Ottama

  • October 2019
  • PDF

This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA


Overview

Download & View Ottama as PDF for free.

More details

  • Words: 13,433
  • Pages: 87
1

rmwdum oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ }uD;&JŒtrSm

(3)

OwWr uAsm t±dik f;avajy 0dnmOfawG pmrsufESm 2007 tcef;9 tydk'fcGJ 17 vrf;ay:rSmpD;wJh {&m0wD

(udk&if-o) (&Jabmfarmiftdk;) (pkEdkif&) (bkef;rif;ZGef)

(5) (7) (8) (10)

a-unmcsuf r sm; jrefrmEdkifiH ta&;ESifh ywfoufI ukvor*~rS xda&mufpGm aqmif&GufEdkifa&; wdkufwGef;csuf etz&JŒ zGJŒpnf;yHkudk -uufajccwf_yD; uefŒuGuf-u

(14) (18)

ordkif; jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pk tzGJΠ}uD;udk arG;zGm;jcif; (to#if-obmo) pufwifbma&$0ga&mif. rSwfwrf;yHk&dyfrsm;

(20) (41)

tawG ; tjrif a&$0ga&mif 'Drdku&ufwdkufaZ;&Sif; oHCmawmfrsm;. tiftm;

(to#ifvmmb)

(27) (64)

aqmif;yg; ('*kHy¾dwf)

vl,kwfrmb,folvJ (37) a&$0ga&mifawmfvSefa&;udk prf;ppfjcif; q&meJŒ'um _yD;awmh pufwifbm aoG;pnf;nDnGwf-uavmh

(udk&if-o) (OD;vif;) (jynfolŒapwref)

(49) (58) (83)

ay;pm Oa&myygvDref trwfrsm;or*~odkŒ ay;ydkŒaom E+wfcGef;qufpum;

(55)

twˆ K ywW d yk*~dKvfxl; q&mawmf t&SifOwWr

(78)

2

oHCmawmf t&SifoljrwfawG tukefvHk;[m wpdwfwnf; w0rf;wnf;/ pnf;pnf;vHk;vHk; nDnDnGwfnGwf &Sd-uw,f qdkwmudk 'DoHCmhwyfaygif;pktzGJ‹}uD;u azmfjyvdu k w f mygyJ? wenf;qd&k v#if tzbk&m;&Si&f ‹J wynfo h m; oHCmrsm; yDyD ²²² or*~geH wayg okacg/ nDnw G jf cif;tusio hf nf csr;f om. qdw k hJ tqH;k trudk OD;xdyx f m;a-umif;udv k nf; oufaoxlvu kd w f mygyJ? e=t= z ppftpd;k &[m 1988 pufwifbmv ppftm%modr;f _yD;uwnf;u jynfov l x l t k ay: enf;rsK;d pHek ‹J zdEydS cf w hJ ,f? tm%mwnf_rJa&;twGuu f ykd J -unfch v hJ ‹kd jynfoal wG[m tusyt f wnf;aygif; ajrmufrsm;pGmeJ‹ qif;&J'u k aQ &mufc&hJ w,f? }uH‹zG‹H / pGr;f tm;&Siaf wGukd vufoyfarG;_yD; jynfoal wGukd aoG;cJt G yk cf sKyfcw hJ ,f? oHCmawmfrsm; udkvnf; EdkifiHawmf oHCmhr[mem,u (r=[=e) q&mawmfrsm;eJ‹ atmufajc oHCmawmfrsm;udk aoG;cJt G yk cf sKyfcyhJ gw,f? 'g[m oHCmudk oif;cGw J mygyJ? a'0'wf&‹J vrf;pOfygyJ? _yD;awmh = raumif;jrpfwm;/ aumif;&mn$efvpf/ topfa[m-uL;/ emzl;xyfrH/ ewfxHwif&m/ arwWmvnf;ðy ²²² qdkwJh &[ef;wdk‹ usifh0wfeJ‹tnD qif;&J'u k aQ &mufaewJh jynfoal wGtwGuf arwWmyd‹k qkawmif;cGiahf wmif r&cJyh gbl;? 'Dvkd 3

t-uyftwnf; awG-um;xJrmS ausmif;om;vli,fawG[mvnf; e=t=z ppftpd;k &udk qef‹usicf -hJ uayr,fh rw&m; zrf;qD;xdr;f odr;f cHc-hJ u&ygw,f? oHCmawmfrsm;uvnf; 1990 ckEpS f atmufwb kd mvrSm wpf}urd /f 2007 ckEpS f pufwifbmvrSm wpf}urd f 0denf;awmfEiS t hf nD ywWeu d KU Z…e(oydwaf rSmuf) uHaqmifc-hJ u ygw,f? 'gudv k nf; e=t=z ppftpd;k &u t-urf;zuf ESrd ef if;cJjh yefygw,f? tckvnf; ta&;óuv H mjyefyg_yD? bmvnf;qdak wmh 2010 ck a&G;aumufyyJG gyJ? 1990 ck arv a&G;aumufy&JG ‹J &v'fukd rsuu f , G ðf ywm[m jynfo‹l qENukd apmfum;vdu k f wmygyJ? tu,fI 2010 ck a&G;aumufyo JG m touf0ifcrhJ ,fq&kd if jynfoal wG&‹J 'Dru kD a&pD yef;wdik [ f m a0;oxuf a0;oGm;ygvdrrhf ,f? 'ga-umifh jynfwiG ;f tiftm;pkawGa&m/ jynfytiftm;pkawGyg wpfcsed w f nf; wpfòyid w f nf; wufnv D ufneD ‹J ppftm%m&Sit f pd;k &udk tjrpfjywf acsrKS ef;Ekid zf ‹kd pkppk nf;pnf; nDnn D w G n f w G ef ‹J qufvufwu kd yf 0JG if-uygpd‹k vd‹k wyfveS ‹f E+;d aqmfvu kd yf gw,f? ?

jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJ‹}uD;

4

= pufwifbm eif[m ²²² &ufpuf cg;oufoufae‹&ufawGzefqif; pl;&SwJh aorif;wrefawGeJ h _idrf;csrf;a&;vrf;rudk aoG;eJcif;cJhwmawmif t"rRawGudk tarGay;cJhcsifao;w,f? = pufwifbm eif[m²²² ±dkif;pdkif; trkef;wHwdkif;awGum&H idk_iD;jcif; *DwoHeJ‹ tarh&J‹&ifcGifxJu -u,fpifawGa¹cGcscJh_yD;wmawmif tem*wfudk acsrGypfcsifao;w,f?

5

= pufwifbm eif[m²²² -urf;wrf; a-uuGJp&mawGudkxrf;vdk‹ a0'emawG weifhwydk;eJ‹ ordkif;a-umif; rvSycJhwmawmif emusifjcif;awGudk w&GwfwdkufqGJcJhcsifao;w,f? = tdk²²² ²²² pufwifbm 'Drnf;npfnpf a-uuGJjcif;awGudkzsufqD; vSywJh aw;oGm;wpfyk'fudk oD-uL;_yD; rsKd;qufopf yef;csDum;wpfcsyfudk zefwD;zdk‹ urBmopf&J‹ wHcg;udk zGifhvSpfzdk‹ rif;vufudkwGJ²²² tem*wf&J‹ AHkoHeJ‹twl uyg&ap? rif;vufudkwGJ²²² n&J‹0wf±Hkatmuf -u,fpifawGaumufyg&ap? rif;vufudkwGJ²²² rdk;yGifhawGxJ aqmhajy;upm;yg&ap²²² ²²²vdk‹ rEdk;xao;wJh 0dnmOfawGeJ‹twl qENðyvdkufyg&ap?

udk&if-o

6

?

[dkrSm ²²² awGvm; arwWmokwf&Gwfqdk_yD; csDwufvm-u_yD cE<mudk,frSm aoewf'%f&mawGeJ‹ wrvGefu0dnmOfawG [dkrSm ²²² awG‹vm; aºuG;a-umfoHawG atmf[pf_yD; csDwufvm-u_yD OD;acgif;rSm 0g;&if;wkwf'%f&mawGeJ‹ wrvGefu0dnmOfawG tJh'g ausmif;olausmif;om;0dnmOfawG tJh'g jynfoljynfom;0dnmOfawG tJh'g &[ef;oHCmawmf0dnmOfawG tJh'D 0dnmOfawG[m bDvl;obufawGr[kwf o&Jwap>awGr[kwf vSywJh0dnmOfawG }uD;us,fjrifhjrwfwJh0dnmOfawG tJh'D 0dnmOfawG[m vl‹tcGifhta&;udk o,faqmifvmae_yD tJh'D 0dnmOfawG[m 'Drdkua&pDudk o,faqmifvmae_yD tJh'D 0dnmOfawG[m EdkifiHawmfopfudk o,faqmifvmae_yD b,folrSwm;qD;I r&Edkifay Edk;x&SifoefqJawmfvSef&J&J0dnmOfawG?

&Jabmfarmift;kd

7

“tm;” ighudkxdoGm;_yD? AdkufxJrSm vdyfvdyfvdrfhvdrfheJ‹ “tdk;” tefcsifvdkufwm r&awmh r&awmhbl; igb,fvdkrS xdef;vdk‹r&awmhbl;? “a0gh” [ ´ bmawGvJ[ ²²² aoG;awGaoG;awG tdyfcsifw,f/ tdyfcsifvdkufwm “[m±dkufw,fa[h” “a[mvJoGm;_yD” “um;ay:qGJwifoGm;_yDa[h” acG;rom; »»» ighqDudk av#mufvmoHawG-um;ae&w,f

8

“a[haumifawG 'DrSmwpfa,mufaoae_yDeJ‹wlw,f um;ay:wifvdkufprf; “'kef;” tm; ²²² emvdkufwm “0l; ²²² 0l;wDwD wDwD” igbmrS rjrif&awmhbl; r[kwfbl; igjrifae&w,f jrifw,f/ jrifw,f -um;vJ -um;ae&w,f oHCmawmfawG 100/ 200/ 300 ²²² 3000 trsm;}uD;yJ rqkH;Edkifygvm; “vltcsif;csif;ESdyfpufjcif; uif;a0;-uygap” “wdk‹arwWmpGrf; urBmv$rf; _idrf;csrf;-uygap”

pkEdkif7

9

yxraeŒ ²²² arwWmw&m;&JŒ yJhwifoHawG vrf;rawGay:udkv$rf; oHCmawmfawG cif;aewJhvrf;ab;rSm vuftkyfcsD rsuf&nf0J u|efawmfh&JŒ ajcaxmufawGudk a-umufpdwfawGu qGJxm;wkef;yJ ²²² tar?

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

u|efawmf ridkbl; tar ²²² tcef;wHcg;awGudk tvHkydwf rD;yGifhawG tukefrSdwf_yD; wdwfwqdwf tdyfcJh&wJhnawGrSm igbmawGrSm;cJhvdkŒvJqdkwJh ar;cGef;wpfckeJŒ oufjyif;awGudk r+wfxkwfaecJh&w,f ²²²?

10

'kwd,aeŒ ²²² rdk;xJa&xJ ajcAvmeJŒ arwWma0-uwJhyGJrSm vli,fawG jynfolawG a&$0ga&mifpD;a-umif; ab;u_cH&H {&m0wDtopfwpfck vrf;ay:udk v#HxGufus arara& ²²² tJ'DhaeŒ uawmh u|efawmfudk,fwdkif {&m0wDjzpfcJh&aygh ²²² ? aemufwpfaeŒ ²²² ±kd;±dk;av;ygyJ ²²² tar ae&JŒ tyludk tHwk anmif;nmudkufcJr+awGudk rr+wJh oHCmtmZmenfwdkŒ twGuf tkwfwpfcsyf oJwpfyGifh u|efawmf ²²² taotcsmudk jzpfcJhw,f ²²² tar?

u|efawmfhpdwfeJŒrwefwJh tcsKdŒaomolawG&JŒ ta-umif; tarhudk pmvHk;aygif;jy raeawmhygbl; ²²² t±l;wumh t±l;xJrSmrS tqdk;qHk;qdkwJh tm%m±l; ²²² _yD;awmh olŒ E+wfrSmu trdefŒay;cGifh olŒvufatmufrSmu i&JeJŒawmif rwefwJh rdp>mawG olwdkŒ vufxJrSmu vlowfvufeuf ²²² arara& ²²² 'DEdkifiH&JŒ tem*wf olwdkŒ vufxJudk b,fvdkpdwfeJŒ u|efawmfwdkŒ tyf&rvJ ²²²?

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Ak'
11

arara& ²²² ±kdufESuf'%f&m AvyGeJ h ysHvGefawmfrlcJh-u&SmwJh oHCmawmftcsKdŒ&JŒ 0dnmOfawG u|efawmhfudk pum;vmajymaew,f ²²² “ta&S ht&yfYf &Sdaom teEWp-u0Xm teEW owW0gwdkŒ ab;&efcyfodrf; _idrf;-uygap a'gocyfodrf; _idrf;-uygap qif;&Jcyfodrf; _idrf;-uygap ESvHk;pdwf0rf; at;csrf;-uygap ²²² igwdkŒ ²²² arwWmw&m;qdkwJh tvif;eJŒ _idrf;;csrf;jciff;udk xGef;n‡dcJh-uw,f” whJ ²²²? [kwfw,f ²²² tar tm;vHk;[m wu,fudk _idrf;_idrf;csrf;csrf;ygyJ ²²² 'dkif;awGudk eHygwfwkwfeJŒ w'Hk;'Hk;wD;_yD; nmoHay; csDwufvmoHawG rsuf&nf,dkAHk; cGJoHawG

arara& ²²² rdp>mwdkŒ&JŒ usnfqHwpfawmifhudk ESvHk;om;xJ xdk;azmuf0ifa&mufcGifh ðyvdkuf&wJh ausmif;om;wpfa,muf&JŒ 0dnmOfu u|efawmfhudk pum;awGvmajymw,f ²²² “oHCmawmfawGudk u|efawmf&Sdcdk;w,f oHCmawmfawGvdktyfor#udk u|efawmfvSL'gef;w,f oHCmawmfawGeJŒtwl owW0gtm;vHk;udk u|efawmfarwWmydkŒw,f ²²² u|efawmf bmtrSm;rS rvkyfcJhygbl; ²²² u|efawmf tjzLpifqHk; pdwfwpfckeJŒ tvkyfoifhqHk; tvkyfawGudkyJ vkyfcJhwmyg”²²² wJh?

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

aoewfypfoHawG atmf[pfqJqdkoHawG aemuf ²²² }udrf;armif;±dkufESufoHawG tJ'DtoHawG a&mufrvmciftcsdeftxd wpfEdkifiHvHk;[m oHCmawmfawG&JŒ arwWmw&m;awGeJŒ _idrf;csrf;jcif;twd _yD;aecJhygw,f ²²² tar?

12

[kwfw,f ²²² tar ausmif;om;awG vli,fawG jynfolawG oHCmawmfawGazmufwJhvrf;aemufudk aysmfvdkŒ av#mufvdkufaewm r[kwfygbl; trsKd; bmom omoemudk em;vnfvdkŒ trSefeJŒ trSm;qdkwmudk cGJjcm;wwfvdkŒ trSefw&m;bufu &yfwnf&r,fqdkwJh tod&SdcJhvdkŒ aemuf_yD; ²²² wwfEdkifwJh tm;av;wpfckeJŒ edpP"l0 b0awGxJu jzpfjzpfaewJh rjzpfoifhwmawGudk av#mhypfEdkifzdkŒ odyfraocsmwJh ar#mfvifhcsufav; rpdkŒrydkŒeJŒ vrf;ay:udk xGufcJh-uwmyg ²²² trSm;t,Gif;qdkwmeJŒ a0;wJh tjzLa&mifvli,fav;awG&JŒ &ifbwfudk teDa&mifaoG;awG v$rf;atmif ypfcwf olwdkŒawG vkyf&ufcJh-uw,f²²² tar?

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

arara& ²²² tJ'DawmfvSefa&;rSm ²²² bk&m;&ifjyifawmfawGu tp ppfajrjyifjzpfcJh&w,f ²²² oHCmawmfawG&JŒ aoG;upvdkŒ ausmif;om;vli,fawG&JŒ aoG;tqHk; rdp>mawG _rdef&nf,Suf&nf aomufoHk;cJh-uw,f arara& ²²² tajymif;tvJwpfcktwGuf touf0dnmOfawGpaw;zdkŒ vdktyfw,fwJh _idrf;csrf;jcif;twGuf w&m;r#wr+twGuf trSefw&m;twGuf

'Dxufydk_yD; ²²² b,favmuftxdawmif xyfay;qyf&OD;rSmvJqdkwJhtar; ajzEdkifolawGudk ar;-unfhay;ygOD; arar ²²²? rdk;ay:axmifazmufzdkŒ r[kwfwJh aoewfawG tvSjyxm;wmr[kwfwJh 0g;&if;wkwfawG tJ'gawGxm;vdkufyg ²²² arar ²²² aocsmwmwpfckuawmh b,favmufowfowf ²²² b,favmufaoao ²²² vrf;ay:u {&m0wD[m ²²² u|efawmfwdkŒ&JŒ &ifbwfxJrSm xm0&pD;qif;aeOD;r,f qdkwmyg ²²² ²²²?

(bkef;rif;ZGef) 28=09=2007 (aom-umaeŒ)? 13

jrefrmEkdifiHvkH;qkkdif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ}uD; 88 rsKd ; quf a usmif ; om;rsm; ArmEk d i f i H v k H ; qd k i f & m ausmif ; om;or*~ r sm;tzG J Œ csKyf Zlvkdifv 31 = 2008 ckESpf

jrefrmEkid if t H a&;ESihf ywfoufI ukvor*~rS xda&mufpmG aqmif&u G Ef idk af &; wku d w f eG ;f csuf (1) 2008 ckESpf Zlvkdifv 18 &uf aeŒpGJjzifh jynfe,fESifhwkdif; pnf;±kH;a&;aumfrwD0ifrsm;/ jynfolŒv$wfawmfukd,fpm;ðyaumfrwD0ifrsm;ESifh a&G;cs,fcH jynfolŒv$wfawmfukd,fpm;vS,frsm; xkwfa0cJhaom a-unmcsufwGif 2010 a&G;aumufyGJukd vufrcH/ todtrSwf rðya-umif;ESifh 0ifa&muf ,SOfòydifrnfr[kwfa-umif; &J&ifhjywfom;pGm azmfjycJhonfukd uíEkfyfwkdŒ rsm;pGm tm;&rd ygonf? 1990 ckESpftaxGaxGa&G;aumufyGJwGif jrefrmjynfolwkd‹ua&G;cs,fcJhonfh jynfolŒ v$wfawmfukd,fpm;vS,frsm;onf jynfolu vGJtyfxm;aom tcGifhtm%mESifhtnD xkdufxkduf wefwef &J&ifhaom vkyfaqmifcsufukd uíEkfyfwkdŒaxmufcHvkdufygonf? (2) 2008 ckEpS f Zlvidk v f 21 &uf aeŒpGjJ zifh jynfoŒl v$waf wmfu, dk pf m;vS,f (5)OD; vufrw S af &; xk;d _yD; ukvor*~vòHk caH &;aumifpD t_rJwrf;tzGŒJ 0ifEidk if rH sm;ESihf ukvor*~ taxGaxGtwGi;f a&; rSL;csKyf befuDrGef;xH ay;ykdŒcJhaom tdwfzGifhay;pmwGif azmfjyxm;onfh a&G;cs,fcH jynfolŒ v$wfawmfukd,fpm;vS,frsm;. azmfjycsufrsm;ukd uíEkfyfwkdŒxyfwlcHpm;rdygonf? xkdpmxJwGif 14

2007 ckESpf atmufwkdbmv 11 &uf aeŒpGJjzifh xkwfa0cJhonfh ukvor*~vkHòcHa&;aumifpDOuUX . a-unmcsufwGif EkdifiHa&;ygwDrsm;tm;vkH; yg0ifum 'Drkdua&pDenf;us_yD; &Sif;vif;onfh/ trsKd;om; jyefvnfoifhjrwfa&;udk &nfrSef;onfh EkdifiHa&;vkyfief;pOfjzpfay:a&;udk OD;wnfxm; aom &nfn$ef;pHrsm; av#musvmcJhjcif;tay: trSefwu,f pdwfysufcJhrda-umif; azmfjyxm; ygonf/ ‚if;tjyif rdrd pdwfwkdif;us/ rdrdoabmtwkdif; wzufowf t"rR a&SŒqufoGm;aeaom jrefrmppftpk;d &. vrf;a-umif;udk cGiðhf yxm;jcif;onf jrefrmjynf 'Dru dk a&pD v+y&f mS ;r+udk tusKd; oufa&mufr+ rjzpfapa-umif; uíEkfyfwkdŒ txl;ajymvkdygonf? (3) ukvor*~taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf. wkdufwGef;csufrsm;ukd jrefrmppftpkd;&taejzifh vkdufemaqmif&Gufjcif; r&Sda-umif; uíEkfyfwkdŒodjrifae&ygonf? okdŒaomf ZifbmabG jynfolrsm; . tcGifhtm%mtwGuf &yfcHay;cJhaom taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf. vlŒusifh0wfqkdif&m tm%mykdifr+ukd uíEkfyfwkdŒ tav;tjrwfxm;ygonf? taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfonf ZifbmabGorwa&G;aumufyGJukd w&m;r0ifa-umif; jywfjywfom;om; a-unmcJhygonf? jrefrmEkdifiHta&;ESifh ywfoufIvnf; ukvor*~ taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfu vlŒusifh0wf qkid &f mtm%mykid rf u + kd tvm;wl usio hf ;Hk aqmif&u G _f yD;/ arvwGiEf pS }f udrcf u JG si;f ycJah om jynfoŒl qENcH,lyGJrS ay:xGufvmonfh&vm'frsm;ukd w&m;r0ifa-umif; a-unmvdrfhrnf[k uíEkfyfwkdŒ ar#mfvifhrdygonf? taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfonf &ufpuf-urf;ñuwfaom ppftpkd;&. atmufwGif jrefrmjynfolwkdŒ. ppfrSefaomqENrsm; az:xkwfEkdifcGifhr&Sdonfukd todtrSwfðy oifhygonf? 2008 ckESpfarv 23 &ufrsm;wGif uíEkfyfwkdŒEkdifiHwGif wkdufckdufcJhaom em*pf qkdifuvkef;rkefwkdif;_yD;aemuf ppftpkd;&u qENcH,lyGJrsm; usif;ycJhonfukd ukvor*~ taxGaxG twGif;a&;rSL;csKyftaejzifh txl;owdxm;oifhygonf? (4) ukvor*~vkHòcHa&;aumifpDonfvnf; ADwkdtm%mykdifqkdifonfh w±kwfESifh ±k&Sm;EkdifiHrsm;. taESmuft,Suf t[efŒtwm;a-umifh jrefrmEkdifiHta&;ESifh ywfoufI xdxda&mufa&muf vkyfukdifaqmif&GufEkdifjcif; r&Sdonfukd uíEkfyfwkdŒem;vnfygonf/? ukvor*~ taxGaxGtwGif; a&;rSL;csKyfu jrefrmEkdifiHtay: ta&;,l aqmif&Gufay;bkdŒ vkHòcHa&;aumifpDukd yGifhvif;pGm/ ta&;w}uD; awmif;qkdr+vkyfcJhv#if w±kwfESifh ±k&Sm;onf olwkdŒ.taetxm;ukd ajymif;vJr+ vkyEf idk af umif;onf[k uíEkyf w f Œdk ,k-H unfryd gonf? uíEkyf w f Œdk Ekid if w H iG &f adS eaom cufc-J uyfwnf; aeonfh tajctaeukd ajz&Si;f Ekid &f ef vkòH cHa&;aumifpt D zGŒJ 0ifrsm;ukd wku d w f eG ;f &ef ol. oHwref 15

a&;&muírf;usirf E+ iS hf vlŒusi0hf wfqidk &f m tm%mykid rf u + dk tok;H ðyvdrrhf nf[k uíEkyf w f Œdk ar#mfvifrh d ygonf? (5) ukvor*~taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfonf t"dy`g,fjynfh0_yD; tcsdefowfrSwfcsuf&Sdaom awGŒqkHaqG;aEG;yGJjzpfay:vma&;twGuf jrefrmppftpkd;&ukd wkdufwGef;&ef ol. txl;ukd,fpm; vS,fukd jrefrmEkdifiHokdŒ apv$wfcJhygonf? jrefrmEkdifiHokdŒa&muf&Sdvmaom txl;ukd,fpm;vS,f onf av,mOfay:u qif;onfeJŒ ppftpkd;&. tusOf;om;ozG,fjzpfoGm;cJh&ygonf? txl; ukd,fpm;vS,fonf ppftpkd;&. {nfha*[mwGifom ae&mcscH&jcif;/ ol.tpDtpOfrsm;ukd ppftpk;d &u vk;H 0xde;f csKyfxm;jcif;/ jrefrmppftpk;d &ESihf awGŒqk&H mwGiv f nf; tqifeh rd t hf &m&Srd sm; ESifhom awGŒqkHapI olŒukd t&Suf&apjcif;/ ol. ajymqkdcsufrsm;tm;vkH;ukdvnf; jywfjywf om;om; y,fcsypfjcif;wkŒd udk u|Ekyf w f Œdk tHt h m;oifch &hJ ygonf? txl;uk, d pf m;vS,u f dk ppftpk;d & u pdwfóudufa&G;cs,fxm;olrsm;ESifhom awGŒqkHcGifh ðycJhygonf? ukvor*~taxGaxGaxG twGif;rSL;csKyf. txl;udk,fpm;vS,ftjzpf olŒtm; tyfESif;xm;onfh vkyfydkifcGifhrsm;jzifh ppftpd;k &udk jyif;jyif;xefxef wku d w f eG ;f ajymqd&k rnft h pm; ppftpd;k &. wzufowf vkyaf qmif aer+rsm;udk vufcH-um;em,l&jcif;jzifhom txl;ukd,fpm;vS,fonf ppftpkd;&. wdkufwGef; ajymqdjk cif;udk cHc&Jh onf? odŒk aomf ole,l;a,mufco f Œdk jyefvnfa&mufvmonft h cg Ekid if w H um tokdif;t0kdif;okdŒ tpD&ifcH&mwGifawmh “atmifjrifr+ tjynfht0 &&SdchJonf/ ydkrdk&&Sdvdrfhrnf”[k wifjyajymqdkaeonf? trSefwu,frSm olonf urBmtodkif;t0dkif;udk rrSefuefonfh ar#mfvifhcsufrsm;ay;um vrf;vJ$aejcif;om jzpfygonf? (6) xkŒd a-umifh uíEkyf w f Œdk Ekid if . H a&G;cs,cf aH cgif;aqmifrsm;jzpfaom v$waf wmfu, dk pf m;vS,rf sm; . 2008 ckEpS f Zlvidk v f 21 &ufaeŒwGif ukvor*~oŒdk ay;ykŒd cJah om tdwzf iG ahf y;pmukd uíEkyf w f Œdk oabmwl axmufcHygonf? ,cktcsdefwGifukvor*~taejzifh jrefrmppftpkd;&. tqifh (7)qifh yg vrf;jyajrykHonf roifhawmf t&mra&muf jrefrmEkdifiH.tajctaeESifh rukdufnD a-umif;/ tajccH Oya'onf Oya'ESifhrnD w&m;r0ifa-umif; a-unmzkdŒ tcsdefusa&mufae_yD jzpfygonf? jrefrmjynfolrsm; ykdrkd raoqkH;cifrSm ukvor*~vkHòcHa&;aumifpDtm; jrefrmEkdifiH tay: xdxad &mufa&muf ta&;,lay;yg&ef taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKyfu awmif;qkv d rd rhf nf [k uíEkfyfwkdŒar#mfvifhrdygonf? 1990 ckESpfwGif w&m;0if a&G;cs,fcH&olrsm;. wifjycsufESifh vGwv f yfrt + wGuf &J&ifph mG wku d yf 0JG ifchJ -uonfh jrefrmjynfov l x l t k ay: txiftjrif rao;oif?h 16

vspfvsLr¶+oifhyg? a&SŒvwGif ukvor*~ taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf. txl;ukd,fpm;vS,f tDA&m[if *rfbm&D jrefrmEkdifiHokdŒ jyefrvmrD uíEkfyfwkdŒ. wifjycsufrsm;/ ylyifaomursm;ukd pOf;pm;ay;_yD;/ jrefrmppftpkd;&tm; rpPwm*rfbm&D rSwqifh ajymqkdaqG;aEG;ap;&ef ukvor*~ taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfokdŒ tav;teuf wkdufwGef;tyfygonf? ?

OD;-obmo jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ}uD; OD;ynm0Ho jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ}uD; xGGef;jrifhatmif 88 rsKd;qufausmif;om;rsm; eDvmodef; 88 rsKd;qufausmif;om;rsm; rsKd;awZ ArmEdkifiHvHk;qdkif&mausmif;om;or*~rsm;tzGJŒcsKyf cifrsKd;quf ArmEdkifiHvHk;qdkif&mausmif;om;or*~rsm;tzGJŒcsKyf

17

jrefrmEdik if v H ;Hk qdik &f m oHCmhwyfaygif;pktzG‹J }u;D / 88 rsK;d qufausmif;om;rsm;ESihf ArmEdik if v H ;Hk qdik &f m ausmif;om;or*~rsm;tzGŒJ csKyf yl;wGaJ -ujimcsuf “etz&JŒzGŒJ pnf;yku H kd -uufajccwf_yD; uefŒuGw-f u” “Edik if w H umtultnDrsm; wdu k ±f u kd af y;a&;awmif;qdk” (1) jrefrmEdkifiHudk vufeuftm;udk;jzifh ESpfaygif;rsm;pGm w&m;r0iftkyfcsKyfaeaom etzppftkyfpkonf 'Drdkua&pDESifh vlŒtcGifhta&;rsm;udk _idrf;csrf;pGm awmif;qdkae-uaom jrefrmjynfolrsm;tm; ppfwyf tiftm;jzifh t-urf;zufowfjzwfacsr+ef;±kHru/ obm0ab;tEW&m,frsm;udk tokH;csIyif ESdyfpuf n‡Of;yef;aeonfudk u|EkfyfwdkŒ xif&Sm;pGm awGŒjrifae&ygonf? (2) tifrwef tEW&m,f}uD;rm;aom qdkifuvkef;rkefwdkif;}uD; usa&mufvmrnfudk óudwifodygvsufESifh etz ppftkyfpkrS jynfolvlxktm; vkHavmufaom owday;r+rsm; rðycJhovdk/ óudwifjyifqifr+rsm;jzifh vnf; rulncD yhJ g? odŒk ygI qdik u f vke;f rkew f ikd ;f }uD; usa&mufcsdew f iG f &efuek w f ikd ;f / {&m0wDwikd ;f / yJc;l wdik ;f / u&ifjynfe,fESifh rGefjynfe,frsm;rS vlaygif;odef;eJŒcsDI aoqkH;_yD; oef;aygif;rsm;pGm tkd;rJhtdrfrJh jzpf -u&ygonf? vkHavmufaom owday;r+rsm;/ óudwifjyifqifr+rsm;/ pepfwus ae&ma&$Œajymif;r+rsm; &SdcJhygu Tr# aoqkH;ysufpD;vdrfhrnf r[kwfyg? (3) rkefwdkif;us_yD;onfhaemufwGifvnf; etz ppftkyfpkrS 'kuQa&mufaeaom jynfolrsm;tm; xda&muf aom tultnDrsm; ray;cJhyg? ykwfokd; aeaom ±kyftavmif;rsm;udk tjrefqkH; rz,f&Sm;Edkifjcif;/ aomufokH;a&ESifh pm;aomufzG,f&mrsm; r&jcif;ESifh a&m*gb,qdk;rsm;a-umifh aemufxyf toufaygif;

18

rsm;pGm aoa-uysufpD;rnfhtEW&m,fESifh óuHawGŒ&ifqdkifae&ygonf? odkŒaomfvnf; etz ppftkyfpkrS 'kuQa&mufjynfolrsm;tm; xda&mufaom tultnD ray;onfhtjyif ukvor*~ESifh EdkifiHwum tpdk;&rsm;. yHhydk;ulnDr+rsm;udkvnf; ydwfqdkŒ[efŒwm;aeonfudk 0rf;enf;pGm awGŒjrifae&ygonf? (4) rkefwdkif;'%fa-umifh jrefrmjynfol oef; 20 ausmf twd'kuQa&mufae&csdefwGif etz ppftkyfpku jynfov l x l u k kd ulnaD &;/ u,fq,fa&; ESihf jyefvnfae&mcsxm;a&; vkyif ef;rsm;udk OD;pm;ay; aqmif&u G f &rnfhtpm; ppftm%m&Sifpepf w&m;0ifjzpfa&;twGuf zefwD;xm;onfh zGJŒpnf;ykHtajccHOya'udk vmrnfh paeaeŒwGif vlxkqENcH,lyGJjzifh twnfðyEdkifa&;udkom OD;pm;ay; aqmif&Gufaeonfudk awGŒ& ygonf? (5) odkŒygI jrefrmjynfolrsm;taejzifh jynfolvlxkudk rw&m;ojzifh tkyfcsKyftEdkifusifhaeaom/ jynfol vlxk. qif;&J'kuQrsm;udk vspfv#L±+_yD; rdrdwkdŒ tm%mwnf_rJa&;udkom OD;xdyfxm;onfh etz ppftm%m&Sifrsm;tm; qENcH,lyGJwGif rJjym;ay:Y -uufajccwfjcif;jzifh jywfjywfom;om; uefŒuGwf -uyg&ef u|EkfyfwdkŒrS av;eufpGm wdkufwGef;onf? (6) vlŒtoufaygif;rsm;pGmudk tcsdefrD u,fwifEdkifa&;twGuf ukvor*~ESifh EdkifiHwumtpdk;&rsm;u etz. cGifhðycsufudk apmifhqdkif;raebJ/ rkefwdkif;'%fu,fq,fa&; tultnDrsm;udk ukvor*~vkHòcHa&; aumifp. D qk;H jzwfcsut f &jzpfap/ oufqikd &f m Edik if w H ckcsi;f . qk;H jzwfcsujf zifh jzpfap/ 'kuaQ &mufaeaom jynfolrsm;xH tjrefqkH; wdkuf±dkufay;ydkŒ-uyg&ef u|EkfyfwdkŒrS awmif;qdkonf?

jrefrmEdkifiHvkH;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ}uD; 88 rsKd;qufausmif;om;rsm; ArmEdkifiHvkH;qdkif&mausmif;om;or*~rsm;tzGJŒcsKyf

19

pma&;olonf &efukefòrdŒv,f r[modrfawmf}uD; y&d,wWdpmoifwdkufY pmayoif-um; avhvmaepOf &Spfav;vHk; 'Drdkua&pD ta&;awmfyHkESifh óuHóudufcJh&onf? xdkta&;awmfyHkY udk,fwdkifyg0if cJhojzifh &efukefòrdŒ. tajctae awmfawmfrsm;rsm;udk udk,fwdkifjrifawGŒcGifh &cJhonf? xdkta&;awmfyHk umv r=q=v tpdk;&. tkyfcsKyfa&;,EW,m; ysufpD;aecsdefwGif q&mawmfoHCmawmfrsm;. umuG,f apmifha&Smufr+a-umifh ausmif;om;jynfolrsm;pGmwdkŒ toufcsrf;om&m &cJh-uygonf? xdkta&;awmfyHk umvwGif pmoifwdkuf}uD; awmfawmfrsm;rsm; ydwfypfcJh&aoma-umifh pmoifom; oHCmawmfrsm;vnf; rdrdwdkŒZmwdodkŒ jyefºuGcJh-u&onf? 1988 = ck pufwifbmv (18)&uf ppftm%m odrf;_yD;aemuf txufjrefrmjynf oHCmhomr*~D/ atmufjrefrmjynf &[ef;ysKdrsm;or*~wdkŒudk jyefvnfzGJŒpnf;_yD; ausmif;om; jynfolrsm; ESifhtwl ppftpdk;&udk qefŒusifcJh-uonf? 1989 = ckESpf tenf;i,f_idrfoufcJhpOf &efukefòrdŒodkŒ oHCmawmfrsm; jyefvnfºuGa&muf vmcJh-u&m tcsKdŒaom pmoifwdkufrsm;u jyefvnf vufrcHojzifh tjcm; pmoifwdkufrsm;odkŒ ajymif;a&$Œ oDwif;oHk;cJh-u&onf? pma&;ol udk,fwdkifvnf; wmarGòrdŒe,f/ usKduUqHvrf;/ eEN0efygVd wuUodkvf ausmif;odkŒ ajymif;a&$Œ oDwif;oHk;cJh&onf? 1990= &Spfav;vHk; ESpfywfvnfaeŒwGif rEWav;òrdŒ&Sd 'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;ESifh jynfolrsm;rS oHCmawmfrsm;tm; t±k%fqGrf; qufuyfavmif;vª-u&m wdkif;rª;AdkvfcsKyfxGef;-unfESifh e=0=w tm%mydkifrsm;u t-urf;zuf òzdcGJcJhojzifh t"du±k%f; jzpfyGm;cJh onf? xdkodkŒ oHCmawmfrsm; ±dkufESufcH&jcif;/ vmbfr&atmif wm;jrpfcH&jcif; paomta-umif;rsm; a-umifh rpdk;&drf q&mawmf}uD;rsm; jzpfonfh OD;&mZ"rRmbd0Ho/ OD;aum0d'gbd0HowdkŒ. OD;aqmifr+jzifh 20

txufjrefrmjynf oHCmhomr*~DtzGJŒcsKyfrS 1990 = pufwifbmvwGif rEWav;òrdŒY e=0=w ppftpdk;&udk 0denf;awmfESifhtnD ywWeduUKZ…e (oydwfarSmuf) uHaqmifyGJ ðyvkyfcJh-uygonf? rEWav;òrdŒ oHCmawmfrsm;. oydwfarSmuf uHaqmifyGJudk axmufcHonfhtaejzifh &efukefòrdŒrS q&mawmf}uD;rsm; jzpf-uaom OD;wd avmumbd0o H (tif;pde/f &Gmry&d,wWpd moifwu kd q f &mawmf)/ OD;0go0 (r*~ifq&mawmf)/ OD;t*F Do (ygVdum&D q&mawmf)/ OD;^m%0Ho (ar'deD q&mawmf)/ OD;okr*FvmvuFm& (wdydËur[m*E<m±Hk q&mawmf)/ a&$bkef;yGifhq&mawmfwdkŒ. OD;aqmifr+jzifh atmufjrefrmjynf &[ef;ysKd or*~ OuUX OD;yndEN/ tcrf;tem;rª; OD;y¾0Ho(OD;jynfausmf)wdkŒu wm0ef,lum 1990 = ck atmufwdk bmv (3)&uf/ 1352 = ck oDwif;u|wf vjynfhaeŒwGif ig;xyf}uD;bk&m; wefaqmif;}uD;twGif;Y e=0=w ppftpdk;&udk ywWeduUKZ…e (oydwfarSmuf)uHaqmif_yD; a&$wd*HkapwDawmfjrwf}uD;odkŒ ajcvsifºuGcsDum atmifajreif; opPmðycJh-uygonf? oydwfarSmuf uHaqmifr+a-umifh q&mawmf}uD;rsm;ESifh &[ef;ysKdor*~ tzGJŒ0if oHCmawmfrsm; t"rR zrf;qD;cHcJh&_yD; axmif'%frsm; csrSwfcHcJh&ygonf? pma&;oludk,fwdkifvnf; axmif'%f (8)ESpf csrSwfcHcJh&_yD; 1994 = ckESpfwGif jyefvnf vGwfajrmufvmcJhonf? xdŒk aemufyikd ;f wGif tusO;f axmifrsm;rS jyefvnfvw G af jrmufvmaom &[ef;ysKrd sm;or*~tzGŒJ 0if oHCmrsm;/ ausmif;om;rsm;ESihf qufo, G u f m ppftpd;k &qefŒusifa&; vkyif ef;rsm;udk v#KdŒ0Supf mG vkyaf qmifchJ onf? wpfzufwGifvnf; rdrdESifh oufqdkifaom omoema&; wm0efrsm; aqmif&Gufae&ojzifh 1996 = ck 'DZifbmausmif;om;v+yf&Sm;r+/ 1998 -o*kwfv jynfolŒv$wfawmfac:,la&; v+yf&Sm;r+/ 1999 = ck vlxk v+yf&Sm;r+wdkŒwGif twlwuG yl;aygif;aqmif&Gufr+ rðyvkyfEkdifcJhaomfvnf; eD;pyfaom ausmif;om;vli,frsm; tm; v#KdŒ0SufpGm ulnDaxmufyHhr+rsm; ðyvkyfay;cJhonf? ppftpdk;&u2004 = ck 'DZifbmv (9)&ufaeŒwGif pwkwWt}udrf urBmhAk'
1990 = ck atmufwb kd mv (3)&uf/ 1352 = ck oDwif;u|wfvjynfhaeŒwGif ig;xyf}uD;bk&m; wefaqmif;}uD;twGi;f Y e=0=w ppftpd;k &udk ywWeu d KU Z…e (oydwaf rSmuf)uHaqmif_yD; 21

= &[ef;oHCmawmfrsm;tm; nrxGuf& trdefŒ oD;oefŒxkwfjyefum zdESdyfjcif;/ = 2003 = ckESpf Edk0ifbmvwGif ppfaxmufvSrf; a&;rSuyfaom qGrf;udk rpm;ojzifh wdydËu r[m*E<m±Hk ausmif;wkduf (urBmat;)rS &[ef;wpfyg;ESifh omra% (25) yg;udk zrf;qD;um axmif'%f (18)ESpfpD csrSwfcJhjcif;/ paomppftpdk;&u bmoma&;qdkif&m zdESdyfr+rsm; ðyvkycf yhJ u kH kd urBmu odEikd af p&eftwGuf Burma : A Land

where Buddhist Monks Are Disrobed and Detained in – ungeons = [laom pmtkyu f kd xkwaf 0

um EdkifiHwumodkΠwifjyEkdifcJhonf? xkd vkyfaqmifcsufa-umifh EdkifiHwum Ak'
22

ay;cJhonf? 2006 = ckESpf pufwifbmv (9)&ufaeŒwGif a&$0ga&mifawmfvSefa&; }uD;udk touf0ifvmaponfh yifraoG; a-um[k ac:qdkEkdifaom ‘OwWr*sme,f’ udk q&mawmf oHCmawmfrsm;. tul tnDjzifh pwifxkwfa0EkdifcJhum oHCmxk ESihf tjcm;tiftm;pkrsm;vufoŒkd ud, k w f idk f jzefŒa0 vH+ŒaqmfEkdifcJhonf? pma&;olonf 2007 = ckESpf azazmf0g&D/ rwf/ {_yD/ ar vrsm;wGif òrdŒ }uD;awmfawmfrsm;rsm;odkŒ c&D;xGuf_yD; oHCmawmfrsm;ESihf aqG;aEG;yGrJ sm;udk t&Sed f t[k e f j zif h ðyvk y f c J h o nf ? -o*k w f v (7=8=9)&ufaeŒrsm;wGif pma&;olonf rEWav;òrdŒ jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m oHCmh omr*~DtzGJŒcsKyfrS q&mawmfrsm;/ tjcm; aomtzGJŒtpnf;rsm;rS q&mawmfrsm;ESifh oHk;&ufwdkif n‡dEd+if;aqG;aEG;_yD; ppfudkif; tpnf;ta0; usif;yEkdif&efESifh oHCmh tpktzGJŒ}uD; zGJŒpnf;Ekdif&ef pDpOfcJhonf? -o*k w f v (10)&uf a eŒwG i f txuf jrefrmjynf tpnf;ta0; qHk;jzwfcsuf rsm;udk &efukefòrdŒ&Sd tzGJŒtpnf; toD;oD; rS wm0ef&Sdolrsm;ESifh aqG;aEG;n‡dE+dif;cJh onf? &[ef;ysKdor*~(&efukef)rS OD;*rBD& udk oD;oefŒawGŒqHk_yD; tzGJŒtpnf; wpfck rSm yl;aygif;aqmif&Gufoifha-umif; &Sif;jy um t}udrf}udrf aqG;aE$;jzpfcJhonf? puf w if b mv (1)&uf a eŒwG i f tzG J Œ tpnf;toD;oD;ESifh wdkifyifaqG;aEG;_yD;

jynfe,fESifhwdkif; toD;oD;&Sd oHCmhor*~tzGJŒ0if tm;vH;k wdŒk rS oHCmxkwpf&yfv;kH . qENukd ud, k pf m;ðyum ‘jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ }uD;’ udk zGŒJ pnf;cJyh gonf? ,if;odŒk zGŒJ pnf;_yD;aemuf qHk;jzwfcsufrsm;csum (2)&ufaeŒwGif OD;*rDB&ESifh tao;pdyf xyfrHn‡dE+dif;cJhonf? atmufjrefrmjynf udk,fpm;vS,frsm;jzpfaom OD;*rBD&u (4)&ufaeŒwGif c&D;xGuf_yD; pma&;olu (5)&ufaeŒrS c&D;xGufum eHeufydkif;wGif yJcl;òrdŒ &[ef;ysKdor*~ tzGJŒ0ifrsm;ESifhvnf;aumif;/ aeŒvnfydkif;wGif anmifav;yifòrdŒe,f &[ef;ysKdor*~ tzGJŒ0ifrsm;ESifhvnf;aumif;/ nydkif;wGif jzL;òrdŒ&[ef;ysKdor*~ tzGJŒ0ifrsm;ESifhvnf;aumif; awGŒqHkn‡dE+dif;_yD; jzL;òrdŒYyif ntdyf&yfem;cJhonf? ‚if;aeŒrSmyif yckuUL òrdŒowif;udk rD'D,mrsm;rSwqifh -um;cJh&onf? pufwifbmv (6)&ufaeŒwGif awmifilòrdŒ/ tkwfwGif;òrdŒ/ xef;wyifòrdŒ/ a&wm&SnfòrdŒrsm;rS &[ef;ysKo d r*~ tzGŒJ 0h ifrsm;ESihf awmifiòl rŒd wGif awGŒqHck _hJ yD; yckuLU ta&;udpEP iS hf ygwfoufI a&SŒvkyif ef;pOfrsm; udk tao;pdyf aqG;aEG;cJhonf? pufwifbmv (7)&ufaeŒwGif rdwWDvmòrdŒ &[ef;ysKdor*~tzGJŒ0ifrsm;ESifh awGŒqHkaqG;aEG;cJh_yD; wpfòrdŒ0if wpfòrdŒxGuf c&D;qufcJhygonf? pufwifbmv (8)&ufaeŒwGif jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m oHCmhomr*~D tzGJŒcsKyfwnf&Sd&m rEWav;òrdŒodkŒ a&mufcJhygonf? xdkaeŒYyif ppfudkif;pnf;a0;yGJodkŒ csufcsif;ºuGa&mufcJh_yD; qHk;jzwfcsuf,lum rEWav;odkŒ jyefºuGcJhygonf? pufwifbmv (9)&ufaeŒwGif vHkòcHa&;t& ta&;ay: tpnf;ta0;wpf&yf udk usif;yum 1? jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m &[ef;ysKdor*~rsm; tzGJŒcsKyf 2? jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m oHCmhomr*~D tzGJŒcsKyf 3? &[ef;ysKd or*~(&efukef) 4? oHCmh'lwtzGJŒ 5? jynfe,fESifh wdkif;toD;oD;&Sd oHCmhor*~tzGJŒ0if tm;vHk;wdkŒrS oHCmxkwpf&yfvHk;. qENudk udk,fpm;ðyum ‘jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ}uD;’ udk zGJŒpnf;cJhygonf? ,if;odkŒ zGJŒpnf;_yD;aemuf yckuULta&;udpPtygt0if tjcm; awmif;qdkoifhonfh tcsufrsm;udk a&G;cs,f_yD;= 1? e=t=z ppf t pd k ; &rS yck u U L oH C mawmf r sm;tm; ausat;cG i f h v $ w f o nf t xd 0ef c sawmif ; yef & ef 23

2? vuf & S d j rif h w uf a eaom uk e f a ps;E+ e f ; / avmif p mqD a ps;E+ e f ; rsm; csuf c sif ; avsmh c say;&ef / 3? a':atmif q ef ; pk - unf tygt0if Ek d i f i H a &;tusOf ; om;tm;vH k ; ES i f h qEN j yyG J r sm;wG i f zrf ; qD ; cH x m;&ol r sm;ud k csuf c sif ; jyef v $ w f a y;&ef / 4? vl x k . taxG a xG t usyf t wnf ; rsm; udk ajz&Sif;&eftwGuf e=t=z ppftpdk;&rS 'Drdkua&pD tif t m;pk r sm;ES i f h awG Œ qH k a qG ; aEG ; _yD ; trsKd ; om; jyef v nf o if h j rwf a &; csuf c sif ; ðyvk y f a y;&ef ? txuf y gtcsuf (4)csuf t m; e=t=z ppftpdk;&rS awmfovif;vqef; (6)&uf/ 2007 = ck/ pufwifbmv (17) &ufaeŒ aemufqHk;xm;I aqmif&Guf ay;&ef / owf r S w f & uf t wG i f ; vd k u f a vsmr+ rðyygu jrefrmEkid if v H ;kH qdik &f moHCmhwyfaygif;pk tzGŒJ }u;D rS OD;aqmifI e=t=z ppftpdk;&tm; ywWeduUKZ…e (oydwfarSmuf) uHaqmifoGm;rnfjzpfa-umif; awmif;qdk a-ujimcJhygonf? jrefrmEkid if v H ;kH qdik &f m oHCmhwyf aygif;pktzGŒJ }u;D udk OD;aqmifzGJŒpnf;cJh-uaom q&mawmfrsm;rSm= 1? OD ; acrd E N 24

2? OD ; -obmo 3? OD ; awZ 4? OD ; *rB D & wd k Œ jzpf - u_yD ; / zGJŒpnf;&mwGif tcuftcJrsm;pGm óuHawGŒcJh &ygonf? tcuftcJrsm;-um;rSyif a-unm csufrsm;udk vufa&;ESifha&;I "gwfyHk±dkuful; _yD; OD;awZESifh OD;*rBD&wdkŒu rD'D,mrsm;odkŒ E-mail jzifh ay;ydkŒcJhonf? pma&;olonf pufwifbm (13)&ufaeŒwGif &efukefòrdŒodkŒ jyefvnfa&muf&Sd_yD; oHCmhwyfaygif;pk tzGJŒ }uD;. qH;k jzwfcsurf sm;ESihf a&SŒvkyif ef;pOfrsm; udk tzGŒJ tpnf; toD;oD;odŒk qufvuf n$ef -um;cJhygonf? jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m oHCmh wyfaygif;pktzGJŒ}uD;. wnfae&mudkvnf; jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m &[ef;ysKdor*~rsm; tzGJŒcsKyfrS tzGJŒ0if OD;ar"m0DESifh wdkifyif_yD; ‚if ; . pmoif a usmif ; wd k u f u d k a&G ; cs,f owfrSwfcJhonf? e=t=z ppftpdk;&u awmif; qd k csuf r sm;ud k rvd k u f a vsmonf h t wG u f oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ}uD;u a-unmxm; onfhtwdkif; pufwifbmv (18)&ufaeŒ wGif jrefrmjynf òrdŒ}uD;awmfawmfrsm;rsm;Y ywWeduUKZ…e (oydwfarSmuf) uHaqmifyGJrsm; udk usi;f ycJ-h uonf? aeŒvnfyikd ;f wGif a&$w*d kH apwDawmfjrwf}uD;Y oHCmawmfrsm; bk&m; &Scd ;kd / arwWmydŒk / qkawmif;-uonf? xdŒk aemuf apwDawmfjrwf}uD;. ta&SŒzufrkcfrSqif; um qkawmif;/ arwWmydkŒ/ y&dwf&GwfyGJudk pwif ºuGcsD-uygw,f? xdkaeŒwGif pma&;ol

u txufjrefrmjynf oHCmhomr*~D tzGJŒcsKyfrS OD;acrdEN(q&mau)tm; qufoG,fI &efukefodkŒ csufcsif; ºuGa&mufyg&ef av#mufxm;&onf? OD;*rB&D . oabmqENt& ‚if;tm; rEWav;òrdŒwGif wm0ef,&l ef av#muf xm;&onf? 88 = rsKd;qufausmif;om; acgif;aqmif udkaX;ºuG,frSvnf; "rRESifh t"rRwdkufyGJrSm t"rR 0g'DawGudk ESdyfuGyfqHk;rzdkŒ oHCmxk nDnGwfa&;udk aqmif&Gufay;awmfrl-uygbk&m;[k av#mufxm;cJhygonf? pufwifbmv (19)&ufaeŒwGif oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ0if oHCmawmfrsm;u rdk;&Gmaeonfh -um;rSyif rdrdwdkŒ òrdŒe,ftvdkuf qkawmif;vrf;avsmufyGJrsm;udk qufvuf azmfaqmifcJh-uygw,f? 88 = rsK;d qufausmif;om;tzGŒJ rS udak X;ºu, G /f udx k eG ;f jrifah tmif/ udv k rS sK;d aemif/ udak tmifol wdŒk uvnf; tultnD rsm; ay;cJhovdk tEkynm&Sifrsm;jzpf-uaom udkausmfol/ udkZm*em/ udkatmifa0; (uAsmq&m)/ a':oef;jrifh atmif(pma&;q&mr)wdŒk tzGŒJ rSvnf; yl;aygif;yg0ifco hJ jzifh t&Sed t f [kef jrifw h ufum ausmif;om;jynforl sm; wufºuGpGm yg0ifvm_yD; vlxkv+yf&Sm;r+toGifudk ul;ajymif;cJhygw,f? pufwifbmv (20)&ufaeŒwGif jrefrmEkdifiHvHk;qkdif&m &[ef;ysKdor*~rsm; tzGJŒcsKyfrSvnf; (ausmif;om; jynfoltaygif;odkŒ yef-um;csuf) a-unmcsuf xkwfjyefcJhonf? yckuUL oHCmawmfrsm;u vnf; ‘e=t=ztcuf jynfolŒtcsuf’[laom aqmifyk'fudk vufudkifðyI jynfolwpf&yfvHk;u rw&m;wJh ppftpdk;& wHwdkif;-uD;udk wGef;vSJ&ef tcsdefaumif;[k a-unmvdkufonf? pufwifbmv 24 = &uf wevFm aeŒ aeŒvnf (1)em&DrS pwifum oHCmawmfrsm;ESifh ausmif;om;/ jynfolrsm; twlvufwGJI udk,fhtcGifh ta&;udk udk,fudk,fwdkif pnf;urf;&SdpGm pepfwus t-urf;rzufonfhenf;vrf;jzifh t&Sdefjr‡ifhawmif;qdk-u yg&ef jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ-uD;rS jynfolvlxkodkŒ wdkufwGef;E+d;aqmfv$m a-unmcsuf trSwf 4§2007 udk pufwifbmv (21) &ufaeŒwGif xkwfjyefa-unmvdkufonf? 88 = rsKd;quf ausmif;om;rsm;tzGJŒrS udkaX;ºuG,f/ udkxGef;jrifhatmifwdkŒESifhvnf; yl;wGJa-u nmcsufxw k &f ef t}udr}f udrf aqG;aE$;cJo h nf? pufwifbmv(23)&ufaeŒwGif jrefrmEdik if H pmayESihf tEkynm &Sifrsm;tkyfpkuvnf; a-unmcsufxkwfjyef_yD; qufvuf yg0ifqifE$J-uzdkŒ wdkufwGef;E+d;aqmfvdkufonf? pufwifbmv (24)&ufaeŒwGif 2007 Auo rS ausmfuu kd Ekd iS hf pnfoal rmifwŒkd rS cGyaf 'gif;tvH udkif_yD; yg0ifcsDwufcGifhay;&eftwGuf zkef;qufI t}udrf}ufdrfawmif;qdkaoma-umifh pma&;ol udk,fwdkif pnf;urf;xdrf;odrf;a&;aumfrwDodkŒ oGm;a&muf ta-umif;-um;xm;&onf? pufwif bmv (25)&ufaeŒwGif oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ }uD;ESifh (88)rsKd;qufausmif;om;rsm;tzGJŒwdkŒ yl;wGJa-unmcsufudk xkwfjyefEkdifcJhonf? 25

ppftm%m&Sifrsm;u ausmif; wdu k rf sm;tm; t"rR0ifa&muf pD;eif;I oHCu d ydik f ypPn;f rsm; udk zsufq;D jcif;/ aiGrsm;udk odr;f qnf;jcif;/ oHCmawmfrsm;udk zrf;qD;jcif; xdkŒaemufwGif e=t=z ppftm%m&Sifrsm;u ausmif;wdkufrsm;tm; t"rR0ifa&mufpD;eif;I oHCduydkif ypPnf;rsm;udk zsufqD;jcif;/ aiGrsm;udk odrf;qnf;jcif;/ oHCmawmfrsm;udk zrf;qD;jcif; paom t"rR vkyf&yfrsm;a-umifh oHCmawmfrsm;rSm vGwfajrmuf&m ae&mrsm;odkŒ a&Smifwdrf;-u& onf? a&Smifwdrf;aeonfh -um;uyif OD;aqmifq&mawmftcsKdŒrSm etz ppfaxmufvSrf;a&;wdkŒ. zrf;qD;jcif;udk cHvdkuf-u&onf? tzrf;rcH&bJ vGwaf jrmufaeao;aom oHCmhwyfaygif;pktzGŒJ }uD;. OD;aqmifq&mawmf rsm;jzpfonfh OD;-obmoESifh OD;awZwdkŒ tygt0if tjcm;tzGJŒ0if oHCmawmf trsm;pkrSm ,aeŒtxd ykef;&if; a&Smif&if;rS r_yD;qHk;ao;aom wm0efrsm;udk qufvufxrf;aqmifvsuf &Sdae -uygonf? ppftm%m&Sifpepfudk t_yD;tydkif zsufodrf;ypf_yD; bmomomoem xGef;um;pnfyif Edkifonfh 'Drdkua&pD acwfopfwckudk wnfaqmufEdkifonftxd tjcm;aom tiftm;pkrsm;ESifhtwl qufvuf wdkufyGJ0ifoGm;a&;onf jrefrmEkdifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ}uD; . t"du tusqHk; vkyfief;wm0ef jzpfygonf?

to#if - obmo OD ; aqmif q &mawmf jref r mEk d i f i H v H k ; qd k i f & m oH C mh w yf a ygif ; pk t zG J Π-uD ;

26

(1) wwd,vd+if;ESifh c&pf,mefbmom [m;AufwuUov kd &f ŒJ Edik if aH &;odyyH` garmuQ qifrsL&,f [efwifwef[m urBm'h rD u kd a&pD jzpfxeG ;f a&;jzpfpOfrSm Ak'
tJ'h v D kd c&pf,mefEikd if aH wGrmS yJ 'Dru kd a&pD pjzpfxeG ;f tajccdik &f wJh ta-umif;u c&pf,mefbmom [m wpfOD;csif;&JŒ oduQmwefzdk; (The dignity of the individual) udk tav;xm;vdkŒ/ 'DEdkifiHawGrSm ausmif;awmfeJŒ EdkifiHawmft-um; pnf;jcm;xm;r+ (The separation of church and state) &Sd-u vdŒk yJvŒkd qdyk gw,f? uufovpfeŒJ y±dw k ufpwifh bmoma&;acgif;aqmifrsm;[m zdEydS w f hJ tm%m&Siw f ikd ;f jynf awG&JŒ vGwfajrmufa&; ±kef;uefóud;yrf;r+awGrSm t"du tcef;u¾u t_rJ&SdaevdkŒyJ? aemuf_yD; c&pf,mef ausmif;rsm;eJŒ bmom0ifOD;a& tjyefŒus,fvmjcif;[m 'Drdkua&pD zGHŒòzd;a&;udk wGef;tm;ay;w,fvdkŒ ygarmuQ [efwifwefu &yfcH wifjyxm;ygw,f?

(2) tpvnf;cuf/ tqHk;vnf;cuf tckajymaewm[m b,fbmom[m ydk,Hk-unfxdkufw,fqdkwJh udpPr[kwfbJ/ 'Drdku&uf wkdufaZ;&Sif; udpPom jzpfygw,f? [efwifwef axmufjyovdk taemufc&pf,mefEdkifiH trsm;pk 'Drdkua&pD atmifjrifcikd _f rJaewmuvnf; jiif;r&atmif txift&Sm;ygyJ? odŒk aomf taemufEikd if aH wGukd ykc;kH csi;f ,SOv f m jrefrm oHCmawmfawG wJh uGefzsL;&Syf w±kwfaygufazmf}uD;&JŒ wdk;wufyGifhvif;vmr+/ r-umcifu jzpfcJhwJh ‘jref &J Œ arwW m ok w f & G w f _ yD ; ppf t m%m&S i f p epf qef Œ usif v + y f & S m ;r+ / wd b uf & [ef ; awG & J Œ td k v H y pf rD;±+;wdkif EdkifiHaygif;pHkrSm 0ifvkr+’awG[m ygarmuQ [efwifwef&JŒ c&pf,meftav;xJwJh tjrifudk pdefac:wGef;vSefypfvdkufwmvm;vdkŒ awG;p&mawG &Sdvmygw,f? 2007 = ckESpf jrefrmEdkifiH a&$0ga&mifta&;eJŒ 2008 = ckESpf wdbufta&;[m ratmifjrifao; ayr,fh urBmhordkif;eJŒ 'Drdku&ufwdkufaZ;&Sif; jzpfpOfrSm xl;jcm;aeygw,f? wbufu odrfarGŒEl;nHhwJh t-urf;rzuf tm%mzDqefr+/ wbufrSmu ppfwyf,EW&m;oHk;_yD; tqHk;pGef t±dkif;tpdkif;qHk; acsr+ef;r+? tJh'DESpfckt-um; zDvmjzpfr+ jrifuGif;awGudk urBmh&Gm rD'D,mrSefajymif;uae tm;vHk;jrifawGŒcJh-u&ygw,f? 28

Ak'
(Reform)awG

vkyfvmwmjzpfw,f? 'ga-umifh pufwifbm ta&;tcif;[m jrefrmh'Drdkua&pDa&; c&D;&SnftwGuf tpwumwdkŒ&JŒ tpyJjzpfygw,f? urBmh'Drdkua&pDta&;rSm tE+wfoabmaqmifw,f vdŒk tjrifcaH e&wJh Ak'b < momudk jrefrm&[ef;ysKdrsm; u taygif;vuQ%maqmifa-umif; urBmudk &J&J0Hh0Hh jyvdkufwmjzpfygw,f? pufwifbm oHCmv+yf&Sm;r+ pwifjzpf aecsdefrSm pma&;q&m armifpl;prf;udk olŒrdwfaqG wa,mufu b,fvdkjrifovJvdkŒ ar;-unfhwJhtcg q&mu “pzdkŒcufcJovdk/ tqHk;owfzdkŒvnf; cuf w,f” vdŒk wkeŒf jyef ajzqdyk gw,f? q&marmifp;l prf; ajymovdkyJ pufwifbm oHCmhta&tcif;[m pwifzŒkd tawmfcufcw J /hJ &[ef;ysKrd sm; &if;_yD;pGeŒf pm; &wJh wdkufyGJjzpfovdk tqHk;owf[mvnf; jrefrmh awmfvSefa&; trsm;pk&JŒ xHk;pHtwdkif; udk,fhbufu yGJrjywfEdkifcJhygbl;? a&$0ga&mifawmfvSefa&;[m _idr;f csr;f pGm ul;ajymif;Edik w f hJ uwWyD g awmfveS af &;rsK;d jzpfrvmcJhbJ bk&m;om;awmfawG ta-umif;rvSpGm eJŒ aoG;pGef;xif;cJh&ygw,f? bma-umif h jref r m&[ef ; ysKd r sm;&J Œ pufwifbmta&;[m pzdŒk cuf_yD;/ tqH;k owfzŒkd cuf

29

&wmvJ? pufwifbm&JŒ atmifjrifr+awGu bmvJ? jrefrm ax&0g'[m 'Drdkua&pDeJŒ eD;pyf&JŒvm;? c&pf,mef bmom u tm%m&Siaf wGukd xde;f csKyfxm;Edik f ovdrk sKd;/ tem*gwf rSm Ak'
(3) vl Œ tcG i f h t a&;eJ Œ arwW m ok w f tar&duef vGwfvyfa&;a-ujim pmwrf;rSm aomrwfpf*sufrmqefu “vlwdkif;udk wlnDr#wpGm zefqif; xm;wmjzpfw,f” (All men are created equal) 30

qdkwJh pum;udk oHk;cJhygw,f? aemufydkif; tDA&m[ifvifueG ;f wdŒk / rmwifvo l muif; wdŒk uae ,aeŒacgif;aqmifrsm;txd txyfxyf oHk;pGJcJh-uw,f? bk&m;ocif[m tm;vHk;udk wlnDwJh &ydkifcGifhawGeJŒ zefqif;xm;ordkŒ/ vlom;tm;vHk;rSm vlŒtcGifhta&;[m arG;&m ygjzpf_yD; rnfolwpfOD;wpfa,mufurS wm; jrpfcsKyfcs,fydkifcGifh r&Sdbl;vdkŒ qdkvdkygw,f? 'D0gusav;wpfa-umif;[m wmoGm;vGef;_yD; taemufwdkif;EdkifiHawGrSm 'Drdkua&pDeJŒ vlŒ tcGifhta&;awG&&SdzdkŒ usm;uefay;ygw,f? 'gjzifh jrefrmEdkifiHrSm vlŒtcGifh ta&;eJŒ 'Drkdua&pDa&; zGHŒòzd;zdkŒtwGuf Ak'< bmomrSm 'Dvkd tm;ud;k tm;xm;ðyavmufwhJ pum;&yf r sKd ; r&S d b l ; vm;? Ak ' < & J Œ -o0g' tðrawawG[m vlom;wdkif; &ydkifcGifhawG twGuf teufzGifhxlwwf&if trsm;}uD;&Edkif rmwm ygw,f? Oyrm arwWmokwfvm ‘rmwm ,xmed,HykwW/ r,kom {uykwW rEk&auQ’ qdkwJh ygVd[m pOf;pm;,l&if tawmfus,fjyefŒ ygvdrfhr,f? owW0gwdkif; tay:rSm rdrd&ifYjzpf aom wpfOD;wnf;aom om;uJhodkŒ arwWm xm;&r,fvdkŒ qdkygw,f? 'Dpum;&yftay: vlŒtcGifhta&;tjrif ±+axmifhu-unhf&if Ak'< [m vlom;tcGifhta&;qdkwm rajymeJŒawmh/ owW0gwdik ;f tay:rSmawmif ud, k &hf if0,fom; vdk oabmxm;&r,f? vlrSm olŒarG;&myg &ydkifcGifh&Sdovdk owW0gudk,fpDrSmvnf; &ydkifcGifh awG &Sd-u&rSmaygh? vltcsif;csif; ESdyfpufjcif; uif;a0;-u? owW0gudk,fpD&JŒ udk,hf&ydkifcGifh awGudk av;pm;-uvdkŒ aumuf,lEdkifygw,f?

jrefrmAk'
(4) ausmif ; awmf e J Œ Ed k i f i H a wmf 'Drdkua&pDr[kwfwJh EdkifiHawGrSm bmoma&;eJŒ EdkifiHa&;[m oD;jcm;r&SdbJ a&maxG;aewwfyg w,f? tcsKŒd Edik if rH sm;rSmvnf; tpPvmrfbmomudk Edik if aH wmfbmomtjzpf jyXmef;_yD; w&m;0ifðyxm;ygw,f? taemuf'Drkdua&pDEdkifiHrsm;&JŒ tm;omcsufu ausmif;awmfeJŒ EdkifiHawmf pnf;jcm;r+ (Separation of church and state) &Sdjcif;ygyJ? 'g[m vGwfvyfpGmudk;uG,fcGifh&JŒ tajccHvnf; jzpfygw,f? c&pf,mefausmif;awmfawG[m 'Dru kd a&pDta&; eJŒ vGwv f yfciG t hf a&;rSm a&SŒu rm;rm;rwfrwf wdkufyGJ0ifcJh-uygw,f? ykwf &[ef;rif;rsm;[m tm%m&SifawGudk ESdyfuGyf &mrSm vufoHajymifcJhygw,f? _yD;cJhwJh q,fpkESpfawGrSm 'Drdkua&pD ul;ajymif;vmcJhwJh csDvD/ ydkvef/ awmifudk&D;,m;/ zdvpfydkif/ b&mZD; pwJh EdkifiHawG&JŒ Oyrm-unhf&if jrifEdkifygw,f? 1987 = ckESpf csDvDrSm *|efaygvf(2)u tm%m&SifyDEdkacs;eJŒ yufyif;&ifqdkif&awmh “usKyf[m 'Drdkua&pD w&m;a[mq&m r[kwfbl;? {0Ha*vd w&m;a[mq&myJ? 'gayr,fh c&pf,mefw&m;awmfrsm;[m vlom;tcGifhta&; udpPtm;vHk;eJŒ oufqdkifaew,f? tu,fI 'Drdkua&pD[m vlŒtcGifhta&;udk qdkvdkw,f qdk&if c&pf,mefausmif;awmfawG[mvnf; 'Drdkua&pDw&m; a[m&rSmaygh”vdkŒ jywfjywfom;om; ajymcJhyg w,f? c&pf,mefausmif;awmfrsm;[m tm%m&Sifudk qefŒusif_yD; vlom;vGwfvyfcGifhta&;rSm ordkif; wav#muf ta&;ygcJhw,f? tm%m&Sifrsm; rif;qdk;rif;npfrsm; cs,fvS,fcsifwdkif; cs,fvS,fcGifh r&atmif jynfolvlxkudk tumtuG,fay;cJhygw,f? 'gqdk Ak'
pufwifbmawmfveS af &;u arG;zGm;vmwJh oHCmhwyfaygif;pk[m tv,facwf cspm;aewJh b&if*sDbek ;f }uD;awGukd awmfveS w f hJ y±dw k ufpwifh rmwifvo l m aygufprsKd;awG jzpfygw,f? AdkvfcsKyfatmifqef; tjrifuvnf; “u|efawmfhoabmu &[ef;awmfrsm;[m y&d,wf/ yËdywfudkom óud;pm;apcsifw,f?” vdkŒ a&;zl;ygw,f? [kwfygw,f? &[ef;udpP[m 0denf;udpPjzpfw,f? udk,fusifhudpP jzpfw,f? rdrdudk,fudk apmifha&Smufjcif;[m avmuudk apmifha&Smufjcif; rnfygw,f? vlŒtzGJŒtpnf;udk pm&dwW r¾dKif jrifhrm;ap_yD; trSefw&m;eJŒ eD;pyfygapvdrfhr,f? odkŒaomf ,ck oHCmhr[mem,u[m tpkd;&Xme wpkwzGJŒtjzpf vkyfaewm[m 0denf;eJŒ nDygoavm? oHCmrsm; EdkifiHa&; rvkyf&vdkŒ arSmfbD oHCmhtpnf;ta0; qHk;jzwfcsuf/ urBmat; qHk;jzwf csufawGeJŒ t}udrf}udrf a-unmcsufxkwf_yD; ppftpdk;&awGudk tumtuG,f ay;aewJh oHCmhr[mem,u bGŒJ wHqyd t f rsKd;rsKd;& &mZmrsm;[m Edik if aH &;vkyaf ewm r[kwyf gvm;? Edik if aH &;qdw k m tm%myg0geJŒ qufpyf aew,fqdk&if tm%mydkiftzGJŒ[m oHCmhr[mem,u tzGJŒrSmvm;/ pmoif &[ef;ysKdawGqDrSmvm;? pufwifbmawmfvSefa&;u arG;zGm;vmwJh oHCmhwyfaygif;pk[m tv,facwf cspm;aewJh b&if*sDbkef;}uD;awGudk awmfvSefwJh y±dkwufpwifh rmwifvlom aygufprsKd;awG jzpfygw,f? jynfy oHCmh Oao#mif tzGJŒtpnf;[m vGwfvyfwJh omoemhtzGJŒtpnf; jzpfvm_yD; wcsdefrSm oHCmh r[mem,utzGJŒ udk z,f&mS ;_yD; jrefrmjynfow l Œkd twGuf vGwv f yfrv + pfbmwD aqmifusO;f vmr,fh tzGŒJ tpnf;rsK;d jzpfygw,f?

(5) y&d , wW d tif p wD u sL;&S i f ; c&pf,mefbk&m;ausmif; (Church) rsm;[m EdkifiHa&;zdESdyfr+trsKd;rsKd;udk qefŒusifwJh tajccH tifpwDusL;&Sif;rsm; jzpfygw,f? tm%m&Sifpepfudk qefŒusifzdkŒ a[majympnf;±Hk;aewJh v#KdŒ0Sufajratmuf XmersKd;awGvnf; jzpfygw,f? vGwfvyfr+eJŒ w&m;r#wr+udk &yfcHpnf;±Hk;aewJh tifpwDusL;&Sif;rsm;vnf; jzpfygw,f? bk&m;ausmif; tifpwDusL;&Sif;rsm;[m wpfckeJŒwpfck csdwfqufxm;_yD; EdkifiHwumrSm uGef,uf jzpfaeygw,f? b&if*sDbkef;awmf}uD;rsm;&JŒ tusihfysufr+ usifh0wfcspm;r+awGvnf;&Sd-uygw,f? odkŒaomf olwdkŒ &JŒavmfrmr+awGudk txkwfajzcsEdkifwJh rD'D,mrsm;u &Sdaeygw,f? EdkifiHa&;v+yf&Sm;r+olrsm;twGuf c&pf,mef 32

ausmif;rsm;[m tumtuG,af y;Edik w f hJ tifpwDusL;&Si;f rsm; jzpfygw,f? tdraf xmifðyr+ tygt0if arG;jcif;rS aojcif;txd vlom;&ydkifcGifhawGudk tumtuG,fay;xm;wJh vlr+tifpwDusL;&Sif;rsKd; jzpfaeygw,f? jrefrmEdkifiH y&d,wWdpmoifwdkufrsm;[mvnf; atmifjrifwJh tifpwDusL;&Sif;rsm;yJ jzpfygw,f? 'gudk pufwifbm oHCmhta&;tcif;rSm xifxif&Sm;&Sm; awGŒ-u&ygw,f? yËdywWdausmif;wdkufrsm;[m vnf; vlr+xGufaygufeJŒ pm&dwWr¾dKifudk xdef;ausmif;ay;EdkifwJh tifpwDusL;&Sif;rsm;ygyJ? ppfwyfu jrefrmEdkifiHrSm tiftm;t}uD;qHk;tifpwDusL;&Sif;jzpfae_yD; &Sd&Sdor#aom t&yfbuf tifpwDusL;&Sif;tm;vHk;udk oHk;pm;r&atmif rxda&mufrvnfywfEdkifawmhatmif zsufqD;ypfcJhygw,f? w&m;a&;/ t&yfbuftkyfcsKyfa&;/ ynma&;/ usef;rma&; pwJh tifpwDusL;&Sif;rsm;[m toufr0ifEdkifbJ zGwfzGwfausoGm;ygw,f? t&ifausmif;om;v+yf&Sm;r+rsm; ay:xGuf&m wuUodkvf/ aumvdyfrsm;[mvnf; atmifjrifwJh tifpwDusL;&Sif;awG jzpfcJhygw,f? odkŒaomf ppfwyf&JŒ zsufqD;r+atmufrSm wppDvGifhaºuG_yD; ausmif;om; v+yf&Sm;r+rsm; tm;enf;oGm;cJhygw,f? rsKd;qufa[mif; ausmif;om;}uD;rsm;u t_rJOD;aqmif wGef;ayr,fh twef-um ra&GŒEdkifatmif jzpfaeygw,f? 2007 pufwifbmrSmawmh b,folrS b,fEdkifiHa&;orm;rS wGufqrxm;wJh vufoD;ykef; oHCmh tifpwDusL;&Sif;u ppfwyfudk pdefac:cJhygw,f? yckuUL y&d,wWd pmoifwdkuf}uD;u pvdkufwJh jzpf&yf[m bk&ifrif;wdkŒudk bmoma&;usOfwJh uHaqmifr+awGjzpfvm_yD; a&$0ga&mifawmfvSefa&;}uD; tjzpf urBmausmf cJhygw,f? &[ef;ysKdrsm;&JŒ tcsdefwdkwdktwGif; csdwfqufv+yf&Sm;Edkifr+/ pnf;urf;ao0yfr+udk urBmht-urf; rzwfv+yf&Sm;r+ (Nonviolence) ordkif;rSm armfuGef;xdk;&rSmyJ jzpfygw,f? v+yf&Sm;wJh &[ef;ysKdrsm;&JŒ aemufuG,frSm t"du tc&musolrsm;uawmh y&d,wWdpmoifwdkufrsm;u pmoifpmcs q&mawmfrsm;yJ jzpfygw,f? pmoifpmcsq&mawmfrsm;[m r[mem,uq&mawmf}uD;rsm;eJŒ rwlovdk "rRuxdu q&mawmfrsm;eJŒvnf; rwlwJh oHCmhtmZmenfrsm;yJ jzpfygw,f? q&mawmfrsm;[m “vmb ouUm, odavmu” qdkwJh vmbfvmbaygrsm;r+/ ausmfaZmr+wdkŒudk tvsOf;a&Smif&Sm;_yD; pmoifom; &[ef;wynhf rsm;eJŒom t_rJxdawGŒaeolrsm;jzpfygw,f? rdrd&or# ouFef;/ aq;/ qGrf; wdkŒudk wynfhi,frsm;udk a0r#_yD; pHjy0denf;usifh}uH&if; tepfemcH pmoifydkŒcsay;aeolrsm; jzpfygw,f? "rReJŒt"rRudk ydkif;jcm;jyaeolrsm; jzpfygw,f? trSefw&m;twGuf &yfcHxm;olrsm; jzpfygw,f? 'um/ 'umr ta¹cGt&HeJŒ rif;ajr‡mifrsm;udk &GH&Smwdkufzsufaeolrsm; jzpfygw,f? jrefrmoHCmhtifpwDusL;&Sif;[m b,fvdkzdzd ydjym;roGm;bJ ppftifpwDusL;&Sif;udk tHwkzufòydif r,fh aemufq;kH awmfveS af &; tifpwDusL;&Si;f wck jzpfvmEdik yf gw,f? odŒk aomf jrefrmjynf Ak'o < moemud, k Yf 33

rSmvnf; ðyjyifajymif;vJr+ (Reform)awG jzpfvm_yD; ausmif; awmfeJŒ EdkifiHawmf t-um; pnf;jcm;r+ jzpfvmEdkifaumif;ygw,f? tem*gwfomoem wdk;wufzdkŒu oHCmh tifpwDusL;&Sif;[m tpdk;&tm%m pufuGif;atmufu vGwf rvGwf tay: rlwnf ygw,f?

(6) etz&J Œ w&m;0if r + pufwifbmawmfvSefa&;[m usqHk;cJh_yD; atmif jrifr+ wpHkw&m rcsef&pfEdkifbl;vm;? 'Dvdk r[kwfyg? wpHkw&m rubJ atmifjrifr+tawmfudk &cJhw,fqdk&ygr,f? t"du atmif jrifr+uawmh etz ppftpdk;&&JŒ w&m;0ifr+ (Legitimacy) t±+u d u f kd tvpfx;dk vdu k v f Œkd usqif;oGm;apcJyh gw,f? ppftpk;d & &JŒ rajymif;vJvdkbJ ydkae_rJusm;ae_rJ aevdkpdwfudk zsufypfEdkifcJh jcif; jzpfygw,f? tpdk;&w&yftwGuf w&m;0ifr+ (Legitimacy) [m ta&;yg tc&musvSygw,f? w&m;0ifr+ udpP[m ,kwfrm _yD; w&m;vufrhJ aoG;qmaewJh tm%m&Sirf sK;d awGtwGuaf wmif tc&m usygw,f? ±l;qdk; u ajymzl;w,f? “tiftm;t}uD;qHk; qdkol[m olŒtiftm;udk rSefuefr+eJŒ wm0ef0wW&m; emcHaqmif

34

&Gufr+wdkŒtjzpf rajymif;EdkifcJh&if ol[m b,fawmhrS rmpwmwpfa,mufvkd t_rJ &moufyef tm;}u;D aeEdik rf mS r[kwb f ;l ” (The strongest is never strong enough to be always the master, unless the transforms strength into right and obedience into duty.)

qdkvdkcsifwmuawmh tm; }uD;&ufpufvSwJh tm%m&Sifrsm;[m rSefuefr+/ w&m;r#wr+eJŒ wm0efodr+pwJh w&m;0ifcGifh awGqD tcsdefwef a&GŒvsm; &rSmyJ jzpfygw,f? 'ghxuf w&m;0ifr+ (Legitimacy) qdkwmu rSefuefr+eJŒ w&m;r#wr+wdkŒr# qdkvdkwm r[kwfjyef ao;bl;? tpkd;&w&yf wnf_rJ&yfwnf EdkifcGifh[m jynfolvlxk&JŒ vufcHEdkifcGifh/ Edik if w H umtodik ;f t0dik ;f &JŒ todtrSwðf y usm;uefay;r+ pwmawGtxd yg&Sdyg w,f? a&S;acwfu bk&ifrsm;twGuf w&m;0ifrt + cGi[ hf m ±d;k &mxH;k wrf;pOfvm/ ewfbk&m;wdkŒ&JŒ wdkuf±dkuftm%mtyf ESif;r+ pwJh ta-umif;jycsufawGeJŒ jzpfyg w,f? armf'efacwfrSm tm%m&Sifrsm; [m olwdkŒ&yfwnfzdkŒ trsKd;om;a&;0g' eJŒ zufqpf/ uGefjrLepf/ qdk&S,fvpf pwJh tdkif'Dtdkavmf*sDrsm;udk w&m;0ifcGifh ,l -uygw,f? AdkvfcsKyfae0if;tpdk;&[m jynfwGif;ppf &yfpJa&;eJŒ jynfe,fawG cGJ rxGufa&;qdkwJh jynfaxmifpk ròyduGJa&;

qdkif;bkwf/ aemuf qdk&S,fvpfqdkif;bkwfeJŒ w&m;0ifcGifh,lcJhwm jzpfygw,f? vuf&Sd e0w/ etz ppftpdk;&[mvnf; tvm;wl jynfaxmifpk ròyduGJa&;eJŒ tcsKyftcsm tm%mwnfwahH &; acgif;pOfeŒJ yJ ESpEf pS q f ,f wnf&Sdaewm jzpfygw,f? ppftpkd;&udk aemufxyf w&m; 0ifciG hf (Legitimacy) ay;aewmu uaeŒ xd EdkifiHwumqufqHa&;rSm rajymif;vJEdkif ao;wJh tcsKyftjcmtm%mydkif EdkifiHwEdkifiH udk 0ifa&muf rpGufzufEdkifwJhrl jzpfygw,f? aemuftmqD,H/ w±kwf/ tdENd, pwJh tdrfeD; csif ; Ed k i f i H r sm;&J Œ tusKd ; pD ; yG m ;a&S Œ ±+ r + u ay;xm;wJh w&m;0ifr+yJ jzpfygw,f? pufwifbm a&$0ga&mif awmf vSefa&;[m etz &&Sdxm;wJh ta&òcHw&m; 0ifcGifhawGudk trsm;}uD; qGJcGmcsEdkifcJhygw,f? tmqD,Htygt0if EkdifiHwum zdtm;awG ydk_yD;&cJhygw,f? txl;ojzifh oHCmxktay: wzufouf &uf&ufpufpuf òzdcGif;r+a-umifh ppfwyftay: vufcHwJh jynfolvlxk tjrif [m okneD;yg; xd;k pdu k f usqif;oGm;ygw,f? EdkifiHwumtodkif;t0dkif;u tajymif;tvJ tajzwckudk rjzpfrae azmfaqmifay;zdkŒ etz udk awmif;qdkvmygw,f? etz&JŒ wkefŒjyefr+u vrf;jy ajryHk tqifh (1)uae tqifh(4)udk ckef ausmf_yD; olwdkŒ&JŒ wzufouf tajccHOya' twnf ð ya&;eJ Œ xG u f a yguf & S m ygw,f ? em*pfrkefwdkif;eJŒ wdkif;jynf tusyftwnf;

oHCmxktay: wzufowf &uf&ufpufpuf _zdKcGif;rSKa-umifh ppfwyftay: vufcw H hJ jynfov l x l k tjrif[m okneD;yg; xd;k pdu k u f sqif; oGm;ygw,f qdu k af ecsed rf mS 92 &mE+e;f eJŒ tajccHOya'udk twnfðyvdu k yf g w,f? b,fvdkyJjzpfjzpf tajccHOya'opf[m olwdkŒtwGuf w&m;0ifciG x hf uf puULpkwjf zpfzŒkd u ydu k sed ;f aovmygvdrrhf ,f? ppftpkd;&[m ppftawG; awG;_yD; w&m;wm rw&m; wm tyxm; tvpftidkuf òcHcdkwdkuf_yD; atmifyGJ cHwwf wJh/ acgif;rmwJh/ t±+H;ray;csifwJh nmOf &Sdygw,f? odŒk aomf olwŒkd &ifqikd af csre+ ;f aewJh &efo[ l m NLD/ Edik if aH &; orm;eJŒ ausmif;om;r# r[kwfawmhbl;/ olwdkŒ &efolvdkŒ oabmxm;aeol[m oHCmxkeJŒ jynfolvlxk jzpfvmae w,f? pD;yGm;a&; pDrHcefŒcGJr+ rwwfr+a-umifh wdkif;jynf c|wfòcH us_yD; tiwfab;qdkufvmaew,f? 'gawGudku ppfwyf twGuf tufa-umif;eJŒ w&m;0ifciG hf usq;kH r+awG jzpfygw,f?

(7) a&G ; aumuf y G J e J Œ wwd , ygwD 'Drdkua&pDpepfrSm tpdk;&awG[m a&G;aumufyGJ 0ifòydif_yD; rdrdukd,fudk topfjyefo&if; (Self-renewal) ðyjyif ajymif;vJr+ vky&f ygw,f? tm%m&Siaf wGusawmh olwŒkd ta-umufqHk;t&mu tJh'D rdrdtm%mudk topfajymif; vkyf udkif&rSmudkyJjzpfygw,f? a&G;aumufyGJ aemufwckuae 35

tm%mudk qufudkifwG,fr,fvdkŒ etz u r[mAsL[mcs vkyfaeayr,fh olwdkŒwu,fwef;a-umuf wmu ppfabmif;bDc|wf_yD; a&G;aumufyGJ0if&rSmudkyJ jzpfygw,f? bma-umifh a-umuf-uovJqdk&if a&G;aumufyGJ qdkwmu tm%m&Sifpepf&JŒ vkyfief;udpPr[kwfbJ 'Drdkua&pD&JŒ t*Fg&yfeJŒ A[dkcsufr jzpfaevdkŒygyJ? 1970 uae 2000 = ckEpS t f xd 'Dru kd a&pD ul;ajymif;vmwJh Edik if H (35)Edik if &H ŒJ tawGŒtóuH t& qd&k if a&G;aumufyaJG wG[m tm%m&Sipf epf&ŒJ ed*;kH csKyfr+ tpawG jzpfomG ;ygw,f? b,fvykd jJ zpfjzpf tm%m&Sirf sm;[m a&G;aumufyrJG mS npfywfr,f/ rJvrd rf ,f/ t-urf;zufr,f/ &vm'fukd acgufxm;r,f qdkwmuawmh aocsmygw,f? odkŒaomf twdkuftcHawGuyJ tH-op&maumif;avmufatmif rJtjywf towf tEdkif&oGm;um 'Drdkua&pDul;ajymif;p EdkifiHwdkif;vdkvdkrSm jzpfygw,f? 'ga-umifh awmfvSefa&; tiftm;pkrsm;u yHkrSefqufv+yf&Sm;ae&rSm jzpfovdk EdkifiHa&;ygwDeJŒ EdkifiHa&;orm;awGbufuvnf; tm%meJŒ eD;pyfatmif yHkpHtrsKd;rsKd;eJŒ qufupm;&rSmyJ jzpfygw,f? 'Drdku&ufwdkufaZ;&Sif; jzpfpOf qdkwmudk rarhzdkŒbJvdkygw,f? jrefrmh'Drdku&ufwdkufaZ;&Sif;rSm vdktyfaewmwcku ESpfbuftay:-oZm oduQm}uD;rm;wJh wwd,ygwDtkyfpkyJ jzpfygw,f? wwd,ygwDtkyfpk[m ukvor*~udk,fpm;vS,f/ tmqD,HeJŒ w±kwf/ (14) EdkifiHtzGJŒ pwmawGeJŒvnf; rxda&mufEdkifygbl;? jynfwGif;jynfy ta,mifaqmiftacsmiform; ynm&Siaf wG udv k nf; etz u *±krpdu k yf gbl;? jynfwiG ;f uyJ xGuaf y:vmr,fh yk*Kd~ vftzGŒJ tpnf;rsK;d om ydkvdktyfygw,f? q&m}uD; ocifudk,fawmfrd+if;&JŒ _idrf;csrf;a&;tzGJŒrsKd;ygyJ? pufwifbmu arG;zGm;vmwJh oHCmhtzGJŒtpnf;rsm;[m tpkd;&eJŒ twkduftcHt-um; a&GŒatmifwGef;tm;ay;Edkifr,fh awmfvSefa&;tiftm;pkrsKd; jzpfovdk wwd,ygwD tkyfpkrsKd;vnf; jzpfyg w,f? &[ef; oHCmrsm;[m tm%mudpPeJŒ vHk;0rywfoufbJ jynfolŒta&;oufouftwGuf 0ifa&mufv+yf&Sm;vmwJh tifpwDusL;&Sif;wck jzpfygw,f? &[ef;ysKdrsm;twGuf vdktyfaewmu tajrmftjrif&Sd_yD; oDvoduQm}uD;rm;wJh q&mawmf}uD;rsm;udk ygatmif pnf;±kH;Edkif_yD; oHCmhr[m em,uudk csdeJŒoGm;atmif vkyfaqmifzdkŒygyJ? 'g[m jrefrmjynftwGuf t-urf;rzufwJh uwWDyg awmfvSefa&; vrf;pwckygyJ? b,fvdkyJjzpfjzpf a&$0ga&mifawmfvSefa&;[m _yD;qHk;roGm;ao;ygbl;? acsa*GAm;&m;u zD'&,f uyfpx±dkudk E+wfqufajym-um;wJh pum;av;eJŒyJ ed*Hk;csKyfcsifygw,f? “zD'&,fudk ajymvdkufyg 'DqHk;±+H;r+[m awmfvSefa&;_yD;oGm;wm r[kwfbl;vdkŒ” (Tell the Federal that this failure is not the end of the Revolution.)

t&Sivf mb 36

vl,kwfrmqdkwJhpum;vHk;udk tm;vHk;-um;zl;-u_yD;om;yg? vloHk;vnf; awmfawmfus,fjyefŒ ygw,f? 'gayr,fh b,fvdkvlrsKd;udk vl,kwfrmvdkŒ ac:w,fqdkwm wdwdususodzdkŒawmh vdkygr,f? 'D ta-umif;udk pOf;pm;rd&if;u u|efawmfwdkŒ wdkif;jynfrSm awGŒóuHjzpfysufaewmawGeJŒ Ed+if;,SOf_yD; owdxm;rd vmygw,f? urBmhxdyfwef; Ak'
aum"aem Oyem[D p/ ygyruQ D p a,mea&m? 0d y ` E M ' d @ d rm,m0D / wH Znm 0oavm Á wd ? ‘yk%m; = trsufxGufavh&Sdol? &efòid;zGJŒavh&Sdol? ,kwfrmwJhpdwfa-umifh olwpfyg;&JŒ aus;Zl;w&m;udk acszsuf wwfol? vGJrSm;aom t,l&Sdol? rdrd&JŒtjypfudk zHk;v$rf;wwfol? t-uifoludk vl,kwfrm[lI odtyf.’ wJh? 'Dvdkqdk trSefw&m;udk azmfxkwf&if a'gow}uD;eJŒ wkefŒjyefwwfwJh e=t=z? olwdkŒ&JŒ vrf;pOfudk vufnd‡K;axmif acgif;ndrfhrvkyf&if &efn‡dK;zGJŒ tjypf&Smzrf;qD;wwfwJh e=t=z? AdkvfcsKyfatmifqef; wnfaxmifcJhwJh wyfrawmfudk toHk;cs_yD; AdkvfcsKyftoufeJŒ&if; &,lay;cJhwJh vGwfvyfa&;&JŒ t&omudk tcefŒom; cGxdkif_yD; aus;Zl;w&m;udk acszsufaewJh e=t=z? omoemawmf[m qkwfuyfxJa&mufvmvdkŒ &wemoHk;yg;udk wd;k _yD; ud;k uG,af e-ucsed rf mS omoemh0efxrf; &[ef;oHCmrsm;udk &uf&ufpufpuf owfjzwf&JwJh rdp>m'd@d e=t=z? rdrdwdkŒtjypf udk olwyg;rjrifatmif twdkuftcHtiftm;pkawGudk ta-umif; trsKd;rsKd;&Sm ajAmifvdrf_yD; rw&m; pGyfpGJwwfwJh e=t=z? 'Dvdk vlawGrS vl,kwfrmr[kwf&if avmurSm vl,kwfrmqdkwm &SdawmhrSm r[kwfygbl;?

38

aemufwpf*gxmu {uZH 0g 'GdZH 0gyd/ a,m p yg%H 0d[d Howd? ,\ yga%m ',m ewWd/ wH Znm 0oavm Áwd? ‘yk % m; = wpf } ud r f o m om;zGm;&aom owW0gudk vnf;aumif;/ ESpf}udrfom;zGm;&aom owW0gudkvnf; aumif;/ n‡if;yef;ESdyfpuf owfjzwfwwf .? t-uifowW0gwdkŒY oem;jcif; r&Sd? xdkoludk ol,kwf(0g) vl,kwfrm [lI odtyf.’wJh? &Spfav;vHk; ta&;awmfyHk umvuwnf;u vufeufqdk tyfwdk wpfacsmif;awmif rygbJ pmoifcef;xJ uae vrf;ray: xGufvm-uwJh jynfolŒ &JŒom; vlrr,f ausmif;om;av;awGukd &uf&ufpufpuf ypfowfcJhwm ² ² ² ppftm%modrf;_yD; aemuf ydkif;rSmvnf; ausmif;om;awG/ touf }uD;0g}uD; yk*Kd~ vfawG/ emruse;f jzpfaewJh olawGudkawmif n‡mwmjcif;r&SdbJ ppfcHk ±H k ; awG z G J Œ _yD ; ES p f & S n f a xmif ' %f a wG csrSwfcJhwm ² ² ² aemufqHk; a&$0ga&mifawmf vSefa&;rSm wdkif;jynf&JŒ wHcGefvdkŒac:wJh &[ef;oHCmawGudk &uf&ufpufpuf ±dkufESufowfjzwfcJhwm ² ² ² ² 'gawGudk jyefawG;-unfhr,f qdk&if e=t=z ppftm%m&SifawGudk

vl,kwfrmawGvdkŒac:wm vGefw,fvdkŒ rxifrdygbl;? aemuf wpf*gxm azmfjycsifygao;w,f? bmvJqdkawmh= a,m Ak ' < H y&d bmowd / tx 0g w\ om0uH ? y&d A Š m ZH *a[XH 0g/ wH Znm 0oavm Á wd ? t"dy`g,fu ‘t-uifolonf jrwfpGmbk&m;&Sifudkaomfvnf;aumif;/ xdkjrwfpGmbk&m;&Sif. wynfhom; oHCmudkaomfvnf;aumif;/ tusdK;rJh uJh&JŒaompum;udk ajym-um;.? xdkoludk ol,kwf(0g) vl,kwfrm[k odtyf.’ wJh? tck ppftm%m&SifawGuawmh jrwfpGmbk&m;&JŒAdkufudkvnf; azmuf&Jygw,f? bk&m;&Sif&JŒ wynfhom; oHCmawGudkvnf; owfjzwf/ ±dkufESuf/ zrf;qD;/ axmifcs&Jygw,f?2008=ck arv qENcH,lyGJ umvtwGif;rSmawmif vHkxdef;awGudk vdarRmfoD;±dkufenf;oifwef;qdk_yD; oD;oefŒ oifwef;awmif ay;cJhyg w,f? vdarRmfoD;qdkwm oHCmawmfrsm;udk &nfn$ef;wmyg? 'Davmufudk tpDtpOfwus ,kwfrmwwfwm e=t=z ppftm%m&SifawGyJ &Sdygw,f? 'Dvdkqdk bk&m;&Sif&JŒ w&m;awmfeJŒtnD ajym&&if e=t=z ppftm%m&SifawGavmuf ,kwfrmwJhol b,frSmrS r&Sd Ekdifygbl;? 'Dvdk vl,kwfrmawG }uD;pdk;wJh wdkif;jynf[m b,frSmvm_yD; at;csrf;om,mEdkifyghrvJ? wdkif;jynf&JŒ wHcGefvdkŒac:wJh &[ef;/ oHCmawGudk owfjzwfzsufqD;cJhvdkŒ wdkif;jynf[m wHcGefuif;rJhae_yD; urBmhtv,frSm rwifhw,fEdkifawmhwm trSefygyJ? ppftm%m&Sif}uD;rsm; taejzifhvnf; rdrdwdkŒ&JŒ vkyf&yfudk jyefqef;ppfzdkŒ vdyk g_yD? tm%m&rRuf rl;&pf_yD; qufvuf &rf;um;aeOD;r,fq&kd if wdik ;f jynfvnf; tusKd;rJ/h jynforl sm;vnf; qif;&JwiG ;f eufoxufeufum rdrw d Œkd twGurf mS vnf; ypPKy`erf mS a&m aemifoo H &mtwGuyf g tcufóuHawGŒ -u&vdrfhr,fqdkwmudk owday;vdkufyg&ap? udk,fhudkudk,f-unfhrS trSefudk odrSmyg? avmu}uD;rSm &,fp&maumif;wJh t±l;eJŒwlwJhvl oHk;OD;&Sdw,fqdkwmudk azmfjyxm;wJh rCa'0 vuFmopf/ ykawWm0g' cef;xJu vuFmav;wpfydk'fudk owd&apjcifvdkŒ xkwfjyvdkufygw,f? - rdrdudk,fudk/ tvdk&Sd&m/ igðyEdkifpG/ tpdk;&[k/ rSwf-uol0,f/ aorif;&,f.? - tu,frmefudk;/ ajrESifh rdk;udk/ tkyfpdk;&ol/ igv#if[lI/ rSwf,lrif;0,f/ ajr}uD;&,f.? - oufvS,fEkxGm;/ ighr,m;u/ zGm;onfhonf;csm/ ighom;om[k/ rSwf&Smol0,f/ r,m;&,f./ - &,fzG,ftxl;/ vloHk;OD;udk/ t±l;wr#/ edrdwfjy&Sifh? ? 'DvuFmav;udk zwf-unfhvdkuf&if e=t=z ppftm%m&Sif}uD;rsm;[m b,fvdkvlpm;awGqdkwm uGuu f u G u f iG ;f uGi;f jrif& od& avmufyg_yD? 'ga-umifh wdik ;f jynfukd zdEydS u f |eðf yaewJh e=t=z qdw k hJ vl,w k rf m t±l;}uD;awGukd bk&m;&Si&f ŒJ om; oHCmawmfrsm;eJŒ ausmif;om;/ jynforl sm;u vufw_JG yD; awmfveS af ecsed rf mS wyfrawmfom;rsm;uvnf; rsufaphrSdwf/ em;ydwf rae-ubJ om;oHk;om;&JŒtm;eJŒ tm%m&Sifudk wGef;vSef um atmifyGJcH-uygpdkŒvdkŒ wdkufwGef;vdkuf&ygw,f? ? '*Hy k ¾dwf 39

rCa'0vuFmopf ESifhwdkufwGef;yef-um;csuf - rif ; v#if r ¾ d K if / rif ; rcd k i f a omf / ,d r f ; ,d k i f j ynf } uD ; / ysuf p D ; acsmuf c sm;/ ,S m ;yg;rd k C f ; av/ pma&rG w f i wf / Oyg'f v l a ygif ; / axmif ; axmif ; a-unuf / ewf r sm;rsuf I / vuf e uf n G e f o J / ausmuf c J r D ; rd k C f ; / cs&G m óud ; v#uf / usKd ; rJ h u k e f a tmif / wd k i f ; vH k ; avmif & S i f h ? === ? rCa'0vuF m opf / yk a wW m 0g'cef ; / yd k ' f a & = 278 'Dpmydk'fuav;[m refvnfq&mawmfbk&m;}uD;&JŒ r[mokwum&D rCa'0vuFm opfxJrSm ygwmyg? wdkufwdkufqdkifqdkifyJ 'Dpmav;udk zwfrdawmh 'dkŒwdkif;jynfrSm óuHawGŒae&wJh tjzpftysufawG &ifqdkifae-u&wJh tcuftcJawGudk owd&rdygw,f? t&if;ppfawmh tjrpfajruqdkovdk jzpfysufoGmcJh&wJh twdwfqdk;awG[m wdkif;jynfudk rw&m; tkycf sKyf_yD; ud, k t hf m%m wnf_rJa&;twGuo f m vHŒk vðyaewJh ppftm%m&Siaf wGa-umifq h w kd mudk 'Dpmyd'k af v; u ajymaeovdkygyJ? "rRrSef;rod/ t"rRrSef;rod? bk&m;rSef;/ w&m;rSef; rod? rvkyfoifhwmawG vkyfcJhvdkŒ tJ'DtusKd;qufawGudk jynfolawGtukefvHk; cg;pnf;_yD; cHae-u&wmyg? jrefrmjynfrSm óuHawGŒae-u&wJh tcuftcJawG/ qif;&J'kuQawG[m em*pfa-umifhvnf; r[kwf ygbl;? EkdifiHwuma-umifhvnf; r[kwfygbl;? ppftm%m&SifawGa-umifh qdkwmudk jynfolawGtm;vHk;u em;vnf-uyg? em;vnf-u_yD;awmh 'Dvl,kwfrmawG&JŒ vufatmufuae tjrefqHk; awmfvSef±kef;xGufEkdif -uzdkŒ e=t=z &JŒ vkyf&yfrSefor#udk &J&J0Hh0HheJŒ qefŒusif-uyg? nDnDnGwfnGwfeJŒ qHk;jzwfcsufcs wdkufyGJ0if -uygvdkŒ wdkufwGef;yef-um;csifygw,f?

&Sio f rk e

40

41

42

43

44

45

46

47

48

aoemywd/ rwfbkef;,Sdum;/ jynf}uD;Ouif;/ oDwif;usifhrGef/ *k%0efESifh/ oDv0efrnf/ r[max&fum;/ wdkif;jynfhwHcGef/ a'0ydË uwf / wwf r S w f a usmf x d w f / ya&m[d w f u m;/ twd w f em*wf / qH k ; jzwf j rif o d / jynf h r suf p d w nf h / xd k _ yD ; wjcm;/ wd k i f ; wyg;od k Œ / a&muf o G m ;0if x G u f / vSKdŒ0SufxJoH/ olŒt}uHudk/ emcHxdkxdk/ -um;a-umif;qdkonfh/ olv#Kda,muFsm;/ olaumif;om; um;/ jynf h e m;rnf , d S / Zmwd r EW / &J o l & ES i f h / 0H o r[m/ *k % f 0 go*D / a&$ p H r S D o d k Œ rif ; nD r if ; om;/ aqG a wmf r sm;rl / jynf o G m ;jynf p G , f / wif h w ,f a &mif n D ; / ±+ r nD ; om;/ orD ; unm/ &wemum;/ a-umf j imowif ; / wjynf c sif ; atmif / ausmf j cif ; xG e f ; pnf / 0if ; xd e f r S n f h o m;/ a&$ j ynf h r suf E S m / r[m*[ywd / aoXd & wem/ OpP m ayg,,f / aX;ol º uG , f u d k / jynf h 0 rf ; qd k & S i f h / &J A d k v f r + ; xrf ; / &J ; pG r f ; owW d / txl ; ,S d o m;/ [wW d t \/ xd k r #waxG / jynf h a jcac:±d k ; / vuf e uf r sd K ;rS m / jynf h & G m .vuf / pOf r ysuf j zif h / òyd ; jyuf e 0&wf / ud k ; csuf r S w f o m;/ rG e f j rwf O pP m / &wemwnf h ? ? rCa'0vuFmopf/ ykawWm0g'cef;/ ydk'fa&=180 jrefrmEkdifiH&JŒ wHcGefvdkŒac:wJh &[ef;oHCmawmfrsm; vrf;ray: xGufcJh-uygw,f? oHCmawmf rsm; bma-umifh 'Dvdkvrf;ray:udk xGufvmcJh-u&ygovJ? wpfckwnf;aom tajzuawmh enf;rsKd;pHkeJŒ zdESdyftEdkifusifhaewJh e=t=z ppftm%m&Sifrsm; vufatmufuae ±kef;xGuf-uzdkŒygyJ?

udk&ifjo

49

wenf;tm;jzifh ppftm%m&Sifrsm;&JŒ wdkif;jynftay: t"rR0g'eJŒ }uD;pd;k aer+ukd jrwfpmG bk&m;&Si&f ŒJ wynfo h m; oHCmawmfrsm;u "rRqw kd hJ w&m; eJŒ wGe;f vSecf w hJ hJ a&$0ga&mif 'DvKSd if;rsm;ygyJ? 'Da&$0ga&mif awmfveS af &;vdŒk ac:wJh oHHCmawmfrsm; OD;aqmifwJh vlxkv+yf&Sm;tay: enf;enf;avmuf jyefqef;ppf -unfhcsifygw,f? onfvdk qef;ppf-unfhrSvnf; OD;Zif;wdkŒ aumufcsufwpfckudk csEdkifrSmyg? 'Daumufcsuf[m OD;Zif;wdkŒ a&SŒquf csDwuf&r,fh awmfvSefa&; c&D;twGuf taxmuftul ðyEdkifygvdrfhr,f?

a&$ 0 ga&mif a wmf v S e f a &;}uD ; bma-umif h a y:ayguf c J h & ygovJ

aoG;cGJ tkycf sKyfco hJ vdyk J Edik if aH wmf oHCmhr[mem,u q&mawmfrsm;eJΠatmufajc oHCmawmfrsm;udk vnf;

'DhtwGuf tajzu awmfawmfav;ajymrS jynfhpHkrSmyg? 'ga-umifh vwfwavm tajctaeawGudkyJ t"duxm; oHk;oyf-unfhyg&ap? t&ifqHk; ppftkyfcsKyfa&;pepfudk oHk;oyf-unfhr,fqdk&if e=t=z [m oyfv#KdaoG;cJGwJh pepfukd wGiw f iG f us,u f s,}f uD; toH;k jyKaewm awGŒ&ygw,f? }uHŒzGŒH / pGr;f tm; &SifawGudk vkyfydkifcGifhtm%mawGay;_yD; jynfolawGeJŒ aoG;cGJ tkyfcsKyfcJhovdkyJ EdkifiHawmf oHCmhr[mem,u q&mawmfrsm;eJŒ atmufajcoHCmawmfrsm;udk vnf; enf;trsdK;rsdK;eJŒ aoG;cJG tkyfcsKyfcJhygw,f? bma-umifh 'Dvdkvkyf&ovJqdk&if jrefrmjynfol jynfom;awG&JŒ tay:rSm oHCmxk&JŒ -oZm}uD;rm;wmudk odovkd oHCmxk taeeJŒ EkdifiHa&; avmuxJ yg0ifvmrSmudkvnf; a-umuf&GHŒaeygw,f? 'ga-umifh jynfolawGeJŒ tvSrf;a0;wJh r=[=e q&mawmfrsm;udk trsdK;rsdK;csOf;uyfpnf;±kH;_yD; atmuf ajcoHCmawmfrsm;tay: 0denf;jzifhvnf;aumif;/ wnfqJOya'rsm;jzifhvnf; aumif; enf;rsKd;pHkoHk;um zdESdyfjcif;jzifh oHCmxkudk aoG;cGJcJhygw,f? 'g[m oHCmudkoif;cGJjcif;qdkwJh oHCab'u uHudk usL;vGef vdkufwmygyJ? a'0'wf vufopfrsm;vdkŒ qdk&rSmyg? 'Dtcsuf[m a&$0ga&mifawmfvSefa&;}uD;udk oaE< wnfapcJhwJh tcsufyg? vwfwavmudpPuawmh 2007 = ck -o*kwfv 19 = &ufrSm avmifpmqDaps;ESKef;awGjrifh_yD; um;cawG ±kwfw&uf aps;wufcJhvdkŒ rif;udkEdkif/ udkudk}uD;pwJh 88=rsKd;quf ausmif;om;awGOD;aqmif_yD; jynfolawGeJŒtwl vrf;av#muf qENjycJhwmudkvnf; rw&m; zdESdyfzrf;qD;cJhygw,f? 50

aemufwcsufu 2007 ck pufwifbmv 5 = &uf yckuULrSm jzpfyGm;cJhwJh oHCmhta&;udpPrSm oHCm awmfawGudk udk,fxdvufa&muf apmf um;cJhwJh udpPyg? 'g[m wu,fhudk t±kyfqdk; t-unf;wefapcJhwJh jzpf&yf yg? &wemoH k ; yg;xJ r S m wyg;tyg t0ifjzpfwJh oHCmawmfawGudkawmif apmfum;&Jw,f qdkawmh urf;ukef aeygjyD? e=t=z ppftm%m&SifawG wdkif;jynftay: 'Dvdk rw&m;zdESdyf_yD; t"rRw&m;awGeJŒ }uD;pdk;ESdyfpufaewmudk oHCmawmft&Sifjrwfrsm;u "rReJŒ &ifqdkifzdkŒ jrwfpGmbk&m;&Sif ynwfawmfrlcJhwJh torRKcwm uH&Spfyg;wGif wpfyg; tygt0ifjzpfwJh ywWeduUKZ…euHqdkwJh oydwfarSmuf uHaqmifzdkŒ qHk;jzwfcJh -uygw,f? 'DvdkeJŒ 2007 = ck pufwifbmv 18=&ufrSm e=t=z ppftpdk;&udk oydwfarSmuf uHaqmif -u&mrS a&$0ga&mifawmfvSefa&;}uD; pwifay:aygufcJh&ygw,f? oHCmawmf t&Sifjrwfrsm; pwifcJhwJh 'Dta&;awmfyHk}uD;[m oHCmawmfrsm; ta&;udpPr#om r[kwfawmhbJ jynfoltm;vHk;&JŒ ta&;udpP jzpfvmcJhygw,f? ausmif;om;/ jynfolrsm;yg yl;aygif;yg0ifvm cJh_yD; t&Sdeft[kef jrifhoxuf jrifhvmcJhygw,f? 'g[m &Spfav;vHk;ta&;awmfyHk}uD; ay:yguf_yD;aemufydkif; 19 = ESpfausmf t-umrSm ay:aygufvmcJhwJh t&Sdeft[kef t}uD;qHk; vlxkwdkuf yGJwyGJygyJ?

a&$ 0 ga&mif a wmf v S e f a &;}uD ; b,f v d k _ yD ; qH k ; oG m ;cJ h & ovJ t&Sdeft[kefjyif;jyif;eJŒ vSKyf&Sm;cJhwJha&$0ga&mifawmfvSefa&;}uD;[m tustqHk;rsm;pGmeJŒ tqHk; owfc&hJ w,fvŒkd yJ qd&k rSmyg? bma-umifh 'Dvjkd zpfc&hJ ovJq&kd if oHCmxkeŒJ twl Edik if aH wmf oHCr[mem,u tzGŒJ ryg0ifcw hJ t hJ jyif vspfvsL±+jcif;udyk g cHc&hJ ygw,f? 'g[moHCmxktwGuf tepfemqH;k tcsufyg? tu,f I r=[=e q&mawmfrsm; yg0ifcJh-ur,f qdk&if e=t=z taeeJŒ ukdifwG,f& awmfawmfcufoGm;ygvdrfhr,f? odkŒqdk&if 'Dta&;awmfyHk}uD;[m ratmifjrifcJh&ifawmif tckvdk &uf&ufpufpufESdrfeif;cH&vdrfhr,f r[kwfbl; vdkŒ xifrdygw,f? aemufwcsufu 'Dv+yf&Sm;r+awGxJrSm Xmeqdkif&m tzGJŒtpnf;awG wdwdusus ryg0ifcJh-uygbl;? wOD;csif woD; yk*~vdu yg0ifygwfoufcJh-uolrsm;awmh &SdcJhygw,f? 'Dvdkjzpf&wm[m e=t=z &JŒ &ufpufr+ 51

udk odae-u_yD; ta-umufw&m;udk rz,f&Sm;Edkif-uvdkŒygyJ? aemuf_yD; jynfoltrsm;pk[m ab;uae vufckyfwD;ay;±HkavmufeJŒ wm0efaus jyDvdkŒ xifae-uw,f? 'g[m trsKd;om;a&; wm0efrJhr+ wpf&yfyJqdkwmudk rod-uvdkŒvnf; jzpfEdkifygw,f? e=t=ztaeeJŒvnf; bma-umifh 'Davmuf-urf;-urf; wrf;wrf; udkifwG,fvdkuf&ovJ? 'g[m t"du tcsufyg? a&$0ga&mif v+y&f mS ;r+}uD;[m wpf&ufxufwpf&uf t&Sed t f [kef ydjk yif;xefvmcJw h ,f? 'gudk olwdkŒ a-umufwmyg/ bma-umifhvJqdk&if 2008 = ck arvrSm qENcH,lyGJvkyfr,f? 'DqENcH,lyGJ[m olwdkŒ&JŒ tem*wfyg? olwdkŒpdwfóuduf a&;qGJxm;wJh 'DtajccHOya'om twnfjzpfoGm;_yDqdk&if ppfwyfu EkdifiHawmftm%m&JŒ av;yHkwpfyHkudk tvdkvdk ydkifqdkifoGm;rSmyg? olwdkŒ a&;qGJxm;wJh Oya'rl-urf;t& jynfolv$wfawmf zGJŒpnf;&mrSm udk,fpm;vS,f 440 = OD;teuf ppfwyfrS 110 = OD; (yk'fr = 109/ yk'rf cGJ =c wGi±f )+ / trsKd;om;v$waf wmfzJG ph nf;&mrSmud, k pf m;vS,f 224 = OD;teuf ppfwyfrS 56 = OD;(yk'fr = 141/ yk'frcGJ = c wGif±+)/ trsKd;om;umuG,fa&;ESifh vHkòcHa&;aumifpD zGJŒpnf;&mwGifvnf; 11 = OD;teuf ppfwyfrS 6 = OD;(yk'fr = 201 wGif±+)/ EkdifiHawmf orw a&G;cs,f&mwGifvnf; orwavmif;oHk;OD;teuf ppfwyfrS 1 = OD;(yk'fr = 60/ yk'frcGJ = c wGif±+)/ ²²² ²²² pojzifh ppfwyf&JŒ tcef;u¾udk t"duusatmif a&;qGJxm;ygw,f? 'DvdktajctaerSm a&$0ga&mif awmfveS af &;a-umifh qENc, H yl x JG cd u kd rf mS ta-umuf}uD;a-umuf_yD; tckvkd &uf&ufpufpuf òzdcGJcJhwmygyJ? 'DvdkeJŒ OD;Zif;wdkŒ&JŒ a&$0ga&mif 'Dv+dif;awG &yfwefŒoGm;cJh&wmyg?

a&$ 0 ga&mif a wmf v S e f a &;}uD ; u bmawG &vd k u f o vJ 2007 = ck pufwifbmrSmay:aygufcJhwJh a&$0ga&mifawmfvSef a&;}uD;[m &Spfav;vHk;ta&;awmfyHkaemufydkif; tiftm;t}uD;rm;qHk;eJŒ vlxak xmufcrH + twufºuGq;kH v+y&f mS ;r+wpfcyk g? 'DawmfveS af &;}uD;uae rsK;d qufopf ausmif;om;vli,fawG tajrmuftrsm; arG;xkwaf y;cJh ovd/k 52

a&$0ga7mif v+yf&Sm;r+}uD;[m wpf7ufxufwpf7uf t7Sed t f [kef ydjk yif;xefvmcJw h ,f? 'gudk olwdkΠa-umufwmyg/

tenfxdkifvkvk jzpfaewJh vlxk&JΠEdkifiHa&;pdwf"gwfudk v+yfE+d; ay;EdkifcJhygw,f? aemuf 2004 = ckESpfrSm urBmhAk'
w,fqdkwmudk aoG;eJŒ oufaojycJhyg w,f ? urB m h t v,f r S m vnf ; jref r m &[ef;awmfrsm;[m ordkif;tpOftvm rnHhbl;qdkwm odatmif a&$0ga&mifordkif; topfudk a&;xdk;vdkufEdkifcJhygjyD? 'gayr,fh 'DawmfvSefa&;}uD; udk ppfyGJ±+axmifhu -unfhr,fqdk&if txd emcJhw,fvdkŒ qdk&rSmyg? bma-umifhvJqdk awmh ay;qyfr+awG wtm;rsm;vGef;vdkŒ yg? tESpf (20)eD;yg; tcsdefawGudkpaw; _yD ; &,l c J h & wJ h 'D v + y f & S m ;r+ t wG i f ; rS m oHCmawmfeJŒ ausmif;om;jynfolrsm;pGm toufay;cJ&h ovd/k zrf;qD;axmifcs cHc&hJ ygw,f? tcsKdŒrSm ,QKwdkif ykef;a&Smifae& _yD;/ tcsKdŒu wdkif;wyg;udk xGufajy;cdkv+H cJh-u&ygw,f? 'D t ajctaeawG a -umif h jrefrmEdkifiH&JŒ jynfwGif; twdkuftcH tiftm;pkrsm; tawmftwef tiftm; csnf h e J Œ oG m ;w,f v d k Œ qd k E d k i f y gw,f ? 'Dtajctaeudk a&mufcJh&wm[m ppfcsD/ ppfwuf/ ppfxdk;/ ppfcH/ ppfzsuf/ ppfjyef qdkwJh ppf&JŒ tpDt&ifawGeJŒ rjynfhpHkvdkŒ yg? e=t=z taeeJŒ t-urf;zuf udkif wG,fr,fqdkwm od_yD;om; jzpfygvsuf tJ'Dtajctaeudk tqkwftwuf rvkyf EdkifcJhwmvnf; ygygw,f? e=t=z tae eJŒ t-urf;rzufEdkifatmif jynfytzJGŒ tpnf;rsm;eJŒ urBmu h v k or*~ tygt0if EdkifiHjcm;wdkif;jynfrsm;u xda&mufwJh zdtm; ray;EkdifcJhwm? aemufqufwGJ

jy\emjzpfwJh tzrf;tqD;udpPudk a&Smifv$JEdkifzdkŒ vHkòcHpdwfcs&wJh 0yfusif;udk óudwifrzefwD;EdkifcJhwmawG[m tm;enf;csufawGvdkŒ qdk&rSmyg? 'Daumufcsufudkcswm[m b,foludkrS &nf&G,fwm r[kwfygbl;? tajctaewpfckudk rwlwJh ±+axmifhua&m/ wlwJh ±+axmifhuyg trSeftwdkif; oHk;oyf-unfhwmyg? bmvdkŒvJqdk&if &Spfav;vHk;_yD; uwnf;u tiftm;aumif;wJh vlxkwdkufyGJqdkvdkŒ 'Da&$0ga&mif v+yf&Sm;r+[m yxrqHk;vdkŒ qdkEdkifygw,f? 'Dtwdik ;f om qufomG ;aer,fqckd &hJ if OD;Zif;wdŒk &JŒ 'Dru kd a&pDyef;wdik [ f m b,frmS vJvŒkd ar;p&m jzpfvmygvdrhf r,f? 'ga-umifhaemufwpf}udrfrSm OD;Zif;wdkŒ v+yf&Sm;r+[m t&if;enf;Ekdifor# enf;_yD; tjrwfrsm;rsm; vdkcsif ygw,f? 'Dtm;enf;csufawGudk Ekdif&mEkdif&m 0dkif;0ef;jznfhqD;-ur,fqdk&if OD;Zif;wdkŒ vdkcsifwJh yef;wdkif[m vufwurf;udk a&mufvmrSmyg?

a&$ 0 ga&mif a wmf v S e f a &;}uD ; u bmwm0ef a wG ay;ae_yD v J tckq&dk if etztpk;d &[m a&$0ga&mifawmfveS af &;rSm yg0ifvy+ &f mS ;cJw h hJ oHCmawmfawGudk zrf;qD; axmifcsxm;w,f? oDv&Sif q&m}uD;/ q&mav;awGuv dk nf; 'Dvydk J rw&m;ojzifh zrf;qD;axmifcsxm;w,f? r*~ifausmif;wkdufeJŒ omoeody`Hausmif;wkdŒukd csdwfydwfypfvkdufovkdrsKd; ausmif;wkduf awmfawmfrsm;rsm;ukd pm0gwufoH wdwq f w d o f mG ;atmif ydwq f Œdk xm;w,f? bmomomoemukd xGe;f um;jyefŒESŒH atmif pnfyifzŒHG òz;d atmif omoemðyae-uwJh/ jrefrmEkdifiHukd omoemðyEkdifavmufwJh yËd±lyajrmufaom t&yfa'ojzpfoGm; atmif arwWmykŒd _yD; qENxw k af zmfc-hJ uwJh oHCmawmfrsm;ukd &[ef;twkta,mifrsm;tjzpf ykwcf wfapmfum; cJhw,f? 'Dvkd bmomomoemukd rysufysufatmif zsufvkdzsufqD;vkyfaewJh rif;qkd;rif;npfrsm;ukd rif;aumif;rif;jrwfrsm;ESifh vJvS,ftpm;xkd; ypfEkdifa&;[m ta&;w}uD; vkyfaqmif-u&r,fh a&$0ga&mif awmfvSefa&;}uD;u ay;tyfvkdufwJh wm0efawGjzpfw,f? 'Dwm0efawGukd ausyGefatmif xrf;aqmifzkdŒqkd&if q&m 'umvufw_JG yD; b,fvt dk cuftcJrsK;d ukrd qkd ra-umufr&GŒH aemufrwGeŒf yJ &ifqidk af usmjf zwf-ur,fqw dk hJ oHEMdXmefukd ykdifykdifEkdifEkdif csrSwfEkdif-uzkdŒ vkdygw,f? wdkif;jynf&JŒ wHcGefvdkŒac:wJh &[ef;oHCmawmfrsm;udk owfjzwfcJhvdkŒ wHcGefrJh_yD; rwifhrw,f jzpfaewJh jrefrmjynfukd u,fwifEikd zf Œkd eJŒ tckjzpfay:aewJh tajctaeqk;d awGudk zsuford ;f ypf_yD; topfwzef jyefvnfwnfaqmufEkdifzkdŒqdkwJh udpP&yfawGrSm jynfya&muf'Drdkua&pD tiftm;pkrsm;eJŒ EkdifiHwum tzGJŒ tpnf; toD;oD;uvnf; 'Dxufydk_yD; óud;pm;ay;-uygvdkŒ arwWm&yfcHcsifygw,f? oaAŠ o wW m ta0&ma[mEW K

udk&ifjo

54

Oa&myygvDreftrwfrsm;/ EkdifiHwumtpkd;&rsm;ESifh jrefrmhta&;ukd wufºuGpGm aqmif¶Gufae-uaom 'g,um 'g,dumrrsm;odkŒ OD;Zif;u vd+ufv+dufvSJvSJ E+wfcGef;qufvkduf ygw,f? OD;Zif;taeeJŒ 'DyrJG mS ta&;t}u;D qk;H ta-umif;t&m (3)ckudk aqG;aEG;ajymjyvkyd gw,f? (1) tcsufu ²²²² tck OD;Zif;wkŒd jrefrmEkid if rH mS obm0ab;tEW&m,f wpfck usa&mufaeygw,f? tm;vH;k -um;_yD;-uwJhtwkdif; jrefrmjynfolawG odef;eJŒcsD_yD; toufqkH;yg;-u&w,f? ESpfoef;eD;yg; tkd;rJh tdrfrJh b0a&muf-u&w,f? aomufp&m a&r&Sd/ pm;p&m xrif;r&Sd/ aep&m tdrfr&Sd/ ac:p&m ajymp&m aqGr&Sd rsKd;r&Sd twd'kuQa&mufae-u&w,f? tJ'Dvkd twd'kuQa&mufae-u&wm[m yxrwpfcsufuawmh qkdifuvkef;rkefwkdif; a-umifh jzpfygw,f? tJ'D rkefwkdif;xuf ykdqkd;wJh 'kwd, wpfcsufuawmh ukd,fukd,fwkdifuvnf; xdxda&mufa&mufulnDcsifwJh pdwfapwem r&Sd/ ulnDEkdifwJhtajctaersKd;vnf; r&SdwJhtjyif jynfwiG ;f eJŒ Ekid if w H umu tvª&iS rf sm;&JŒ tultnDay;r+awGuv dk nf; enf;trsK;d rsK;d eJŒ aESmuf,u S f [efŒwm;aewJh ppftpkd;&a-umifhjzpfygw,f? tJ'Dvkd ppftpkd;&&JŒ nHhzsif;vSwJh pdwfapwem/ nHhzsif;vSwJh vkyfukdifaqmif¶Gufr+awG a-umifh tcsdefrSD u,fwifulnD Ekdifv#ufeJŒ 'kuQa&mufaewJhjynfolawGukd rulnDEkdifjzpf-u&w,f? 'DtwGuf raooifb h J xyfao&/ rqk;H ¶+;H oifb h J xyfq;Hk ¶+;H ae-u &w,f? tckq&dk if vlaoaumifyw k /f wd&dp>mef taoaumifykwfawGukd rz,f&Sm;EkdifwJhtwGuf umv0rf;a&m*g/ tla&mifief;zsm; a&m*g/ iSufzsm;a&m*gpwJh a&m*gqkd;awG usa&mufawmhr,fh taetxm;txd a&muf&Sdae_yDvkdŒ OD;Zif;wkdŒ od&ygw,f? tJ'gawGa-umifv h nf; vlom;csi;f pmempdw&f w dS hJ jynfwiG ;f eJŒ Ekid if w H umu tultnDay; -uzkdŒ óud;yrf;tm;xkwfae-uolrsm;ukd OD;Zif;taeeJŒ jrefrmjynfolrsm;ukd,fpm; v+dufv+dufvSJvSJ aus;Zl;wif&Sdygw,f? twd'kuQa&mufaewJh jynfolawGqDukd tultnDrsm; csufcsif;vufawGŒ tjrefqkH; a&muf&SdoGm;atmif enf;rsKd;pkHeJŒ óud;pm;tm;xkwf-uygvkdŒ OD;Zif;taeeJŒ wav;weuf ukdyJ arwWm&yfcH wkdufwGef;ajym-um;vkdygw,f? 55

(2) tcsufuawmh ²²²² tckvkd jrefrmjynfolrsm; obm0ab;qkd;a-umifh twd'kuQa&mufae-ucsdefrSm jynfol awG&JŒ'kuQukd ulnDq,fwifzkdŒxuf zGJŒpnf;ykH tajccHOya't&ukdyJ ppftm%m&Sifpepf w&m;0if wnf_rJEidk zf Œdk qkw d mcsn;f ukd rn‡mrwmvk;H yef;aewJu h pd u P dk OD;Zif;taeeJŒ awmfawmfudk roifah v#mfwhJ udpPyJvkdŒ axmufjyvkdygw,f? wu,fqkd&if jynfolawG pdwfeJŒ ukd,feJŒ uyf_yD; txkduftavsmuf wnfwnf_idrf_idrf &SdEkdifavmufwJh tcsdefwpfcktxdawmh apmifhqkdif; oifhygw,f? 'Dtcsufukd trsKd;om;'Drkdua&pD tzGJŒcsKyf tygt0if EkdifiHa&;tiftm;pkawmfawmfrsm;rsm;u axmufjyawmif;qkd cJh-uwmvnf; OD;Zif;wkdŒ -um;ae&ygw,f? tpkd;&w&yftaeeJŒqkd&if 'DaxmufjycsufawGukd wav;wpm;vufcH_yD; apmifhqkdif;wm/ a¶$Œqkdif;wmawGudk trSefvkyf&rSm jzpfw,fvkdŒ OD;Zif;awmh ¶kd;¶kd;yJ em;vnfygw,f? 'gayr,fh ppftpkd;&uawmh b,fvkdaxmuf jycsufukdrS rpOf;pm;bJ qENcH,lyGJ twkta,mifukd ZGwf usif;ycJhwm awGŒ&ygw,f? 'DqENcH,lyGJukd twkta,mifvkdŒ OD;Zif;taeeJŒ ajymqkdwmukd tenf;i,f&Sif;jy&&if ²²²² jynfolawGu vGwfvGwfvyfvyf olwkdŒ&ifxJrSm&SdwJh qENawGukd xkwfazmfcGifhr&Sdbl;? ukd,f,kH-unfwmukd ,kH-unfwJhtwkdif; ajymqkdcGifh/ aqmif¶GufcGifh vkH;vkH;r&Sd-ubl;? }uHŒckdifzGHŒòzd;a&;/ pGrf;tm;&Sif/ trsKd;orD;a&;&mtzGJŒpwJh ppftpkd;&&JŒ vufudkifwkwftzGJŒ tpnf;awGu jynfolawGukd trsKd;rsKd; _cdrf;ajcmuf-u/ t-uyfukdif-u/ zdtm;ay;-u pwmawGtrsKd;rsKd; vkyf-uw,f? vlxkawG xnfhvkdufwJh uefŒuGufqENrJawGukd axmufcHqENrJawG jzpfoGm;atmif vdrfnmnpfywf-uw,f? tòrdŒòrdŒte,fe,frSm tJ'DvkdtoHawG OD;Zif;wkdŒ r-um;csiftqkH; -um;ae-u&w,f? ppftpkd;&u olukd,fwkdif w&m;0if xkwfjyefxm;wJh Oya'awG/ enf;Oya'awGukd olukd,fwkdifvnf; azmufzsuf w,f? olŒ vufudkifwkwf tzGJŒtpnf;awGukdvnf; azmufzsuf usL;vGefapw,f? 'ga-umifhrkdŒvkdŒ OD;Zif;wkŒd taeeJŒ 'DqENc, H yl u JG dk w&m;r#ww,fvŒdk b,fvrdk S vufrcHEidk b f ;l ? 'DuxGuv f mwJh &v'fudk vnf; b,fvkdrS todtrSwf rðyEkdifygbl;? OD;Zif;taeeJŒ arwWm&yfcHyef-um;csifwmu Oya'eJŒrnD!GwfwJh 'DqENcH,lyGJ twk ta,mifu xGufay:vmr,fh &v'fawGukd Oa&my ygvDreftygt0if/ 'um}uD; rpPwmbefuDrGef; tygt0if urBmhEkdifiHtoD;oD;taejzifh vkH;0vufrcH-uzkdŒ yef-um;csifygw,f?

56

(3) tcsufuawmh ²²²² ppftpkd;&u vlxkawG&JŒ'kuQukdvnf; pmemulnDzkdŒ wufwufºuGºuG r&Sd/ olŒtm%m_rJa&;twGuf b,foŒl udrk qkd _cdr;f ajcmufzŒdk / t-uyfuidk zf Œdk / vdrn f mzkŒd / zrf;qD; axmifcszkdŒ 0efrav; qkdwmrsKd;awG qufvkyf aer,fqkd&if jrefrmEkdifiH&JŒ uH-urRm[m qkd;onfxuf qkd;vmawmhr,fqkdwmukd OD;Zif;wkdŒ rSef;qrdaew,f? ppftpkd;&&JŒ 'Dvkyf&yfawG[m 2007 = ckESpf pufwifbmvrSm jzpfyGm;cJhwJh a¶$0ga&mifawmfvSefa&;}uD;xuf ykd}uD;wJh aoG;ajrusr+awG jzpfyGm; ay:aygufvmatmif wGef;ykdŒaeovkd jzpfaew,fvkdŒ OD;Zif;wkdŒ jrifrdw,f? OD;Zif;wkdŒtvdkuawmh ²²²² 1? EkdifiHwumtultnDrsm;eJŒ csufcsif;vufwGJyl;aygif;_yD; obm0ab;'%fa-umifh twd'kuQa&mufaewJholawGukd csufcsif; tultnD ay;apcsifw,f? 2? 'g,dumr}uD; a':atmifqef;pk-unftygt0if zrf;qD;xm;wJh EkdifiHa&;tusOf;om; tm;vkH;ukd c|if;csufr&Sd csufcsif;v$wf ay;_yD; jrefrmEkdifiHrSm óuHawGŒaewJh jy\emt&yf&yfukd tiftm;pktm;vkH; yg0if_yD; vGwfvGwfvyfvyf awGŒqkHaqG;aEG;_yD; tajz&Sm apcsifw,f? tJ'gawGukd ppftpkd;&taeeJŒ tcsdeftcgrDS rvkyfbl;qkd&if/ cgwkdif;vkdyJ acgif;rmaer,f qkd&if jrefrmEkdifiH[m tajctaeqkd;awGeJŒ rvGJraoG óuH-u&awmhr,f? 'ga-umifhrkdŒvkdŒ Oa&myygvDref trwfrsm;tygt0if urBmhacgif;aqmiftoD;oD;u ppftpkd;&ukd OD;Zif; tckaxmufjywJh ESpfcsufukd tjrefqkH; aqmif¶GufvmzkdŒ tpGrf;ukefwkdufwGef;ay; -uzkdŒ/ ykHo¾meftrsKd;rsKd;eJŒ zdtm;ay;-uzkdŒ OD;Zif;u wkdufwGef;ajym-um;vkdufygw,f? urBmhjynfoljynfom;rsm; pdwfa&mudk,fyg usef;rmcsrf;om-uygap vkdŒ OD;Zif;qENðyvkdufygw,f?

OD;-obmo OD;aqmifq&mawmf jrefrmEkdifiHvkH;qkdif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ}uD; 1370 ck/ uqkefvqef; (11) &uf? 2008 ckESpf arv (15) &uf? 57

“09=== 4910— [Jvdk === r*Fvmyg” a&$rEWav;rS 'umawmfu E+wfqufvdkufaomtcg “[m = a[hvl u|efawmf aeraumif;jzpfaew,f?” &efukefu t&Sif*rBD&rS jyefvnfrdefŒ -um;wJh toHyg? qdkvdkwmuawmh tifaz:rmawGu aemufrSvdkufaewJh owif;pum;ay;wm jzpfyg onf? 'umu em;vnfvdkufyg.? tcsdefum; 2007 rwfv/ &efukefEdkifiHa&;tiftm;pkrsm; tqufrjywf v+yf&Sm;wufºuGae -ucsdef? vuf&Sd tajctaetm; qufvuf&Sifoefa&;ESifh }uD;rm;wdk;wufa&;twGuf 0dkif;0ef;tm;jznfh ay;Edkif&ef txufArmjynf rEWav;odkŒ ºuGa&mufapvdkyga-umif; 'um}uD;u zdwf-um;vdkufjcif; jzpfygonf? “OK u|efawmf wufvmcJhr,f” pufwifbmvqef; 4 &ufaeŒ rSm t&Sif*rBD& rEWav;òrdŒudk ºuGa&mufvm_yD? 'umawmf tcef;rSm yJ twlwl owif;oH;k ygw,f? cgwdik ;f vdk 300 usyfwef xrif;wpfxw k 0f ,f aºuGyef;uefjym;rSm xnfh_yD; aeŒqGrf;uyfvdkuf&.? 'um&JŒ pdwfxJrSmawmhraumif;? t&Sif*rBD&rSm zG,fzG,f&m&m qGrf;[if; csKdcsOfcJbG,fawG tjynfhtpHkeJŒ bkef;ay;oHk;aqmif&wJhaeŒum; &Sm;yg;vS.? cg;0wfouFef; wpfpHkwnf;ESifh txufArmjynfwcGifudk pnf;±kH;a&;c&D;ESifavh&Sdygw,f? oufawmfu (29) ESpfyg? t&yftarmif;aumif;w,f? tom;ta&u cyfvwfvwf? toH-oZmu om,m emaysmfbG,f? ZGJvHkŒvuawmh waeukefatmif vrf;av#mufa'opm&D ºuGcsDawmfrlavh&Sdw,f? a&$0ga&mif vG,ftdwf}uD; wvHk;awmhygyg&JŒ? taotcsm pmtdwfeJŒxnfhydwfxm;wJh vH+ŒaqmfpmawGu vG,ftdwfeJŒtjynfh? vrf;rSmawGŒor# oHCmawmfawGudk a0iSuyfvªvdkufawmhwm ygbJ? awmfvSefa&;twGufqdkv#if cufcJw,fqdkwm olŒrSmr&Sd? b,fawmhrS r_iD;jiL? olŒt,ltqu vlŒtcGifhta&;/ olŒtawG;u 'Drdkua&pD/ olŒtjrifu ppftm%m&Sifpepf csKyf_idrf;a&;/ olŒqENu vGwfajrmufa&;bJ? olajymor#pum;vHk;wdkif;[m awmfvSefa&;awGyg? ta-umufw&m;qdkwm olŒ twGuf r[kwf? olŒ,Hk-unfcsuftwGuf óud;pifay:wufzdkŒ tqifoifh jyifqifxm;_yD;jzpfonf? 58

q&meJŒ'ump awGŒcJh-uwmuawmh 2006 = ckESpf rSmyg? vGwv f yf_yD; vHòk cHwahJ e&mwck rSmaygh? jrefrmhta&; aqG;aEG; yGJav;wck vkyfjzpfcJh-uw,f? q&mawmf (3)yg;eJŒ 'umawmf (4) a,mufyg? ckawmh tusOf;axmifxJ a&mufaeyg_yD? 'um wa,mufwnf; vGwfajrmufaeqJyg? yXmef;a'oemw&m; aeŒpOfyGm;rsm;aewJh tusKd; &vm'fvdkŒ ajym-uygw,f? &vm'fu xda&mufatmifjrifcJhwJh aqG;aEG;yJGvdkŒ ajym&rSmyg? vufawGŒv+yf&Sm;&rnfh qHk;jzwfcsuf wck csrSwfEdkifcJh ygw,f? ypfrSwfu txufArmjynf rEWav;òrdŒ? &nf&G,fcsufu v#KdŒ0SuftpktzGJŒav;awG wnfaqmufa&; wm0efudk q&meJŒ'um oabmwl vufcHvdkuf-uygw,f? bma-umifhvJvdkŒ qdk&ifawmh rsKd;cspf EdkifiHa&;tzGJŒ tpnf;awG ta&miftaoG; pHk&Sdw,f? tm;rmefawGuvJjynhf/ &J&Jawmufv+yf&Sm;r+awGuvJ &ifoyf±+armp&m? owWdAswWdawG uvJ [du k &f mS ;yg;? urBm}uD;u bGŒJ wHqyd af wmfawGay;&wJh tqifh a&$rEWvmrSmu a':0if;jrjrwdŒk wzGŒJ wnf; ±ke;f uefvy+ &f mS ;ae&wm uvm;? oHCmxktwGi;f rSm vJ OD;aqmif q&mawmfrsm; vdt k yfae w,fvdkŒ cHpm;rdw,f? q&meJŒ'um óud;pm;vdu k -f uygw,f? tcsed u f m; odyf r-umvS? 6 v twGif; atmifjrifr+awGu r,HkEdkifp&myg? 'um awmfu -unfjyma&mif rGJrGJ w±kwfvkyfpufbD;av;pD;vdkŒaygh? wpf ausmif;0if wpfausmif;xGuf_yD; wpfOD;ESifhwpfOD; ,Hk-unfr+awG &atmifwnfaqmuf&w,f? avuefa0zefae±kHeJŒawmh rvHk avmufyg? óuHwkef;av;rdkŒ ajymjy&tHk;r,f? pnf;±kH;pkzGJŒwJh ae&mrSm pnf;aESmiftm;awG aumif;vmatmif armif;ESiftm; Bonding Force awG vkdtyfygw,f? tJh'Darmif;ESiftm; twGuf usq;kH r+enf; enf;eJŒaqmif&u G rf + (Low Risk Action) udk toHk;ðyarmif;ESifcJhygw,f? ydkpwmurfydef;awG/ vufurf; pmapmifawG tygt0if vlŒtcGifhta&; pmtkyfawG AGD'D,kdtacG 59

&nf&, G cf sufu v#KdŒ0u S f tpktzGŒJav;awG wnfaqmufa&; wm0efukd q&meJŒ'um oabmwl vufcv H u kd f -uygw,f?

awG tjyeftvSef a0iSjzefŒjzL;-uygw,f? &vm'fu tHh-o&avmufatmif wpfOD;eJŒ wpfOD; ,Hk-unfr+awG ckdifrmvmwmudk awGŒcJh&w,f? wpfvwpf}udrf yHkrSef -umoyaw;aeŒ v#KdŒ0SufaqG;aEG;yGJav;awGu wpfOD;udkwpfOD; aEG;axG; r+awG ay;EdkifcJhw,f? 'g[m tEW&m,ftenf; qHk;jzpfwJh “pnf;±kH;&if;wdkuf wdkuf&if;pnf;vHk;r+&&SdwJh” 'umtóuduf Political Defiance enf;emawGyg? vlwdkif;yg0ifEdkifw,f? odyfrcufcJvSyg? odkŒaomf enf;ynmawGu vlxkawG-um;xJrSm us,fjyefŒr+ tm;enf;aewmu cufvSw,f? q&mawmf aeŒqGrf;pm;_yD;wmeJŒ òrdŒwpfywf vdkif;um;awGpD;_yD; vufurf;v+HŒaqmfpmawG a0iS -uw,f? wpfausmif;0if wpfausmif;xGuf E+wfquf-uw,f? _yD;awmh tifwmeufqdkifrSm waeŒwm tcsdefðzef;vdkuf-uw,f? pufwifbm (5) &ufaeŒn a&'D,dkowif;u vnfqHar$;awG axmifxvmovdk 'umrSmcHpm;vdkuf&w,f? _idrf;csrf;pGm arwWmydkŒ-uwJh yckuULoHCmawmfawGudk t-urf;zuf &ufpufwJh owif;yg? qufcgqufcg emaxmif&if; rsufpdxJrSm jrifa,mifvmw,f? wcgu 'umaecJhzl;wJhòrdŒyg? tdyfvdkŒraysmfEdkifwJh nawG&JŒtpvJ jzpfygw,f? aemufaeŒreuf 9 em&DavmufrSm t&Sif&mZESifh nd‡E+dif;&ef q&m'um vrf;av#muf xGufvm -uw,f? tqifoifhyif q&mawmf t&SifacrdENyg a&muf&Sdaeyg_yD? tajctaeawG aqG;aEG;n‡dE+dif;_yD;wJh aemuf Statement wpfck xkwjf yefvu kd b f Œkd oabmwlvu kd -f uygw,f? trsK;d bmom omoemudk ±dik ;f jypGm apmfum;cJhonfh etztzGJŒtm; oHCmxkwpf&yfvHk;u yl;aygif;yg0if uefŒuGuf-uyg&ef Ed+;aqmfwkdufwGef; xm;jcif; jzpfw,f? txufArmjynf oHCmhomr*~DESifh &[ef;ysKdor*~ (&efukef)wdkŒ yl;wJGJ_yD; xkwfa0wmyg? Printer u raumif;wJhtwGuf pdwfóuduf rxkwfa0EdkifcJhygbl;? "mwfyHk±dkuf_yD; tifwmeufuaz; ajy; -u&jyefygw,f? aeŒ 11 em&Dausmfae_yDrŒkd tdraf wmf&m ta&SŒbufwef;u xrif;qdik af v;rSm 0ifa&muf bke;f ay; awmfrlw,f? 'Daemuf 25vrf;u NET qdkifrSm 0if_yD; v+yf&Sm;vdkuf-uygw,f? nae 3em&D xdk;oGm;_yDrdkŒ cyfoGufoGuf qdkifuxGufcJh_yD; qdkuUm;wpfpD; ac:vdkuf&onf? rD'D,mawGeJŒ tifwmAsL;bdkŒ csdef;qdkxm;wJh tcsdefu eD;uyfaewJhtwGufyg? 60

'umoHk;ae-u zkef;qdkifwpfqdkifudk oGm;-uw,f? 25vrf;u csKdifhcGufawGu c&D;zifhaES;atmif aESmuf,Sufae-uovdkygbJ? q&mawmfu 'Djzpf&yfudk xdxdrdrd toHk;csvdkuf jyefyg.? “wdkif;jynfudk acsmuf xJ qGcJ saewm[m etzyg” qdw k hJ w&m;awmfukd qdu k mU ;q&mtm; a[m-um;awmfr&l if; vrf;ay:u csKid chf u G f 2 awGudk vufn‡dK;eJŒxdk;xdk;jyaeygava&m? aumif;avpG? 'umu (om"k) ESpfcGef;awmh ac:vdkuf&onf? q&meJŒ 'umayudk;? pufwifbm 9 &uf eHeuf t±kHqGrf;twGuf oif;ydawmuf vBuf&nfqdkifrSm xdkif-uw,f? q&mawmfu xrif;qDqrf;ESifh ta-umf (4) ck? 'umu usqdrfhwcGufeJŒ tD-umauG;/ _yD;wmeJŒ qdkifuxGuf vmygw,f? jy\emu pwufvmygava&m? wdkuftkyfq&mawmf. vufaxmuf t&Sifrax&f}uD;u ysmysmovJeJŒyg? pdk;&drfr+awGudkvJ jrifae&ygw,f? 'um}uD; 'um}uD;&JŒ owif;awGu t&yfxJrSm odyf}uD;ae_yD? 'Dae&mu acwWa&Smifaeay; apcsifw,f 'um}uD;wJh? 'umu cyfjrefjref acgif;oHk;av;csuf qufwdkuf_idrfhvdkufyg.? odyfawmhrxl;jcm;/ ar#mfvifhxm;_yD;om;xJu wpfckyg? raeŒu rax&f}uD;ausmif;udk ppfAdkvf (4)a,muf um; (2)pD;eJŒ a&mufvm_yD; zkef;eHygwf (4)ck ay;xm;cJhwm 'umu od_yD;jzpf.? rax&f}uD;eJŒ i,foli,fcsif;awGyg? 'um}uD;uvJ rax&f}uD; vufpGJawmfyJav? jzpfpOfawGudk 'um&JŒausmif;xdkifq&mawmftm; yef-um;vdkuf_yD; ±kdaopGm OD;oHk;}udrfcsvdkufyg w,f? cGJcGmcJh&jcif;awGxJu wpfckyJaygh? rxl;Zmwfcif;&ayawmhrnf? q&meJŒ 'um ajcOD;eJŒ 'l;wnfh&m xGufvmcJh&jyefw,f? ±kwfw&uf “tvªem;eD;rS em;wzuf jzwf&wJh” tajctaeeJŒ óuHawGŒvdkuf&.? t&Sif&mZvnf; c&D;aqmiftdwfudk jyifqifaeyg_yD? a&mufrqdkufyif 'um}uD; usKyf&efukefudk 'DaeŒ qif;&r,fwJh? ta&;}uD;udpPwpfck ay:vmjcif;jzpf.? &efukefomoemhwuUodkvfrS oli,fcsif;awGudpP jzpfaewmrdkŒ acgif;ndrfhvdkuf&onf? jzpfEdkifv#ifawmh 'D&ufawGrSm t&Sif*rBD&ESifhtwl &Sdaeapcsif.? t&Sif&mZ. tm;rmefawGudk 'umu jrifawGŒ&_yD; jzpfonf? eufeJaom tòyH;udk ydkifqdkifxm;.? yHko¾mefu ao;ao;oG,foG,f? avoHu aysmhaysmhajymif;ajymif;? }uD;rm;vSwJh olŒ&JŒtm;rmefawGu

61

jrifEdkifbdkŒ cufvS.? vufoD;qkyfudk cyfqwfqwfuav; v+yf&Sm;&if; “atmif&rnf=atmif&rnf”[k aºuG; a-umfwwf.? tda¹ENou d mQ aumif;.? -unfnKd zG,&f mtqif;ESihf odraf rGŒvS.? 'umu OD;oH;k }udrf nGwv f u kd f ygw,f? q&mawmft&Si*f rB&D u ywÎeu d KU Z…e uHaqmif&ef tajctaeudk &Si;f jyum oabmxm; awmif;vdu k f onf? t&Sif&mZu (om"k = om"k = om"k)vdkŒ oHk;}udrf ac:vdkufavonf? q&meJŒ'um qufav#mufvmum (26)vrf;xdyu f vrf;ab;zke;f av;ESihf qufo, G v f u kd o f nf? ,QifowfrSwf xm;aomae&mu tajctaeraumif;/ owif;aygufoGm;cJh_yDrdkŒ tjcm;wpfae&m ajymif;vdkuf &.? aps;csKdawmfa&SŒrS vdkif;um;pD;vdkuf-ujyefygonf? csdef;xm;wJhrSwfwdkifrSm q&m'um qif;vdkuf.? uGuw f yd g? t&Siaf crdEEN iS t hf wl &efuek rf ºS uv G maom q&mawmft&SiOf ;D -obmoESihf t&SiOf ;D awZ wdkŒ (3)yg;u qD;óud aewmawGŒ&ygw,f? qHkrd-u_yD;aemuf q&mawmfawGu a&SŒuºuGygw,f? 'umu tajctaeawGudk tuJcwf&if; ay (30)tuGm aemufu apmifh-unfh&if; vdkufcJhygw,f? OK yg.? tm;vHk; wdkufausmif;atmufxyfudk 0ifa&muf_yD;wmeJŒ wòydifeuf ausmif;xdkifq&mawmfu wHcg;awG ydwfvdkufawmh.? yDwdawGu b,fua&mufvmrSef;rod/ 'umhb0wouf rarh&ufEdkifwJhaeŒyg? t&SifOD;acrdEN/ t&SifOD;-obmo/ t&SifOD;awZESifh t&Sif*rBD&wdkŒ 4 yg;tm; &mZmh&mZmESifh &mZm"d&mZm awGcsnf;yg? tm;rmefawGutjynfh/ enf;y&d,m,f awGu tv#Hy,f/ ynm&SdawGvnf; jzpf/ A[kokwawGuvJ ºuG,f0eJŒ rdkŒ qHk;jzwfcsufawGu &Sif;vif; jywf om;vSay.? avhvmoltaejzifh uAsm0goem&Sif q&mawmfwyg;vnf; &Sdaeonf? wckawmhvdkae.? pmpD &ef uGefysLwmuawmh r&Sd? awmfygao;.? t&SifOD;-obmorSm vufudkifzkef;wvHk; ygvmonf? EdkŒr[kwf &ifawmh rD'D,mESifh AsL;bdkŒ tcuftcJawGŒ&ayOD;rnf? wHqdyfwHk;wck vdkaewJhtwGuf 'um òrdŒxJwacguf qdkuUm;eJŒ jyef,lay;&ao;.? 1990 = ckESpf ywÎeuUKZ…e uHaqmif oHCmhor*~D wHqdyfwHk; jzpfyg w,f? 'umjyefa&mufawmh Statement wpfck a&;qGJ _yD;yg_yD? jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ}uD; zGJŒpnf;vdkufa-umif;ESifh

jref r mEd k i f i H v H k ; qd k i f & m oHCmhwyfaygif;pktzGJŒ }uD; zGJŒpnf; vdu k af -umif;ESihf etz ppftyk pf t k m; awmif;qdck suf (4)ck yg0if_yD; 62

etz ppftkyfpktm; awmif;qdkcsuf (4)ck yg0if_yD; 17=9=07 aeŒxd rvdkufavsmyg u oHCmhwyfaygif;pk tzGŒJ }uD;rS OD;aqmif I qENjyrnfjzpfa-umif; yg0ifygw,f? qd k u U m ;wpf p D ; 0if v m_yD ; b&dwfqGJoHu|dueJ wcsuf-um;vdkuf &onf? wcg;zGifh_yD; ygvmaom xrif; xkyfawGudk qD;,lvdkuf.? tifzufawGeJŒ xkyfydk;xm;wmjzpfygw,f? 'Dtwdkif;bJ xdkifaewJh zsmay:rSmyJ pkyHkcsvdkufonf? rSww f rf;wif"mwfykH ±du k , f l vdu k jf yefyg.? wpfO;D wpfxyk u f spyD g? zsmay:rSmyJ txkyf jzefŒum 0dik ;f zGŒJ I bke;f ay; oH;k aqmifawmf rl -uavonf? tifzufeHŒ oif;oif; a-umifyh v J m;? a&$vuf&mu aumif;vdŒk yJ vm;/ qmavmifaevdkŒyJvm;awmh rod wuf? tifzufyJusefrS &yfvdkuf-u.? t&Sif*rBD&um; uAsmu,m vufokwf _yD;aemuf rD'D,mawG wyHkwacgif;eJŒ AsL; aeavawmhownf;? aemufyikd ;f jzpfpOfawGukd tm; vHk;u odawmfrl-uwJh twGuf 'um pmrzGJŒvdkawmhyg? odkŒaomf owif;pum; av;awmh qd k c sif y gao;.? &uf p uf ,kwfrmwJh etz ppftkyfpkrSm taxGaxG t-uyf t wnf ; aygif ; aomif ; ajcmuf axmifeJŒ ,aeŒ&ifqdkifae&yg_yD? jynfol vlxkw&yfvHk;uvnf; ppftm%m&Sif pepfudk &GH&Smrkef;wD;ae-uyg_yD? awmf vSefa&;um; ra0;vSawmhay?

jynfoal wGu a-umufaewm r[kw?f b,fawmhrS pm;r0if tdyrf aysmf Edik af tmif a-umuf&ŒHx G w d v f efŒaeolawGu awmh etz ppfAv kd cf sKyfwpkom jzpfw,f ppftm%m&Sifpepf usqHk;a&;onf t"du qdkwJh bHkoabmxm;wlnDr+&SdaewJhtcsdefvnf; jzpfygw,f? wu,fh jzpf&yfrSefum; jynfolawGu a-umufaewmr[kwf? b,fawmh rS pm;r0if tdyrf aysmEf ikd af tmif a-umuf&ŒHG xdwv f efŒaeolawGu awmh etz ppfAdkvfcsKyfwpkom jzpfw,fvdkŒ &Sif;&Sif;vif;vif; oabmayguf em;vnfxm;-uapcsifygw,f? olwdkŒðycJhwJh &uf puf,kwfrmr+awGu olwdkŒxH jyefvmawmhr,fqdkwm ppfAdkvf csKyfawGu odae-uyg_yD? 'D t csd e f r S m ta&;}uD ; wmu q&meJ Œ 'umvd k Œ óudwifjyifqifum pnf;aESmiftm;jynfh0onfh tpktzGJŒav;rsm; v#KdŒ0SufpGmwnfaqmufxm;Edkifw,fqdkygv#if r-umawmhaom umv0,f }uD;rm;cdkifrmonfh People Power qdkwm {uef rkcs ay:aygufvm&rSm jzpfygw,f? TodkŒqdkv#if vlwdkif;vlwdkif; u “'g igwdŒk ud, k w f ikd f yg0ifwu kd , f v l Œkd &cJw h hJ vGwv f yfI w&m; r#w_yD; _idrf;csrf;aom zGHŒòzd;wdk;wufonfh 'Drdkua&pD zuf'&,f jynfaxmifpk jrefrmEdkifiHawmfopf}uD; jzpfw,fvdkŒ” *k%f,l 0ifhºuGm;Edkif-urSm jzpfyga-umif; trsKd;aumif;om; trsKd;aumif; orD; taygif;wdkŒ? vltcsif;csif;ESdyfpufjcif; uif;a0;-uygap

OD;vif; (31=7= 08) 63

Ak'<jrwfpGm&Sifawmfbk&m;u avmuDa&;udpP rsm;ESihf uif;uif;&Sif;&Sif;aecJhaomfvnf; ol. oGefoif a[m-um;csufrsm;u EdkifiHa&;usihfpOfwGif aumif;rGefaom tpdk;&pepfESihf aumif;rGefaom tkyfcsKyfolrsm;vdktyf a-umif; tav;ay; a[m-um;xm;cJhygonf? Ak'
arwWmysuf,Gif; tap;ruyfEdkif jzpfae-u& onhf taetxm;rSm tHh-ozG,f&m r[kwf awmhay? vGecf ahJ om q,fpEk pS f (2)ckwm umvtwG i f ; w&m;0if p m&if ; rsm;t& ta&twGuf (4) odef;cefŒ&Sdrnhf oHCmxk rsm;ESihf wdkif;jynftkyfcsKyfaeaom ppfAdkvf csKyfrsm;t-um; qufqaH &;rSm tqifracsm bJ &SdaechJygonf? ppftpdk;&u EdkifiHa&;t& wufºuGaom/ xif&mS ;aom oHCmtrsm;udk axmifoGif; tusOf;csr+rsm;vnf; &SdcJhyg onf? 1988 = ckESpf ppftpdk;& tm%m& vmcsdefrSqdkv#if oHCmtyg; (300) ausmf udk twif;tusyf vl0wfvJapcJh_yD; ESpf&Snf axmif'%frsm; csrSwftjypfay;cJhygonf? oH C mrsm;ud k “bk & m;om; awmfrsm;” [k jrefrmhvlr+todkif;t0ef;u owfrSwfxm;-u_yD; ppfom;ESihf&J ta& twGuf (4)odef;cefŒ&Sdonhf vufeufudkif wyfrawmfrSvGJv#if oHCmhtzGJŒtpnf; onf t}uD;rm;tcdkifrmqHk; usef&Sdaeonhf

vlr+tzGJŒtpnf;vnf; jzpfonf? vlxkESihf eD;uyfpGm aexdkif-uolrsm;jzpfonhf tm;av#mf pGm/ aeŒpOf &yf&mG twGi;f qGr;f cHaepOftcsed t f wGi;f Y omref jrefrmjynfoltrsm;pk. qif;&Jusyfwnf;vmr+udk udk,fwdkifrsufjrif óuHawGŒae-u&olrsm;vnf; jzpfygonf? jrefrmEdik if . H ,kwaf vsmh usqif;vmaeaom taetxm;udk olwdkŒu rsufjrifudk,fawGŒ odjrifcHpm;Edkif-uygonf? ydIk ta&;}uD;aomtcsufrmS &[ef;oHCmrsm;Y ydkIaumif;rGefaom uGef&ufcsdwfqufr+/ vlr+tquftoG,f ESihf -oZm v$rf;rdk;Edkifr+ &Sd-uygonf? EdkifiHa&;wufºuG v+yf&Sm; olrsm;xufyif ydkIcsdwfqufr+ aumif;ao;onf[k qdkEdkifyg vdrhfrnf? ta-umif;rSm EdkifiHa&;v+yf&Sm;olrsm;rSm tpOfojzihf apmihf-unhfr+atmufwGif&Sdae_yD; axmifoGif;tusOf;cscH&jcif;/ Edik if &H yfjcm;odŒk xGuaf jy;wdr;f a&Smifapjcif;wdŒk jzihf tpOfEydS u f yG f cHae-u&aoma-umihfvnf; jzpfygonf? bke;f awmf}u;D ausmif; yk&0k%t f wGi;f oDwif;oH;k aexdkifae-uaom/ w&m;"rR avhvmtm;xkwfae-uaom oHCmawmfrsm;taejzihf TodkŒ ppftpdk;&udk ykefuef&ef twGuf }upH nftm;xkwaf e-uvdrrfh nf[k rnfou l ar#mfvihf xm;ygvdrhfrnfenf;? odkŒaomfvnf; jrefrmhEdkifiHa&;ordkif;wGif &[ef;awmfrsm;u t"duusaom tcef;u¾u yg0if v+yf&Sm;cJh-u_yD; olwdkŒu TodkŒ }uD;us,fajymifajrmufvS aom/ tEW&m,f}uD;rm;vSaom vkyfief;rsKd; vkyfaqmif&ef twGufvnf; &J0HhcJh-uolrsm;jzpfonf? TodkŒ &[ef;oHCmrsm;udk,fwdkif EdkifiHa&;wGif yg0ifoihf roihf qdkonfrSm aqG;aEG;tjiif;yGm;zG,fudpP jzpf aomfvnf; Edik if aH &;wGif bke;f }uD;rsm; yg0ifae-uonhf tcef; u¾rSm rsm;pGmtjiif;yGm;zG,fjzpfouJhodkŒ tkyfpdk;aeaom ppftpdk;&twGufvnf; _cdrf;ajcmufr+w&yf jzpfaeygawmh onf? 65

,cif u mv yk e f u ef r + r sm;

yxrOD;pGm rdrdudk,fwdkifoduQmcs ouFef;pGefŒ-u_yD;rS ckcHawmfvSefa&;ppfyGJwGif yg0ifvmcJh-ujcif;jzpfonf? olwdkŒu &[ef;oHCmrsm;taejzihf olŒtouf rowf& [laom wm;jrpfxm;onhf oDvoduQmyk'f pnf;rsOf;rsm;udk vdkufemaomtm;jzihf TodkŒaqmif &GufcJh-ujcif;vnf; jzpfonf? tjcm;ol y k e f tmZmenf w OD ; jzpf o l q&mpHrSmvnf; &[ef;ðycJhzl;ol bkef;}uD;vlxGuf wOD;jzpfonf? olu _Adwdo#wdkŒ. tcGefpnf;-uyfr+ udk qefŒusiIf om,m0wDc±dik w f iG f v,form;wdŒk udk OD;aqmifum olykefxcJholjzpfonf? udkvdkeD tkyfcsKyf ol _Adwdo#wdkŒu Tykefuefr+udk vufeufudkif wyf tiftm; (10˜000)cefŒ apv$wfI acsr+ef;cJh-u& onf? q&mpHudk zrf;qD;&rd_yD;aemufydkif;wGifvnf; ao'%fay;uGyfrsufcJh-ujyefonf? q&mpHbufrS a&SŒaevdu k cf o hJ l xdyw f ef; jrefrma&SŒaewOD;rSm a'gufwmbarmfjzpf_yD; *syef acwf tpdk;&wGif jrefrmEdkifiH. t"dywdjzpfvmcJh onf? odkŒaomfvnf; &[ef;oHCmtm;vHk;u vufeufuikd af wmfveS af &;twGuf pnf;±k;H aqmif&u G f cJh-uonfr[kwfyg? jrefrm&[ef;awmf (2)yg;url t-urf;rzufonhf t[d\enf;udk wdkufwGef;tm; ay;cJh-uonf? OD;0dpm&ESihf wjcm; OD;OwWrtrnf& onhf &[ef;wyg;wdkŒurl udkvdkeDqefŒusifa&; v+yf &Sm;r+rsm;twGuf axmifwGif; ESpfaygif;rsm;pGm tusOf;cscHcJh-u&onf? ol w d k Œ ud k v nf ; jref r mh o rd k i f ; wG i f ol&Jaumif;rsm;tjzpf uAsnf;wifxm;cJh-uygonf? urBmtESHŒ c&D;qefŒvmcJhaom OD;OwWrrSm &cdkifjynf

,cif_Adwo d #udv k ekd D e,fcsŒJ qefŒusiaf &; v+yf&Sm;r+rsm; umvuyif &[ef;oHCmrsm;u yg0if v+yf&Sm;cJh-uonf? oDaygrif; eef;cscH&I jynfyodkŒ ydkŒcH&_yD;aemufydkif; vufeufudkifckcH qefŒusifa&; v+yf&Sm;r+rsm;wGifvnf; oHCmrsm;u t&yfom;rsm; ESihf yl;aygif;um awmfvSefcJh-uzl;onf? oH C mrsm;t-um;wG i f q&mawmf OD;OwWru oHCmhtmZmenftjzpf pHxm;cJh-uonf? olu pvif;a'owGif awmfvSefykefuefol 3˜000 ausmfudk OD;aqmifI rEœav;eef;awmf xD;usKd; pnf a yguf j zpf c J h & _yD ; aemuf y d k i f ; umvrsm;wG i f OD;aqmifolykefxcJholvnf; jzpfonf? AdkvfOwWr[k xif&Sm;aom &[ef;wjzpfvJ olykefAdkvfudk 1889 ckESpfwGif _Adwdo#wdkŒu zrf;rdum óud;ay;uGyfrsufcJh onf? pdwf0ifpm;zG,faumif;aomtcsufrSm ordkif;rSwfwrf;rsm;t& rdrdqENtavsmuf vufeuf pGJudkifawmfvSefcJh-uaom &[ef;oHCmrsm;onf

oDaygrif; eef;cscH&I jynfyodhk ydchk &H _yD;aemufyi kd ;f vufeufui kd cf ck H qefu h sifa&; v+y&f mS ;r+rsm;wGiv f nf; oHCmrsm;u t&yfom;rsm;ESiy fh ;l aygif;um awmfveS cf jhJ uzl;onf? 66

e,frS vltrsm;av;pm;-unfndK-uaom &[ef;awmfjzpf_yD;/ ta[mtajymaumif;olvnf; jzpfonf? ol. vGwfvyfa&;awmif;qdkonhf a[m-um;csufrsm;udk ol&d,owif;pmwGif &J&JawmufazmfjycJh-u_yD; olu w}udrfwGif _Adwdo#bk&ifcH qm&,f*sDe,f u&ufa'gufudk t*FvefjyefoGm;&ef a[m-um;cJhonhf rdeŒf -um;csurf mS vnf; ordik ;f wGif xif&mS ;use&f pfczhJ ;l onf? TodŒk udv k ekd t D &Sirf sm;udk qefŒusiaf [majymcsuf a-umihfvnf; axmifoGif; tusOf;cs cHcJh&oljzpfonf? OD;OwWruJo h Œkd yif q&mawmfO;D 0dpm&rSmvnf; &J&aJ wmufa[m-um;csurf sm;a-umihf t}udrrf sm;pGm axmifoGif; tusOf;cscHcJh&_yD; &ufaygif; 166 &uf-um tpmtiwfcHqENjy_yD;aemuf 1929 ckESpfwGif axmif wGif;Yyif ysHvGefawmfrlcJh&onf? olŒudktusOf;cscJh&mY tvkyf-urf;ESihfaxmif'%f tjypfay;cHcJh&jcif;jzpf_yD; _Adwdo#tm%mydkifrsm;u twif;tusyfvl0wfvJjcif;ukd cHcJh&onf? TodkŒaom &[ef;awmfrsm;. ajymifajrmufonhf v+yf&Sm;r+rsm;onf vGwfvyfa&;wdkufyGJwGif yg0ifvmcJh-uonhf v+yf&Sm;olrsm;ESihf ausmif;om;rsm;twGuf pHðytm;uszG,f jzpfapcJhonf? ynm&Siw f OD;jzpfol rdu k u f ,f rif'v J q f if (Michael Mendelson) u ol. “oHCmrsm;ESifh jrefrmEdik if aH wmf” (Sangha and State in Burma) [k trnf&aompmtkyw f iG f udv k ekd t D yk cf sKyforl sm;u EdkifiHa&;t& wufºuGxufoef-uaom &[ef;oHCmrsm;udk “t0ga&mifouFef;0wf qlylv+HŒaqmfolrsm;”[k ac:a0:orkwfcJh-ua-umif; a&;om;xm;_yD; tvm;wlyif vuf&Sd ppfacgif;aqmifrsm;uvnf; qENjyae-u aom &[ef;oHCmrsm;udk azmfjyac:qdkaeyHkrSmvnf; pdwf0ifpm;zG,fjzpfonf? txufazmfjyyg ordkif;ynm&Sifu a&;om;cJh&mY _Adwdo#tkyfcsKyfolwdkŒu &[ef;oHCmrsm;. vlr+tzGJŒtpnf;twGif; -oZm}uD;rm;r+udk tHhtm;oihfcJh-u&onf[k qdkonf? TodkŒjzihf 1885 = ckESpf jrefrmEdkifiHudk usL;ausmfodrf;ydkuf_yD; r-umrDrSmyif “omoemydkif” [laom zGJŒpnf;yHkudk y,fzsufcJh-uonf? 67

twdwfumvrsm;u jrefrmbk&ifrsm;u oHCmrsm; udk }u;D -uyfxed ;f uGyEf ikd &f eftwGuf omoemydik &f mxl;udk cefŒtyfchJ -u_yD;/ &[ef;awmfrsm; 0denf;ESihftnD usihf}uHapa&;/ "rRpmay ydkŒcsoif-um;a&;twGuf wm0efay;cJh-uonf? odkŒaomfvnf; Twm0ef&Sdoludk &[ef;oHCmrsm;tm;vHk;u vufcHcJh-uonf r[kwyf g? wd;k wufonhf t,l&o dS nf[k ,lq&onhf a&$usi*f % kd ;f u qefŒusifcJh-uzl;onf? xdkŒtjyif jrefrmEdkifiH&Sd oHCm*dk%f;uGJ rsm;t-um;wGifvnf; tjiif;yGm;zG,fudpPrsm;/ t,ltqa&;&m uGJjym;r+rsm; &SdaecJh_yD; oHCmrsm; tcsif;csif;t-um;wGifvnf; *dk%f;tvdkuf tm;òydifr+ yËdyuQrsm; &SdcJh-uonf?

(18)&mpk ukef;abmifrif;pdk;pHpOfumvwGif &[ef; oHCmrsm; ouFef;rnfodkŒ rnfyHkpnf;&rnfESihf ywfoufI oHCm rsm;t-um; tcsif;rsm;cJh-uzl;onf? TodkŒtjiif;yGm;cJh-uaom oHCm*dk%f; (2)ckt-um; wkH*dk%f;ESihf ¶Hk*dk%f; [lIvnf; ay:aygufcJhzl;onf? jrefrmynm&Sif OD;wifarmifarmifoef;. rSww f rf;rsm; t& awmifilrif;qufESihf ukef;abmifrif;quf umvrsm;wGif oHCm*dk%f;wckcktay: qnf;uyfudk;uG,fr+tay: tajccHI vnf; oHCmxkt-um; tm;òydifr+rsm; }uD;xGm;cJhzl;onf? 1782 = ckESpfwGif bdk;awmfbk&m;u Ttjiif;yGm;aer+rsm;t-um; 0if 68

a&mufpGufzuf&ef jzpfvmapcJh_yD; wkH *dk%f;bufrS &yfwnfay;cJhawmhonf? _Adwdo#udkvdkeD tkyfcsKyfa&; umvwGif 0g&ihft&m&SdwOD;jzpfol Adkvf rSL;}uD; tuf'f0yf qav'if (Col Edward Sladen) u oHCmawmf rsm;. pGrf;yum;udk em;vnfoabm aygufoljzpf_yD; Ak'
±dk;&m tpOftvmjzpfonf? vltrsm; twGuf aumif;usK;d ukov kd jf zpfaponf [k qifajcay;ajymqdkaejcif;rSm txl; uGJvGJae_yD; ysuf&,fðyzG,faumif;aom udpPvnf; jzpfaeonf? vGwfvyfa&;&_yD; aemuf ydik ;f wGif Ak'b < momudk ESpEf pS u f mum ,Hk -unfudk;uG,fol ,cif0ef}uD;csKyf OD;Ek tkyfpdk;pOf umvrsm;rSvGJI Ak'
[l a om pmtk y f w G i f a&;om;cJ h & mY

“*dk%f;uGJrsm; trsKd;rsKd;wnf&Sdaer+a-umihf OD;Ek taejzihf Ak'< bmomudk EdkifiHawmf. txuftaqmuftOD; zGJŒpnf;yHkwGif pepf wus xnhfoGif;zGJŒpnf;Edkif&efESihf 1954=ckESpfwGif qXr oHCm &wemwifyGJudk usif;yóud;pm;cJhaomfvnf; xda&mufaom ðyjyif ajymif;vJr+rsm; rvkyfaqmifEdkifcJhyg” [k oHk;oyfazmfjycJhonf? xdkŒtjyif OD;Eku 1961 = ckESpfwGif Ak'
OD;ae0if;u &[ef;oHCmrsm;udk ‚if;.twdkuftcH jzpfvmEdkifolrsm;[k owfrSwfxm;cJh_yD; &[ef;oHCmrsm;udk xdef; csKyfxm;Edkif&ef rwluGJjym;aom enf;AsL[mrsm; csrSwfcJhonf? 1960 = ckESpfrsm;tv,fydkif;umvwGif ppftpdk;&u oHCmhpHknD nDvmcHudk ac:,lusif;yay;cJh_yD; &[ef; oHCmrsm;udk oHCmh rSwfyHkwifuwfjym;rsm; xkwfay;cJhonf? &[ef;ysKdrsm;ESihf ausmif; xdkifq&mawmfrsm;u Ttpnf;ta0;ESihf cyfuGmuGmaecJh-u ygonf? 1980=jynhfESpf EdkifiHawmfoHCmh r[mem,utzGJŒ zGJŒpnf;r_yD;pD;rDumvtxd OD;ae0if;u oHCmrsm;udk aumif;pGm 69

xdef;csKyfxm;Edkifonf[k rqdkEdkifcJhyg? aemufydkif;wGif oHCmrsm;udk oduQmcs -oZmusqif;ap&eftwGuf pepfwus pDrHaqmif&Gufxm;aom v+yf&Sm;r+rsm;udkvnf; aqmif&Gufvm cJhygonf? TpDrHudef;rsm;teufrS wckrSm -oZmwduUr }uD;rm;aom q&mawmfoHCmawmfrsm;udk oduQmusqif;ap&ef aqmif&Gufjcif;jzpf_yD; odrfjzL q&mawmfudk trsKd;orD;wOD;ESihf _idpGef;onf[k pGyfpGJum oduQmcsvl0wfvJapcJhygonf? TpDrHcsuf raqmif&GufrDumvtwGif;wGif tpdk;&. axmufvSrf;a&;t&m&Sdrsm;/ owif;ay; rsm;u &[ef;rsm;tjzpf ta,mifaqmifI bke;f }uD;ausmif;rsm;twGi;f xd;k azmuf0ifa&mufum &[ef;rsm;ESifh ausmif;xdkifq&mawmfrsm;. owif;tcsuftvufrsm;udk pkaqmif;&,lapcJhygonf?

OD;Eku 1947=ckESpfwGif 0dy\emw&m;usihfpOfrsm; oif-um;ay;yg&ef zdwf-um;cHcJh&aom Edik if w H umtv,fwiG f xif&mS ;ausm-f um;onhf r[mpnf q&mawmf tygt0if tjcm;xif&mS ;onhf oHCmrsm; udkvnf; TpDrHcsufwGif ypfrSwfxm;aqmif&GufcJhygonf? rEk\aA'ynm&Sif *kpwyf a[mufwfrif; (Gustaaf Houtmann)u ol. “jrefrmEdkifiH. yËdyuQEikd if aH &;wGi;f &Sd pdwyf ikd ;f qdik &f m,Ofaus;r+” (Mental Culture in Burmese Crisis Politics) qdkaom pmwrf;wGif azmfjya&;om;cJh&mY jrefrmtpdk;&taejzihf “r[mpnfq&mawmfudk oduQmcs&ef &nf&G,fjzefŒcsdaom pm&Gufpmwrf;rsm;Y q&mawmfu ewfudk;uG,fa-umif; pGyfpGJxm;_yD;/ jrefrmEdkifiH&Sd Ak'
tpk;d &u aqmif&u G af ompDrcH surf sm;onf wcgw&HwiG f xl;xl;qef;qef; Edik v f yS gonf? aumvm [vudk t&ifxkwfv$ihf_yD;rS ta&;,l aqmif&Gufavh&Sdonf? Oyrmtm;jzihf &efukef&Sd bkef;}uD;wyg;jzpfol OD;vmbqdkv#if vlom;pm;ol [lIvnf; xkwfv$ihf ausmfapmapcJhygonf? tjcm;aom ausmf-um;onhf &[ef;oHCmrsm;rSmvnf; TodkŒraumif;owif; xkwfv$ihfausmfapmcH-u&_yD; vl0wfvJ oduQmcscH&jcif;/ odkŒr[kwf tdrfeD;csif;xdkif;EdkifiHodkŒ xGufajy;-u&jcif;rsm; &SdcJhygonf? OD;ae0if;u “oHCmxktwGif; ðyjyif ajymif;vJa&;” pDrHcsufudk atmifjrifpGm taumiftxnfazmfEdkifcJh_yD; “oHCmh oefŒpifa&; pDrHudef;”[k vlodrsm;cJhygonf? oHCmhem,utzGJŒ zGJŒpnf;_yD;aemufydkif;wGif tpdk;&u ouf}uD;0g}uD;q&mawmfwcsKdŒ. axmufcHr+ &&Sdvmatmif pnf;±kH;EdkifcJhygonf? odkŒaomfvnf; OD;ae0if;u Ak'
at;csrf;apa&;twGuf arwWm&yfcHcJh-uygonf? 1988=ckESpf -o*kwfv &efukefòrdŒwGif; ypfcwfacsr+ef;owfjzwfr+rsm; _yD;onhftcg &[ef;awmf rsm;u toufrsm; qHk;±+H;aoa-u-u&onhftwGuf 0rf;enf;a-umif;ajymqdkcJh-u_yD; ppftpdk;&udkvnf; rif;usihfw&m; (10)yg;ESihftnD wdkif;jynfudk tkyfcsKyfyg&efyef-um;cJh-u&m jrif&oltrsm;u tHhtm;oihfcJh -u&ygonf? T oHCmawmfrsm;. arwWm&yfcHr+u vlxktwGif;qlyGufaeaompdwfudk r_idrf;at;apcJhyg? 71

odkŒaomfvnf; Tq&mawmf}uD;rsm; ajymqdkcJh-uonhf arwWm &yfcHcsufa-umihf “rif;usihfw&m; 10 yg;” udk vltrsm; jyef vnf trSwf&apcJh_yD; OD;ae0if;udkvnf; rif;aumif;rif;jrwf wOD;ozG,f usihf}uH&ef owday;onhfES,f &SdcJhygonf? -o*kwfv (30)&ufaeŒwGif vkyfom;jynfolŒ aeŒpOf owif;pmu azmfjy&mY “&[ef;oHCm tyg; 1˜500 cefŒu &efukefòrdŒwGif; pDwef;vrf;avSsmufcJh-u_yD; &efukef jynfolŒaq;&Hk}uD; ta&;ay:vlemXmea&SŒwGif pk±kH;cJh-uonf? 'Drdkua&pDta&; v+yf&Sm;r+twGif; usqHk;oGm;&ol &[ef;/ tvkyform;/ ausmif;om; jynfolrsm;twGuf arwWmokwf &Gwfqdk qkawmif;ay;cJh-uonf” [k a&;om;cJhygonf? qENjy olrsm;twGif;wGif touft&G,ftm;jzihf i,f&G,faom&[ef; ysKd trsm;tjym;vnf; yg0ifv+yf&Sm; qENjycJh-uygonf? jref r mjynf o l trsm;pk t wG u f r l 'D r d k u a&pD awmfveS af &;rSm r_yD;qH;k ao;aom wdu k yf jJG zpfonf[k ,lqxm; -uonht f jyif oHCmxkt-um;ESifh ppftpd;k &wGiv f nf; wif;rm r+rsm; }uD;xGm;&SifoefaeqJ jzpfonf? OD;ae0if;/ OD;EkwdkŒESihf rwlaomtcsufrSm 1988 = ckEpS w f iG f tm%m&,lc-hJ uaom ppfacgif;aqmifrsm;u oHCm 72

xkudk qGJaqmifodrf;oGif;Edkif&ef twGuf ajymif a jymif w if ; wif ; yif óud ; yrf ; cJ h - u jcif ; jzpf o nf ? ol w d k Œ u oH C mxk u d k umuG,fapmihfa&Smufonhf olrsm;ozG,f [efaqmifajymqdkcJh-uaomfvnf; trSef &nf&G,fcsuf rSm oHCmxk. axmufcHcsuf jzihf Edik if aH &; w&m;0ifr+ wnfaqmufvjkd cif; yifjzpfonf? ppftpdk;&u tvSLtwef;ðy onhf tcrf;tem;rsm;udk t}uD;tus,f ðyvkycf -hJ u_yD; oHCmrsm;udk qGr;f ESifh tjcm; wefzdk;}uD;ypPnf;rsm; vSL'gef; qufuyfcJh -uonf? xdkŒtjyif ppftpdk;&acgif;aqmif rsm;u wdkif;jynftwGif; jyefvnfwnf aqmuf r G r f ; rH a &; pD r H c suf r sm;ud k v nf ; ðyvkyfI t}uD;tus,f 0g'jzefŒcsdcJh-u onf? rnfodkŒyifjzpfap rauseyf tHkºuGvdk aom &[ef;oHCmrsm;ESihf tm%mydkifrsm; t-um; yËdyuQrsm;/ xdyfwdkuf&ifqdkifr+rsm; u qufvuf &SdaeqJjzpfonf? 1990 = ckESpfwGif rEœav;Y ppfwyfu vltkyfpktwGif;odkŒ ypfcwf ESrd ef if;cJjh yef_yD; &[ef;awmfwcsKŒd tygt0if vlwcsKdŒvnf; aoqHk;cJh&onf? ppfwyf. &ufpuf-urf;ñuwfr+udk a'gotrsufxGuf -u_yD; rEœav;&Sd &[ef;oHCmrsm;u ywWed uUKZ…euHaqmifcJh-uonf? ppfwyftwGif;&Sd wyfrawmfom;rsm;ESihf ‚if;wdkŒ.rdom;pk0if rsm;rS vSLzG,yf pPn;f rsm; vufc&H ef jiif;y,f jcif;jzihf qENjy-ujcif;jzpfonf?

,ckw}udrfwGifvnf; jrefrmEdkifiH ajr vwfydkif;&Sd yckuULòrdŒwGif _idrf;csrf; pGm qENjy-uaom &[ef;oHCmrsm;udk tm%mydkifrsm;u ¶dkufESufcJh-u _yD; aemufydkif; jrefrmEdkifiH a'otESHŒwGif oHCmrsm; u tvm;wluHaqmifyGJrsm;udk aqmif&GufcJh-ujyef onf? &[ef;awmfrsm;u ywWeduUKZ…e uH aqmif&ef ta-umif; (8) csuf&Sdonf? &[ef;awmf wdkŒtm; ab;tEW&m,fjzpfap&ef/ rwdk;yGm;ap&ef vkHŒvðyjcif;/ oHCmtcsif;csif; pdwf0rf;uGJjym;atmif vkyjf cif;/ bk&m;/ w&m;awmfEiS fh oHCmrsm;. *k%u f kd ao;odraf tmif apmfum;jcif;wdŒk yg0if_yD; Tjypfrr+ sm; usL;vGeyf gu oHCmrsm;u uHaqmifI wkŒH jyefaqmif &GufcGihf&Sdonf? Tod k Œ usL;vG e f a pmf u m;cH & aom &[ef;u usL;vGefol odkŒr[kwf tm%mydkifrsm;xHrS oHCmrsm;tay: apmfum; usL;vGefcJhr+twGuf vHkavmufaom ausat;EdkifzG,f awmif;yefr+&Sdvm ygu oH C mrsm;taejzih f “ywW e d u U K Z… e uH ” aqmifaejcif;udk jyefvnf ¶kyfodrf;Edkifygonf? TodkŒ

uHaqmifr+ jyefvnf¶kyfodrf;&eftwGuf vkyfxHk; vkyfenf;rSm tenf;qHk; oHCm (4)yg;pHknD odrf0ifI urR0gpmzwfum jyefvnf¶kyfodrf;Edkifonf? jrefrmEdkifiH&Sd tcsKdŒaom&[ef;awmfrsm; u 1990=ck E S p f u aqmif c J h a om ywW e d u U K Z… e uHaqmifr+onf qufvuf ouf0ifaeao;a-umif; ,Hk-unfxm;-u_yD; xdktcsdefrSpI ,ckwdkif oihfavsmf aom ausat;zG,f awmif;yefr+ jyefvnf&&SdcJhjcif; r&Sdao;yg? t-urf;zuf òzdcGJr+ESihfom óuHcJh-u&yg onf? xdktcsdefu &[ef;oHCmrsm;u ppftpdk;& acgif;aqmifrsm;ESihf ‚if;wdkŒrdom;pkrsm; usif;yonhf bmoma&; tcrf;tem;rsm;odkŒºuG&ef jiif;qefcJh-u ygonf? jzpf&yfwckwGif aemufydkif; ukefoG,fa&; 0ef}uD;jzpfvmol/ xdktcsdefu rEWav;wdkif; ppfwdkif; rSL; AdkvfcsKyfxGef;-unfu 0gawmf&q&mawmfrsm;ESihf oHCmrsm;udk bmoma&;tcrf;tem;wckodkŒ zdwf -um;cJ h a omf v nf ; / oH C mtrsm;u jiif ; qef I rwufa&mufbJ aecJh-uonf? xdktcgrS ppftpdk;& acgif;aqmifrsm;u oHCmrsm;. oydwfarSmuf uHaqmifr+udk tav;teufxm;vm-u_yD; aemuf ydkif; wkHŒjyefòzdcGJEdkif&ef jyif;jyif;xefxef vkyfaqmifcJh -uonf? rEœav;wòrdŒwnf;wGifyif bkef;awmf }uD;ausmif; (130)udk 0ifa&mufpD;eif;cJh_yD; oHCm rsm;udk zrf;qD;/ vl0wfvJ axmifcsco hJ nf? wEkid if v H ;kH twdkif;twmt& oHCmtyg; (300)ausmfrSm vl0wfvJcH&um zrf;qD;xdef;odrf;cHcJh&onf? xdkoHCmrsm;u vl0wfvJcH&I tusOf; axmif0wfpjkH zihf &Sad eapumrl/ oHCmtjzpf w&m;0if

bk&m;/ w&m;awmfEi S fh oHCm rsm;. *k%fudk ao;odrfatmif apmfum;_cif; wdkhyg0if_yD; T_ypfrr + sm; usL;vGefygu oHCmrsm;u uHaqmifI wk_hH yef aqmif&GufcGihf&Sdonf? 73

owfrSwfrcH&bJ y,fzsufcJhapumrl/ ‚if;zrf;qD;xdef; odrf;cH&ol oHCmrsm;u &[ef;awmfrsm;. tusihf oduQmtwdkif; qufvuf usihfoHk;I axmifwGif;Y aexdkifcJh-uyHkudkvnf; twlaexdkifcJh-u&ol EdkifiHa&; tusOf;om;a[mif;rsm;u jyefajymif; ajymjy-u ygonf? Ak'
xdktcsdefu EdkifiHawmfoHCmhr[m em,utzGJŒ. twGif;a&;rSL;q&mawmfjzpf_yD; olwdkŒ. oHCmh uHaqmifr+udk q&mawmf}uD;u raxmufcHonhf twG u f avS m if a jymif o a&mf r + r sm; &S d c J h y gonf ? rif;uGe;f q&mawmf}u;D udk “Adv k cf sKyfrLS ;}u;D rif;uGe;f q&mawmf” [k avSmifajymifac:a0:cJh-u_yD; rEœav; &Sd bkef;awmf}uD; ausmif;wckodkŒ q&mawmf}uD;ºuG vmpOf &[ef;ysKrd sm;u ppfypkH jH zihf tav;ðycJ-h uonf [k qdkygonf? ,aeŒumvwGif tHkºuGqlylvdk-uaom &[ef;ysKdrsm;u olwdkŒudk,folwdkŒ axmiftuscH&ef pOf;pm;ydkif;jzwfxm;onhf tcsdefY oufawmf& 0gawmf& q&mawmfrsm;u ppfAdkvfcsKyfrsm;xHrS vSLzG,fypPnf;rsm; vufcH,lae-u&if; tpdk;&. toHk;cscHrsm; jzpfae-u&ygonf? wdkif;jynfudk tkyf csKyfaeonhf ppfAdkvfcsKyfrsm;xHrS vSLzG,fypPnf;rsm; udk vufcHI Toufawmf& q&mawmf/ &[ef;awmf rsm;u ‚if;wdkŒudk csD;ajr‡mufae-uonhftcsdefY jynfolvlxk. óuHawGŒcHpm;ae&aom 'kuQrsm;udk ud, k pf m;ðyajymqd&k ef rqdx k m;ESifh oHCmxk. tusK;d twGuf ud, k pf m;ðy rajymqd-k uawmhbJ a&Smifz,fae

axmiftuscH&ef pOf;pm;ydik ;f jzwfxm;onhf tcsdeY f oufawmf& 0gawmf& q&mawmf rsm;u ppfAdkvfcsKyfrsm;xHrS vSLzG,fypPnf;rsm; 74

-uygawmhonf? TodkŒjzihf ausmif;xdkifq&mawmf/ oufawmf0gawmf& q&mawmf}uD;rsm;ESihf &[ef;ysKd wdkŒ. t-um; rv$Jra&Smifom uGm[csuf}uD;rm;I vmygawmh onf? rnfoŒkd jzpfap ppfAv kd cf sKyfrsm;taejzihf vG,v f , G Ef iS fh tav#mhay;-uvdrrfh nf r[kwyf g? wcsdeu f vlxu k kd pnf;±k;H odr;f oGi;f Edik &f eftwGuf w¶kwEf ikd if rH S Ak'p< , G af wmfukd iSm;&rf;I Edik if t H wGi;f vSnv fh nfºucG saD pcJh ygao;onf? xdkŒtjyif urBmhAk'
trsufxGufcJh-u&ygonf? ta-umif;rSm a':atmif qef;pk-unfu wefcdk;-oZm}uD;vSonhf omrn q&mawmfudk qnf;uyfukodkvfðyEdkif&ef c&D;xGufcJh aoma-umihfvnf; jzpfonf? tpOftvmt&qdkv#if bkef;awmf}uD; ausmif;rsm;u EdkifiHa&; wufºuGv+yf&Sm;olrsm; twGuf cdkv+Hykef;atmif;&mae&m jzpfcJh_yD; 1988 = ckESpfwGifvnf; &[ef;oHCmrsm;u ppfaxmufvSrf; a&;rsm;. &efrS a&Smifwdrf;ajy;v$m;ae-u&olrsm; twGuf cdkv+HcGihf ðycJh-uygonf? w}udrfwGif ppftpdk;&u twdkuftcH rsm;udk &[ef;cH &SifðycGihfrðy&ef wm;qD;uefŒowf csufyif ðycJhygao;onf? ausmif;om;trsm;pk&Sd&m wuUodkvfESihf ausmif;rsm;udk wif;wif;usyfusyf apmihf-unhfcJhouJhodkŒyif EdkifiHa&;t& wufºuG 76

xufoefaom bkef;awmf}uD;ausmif;rsm;udkvnf; ppftpdk;&u teD;uyf apmihf-unhfcJh-uygonf? omrnawmifay:wGif oDwif;oHk;onhf twGuf “omrn q&mawmf”[k vltrsm;u av;pm;-unfndK-uonhf q&mawmf b'NEœ0ded,u a'otwGif;&Sd jynfolrsm;udk ulnDay;Edkif&eftwGuf zGHŒòzd;a&; pDrHcsufrsm; óud;yrf;aqmif&Gufay;cJhaomf vnf; ppfAdkvfcsKyfrsm;u r±+pdrhfbJ taESmihft,Suf ay; [efŒwm;cJh -uygao;onf? vltrsm;u q&mawmfudk wefcdk;od'
q&mrsm;u wyl;wGJwGJ&Sd-u_yD; usonhftcgwGifvnf; twl us±+H;&onfudkvnf; awGŒ-u&ygonf? tm%m &Siaf [mif; OD;ae0if;.rdom;pkukd Edik if aH wmf opPmazmufrj+ zihf pGypf t JG jypfay;cJ_h yD;onhaf emufyikd ;f ‚if;wdkŒ. tcgay;aA'if q&m atmifyGihfacgif udkvnf; 2002 = ckESpfwGif zrf;qD;axmifcscHcJh&ygonf? ,cif 0ef}uD;csKyfa[mif;ESihf ppfaxmufvSrf;a&; t}uD;tuJjzpfol AdkvfcsKyfcif!GefŒ 2004 = ckESpfwGif z,f&Sm;ðzwfcscH&_yD; aemufydkif;wGif ‚if;. tcgay;q&m bdk;awmfoef;vSonfvnf; axmif oGif; tusOf;cscHcJh&ygawmhonf? jrefrmppftpdk;&acgif;aqmifrsm;taejzihf Ak'
77

yk*~dKvfxl;q&mawmf &SifOwWronf &cdkifjynfe,f/ ppfawGòrdŒ/ ±ly&yf tz OD;jr/ trd a': atmifausmfol wdkŒ rS (1879) ckESpf/ 'DZifbmv (27)&uf we*FaEGaeŒwGif zGm;jrifcJhonf? arG;csif;oHk;OD; jzpfaom 1? armifay:xGef;atmif 2? armifausmfxGef;atmif 3? rtdrfpdk;wdkŒteuf t}uD;qHk; armifay:xGef;atmifrSm aemiftcg OD;OwWr jzpfvmonf? i,fpOfuyif taygif;toif;rsm;udk acgif;aqmifavh&Sdonf? nDtudkESpfOD;rSm (9)ESpf t&G,fESifh (6)ESpf t&G,fodkŒ a&muf-uaomtcg t*Fvdyfpmoif-um;vdkI rdbrsm;tm;ylpm&m r&ojzifh tdrfrSxGufajy;cJhonf? (15)&ufcefŒ t-umwGifrS opfyifwyifatmufwGif nDudkESpfOD;tm; rdbrsm;rS jyefawGŒcJh-uonf? xdkaemuf rdbrsm;rS uav;ESpfa,muf. qENtm; jynfh0ap&eftwGuf ppfawGòrdŒ&Sd t*Fvdyf/ jrefrm ESpfbmomoifaom ausmif;odkŒ tyfESHcJh&onf? ausmif;tyfESH&mwGif t}uD;jzpfol ay:xGef;atmifrSm oli,fwef;rS pwuf&onfudk ra-ueyfbJ ausmif;tkyf q&m}uD;tm; oHk;wef;rS pwufcGifhðyyg&ef &J0HhpGmjzifh ajymav&m q&m}uD;rS oHk;wef;wGifoif-um;aom t*Fvdyfpmudkzwfcdkif;&mwGif txpftaighr&Sd zwfjyEdkifcJh ojzifh q&m}uD;rS ESpfwef;rS pwufcGifh ðycJh&onf? (ausmif;rae&ao;yJ zwfjyEdkifjcif;rSm t*Fvdyfausmif; wufaom oli,fcsif;rsm;xHrS óudwifoif-um;xm;jcif;jzpfonf[k aemiftcgrS rdbrsm;odcJh&onf?) ausmif;wufI (2)ESpft-um (5)wef;odkŒta&mufwGif twef;wifpmar;yGJwGif t*FvdyfvlrsKd; &cdik w f ikd ;f rif;}uD;ud, k w f ikd f csD;jr‡iahf om 'kw, d qk&onfukd qk,_l yD;_yD;csif;rSmyif nDi,ftm; ppfawGurf;em;odŒk ac:oGm;_yD; qdyfurf;ta&mufwGif “'DrSmighnD qk,l&if yxrqkuvGJ&if 'kwd,/ wwd,qdk b,fawmhrS r,lbl;”[kqdkum &&SdcJhaomqktm; csKd;zJh qkwf_zJypfcJhavonf? xdkESpfrSmyif ‚if;wdkŒ nDtudkESpfOD;tm; rdbrsm;xHrS c&pf,efbkef;awmf}uD;wyg;u arG;pm;cGifh awmif;_yD; uvuwWm;wGif ausmif;xm;rnfhta-umif; ajymqdkvm&mwGif rdbrsm;rS cGifhrðycJhojzifh EdkifiHjcm; 78

wGif ynmoif-um;&rnfh tcGiahf &;wdŒk qH;k ¶+;H cJ&h onf? (13)ESpo f m;t&G,w f iG f ay:xGe;f atmifrmS Edik if jH cm;wGif ynmoif,lvdkpdwf jyif;jyvm_yD; aiG&Sdv#if jzpfEdkifonf[k ,lqum OD;av;awmfolxH ulnDvkyfudkif&if; aiGpkcJhonf? odkŒaomf qEN&Sdonfhtwdkif; jzpfrvmaomtcgwGif rdbrsm;xHodkŒ rjyefawmhbJ ppfawGòrdŒ&Sd a&$apwDausmif; q&mawmfxHodkŒ oGm;a&mufum y&d,wdWpmaywdkŒ oif-um;ay;yg&ef av#mufxm;&m &J&ifhwufºuGaom pdwf"gwfudk oabmusojzifh q&mawmfrS zdk;olawmftjzpf 0wfcGifhðyvdkufonf? zdk;olawmftjzpfjzifh (2) ESpfcefŒ aexdkif_yD; r*FvokwfrStp o'Ng&SpfapmifESifh oò*F d[fudk;ydkif; tygt0if y&d,wdW pmayudk oif-um;cJo h nf? xdŒk aemuf touf (16)ESpt f &G,w f iG f nDi,fuykd gac:aqmif_yD; omra% 0wfc-hJ uonf? ay:xGe;f atmifrmS &SiOf wWr/ ausmx f eG ;f atmifrmS &Sit f &d, jzpfvmonf? xdŒk aemuf &SifOwWronf y&d,wdWoif -um;&mwGifxif&Sm;aom yckuULodkŒ oGm;a&mufvdkaom qENjyif;jyvmojzifh vl0wfvJjyefum q&mawmf OD;*E
umvuwm;rS (10) wef;atmifjrifNy;D jrefrmjynfoUkd jyefvmum omraPjyef0wfonf/ xdk Uaemuf yckuLú odk h
aumvdyf}uD;wckwGif ygVdESifh Ak'
omomody`Hausmif;}uD;. OuUXjzpfol *syeftrwf }uD; 'gwmeD. taxmuftyHhjzifh*syefbmomudk wESpfcefŒ oif,lcJhonf? *syefjynfY (5)ESpf-umr# ya&mfzufqmtjzpf aexdkifcJhpOf w±kwfjynfrS wdrf; a&Smifvmaom a'gufwmqGef,ufqifESifh odu|rf;cJh ovdk w±kwfjynftwGufvnf; t}uH^m%fwdkŒ ay; EkdifcJhonf? xdkrSwzef jrefrmjynfodkŒ jyefvnfºuGcsD &mwGif tif'dkcsdKif;em;&Sd aq*Hk ([dkcsDrif;)òrdŒodkŒ ta&mufwGif jrifuGef;rif;om;}uD;. zdwf-um;csuf t& qGr;f pm;ºuGa&muf_yD; jrefrmjynfta&; aqG;aEG; cJh&mwGif q&mawmfrS ta&;rvSa-umif; ajymjy ojzifh rif;om;}uD;rSm rsKd;cspfpw d af -umifh rsuf&nfus cJh&Smonf ? 1910 = ckESpfavmufwGif jrefrmjynf odkŒ jyefvnfa&muf&SdvmaomtcgwGif bmom pum;aygif; (9) rsKd;cefŒ wwfu|rf;aom q&mawmf tm; 0dkiftrfbDat toif;om;rsm;ESifhtwl jynfol rsm;u av;pm-unfndK-uonf? xdktcgwGif q&m awmfrSm jynfwGif;odkŒ vSnfhvSnfum EdkifiHa&;w&m; wdkŒ pwifa[majymp ðyvmonf? tpwGif ±kyf&Sif±Hk rsm; tm;vyfcsdefay;pOfwGif a[majymcJh&onf? 1912 = ESpfwGif ESrjzpfol a':tdrfpdk;ESifh twl jrefrmvli,f (31)a,muftm; *syefEdkifiH ynmoif-um;ap&eftwGuf xGufcGmvmcJhjyefonf? 1919 = ckESpfwGif *syefrS jyefºuGvm_yD; ol&d, owif;pmwdkufwGif oDwif;oHk;um owif;pmrSaeI EdkifiHa&;aqmif;ygrsm; a&;om;cJhonf? xdkŒaemuf urm&GwfodkŒ ajymif;a&$Œ_yD; wyg;wnf; oDwif;oH;k um Edik if aH &;w&m;yGrJ sm; vSnhf

jrifueG ;f rif;om;Bu;D \ zdwMf um;csuf t& qGr;f pm;
vSnf a[majymavawmhonf? w&m;a[m&mwGif tvGeaf umif;ojzifh vlrsKd;aygif;pHu k q&mawmftm; yifhaqmif&m um;vrf;raygufonfh ae&mrsm;wGif xrf;pifjzifh yifah qmif-uonf? xdo k Œkd Edik if aH &; rsK;d aph csay;cJhaom aus;Zl;a-umifh (1920 = 21) ckESpfwGif wuUodkvfausmif;om;rsm; pwifoydwfarSmuf-u avawmhonf? xdktcsdef bk&ifcHrSm t*Fvdyf vlrsKd; qm&,f*sDe,f u&ufa'guf jzpfonf? rsKd;cspfpdwfwdkŒ ay:aygufvm&eftwGuf t"du v+HŒaqmfay;aom owif;pm/ *sme,frsm;udk tpdk;&rS ydwfypfEdkif&eftwGuf tmrcHa-u;rsm; awmif;cHvmojzifh *sme,ftcsKdŒ ydwfypfvdkuf&_yD; ol&d,/ jrefrmhtvif;/ ynmhtviff;/ AE
jrefrmvlrsKd;rsm;taejzifh tkyfcsKyfolrsm; tay: rBudKufESpfoufu ajymqdkcGifh&Sdonf [laom tawG;tac:udk pkdufxlay;vdkufjcif;jzpfonf? onf? xdktcsdefwGif &wem*D&dwGif&Sdaom ygawmfrl bk&if oDaygrif;ESifh vsKdŒ0SufawGŒqHkcJhao;onf[k qdk.? 1922 = ckESpfwGif tEdN,rS jyefa&muf_yD; zsmyHk c±dkif ausmufukef;e,fwGif (vdyftcGHE$m&rnf) [l aom w&m;a[majymr+a-umifh tzrf;cH&avawmh onf? q&mawmf tzrf;cH&r+a-umifh oHCmh or*~aygif; (37)ck ay:aygufcJhonf? wEdkifiHvHk; pnf;±H;k tHºk uGvmonf? tpd;k &tay: t-unfnKd ysuf atmif a[majymr+a-umifh q&mawmftm; yk'rf 124 (u) t& rtlyifaxmifwGif av;ESpftjypfay;cH& onf? axmifwGif; aexdkifr+aumif;ojzifh oHk;ESpf t-umrSmyif vGwfajrmufvmcJhavonf? q&m awmfonf jrefrmEdkifiHordkif;wGif EdkifiHa&;r+a-umifh yxrOD;qHk; axmifuscH&onfh &[ef;awmfjzpfvm onf? axmifrSvGwfaomtcg EdkifiHa&;w&m; rsm;udk qxufwHydk; a[majymavonf? 1923 = ckESpfwGif &efukefòrdŒ vrf;rawmf&yfwgif usif;yonfh 81

òrdŒvkH;u|wf tpnf;a0;wGifa[majymr+jzifh tzrf;cH&onf? tpdk;&rS q&mawmftm; tvkyf-urf;ESifh axmif'g%foHk;ESpf tjypfay;cJh&m q&mawmfonf tkef;qHxk/ óud;uspf paom tvkyf-urf;rsm; vkyfcJh& avonf? 'kwd,t-udrf axmifrS xGufvmaomtcgwGif wynfh ',umrsm;rS pkaqmif;aumufcHxm; aom tvSLaiGrsm;tm; q&mawmfxHtyf-u&m 1938 = ckESpfavmufwGif (w±kwfESifh*syef)ta-umif; udk "gwfyHkrsm;ESifh a0a0pmpm xkwfcJhonf? jrefrmhEdkifiHa&; tajcaerSmvnf; cGJa&;/ wGJa&; jy\emrsm;jzifh ±+yfaxG;onfxuf ±+yfaxG; vmaeonf? EdkifiHa&;acgif;aqmif tcsKdŒrSm tpdk;&rSay;aom &mxl;/ pnf;pdrf/ tm%mwdkŒ ,pfrl;vm -u_yD; q&mawmftm; ypfy,fp ðyvmonf? aemufydkif;wGif q&mawmftm; vHk;vHk; ypfy,fcJhojzifh q&mawmfrSm tajctaerJh jzpfum jzpfovdkae/ jzpfovdkpm; b0jzifh b0ae0ifcsdef a&mufcJh&onf? aemufqHk;wGif q&mawmfrSm avmu"Hw&m;wdkŒa-umifh 1300 = jynfhESpf 0gacgifvqkwf (11)&uf (1939 = ckESpf/ pufwifbmv 9 &ufaeŒ)wGif &efukefaq;±kH}uD;Y csKdŒwJhpGmjzifh b0ewfxH ysHvGefawmf rl&Smavawmhonf?

usrf;udk;? pma&;oltrSm?

? = jrefrmhpG,fpHkusrf; twGJ (15) = 1976 = xif&Sm;cJhaom yk*~dKvf}uD;rsm; (a&$O-o ) = 1986 ? ordkif;wGifcJhonfh oHCmh tmZmenf}uD;rsm;. ordkif;rsm; aysmufuG,froGm; ap&efESifh jrefrmhEdkifiHa&;ordkif;wGif oCmawmfrsm; ta&;ygcJhyHkwdkŒudk rarh av#mhap&ef &nf&, G yf gonf? xdŒk tjyif acwftqufqufrS ,aeŒtcsed t f xd oHCmhtmZmenfrsm; ordkif;wGif yckuULòrdŒ. ta&;ygyHkudk odomap&efwdkŒ jzpfonf?

82

vmrnfh 26=9=2008 qkdv#if a¶$0ga&mifawmfvSefa&; (1) ESpfjynfh_yD? a¶$0ga&mif awmfvSefa&; a&mufzkdŒ wpfvausmfausmfom vkdawmhonf? jrefrmwrsKd;om;vkH; u|efpepfatmufu vGwfajrmuf&ef oHCmawG qkawmif;um arwWmykdŒcsDwufvrf;av#muf qENjy&if; tm%m,pfrl; ppfbDvl;}uD;rsm;. ypfcwf ¶kdufESuf owfjzwfr+a-umifh oHCmawmfawG aoG;ajrus&_yD? ,cktxd etz ppfbDvl;rsm;. tusOf;axmif xJwiG f oHCmhacgif;aqmifrsm;/ ausmif;om;acgif;aqmifrsm;/ trsK;d om;a&;acgif;aqmifrsm;tygt0if Ekid if aH &; tusOf;om; axmifESifhcsDum tESdyfpufcH/ tn‡if;qJcH/ t¶kduftESufcH&qJ &Sdavonf?

omoemhtmZmenfrsm;/ ausmif;om;tmZmenfrsm;/ trsKd;om;tmZmenfrsm; touf aoG;ac|;rsm; ay;qyfcJh-ujcif;onf olwkdŒtwGufr[kwf jrefrmwrsKd;om;vkH; ppfu|efb0rS vGwfajrmufa&; twGufom jzpfonf? jrefrmwrsKd;om;vkH; 'gukdawmh aumif;aumif; oabmayguf-uzkdŒ vkd_yD ²²²² jrefrmwrsKd;om;vkH; tcsif;csif;aoG;pnf;nD!Gwfum pkaygif;I etz ppfbDvl;}uD;rsm;ukd vSnf; aeavSatmif; jrifaZmif;rusef wGef;vSefypf-uygavmh? arhavsmhayghqum rae-uygESifh? wm0efodol wm0ef&Sdonf? wm0efukd olawmfaumif; oljrwfavmif; vl&nfc|efawGom od-uonfqkdonfhtwkdif; wm0ef odod opPm&Sd&Sdjzifh pkaygif;nDnmpGmwGef;vSefypf-uyg? pkaygif;nDnmatmifa-umif;jzm qkdonfhtwkdif; tm;vkH; wufnDvufnDjzifh 0kdif;0ef;wGef;vSef-urnfqkdv#if etz ppfbDvl;}uD;rsm; {uefrkcs usqkH;-u&ayrnf? pufwifbm a¶$0ga&mifawmfvSefa&; ratmifjrif&jcif;. t"duw&m;cHrSm jrefrmwrsKd;om;vkH; rdrdwkdŒ. udk,fwkdifta&;ukd ukd,fESifhrqkdifovkd ab;u&yf-unfholawG rsm;onfhtwGufa-umifh ratmifjrif cJh&jcif;jzpfonf? aoG;nD!Gwfr+ r&Sd-ujcif;yifjzpfayonf? rdrdwkdŒ. tcGifhta&;ukd ukd,fwkdifyg0if wkduf,lrS &rnf? ab;u&yf-unfh rae-uygESifh ukd,fwkdifyg0ifum aoG;pnf;nD!GwfpGmjzifh wkdufyGJ0if-uyg? 83

oifu bmawGvkyfaeovJ? b,folŒ twGuf vkyfaeovJ? rnmwrf; rn‡mwrf; ukd,fh uk, d u f dk &J&&J if&h ifh jyefar;prf;yg? 'Dar;cGe;f awG ar;_yD; rnmwrf;a-u; rvdrw f rf;a-u; &J&&J if&h ifh jyefajzum tmZmenfwpfa,muftjzpf oifhaoG;jzifh armfuGef; a&;xkd;rnfqkdv#if oif[m vlyDool vlom;ppfppf jzpfEkdifonf? okdŒwnf;r[kwf 'Dar;cGef;awG nm_yD; ajzr,f/ vdrf_yD;ajzr,fqkd&if oif[m vlyDool vl ppfppf rjzpfEidk b f ;l ? jrefrmhorkid ;f armfueG ;f rSm oif[m tacsmifckd tacsmifpm; vlŒAmv vlnHhwpfa,muf tjzpfeJŒ wGifusef&pfvdrfhr,f? orkdif;ukd opPm razmuf-uygeJŒ? orkid ;f ukd opPmazmufv#if orkid ;f &JŒ '%fcwfwmukd oifwkdŒaumif;aumif;}uD; cH-u& vdrfhrnf? wcsKdŒu EkdifiHa&;ukd igwkdŒvkyfcsifw,f b,fvkdvkyf&rSmvJwJh? [kwfuJh ²²²² wwfoavmuf ajzyg&ap? vkyfvkdŒ&oavmufuae pIvkyf-uyg? Oyrm²²² etz ppf t m%m&S i f r sm; usqkH;ygapqkd_yD; av#mufv$mpm¶GufrSm pmvkH;}uD; }uD;eJŒa&;? vpfwJhae&mrSmuyf? vlwpfodef;vkduf vkyf&if t¶Gufwpfodef; xGufygw,f? vlwpfoef; vkdufvkyf&if wpfaeŒukd t¶Gufwpfoef; xGufyg w,f? wu,f vkyfcsifwJhpdwfeJŒ vkyf&JzkdŒygyJ? wpfwkdif;jynfvkH;u &J&J&ifh&ifh rdrd wkdŒtcGifhta&;ukd wufnDvufnD vSnf;aeavSatmif; jrif;aZmif; rusef 0kdif;0ef;wGef;vSef wkdufyGJ0if-urnfqkdv#if etz ppfbDvl;}uD;rsm; usdef;aorkcs {uefusqkH;& -u&rSm ajr}uD;vufcwfrvGJyg? pufwifbma¶$0ga&mifawmfvSefa&;ukd *k%fðyaomtm;jzifh/ trSwf&aomtm;jzifh jrefrm

rdrdwkdŒwkdif;jynf}uD; ppfu|efb0rS vGwf ajrmufa&;twGuf toufay;olawG ay;cJh-u_yD? b0 paw;olawG paw;cJh-u_yD? olwkdŒawGu tmZmenfyDyD jrefrmhZmwdaoG; Zmwdrmefukd jycJh -u_yD? olwkdŒwawG vlyDoa-umif; tmZmenfawG yDoa-umif; orkdif;ay;wm0efawG ausyGefpGm xrf; aqmifEidk af -umif;ukd tvkyjf zifh oufaojyum olwŒdk aoG;rsm;jzifh orkdif;armfuGef; a&;xkd;cJh-u_yD? uJ ²²²² taqGwkdŒ oifwkdŒukd ar;cGef; av;wpfckavmuf ar;yg&ap ²²²² oifwkdŒonf vlŒb0ukdawmh &vm-uyg .? vlyDo&JŒvm;? olwkdŒvkd igwkdŒvnf; tmZmenf awG ygqk_d yD; jrefrmhZmwdaoG; ZmwdrmefawGudk rjyEdik f -uawmhbl;vm;? tacsmifae tacsmifpm; a[vm armifwkdŒ 0g; b0 uavuacsb0eJŒ ed*kH;csKyfawmh rSmvm;? tmZmenfol&Jaumif;awGu wrsKd; om;vkH;twGuf b0ukdpaw;um etzaxmifxJrSm tESdyfpufcH tn‡if;qJcHaecsdef²²²²

vlwpfoed ;f vku d v f yk &f if t&Guw f pfoed ;f xGuyf gw,f? vlwpfoef; vku d v f yk &f if wpfaehudk t&Guw f pfoef; xGuyf g w,f? wu,fvyk f csiw f phJ w d ef hJ vky&f zJ yhdk gyJ? wpfwidk ;f _ynfv;Hk u &J&J&ifh&ifh rdrd wkdhtcGifhta&;udk 84

wrsKd;om;vHk; wufnDvufnD 0kdif;0ef;vkdufvkyf-uyg? av#mufv$mpm¶Gufrsm;/ Avmpm¶Gufrsm;/ eH&Hrsm; vGwfaomae&mrsm;wGif abmhyif/ aqmhyif/ ajrjzL/ rD;aoG;/ r+wfaq;rsm;jzifh²²²² a¶$0ga&mifawmfvSefa&;wGif usqkH;aom tmZmenfrsm; aumif;&mok*wdvm;ygap ²²²² tusOf;uscHae&aom tmZmenfrsm; tjrefvGwfajrmufygap ²²²² etz ppfbDvl;rsm; tjrefqkH; usqkH;ygap ²²²² ppfrSefaom 'Drkdua&pDpepf tjrefqkH;ay:aygufygap ²²²² [k 0kdif;0ef;a&;xkd;-uum aoG;pnf;nD!Gwfa-umif; orkdif;armfuGef; a&;xkd;ay;-uyg? (2=9=2007 a¶$0ga&mifawmfvSefa&;ukd *k%fðyaomtm;jzifh)

jynfoŒl apwrmef

85

jrefrmEdik fiv H ;kH qdik f&m oHCmhwyfaygif;pktzGŒJ }uD;. awmif;qdck suf (9=9=2007)

1? e=t=z ppftpdk;&rS yckuULoHCmawmfrsm;tm; ausat;cGifhv$wfonf txd 0efcsawmif;yef&ef 2? vuf & S d j rif h w uf a eaom uk e f a ps;E+ e f ; / avmif p mqD a ps;E+ e f ; rsm; csuf c sif ; avsmh c say;&ef / 3? a':atmifqef;pk-unf tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om;tm;vHk;ESifh qENjyyGJrsm;wGif zrf;qD;cHxm;&olrsm;udk csufcsif; jyefv$wfay;&ef/ 4? vlxk. taxGaxGtusyftwnf;rsm; udk ajz&Si;f &eftwGuf e=t=z rsm;ud ppftpd;k &rS 'Dru kd a&pD tiftm;pkrsm;ESifh awGŒqHkaqG;aEG;_yD; trsKd;om; jyefvnfoifhjrwfa&; csufcsif; ðyvkyfay;&ef?

86

87

Related Documents