Nieuwsbrief Oktober 2008

AMBIDAT Investment Services BV Nieuwsbrief Bodegraven, oktober 2008 Onorthodoxe financiële problemen en markten vragen om onorthodoxe oplossingen. Het keerpunt kan komen als de overheid actief tussenbeide komt. Het verleden leert dat bij de bankencrisis in Japan en Scandinavië en de spaarbankcrisis in de VS de oplossing kwam tot stand doormiddel van overheidsingrijpen. Nu is er de meest krachtige financiële partij ter wereld betrokken bij de huidige mondiale financiële problemen. Of dit uiteindelijk de oplossing zal blijken te zijn is nu nog te vroeg om te beantwoorden. Dat het voor een aantal partijen in de markt wel als een belangrijk signaal wordt gezien mag uit het volgende citaat blijken. Hiermee is natuurlijk niet gezegd dat met de nu recent aangekondigde maatregelen in de VS de problemen zijn opgelost. Wel helpt het om het vertrouwen in de markt weer te herstellen. BUFFETT: No, it would get worse. Last week will look like Nirvana (laughs) if they don't do something. I think they will. I understand where they're very mad about what's happened in the past, but this isn't the time to vent your spleen( je gemoed luchten ) about that. This is the time to do something that gets this country back on the right track. What you have, Joe, you have all the major institutions in the world trying to deleverage. And we want them to deleverage, but they're trying to deleverage at the same time. Well, if huge institutions are trying to deleverage, you need someone in the world that's willing to leverage up. And there's no one that can leverage up except the United States government. Interview met Warren Buffet gepubliceerd 25 September jl. naar aanleiding van de deal met Golman Sachs.

Het kan soms verhelderend zijn eens terug te kijken en uit te zoeken hoe de verschillenden beleggingscategorieën gepresteerd hebben in markten zoals we deze de laatste tijd meemaken. In de tabel hieronder vindt U een overzicht van index rendementen, met daarin ook een indicatie van het gelopen risico. De periode waarover wordt gerapporteerd is gemeten vanaf het begin van 2008 tot nu. Categorie

rendement/risico

Cash/deposito

3,15%- zeer laag

Obligaties staat Obligaties bedrijven Hedge funds

3,09% - laag -4.24% - gemiddeld -7.6% - gemiddeld

Aandelen Funds

-20,9% - hoog -22,5% - hoog

Onroerend goed

-17% - gem. hoog

Ethische beleggingen

4,5%-6%

gebruikte index Citi Euro 1 maands depot Iboxx Staatsl. Euro Iboxx Corp. Euro HFRX Gl.Hedge Fund EUR Ind. MSCI Wereld Aand. Wereldwijd gem. Morningstar Epra/Nareit Europa in Euro’s Geen index

AMBIDAT Investment Services BV Afgezien van de geheelonthoudende beleggers – alles staat op deposito – heeft nagenoeg elke beleggingsportefeuille kleerscheuren opgelopen in 2008. De index met het risicoprofiel markt neutraal, wat een evenwichtige verdeling inhoudt van de verschillende beleggingscategorieën, laat een verlies zien tot nu toe van 9,4%. Deze index bestaat voor 50% uit aandelen en 50% obligaties. Een klein onderzoek onder fondsen die deze strategie als kern gebruiken levert verassende resultaten op. Grote verschillen van -5% als verlies bij de beste fondsen, tot – 26,5% van de slechtst presterende.

Waarschijnlijk zal als gevolg van de wel heel erg hectische periode opnieuw blijken dat het beleggen in fondsen niet altijd meer rendement oplevert dan wanneer er via de index wordt belegd. Belangrijk bij deze exercitie is de vraag in hoeverre fondsen die een grote outperformance hebben laten zien dat hebben kunnen bereiken door het nemen van of grotere risico’s, of een superieur marktinzicht. Als er naar bij voorbeeld obligatiefondsen wordt gekeken, dan kan er niet altijd worden vastgesteld waar de grote risico’s te vinden zijn. Een probleem daarbij is wel dat er niet altijd gedetailleerd wordt gerapporteerd, zodat een goede analyse niet kan worden gemaakt. Uit het recente verleden was vrij snel duidelijk dat er enorm veel belegd is in obligaties uitgegeven door financiële instellingen. Deze sector is altijd al de grootste uitgevende categorie geweest, dus het is niet zo verwonderlijk dat daarin dan ook wordt belegd. Als dan blijkt dat er ook nog in achtergestelde leningen is belegd, ( omdat het rendement zo hoog was ) wordt binnen zo’n fonds wel een erg groot risico gelopen. Bij de huidige stand van zaken zullen dergelijke fondsen dan ook een underperformance laten zien. Een aantal grote en bekende fondsen, ook Nederlandse, hebben volgens recente berichten in de media verliezen geleden. De reden daarvoor is het vaak te vinden in het wat eenzijdig positioneren t.o.v. een benchmark of een index. Te veel exposure in de financiële sector of naar fondsen van bij voorbeeld Lehman Brothers.

Er is heel lang gediscussieerd door klimaat deskundigen over de effecten die condensstrepen van vliegtuigen hebben op de grondtemperaturen. Er is op een geweldige manier gespeculeerd en gepubliceerd en getheoretiseerd over de effecten die deze condensstrepen hebben op het feitelijk tegenhouden van het zonlicht op de onderliggende luchtlagen. Het is natuurlijk zo dat elke individuele condensstreep van een vliegtuig een kleine schaduwrand creëert op de grond, maar dat het totale effect van alle condensstrepen samen vrij moeilijk te bepalen was, tenzij er op grote schaal een paar dagen lang niet meer gevlogen zou worden. Dit is natuurlijk precies wat er gebeurd is in 2001. Direct na 11 september is er een aantal dagen helemaal geen vliegverkeer geweest in de VS en daar hebben meteorologen en andere

AMBIDAT Investment Services BV

wetenschappers gebruik van gemaakt om juist in die periode metingen te verrichten. Wat bleek was een stijging van de variatie tussen de hoogste en laagste temperaturen. Volgens een CNN rapport steeg het gemiddelde verschil tussen de hoogste en laagste temperatuur in de VS tijdens deze verplichte luchtblokkade ongeveer 1,1% Celsius – 2 graden Fahrenheit. Eenzelfde soort discussie is er nu gaande over de effecten van de recent aangekondigde maatregelen om short selling tegen te gaan. Vrij algemeen is de visie van toezichthouders dat in dit soort gevallen de volatiliteit op de markten zal worden beperkt. Dat er recent voor gekozen is om tot deze maatregel over te gaan is begrijpelijk, maar hopelijk is het van tijdelijke aard. Er is in 2004 een studie gepubliceerd door Arturo Bris, William Goetzmann, and Ning Zhu van de Yale Universiteit, waaruit blijkt dat met het invoeren van genoemde beperkingen in vijf landen de efficiency van deze markten en een van de karakteristieken van de markt opbrengsten duidelijk afnamen. We find significant increases in efficiency, and in the negative skewness of market returns, once short sales are allowed and practiced in these countries.” Brengt deze wel heel erg turbulente tijd ook nog wel eens iets goeds? Het zal ongetwijfeld leiden tot een wat bescheidener opstelling van alle financieel deskundigen. Het zal ook leiden tot een wat meer verantwoorde omgang met risico’s. Het allerbelangrijkste wat de markten nu nodig hebben is vertrouwen. Zonder vertrouwen bestaat er geen markt meer. Dit proces zal zeker niet van de een op de andere dag zijn voltooid, het heeft immers jaren geduurd om het “op te bouwen” en zal ook niet zomaar zijn hersteld. Belangrijke stappen zijn er nu wel gezet. Partijen die nu in de markt kunnen stappen, zoals Warren Buffet hebben een belangrijke voorbeeldfunctie en velen kunnen zich daar ook door laten leiden. Deze periode zal ook van grote invloed zijn op de mondiale verdeling van beleggingsmiddelen. Een afnemend belang van de Amerikaanse bijdrage aan de wereldeconomie kan de inleiding zijn van een grote herverdeling van assets, met alle daaraan verbonden consequenties. Afsluitend nog een kleine traditie: de stemmingsindex Het zal niet verbazen dat alle stemmingsindexen erg laag staan. Onderstaand een door mij vaak geraadpleegde index van de ECB tot en met Augustus. Het September cijfer zal ongetwijfeld veel lager zijn dan de 88,8 van Augustus

AMBIDAT Investment Services BV

Europese sentiments index 120 100

index

80 60 40 20 0 m

03 0 3 0 3 0 3 t-04 -0 4 -0 4 -0 4 t-05 -0 5 -0 5 -0 5 t-06 -0 6 -0 6 -0 6 t-07 -0 7 -0 7 -0 7 t-08 -0 8 c rt- ju n- ep- ec r ju n ep ec r ju n ep r ju n ep ec r ju n ep ec r ju n m m m m m s d s d s de s d s d

Mocht U na het lezen van deze nieuwsbrief vragen/opmerkingen hebben over een van de behandelde onderwerpen dan verneem ik die graag. Als U er geen prijs meer op stelt om deze brief te ontvangen kunt U mij dat natuurlijk melden. Met vriendelijke groet,

Bodegraven, oktober 2008 Ambidat Investment Services BV J. Fred A. Voortman