton sa kanyang mga gawain ng paghahariharian. Ang paghahari-harian sa paaralan at sa pook ng trabaho ay tinatawag ding pangaabuso ng kauri o pang-aabuso ng kapantay na tao. (https://tl.wikipedia.org/wiki/Paghahariharian)

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

6

Sa aking na saliksik, nabasa ko na may mga taong naglalagay ng kanilang komento patungkol sa kanilang naranasan sa sa pagbubully gamit ang teknolohiya. “Sa ilang pindot lang sa kompyuter”, ang sabi ng 14 anyos na si Daniel, “pwede mo nang masira ang reputasyon ng isang tao – o pati ang buhay niya. Parang sobra naman ang mga salitang iyan, pero pwedeng mangyari iyan!” Kasali rin sa cyberbullying ang pagpapadala ng nakakahiyang mga litrato o text sa cellphone. Ngunit isang kabataan ay nagbigay ng tip para maiwasan ang mga bullies. Sabi ni Antonio “Iwasan ang mga lugar o sitwasyon kung saan madali kang mabu-bully. Tandaan din na may sariling mga problema ang mga bully. Kapag iniisip mo iyon, hindi ka masyadong masasaktan sa sinasabi nila”. (https://www.jw.org) Isa sa tatlong mga tinedyer na online ay nararanasan ang panliligalig. Ang mga batang babae ay mas nagiging biktima nito, ngunit karamihan sa mga estudyante ay sinasabi na sila ay mas nabubully na naka-offline kaysa naka-online. 32% ng mga tinedyer na gumagamit ng internet ay nagsasabing mayroon silang nagging target ng isang hanay ng mga nakakainis at potensyal na menacing online na mga gawain tulad ng pagtanggap ng nagbabantang mensahe; pagkakaroon ng kanilang mga pribadong e-mail o text message na nagpapasa na walang pahintulot; pagkakaroon ng isang nakakahiyang larawan na nai-post nang walang pahintulot sa kanila; o pagkakaroon ng mga hindi totoong kuwento tungkol sa kanila na kumalat. Ang mga pagmamaton gamit ang teknolohiya o “cyberbullying” ay pag-uugali na maaaring maging tunay na pagbabanta, minsan nakakainis o hindi kaaya-aya. Ngunit ang

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

7

ilang mga huwaran ay malinaw: ang mga batang babae ay mas nabubully kaysa sa mga lalaki; at ang mga tinedyer na ibinabahagi ang kanilang mga pagkakakilanlan at mga saloobin sa online ay mas maging target kaysa sa mga tahimik lang ang buhay. Sa Cyberbullying ng mga tanong, ang pinakamalaking bilang ng mga estudyante na nagsasabi na sila ay nagkakaroon ng isang pribadong komunikasyon na ipinapasa o pampublikong post nang walang pahintulot nila. Isa sa anim na tinedyer (15%) na nagsasabi sa amin, meron isang tao na nagpopost ng komunikasyon na kahit alam niya na pribado. Tungkol sa (13%) ng mga tinedyer na nagsasabi sa amin na ang isang tao ay nagkakalat ng mga balita na tungkol sa mga online na tao at isa pang (13%) na nagsasabi na ang isang tao ay nagpapadala sa kanila ng isang pagbabanta o agresibo e-mail, IM o text message. Ang ilang mga (6%) ng online na tinedyer ay nagsasabi sa amin na ang isang tao ay nagpopost ng isang nakakahiyang larawan na walang pahintulot sa kanila. Ang karamihan ng mga estudyante, (67%) sinabi na pananakot at panliligalig ang mangyayari sa mga taong naka-offline kaysa naka-online. Mas mahaba sa isa sa tatlong mga tinedyer (29%) sinasabing ang iniisip nila na bullying ito at mas malamang ang mangyayari sa mga naka-online, at tatlong porsiyento ang nagsasabi na inisip nila ito na pwede itong mangyari kahit online at offline sila. Ang mga resultang ito ito ay nagmula sa isang nationally-representative phone survey na 935 na mga tinedyer ang hakilahok sa Pew Internet & American Life Project. (http://www.pewinternet.org)

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

8

Paglalahad ng Suliranin Nais ko na ipaalam sa inyo ang cyberbullying sa aking papel – pananaliksik: 1. Ano ang epekto ng cyberbullying sa mga tao? 2. Sino-sino ang mga taong na bubully gamit ang teknolohiya? 3. Bakit nila ito ginagawa at ano ang dahilan? 4. Ano-ano ang anyo ng cyberbullying? 5. Ilan na ang taong na cyberbullying dito sa ating bansa? 6. Ano ang kaugnayan ng cyberbullying at bullying? 7. Ano ang solusyon dito? Ito ang mga tanong na gusto kong ipahayag sa inyo upang mas makilala at malaman ninyo ang aking napiling paksa sa aking papel – pananaliksik. Ang cyberbullying ay madaming epekto sa atin hindi lamang sa pisikal, meron din itong epekto sa kaisipan lalong lao na sa emosyon pero ito ay medaling hanapan ng solusyon para ito ay maiwasan.

Teoretikal na Balangkas Ayon kay Bill Belsey ang cyberbullying o pagmamaton sa internet ay kanyang binigyang

kahulugan

bilang

paggamit

ng

teknolohiyang

pang-impormasyon

at

pangkomunikasyon para suportahan ang sinasadya at paulit-ulit na mapanirang pamamaraan ng isang indibidwal o grupo upang makasakit ng tao.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

9

Ayon kay Pellegrini, ang kabataan ay ang panahon na kung saan mataas ang bilang ng pambu- bully. Ang nasabing pagtaas na ito ay ipinaliliwanag ng “dominance theory”. Ayon sa teoryang ito, ang bullying ay isang agresibong pamamaraan na may layuning makakuha at mapanatili ang “dominance” ng taong nambu-bully (Pellegrini & Bartini, 2001). Ang “dominance” ay isang salik ng pakikipag-ugnayan kung saan ang mga indibiduwal ay nakaayos sa isang herarkiya ayon sa kanilang kakayanan o kapangyarihan (Dunbar, 1988). Ayon pa sa teoryang “dominance”, ang mga kalalakihan na gumagawa ng agresibong gawain na ito ay lalong pinahahalagahan ng kanilang grupong kinabibilangan at mas “appealing” sa mga grupo ng kababaihan. Ayon sa mga sarbey, mataas ang ranggo sa Pilipinas sa estadistikal ng pambu-bully sa buong mundo. Sinasabing 57-58% ng kabataan ay nakaranas na mapagtawanan at gawan ng katatawanan ng ibang estudyante, 39% ang nakaranas na manakawan, 36% ang nagsasabing sila’y sinaktang pisikal, 45% ang pinagawa ng mga bagay nang labag sa kanilang kalooban, at 36% ang nakaranas na mapag-iwanan. Ayon sa aking nakuha sa internet, ito ang mga tips para ito ay maiwasan: huwag sagutin, pagsasapapel ng mga komunikasyon at pag-uusap sa Internet bilang ebidensya, pagpapalit ng pangalan sa Internet at ipaalam lang ito sa mga kaibigan at kapamilya, hindi pagbabahagi ng mga personal na impormasyon sa Internet, pakikipag-usap sa mga nagimbento ng site para matukoy ang pinagmulan ng mga mensahe, mag-isip muna bago gumawa ng kahit ano, pagbabahagi ng anak ng sapat na impormasyon at kaalaman sa magulang tungkol sa paggamit nito sa internet, pakikialam ng guro sa mag-aaral na biktima at pagiging mabuting modelo ng mga nakakatanda.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

10

Ayon sa aking nasaliksik, ito naman ang mga soluyon kung anong dapat gawin kapag ikaw ay naging biktima nito: huwag tumugon, huwag gumanti, i-save ang ebidensya, i-block ang nananakot, humingi ng tulong, gumamit ng mga tool sa pag-uulat, maging sibil, huwag manakot at makialam, huwag magsawalang-bahala.

Layunin ng Pag-aaral Sa pangkalahatang, ang aking layunin patungkol sa cyberbullying ay makaka-ambag ng ilang tiyak na mungkahi para magkaroon kayo ng konting kaalaman patungkol sa aking papel – pananaliksik. Ang mga tiyak na layunin ay ang mga sumusunod: 1. Para alamin ang kahulugan ng cybervullying 2. Para malaman ninyo ang epekto ng cyberbullying. 3. Para malaman ninyo ang porsiyento ng cyberbullying dito sa ating bansa. 4. Suriin ang mga dahilan ng pambubully gamit ang teknolohiya. 5. Alamin kung sino-sino ang mga nabiktima ng cyberbullying. 6. Para malaman ang solusyon upang maiwasan ang cyberbullying. 7. Alamin ang mga anyo ng cyberbullying.

Kahalagahan ng Pag-aaral Mahalaga sa atin magkaroon ng kaalaman patungkol sa cyberbullying dahil ito ay isang malaking problema sa mga kabataan at lalong lalo na sa mga estudyante sa Pilipinas. Dapat ito ay bigyan ng pansin ng mga tao para ito ay maiwasan o kaya naman ay mahinto ito.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

11

1. Estudyante. Unang una sa lahat, dapat agad nilang malaman ang mga epekto at solusyon sa cyberbullying dahil dito nagsisimula ang pagcyberbullying sa kapwa estudyante. Madaming estudyante ang nagpakamatay dahil sa cyberbullying at dapat sila ay mabigyan agad ng kaalaman patungkol sa mga epekto ng cyberbullying. 2. Guro. Kailangan din ito ng mga guro para ito ay maibahagi nila sa mga estudyante o kaya sa mga kabataan na nangangailangan ng payo kung paano ito maiiwasan o masolusyunan. Kailangan din nila malaman ang mga epekto nito. 3. Kabataan. Ang aking papel – pananaliksik ay hindi lamang sa mga estudyante, pwede din ito sa mga kabataan. Madami na ding kabataan ang nakaranas ng cyberbullying kaya mas magandang basahin nila ito dahil ikakabuti din nila ito at para maihinto na ang bully cycle sa mga kabataan kung sila ay nabigyan agad ng kaalaman. 4. Sa Paaralan. Ang pag-aaral na ito ay mahalaga sa pagpapaunlad at pagpapatupad ngpatakaran ng buong paaralan na may kinalaman sa pambubully gamit ang teknolohiya.

Ang

ganitong

patakaran

ay

kailangang

maisulong

sa

pakikipagtulungan ng mga tauhan ng paaralan, nagtuturo man o hindi nagtuturo, at

sumasangguni sa mga magulang at mag-aaaral. Kailangang malinaw na

maunawaan ng lahat ng mga kinauukulan ang mga layunin ng patakaran, mga tungkulin at mag nais makamtan.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

12

5. Sa Pamahalaan. Nakakatulong ang pag-aaral na ito upang malaman ang bawat paghihirap na nararanasang pambubully gamit ang teknolohiya upang magkaroon ng mas matibay na batas labansa ganitong uri ng pananakit sa kapwa. 6. Mga Mananaliksik. Makatutulong ang pag-aaral na ito para magiging gabay at sanggunian sa mga isasagawang kaugnay na papel – pananaliksik.

Saklaw at Delimitasyon Ang aking papel – pananaliksik na patungkol sa cyberbullying ay dito lamang sa Subic Freeport Zone ng Subic Bay at pili lamang ang aking kukunin na respondente patungkol sa aking paksa kung sila ay nabiktima na o sila ay naging bully sa kapwa tao. Ang kukunin kong porsiyento patungkol sa mga taong na cyberbullying ay ang buong Pilipinas dahil mas madaming akong makukuhang paksa at ideya sa internet at mas madali kong magagawa ang aking paksa na ang cyberbullying sa papel – pananaliksik. Ang mga kukunin kong respondente ay ang mga Senior High School ng Mondriaan Aura College dahil doon nakapokus ang aking paksa at dahil din may karanasan sila sa cyberbullying. Nakatuon din ang aking pagsusuri sa cyberbullying at ang mahalagang paksa sa bullying. Ang mga anyo ng cyberbullying ay ang social media, elektronikong liham o e-mail, mabilisang pagmemensahe (texting), pagpapaskil ng mga sulatin blot at websayt at paggamit ng litrato o video. Itong limang anyo ng cyberbullying ay magpapakita at bibigyan depinisyon sa talakayan.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

13

Depinisyon ng mga Terminolohiya Upang mas mabigyang-linaw at ganap na maunawaan ng mga mambabasa ang papel pananaliksik na ito, minarapat ng mananaliksik na bigyang depinisyon ang mga sumusunod na terminolohiya na maaaring hindi kaagad maintindihan ng bumabasa batay sa kontekstuwal at operasyunal na pamamaraan. Ang mga terminolohiya ginamit sa pag-aaral na ito ay ang mga sumusunod: Ang Anti-Bullying Law of 2013 ay batas na ipinatutupad sa mga paaralan na nagbibigay proteksyon sa sino mang mabibiktima ng mga pang-aabusong berbal, pisikal at emosyonal o bullying. Ang Batas Republika ay mga batas sa Pilipinas na nilikha ng Kongreso at nilagdaan ng Pangulo. Ang Bullying ay ang paggamit ng puwersa, pagbabanta, o pamimilit sa pang-aabuso, manakot, o agresibo mangibabaw. Ang pag-uugali ay madalas na paulit-ulit at kinagawian. Cyber Bully ang taong nagsasagawa ng pambubully gamit ang internet. Cyber Bullying isang anyo ng pang-aapi o panliligalig gamit ang elektronikong anyo ng teknolohiya. Ang Emosyon ay ang pakiramdam ng isang tao na hindi nagagawa ng pisikal kundi ng mental at sikolohikal na gawain na makikita sa kilos, gawa, o ang ugali ng isang indibidwal.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

14

Ang Internet ay ang mga magkakabit na mga kompyuter network na maaaring gamitin ng mga tao sa buong mundo. Social media ay ginagamit ng mga Social Networkers para ipahayag ang kanilang damdamin sa mga tao na gumagamit din ng Social Media tulad ng Facebook, Twitter, etc. Ang Teknolohiya ay ang paggamit ng makabagong gadyet tulad ng cellphone, laptop, kompyuter, at iba pa.

Metodo Ang metodo ay isasakatuparan sa pamamagitan ng mga sumusunod na hakbang: disenyo ng pananaliksik, pangangalap ng datos, instrumento, respondente at tritment ng datos. Ang paraan na aking gagamitin ay Descriptive Survey Research Design na ginagamitan ng talatanungan (Survey Questionnaire) para makakuha ng datos sa mga respondente na binigyan ng survey patungkol sa epekto ng cyberbullying. Naniniwala ako na angkop ang pag-aaral na ito para sa paksang ito sapagkat mas mapapadali at mapaparami ang pangangalap ng datos mula sa mga respodente. Makakatulong ito sa pag-aaral dahil mabibigyan sila ng kaalaman patungkol sa mga epekto nito sa kanila.

Disenyo ng Pananaliksik Sa ginawang pag-aaral ng mananaliksik, isinaalang-alang ko ang pinakaangkop na disenyo ng pananaliksik, ang deskriptib-analitik. Ang deskriptib-analitik ay isang disenyo ng

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

15

pangangalap ng mga datos at impormasyon hinggil sa mga salik o factors na kaugnay ng paksa ng pananaliksik. Gumawa ang mananaliksik ng mga talatanungan at ibinigay sa mga respodente para makalikom ng mga datos base sa mga sagot ng respondente sa ibinigay na mga talatanungan. Ang ginawang pananaliksik ay kuwantitatibo. Ang kuwantitatibo ay tumutukoy sa sistematiko at empirikal na imbestigasyon ng iba’t ibang paksa at penomenong panlipunan sa pamamagitan ng matematikal, estadistika at mga teknikang pamamaraan na gumagamit ng komputasyon. Ang bawat sagot ng mga respodente ay kinompyut at isinaayos ng mananaliksik at ito ay ginawan ng grap batay sa mga nakuhang sagot sa bawat tanong. Ang mga nalikom na mga kasagutan ay ginawang bahagdan.

Pangangalap ng Datos Pagkatapos na makapili ng tiyak na paksa para sa pag-aaral, ang mananaliksik ay nangalap ng datos sa iba’t ibang websayt sa internet at iba’t–ibang papel – pananaliksik. Bukod sa mga nabanggit, ang mananaliksik ay nakapangalap din ng datos mula sa taong eksperto o kaalaman sa paksang napili ng mananaliksik. Matapos pagtibayin ang paksa, ito ang naging batayan ng mananaliksik para makabuo ng mga talatanungan. Ito ay may pitong katanungnan na may tatlong pagpipilian na aytem na ginawa ng mananaliksik upang maging batayan ng kabuuan ng papel – pananaliksik. Sa araw ng pagsasarbey, isa – isang tinungo ng mananaliksik ang mga silid ng bawat pangkat, kung saan ang mga talatanungan ay ipinamahagi sa mga piling mag-aaral ng

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

16

pangkat na iyon. Ang mga talatanungan na agad naming sinagutan ng mga respondente ay agad ding kinuha. Ito ay ginawan ng grap para naman sa paglalahad, pagsusuri, at pagpapakahulugan ng datos.

Instrumento Ang pag-aaral na ito ay isinagawa sa pamamagitan ng pagsasarbey. Ang mananaliksik ay naghanda ng kwestyoneyr upang mabatid ang kaalaman ng mga mag-aaral ng Senior High School hinggil sa Cyberbullying. Kumonsulta din ang mananaliksik sa ilang tao na hindi masyado alam ang cyberbullying para mas lalo silang bigyan ng kaalaman sa mga epekto nito. Mabubuo dito ang instrumenting gagamitin sa pangangalap ng impormasyon. Ang kwestyoneyr ay binubuo ng multiple choice na pwede pumili ang respondente ng isang sagot bawat tanong ngunit ito ay kanilang tse-tsekan. Sinukat din ang antas ng kaalaman ng mga mag-aaral patungkol sa epekto ng cyberbullying. Para sa lalong pagpapabuti ng pag-aaral ay minabuti rin ng mananaliksik na mangalap ng impormasyon gamit ang internet sa pagkuha ng mga kwestyoneyr.

Respondente Ang mga respondente sa pag-aaral na ito ay binubuo ng mga mag-aaral ng Senior High School. Dahil masyadong madami ang mga mag-aaral, minabuti ng mananaliksik na pumili ng dalawampung (20) repondente. Pinili ng mananaliksik ang mga mag-aaral na ito dahil ang mananaliksik ay isang Senior High School at dahil gusto din na sila ay mabigyan ng

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

17

impormasyon patungkol sa mga epekto ng cyberbullying. Sa madaling salita, mas mapapadali ang pagsasagawa ng pagsasarbey.

Tritment ng mga Datos Ang mananaliksik ay gumamit ng mga di komplikadong metodo ng istatistiks. Ang aking ginamit na metodo ng istatistiks para makuha ang respodente ay ang Lottery or fishbowl technique. Ang nakalap na mga sagot sa sarbey ay isinaayos ng mananaliksik. Bilang lamang ang pumili sa bawat aytem sa kwestyoneyr ang inalam ng mananaliksik at ito ay ginawan ng grap bawat tanong para malaman kung ilan ang sumagot at hindi sumagot sa aytem ng isang kwestyoneyr. Ang Frequency and Percentage Distribution ay ginamit para makuha ang mga bahagdan sa mga sagot ng mga respodente sa bawat tanong. Pormula:

%= (

𝑓 ) 𝑥 100 𝑛

Kung saan: % = Porsiyento o bahagdan f = Frequency n = Kabuuan ng respodente 100 = Constant number

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

18

Talakayan Noong 2008, ang mga mananaliksik na sina Sameer Hinduja (Florida Atlantic University) at Justin Patchin (University of Wisconsin-Eau Claire) ay naglathala ng isang libro na nagbubuod sa kasalukuyang estado ng mga pag-aaral tungkol sa cyber-bullying. (Bullying Beyond the Schoolyard: Preventing and Responding to Cyberbullying). Ang mga dokumento ng kanilang pagsasaliksik ay nagpapakita ng pagtaas ng kaso ng cyber-bullying sa mga nakaraang taon. Nag-ulat din sila sa kanilang mga natuklasan mula sa pinakahuling pagaaral ng cyber-bullying sa mga estudyante ng kalagitnaang baitang. Gamit ang random sample na mahigit kumulang 2,000 estudyante mula sa isang malaking distrito ng paaralan sa Southern United States, halos 10% sa mga tumugon ay sinabing naranasan nila ang cyberbullying sa mga nakaraang 30 araw, samantalang mahigit 17% ay nakaranas na minsan sa kanilang buhay. Ang mga ito ay nagpakita ng bahagyang pagbaba mula sa mga nakaraang pag-aaral. Ngunit ayon kina Hinduja at Patchin, ang mga naunang pagsasaliksik ay isinagawa kung saan marami ang nakatatanda. Kaya masasabing ang mga matanda ay mas madalas gumamit ng Internet at mas maaaring makaranas ng cyber-bullying kaysa sa mga bata. Ang bullying ay ang paggamit ng puwersa, pagbabanta o pamimilit sa pang-aabuso, manakot, o agresibo mangibabaw. Ang pag-uugali ay madalas na paulit-ulit at kinagawian. Ang pang-unawa ay kailangan nating pinahalagahan, sa pamamagitan ng mapang-api o sa pamamagitan ng iba, ng isang liblib ng pisikal o panlipunan kapangyarihan, na makilala ang kaibahan ng bullying mula sa kontrahan. Para sa naturang pag-uugali kung minsan isama ang

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

19

pagkakaiba ng panlipunan klase, lahi, relihiyon, kasarian, oryentasyong sekswal, hitsura, paguugali, galaw ng katawan, pagkatao, reputasyon, lahi, lakas, sukat o abilidad. Kung ang bullying ay ginagawa sa pamamagitan ng isang grupo, ito ay tinatawag na pandurumog. Ang cybercrime o computer crime, ay krimen na nagsasangkot ng isang kompyuter at isang network. Ang kompyuter na maaaring ginamit sa paggawa ng isang krimen, o maaaring ito ay ang target. Sina Debarati Halder at K. Jaishankar ay binigyan ng kahulugan ang cybercrime bilang: “Kasalanan na nakatuon laban sa mga indibidwal o grupo ng mga indibidwal na may isang kriminal na motibo upang sadyang makapinsala sa reputasyon ng biktima o maging sanhi ng pisikal o mental na pinsala, o pagkawala, sa biktima nang direkta o hindi direkta, gamit ang modernong mga network telekomunikasyon tulad ng internet (chat rooms, emails, paunawa boards at mga grupo) at mga mobile phone (SMS/MMS)” Ang Cyberspace ay “ang nasa isip ng kapaligiran na kung saan ang komunikasyon sa mga network na kompyuter ay nangyayari. “Ang salitang ito ay naging sikat sa 1990s kapag ang mga gumagamit ng internet, networking, at mga digital na komunikasyon ay mabilisang umunlad. Ayon sa Chip Morningstar at F. Randall Farmer, ang cyberspace ay tinukoy higit pa sa pamamagitan ng mga social na pakikipag-ugnayan na halip na kasangkot kaysa sa kanyang mga teknikal na pagpapatupad. Sa kanilang pagtingin, ang computational medium sa cyberspace ay isang pagpapalaki ng komunikasyon channel sa pagitan ng tunay na mga tao. Ang Cyberbullying Attack ay lubhang masakit sa biktima sapagkat hindi ganon kadali ang pagbubura nito mula sa internet at maaaring guluhin nito ang isipan ng biktima sa loob

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

20

ng ilang buwan o taon. Maaari itong magdulot ng substantial psychological harm and emotional distress, at kung minsan ay maaaring mauwi sa pagpapakamatay. Ito ang 10 Uri ng Cyber Bullying Attacks 1. Instant Messaging/ Text Messaging Harrasment 2. Stealing Passwords 3. Blogs 4. Web sites 5. Sending pictures through e-mail and cell phones 6. Internet polling 7. Interactive gaming 8. Sending malicious code 9. Sending porn and other junk e-mail and IMs 10. Impersonation Epekto ng Cyberbullying, sa paglalarawan ng dalawang kabataan na nagtetext sa isa't isa. Cell phone at mga kompyuter ay hindi masisi para sa cyberbullying. Social media sites ay maaaring gamitin para sa positibong mga gawain, tulad ng pagkonekta sa mga kabataan, sa mga kaibigan at pamilya, pagtulong sa mga mag-aaral sa paaralan, at para sa entertainment. Ngunit ang mga kasangkapan ay maaari ring gamitin upang saktan ang ibang tao. Kung ito ay ginagawa sa personal o sa pamamagitan ng teknolohiya, ang mga epekto ng pang-aapi ay magkaparehas lamang sa cyberbullying.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

21

Ito ang mga epekto sa isang estudyante na nakaranas na ng cyberbullying: gumagamit ng alak at ng droga, hindi pamapasok sa paaralan, nakaranas na ng bullying sa isang tao, ayaw na pumasok sa paaralan, tumatanggap ng mababang grado, ay mayroong mababang pagpapahalaga sa sarili, mayroong mga problema sa kalusugan. Ang cyberbullying ay may 5 anyo ang social media, elektronikong liham, mabilisang pagmemensahe, pagpapaskil ng mga sulatin sa mga blog at websayt at paggamit ng litrato o video. 1. Social media tumutukoy sa alin mang plataporma na lumikha ng mga social network o mga ugnayan ng pakikisalamuha sa mga taong may magkatulad na interes, gawain, karanasan, o mga ugnayan sa tunay na buhay. Karamihan dito ang nagiging biktima ng cyberbullying dahil madali ang pagpost ng binubully at madaming tao ang makakakita dito. 2. Elektronikong liham o e-mail ay isang paraan ng paggawa, pagpadala at pagtanggap ng mga mensahe sa pamamagitan ng mga elektronikong sistemang pangkomunikasyon. Kaunti lamang ang mga nabubully dito at mas maganda itong paraan dahil ang mensahe ay pribado lamang at ikaw lamang ang makakabasa. 3. Mabilisang pagmemensahe o texting ay parehas sa depinisyon ng elektronikong liham ngunit teleponong selular ang iyong gamit. Kakaiabang pambubully ang nagaganap dito dahil pwedeng idirekta sayo o kaya i-group message ito. Parang pagpaparinig lamang ito ngunit ginagamitan ito ng teknolohiya.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

22

4. Pagpapaskil ng mga sulatin sa mga blog at websayt ay parang isang “online diary” para maibahagi ng mga blogger ang pagiging interaktibo. Madaming naglalagay dito ng positibo at negatibo na pahayag patungkol sa kanilang buhay at mayroon din mga nabubully dito gamit ang kanilang blog na nagbibigay na negatibong pahayag sa isang tao o kaya ito ay kanilang pahiyain. 5. Paggamit ng litrato o video ay kinakailangan ng social media para ito ay maipaskil at mapakita sa mga tao. Madami din taong nabubully dito dahil pwedeng i-edit ang litrato ng isang binubully na katawa-tawa sa paningin ng mga tao o pagpost ng video na sobrang nakakahiya para ito ay pagtawanan ng mga tao.

Daloy ng Pag-aaral Ang presentasyon ng papel – pananaliksik ay nakaayos sa sumusunod na bahagi: Unang bahagi, ang introduksyon. Nakailalim dito ang paglalahad ng suliranin, teoretikal na balangkas, layunin ng pag – aaral, kahalagahan ng pag – aaral, saklaw at delimitasyon at depinisyon ng mga terminolohiya. Sa unang bahagi, ipinaliwanag ang paksang napili sa papel – pananaliksik. Dito makikita ang mga naunang gumawa ng pananaliksik patungkol sa napiling paksa. Pangalawang bahagi, ang metodo. Nakailalim dito ang disenyo ng pananaliksik, pangangalap ng datos, instrumento, respondente at tritment ng datos. Dito nakalagay kung ano ang ginamit para sa gagawing talatanungan. Nakalagay din dito kung anong klaseng disenyo ang sinagawang papel – pananaliksik.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

23

Pangatlong, ang talakayan at karagdagan patungkol sa cyberbullying at ang daloy ng pag-aaral Pang-apat, ang magiging resulta ng papel – pananaliksik, ang interpretasyon galing sa mga sagot ng mga respodente sa survey questionnaire at ang lagom. Panglima, ang magiging konklusyon sa papel – pananaliksik at magiging rekomendasyon sa pangkalahatan.

Resulta Batay sa survey kwestyoneyr ng mananaliksik sa papel – pananaliksik, ito ang mga resulta na lumabas galing sa mga respodente. Sa dalawampung (20) respondente na aking pinasagutan: Siyam (9) o apat na pu’t limang bahagdan (45%) ang nagsasabing sila ay nababatikos sa mga taong hindi nila kilala sa tanong na “Sino-sino ang mga ng babatikos sayo?” Sampo (10) o limampung bahagdan (50%) ang nagsasabing sila ay nasasaktan tuwing sila ay binabatikos sa tanong na “Ano ang emosyon na iyong naramdaman?” Sampo (10) o limampung bahagdan (50%) ang nagsasabing sila ay binabatikos dahil sa kanilang pisikal na anyo sa tanong na “Tungkol saan ang kanilang binabatikos sayo?” Labingdalawa (12) o animnapung bahagdan (60%) ang nagsasabing sila ay minsan lamang binabatikos sa tanong na “Tuwing kalian nila ito ginagawa sayo?”

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

24

Labingdalawa (10) o limampung bahagdan (50%) ang nagsasabing sila ay humihingi ng tulong sa kanilang kaibigan sa tanong na “Kanino ka nanghihingi ng tulong kapag nararamdaman mo ito?” Siyam (9) o apat na pu’t limang bahagdan (45%) ang nagsasabing hindi ito nakakaapekto sa kanilang grado kapag sila ay nababatikos sa tanong na “Nakaka-apekto ba ito sa iyong grado?” At sa huli, siyam (9) o apat na pu’t limang bahagdan (45%) ang nagsasabing sila ay nababatikos sa mga Social Networking Sites sa tanong na “Saan mo nararamdaman ang cyberbullying?”

Interpretasyon Tinatalakay sa kabanatang ito ang deskripsyon sa mga resultang ginawa upang malaman ang sagot sa mga katanungan tungkol sa “Epekto ng Cyberbullying sa Mag-aaral ng Senior High School” ng mga estudyante ng Grade 11. Ang mananaliksik ay nais na ibahagi ang kanyang mga nakalap na impormasyon mula sa iba’t ibang sagot sa bawat tanong ng dalawampung (20) respodente ng Senior High School sa Mondriaan Aura College ukol sa paksa ng papel – pananaliksik. Ipinapakita rin sa kabanatang ito ng interpretasyon sa mga impormasyong nakalap. Ito ay may pitong grap at bawat sagot nito ay naka ayos sa bawat napiling sagot ng mga respodente sa binigay na survey questionnaire.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

25

Grap 1 Makikita dito ang kwestyoneyr na Sino-sino ang mga ng babatikos sayo? Nakatala dito ang mga aytem na Mga kaibigan, Mga kaklase at Mga taong hindi mo kilalala. Base sa mga respodente, ang higit na napiling sagot ay ang Mga taong hindi mo kilala, na may siyam (9) na mag-aaral ang pumili. Ipinahayag lamang dito na marami ang nababatikos na estudyante na hindi nila kilala ang tao, baka dahil sa inggit o kaya ito ay may tinatagong galit sa isang estudyante. Sumunod dito ay ang Mga kaklase, na may walong (8) mag-aaral ang pumili. At ang huli ay ang Mga kaibigan na may tatlong (3) mag-aaral ang pumili.

Grap 1

Respodente

Sino-sino ang mga ng babatikos sayo? 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Mga Kaibigan

Mga Kaklase

Mga Taong Hindi Mo Kilala

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

26

Grap 2 Makikita dito ang kwestyoneyr na Ano ang emosyon na iyong naramdaman? Nakatala dito ang mga aytem na Nalulungkot, Nasasaktan at Walang pakealam. Base sa mga respodente, ang higit na napiling sagot ay ang Nasasaktan, na may sampung (10) magaaral ang pumili. Ipinahayag lamang dito na ang cyberbullying ay nakakasakit ng pakiramdam kahit simple lamang ang pambubully, . Sumunod dito ay ang Walang pakealam, na may walong (8) mag-aaral ang pumili. At ang huli ay ang Nalulungkot na may dalawang (2) mag-aaral ang pumili.

Grap 2

Respodente

Ano ang emosyon na iyong nararamdaman? 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Pisikal Na Anyo

Ugali at Kawalan Ng Abilidad

Personal Na Buhay

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

27

Grap 3 Makikita dito ang kwestyoneyr na Tungkol saan ang kanilang binabatikos sayo? Nakatala dito ang mga aytem na Pisikal na anyo, Ugali at kawalan ng abilidad at Personal na buhay. Base sa mga respodente, ang higit na napiling sagot ay ang Pisikal na anyo, na may sampung (10) mag-aaral ang pumili. Ipinahayag lamang dito na ang mga bumabatikos sa mga mag-aaral ay target nila ang pisikal na anyo. Buti ang ibang estudyante ay hindi nagpapadala masyado sa mga kanilang pinagsasabi. Sumunod dito ay ang Personal na buhay, na may pitong (7) mag-aaral ang pumili. At ang huli ay ang Ugali at kawalan ng abilidad na may tatlong (3) mag-aaral ang pumili.

Grap 3

Respodente

Tungkol saan ang kanilang binabatikos sayo? 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Pisikal Na Anyo

Ugali at Kawalan Ng Abilidad

Personal Na Buhay

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

28

Grap 4 Makikita dito ang kwestyoneyr na Tuwing kalian nila ito ginagawa sayo? Nakatala dito ang mga aytem na Madalas, Bihira at Minsan. Base sa mga respodente, ang higit na napiling sagot ay ang Minsan, na may labing dalawang (12) mag-aaral ang pumili. Ipinahayag lamang dito na minsan lamang sila mambatikos sa mga mag-aaral ngunit ang ibang mag-aaral ay nasasaktan sat nalulungkot. Sumunod dito ay ang Bihira, na may limang (5) mag-aaral ang pumili. At ang huli ay ang Madalas, na may tatlong (3) mag-aaral ang pumili.

Grap 4

Respodente

Tuwing kailan nila ito ginagawa sayo? 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Madalas

Minsan

Bihira

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

29

Grap 5 Makikita dito ang kwestyoneyr na Kanino ka nanghihingi ng tulong kapag nararamdaman mo ito? Nakatala dito ang mga aytem na Magulang, Kaibigan at Wala. Base sa mga respodente, ang higit na napiling sagot ay ang Kaibigan, na may sampung (10) mag-aaral ang pumili. Ipinahayag lamang dito na mas madaling lapitan ang kaibigan dahil sila ang lagi nating nakakasama at dahil na din alam nila ang gagawin para tayo ay hihingi ng tulong. Sumunod dito ay ang Magulang, na may anim (6) na mag-aaral ang pumili. At ang huli ay ang Wala na may apat (4) na mag-aaral ang pumili.

Grap 5

Respodente

Kanino ka nanghihingi ng tulong kapag nararamdaman mo ito? 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Magulang

Kaibigan

Wala

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

30

Grap 6 Makikita dito ang kwestyoneyr na Nakaka-apekto ba ito sa iyong mga grado? Nakatala dito ang mga aytem na Oo, Hindi at Minsan. Base sa mga respodente, ang higit na napiling sagot ay ang Hindi, na may siyam (9) na mag-aaral ang pumili. Ipinahayag lamang dito na kahit anong batikos ng mga tao sa mag-aaral, hindi na lamang ito pinapansin at patuloy pa din sila sa pag-aaral. Sumunod dito ay ang Minsan, na may pitong (7) mag-aaral ang pumili. At ang huli ay ang Oo na may apat (4) na mag-aaral ang pumili.

Grap 6

Respodente

Nakaka-apekto ba ito sa iyong mga grado? 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Oo

Hindi

Minsan

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

31

Grap 7 Makikita dito ang kwestyoneyr na Saan mo nararamdaman ang cyberbullying? Nakatala dito ang mga aytem na Text/Tawag, Social Networking Sites at Elektronikong Mensahe. Base sa mga respodente, ang higit na napiling sagot ay ang Social Networking Sites, na may siyam (9) na mag-aaral ang pumili. Ipinahayag lamang dito na madaming magaaral ang gumagamit ng Facebook, Twitter at iba pa. Ginagamit din ng bumabatikos kaya ang mga ito kaya madaming nabubully gamit ang teknolohiya sa mga mag-aaral. Sumunod dito ay ang Text/Tawag, na may walong (8) mag-aaral ang pumili. At ang huli ay ang Elektronikong Mensahe na may tatlong (3) mag-aaral ang pumili.

Grap 7

Respodente

Saan mo nararamdaman ang cyberbullying? 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Text/Tawag

Social Networking Sites Elektronikong Mensahe

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

32

Lagom Ang papel – pananaliksik na ito ay isinagawa sa pagtatangkang mabatid ang mga kaaalaman ng mga Senior High School hinggil sa mga epekto ng cyberbullying. Ang naging disenyo ng pananaliksik ay deskriptip-analitik at ang papel – pananaliksik ay isang kuwantitatibo. Ang Descriptive Survey Research Design na metodolohiya ay isinagawa ng mananaliksik sa pamamagitan ng pagpapasagot sa kwestyoneyr. Ang kwestyoneyr ay ginagamitan bilang pangunahing instrumento sa pangangalap ng datos. Ito ay ipinamahagi sa dalawampung (20) mag-aaral sa Mondriaan Aura College, Senior High School. Ang ginamit na pormula para makuha ang porsiyento o bahagdan sa tritment ng datos ay ginamit ng mananaliksik at inilagay sa resulta.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

33

Konklusyon Para sa aking paksa na may titulong Mga Epekto ng Cyberbullying sa Mag-aaral ng Senior High School sa M.A.C., nais kong pag–aralan, palawakin at unawain ang aking naging paksa. Dahil kaunti lamang ang nakakaalam kung ano ang mga epekto at anong solusyon dito, ang aking papel – pananaliksik ay magbibigay ng kaalaman sa mga katanungan ng mga estudyante. Ang cyberbullying ay bahagi din ng bullying ngunit ito ay ginagamitan ng teknolohiya. Ang naging konklusyon ko sa mga sagot ng respodente sa ibinigay na survey questionnaire ay maganda dahil halos kaunti lamang ang mga nabubully gamit ang teknolohiya at alam nila kung papaano umiwas sa mga ganitong pangyayari. Sa aking papel – pananaliksik, naintindihan ko na ang kahulugan ng cyberbullying at nalaman ko na din ang mga batas dito kaya alam ko kung sino na ang mga nabubully gamit ang teknolohiya sa mga social media. Maganda ang naging kabuuan ng aking papel – pananaliksik dahil madaming tao ang magkakaroon ng kaalaman pag ito ay kanilang binasa. Magandang pag – aralan ang epekto ng cyberbullying dahil may kaalaman na tayo kung ano ang mga epekto nito sa atin at alam na din ang solusyon at iwasan. Kaya pag may nakita tayo na estudyante, kabataan o ano pa man, alam na natin an gating gagawin.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

34

Rekomendasyon Batay sa aking paksa sa papel – pananaliksik ito ang aking nabuong rekomendasyon: Para sa gobyerno, dapat bigyan nila ng pansin ang cyberbullying at cybercrime sa pamamagitan ng pagbantay sa mga lumalabag sa batas at protektahan ang mga nabibiktima. Gumawa sila ng isang kampanya patungkol sa mga epekto at solusyon nito sa mga paaralan. Para sa mga magulang, dapat nilang malaman ang mga epekto at solusyon ng cyberbullying dahil pwede mabiktima ang kanilang anak. Sila dapat ang gagabay sa kanilang anak at pagturo ng tamang paggamit ng teknolohiya. Para sa mga guro, bigyan ng kaalaman ang mga estudyante patungkol sa mga epekto ng cyberbullying. Bigyan sila ng mga payo kung papaano ito maiiwasan o masosolusyonan at maglagay ng patakaran sa paaralan. Para sa mga mag-aaral, alam na natin ang tama at mali kaya wag na tayong mambully gamit ang teknolohiya dahil masama ang maidudulot nito sa mga nabibiktima. Tulungan natin ang mga kaklase nating nabubully at wag ng gumaya. Para sa mga kabataan, pag kayo ay nabully gamit ang teknolohiya o kaya nabully, wag silang pansinin, wag magpadala sa mga pinagsasabi nila. Humingi nalang ng mga payo sa mga magulang. Para sa pangkalahatan, lahat tayo ay pwedeng maging biktima ng cyberbullying. Umiwas nalang tayo at tulungan natin ang mga nabibiktima. Tumulong tayo sa mga kampanya o pang-edukasyon kaganapan.

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL

Hanguang Elektroniko Internet Wikipedia, The Free Encyclopedia https://en.wikipedia.org/wiki/Bullying https://en.wikipedia.org/wiki/Cybercrime https://en.wikipedia.org/wiki/Cyberspace https://tl.wikipedia.org/wiki/Paghahari-harian https://tl.wikipedia.org/wiki/Pagmamaton_sa_Internet

Slideshow https://prezi.com/e-qowt9gewzo/epekto-ng-cyberbullying-sa-isang-kabataan-sa-countryhomes-i/ https://prezi.com/kbvou5ky-fy4/cyberbullying/ https://prezi.com/pq93fkpociu1/pagmamaton-sa-internet-o-cyber-bullying/ http://www.slideshare.net/JanCrisidesCorrado/pananaliksik

Iba pang links http://1emidcommerce.blogspot.com/2010/03/c-presentasyon-pagsusuri-at.html http://fil.wikipilipinas.org/index.php/Anti-Bullying_Act https://sites.google.com/site/adbokasiyalabansacyberbullying/ https://www.jw.org/tl/turo-ng-bibliya/pamilya/tin-edyer/tanong/binu-bully/ http://www.pewinternet.org/2007/06/27/cyberbullying/ http://www.stopcyberbullying.org/how_it_works/direct_attacks.html#top

35

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

36

Apendiks A Marso 5, 2017 Mahal kong mga respodente: Magandang araw sa inyo! Ako po ay mag-aaral ng Senior High School ng Mondriaan Aura College kasalukuyan akong nagsasagawa ng papel – pananaliksik hinggil sa paksang MGA EPEKTO NG CYBERBULLYING SA MAG-AARAL NG SENIOR HIGH SCHOOL SA M.A.C. Kaugnay nito, naghanda ako ng kwestyoneyr upang makakuha nang sapat na datos patungkol sa epekto ng cyberbullying. Ang aking kwestyoneyr ay may pitong tanong at bawat isa ay may tatlong pagpipilian na sagot. Ako po ay humihiling na sagutan ninyo ito ng buong katapatan sa bawat tanong at aytem na nasa kwestyoneyr. Tinitiyak ko na ang mga datos na aking nalikom sa inyo ay makakatulong sa akin at sa mga estudyante ng Mondriaan Aura College at ang iba pa. Marami pong salamat sa inyong pagtulong sa akin. Lubos na gumagalang, Jomar Axel R. Yambao – STEM Pinagtibay ni: Dr. Elvira C. Pallen Propesor

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

37

Apendiks B SARBEY-KWESTYONEYR PARA SA RESPONDENTENG MAG-AARAL Mga Epekto ng Cyberbullying sa Mag-aaral ng Senior High School sa M.A.C. Panuto: Tsekan (✔) ang parisukat kung ito ay tugma kapag ikaw ay nabubully gamit ang teknolohiya (Cyberbullying). 1. Sino – sino ang mga ng babatikos sayo?  Mga Kaibigan  Mga Kaklase  Mga taong hindi mo kilala 2. Ano ang emosyon na iyong nararamdaman?  Nalulungkot  Nasasaktan  Walang pakealam 3. Tungkol saan ang kanilang binabatikos?  Pisikal na anyo  Ugali at kawalan ng abilidad  Personal na buhay 4. Tuwing kalian nila ito ginagawa sayo?  Madalas  Minsan  Bihira

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

38 5. Kanino ka nanghihingi ng tulong kapag nararamdaman mo ito?  Magulang  Kaibigan  Wala 6. Nakaka – apekto ba ito sa iyong mga grado?  Oo  Hindi  Minsan 7. Saan mo nararamdaman ang cyberbullying?  Text/tawag  Social Networking Sites  Elektronikong mensahe o e-mail

Department of Education

MONDRIAAN AURA COLLEGE Senior High School BLDG. H-8931 FORMER SUBCOM AREA, SUBIC BAY FREEPORT ZONE TEL. 252-3808 | WWW.AURA.EDU.PH

JOMAR AXEL R. YAMBAO #0123 Executive Village Mangan-Vaca Subic, Zambales [email protected] 09275931130 I. Personal na Impormasyon Pangalan: Jomar Axel R. Yambao Tirahan: #0123 Executive Village Mangan-Vaca Subic, Zambales Araw ng kapanganakan: Disyembre 08, 2000 Edad: 16 taong gulang Kasarian: Lalaki Nasyonalidad: Filipino Estado: Single Taas: 5’6” Bigat: 42 kg. Relihiyon: Roman Catholic Pangalan ng ama: Edsel C. Yambao Trabaho: Slot Machine Technician Pangalan ng ina: Melanie R. Yambao Trabaho: Sales Agent Taong dapat kontakin (Emergency): Melanie R. Yambao Numero: 09206754898 II. Edukasyon Elementarya: Subic Ecumenical Learning Center Taon: 2006 – 2012 Junior High School: Saint James School of Subic Inc. Taon: 2012 – 2016 Senior High School: Mondriaan Aura College Taon: 2016 -