Noli Me Tangere.docx

SCENE 1 Tahimik si Maria Clara habang binabasa ang mga sulat na ipinadala ng kanyang minamahal na CrisostomoIbarra noon.MARIA CLARA: Mahal kong Maria Clara . Hay, nakakakilig!KAPITAN TIYAGO: (lalapit) Anak ko, hindi ka ba nagsasawa sa pagbabasa sa mga sulat ni CrisostomoIbarra?MARIA CLARA: Hindi po, Papa. Pwede akong mamuhay araw-araw na ito lang ang aking binabasa. Angkanyang mga sulat, para sa akin, ay parang tinapay. Binubusog nito ang aking puso’t kaluluwa. Kailan kayasiya babalik ulit? (malulungkot)KAPITAN TIYAGO: Anak ko, huwag ka sanang mabibigla sa aking ibabalita.MARIA CLARA: Ano po iyon, Papa?KAPITAN TIYAGO: Si Ibarra, babalik na sa Pilipinas!MARIA CLARA: (magugulat) Ha?! Talaga?! (titili, yayakapin si Kapitan Tiyago ng mahigpit) Kurutin niyo poako Ama! Sampal-sampalin niyo na din ako para malaman kong hindi lang ito isang matamis na panaginip!KAPITAN TIYAGO: Hindi ka nananaginip, anak, hindi ka nananaginip. (nakangiti)MARIA CLARA: (yayakapin ulit si Kapitan Tiyago ng mahigpit) Angsaya-saya ko, Ama. Mas masaya pakaysa sa mga ibong nagsisikantahan tuwing umaga! Kailan po siya babalik?KAPITAN TIYAGO: Sa susunod pa na linggo. Maghahanda ako ng salu-salo para sa kanyang pagbalik.MARIA CLARA: (uupo at mapapaiyak) ...KAPITAN TIYAGO: O anak, huwag ka namang malulungkot.MARIA CLARA: Hindi po, ama. Tears of joy po ito. Nakapaghintay na ako ng pitong taon para sa kanya,ano pa kaya ang pitong araw lang? (yayakapin ulit si Kapitan Tiyago) Masaya po talaga ako, Papa.Masayang-masaya.KAPITAN TIYAGO: Masaya din ako para sa iyo, anak. SCENE 2 Sa isang salu-salo na na inihanda ni Kapitan Tiago para kay Ibarra, nakatayo sina Padre Damaso at PadreSivyla, nag-uusap.PADRE DAMASO: Tch! Mga mangmang talaga ang mga Indiyo! At pinatunayan iyon ng akingdalawampung na paglilingkod sa bayan ng San Diego. Wala silang modo at nakakabwisit! Tch!Makasalanan sila at hindi man lang nila alam mangumpisal!PADRE SIVYLA: Padre Damaso, tayo’y nasa bahay ng isang Indiyo.PADRE DAMASO: Bah! Ano naman ngayon? Totoo naman talaga na mga mangmang sila! Tch!Darating sina Kapitan Tiyago at Crisostomo Ibarra.KAPITAN TIYAGO: Magandang gabi sa inyo. (magmamano sa mga padre) Ikinagagalak kong ipakilala sainyong lahat ang anak ng aking yumaong kaibigan. Siya si Crisostomo Ibarra!IBARRA: Magandang gabi po sa inyong lahat. (makikipagkamay sa lahat) (makikilala si Damaso) Ah! PadreDamaso! Isang matalik na kaibigan ng aking ama!KAPITAN TIYAGO: (hindi sasagot, nakasimangot)IBARRA: (inulit) Isang matalik na kaibigan ng aking ama!PADRE DAMASO: Hindi ako bingi! ... Narinig ko ang iyong mga sinabi pero nagkakamali ka! Hindi konaging kaibigan ang iyong ama!IBARRA: Ah, paumanhin po.TINYENTE: (lalapit kay Ibarra) Ikaw ang anak ni Don Rafael Ibarra?IBARRA: Hindi po kayo nagkakamali.TINYENTE: Maligayang pagbabalik galing sa Europa. Kilala ko ang iyong ama.KAPITAN TIYAGO: (lalapit) Tama na muna ang pag-uusap dahil nakahanda na ang inyong hapunan.(aalis)

DOÑA VICTORINA: (dadaan sa harap ni Ibarra) ...IBARRA: Ano ba naman si Kapitan Tiyago... Hindi lang ako ipakilala sa mga babae. (lalapitan si DoñaVictorina) Magandang gabi. Ako si Crisostomo Ibarra.DOÑA VICTORINA: (ngingiti lang, maflaflatter, tuloy sa pagpaypay) ...TINYENTE: (maglalakad at maaapakan ang palda ni Doña Victorina)DOÑA VICTORINA: (nabwisit) Ay, ano ba? Ganyan ba ang tamang trato sa isang

meztisa? Bulag ka ba?TINYENTE: Hindi naman ako bulag. Sa katunayan, mas malinaw pa ang akin mata. Pinagmamasdan kolang kasi iyang buhok mong kulot.DOÑA VICTORINA: Ay! Alam kong maganda ako. Pero hindi ibig sabihin ay pwede mo nang binyagan angmamahaling saya ko!Uupo sina Ibarra, Doña Victorina at Kapitan Tiyago. Uupo na sana si Padre Sivyla sa isang silya perolumapit din si Padre Damaso sa silyang iyon.PADRE SIVYLA: Ah, Padre Damaso. Sige, dito ka na maupo.PADRE DAMASO: Hindi, ituloy mo na ang iyong planong umupo sa silyang iyan.PADRE SIVYLA: Sige na, matatanggap ko naman kahit ikaw ang umupo dito.PADRE DAMASO: Hindi, ikaw ang nararapat kaya ikaw ang maupo diyan.PADRE SIVYLA: Ikaw ang mas malapit sa Pamilya Santiago. Sige na, maupo ka na’t huwag ka nangmahiya.PADRE DAMASO: Pero ikaw ang padre sa lugar na ito.PADRE SIVYLA: Ay, umalis ka na nga at ako na nga lang ang uupo! (uupo)PADRE DAMASO: Tch! (uupo sa ibang silya)PADRE SIVYLA: (Kay Ibarra) Kailan ka ba pumunta sa Europa?IBARRA: Pitong taon pong nakakaraan.PADRE SIVYLA: Nakalimutan mo na siguro ang tungkol sa ating bansa.IBARRA: Sa totoo lang, lagi kong iniisip ang Pilipinas. Ako yata ang nakalimutan na ng bansang ito. Ilangbuwan na akong hindi nakatanggap ng balita. Hindi ko tuloy alam kung paano namatay ang aking ama.DOÑA VICTORINA: Ano naman ang pinagamandang lugar na nabisita mo?IBARRA: Pinag-aralan ko ang bawat bansa at nalaman kong may pagkapareho ang tema ng kabuhayan,pulitiko at relihiyon at nalaman kong ang kalayaan o ang pagkaalipin ng isang bansa ang nagdidikta ngkasaganahan o paghihikahos nito.PADRE DAMASO: Iyan lamang ang nalaman mo? Sinayang mo lang pala ang iyong pera sa pagpunta samga walang kwentang lugar! Kung itatanong ang mga bata’y siguradong alam din nila iyan.IBARRA: (tatayo) Mauuna muna ako. Kakarating ko lang kanina at may mga bagay pa akong kailangangasikasuhin.KAPITAN TIYAGO: Hindi ako papayag! Malapit nang dumating si Maria Clara.IBARRA: Pupuntahan ko siya ng umaga bukas. Pakisabi na lang po sa kanya. (magbobow at aalis)PADRE DAMASO: Nakita niyo ba iyon? Nakita niyo? Ganyang kabastusan ang mapag-aaralan niyo kapagpupunta din kayo sa Europa. Kung hawak ko lang ang gobyerno, ipagbabawal ko ang magpunta doon! Tch! SCENE 3 Naglalakad si Ibarra sa isang kalye. Pagmamasdan niya ang paligid-ligid.IBARRA: Hay, pitong taon akong nawala at wala man lang masyadong nagbago dito! Nakakalungkot.May biglang magpapatong ng kamay sa kanyang balikat.IBARRA: (magugulat at mapapalilingon) !TINYENTE: Binata, naging kaibigan ako ng iyong ama.IBARRA: Mukhang kilala niyo nga aking ama. Pwede ko bang itanong kung paano siya namatay?TINYENTE: Hindi mo alam? Alam mo naman siguro kung saan siya namatay.IBARRA: Hindi ko din po alam.TINYENTE: Wala man lang bang nagsabi sa iyo na namatay siya sa bilangguan?IBARRA: Sinong namatay sa bilangguan?TINYENTE: Ang iyong ama!IBARRA: (sobrang magugulat) ! Ano?! Anong sinasabi niyo?! Inaasar niyo ba ako? (hihinahon)Nagkakamali po siguro kayo. Kilala niyo ba ama ko? (hahawakan ang braso ni Tinyente)

TINYENTE: Hindi ba sabi mo kanina’y ikaw ang anak ni Don Rafael Ibarra?IBARRA: Ba... Bakit siya namatay sa bilangguan?TINYENTE: Kahit marangal ang iyong ama, nagkaroon din siya ng mga kaaway. Merong isang artilyero nahumabol sa mga batang nang-aasar sa kanya. Kamalasan, nakialam ang iyong ama. Maya-maya’ynamatay ang artilyero dahil sa apoplexy. Napagbigtangan ang iyong ama. Dahil sa kanyang mga kaaway,hindi siya nakalaya. At sa kasamaang palad, sa bilangguan na siya namatay.IBARRA: (hihingal, makakaramdam ng sobrang galit) Bakit ngayon ko lang ito nalaman?TINYENTE: Nakikiramay ako.IBARRA: (iiwanan si Tinyente)

SCENE 4 Sa sumunod na araw, nagkita muli sina Ibarra at Maria Clara. Ito ang una nilang pagsasama simula noongnagbalik siya sa Pilipinas. (Nakaupo sila.)MARIA CLARA: Crisostomo, my one and only Crisostomo. Sa dinami-rami ng mga babaeng nakilala mo saiba’t ibang bansa, hindi mo ba ako nakalimutan?IBARRA: Makakalimutan ba kita? (pagmamasdan ang mga mata ni Maria Clara) Wala akongkapangyarihan na ika’y hindi isipin. Tingin ko ang poetic incarnation ng aking bansa ay walang iba kundiikaw.MARIA CLARA: Lagi din kitang naiisip. Kahit na ipilit kong alisin ka sa aking isip ay hindi ko magawa.Naaalala ko iyong mga times na nag-aaway tayo. Naalala mo nung isang araw na nagalit ka? Naglagay ngkorona ng orange na bulaklak sa ibabaw ng aking ulo. Pero kinuha iyon ng nanay mo at pinagdidikdik paragawing gogo. Umiyak ka nun pero tumawa ako kaya nagalit ka sa akin...IBARRA: (hahalikan si Maria Clara sa pisngi)MARIA CLARA: Noong inihatid mo ako sa amin, naglagay ako ng korona ng dahon sa ibabaw ng iyong ulo.Natuwa ka’t nagpasalamat. Kaya iyon, nagbati na tayo ulit!IBARRA: (ngingiti) May ipapakita ako sa iyo. (bubuksan ang kanyang libro at kukunin ang papel na maymga dahon-dahon. Tuyo na ang mga dahon pero mabango pa rin) ...MARIA CLARA: ?IBARRA: Ito ang mga dahong inilagay mo sa ibabaw ng ulo ko.MARIA CLARA: (na-touch) Ay, tinago mo pa pala iyon. Siguro nga’y napakaimportante ako sa iyo. Ako ngadin eh, memorize ko pa rin iyong sulat na pamamalam na binigay mo sa akin noon. Nakasulat doon... Mahal kong Maria Clara, ikinalulungkot ko na kailangan ko nang umalis. Sinabi kasi ng... (napatigil dahilmukhang kanina pa naiinip si Ibarra) Naboboring ka na ba sa akin?IBARRA: Pasensya ka na, mahal ko. Dahil sa iyo, nakalimutan ko ang aking tungkulin. Kailangan kongpuntahan ang puntod ng aking ama. (tatayo)MARIA CLARA: (sigh) Ah, ganon ba? (magpupulot ng bulaklak at tatayo) Eto, ilagay mo iyan sa puntod ngiyong ama. (yayakapin ng mahigpit si Ibarra. Pagkatapos ay, pinagmasdan nila ang isa’t isa.)MARIA CLARA: Mag-ingat ka.IBARRA: Mag-iingat ako para sa iyo, mahal ko. (aalis)MARIA CLARA: (mapapaupo at malulungkot) ... Pitong taon na nga kaming hindi nagsama tapos... itongpag-uusap namin... hindi lang niya pinatagal ng pitong minuto. (iiyak)(Darating si Damaso)PADRE DAMASO: Maria Clara, umiiyak ka ba?MARIA CLARA: (tatayo, pupunasan ang luha) Ah, hindi po, Padre Damaso.KAPITAN TIYAGO: (lalapit) Padre Damaso, nandito ka pala.PADRE DAMASO: Santiago, kailangan nating mag-usap sa loob ng iyong opisina.KAPITAN TIYAGO: (kakabahan) Uh... O sige...MARIA CLARA: (pagmamasdan lang sila, hindi naintindihan kung ano ang talagang nangyayari) SCENE 5 Sa sementeryo ng San Diego, may isang lalakeng humuhukay. Lalapit si Ibarra at ang kanyang alalay. ALALAY: Nandiyan ang puntod ng iyong ama, sa likod ng malaking krus, Señor.(Pinagmasdan ng alalay ang puntod sa likod ng krus at medyo nalito) ALALAY: Naalala ko dito iyon pero nasira na ang lupa.IBARRA: (galit na titingin sa alalay) !

ALALAY: (medyo natakot, titingin sa manghuhukay) Nasaan iyong puntod na may markang krus na katulodnito. May mga bulaklak ding tumutubo doon.MANGHUHUKAY: (kakamutin ang ulo) Ah, iyong krus na sinunog ko. ALALAY: Sinunog? Bakit?!MANGHUHUKAY: Dahil inutos iyan ng padre.IBARRA: (maiinis, ituturo ang noo ng manghuhukay) Maipapakita mo naman siguro sa amin ang puntod.MANGHUHUKAY: (kaswal) Wala na doon ang bangkay.IBARRA: (magugulat) Ano? (bubuga ng

hangin) Anong sinabi mo? ALALAY: Tanga ka ba? Wala pang isang taon lumipas simula noong inilibing iyon!MANGHUHUKAY: Inutusan lang ako ng padre. Sabi niya’y dalhin ko daw sa sementeryo ng mga Intsik. Ini—IBARRA: (biglang hahawakan ang braso ng manghuhukay, galit) Ginawa mo iyon?!MANGHUHUKAY: Huwag kayong magalit, Señor. Hindi ko iyon inilibing sa sementeryo ng Intsik.IBARRA: (bibitawan ang manghuhukay) Buti naman at hindi mo iyon ginawa.MANGHUHUKAY: Umuulan kasi nun kaya tinapon ko na lang sa ilog.IBARRA: (magagalit) Ano?! Napakalaki mong inutil! (itutulak ang manghuhukay) Leche!(Aalis sina Ibarra at ang kanyang alalay, parehong galit ang mukha. Makikita ni Ibarra si Padre Salvi)IBARRA: (sisigaw, hahawakan ang padre sa braso) Walang hiya ka! Anong karapatan mong gawin iyon saakin ama?PADRE SALVI: Bitiwan mo ako! Hindi ako ang nagpakulong sa kanya.IBARRA: Hindi iyon! Ipinahukay mo siya at ipinalipat sa ibang sementeryo!PADRE SALVI: Ano? Hindi ako ang gumawa nu’n.IBARRA: Kung hindi ikaw, sino?!PADRE SALVI: Wala nang iba kundi si Padre Damaso.(Bibitiwan ni Ibarra si Padre Salvi at tuluyan ng lumayo.) SCENE 6 Sa isang simpleng bahay, kumakanta si Sisa habang hinihintay ang mga anak.SISA: (naiiyak) “ Ang dapat na kainin ng mga anak ko ay kinain na ng asawa ko. Inubos lahat niya, walaman lang siyang tinira.” (May kumatok sa pinto)BASILIO: Inay, inay!SISA: (bubuksan ang pinto, matutuwa) Ang anak ko!BASILIO: Huwag kayong matakot, inay. Nasa simbahan si Crispin.SISA: Anong ginagawa niya doon? (mapapansin ang mga sugat sa ulo ni Basilio) Ah! (yayakapin si Basilioat hahalikan ang ulo nito) Anong nangyari sa iyo, anak ko? Nadapa ka ba?BASILIO: Binaril po ako ng gwardya.SISA: (yayakapin ulit si Basilio) Buti na lang at naligtas ka! ... Bakit pala nasa simbahan si Crispin?BASILIO: Pinagbigtangan po siyang nagnakaw ng dalawang onsaSISA: Nagnakaw? Mabait si Crispin. Hindi por que mahirap tayo ay tayo na dapat ang kanilangpagbibigtangan!BASILIO: Inay, paano kaya kung kausapin ko iyong anak ni Don Rafael Ibarra para matulungan tayo? Ayawko nang maging sakristan. Magiging pastol ako ng baka’t kalabaw. Kapag malaki na ako, hihiling ako kayIbarra ng lupa. Pag-aaralin din natin si Crispin sa Manila. Aahon din tayo sa hirap, Inay.SISA: (natutuwa) Oo, oo, Anak.