Lokprabha 23 January 2009

3/31/2009

http://www.loksatta.com/lokprabha/…

२३ जानेवारी २००९

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकूट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

कव्हरःटोरी आतापयर्ंत बहते ु क सत्यमचे राजू कुठे तरी अज्ञातवासात असतील िकं वा कायद्याच्या ःवाधीन झाले असतील. नुकतीच त्यांनी मनाची टोचणी दरू के ले ली आहे . आता त्यांच्या मनाची रुखरुख थांबली असे ल. त्यांचे राजकारणी िमऽ सत्यमला वाचवण्याची तयारी करत असतील. त्याचे वकील कोटार्त जायची तयारी करत असतील. गेली आठ वषेर् टोचणी, रुखरुख ही टू ल्स िडसे बल करून ठे वल्यानंतर काल त्यांना अचानक कन्फे शनचा उमाळा आला आिण त्यांनी शे अ र बाजार उघडता उघडता एक चार पानी पऽ आिण राजीनामा त्यांच्या बोडर् ऑफ डायरे क्टरसमोर ठे वला. बखर सं ग णकाची आज आपण ‘कम्प्युटर ‘ या शब्दाचा अथर् ‘आकडे मोडी आिण इतर बरीच कामं करू शकणारं यंऽ’ असा सरार्स मानत असलो तरी अगदी दसढया ु महायुद्धाच्या काळापयर्ंत या शब्दाचा अथर् ‘आकडे मोडी वगैरे करण्यासाठी ने मण्यात आले ली व्यक्ती’ असा मानला जात असे . या ‘मानवी कम्प्युटसर्‘चा उपयोग आकडे मोडींबरोबरच इतरही कामं करण्यासाठी होई. उदाहरणाथर् लॉग ॅिरिद्मक टे बल्स, िशग्नॉमे िशक टे बल्स बनवणं. या तक्त्यांचा वापर िकचकट गिणतं भराभर सोडवण्यासाठी केला जात असे . पुढे खलाशांच्या मागर्दशर्नासाठीचे आिण िदशा दाखवण्यासाठीचे तक्ते बनवणं, खगोलशास्तर्ज्ञांसाठी ताढयांिवषयीचे तक्ते बनवणं, िवम्याचे हप्ते ठरवण्यासाठी लोकांच्या आयुंयमानािवषयीचे तक्ते बनवणं वगैरे गोष्टी महत्त्वाच्या ठरू लागल्या. हे सारं माणसांनी हातानं बनवणं आिण त्यात योग्य ते बदल करणं कटकटींच ं आिण चुक ांनी भरले लं होत असे . त्यावर उपाय शोधायचं काम चाल्सर् बॅबेज नं के लं. चहा आिण चचार् से फॉलॉजी अथार्त िनवडणू क भाकीत शास्तर् हे एक सं पू णर् शास्तर् आहे का ? मूळ ात से फ ॉलॉजी म्हणजे भाकीत शास्तर् नव्हे . से फॉलॉजी म्हणजे कॉम्प्युटराईज्ड अ ॅनािलिसस ऑफ व्होिटंग पॅटनर्, अथार्त संगणकाच्या आधारानं मतदानाच्या कौलाचं केले लं िवश्लेषण. यामध्ये मागे झाले ल्या िनवडणुकांच्या िनकालांच्या अभ्यासातून तुम्ही काही अंदाज बांधत असता. कसं आिण काय के लं तर त्याचा ने मका काय पिरणाम होईल यासंबंधी काही िवचार करून अंदाज बांधता ये तात.एक उदाहरण दे तो. राष्टर्ीय लोकशाही आघाडीची कं◌ेिात सत्ता असताना त्यांनी िकसान बे िडट काडर् म्हणून शे तकढयांसाठी एक चांगली योजना आणली होती. तरीही िनवडणुकीत ि◌हदी राज्यातल्या शे तकरीबहल ु भागांत रालोआला पराभवाला सामोरं जावं लागलं. आता िवदभार्तही काँमेस सरकारने हजारो कोटी रुपयांच ं पॅके ज जाहीर के लंय. पण म्हणून काही िनवडणुकीत आपला िवजय होणारच असं कु णी गृहीत धरू नये . नाही तर , मग अँ िटइन्कम्बन्सी फॅ क्टर िनमार्णच झाला नसता ना! मग ती ने मकी कशामुळे िनमार्ण होते ? मॅरे थॉन मोचेर्, शांतता याऽा, रॅलीज हे सगळं आताशा फॅ शन बनलंय, अशी भीती वाटत होती. ती काही ूमाणात खरीही आहे . पण, अशा रॅलीजमधून आपण एक समाज बांध ू शकतो, िविवध ःतरातील लोकांना एकऽ आणू शकतो, हे गेल्या काही िदवसांमध्ये पाहायला िमळालं. अथार्त, हा धडा िशकण्यासाठी मुंबईवर दहशतवादी हल्ले व्हावे लागले . या हल्ल्यांच्या धक्क्यातून आपण अजूनही

loksatta.com/lokprabha/…/lpfront.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Se nd flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

http://www.loksatta.com/lokprabha/…

लागल. या हल्ल्याच्या धक्क्यातून आपण अजूनही सावरलोय, असं नाही म्हणता ये णार .पण, आपण ूयत्न करतोय.. आम्ही आजही एकऽ ये ऊ शकतो, हे दाखवण्याची तयारी आिण धमकही आहे आता आपल्यात.. मुंबईवर दहशतवादी हल्ला झाल्यानंतर पिहल्यांदाच या ूकारचा सावर्जिनक कायर्ब म होतोय. अथार्त, या आधी िनघाले ल्या शांतीमोच्र्यामध्ये ही मुंबईकरांनी या एकीचं दशर्न घडवलं होतं. त्यामुळेच, एक आशे चा बािरकसा िकरण कुठू नसा नजरे स पडतो.. कदािचत, या हल्ल्यांनंतर आपण धमर्, जातपात, गरीबी, ौीमंती या पिलकडे पाहायला िशकतोय. भिवंय

Send Flowers to india Express Classifieds

Post and view free classifie ds a d

Express Astrology Know what's in the stars for you

Advertise with us

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/lpfront.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

loksatta.com/lokprabha/…/forward.htm

1/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

ृॉड .. एक सत्यम ! ने मक्या कु ठल्या टप्प्यावर सांगता ये णार नाही, पण माणसाच्या उत्बांतीतच काहीतरी जबरदःत ‘ृॉड’ झाला आहे . ने मका कधी? मुखपृष्ठ ‘माकडीय’ अवःथेत फॉरवडर् गुहे- िबहे त राहात तथ्यांश असताना? शक्यता कमी चहा आिण चचार् आहे . ते व्हा माणूस ूासंिगक बढयाच अंशी माकड कव्हरःटोरी होता. म्हं जे ूाणीच. मॅरे थॉन जंगली ूाणी. वाइल्ड अ ॅिनमल! सलाम ..आिण वाइल्ड अ ॅिनमल ृॉडिबड करत नाहीत. पोट भरलं, झोप झाली, माइण्ड ओव्हर मॅटर मैथन ु झालं की उरले ला वे ळ ःवतचा जीव वाचवण्यात जाणार . यात ृॉडला बखर संगणकाची जागा िन वे ळ आहे च कु ठं ? मे तकू ट माणूस चार पायांवरून दोन पायांवर आला ते व्हा? िग्लटिरं ग िगझमोज हां, इथं चान्स आहे . इतर ूाण्यांसारखा चार पायांवर िनमूट चरणारा ‘माणूस’ काही तरी ृॉड करूनच िद्वपाद झाला असणार , असा वहीम तरी रुचकर आहे ! एरवी अशी चलाखी कोणाला जमते हो? चार- चार पाय असताना गोसीप कोलम दोनां वर काम भागवत अन्य दोनांचे ‘हात’ करणं हाच ृॉड नाही का? आपलं बुवा असं माणसानं आगीचा शोध लावला ते व्हा? चाकाचा शोध लावला ते व्हा? आहे ! िशकारीचा दगडी हत्यारं घासून धारदार के ली ते व्हा? शे तीचा शोध लावला िचऽदृष्टी ते व्हा? कु ऽा, गाय वगैरे पाळायला िशकला ते व्हा? िसने मा के व्हा, नक्की के व्हा? लाइफ िझंगालाला टोळीयुद्धं झाली. युद्धं झाली. सरहद्द नावाची अदृँय चीज अिःतत्वात आली. रं गभूमी सरहद्द हादे खील एक ृॉडच होता. याकानाचं त्या िदसत नसले ली गोष्ट ‘आहे ’ म्हणायचं, आिण त्यावरून गळे घोटायचे, याला कानाला काय म्हणणार ? ृॉडच! साहस साॆाज्य उदे ज ली. मावळली.. मातीत गेली. राजे आले .. गेले. काही राजे लाइफःटाइल उमराव झाले . काही गुलाम. हा फरक कधी झाला? जाती- पाती, धमर्- अधमर्, थरारक िनसगर् नीती- अनीती या सगळ्याचा उगम कशात असे ल? भिवंय ृॉड.. घो- टा- ळा! वाचक ूितसाद ज्या माणसानं चलन शोधून काढलं तो माऽ नक्कीच ृॉड असणार ! अहो, संपकर् धातुचे तुक डे िन कागदाचे कपटे म्हं जे धन असली काहीबाही समजूत करून मागील अंक दे णारा ृॉड असणारच ना! च्यायला, ृॉड म्हं जे नक्की काय? बे गम ु ानपणे दसढयाला बनवून ःवतची ु तुंबडी भरण्याची ‘कालाकांडी’ म्हं जे ृॉड. बरोबर ? अहो, हाच िनकष माणसाच्या उत्बांतीला आम्ही लावला, तर अवघी उत्बांती, ूगतीचे टप्पे , शोध.. सगळं च ृॉड वाटायला लागलं! जाऊ द्या!! इतके घोटाळे , महाघोटाळे रांगेनं होऊनही जग आपलं चालतंच आहे . अडखळत का होईना, आपला दे शही चालतोच आहे . िकं बहना ृॉड चालले त (म्हणन) जग चाललंय अशी िःथती आहे हा काय

loksatta.com/lokprabha/…/tathya.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Lokprabha.com

िकं बहना ु , ृॉड चालले त (म्हणून) जग चाललंय अशी िःथती आहे . हा काय गोंधळ आहे ? ‘‘इस संसार में ‘सत्यम’ ही सत्य है , ॄह्म िमथ्या!’’ आमचे सुूिसद्ध बाबा म्हणाले , आिण एक डोळा बारीक करून गंमतीशीर हसले ! म्हटलं चला, ृॉड तर ृॉड! दीघर् श्वास घ्यायला काय जातं?

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/tathya.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

चहा आिण चचार्

िनवडणुक ा िजंक ण्यासाठी पॉिलिटकल माकेर् िटंग ःशॅटेज ी हा एक नवा फं डा आता अिःतत्वात आला आहे . अने क राजकीय पक्ष आिण ने ते सरार्स त्याचा अवलंबही करू लागले आहे त. या पाश्र्वभूमीवर डॉ. िदलीप सरवटे आिण डॉ. उदय िनरगुडकर यांनी िलिहले ल्या ‘िनवडणुक ा िजंक ण्यासाठी सवर् काही’ या राजहं स ूकाशनाच्या वतीने ूकािशत करण्यात आले ल्या पुःतकाचे िवशे ष महत्त्व आहे . काय आहे या पु ्ःतकाचा अभ्यासिवषय? राजकारणाचं माकेर् िटंग खरं च शक्य आहे का? कसं वापरलं जातं हे तंऽ? या ूश्नांची उत्तरं जाणून घे ऊ या थेट डॉ. उदय िनरगुडकर यांच्याकडू नचकीितर् कु मार िशं दे से फॉलॉजी अथार्त िनवडणू क भाकीत शास्तर् हे एक सं पू णर् शास्तर् आहे का ? मुखपृष्ठ मूळ ात से फ ॉलॉजी म्हणजे भाकीत शास्तर् नव्हे . से फ ॉलॉजी फॉरवडर् म्हणजे कॉम्प्युटराईज्ड अ ॅनािलिसस ऑफ व्होिटंग पॅटनर्, तथ्यांश अथार्त संगणकाच्या आधारानं मतदानाच्या कौलाचं के ले लं चहा आिण चचार् िवश्लेषण. यामध्ये मागे झाले ल्या िनवडणुक ांच्या िनकालांच्या अभ्यासातून तुम्ही काही अंदाज बांधत असता. कसं आिण काय ूासंिगक क े लं तर त्याचा ने मका काय पिरणाम होईल यासंबंधी काही कव्हरःटोरी िवचार करून अंदाज बांधता ये तात. मॅरे थॉन एक उदाहरण दे तो. राष्टर्ीय लोकशाही आघाडीची कं ◌ेिात सत्ता सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर असताना त्यांनी िकसान बे िडट काडर् म्हणून शे तकढयांसाठी एक चांगली योजना आणली होती. तरीही िनवडणुक ीत ि◌हदी राज्यातल्या शे तकरीबहल ु भागांत रालोआला पराभवाला सामोरं जावं बखर संगणकाची . आता िवदभार्तही काँमेस सरकारने लागलं मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज हजारो कोटी रुपयांच ं पॅके ज जाहीर के लंय. पण रुचकर म्हणून काही िनवडणुक ीत आपला िवजय गोसीप कोलम होणारच असं कु णी गृहीत धरू नये . नाही तर , आपलं बुवा असं मग अँ िटइन्कम्बन्सी फॅ क्टर िनमार्णच झाला आहे ! नसता ना! मग ती ने मकी कशामुळे िनमार्ण िचऽदृष्टी होते ? वषार्ंनुवषर् एका िठकाणी िनवडू न ये णारे िसने मा कम्युिनःट दसढया िठकाणी का बरं पडतात? ु लाइफ िझंगालाला त्याच्या मागे एक सायन्स आहे . ूॅिक्टस ऑफ रं गभूमी दॅट सायन्स इज अ ॅन आटर्! याकानाचं त्या नु क तं च तु म चं ‘िनवडणु क ा िजं क ण्यासाठी कानाला सवर् काही ’ हे पु ः तक ूकािशत झालं . या तु म च्या पु ः तकाचा अभ्यासिवषय काय साहस आहे ? लाइफःटाइल पॉिलिटकल माकेर् िटंग ःशॅटेज ी! जगात सवर्ऽ आिण आपल्याकडे ही राजकीय पक्ष आिण त्यांचे थरारक िनसगर् उमे दवार यांच ं माकेर् िटंग ही एक मोठी इं डःशी आहे . आता त्यात ूचंड ःपे शलायझेशन ये त आहे . भिवंय गे ल्या काही वषार्ंत भारतातही जनमत चाचण्या, पिब्लक रीले शन्स एजन्सीज , माकेर् िटंग कं पन्या वाचक ूितसाद यांचा िनवडणुक ीत सरार्स वापर के ला जातो. ‘िनवडणुक ा िजंक ण्यासाठी.’ या पुःतकात राजकीय संपकर् धोरणं िकं वा त्यांची िवचारधारा यांवर भांय के ले लं नाही, तर ह्या सवर् व्यवःथेक डं माकेर् िटंगच्या मागील अंक अंगानं पाहण्याचा ूयत्न के ले ला आहे . यात उमे दवार ःवतला िनवडणुक ीच्या िरं गणात ःवतला कसं माकेर् ट करतात, मतदार त्यांच्या ूचारतंऽाला कसा ूितसाद दे तात, यशःवी ूचाराचं ने मकं तंऽ आिण मंऽ काय? याचा उहापोह या पुःतकात करण्यात आला आहे . तु म् ही सांग त असले ला पॉिलिटकल माकेर् िटं ग ःशॅटे जी हा िवषय आपल्याकडे नवीनच आहे . मग या िवषयाचा अभ्यास करण्याची ूे रणा तु म् हाला कशी िमळाली ? १९८९ मध्ये मी ‘से िलंग ऑफ अ ूे िसडें ट’ आिण ‘मे िकं ग ऑफ अ ूे िसडें ट’ ही दोन पुःतकं वाचली. या पुःतकांनी मी झपाटू न गेलो. अमे िरके च्या राष्टर्ाध्यक्षपदासाठीच्या िनवडणुक ीत राजकीय पक्ष ःशॅटेज ी कशी बनवतात, उमे दवारांच ं माकेर् िटंग कशा पद्धतीने करतात, हे वाचून मी है राण झालो. त्या वे ळ ी आपल्याकडे ूणव रॉय, िवनोद दआ ु िकं वा से फ ॉलॉजी वगैरे कु णाला माहीतही नव्हतं. पुढे

loksatta.com/lokprabha/…/tea.htm

1/4

3/31/2009 flowers to india Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com , िवनोद दआ त्या वळी आपल्याकड ूणव रॉय ु िकवा सफॉलॉजी वगर कु णाला माहीतही न हत पुढ मी ‘माकेर् िटंग ऑफ पॉिलिटकल पाटीर्ज आिण कँ सिडडे ट्स’ या िवषयावर पीएचडी करण्यासाठी जे व्हा ूयत्न के ला, ते व्हा तुमचा िवषय राज्यशास्तर्ात ये तो, माकेर् िटंगमध्ये नाही, असं सांगन ू माझी बोळवण करण्यात आली.. नंतर मी नोकरीिनिमत्त जगभरात िफरलो. नशीब काय असतं बघा, मी ज्या ज्या दे शात जायचो, ते व्हा ितथे िनवडणुक ाच असायच्या. त्यामुळे अने क दे शांतील िनवडणुक ांचा जमे ल तसा मी अभ्यास करू लागलो. िनवडणुक ांवर िलहू लागलो. राष्टर्ीय पातळीवरील काही पक्ष माझे सल्ले घे ऊ लागले . मलाही या िवषयात खूपच रस िनमार्ण झाला. उदा. एखाद्या िठकाणी पाऊसपाणी कमी झालं तर त्याचा िनवडणुकीवर काही पिरणाम होतो का? अँ िटइन्कम्बन्सी म्हणजे ने मकं काय? अने क धमर्, शे क डो जाती- जमाती, भाषा असले ल्या भारतासारख्या दे शात कु ठल्या कु ठल्या घटकांचा िनवडणुक ांवर पिरणाम होतो? आिण मुख्य म्हणजे , अशा या िविवधते ने नटले ल्या दे शात राजकीय पक्षांना एकच ूोडक्ट िवकायचं असतं- सोिनया गाधी िकं वा आडवाणी! मग हे कसं करता ये ईल? या िवषयांमध्ये मला कमालीची गोडी िनमार्ण झाली. त्यातूनच पॉिलिटिकल माकेर् िटंग ःशॅटेज ीचा अभ्यास करण्याची ूे र णा िमळाली. ही पॉिलिटकल माकेर् िटं ग ःशॅटे जी कशी काम करत असते ? हे ःपष्ट करण्यासाठी मी तुम्हाला काही उदाहरणं दे तो. बाटा म्हटलं की आपल्या डोळ्यापुढे काय ये तं? बूट ये तात. कॅ डबरी म्हटलं की चॉकले ट िदसतं. मग, मायावती िकं वा राज ठाकरे म्हटलं की काय होतं? त्यांच्या इमे ज ची आपल्याला आठवण ये ते. पण मग या ने त्यांची इमे ज बनते तरी कशी? िकरकोळ शरीरयष्टीचे ज्योती बसू िकं वा बाळासाहे ब ठाकरे फायरॄँ ड ने ते कसे बनतात? लोकांच्या मनात त्यांच्या िवषयी जे मत िनमार्ण होतं त्यातून. ही इमे ज िकं वा ूितमा िनमार्ण करण्याचं काम पॉिलिटकल माकेर् िटंग करत असतं. त्यासाठी अने क तंऽांचा ती अवलंब करते . िनवडणुक ा कशा लढवायच्या? उमे दवारी कु णाला द्यायची? पक्ष कसा वाढवायचा? खचार्चा ताळमे ळ कसा बसवायचा? अशा सवर् ूश्नांचा पद्धतशीर िवचार करणं सध्या राजकीय पक्षांना भाग आहे . ही सवर् ःशॅटेज ीच आहे . अमे िरके त ओबामांनी अशा पद्धतशीर अभ्यासाचा पूरे पूर अवलंब के ला. आता भारतातही हे घडणारच आहे . जसं कॉःमे िटक्सचं माकेर् िटंग हा कॉःमे िटक्सचा िवषय नसून माकेर् िटंगचा िवषय आहे , अगदी त्याचूमाणे माकेर् िटंग ऑफ पॉिलिटक्स हा पॉिलिटक्सचा िवषय नसून माकेर् िटंगचाच िवषय आहे . पण तु म् हाला असं वाटत नाही की , या पद्धतीमु ळे ने तृ त् वाचा िकं वा राजकीय पक्षांच ा िवचार , त्यांच ी कायर् ू णाली यांपे क्षा माकेर् िटं ग ला महत्व दे ऊन आपल्या राजकीय व्यवःथे च ं अवमू ल् यन होईल ? तुमचं म्हणणं बरोबर आहे . पण लक्षात घ्या, कॉम्प्युटरवरची आकडे वारी काही अंितम िनंकषर् सांगत नाही. कॉम्प्युटर कॅ न नॉट रीप्ले स के डर ! आपल्याकडे माकेर् िटंगबाबत अने क गैरसमज आहे त. माकेर् िटंगचा मूळ उद्दे श माहकांच्या ने मक्या गरजा- अपे क्षा काय आहे त, हे समजून घे णं आहे . आज कं पन्या जन्माला ये तानाच ने टवकर् माकेर् िटंगचा पूणर् अवलंब करतात. मग, हे ने टवकर् माकेर् िटंग आिण िनवडणुक पूवर् आघाडी यात काय फरक आहे ? या एमबीए लोकांनीच के ले ल्या माकेर् िटंगमुळे ओबामा अमे िरके चे राष्टर्ाध्यक्ष बनले . नाही तर, कॉके िशयन वंशाच्या लोकांनी आिृकन वंशाच्या, काळ्या रं गाच्या, मुिःलम धमार्च्या आिण ज्याचं नाव ओसामा िबन लादे नशी साधम्र्य राखतं अशा बराक ओबामाला मत िदलं असतं का? त्यामुळे पिहल्यांदा आपण माकेर् िटंगबाबतचे गैर समज डोक्यातून काढू न टाकायला हवे त. खरं आहे . पण माकेर् िटं ग ःशॅटे जीवर िकती िवश्वास टाकता ये ईल ? उदाहरणाथर्, भाजपने २००३ च्या लोकसभा िनवडणु क ा िजं क ण्यासाठी इं िडया शायिनं ग कॅ म्पे न मोठय़ा दणक्यात राबवली होती . पण या ूचार मोिहमे ला मतदारांन ी नाकारल्यामु ळे त्यांन ा पराभवाला सामोरं जावं लागलं . तु म् ही याचं िवश्ले ष ण कसं कराल ? या ूश्नाचं सिवःतर उत्तर मी पुःतकात िदले लं आहे .. इथे एक गोष्ट लक्षात घ्यायला हवी की, तो भाजपचा पराभव होता असं म्हणण्यापे क्षा रालोआचा पराभव अिधक होता. ज्या गोष्टीचा अनुभव आपण लोकांना दे ऊ शकत नाही, त्यािवषयीचा ूचार करून काय फायदा? इं िडया शायिनंगऐवजी इं िडया रायिझंग अशी कॅ म्पे न ते व्हा अिधक योग्य ठरली असती. कारण लोकांचा वैयिक्तक अनुभव हा या कॅ म्पे नपे क्षा वे गळा होता. आणखी एक गोष्ट. रालोआच्या कायर्क ाळात चांगल्या गोष्टी झाल्याच नाहीत असंही नाही. पण चांगल्या गोष्टी करणं, त्या गोष्टी लोकांपयर्ंत पोहोचवणं आिण त्यातून सकारात्मक ूितमा िनमार्ण करणं या तीन वे गवे गळ्या गोष्टी आहे त, हे आपण िवसरता कामा नये . एट्स ए गेम ऑफ परसे प्शन!

loksatta.com/lokprabha/…/tea.htm

2/4

3/31/2009

Lokprabha.com

परसे प्शन! मग ही ूितमा कशी िनमार्ण होते ? िकं वा तु म च्या मते , कशी िनमार्ण करता ये ते ? ूितमा िनिमर्तीला अने क पैलू आहे त. ती काही एकरे षीय गोष्ट नव्हे . समजा, एका उमे दवाराला त्याच्या मतदारसंघातील ३५- ४० लाख लोकांपयर्ंत पोहोचायचं आहे . पण फक्त ४५ िदवसांत हे काही शक्य नाही. त्याला व्यिक्तश: तर हे अशक्यच आहे . पण मग पक्षाच्या माध्यमातून, कायर्क त्यार्ंच्या माध्यमातून, त्यांनी पूवीर् के ले ल्या कामांच्या माध्यमातून लोकांच्या मनात त्या उमे दवारािवषयीची ूितमा बनत असते . पूवीर् वे ळ ोवे ळ ी त्याने घे तले ल्या भूिमकांमुळे ही लोक त्याला ओळखत असतात. पण, एखाद्याने फक्त जािहरातबाजी के ली आिण त्याचं ूत्यक्ष काम काहीच नसे ल, तर त्याला अशा राजकीय माकेर् िटंगचा काहीच फायदा होणार नाही. या माकेर् िटंगचा हे तू मतदारांच्या, नागिरकांच्या मनात एखाद्या उमे दवारािवषयी, राजकीय पक्षािवषयी सकारात्मक ूितमा िनमार्ण करणं इतकाच असू शकतो. आिण त्यासाठी अने क बाबींचा िवचार करावा लागतो. पॉिलिटकल इमे जच्या या माकेर् िटं ग मध्ये जािहरातबाजीला महत्त्व आहे च , पण ही जािहरात करण्याची माध्यमं कोणती असतात ? ते मतदारसंघाच्या ःवरूपावरून ठरतं. दिक्षणे क डील राज्यात ने त्यांची महाकाय ५०- ६० फु टांची होिडर् ग् ज लावतात, पण मुंबईत असली पोःटसर् चालणार नाहीत. या िशवाय, इनडोअर पिब्लिसटीपॅम्फले ट्स, वृत्तपऽांतील जािहराती, टीव्ही- के बलवरील जािहराती तसंच होिडर् ग् ज , पोःटसर्, बॅनसर् यांसारखी आऊटडोअर पिब्लिसटी ही सवर्च माध्यमं िनवडणुक ांसाठी वापरली जात असतात. पण या सवर् गोष्टींचा वापर करताना त्यात ताळमे ळ हवा. समजा, एखाद्या रे ल्वे ःटे शनबाहे र एका उमे दवाराला मत द्या असं सांगताना त्याने के ले ल्या सवर् कामांची जंऽी िदले ली असे ल, तर त्याचा अपे िक्षत असा पिरणाम होणार नाही. कारण रे ल्वे ःटे शनबाहे र इतकं वाचायला कु णाला वे ळ च नसतो. पण त्याऐवजी, ःवच्छ चािरत्र्य सुंदर ूशासन असा एका ओळीतला मे सेज ही जाःत पिरणामकारक ठरू शकतो. तु म् ही म्हणता ते माकेर् िटं ग चे फं डे वापरून एखादा सवर् स ामान्य माणू स , ज्याच्याकडे पै से नाहीत , तो िनवडणू क लढवू शकतो का ? हो. नक्कीच. हे बघा, राजकारण हा पैसेवाल्यांचा खेळ आहे , ही वःतुिःथती आहे . पण ती फक्त पैसेवाल्यांची मक्तेदारी आहे , ही वःतुिःथती नाही. असं असतं तर, ज्याच्याकडे रसद कमी आहे असा एकही उमे दवार आपल्याकडे िनवडू न आला नसता. तुमच्याकडे सैन्य िकती आहे , यापे क्षा सैन्याचा वापर तुम्ही कसा करता यावर बरं च काही अवलंबून आहे . त्यामुळे आपल्याकडे पैसे नाहीत िकं वा राजकारणात गुडं ूवृत्तीची लोकं आले त, या िवषयी बोटं मोडण्यात काहीच अथर् नाही. आपल्याकडे बहते ु कदा राजकीय पं ि डत िकं वा से फॉलॉिजःट जी भािकतं करतात िकं वा िनंकषर् नोंदवतात ते चुक तात .. असं काही नाही. अने क दा त्यांचे िनंकषर् बरोबरही आले त, ते सुद्धा बघा की! ८४ साली बरोबर आले , ८९ साली बरोबर आले , ९१ साली थोडे चुक ले .. ज्यांनी या शास्तर्ाचा शास्तर्शुद्ध अभ्यास के ले ला नाही, त्यांच्याकडू न चुक ा होणारच ना. तुम्ही मला सांगा, राहल ु गांधी यांच्या राजकारणाचा काँमेसला िकती फायदा होणार ? हा ूश्नच मुळ ात चुक ीचा आहे . राहल ु गांधींच्या राजकारणातील ूवे शाचं ? . तुम्ही ःवागत करता का असा ूश्न हवा िवचारायला योग्य ूश्न िवचारले तरच योग्य उत्तरं िमळतील ना! अहो, सव्हेर् करण्यासाठी एके क ूश्न िडझाईन करताना आम्हाला तासनतास लागतात, चचार् करावी लागते . सध्याची तरुण िपढी राजकारणािवषयी उदासीन आहे , ितला राजकारणात रस नाही असं सगळे जण म्हणत असतात . तु म् हाला हे पटतं का ? खरं तर, पाच- सात वषार्ंपूवीर् तरुण िपढीला राजकारणात रस नव्हता. पण आता तशी िःथती रािहले ली नाही. जागोरे डॉटकॉमवरून जे व्हा मतदान करा असं आवाहन करण्यात आलं, ते व्हा २ लाख तरुणांनी फक्त काही तासात आपली नोंदणी करून घे तली, हे कशाचं िनदशर्क आह? ही जागृतीच आहे ना. पण, हा जो बदल घडतोय इथल्या समाजव्यवःथेत, तरुणांच्या मानिसकते त, तो आपण अितशय काळजीपूवर्क हाताळला पािहजे . आज हावर्डर्मध्ये भारत िशकवला जातोय आिण आपण माऽ इथे फॉरवडर् जात आिण बॅकवडर् जात करत बसलोय. वी मःट ःटॉप धीस नॉनसे न्स! [email protected]

loksatta.com/lokprabha/…/tea.htm

3/4

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

ूासं ि गक

नोएडात नववषार्ंच्या सुरुवातीलाच भरिदवसा मोटार सायकलःवारांनी एका तरुणीला रःत्यावरून उचलून ितच्यावर अमानुष बलात्कार के ला. राजधानीतील िस्तर्यांच्या सुर िक्षतते वर पुन्हा एकदा ूश्निचन्ह िनमार्ण झालंय. िचऽले खा खातू नोएडा- िदल्ली पिरसरातला एक पॉश एिरया. चकचकीत मॉल्स, उच्चॅू वःती, कॉपोर्रे ट कॉम्प्ले क्से स, एकू णच सोिफिःटके टे ड वातावरण. ६ जाने वारी २००९. सायंक ाळी पाचची वे ळ . एक बावीस वषीर्य मुखपृष्ठ MBA ची िवद्यािथर्नी अशाच एका मॉलमध्ये खरे दी करून आपल्या फॉरवडर् िमऽाबरोबर घरी परतत होती. ते गाडीतून जात असताना दहा तथ्यांश मोटरसायकलःवारांनी त्यांना घे र ले . ितच्या िमऽाला िबके ट बॅटने चहा आिण चचार् बे दम मारहाण के ली. गाडी िनजर्नःथळी ने ऊन त्या मुलीवर एकामागोमाग दहाजणांनी अत्यंत बू रपणे बलात्कार के ला. ूासंिगक िदल्ली व बलात्काराची घटना या दोन गोष्टी जणू समीकरणच कव्हरःटोरी बनल्या आहे त. ‘बलात्कार तर काय होतच असतात, मुलींनी लाज राखायला हवी, कपडय़ांच्या मॅरे थॉन बाबतीत सांभाळू न राहायला हवे ’, ‘सातच्या आत घरात’ यायला हवे अशा सूचना िमळायला सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर सुरुवात होते . वरील घटने बाबत िवचार करता अशा कु ठल्याही चौकटीत बसत नसतानाही त्या सवर्सामान्य बखर संगणकाची मु लीसोबत जे घडले ते उद्या तुमच्या- आमच्याबाबतही घडू शकतं. मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर अशा घटनांमध्ये दोषींना िशक्षा दे ण्याच्या गोसीप कोलम बाबतीत न्यायव्यवःथेवर कु णाचाच िवश्वास आपलं बुवा असं नाही. आिण का असावा? जािमनावर सुटले ला आहे ! अथवा िशक्षा भोगून आले ला बलात्कारी शौयर् िचऽदृष्टी गाजवल्याच्या आिवभार्वात मान उं चावून िसने मा वावरतो. पण, बलात्कािरते चे व ितच्या लाइफ िझंगालाला कु टु ंिबयांचे आयुंय नरक बनून जाते . रं गभूमी संबंिधत घटने नंतर मुलीने ःवत: जाऊन तबार याकानाचं त्या नोंदिवण्याचे धािरष्टय़ दाखिवले हे िवशे ष! कानाला त्यानंतर िदल्ली पोिलसांनी दहापैक ी पाचजणांना अटक के ली. िदल्लीतल्या एका साहस ःवयं सेवी संःथेने कारागृहात जाऊन लाइफःटाइल आरोपींच्या ूितिबया जाणून घे तल्या. थरारक िनसगर् कायर्क तेर् : आपने ऐसा क्यूं िकया? भिवंय बलात्कारी ब . १ : हमसे कं शोल नही हो पाया। वाचक ूितसाद कायर्क तेर् : तुम्हारी माँ- बहन के साथ ऐसा होता तो? संपकर् ब . २ : इतना सोचने का टाइम नही था मॅडम! मागील अंक कायर्क तेर् : लडिम्कयोंको िकस नज़ ्◌ार से दे खते हो? शरम नहीं आती? ब . ३ : लडिम्कयाँ तो होती ही इसी के िलए हैं । Shocking!!! But, really what are woman meant for ? मनुःमृतीच्या काळापासूनच िस्तर्यांक डू न त्यांचा मनुंय असण्याचा हक्क िहरावून घे तले ला िदसून ये तो. त्यागमूतीर् वगैरे सन्मान दे ण्याच्या नादात ितच्या मनाचा िवचार कु ठे च के ला जात नाही. पालकत्वाची जबाबदारी पार पाडतानाच मुलगा आिण मुलगी यांच्यात पालक नकळत (?) भे दभाव करतात. मुलगी आहे म्हणून ितने असं वागावं, तसं करू नये ; एक ना हजार बंधने ! सगळ्या बंधनांची यादी काढली तर शे वटी एकच िनंकषर् उरतो- मुलींनी अिःतत्वातच असू नये ! मुलीच्या जन्माची चाहल ू लागताच ितला जगात पाऊलही ठे वू न दे णारे आई- वडील आिण मुलीच्या

loksatta.com/…/prasangik.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com मुली या ज माची चाहल ू लागताच ितला जगात पाऊलही ठवू न दणार आई वडील आिण मुली या जन्मानंतर ितच्या नरडीचा घोट घे णारा समाज आजच्या पिरिःथतीचा खरा गुन्हे गार आहे . मुलींनी राऽी- बे राऽी िफरू नये , ठरािवक रःत्यांवरून जाऊ नये , ूक्षोभक कपडे घालू नये त, असे सांगणारे बरे च भे टतील. पण आपल्याच घरातल्या मुलाला वे ळे त घरात परत ये , कु ठल्याही मुलीकडे नजर वर करून पाहू नकोस, पारदशीर् शटर्, हाफ पॅण्ट घालू नकोस, शटार्ची सगळी बटने नीट लावूनच घराबाहे र पड, असे सांगणारे िकती आहे त? ज्या नैसिगर्क भावना मुलांना आहे त, त्याच मुलींनाही असतात. पण म्हणून अनावर होऊन त्यांनी मुलांचा बलात्कार के ल्याचं ऐिकवात नाही. मुलींना वातावरण असुरिक्षत वाटतं. कारण समाजातील काही घटक ते असुर िक्षत बनवण्याची काळजी घे तात व समाज त्या ूिबये ला एक तर पुरुषाथर् मानतो िकं वा सहजपणे तो िस्तर्यांवर एक गृिहतक म्हणून लादतो आिण मुख्य म्हणजे मुलींच्या मनावर हे िबंबवण्याचे कामही िस्तर्याच करतात. समाजाचे हे ूितिबंब इले क्शॉिनक माध्यमांच्या ःवरूपातही आपण पाहतो. फे अरने स बीमच्या जािहरातींपासून ते ‘क ’ कारी मािलकांपयर्ंत िस्तर्या के वळ पुरुषांना आकिषर्त करताना दाखवल्या जातात. लैंिगकता या िवषयावर आपल्या समाजात अिजबात मोकळे पणाने बोलले जात नाही. या ले खात सांिगतले ल्या घटने तील सवर् अपराधी १८ ते २५ वयोगटातील आहे त. नवतारुण्याने सळसळणाढया त्यांच्या भावनांना जर पुरेशी मािहती आिण सामािजक जािणवे ची जोड िमळाली नाही तर अशा घटना घडतात. मोठय़ा शहरामधील मोकळ्या संःकृ तीस दोष दे णाढयांनी हे लक्षात घ्यावे की, या घटने तील सवर् बलात्कारी हे लहान- लहान गावांमधून आले ले आहे त. िशक्षणाचा, संःकारांचा अभाव, रोजगाराची कमतरता यामुळे ही पोरं असले उद्योग करतात. गावात, शहरात सगळीकडे च िववाहोत्तर बलात्कार , घरगुती िहं साचार अशा घटनांमध्ये िस्तर्या आजही बळी पडत आहे त. नवरा, नाते वाईक , कामाच्या िठकाणचे लोक या सवार्च्या नजरा झेलत बाहे र पडणाढया स्तर्ीला ूत्ये क क्षणी फक्त ‘ःवत:ची सुर िक्षतता’ हा एकच िवचार असतो का? कु णाकु णापासून ःवत:ला वाचवायचं? ‘रक्षक ’ म्हणवणारे पोलीसही सुनील मोरे सारखे ‘भक्षक ’ बनून समोर उभे ठाकतात ते व्हा? िकतीही शतके आली आिण गेली तरी काही भय इथले संपत नाही.. स्तर्ीवादाला (Feminism) नावंठेवणाढयांनी जरा फक्त एकदा सभोवार नजर टाकावी व मानवी हक्कांच्या तराजूत या पिरिःथतीला तोलावे . का बरे आजही स्तर्ीला ‘डाव्या’ ःथानीच उभे के ले जाते ? आजची स्तर्ी खूप मॉडनर् आहे . िविवध क्षे ऽात ितचे नाव आहे , पण ितला ने हमीच एक स्तर्ी म्हणून वे गळ्या नजरे ने पािहले जाते . एक तर पावलोपावली मानिसक ऽास सहन करावा लागतो िकं वा मानमरातब िमळाला तर तोही ती ‘स्तर्ी’ आहे तरीही ितने हे करून दाखवले असा आिवभार्व असतो. PLEASE.. आम्हाला खोटा आदर, ‘दे वी’ असण्याची भावना वगैरे नकोय! ‘माणूस’ म्हणून जगू द्या! ही घुसमट आता नकोशी होते य. ‘पुरुषूधान संःकृ ती’ हे िबरुद िमरवायचं सोडू न द्या! ‘स्तर्ी- ूधान’ संःकृ ती व्हावी हा आमचा उद्दे श नाही, पण िकमान समानता िमळावी. एकू णच सामािजक सुरिक्षतता, ःवत:ची जाणीव आम्हालाही उपभोगता यावी आिण अशा घटनांची िशकार होण्यापे क्षा िनरोगी व िनखळ आयुंय समाजातल्या ूत्ये क ाने जगावे एवढीच आमची अपे क्षा आहे . [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/…/prasangik.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

कव्हरःटोरी

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

शे अ र माकेर् ट आिण तदनुषंिगक मानवी व्यवहार यांचा जवळू न अभ्यास असले ल्या एका तज्ज्ञांनी सत्यम घोटाळय़ाचं के ले लं मािमर्क िवश्लेषण रामदास आतापयर्ंत बहते ु क सत्यमचे राजू कु ठे तरी अज्ञातवासात असतील िकं वा कायद्याच्या ःवाधीन झाले असतील. नुक तीच त्यांनी मनाची टोचणी दरू के ले ली आहे . आता त्यांच्या मनाची रुखरुख थांबली असे ल. त्यांचे राजकारणी िमऽ सत्यमला वाचवण्याची तयारी करत असतील. त्याचे वकील कोटार्त जायची तयारी करत असतील. गेली आठ वषेर् टोचणी, रुखरुख ही टू ल्स िडसे बल करून ठे वल्यानंतर काल त्यांना अचानक कन्फे शनचा उमाळा आला आिण त्यांनी शे अ र बाजार उघडता उघडता एक चार पानी पऽ आिण राजीनामा त्यांच्या बोडर् ऑफ डायरे क्टरसमोर ठे वला.

करू नये तो के ला व्यापार उतरी पार तुक ा म्हणे . सप्टें बरच्या ताळे बंदात फु गवून सांिगतले ली िशल्लक . त्या िशल्लकीवरचं खोटं व्याज . बाराशे कोटी रुपयांची न सांिगतले ली तूट. दोन हजार कोटींची न ये णारी वसुली. गुत ं वणुकीवर चढवून फु गवून िलिहले ला परतावा. परतावा २४ टक्के असल्याचा दावा. पण ूत्यक्षात ३ ते ४ टक्के . ही पिरिःथती नवीन नसून गेली िकत्ये क वषेर् हे च करत असल्याची कबुली. मे टास कं पनी खरे दी करणे , हा पण एक सत्य लपवण्याचा ूयत्न. कु ठल्याही डायरे क्टरचा या घोटाळ्याशी संबंध नसल्याची ग्वाही, वगैरे वगैरे. थोडक्यात काय, तर सुमारे ऽेपन्न हजार लोकांच्या पोटावर पाय. गुत ं वणूक दारांचे काही हजार . कोटी रुपयांचे नुक सान आिण सगळ्यात मोठे नुक सान दे शाचे कारण इथून पुढे भारतीय सॉफ्टवे अ र कं पन्यांक डे ‘नायजे रीयन ृॉड’ म्हणून बिघतले जाईल. गमावले ली िवश्वासाहर् ता परत ये ण्यासाठी कमीत कमी दहाएक वर्ष तरी जातीलच, तोपयर्ंत सगळे संगणक शास्तर्ी. तलवारीच्या धारे खाली. त्यांची ःकील से ट्स जुनी होतील. मोठय़ा उत्पन्नाच्या आधारावर घे तले ल्या घराच्या िभंती िदवसाउजे डी खायला उठतील. कदािचत बढयाच जणांना अमे िरके हन ू िकं वा युर ोपातून परत मायदे शी यावं लागेल. इथे एक्स- सत्यमचा टोमणा सहन करावा लागेल. त्यातून सावरता सावरता तोपयर्ंत संगणक शास्तर्ींची नवी फौज दारात उभी असे लच. त्यांच्याबरोबर परत ःपधार्. मला िगरणी कामगारांची अवःथा आता आठवते आहे . कं पनीच्या गेटवर सांडासारखी डु रकणारी ती माणसं आठवतात, जी टाळे बंदी झाल्यावर दे शोधडीला लागली. अगदी हबे ु हू ब असे च होईल, असे काही नाही. पण कळा सोसाव्या लागतीलच काही वषर्ं तरी. बघा गंमत काय आहे . या ृॉडला उपमासुद्धा दसढया ृॉडचीच द्यावी लागते आहे . नायजे र ीयन ृॉड. ु ते नाही म्हटलं तर पोंझी कं पनी म्हणावं लागेल. पोंझी कं पनी नाही म्हटलं तर एुॉन म्हणावं लागेल. एुॉन नाही तर आथर्र अँ डरसन म्हणावं लागेल. काही झालं तरी रामिलंगा राजू यांनी आंतरराष्टर्ीय पातळीवरचा घोटाळा के ला आहे . (िबचारा हषर्द मे हता, सी. आर . भन्साळी, के तन पारे ख सगळे राष्टर्ीय पातळीवरच रािहले .) आपल्या कबुलीनाम्यात राजूंनी कं पनी फॉच्र्युन ५०० कं पन्यांमध्ये ने ल्याचा उल्ले ख के ला आहे . आपला वैयिक्तक फायदा िकं वा कु टु ंबातील इतरे जनांचा काही

loksatta.com/lokprabha/…/cover.htm

1/5

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com उल्लख कला आह आपला वयिक्तक फायदा िकवा कु टु बातील इतरजनाचा काही संबंध नसल्याचा दावा के ला आहे . त्यांना म्हणायचं असावं की, मी जे काही के लं ते कं पनीसाठी. मी अपहार के ला तो कं पनीसाठी. मी वैयिक्तक नुक सान के लं ते पण कं पनीसाठी. राजूंनी के ले ला हा घोटाळा पािहल्यावर मला मफीर्च्या पुःतकातला शोपे नहारचा एंशॉपीचा िनयम आठवला. If you put a spoonful of wine in a barrel full of sewage, you get sewage. If you put a spoonful of sewage in a barrel full of wine, you get sewage. तरी एक बरं आहे की, सत्यमचा तमाशा बतावणी होता होताच संपुष्टात आला. खरा वगर् मे टास कं पनी ताब्यात घे ण्याचा होता. नशीब असं की, िफडे िलटी फं डानी कोटार्त जाण्याची तयारी के ली आिण टे क ओव्हरचा वग संपलाच. मौसम जर ते ज ीचा असता तर सत्यमचा भाव आकाशाला िभडला असता आिण नंतर पाताळात गेला असता. घोटाळ्याची व्याप्ती शंभर पटींनी वाढली असती. सगळ्यात महत्त्वाचे काय, तर ते म्हणजे इथून पुढे काय? उत्तर सोपं आहे . आतापयर्ंत जे इतरांच ं झालं ते च. काही िदवस पोलीस कःटडीनंतर ज्युडीिशअल कःटडीनंतर जािमनावर सुटला. पुढे खटला बोडार्वर यायला सहा- सात वषर◌ं ् . सुनावणीला चार- पाच वषर◌ं ् . तोपयर्ंत राजकीय रसायनं बदलली असतील. पोलीस अिधकारी िनवृत्त झाले ले असतील. जज्ज वकील झाले ले असतील. नवा ृॉड िशजत आले ला असे ल. तो राजूंच्या ृॉडपे क्षा सुपरडय़ुपर असे ल. राजू नातवंडे खेळ वत आपल्या बहादरीच्या कथा सांगत असतील. खरं नाही ना वाटतं? पण होणार ते असंच. कदािचत ु एखादी जे पीसी (संयुक्त संसदीय सिमती) बसे ल. ये णाढया िनवडणुक ीत सत्यमचं भांडवल कामाला ये ईल. ूाईस वॉटरहाऊसचे काय? ते तर राजूंचे आध्याित्मक गुरू. त्याचं आथर्र अँ डरसनसारखं काहीतरी होईल. नव्या पॅिकं गमध्ये याच कं पन्या परत ये तील. आम्ही परत त्या कं पन्यांना मखरात बसवू आिण पुन्हा एकदा भरवशाचा गुर व गाभाढयात याची तबार घे ऊन ये ऊ. हषर्द मे हताच्या ूकरणाचं काय झालं? त्याचे अ◌ॅ◌ॅसेट एकऽ करून िवकण्याचा कायर्ब म आजही चालूच आहे . ब्याण्णव सालचा घोटाळा आिण त्यातील जप्त शे अ सर्ची िवबी व्हायला २००० साल उजाडलं. माधुलीमधले फ्लॅट िवकायची नोटीस आता २००९ साली िनघते य. सी. आर . भन्साळीचं काय झालं? जे मते म वषर्भर तुरुंगात काढल्यावर जािमनावर सुटला. एसे म शूज चं काय झालं? चमर्क ार घोटाळ्याचं काय झालं? चारा घोटाळ्याचं काय झालं? अन्नाच्या मोबदल्यात ते ल घोटाळ्याचं काय झालं? ते च होणार सत्यमच्या घोटाळ्याचं. असं असतं तरी काय? या अशा घोटाळ्याचा िनपटारा करताना ूचंड कालापव्यय का होतो? परत राजू ूकरणाचे उदाहरण बघू या. राजूंचे पऽ जर नीट वाचले तर लक्षात ये ईल, की राजू आिण त्यांच्या सहकाढयांनी आकडय़ांचा खेळ रचून िदशाभूल के ली आहे . हातात नसले ले पैसे िखशात असल्याचा दावा के ला आहे . परं तु आिथर्क अपहार िसद्ध व्हायला वे ळ लागेल. पैशाचे अपहरण झाले आहे िकं वा नाही हे बघण्यासाठी आठ वषार्ंचे िहशोब तपासायला लागतील. तपासणी अिधकारी चाटर्डर् अकाऊंटंट नाहीत. त्यांना बाहे रून मदत मागवावी लागेल. कायद्याची नक्की कु ठली कलमं लावायची हे कायदे पंिडतांना ठरवावे लागेल. आिथर्क घोटाळ्याचे बदलते ःवरूप बघता काही गुन्ह्यासाठी योग्य ती कलमं हातात नसतील तर लोकसभे क डे जावे लागेल. जर योग्य ती कलमं वापरली गेली नाहीत तर के स कमकु वत होईल. माणसं ृॉड का करतात? काही नाईलाजाःतव करत असतील तर काही सवय म्हणून करत असतील. काही जणांचा हा पूणर्वेळ व्यवसाय पण असे ल. काही जण कायद्याच्या िकं वा कायदा हाकणाढयांच्या कमकु वतपणाचा फायदा करून घ्यावा म्हणून करत असतील. एक लक्षात घे ण्यासारखी गोष्ट अशी की घोटाळे करणं, चोरी करणं, लाचखोरी करणं, हातचलाखी करणं, िवश्वासघात करणं ही सगळी कमकु वत मानवी मनाची लक्षणं आहे त. बढयाच वे ळ ा ृॉड करणाढयाला समोर कडे लोट िदसत असतो. पण ूवास थांबवणं हातात रािहले लं नसतं. माझा एक िमऽ अशा कमकु वतपणामधून जन्माला आले ल्या व्यवहाराला शे डिमल वॉिकं ग म्हणतो. त्यांच्या म्हणण्याूमाणे ृॉड थांबवायची एकच संधी असते . ती म्हणजे ृॉड सुरू न करणे . तो म्हणायचा रामदास ृॉइःटर या पट्टय़ावर हौशीनं चढतो मग पट्टा हळहळ िफरायला लागलो तो

loksatta.com/lokprabha/…/cover.htm

2/5

3/31/2009

Lokprabha.com

म्हणायचा रामदास ृॉइःटर या पट्टय़ावर हौशीनं चढतो. मग पट्टा हळू हळू िफरायला लागलो. तो चालायला सुरुवात करतो. वे ग वाढतो. पाय पण चटचट धावायला लागतात. मशीन आणखी वे ग वाढवतं तो पळायला सुरुवात करतो. नंतर काही वे ळ ानी पट्टय़ाच्या वे गाने धावणं हे एकच ध्ये य िशल्लक राहतं. पाय थकतात. तरी धावत राहतात. एकदा तरी िनश्चयाने या पट्टय़ावरून उडी मारून दरू व्हावं. पण नाही. त्याचा हट्ट त्याला तसं करूच दे त नाही. पट्टा थांबवणं त्यांच्या हातात नाही. उडी तरी मारावी. थकू न तो कोलमडतो.. तोपयर्ंत दसरा माणूस त्या पट्टय़ावर धावायला सुरुवात करतो. ु खोटं काम आहे ते असं या धावत्या पट्टय़ावर हकमत कु णीच करू शकत नाही. जे हट्ट करतात ते ु कोलमडतात. तरी माणसं धावत राहतात. थकत राहतात. संपतात. पट्टा अखंड िफरत राहतो. कल्पवृक्षचे डॉ. उमे श खाडे एकदा मला म्हणाले होते , चांगल्या कामाची सुरुवात करताना सगळे च दे वदत सैतान होतो. ू असतात. वाटे त कु ठे तरी चकवा भे टतो आिण दे वदताचा ू फसणारे का फसतात? फसले ले फसवणाढयांना कसे िवसरून जातात? आिण सगळ्यात महत्त्वाचे एकदा फसल्यावर परत परत का फसत राहतात? या ूश्नांची उत्तरं दे णं फार कठीण नसलं तरी फार लांबलचक होईल. पण थोडक्यात सांगायचं झालं तर असं सांगता ये ईल. आपली फसण्याची मानिसकता वारं वार बदलत असते . ूत्ये क ाचे फसण्याचे ूांत वे गळे असतात. िवचार फक्त आिथर्क फसवणुक ीचा के ला तर लोक फसतात, कारण दरवषीर् फसणाढयांची नवी िपढी जन्माला ये त असते . आंतरजालावर मािहती सहज िमळत असल्यामुळे फक्त ःवत:वरच िवश्वास ठे वणाढयांची संख्या वाढत जाते आहे . िवसरभोळा आशावाद नवीन गुत ं वणूक दार बाजारात आणत राहणार . सगळ्यात महत्त्वाचं असं की पैसे गुत ं वण्यापूवीर् सल्लागाराकडं जाऊन त्याला पैसे दे ऊन सल्ला िवकत घे ण्याची तोशीस कु णीच घे त नाही. के वळ ऐिकवात मािहतीवर भरवसा टाकू न पैसा गुत ं वला जातो. गुत ं वणुक ीला ज्या गांभीयार्ची अपे क्षा . असते त्या गांभीयार्ने िवचार होत नाही इं मजीतला एक वाक्ूचार मला फार आवडतो तो असा की A fool and his money soon part the company. आता काही जण म्हणतील की आंीवाले सगळे च असे असतात. हषर्द मे हताच्या वे ळ ी सगळे गुज राती असे च असतात असं म्हणत होते . एक गोष्ट नक्की आहे की ृॉडला भौगोिलक सीमा नाहीत. जात नाही. भाषे च ं बंधन नाही. िलंगभे द नाही. ृॉड दे श कालपरत्वे बदलत नाही. ज्या िदवशी िविनमय आला त्या िदवशी ृॉड जन्माला आला. मला दे श दाखवा, मी ृॉड दाखवतो. मला काळ सांगा, मी ृॉड दाखवतो. मला माणूस दाखवा, मी ृॉड दाखवतो. आिण फसला असाल तर फारसे वाईट वाटण्याची गरज नाही. गुरुत्वाकषर्णाचा शोध लावणारे सर आयझ ्◌ॉक न्यूटन यांचे पैसे पण एका ृॉडमध्ये असे च वाया गेले होते . पे शवाईच्या काळातली गोमा गणे श िपतळी दरवाजाची गोष्ट आठवते का? कचेरीतल्या एका कारकु नाच्या लाचखोरीला कं टाळू न िचटणीस त्याची ूत्ये क वे ळ ा बदली करायचे. बदलीच्या ूत्ये क िठकाणी हा कारकू न लाच घे ण्याची नवी शक्कल शोधून काढायचा. शे वटी पे शव्यांपयर्ंत तबार गेली. पे शव्यांनी या कारकु नाची बदली पुणे शहराबाहे र एका दरवाजाजवळ के ली. बरे च िदवस कारकु नाची तबार आली नाही. पण त्या बाजूने ये णाढया कागदांवरती एक नवी मोहर िदसायला लागली. गोमा गणे श िपतळी दरवाजा.

loksatta.com/lokprabha/…/cover.htm

3/5

3/31/2009

Lokprabha.com

गोमा गणे श िपतळी दरवाजा. चौकशी के ल्यावर समजलं की दरवाजा बाहे र ठे वले ल्या कारकु नाने ही नवी मोहर कागदावर लावायला सुरुवात के ली आहे . कारकु नाला पाचारण करण्यात आले . खुलासा मागण्यात आला. त्याने सांिगतलं की, तो शहराबाहे र असल्यामुळे तो कामावर आहे िकं वा नाही हे कचेरीत कळावं म्हणून हा खटाटोप. खरं कारण असं होतं की, लाच खायला सवकले ल्या कारकु नाला काही वरकड उत्पन्न होईना. त्याने नवी शक्कल लढवली. ये णाढया- जाणाढया ूत्ये क गाडीवानाकडू न हा इसम कागद मागायचा आिण त्यावर गोमा गणे श िपतळी दरवाजाच िशक्का मारून पुढे जाण्याचा इशारा करायचा. गाडीवानाकडे मागणी के ली नाही तरी िचरीिमरीची ूाप्ती व्हायचीच. नाणी बदलतील, चलन बदले ल, राज्य बदले ल, सत्ता बदले त, पण पृथ्वीवर कु ठे ही जा ृॉड आहे च. ज्यांना ही गोमा गणे श िपतळी दरवाजाची गोष्ट कपोकिल्पत वाटत असे ल त्यांच्यासाठी एक आणखी सुरस आिण चमत्कािरक कथा सांगतो. बॅक बे कं पनीची. हा कालखंड साधारण १८६२ ते १८६६ चा होता. मुंबईत औद्योिगक वातावरण तयार व्हायला सुरुवात झाली होती. आपल्या या कथेचा नायक आहे ूे मचंद रायचंद. मुंबईतल्या एका , सावकारी (ते व्हा त्याला ौॉफी असंही म्हणायचे) घराण्यात याचा जन्म झाला होता. अितशय हशार ु धूतर् आिण दानशूर अशा या माणसाला मुंबईचा सगळ्यात मोठा सटोिडया हा िकताब िमळाला त्याच्या कॉटन माकेर् टच्या आिण शे अ र बाजारातील यशःवी सट्टय़ामुळे . त्या वे ळ ी अमे िरकन यादवी युद्ध जोरात चालले होते . कापसाच्या बाजारात त्यामुळे ूचंड ते ज ी होती. मुंबईत कापसाच्या सट्टय़ात लोकांनी लाखो रुपये कमवायला सुरुवात के ली होती. त्या एका वषार्ंमध्ये एकू ण सत्तेचाळीस कं पन्यांची नोंदणी झाली. बँ क ा त्या वे ळ ी शे अरमध्ये पैसे गुत ं वण्यास कजर् द्यायच्या नाहीत. ूे मचंद रायचंदनी आपल्या विडलांक डू न पैसे घे ऊन या बँ के ला कजर् िदले आिण हळू हळू बँ क ताब्यात घे तली. यानंतर बँ क ांनी शे अ सर्मध्ये सट्टा करण्यासाठी कजर् द्यायला सुरुवात के ली. सोबत ःवत:साठी ूचंड ूमाणात कजर् घे तले . या माणसाची खािसयत अशी की त्यांने घे तले ले शे अ सर् त्याच्या नावावर कधीच नसायचे. मुनीम, मे हेता, कारकू न यांच्या नावावर सगळी गुत ं वणूक . यापाठापोठ मुंबईत नव्या कं पनींचे पे व फु टले . पे परमधली जािहरात पूणर् न वाचताच शे क डो अजर् कं पन्यांक डे पैशासकट ये ऊन पडायचे. शे अ सर्ची अलॉटमें ट होण्याआधीच त्यात सौदे िलहायला सुरुवात व्हायची. त्यावरचे ूीिमयम जाहीर व्हायला लागले . सगळ्या कं पन्यांना . एकच दलाल हवा असायचा ूे मचंद रायचंद बढयाच वे ळ ा कं पन्या सटोिडयाला पैशाऐवजी आणखी शे अ सर् द्यायच्या. सटोिडयाचं आणखी फावायचं. अशीच एक नवी कं पनी आली. बॉम्बे लँ ड रे क्ले मेशन कं पनी. या कं पनीला बॅक बे कं पनी म्हणून पण ओळखलं जायचं. आता िजथे निरमन पॉइण्ट आहे , ती सगळी जमीन भराव टाकू न ताब्यात घे ण्याचं काम ही कं पनी करणार होती. त्याच वे ळ ी भायखळा माझगाव पिरसरात आणखी एक कं पनी आली. माझगावच्या बाजूला असले ला समुि हटवून जमीन तयार करण्याचं उिद्दष्ट ठे वून ही कं पनी तयार झाली होती. ूे मचंद रायचंद यांच्या हशारीचा एक िकःसा सांिगतल्यािशवाय ही कथा पुढे सांगणं कठीण आहे . माझगावच्या ु डे व्हलिपंग राइट्सची िकं मत साधारण पाच लाख गृहीत धरली गेली होती. ूे मचंद रायचंदनी हे राइट्स चाळीस लाख रुपये दे ऊन सकाळी िवकत घे तले आिण संध्याकाळी साठ लाखाला िवकू न टाकले . सहा तासात वीस लाख रुपये (१८६४ साली). तारतम्याचा अंत झाला की ते ज ी संपुष्टात ये ते हळू हळू मुंबईला ते ज ीच्या ज्वरांनी पछाडलं. जे शे ठ करे ल ते च मुनीम करायला लागला. मुनीम करे ल ते च मे हेता करे ल. मे हेता करे ल ते कारकू न. कारकू न करे ल ते सायव्हर आिण माळी. मुंबई शे अ र बाजार तापून लाल झाला. आधी बॅक बे कं पनीचे चारशे शे अ सर् सरकार घे णार होतं, पण तो इरादा ऐनवे ळ ी बदलल्यावर त्या चारशे शे अ सर्चा िललाव करण्यात आला आिण मग दोन लाख रुपयांचे शे अ सर् दहा कोटी पाच लाखाच्या बोलीस िवकले गेले. आिण एक िदवस अमे िरके तलं युद्ध संपलं. कापसाच्या व्यापाराला मंदीचं महण लागलं. सटोिडये पैसे चुकवायला टाळाटाळ करायला लागले . िदवाळखोरीची लाट आली. शे अ र बाजार तीन िदवस बंद ठे वला गेला. पण पैशाची तरतूद होईना. एकामागोमाग कं पन्या बंद पडायला लागल्या. बॅक बे कं पनीसकट सगळ्या कं पन्यांनी गाशा गुडं ाळायला सुरुवात के ली. एके क करून सगळे ॄोकर िदवाळखोर झाले . आपले कथानायक ूे मचंद रायचंद यांची सगळी मालमत्ता िवकल्यावर एकू ण दे ण्याच्या फक्त दीड टक्के रक्कम वसूल झाली. वाचकांना एक िवनंती. १९९२ साली हषर्द मे हता बाजारात आला. ूे मचंद रायचंद यांच्या वर

loksatta.com/lokprabha/…/cover.htm

4/5

3/31/2009

Lokprabha.com

वाचकांना एक िवनंती. १९९२ साली हषर्द मे हता बाजारात आला. ूे मचंद रायचंद यांच्या वर िलिहले ल्या कथेत फक्त हषर्द मे हता हे नाव टाका. कथा तशीच्या तशीच आहे . के तन पारे खचं नाव टाकू न बघा. कथा तशीच आहे . तशीच ते ज ी तसंच वारं डोक्यात जाणं तसाच अंत. फरक एवढाच की हषर्द मे हता आिण के तन पारे ख यांनी ृॉड करताना एक पायरी पुढे जाऊन खोटी कागदपऽ वापरली. या सटोिडयांमध्ये साम्य असं की यांना आपण सोशल इं िजिनअर झाल्याचा साक्षात्कार झाला होता. मुंबईचा राजाबाई टॉवर जो ूे मचंद रायचंद यांनी बांधला तो आजही याची साक्ष दे तो आहे . पावसाळा संपता संपता माळ्यावर छऽी टाकली की पुढच्या पावसाळ्याचा पिहला वादळी पाऊस आल्यािशवाय छऽीची आठवण होत नाही. अधेमध्ये बे मौसमी वादळ आिण गारिपट झाली तर? असा मनात िवचार पण मनात ये त नाही. तुमच्या- माझ्यासारखे छोटे छोटे गुत ं वणूक दार असे च घडीची ःमरणशक्ती असले ले असतात. राजूचा पुढचा अवतार बाजारात अवतीणर् होईःतो आपल्याला परत या घटने ची आठवण पण होणार नाही. याआधीचे सगळे घोटाळे झाले ते व्हा आपण ग्लोबल नव्हतो. आपल्या अथर्व्यवःथेच्या समःया आपल्या खाजगी होत्या. आता ग्लोबल झाल्यावर जागितक समःया पण आपल्याच समःया आहे त िकं वा आपल्या समःया जागितक आहे त. अमे िरके च्या अथर्व्यवःथेचे ूॉब्ले म आपले आहे त. पािकःतानमधला बडर् फ्ल्यू पण आपलाच आहे . आपला राजू त्यांचा आहे त्यांचा बनार्ड आपला आहे , एक सुंदर वाक्ूचार आता मला आठवला. In Global Economy, A Bear sneezes at North pole And a man dies in Peking. या ले खाचा समारोप करताना ये ऊ घातले ल्या समःयांचा िवचार जर आपल्यासमोर मांडला नाही तर ले खनाचा मूळ हे तू गहाळ होईल असे वाटते . सत्यमच्या िनिमत्ताने एक गोष्ट िनिश्चत आहे की, घोर मंदीच्या कालखंडात आपण ूवे श के ला आहे . अमे िरके हन ू आपण फार दरू आहोत असा िवचार करणे म्हणजे कोंबडं झाकू न ठे वण्यासारखं आहे . मुग ेर् की अम्मा कब तक खैर मनाएगी? सत्यमनंतर आिथर्कदृष्टय़ा कमकु वत असले ल्या बढयाच संगणक कं पन्या कोलमडतील. सुिशिक्षत बे क ारांची संख्या वाढे ल. ज्या ज्या क्षे ऽात गेली सहा- सात वषेर् ते ज ी होती त्या त्या क्षे ऽातले नवनवीन घोटाळे उघडकीस ये तील. कदािचत िरअल इःटे ट आिण इन्ृाःशक्चर कं पन्यांचा नंबर लागेल. एक महत्त्वाची गोष्ट, आतापयर्ंत पािटर्िसपंटरी नोट्स हा ूकार फार हलके च घे तला गेला आहे . वाढत्या अितरे की हल्ल्यामुळे असंही वाटतं की, बाजारात काही संशयाःपद एजन्सीजचा पैसा पण असे ल. मध्यंतरी लोकसभे त काही तुर ळक के से सचा उल्ले ख झाला होता, पण माननीय अथर्मंत्र्यांनी त्यावर अिधक भांय करण्यास नकार िदला होता. चांगल्या कं पन्यांची आवक कमी होईल. जागितक अिवश्वासाच्या वातावरणात काही वषेर् काढायला लागतील. औद्योिगक उत्पन्नाचा दर कमी झाल्यामुळे बाजारात मंदी असे ल. व्याजाचे दर वाढतील. महागाई पण वाढे ल. गेल्या काही वषार्ंत भारतीय िरझव्र्ह बँ क आपली आिथर्क व्यवःथा आिण जागितक अथर्व्यवःथा यामधील धोरणात्मक समतोल सांभाळण्यात यशःवी झाली आहे , परं तु घोटाळ्याचे सावट कायम डोक्यावर राहील. या घोटाळ्यानंतर काही महत्त्वाच्या बाबींक डे गांभीयार्नी बघण्याची आवँयकता आहे . १. िवमा क्षे ऽाच्या खाजगीकरणानंतर आले ल्या नव्या कं पन्यांनी युिनट िलंक्ड इन्शुर न्स प्लॅन िवकले आहे त. त्या प्लॅनचे मॉिनटिरं ग आवँयक आहे . २. ूॉिव्हडं ट फं ड काही खाजगी कं पन्यांक डे हाताळणीस दे ण्याचा सरकार िवचार करत आहे अशी बातमी मध्यंतरी वारं वार वतर्मानपऽात ये त होती. तसे असे ल तर आता त्याचा पुनिवर्चार होणे ही आवँयक आहे . [email protected]

loksatta.com/lokprabha/…/cover.htm

5/5

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

मॅरे थॉन

ये त्या रिववारी मुंबईत मॅरेथॉन ःपधार् होणार आहे . ने हमीूमाणे या वषीर्ही हजारो नागिरक या ःपधेर्त सहभागी होणार आहे त. पण, ही ःपधार् दरवषीर्सारखी नाही. या वषीर् हे एक औिचत्य आहे . मुंबईकर एकऽ आहे त, हे दाखवण्याची ही संधी आहे . अिमता दरे कर मोचेर्, शांतता याऽा, रॅलीज हे सगळं आताशा फॅ शन बनलंय, अशी भीती मुखपृष्ठ वाटत होती. ती काही फॉरवडर् ूमाणात खरीही तथ्यांश आहे . पण, अशा चहा आिण चचार् रॅलीजमधून आपण एक समाज बांध ू शकतो, िविवध ःतरातील लोकांना ूासंिगक एकऽ आणू शकतो, हे गेल्या काही िदवसांमध्ये पाहायला िमळालं. अथार्त, हा धडा िशकण्यासाठी कव्हरःटोरी मुंबईवर दहशतवादी हल्ले व्हावे लागले . मॅरे थॉन या हल्ल्यांच्या धक्क्यातून आपण अजूनही सावरलोय, असं नाही म्हणता ये णार . सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर पण, आपण ूयत्न करतोय.. आम्ही आजही एकऽ ये ऊ शकतो, हे दाखवण्याची तयारी आिण धमकही आहे आता आपल्यात.. बखर संगणकाची मु ंबईवर दहशतवादी हल्ला झाल्यानंतर पिहल्यांदाच या ूकारचा सावर्ज िनक कायर्ब म होतोय. मे तकू ट , िग्लटिरं ग िगझमोज अथार्त या आधी िनघाले ल्या शांतीमोच्र्यामध्ये ही मुंबईकरांनी या एकीचं दशर्न घडवलं होतं. त्यामुळे च, एक आशे चा बािरकसा रुचकर िकरण कु ठू नसा नजरे स पडतो.. कदािचत, या हल्ल्यांनंतर गोसीप कोलम आपण धमर्, जातपात, गरीबी, आपलं बुवा असं ौीमंती या पिलकडे पाहायला आहे ! िशकतोय. िचऽदृष्टी मुंबईत, आिण काही इतर िसने मा शहरांमध्ये ही, मोठय़ा ूमाणावर लोक एकऽ ये तात ते लाइफ िझंगालाला गणे शोत्सव, नवराऽ अशा कायर्ब मांसाठी. लोकांच्या वाढत्या रं गभूमी संख्ये नेच या उत्सवांना इव्हे ण्टचं रूप िदलं. पण, आता लोकांना याकानाचं त्या एकऽ आणण्यासाठी अशा धमार्वर आधािरत कायर्ब मांचच ं कानाला व्यासपीठ लागतं, हा िनयम बदलतोय. गेल्या वषीर्च्या गणे शोत्सवात पुण्यासारख्या शहरात साहस िफरताना गदीर्चा ओघ पाहन ू तर ही बदलती पिरिःथती ूकषार्ंने जाणवली. आताशा लोक धािमर्क , लाइफःटाइल भािषक उत्सवांऐवजी मॅरे थॉनसारख्या कॉपरे रे ट इव्हे ण्टना पसंती दे ताना िदसतात. हे खरं वाटत थरारक िनसगर् नसे ल तर मॅरेथॉनच्या िदवशी फक्त मिरन साइव्हवर काही वे ळ उभं राहा. अथार्त, ितथे उभं भिवंय राहण्यासाठी जागा िमळाली वाचक ूितसाद तर . संपकर् समाजातील मागील अंक िवषमता अजूनही कायम असली तरी एक मोठा वगर् िशकू न- सवरून उच्च मध्यमवगार्त मोडायला लागला.

loksatta.com/…/marethon.htm

1/5

3/31/2009 flowers to india Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com

लागला. कॉःमोपॉिलटन ही ःवतध्ची ओळख तो मोठय़ा िदमाखात िमरवतो. मुलांना कॉन्व्हें टचं िशक्षण दे ऊनही आपली ओळख जपणारे , फक्त आपल्याच भाषे तील नाही तर इतर भाषे तील लोकही चांगले असू शकतात, यावर िवश्वस असणारा हा वगर् आहे . या वगार्ला आपण मध्यमवगार्त गणत असलो तरी ही मंडळी आता ग्लोबल िवचारसरणीची झाली आहे त, िकं वा होऊ पाहताहे त. या वगार्ला १० िदवसांचा गणे शोत्सव, नवराऽ नकोत असं नाही. पण, त्यांना आपल्या वॉडार्तली िवकासकामं अिधक महत्त्वाची वाटतात. आपल्याकडे काम करणारा माणूस कोणत्या जातीचा, भाषे चा, धमार्चा आहे यापे क्षा तो िकती ’एिफिशएंट’ आहे , हे त्याला अिधक महत्त्वाचं आहे . त्याला रोजच्या कटकटींमध्ये , दंगलींमध्ये रस नाही. त्याला शांत, एकोप्याचं आयुंय जगायचंय. या वगार्साठीचा एक मोठा सावर्ज िनक प्लॅटफॉमर् म्हणजे मॅरेथॉन! मॅरेथॉन ःपधेर्त कोणालाही भाग घे ता ये तो. सुदृढ, अपंग, तरुण, वयोवृद्ध, गरीब, ौीमंत, मिहला, पुरुष, िहं द,ू मुिःलम, बौद्ध, िभश्र्च्न.. कोणीही.. यात परदे शी नागिरकही अपवाद नाहीत. या आिण मुंबईसाठी धावा, बःसं. इतकीच भावना असणं गरजे च ं असतं. म्हणूनच, मुंबईत नुक तंच जे काही घडलं त्या पाश्वर्भूमीवर ही मॅरे थॉन महत्त्वाची आहे . काहीही झालं, िकतीही संक टं आली तरी मुंबईकरांचा िनधार्र ढळत नाही, तो तुटत नाही, कोलमडत नाही, आम्ही सगळे एका ध्ये याने एकऽ ये ऊ शकतो, एक उिद्दष्ट गाठू शकतो, हे रिववारी सवर् जगाला कळणार आहे . हा ले ख तुमच्या हातात पडे पयर्ंत तुमच्या- आमच्या या मॅरे थॉन ूितिनधींची तयारी अगदी अंितम टप्प्याला पोहोचली असे ल. यंदाच्या मॅरे थॉन ःपधेर्मागे दहशतवादी हल्ल्यांची , पाश्वर्भूमी आहे हे पिहल्यांदा लक्षात आलं ते सुनंदा मोकाशी यांच्याबद्दल ऐकल्यावर . त्यांनी एक थीम ठरवली आहे . मॅरे थॉन ःपधेर्साठी वापरायच्या कपडय़ांवर त्या शिहदांचे फोटो, ितरं गा आिण दहशतवादी हल्ल्याच्या वृत्तपऽांतील बातम्यांची काऽणं लावणार आहे त. ही त्यांची एक अनोखी पद्धत आहे शिहदांना ौद्धांज ली वाहण्याची. त्या म्हणतात, ’मी आझाद मैदानात अने क दा पाहते , दहा- पंधरा जण िमळू न एखादं भाषण ठोकतात, शिहदांचे फोटो लावतात आिण आपले फोटो काढू न घे तात. फक्त पिब्लिसटीची हाव असते ही. पण, मॅरे थॉन ःपधेर्च ं असं नसतं. इथे कोणीही फु कटच्या ूिसद्धीसाठी ये त नाही. सगळे एका ूे र णे ने भारले ले असतात. म्हणूनच मी इथे ौद्धांज ली वाहणार आहे .’ अशाच एक उत्तरा गोपालदास. वय वषेर् फक्त ६५. त्यासुद्धा या मॅरेथॉनमध्ये धावणार आहे त. हे त्यांच ं चौथं वषर्. सुरुवातीला काही काळ वयोमानानुसार गुडघे , तळवे दखणं असले ऽास झाले च. ु पण, आता त्यांनी तळवळकसर् जीममध्ये खास शे िनंग घे तलंय. ही मॅरे थॉन ःपधार् म्हणजे त्यांना मुंबईकरांच्या एकीचं दशर्न वाटतं. ‘यामुळे मुंबईकरांची युिनटी िदसून ये ते. कोणी काहीही के लं, काहीही झालं तरी कोणी घाबरत नाही. जे आम्ही ठरवलंय ते करणारच, असा ठाम िनधार्र यातून िदसतो,’ असं त्या म्हणाल्या. तळवळकर जीमतफेर् यंदा ५०० हन ू अिधक लोकांना खास मॅरेथॉनसाठी ूिशक्षण िदलं जातंय. ठाणे , वसई, वाशी, वडाळा, िशवाजी पाकर् अशा अने क िठकाणी गेल्या चार मिहन्यांपासून हे शे िनंग सुरू आहे . नसतं शे िनंगच नाही तर त्याबरोबर

loksatta.com/…/marethon.htm

2/5

3/31/2009

Lokprabha.com

नुसतं शे िनंगच नाही तर त्याबरोबर त्यांना डायटे िशयनचाही सल्ला िदला जातो. या उपबमामुळे अूत्यक्षिरत्या तळवळकसर् जीमही या मॅरे थॉनशी आिण त्यामागे असले ल्या िवचाराशी जोडली गेलीय. तळवळकसर्च्या शे नर कािलंदी यांनीही यास दजोरा िदला. ‘हो. नक्कीच. आम्हीही याचा एक भाग आहोत. कोणताही व्यायाम सुरू ु करताना आपल्याला वाटत असतं अरे , हे मी नाही करू शकणार , मी खपू थके न वगैरे . पण, ूयत्न के ल्यावर लक्षात ये तं की काहीच अशक्य नाही. हाच िवचार इथेही आहे . ूत्ये क गोष्टिकडे पॉिझिटव्हली बघण्याचा माइं डसे ट अशा उपबमांमुळे तयार होतो,’ असं मत त्यांनी व्यक्त के लं. वे ळापऽक हाफ मॅरे थॉन (२१.०७ िक . मी.) सकाळी ६.४५ वाजता - १० हजार ःपधर्क फु ल मॅरे थॉन (४२.१९५ िक . मी.) सकाळी ७.४० - २१०० ःपधर्क िव्हलचेअ र इव्हे ण्ट (२.५ िक . मी.) ७.५० वाजता - १५० ःपधर्क िसिनअर िसिटझन्स रन (४.३ िक . मी.) सकाळी ८.०५ - १६०० ःपधर्क िसम रन (६ िक . मी.) सकाळी ९.१० वाजता - २०५०० ःपधर्क मुं ब ई मॅरे थॉनमधील काही ूिसद्ध नावे (फु ल मॅरे थॉन ) पु रु ष दीपचंद २:१९:२० सत्यूकाश २:२०:०८ रामिसंग यादव २:१८:२२ आनंद कु मार २:१९:२० मिहला इं िेश धीरज ३:११:४९ िललाम्मा २:५९:४८ सुक न्या माल ३:०६:४९ टॉप अ◌ॅथ ले ट्स (मिहला ) ओकायो मागार्रे ट (के िनया) जन्मतािरख : ३०.५.७६ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन बोःटन २००२ : २:२०:४३ परिमितना इिरना (रिशया) जन्मतािरख ३.२.६८ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन सें ट पॉल ऑक्टो २००४ : २:२६:५१ कोसगई अ◌ॅन जॅप्कं ◌ेबोई (के िनया) जन्मतािरख १.१.८० उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन व्हे ने िझया २००७ : २:२८:२७ शे रेयुज्योत ले नाह जे मुताई (के िनया) जन्मतािरख : १.३.७३ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन पॅिरस २००८ : २:२६:०० जे मेच ू िशत्ये (इिथओिपया) जन्मतािरख : १७.६.८०

loksatta.com/…/marethon.htm

3/5

3/31/2009

Lokprabha.com

जन्मतािरख : १७.६.८० उत्कृ ष्ट कामिगरी : मॅरेथॉन पॅिरस एिूल २००८ : २:२६:१० अमान लैला (इिथओिपया) जन्मतािरख २४.११.७७ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन बिलर्न सप्टें २००४ : २:२७:५४ हॅले के बे बुश (इिथओिपया) जन्मतािरख : १.१.८६ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरे थॉन ओटावा मे २००८ : २:३३:४८ टॉप अ◌ॅथ िलट्स (पु रु ष ) के लाई एिकरू (के िनया) जन्मतािरख : २९.१२.७६ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन इं ढोवे न ऑक्टो २००५ : २:०९:०९ उिसिसवू बोिनफे स (के िनया) जन्मतािरख : ५.९.७४ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन बिलर्न २००२ : २:०७:५० िकप्कोिरर कोसगई (के िनया) जन्मतािरख : २०.१२.६८ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन रोटरडॅम ९९ : २:०७:०९ कु लकोव ओले ग (रिशया) जन्मतािरख : ६.३.७८ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन झ्युिरक २००८ : २:११:१६ बौरामडे न अ◌ॅडरिहम (मोरोक्को) जन्मतािरख : १.१.७८ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन से ऊल नोव्हें २००७ : २:०८:२० मुन्युतू िसमोन (के िनया) जन्मतािरख : २७.१२.७७ उत्कृ ष्ट कामिगरी मॅरेथॉन पॅिरस एिूल २००८ : २:०९:२४ व्यवःथा मॅरेथॉनच्या वे ळ ी कोणत्याही ूकारचा गोंधळ होऊ नये यासाठी जय्यत तयारी करण्यात आली आहे . या िदवशी सुमारे ८०० पोिलस डयुटीवर असतील. शॅिफकचा गोंधळ होऊ नये यासाठी ८२६ शॅिफक पोिलस तैनात असणार आहे त. त्याचूमाणे कायदा आिण सुव्यवःथा राखण्यासाठी ७५० खासगी सुरक्षारक्षकही असणार आहे त. िशवाय, १००० ःवयंसेवक हा महत्त्वाचा इव्हे ण्ट पार पाडण्यासाठी या सगळय़ांच्या मदतीसाठी उपिःथत असणार आहे त. आझाद मैदानाच्या सवर् एण्शीसवर मे टल िडटे क्टर असणार आहे त. िशवाय, ःपधेर्च्या सुरुवातीच्या आिण शे वटाच्या ःथानांवर १२ वैद्य्कीय कं ◌ेि, १० अ◌ॅम्ब्युलन्स आिण १७५ डॉक्टर असणार आहे त. ःपधेर्च्या िदवशी काही इमरजन्सी उठवल्यास सीएसटी आिण गेट ब . ३ जवळ १०० खाटा असणार आहे त. ःपधर्क ांना पाण्याची सोय व्हावी यासाठी जागोजागी ःटॉल्स असणार आहे त. या संपूणर् िदवसात ९४ हजार िल. पाणी वापरले जाईल, असा अंदाज आहे . लाइव्ह टे िलकाःट न सीएनबीसी, आयबीएन ७, सीएनएनआयबीएन, सीएनबीसी आवाज , दरदशर् न राष्टर्ीय, दरदशर् ू ू ःपोट्सर्, दरदशर् न सह्यिी या वािहन्यांवर सकाळी ७.३० ते ११.३० या वे ळे त. ू [email protected]

loksatta.com/…/marethon.htm

4/5

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

सलाम

कळले ज्या क्षणी अंधाराला, नक्षऽांशी अपुले नाते त्याक्षणी भे दन ू भूमीचा थर , रुजून आले िहरवे पाते हे िहरवं पातं ‘गाणे ूकाशचे’ या कायर्ब मािनिमत्ताने डोलायला लागलं. लुई ॄे लच्या िद्वजन्मशताब्दी वषार्ंच्या समारोपािनिमत्त सगळ्या अंध कलाकारांना एकऽ आणलं ‘िमती िबएशन्स’ या संःथेनं. आिण यांच्यातील कलाकारांच ं एक नवं जग रिसकांना पाहायला िमळालं. उत्तरा मोने मुखपृष्ठ सहा िटंबांची जादईु भाषा आिण त्यातून िनमार्ण होणारे ६३ फॉरवडर् वे गवगळे आकाऱ जे सामावून घे तात जगभरातील सगळ्या तथ्यांश भाषांना. ही जाद ू आहे ॄे लिलपीची.. आिण या ॄे लिलपीचा चहा आिण चचार् जनक आहे ृान्समधील लुई ॄे ल. गेलं वषर् हे लुई ॄे लचं िद्वजन्मशताब्दी वषर् होतं. परं तु या संपूणर् वषर्भरात ूासंिगक अं धसंःथा वगळता, या गोष्टीची फारशी दखल घे तली गेली कव्हरःटोरी नाही. म्हणूनच ‘िमती िबएशन्स’ या संःथेतफेर् या मॅरे थॉन िनिमत्ताने एक कायर्ब म करावा असा िवचार के ला. सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर खरं तर या अंध व्यक्तींसाठी ‘ॄे ल िलपी’ हा एक आधार आहे . आपल्या मनात एखादा िवचार आला की आपण तो कागदावर उतरवतो. त्याूमाणे या मुलांना ॄे लच्या साहाय्याने एखादी किवता़, बखर संगणकाची एखादा ले ख िकं वा अगदी मनात आले ला कोणताही िवचार िलहन ू ठे वता ये तो. मुळ ात या िलपीमुळे मे तकू ट ! िग्लटिरं ग िगझमोज जगातला कोणताही अंध त्याच्या भाषे त उत्तम संवाद साधू शकतो हे महत्त्वाचं िशवाय शाले य अभ्यासबम, ऑिफसमधील कामकाज , एवढंच नाही तर अगदी आपल्या रोजच्या व्यवहारात रुचकर ॄे लचा वापर करून जगणं अिधक सोपं करण्याचा ूयत्न ही मुलं करत असतात. म्हणूनच लुई गोसीप कोलम ॄे लच्या िद्वजन्मशताब्दी वषार्ंच्या समारोपािनिमत्त सगळ्या अंध कलाकारांना एकऽ आणण्याचा आपलं बुवा असं ूयत्न के ला. आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा दादरची कमला मे हता अंध शाळा आिण लाइफ िझंगालाला ताडदे वची िव्हक्टोिरया मे मोिरयल ःकू ल या रं गभूमी दोन्ही शाळे त सध्या िशकणारे िवद्याथीर् आिण याकानाचं त्या शाळे बाहे रील इतर गाणारी, वाद्य वाजवणारी कानाला मुलं यांचा एक संच तयार के ला आिण आमचं ‘गाणे ूकाशाचे’ आकाराला ये ऊ लागलं. अंध साहस पण उत्तम कलाकार आजही समाजात आहे त लाइफःटाइल त्यांची कला लोकांसमोर यावी याच उद्दे शाने हा थरारक िनसगर् कायर्ब म करण्याचं ठरवलं. मुळ ात लुई ॄे ल भिवंय हाही एक उत्तम कलाकार होता़ चेलो आिण वाचक ूितसाद ऑगर्न या दोन वाद्यांवर त्याचं ूभूत्व होतं. संपकर् तालमींच्या वे ळ ीच लक्षात ये त होतं की हे मागील अंक कलाकार कायर्ब म गाजवणार आिण झालंही तसंच. दादरच्या अमरिहं द मंडळाच्या सहकायार्ने मंडळाच्या ूांगणात झाले ल्या या कायर्ब मातील या कलाकारांच्या अदाकारीने रिसकौोते मंऽमुग् ध झाले . ‘तुम आशा िवश्वास हमारे ’ म्हणत लुई ॄे लला सलाम करत कायर्ब माची सुरुवात झाली आिण ताडदे वच्या िव्हक्टोिरया मे मोिरयल ःकू लच्या १२ मुलांनी वाद्यांवर ताल धरत सुरांच्या साथीने ‘हं सध्वनी’ रागावर आधािरत ‘फ्यूज न’ सादर के लं. तालासुर ांनी भारले ल्या या कायर्ब मात अने क िहं दी मराठी गाणी या अंध कलाकारांनी सादर के ली. अगदी अबीर गुलाल (माझे जीवन गाणे ) या िसद्धे श पाटीलने सादर के ले ल्या गाण्या पासून कमला मे हता अंध शाळे च्या मुलींपैक ी सुज ाताचं िपयू बोले , सािरकाचं ए मे रे वतन के लोगो, िवभा सावरकरचं िदसते मजला सुखिचऽ न े , मुक्ता loksatta.com/lokprabha/…/salam.htm

1/4

3/31/2009 flowers to india Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

बोल, सािरकाच ए मर वतन कLokprabha.com लोगो, िवभा सावरकरच िदसत मजला सुखिचऽ न , मुक्ता कोठारीचं ‘फु लले रे क्षण माझे’ आिण िरटा वोराची लावणी ही गाणी ूे क्षकांची दाद घे ऊन गेली. तर ‘िढपाडी िढपांग’ या योिगता तांबे आिण िऽवे णीने गायले ल्या गाण्याने वन्समोअरही घे तला. हा संपूणर् कायर्ब मच वन्समोअर घे ण्यासारखा झाला. मुलांनी सादर के ले ली गाणी, नृत्यगुरू सागर नटराज यांनी अंध मुलींक डू न बसवून घे तले ली नृत्य, ूख्यात ूिशक्षक उदय दे शपांडे यांच्या मागर्दशर्नातून या मुलींनी के ले ला रोप मलखांब आिण मुलांनी के ले ला पोल मलखांब, जलदीपासन, नॅब तफेर् आयोिजत ॄे ल िलपीचं ूात्यिक्षक या सगळ्या वैिवध्यपूणर् िरतीने नटले ल्या ‘गाणे ूकाशाचे’ या कायर्ब माने रिसकांची संध्याकाळ सुखद तर के लीच पण त्याच बरोबर मुख्यूवाहात आज अंध व्यिक्तंना सामावून घ्यायला हवं, त्यांना नोकरी- व्यवसायात संधी िमळायला हवी हा संदेशही या कायर्ब मातून अने क ांपयर्ंत पोहोचला. खरं तर या कायर्ब माच्या िनिमत्ताने या मुलांबाबत अने क गोष्टी कळत गेल्या. त्यांच्या रोजच्या जगण्यात िकती ूसंगांना सामोरं जावं लागतं याचाही अंदाज आला. अगदी दोन िमिनटं डोळे बंद करून आपण काही करायचं म्हटलं तरी आपण ते करू शकत नाही़ पण िनयतीने ज्यांच्या समोर कायमचा अंधार उभा के ला आहे ते माऽ या अंधारातूनच ूकाशाची वाट चालतात, अने क गोष्टी सोप्या करण्यासाठी मागर्ही काढतात. दे ना बँ के त नोकरी करणाढया ौीमती पद्मजा रपोज आिण त्यांचे पती दोघे ही अंध असून आपल्या मुलांना आपणच वाढवायचं असं ठरवून त्यांनी ते यशःवीपणे करून दाखवलं. अगदी मुलीचं वे ळापऽक ॄे ल मध्ये िलहन ू िकं वा चहा साखरे च्या . डब्यांवरही ॄे ल मध्ये िलहन त्यां न ी आपला मागर् सु क र क े ला ठाण्याच्या शांता नरिसंह या टरह ू झाले ल्या पिहल्या मिहला. मािहमचा के तन कोठारी नॅब मध्ये ॄे ल ूे सचा मॅनेज र होता आिण सध्या तो टइअ करतो आहे . मे िडकल सोशल वकर् र पिरमला भट िहची ‘ःने हांिकत’ नावाची संःथा आहे ज्याद्वारे अंध मुलांना िरडर , रायटर िमळवून दे ण्याचं काम ती करते . संगीत या िवषयातच किरयर करण्याची इच्छा असले ली मनौी सोमणने ‘बालौी’ पुरःकार िमळवलाय़ तर सॉफ्टवे अ र इं िजिनअर असले ला कृ ंणकांत माने ळकाफ बरोबर आिण तािमळनाडू ़ , प. बंगाल आिण के रळ या राज्यांसाठी शासकीय सल्लागार म्हणून काम करतो. या सगळ्यांची काम करण्याची ही िजद्द पािहली की आपण डोळे असूनही अंध असल्यागत वाटतं. आपल्या आजूबाजूला घडणाढया अने क घटनांक डे आपण डोळसपणे दलर् ु क्ष करतो िकं वा अने क दा समोर आले ल्या पिरिःथतीला कसं तोंड द्यावं हे आपल्याला कळत नाही. अने क दा आपल्या पदरी िनराशा ये ते. अशा वे ळ ी या मुलांच ं धैयर् आपण घ्यायला हवं. या कायर्ब माच्या माध्यमातून उपिःथत रिसकांना हे धैयर् नक्कीच िमळालं असे ल. या मुलांमधल्या कला पाहन ू अवाक् झाले ल्या रिसकांनी यथाशक्ती आिथर्क मदतही के ली आिण उपिःथत मान्यवरांनी या मुलांना मुख्य ूवाहात संधी दे ण्याचं आश्वासनही िदलं. मुळ ात या कायर्ब मासाठी आिथर्क डोलारा उभा करणं हे सध्याच्या जागितक मंदीच्या पाश्र्वभूमीवर तसं कठीणच होतं◌़ परं तु सामािजक बांिधलकीचा वसा घे ऊन पुढे जाणारे काही जण आजही समाजात आहे त याची ूिचती या वे ळ ी आली. सें ट अँ जे लोज कॉम्प्युटर एज्युके शन, समथर् डे व्हलपसर्, युिनयन बँ क , दे ना बँ क , वामन हरी पे ठे, िवजयौी एन्टरूायझेस यांनी िदले ल्या सहकायार्मुळे च हा कायर्ब म उभा राहू शकला. तसे च सुरे श बापट, जया दांडेकर यांनीही आपला खारीचा वाटा उचलला. लुई ॄे लच्या िनिमत्ताने समाजातला एक घटक असले ल्या या अंध मुलांिवषयी अने क गोष्टी या कायर्ब माच्या िनवे दनातून उलगडण्याचा ूयत्न झाला. मुळ ात एक गोष्ट लक्षात घ्यायला हवी की ही मुलं कु णी वे गळी नाहीत तर आपल्यापैक ीच एक आहे त. जसं आपल्यापैक ी कु णाला चांगलं गाता ये त नाही, कु णाला उत्तम नृत्य करता ये त नाही. तसंच त्यांना िदसत नाही. त्यामुळे न िदसणं ही त्यांची मयार्दा आहे . आपण आपल्या आजुबाजूच्या माणसांना त्यांच्या मयार्दांसह नाही का ःवीकारत? तसंच या मुलांनाही आपण ःवीकारलं पािहजे . िकं बहना ु आता ती सवय आपल्याला लावायला हवी. अथार्त आज पिरिःथती बदलते आहे . आज या मुलांक डे बघण्याचा दृिष्टकोनही बदलतोय. पण ज्याने या मुलांसाठी ॄे ल िलपी तयार करून ही िकमया के ली त्या लुई ॄे लच्या निशबी माऽ उपे क्षाच होती. वयाच्या ितसढया वषीर् वडील चामडय़ाच्या वःतू तयार करत असताना ितथली आरी त्याच्या डोळयात जाऊन त्याला अंधत्व आलं. त्याने खूप हालअपे ष्टा सोसल्या. त्यावे ळ ी अंधासाठी शाळा होती पण त्या शाळे ची अवःथा अत्यंत वाईट होती. समाजाकडू नही त्याला खूप ऽास सहन करावा लागला होता. तरीही त्याने िजद्द सोडली नाही. पुढे त्याने शाळे त िशक्षकाची नोकरी के ली. िवद्याथ्यार्ंमध्ये तो लोकिूय होता

loksatta.com/lokprabha/…/salam.htm

2/4

3/31/2009

Lokprabha.com

िवद्याथ्यार्ंमध्ये तो लोकिूय होता. आजच्या या अंध िवद्याथ्यार्ंमध्ये ही असे च लोकिूय िशक्षक आहे त. या मुलांच्या जडणघडणीत शाळांचा आिण त्यांच्या िशक्षकांचा खूप मोठा वाटा आहे . एकतर या सगळ्या अंध शाळा िनवासी असल्यामुळे मुलं पूणर् वे ळ शाळे तच असतात आिण या मुलांच्या िशक्षणाची संपूणर् जबाबदारी शाळाच घे ते. आपल्या घरात एखादं लहान मूल असतं; ते व्हा ते पडे ल, त्याला लागेल अशी काळजी आपल्यालाही वाटते . त्यातून एखाद्या घरात जर अंध मूल असे ल तर त्याची अिधकच काळजी घे तली जाते आिण काळजीपोटी त्याला एखाद्या छोटय़ा खोलीत बंद के लं जातं. त्यामुळे त्याची इतर वाढ खुट ं ते . शाळे त माऽ ूिशिक्षत िशिक्षका या मुलांची काळजी घे तात. साहिजकच इतर मुलांबरोबर खेळ , सकाळी उठू न व्यायाम, योगासन, मलखांब, सूयर्नमःकार , योग्य आहार यामुळे त्यांचा सवार्िगण िवकास होतो. अंध मुलांना सन्मानाने जगता यावं म्हणून या शाळा ूयत्निशल असतात. िव्हक्टोिरया मे मोिरयल ही भारतातील सवार्त जुनी (१०६ वषार्ंची) शाळा आहे . भारतातल्या कु ठल्याही ूांतातला िवद्याथीर् या शाळे त दाखल होऊ शकतो. अभ्यासाबरोबरच व्यावसाियक ूिशक्षणही इथे दे ण्यात ये तं. एखादा मुलगा अभ्यासात मागे असे ल तर संगीत, िविवध वःतू तयार करणे , संगणकीय ज्ञान ते अगदी मसाज सें टरचं ूिशक्षणही इथे िदलं जातं. िव्हक्टोिरया मे मोिरयल मध्ये मसाज थेर पी िशकणारी अने क मुलं आहे त तर मसाज सें टरही मुलांक डू न चालवलं जातं. कमला मे हता अंध शाळे तही मुलींसाठी संगीत िशक्षण आिण व्यावसाियक ूिशक्षणाची जोड असते च. िशवाय रोजच्यारोज मे समध्ये जे वण झाल्यानंतर आपलं ताट वाटी भांडं घासून योग्य जागी ठे वणे िकं वा भाज्या िनवडणे , ःवयंपाकात मदत करणे याची सवयही मुलींना लावली जाते . मुलींच्या बाबतीत तर अने क दा िशिक्षकांनी त्यांची ताई होण्याची गरज असते . त्यांची ती गरजही इथे भागवली जाते . असं म्हटलं जातं की मुली शाळे तून बाहे र पडल्या तरी कमला मे हता त्यांच्या आयुंयातून जात नाही़ सासरी आले ल्या ले क ीला जशी माहे रची ओढ असते अगदी तशीच ओढ त्यांना शाळे िवषयी असते . म्हणूनच या कायर्ब मात जमा झाले ली रक्कम या दोन्ही शाळांना दे ण्याचा िनणर्य घे तला. िशवाय यािनिमत्ताने ‘िमती िबएशन्स’ तफेर् पाच मुलांना त्यांच्या शैक्षिणक खचार्साठी िकं वा त्यांच्या व्यवसायासाठी ूत्ये क ी दहा हजार रूपये अशी िशंयवृत्ती जाहीर करण्यात आली असून सॉफ्टवे अ र इं िजिनअर असले ल्या कृ ंणकांत माने या अंध तरूणाला मराठी टॉिकं ग सॉफ्टवे अ रच्या िनिमर्तीसाठी दहा हजार रूपयांचा चेक ूाितिनिधक ःवरूपात दे ण्यात आला. इतर चार मुलांची िनवड नॅबच्या सहाय्याने करण्यात ये ईल. त्याचूमाणे नॅबतफेर् सुरू करण्यात ये णाढया ‘ले खक तुमच्या भे टीला’ या सािहित्यक उपबमासाठी ‘आयिडयल बुक डे पो’चे मंदार ने रूरकर यांनी दहा हजार रूपयांचा चेक या कायर्ब माच्या माध्यमातून िदला. पाल्र्यात गेली १० वषेर् नगरसे वक असणारे भा.ज .प. चे सरिचटणीस पराग अळवणी यांनीही दहा हजार रूपयांची मदत या मुलांसाठी जाहीर के ली. ‘गाणे ूकाशाचे’ हा कायर्ब म के वळ एक सांःकृ ितक कायर्ब म न राहता यातून एक सामािजक अिभसरण घडू न आलं. यािनिमत्ताने आपल्या आयुंयातला थोडा वे ळ का होईना आपण या मुलांचा त्यांच्या आयुंयातल्या आव्हानांचा िनदान िवचार तरी के ला. आता आपणही आपली जबाबदारीही ओळखली तर मग खरोखरच या मुलांच ं गाणं ूकाशाने उजळू न िनघे ल. आपल्याला शक्य असे ल ते व्हा या मुलांसाठी वे ळ दे णं, आपल्या घरातल्या मुलांचा वाढिदवस त्यांच्या बरोबर साजरा करणं िकं वा या मुलांसाठी वाचक , ले खक म्हणून काम करणं अशा अने क ूकाराने आपण त्यांना मदतीचा हात दे ऊ शकतो. फक्त काही करण्याची आपली तयारी हवी. किववयर् मंगेश पाडगावकर यांनी म्हटल्याूमा े कळले ज्या क्षणी अंधाराला, नक्षऽांशी अपुले नाते त्याक्षणी भे दन ू भूमीचा थर , रुजून आले िहरवे पाते या मुलांची सृज नता ही अशीच जिमनीचं कवच भे दन ू वर ये णारी आहे . त्यांची ःवप्न, त्यांच्या आशा- आकांक्षा पूणर् होऊ े , त्यांना समाजात सन्मानाने संधी िमळू दे, हीच या िनिमत्ताने सिदच्छा. [email protected]

loksatta.com/lokprabha/…/salam.htm

3/4

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

माइण्ड ओव्हर मॅट र

पालकांचा समूह शाळे िनकटच भरकटल्यासारखा वागतो ते व्हा वाईट वाटतं. ज्या िठकाणी आपल्या पाल्याला अनुशासन आिण सजगते च ं िशक्षण घ्यायला आपण पाठवतो ितथेच आपण बे िशःतीने वागतो ते व्हा त्याचा कळत- नकळत कु ठला संःकार नव्या िपढीवर होत असतो? पराग पाटील जाने वारी हा सीझन शाळांच्या िपकिनकचा. उपनगरातल्या नामवंत शाळांच्या ूाथिमक वगार्च्या सहलीपूवीर्चा माहौल काही वे गळाच असतो. मुखपृष्ठ अशाच एका शाळे बाहे रची एक छोटीशी गल्ली. फॉरवडर् गल्लीच्या फू टपाथवर मोठय़ा मुलांच्या सायकली तथ्यांश हारीने पाकर् के ले ल्या. शाळा कुं पणाच्या आत चहा आिण चचार् मुलांना सायकली आणू दे त नाही. फू टपाथच्या लगत रःत्यावरच बाइक ये ऊन थडकू लागतात. ूासंिगक पालक आपल्या पाल्याला िपकिनकसाठी सोडायला घे ऊन ये ऊ लागले ले. कव्हरःटोरी छोटय़ा गल्लीत फू टपाथलगत बाइक साइड ःटॅण्डवर कानावडी अःताव्यःत पाकर् करत पालक मॅरे थॉन धावपळीने पोराचं बोट धरून गेटकडे धावतो. एका बाइकने दोन पािकर्ं गच्या जागा अडवले ल्या. सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर त्यानंतर एक ःकॉडाधारी ौीमंत पालक थेट शाळे च्या गेटसमोर गाडी लावून बम्र्युडामध्ये च पोराचं बोट धरून गेटवर . िवरुद्ध बाजूने आय टे न, हॉण्डा िसिव्हक , अ◌ॅक्से ण्ट वगैरे ूदशर्नीय गाडय़ांचा बखर संगणकाची तां डा िःथरावतो. जो तो ितथेच गाडी लावून पोरांच ं बोट धरून गेटकडे . त्यांच्यामधून पॅशनवाल्या मे तकू ट वरच्या शाऊझरमधल्या काही मॉडनर् माता िझकझ ्◌ॉक करत वाट काढतायत. ु िग्लटिरं ग िगझमोज दचाक्यां रुचकर गोसीप कोलम थंडीचे िदवस म्हणून सकाळी पोरं कानटोप्याआपलं बुवा असं ःवे टरांमध्ये गुरफटले ली. शाळे चा वॉचमन आहे ! दारावर अडवतो.. पालकांनी आतमध्ये जायचं िचऽदृष्टी नाही ही वषार्ंनुवषार्ंची सूचना जमे ल तशा िसने मा नॆपणे मांडतो. तरीही दारावर पालकांची लाइफ िझंगालाला िझम्मड. सक्काळी सक्काळी रं गभूमी टांगेवाल्यासारख्या तरं गत्या सलवारवर याकानाचं त्या वॉिकं ग शूज घालून आले ल्या ‘युनो, युनो’ कानाला इं मजी बोलणाढया पािलका दारावरच वटवट करत उभ्या. आपण बाकीच्या पोरांची वाट साहस अडवत आहोत हे त्यांच्या गावीच नाही. लाइफःटाइल मग एक्सक्यूज अस, एक्सक्यूज अस, असा थरारक िनसगर् एक अ◌ॅरोगण्ट गलका. के ूी आिण ःलीव्हले स टॉपमधल्या एका तरतरीत पािलके ची आपल्या भिवंय मुलासह एण्शी. आयटीवाल्यांच्या झटॅक हाऊसवाइव्जचा फणकारा त्यांच्या कपडय़ातूनच वाचक ूितसाद जाणवतो. िसंगल सोडायला आले ल्या पालकांची ितच्या मे ण्टे नन्सवर िबनधास नजर , तर जोडय़ाने संपकर् आले ल्या पालकांमधल्या पुरुषांची नजरे ची कसरत. श्वास रोखून साढयांच्या ढे ढ या थोडय़ा मागील अंक टीशटार्च्या आतमध्ये . ते वढय़ात बाकीची मुलं पाहन ू ितच्या लक्षात ये तं की िपकिनकला युिनफॉमर्मध्ये च आणायला हवं होतं. मग वॉचमनला लाघवी िवनवण्या. त्या पिरणामकारक ठरण्याच्या आधीच एक बरणी िशिक्षका गेटवर ये ते. मांग में िसंदरू आिण उन्हं यायच्या आत डोळ्यांवर गॉगल असले ल्या त्या िशिक्षके चं खणखणीत इं मजी ऐकू न आयटी हाऊसवाइफ माघार घे ते आिण मुलाला घे ऊन धावत पुन्हा गाडीकडे . या मॉडनर् आया कशा मुलांक डे दलर् ु क्ष करतात आिण आयटीवाल्यांना लाइफःटाइल आिण पैशाच्या मागे धावताना फॅ िमलीकडे बघायला कसा वे ळ नसतो, यावर एक असूयापूणर् चचार्सऽ उपिःथत िसंगल बाइकधारी पालकांमध्ये घडतं. loksatta.com/lokprabha/…/mind.htm

1/3

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

Immigrate to canada click he re

Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

िसगल बाइकधारी पालकाम यLokprabha.com घडत बरणी िशिक्षके चा तोफखाना मग गेटवर गदीर् करून उभ्या पालक - पािलकांवर ओकला जातो. पालकांची िभंत दोन पावलं मागे जाऊन पुन्हा एक पाऊल पुढे सरकते . आत पन्नास पावलांवर िशिक्षका मुलांच्या रांगा लावून नावं नोंदवण्यात मग्न असताना इथून पालकांच्या आपल्या मुलांना हाका मारून लक्ष वे धण्याच्या शयर्ती सुरू होत्या. काहीजण चक्क मोबाइलमधल्या कॅ मे ढ याने आपल्या पाल्याचा इतक्या लांबून फोटो काढण्यात दंग. ते वढय़ात एका पालकाला काही तरी आठवल्यासारखं होतं तो धावत गाडीकडे जातो आिण कु रकु रे ची चार पािकटांची माळ घे ऊन गेटवर चढतो. िमते ऽऽश.. िमते ऽऽऽऽश.. हाका सुरू. िमते श ितकडू न धावत धावत ये तो, गेटवर ओणव्या बापाकडू न उडी मारून कु रकु रे ताब्यात घे तो, आिण परत ढु ंकू नही न पाहता िमऽांक डे धावत जातो. ितकडे िशिक्षके नं डोक्याला हात लावले ला. ःनॅक्स आिण लंचची सोय शाळे तफेर् च करण्यात आले ली आहे असं बरणी िकं चाळत ये ते. पण ते आपल्याला उद्दे शून नसावं अशा िःथतूज्ञते ने सारे च पालक तसे च उभे . इकडे गल्लीत शॅिफक जॅम. मागच्या ले टकमसर्ना गाडय़ा आतच आणता ये त नाही. गल्लीच्या तोंडावरून त्यांचे हॉनर् िकं चाळू लागतात. सायकली, मोटरबाइक्स आिण गाडय़ांच्या गोंधळात चालत ये णाढया िवद्याथ्यार्ंना आिण त्यांच्या पालकांना जागाच रािहले ली नसते . काही सामािजकदृष्टय़ा जागरूक पालक व्हॉले िण्टअर बनून वाहतुक ीचं िनयोजन करण्याचा दबळा ु ूयत्न करतात. पण कु णीच ऐकण्याच्या मनिःथतीत नसल्याचं पाहन ू ते ही नाद सोडू न दे तात. दरम्यान काही हौशी पालक सहलीच्या बसभोवती कोंडाळ करून उभे राहतात. त्या बसमध्ये ने मकं काय बघण्यासारखं आहे हे कोणालाही कळत नाही. काही चौकशीवीर सायव्हर आिण क्लीनरकडू न उगाच शॅव्हल कं पनीची मािहती काढू न ठे वतात. बसचा नंबरही िटपून ठे वला जातो. ते वढय़ात क्लीनर सांगतो.. टोटल आठ बस हैं . तीन बसही आया हैं , अभी पाच बस आने क ो हैं . नंबर िटपून घे णारा खिजल होऊन इकडे ितकडे बघतो. मग हळु हळू काढता पाय घे तो. तासभर ही झुब ं ड अशीच शाळे च्या बाहे र . यथावकाश बसे स ये तात. मुलं रांगेने बसकडे जातात. िशिक्षकाच िगल्ला करतायत असा भास होतो. सॉइं गचे आिण म्युिझकचे सर कधी नाही ते उगाच आरडाओरडा करत असतात. मुलं बसमध्ये चढताना पुन्हा पालक झोंबाझोंबी करत मुलांना हाका मारत हातवारे करत एका टाटासाठी आसुसत राहातात. बसे स सुरू होऊन िनघून जातात, गदीर् हळु हळू पांगते . शाळे तला गजर जोरात वाजतो आिण शाळा िनत्यकमार्त रमून जाते . शाळा आिण पालकभे ट हा समारं भ इतक्या िवःताराने सांगण्याचा खटाटोप एकू णच पालकांच्या िशःतीबद्दलचं वाःतव दाखवण्यासाठी. मुळ ात आपण मुलांना शाळे त पाठवतो ते च िशक्षण, अनुशासन आिण सजगते साठी. मुलं िबघडले ली की पालक असा ूश्न कु णी िवचारला की त्याचं उत्तर पालक असंच ये ईल. एरव्ही पालकांना फार िशःत असते असं कु णी म्हणणार नाही. पण िनदान शाळे च्या आवारात िकं वा आसपास तरी पालकांनी तोंडदे खली िशःत पाळावी अशी अपे क्षा असते . हल्ली शहरातल्या शाळांमध्ये पालकांनी जाण्याचे ूसंग तसे िवरळा झाले त. ओपन डे अथार्त पॅरेण्ट्स मीिटंग िकं वा मग असे िपकिनकचे िकं वा ःने हसंमेलनाचे िदवस असले की झाडू न पालक ये ऊन आपलं शिक्तूदशर्न करतात. मुंबईतल्या काही ौीमंती शाळा आहे त. त्या शाळा भरण्याच्या वे ळ ी िकं वा सुटण्याच्या वे ळ ी कु णीही सुज्ञ गाडीवान त्या रःत्याने जात नाही. कारण ूत्ये क िवद्याथ्यार्ंला सोडायला एक चारचाकी असते . अथार्त शाळा ौीमंती असो की गरीब शाळा सुटल्यावर शटर् बाहे र आले ल्या आिण टाय िवःकटले ल्या िवद्याथ्यार्ंच ं दशीर्ल िचऽच अिधक िदसतं. त्याहीपे क्षा वाईट वाटतं ते आयांनी घे ऊन िदले ल्या चॉकले टची िकं वा वे फ सर्ची रॅपसर् मुलं ितथेच रःत्यात टाकू न दे ताना पाहन ू . मुलांना चांगल्या सवयी लावायची जबाबदारी पालकांची नसावीच असं त्यांच्याकडे पाहन ू वाटतं. मुळ ात बे िशःत पालक मुलांना िशःत लावू शकत नाहीत. बरं िशःत तर जाऊद्या, उलट मुलांचे ूचंड लाड करण्याकडे पालकांचा कल असतो. हल्ली एखाद- दसरं ु च मूल असतं. त्यामुळे पालक मुलांक डे अिधक लक्ष दे ऊ शकतात. पण मुलांक डे लक्ष दे ताना त्यात डोळसपणा असावा अशी अपे क्षा आहे . ती माऽ पूणर् होताना िदसत नाही. आपल्याला जे िमळालं नाही ते मुलाला िमळावं ही अपे क्षा राःत आहे . म्हणून पाल्याला नाही म्हणायचंच नाही हे ही चुक ीचं आहे . अने क आधुिनक पालक त्यामुळे मुलांना नाही पचवायला िशकवू शकत नाहीत. नाही ऐकू न घ्यायची सवय नसले ल्या मुलांना नंतर मोठं होताना ूचंड ऽास होतो. नकार ःवीकारणं आिण समोरच्याचं म्हणणं ऐकन घे णं या अितशय महत्त्वाच्या गोष्टी पण

loksatta.com/lokprabha/…/mind.htm

2/3

3/31/2009

Lokprabha.com

नकार ःवीकारणं आिण समोरच्याचं म्हणणं ऐकू न घे णं या अितशय महत्त्वाच्या गोष्टी. पण बढयाचदा पालकांचीच याबाबतीत मानिसक तयारी नसते . मुलांना हवं ते दे ताना पालक आपल्या महत्त्वाकांक्षाही मुलांवर लादत असतात. मुलांनी मोठे पणी काय व्हावं इथपासून ते कसं वागावं इथपयर्ंत. माऽ ते सारं पालकांच्या सोयीने . मुलांनी टीव्ही बघू नये म्हणून पालकांनी ःवत:च्या टीव्ही बघण्यावरही िनर्बध घालायला हवा. पालकांमधली ःवयंिशःत महत्त्वाची ठरते . पण आजचा पालकच िबघडले ला आहे . आिण तो सोयीची भूिमका घे त आपल्या मुलांनाही ःपॉइल करत आहे . एखाद्या वाहतूक बे टावर पोिलसाशी हज्जत घालताना नकळत कु ठला संःकार मुलांवर ु होत असतो हे आपल्याला कळतही नाही. िपकिनकच्या िकं वा पालकभे टीच्या िनिमत्ताने पालकांचा समुदाय जमतो ते व्हा एकिऽत ये ऊन काही सकारात्मक करण्यापे क्षा ‘उसकी कमीज मे र ी कमीज से सफे द कै सी’ची होड सुरू होते आिण मग त्यातून एका अनुशासनहीन पवार्ची सुरुवात होते . [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/mind.htm

3/3

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

बखर सं ग णकाची

संगणक आला. बघता बघता त्यानं जगाचा कब्जा घे तला. कचेढयांमधून घरात आला. मग मांडीवर .. आिण आता तर तळहातावर . अफाट वे गानं िवःतारत गेलेलं हे संगणक तंऽज्ञानाचं बाळ तसं सहजासहजी िनपजलं नाही. याची जन्मकथा, तसंच संगोपनकथाही कमालीची ज्ञानरं ज क आिण थक्क करणारी आहे . संगणकाचा इितहास, त्यातील व्यिक्तरे खांसह िजवंत करणारी ही अद्भत ू , तरीही वाःतव अशी मािलका आम्ही नव्या वषार्ंिनिमत्त सादर करत आहोत.

आज आपण ‘कम्प्युटर‘ या शब्दाचा अथर् ‘आकडे मोडी आिण इतर बरीच कामं करू शकणारं यंऽ’ असा सरार्स मानत असलो तरी अगदी दसढया ु मुखपृष्ठ महायुद्धाच्या काळापयर्ंत या शब्दाचा अथर् ‘आकडे मोडी वगैरे करण्यासाठी फॉरवडर् ने मण्यात आले ली व्यक्ती’ असा मानला जात असे . या ‘मानवी तथ्यांश कम्प्युटसर्‘चा उपयोग आकडे मोडींबरोबरच इतरही कामं करण्यासाठी चहा आिण चचार् होई. उदाहरणाथर् लॉग ॅिरिद्मक टे बल्स, िशग्नॉमे िशक टे बल्स बनवणं. या ूासंिगक तक्त्यां च ा वापर िकचकट गिणतं भराभर सोडवण्यासाठी के ला जात असे . पुढे खलाशांच्या कव्हरःटोरी मागर्दशर्नासाठीचे आिण िदशा दाखवण्यासाठीचे तक्ते बनवणं, खगोलशास्तर्ज्ञांसाठी ताढयांिवषयीचे मॅरे थॉन तक्ते बनवणं, िवम्याचे हप्ते ठरवण्यासाठी लोकांच्या आयुंयमानािवषयीचे तक्ते बनवणं वगैरे गोष्टी सलाम महत्त्वाच्या ठरू लागल्या. हे सारं माणसांनी हातानं बनवणं आिण त्यात योग्य ते बदल करणं माइण्ड ओव्हर मॅटर कटकटींच ं आिण चुक ांनी भरले लं होत असे . त्यावर उपाय शोधायचं काम चाल्सर् बॅबेज नं के लं. बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज इं ग् लंडच्या सरे परगण्यातल्या वॉलवथर् रुचकर नावाच्या गावात एका धनाढय़ बँ क रच्या घरी गोसीप कोलम बॅबेज २६ िडसें बर १७९१ रोजी जन्मला. त्याचं आपलं बुवा असं शाले य िशक्षण यथातथाच झाले लं असलं तरी ! आहे तो ःवत:च लहानपणी गिणत िशकला. १८१० साली तो कें िॄज िवद्यापीठातल्या िऽनीटी िचऽदृष्टी महािवद्यालयात िशकायला गेला. गिणताचं िसने मा माहे र समजल्या जाणाढया कें िॄजमधल्या लाइफ िझंगालाला ूाध्यापकांपेक्षा आपल्याला जाःत चांगलं रं गभूमी गिणत ये तंय हे बघून त्याला धक्काच बसला! याकानाचं त्या काही िमऽांच्या मदतीनं मग बॅबेज नं गिणत कानाला िवषयात बांती घडवण्यासाठी ‘अ◌ॅनिॅ लिटकल साहस सोसायटी’ ःथापन के ली. १८१४ साली कें िॄजमधून बाहे र पडल्यावर त्यानं लग्न के लं आिण लाइफःटाइल लंडनमध्ये तो तत्त्वज्ञान आिण गिणतातलं संशोधन अशा कामांमध्ये गढू न गेला. त्याचं थरारक िनसगर् अल्पावधीतच इतकं नाव झालं की वयाच्या २५व्या वषीर्च त्याला ‘रॉयल सोसायटी’ या अत्यंत भिवंय मानाच्या संघटने च ं सदःयत्व िमळालं. १८१९ साली बॅबेज त्याच्या पिहल्या पॅिरस दौढयावर वाचक ूितसाद आले ला असताना त्याची भे ट ‘ृें च सायन्स अ◌ॅकॅ डमी’मधल्या िपयर - िसमॉन लाप्लास आिण संपकर् जोसे फ फु िरयर या ूितभावंत गिणत तज्ज्ञांशी झाली. याच दरम्यान बहदा ु त्यानं बॅर ोन गाःपडर् द मागील अंक ूोनी या ृें च माणसानं योजले लं तक्त्यांिवषयीचं काम बिघतलं. त्याचा बॅबेज च्या उवर्िरत आयुंयावर खूपच पिरणाम होणार होता. द ूोनीचं तक्ते बनवायचं काम भयंक र अवघड होतं. त्याची थोडक्यात कहाणी अशी की ृें च राज्यबांतीनंतर १७९० साली ने पोिलयननं ृान्समधल्या अने क जुन्या संःथा मोडीत काढू न त्यांना नवं रं गरूप द्यायचं ठरवलं होतं. तसंच ृान्समध्ये त्या काळात असले ली िविचऽ करपद्धती बदलून त्याला सगळ्यांना समान न्याय दे णारी नवी करपद्धती आणायची होती. त्यासाठी सवार्त आधी ृान्सचा अचूक नकाशा बनवायची गरज होती. हे काम ने पोिलयननं द ूोनीवर सोपवलं. त्यातच भर म्हणून की काय पण ने पोिलयननं िविवध गोष्टींची मोजमाप करायची तत्कािलन पद्धत बदलून त्यातही आमुलाम बदल करायचं ठरवलं. त्यामुळे द ूोनीवर ‘टे बल्स द कडाःशे ’ या नावाचे संपूणर् ी े ी ी ीआ ी े अि श ि ो ं श भ loksatta.com/lokprabha/…/bakhar.htm 1/3

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com

नवीन तक्ते बनवण्याची जबाबदारीही आली. हे काम अितशय िकचकट होतं. दशकभर खपून शंभरे क माणसांनी बनवले ले हे तक्ते १८०१ साली तयार झाले . तोपयर्ंत ृान्सला अने क आिथर्क आिण राजकीय अडचणींनी घे र ले लं होतं. त्यामुळे हे तक्ते छापण्यासाठी लागणारा ूचंड ूमाणातला पैसा उपलब्ध होऊ शकला नाही. त्यामुळे १८१९ साली बॅबेज ला फक्त या तक्त्यांसाठी वापरले गेलेले मूळ कागद, आकडे मोडी याच गोष्टी बघायला िमळाल्या. १८२० साली इं ग् लंडमध्ये परतल्यावर बॅबेज आिण त्याच्या िमऽांनी ःथापले ल्या ‘अ◌ॅःशॉ◌ॅनॉिमकल सोसायटी’साठी ताढयांिवषयीचे तक्ते बनवायचं काम बॅबेज कडे आलं. द ूोनीनं त्याचे तक्ते बनवायच्या कामात अने क माणसांना आकडे मोडी करण्यासाठी ने मलं होतं. पण त्यात उठवणाढया चुक ा, रटाळ आकडे मोडी करून वैतागून जाणारी माणसं, आिण अशा माणसांवर लक्ष ठे वायचं काम करून त्या कटकटींनी अजूनच वैतागून गेलेली ‘साहे ब’ मंडळी या सगळ्या गोष्टी टाळू न त्याऐवजी एखाद्या यंऽाकडू न ही सारी कामं करून घे ता ये तील का यावर बॅबेज नं िवचार सुरू के ला. अशा यंऽाकडू न बे र जा- वजाबाक्या करून घ्यायचा त्याचा िवचार होता. त्या यंऽाला त्यानं ‘िडफरन्स इं िजन’ असं नाव द्यायचं ठरवलं. ूिसद्धी िमळवण्यात पटाईत असणाढया बॅबेज नं आपल्या कामासाठी सरकारी मदत मागण्याच्या हे तूनं १८२२ साली रॉयल सोसायटीचा अध्यक्ष आिण ूिसद्ध शास्तर्ज्ञ सर हम्ृी डे व्हीला पऽ िलिहलं. याच पऽाच्या ूती अने क ‘वजनदार ’ व्यक्तींच्या हातात पडायची व्यवःथाही त्यानं के ली. १८२३ साली त्याला ‘सध्यापुर ते ’ म्हणून पंधराशे पाऊंड्सची रक्कम िॄटीश सरकारनं िदली. आपल्या हे तूला आणखी पाठबळ िमळवण्यासाठी त्यानं ‘सध्याच्या खलाशी वापरत असले ल्या तक्त्यांमध्ये ूचंड ूमाणात चुक ा असल्यामुळे अने क जहाजं बुडतात’ असं मतही सवर्ऽ पसरवलं! नंतर एका संशोधनात यातला अधार् भाग (तक्त्यांमधल्या चुक ा) खरा असला तरी उरले ला अधार् भाग (त्यामुळे जहाजं बुडतात) खोटा असल्याचं आढळलं. धनाढय़ कु टु ंबात जन्मले ला असून आिण अने क मानाच्या पदांवर काम करत असूनही बॅबेज ची आिथर्क िःथती बहते ु क वे ळ ा त्याच्या यंऽांच्या . वे डापायी अगदी जे मते मच असे बॅबेज ला आिथर्क िवषयांमध्ये ही कु तुहल होतं. ‘द इकॉनॉमी ऑफ मॅन्युफॅ क्चसर्’ हे त्याचं पुःतक खूप गाजलं. बाहे र ये ताच बघता बघता त्याच्या ३,००० ूती खपल्या. त्या पुःतकाच्या जमर्न आिण ृें च भाषांमधल्या अनुवादांचहं ी जोरदार ःवागत झालं. इतकं च नव्हे तर चक्क कालर् माक्सर्च्या िवचारांवर या पुःतकाचा पिरणाम झाला होता असं इितहास सांगतो! आपल्या कल्पने तल्या यंऽासाठी बॅबेज नं आिथर्क आिण वैचािरक पाठबळ अशा रीतीनं यशःवीपणे गोळा के ले लं असलं तरीही ददैर् ु वानं त्याचा त्या यंऽाच्या बनवण्यासाठी ये णाढया खचार्चा अंदाज पुरता फसला. १८२० आिण १८३० च्या दशकांमध्ये अिधकािधक सरकारी मदत घे त घे त हा मदतीचा आकडा फु गून तब्बल १७,००० पाऊंड्स (म्हणजे मूळ च्या १,५०० पाऊंड्सच्या दसपटीपे क्षाही जाःत) इतका झाला. आपण ःवत:च्या िखशातून जवळपास इतकीच रक्कम या कामात ओतल्याचा दावा त्यानं के ला. तरीही या यंऽाचा अजून पत्ताच नव्हता! १८३३ साली त्याचं ‘िडफरन्स इं िजन’ हे ते यंऽ तयार झालं खरं , पण त्याचा वापर अवघड तक्ते बनवण्यासाठी वगैरे कामांसाठी होऊ शकत नव्हता. गंमत म्हणजे हे यंऽ लंडनच्या ‘सायन्स म्युिझयम’मध्ये आजही चालतं. या यंऽाच्या िनिमर्तीत इतका वे ळ जाण्याचं कारण यंऽाच्या ूत्ये क भागात अजून सुधारणा करत करत ते काम ूचंड वे ळ खाऊ व्हायचं. दसरी गोष्ट ु म्हणजे बॅबेज नं त्याच्या यंऽाच्या कल्पना इतक्या अवघड बनवल्या होत्या की त्या काळाच्या तंऽज्ञानाचा वापर करून असं यंऽ ूत्यक्षात बनवणं िनव्वळ अशक्य होतं. ‘तो जगापे क्षा शंभर वर्ष पुढे होता’ असं बॅबेज बद्दल लोकांनी म्हटलं आहे ते उगीच नाही! आपलं ‘िडफरन्स इं िजन’ हे यंऽ तयार करत असताना बॅबेज ला सतत कु णी तरी आपल्या युक्त्या चोरून आपल्या आधीच असं यंऽ बनवे ल अशी भीती वाटत असे . त्यामुळे त्या यंऽासाठी लागणारे वे गवे गळे सुटे भाग तो अने क िनरिनराळ्या माणसांक डू न बनवून घे ई! त्यात सॅम्युएल क्ले मेंट नावाच्या माणसानं बॅबेज च्या कामात ूमुख वाटा उचलला होता. पण नंतर नंतर त्यांच ं चांगलंच वाजलं. क्ले मेंट काम तर अगदी संथ आिण कमी करतो, पण त्याचे िवनाकारण भरमसाठ पैसे मागतो हे बॅबेज च्या लक्षात आल्यानं बॅबेज नं त्याला पैसे दे णं बंद के लं. मग क्ले मेंटनं मुद्दाम कामाचा वे ग अजूनच कमी करून त्याची अडवणूक सुरू के ली. क्ले मेंटचा बॅबेज ची बुिद्धमत्ता आिण संपत्ती यांच्यामुळे जळफळाट होत असे . क्ले मेंटनं मग त्याच्याकडे असले ली बॅबेज च्या यंऽाची कागदांवरची रे खाटनं आिण अधर्वट अवःथेत असले ली यंऽ ं बॅबेज ला द्यायला नकार िदला. शे वटी सरकारकडन आिथर्क मदत घे ऊन

loksatta.com/lokprabha/…/bakhar.htm

2/3

3/31/2009

Lokprabha.com

अवःथेत असले ली यंऽ ं बॅबेज ला द्यायला नकार िदला. शे वटी सरकारकडू न आिथर्क मदत घे ऊन क्ले मेंटची थकले ली िबलं बॅबेज नं अदा के ली ते व्हा कु ठे क्ले मेंटनं हे सगळं बॅबेज कडे सुपूदर् के लं. पण या सगळ्या ूकारात वे ळ , पैसा, आिण ौम फु कट वाया गेले! १८३४ साली आपलं सध्याचं यंऽ अजून ताकदवान बनवून त्याकडू न आणखी अवघड आिण िकचकट कामं करून घ्यायचा बे त त्यानं के ला. पण मग आधीच्या ‘िडफरन्स इं िजन’कडू न हे सारं करून घे ण्याऐवजी त्यानं एक नवीनच यंऽ बनवायचा घाट घातला. ‘अ◌ॅनिॅ लिटकल इं िजन’ हे नाव ठे वले ल्या या यंऽाकडू न कु ठल्याही ूकारची आकडे मोड करून घ्यायचं त्यानं ठरवलं होतं. पण आता या नव्या यंऽासाठी पैसे कु ठू न आणणार हा त्याच्यासमोर ूश्न होता. त्यासाठी त्यानं तत्कािलन िॄटीश पंतूधान ‘डय़ुक ऑफ वे िलंग् टन’ना पऽ िलिहलं. पण आतापावे तो सरकारचा बॅबेज वरचा िवश्वास पार उडाले ला असल्यामुळे यावे ळ ी बॅबेज ला काडीचीही मदत िमळाली नाही! यातली एक गंमत अशी की बॅबेज नं त्याच्या घरात त्याच्या ‘िडफरन्स इं िजन’ची एक ूितकृ ती (मॉडे ल) बनवली होती. ते बघायला बरीच मंडळी यायची. पण त्यातल्या बहते ु क कु णालाच त्यातलं काही समजायचंच नाही. त्यात एक अपवाद म्हणजे कवी लॉडर् बायरनची मुलगी अ◌ॅडा. वयाच्या अठराव्या वषीर्च ितला गिणतातल्या संशोधनात ूचंड रस वाटे . ितच्या मनात ‘िडफरन्स इं िजन’िवषयी खूप कु तूहल िनमार्ण झालं. नंतर ितचं हे कु तूहल ‘अ◌ॅनिॅ लिटकल इं िजन’च्या बाबतीतही कायम होतं, आिण ितनं त्याचं वणर्न करणारा एक सुंदर ले खही िलिहला. त्यािवषयी आपण नंतर बोलणारच आहोत! [email protected] Cities From

Cities From

Cities From

Kochi

Hanoi INR 650

Udaipur INR 1900

Bali

Mysore INR 3200

INR 1300

Sydney INR 1700

INR 1100

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/bakhar.htm

3/3

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

मे तकू ट माले गावला पूवीर् चार आण्याला पतंग िमळत. आमच्या घराजवळ माऽ ते च तीन आण्याला िमळत. तीन आण्यांना िवकत घे ऊन चार आण्याना िवकणं म्हणजे एक आण्याचा नफा. मी आिण आमच्या गडीनं चार पतंग घे ऊन या धंद्याचा शुभारं भ के ला. ज्याच्याकडे पतंग आणण्यासाठी गेलो त्याचे दोनतीन पे च ओळीने कटले होते . त्याने हाकलून लावल्यानंतर ते पतंग घरी आणून आम्हीच उडवले . नाही तर मी अंबानी िकं वा िमत्तल झालो असतो. िशरीष कणे कर खरं म्हणजे मला गाव नाही. माझा जन्म पुण्याचा, वाडविडलांच ं गाव पे ण. आजोळ पनवे ल. विडलांच्या मुखपृष्ठ बदलीच्या सरकारी नोकरीमुळे चार वषेर् माले गावात फॉरवडर् काढली. आज अने क कारणामुळे माले गाव महाराष्टर्ाच्या तथ्यांश नकाशावर ूामुख्याने िदसत असले तरी पंचावन्न साली चहा आिण चचार् तसे नव्हते . माले गाव कु ठे आले हे माझ्या विडलांनाही माहीत नव्हते . बदलीची बातमी व महाराष्टर्ाचा नकाशा बरोबर ते घरी घे ऊन आले . ूासंिगक ते व् हा मी िगरगावातल्या िहं द िवद्यालयात आठवीत िशकत होतो. माले गावला जाणार असल्याचे मी कव्हरःटोरी माझ्या वगर्बंधन ूं ा सांिगतले ते व्हा आपण िसंदबाद असल्यासारखे मला वाटत होते . त्यांनाही तसंच मॅरे थॉन . ‘‘ वाटत होतं इतक्या छोटय़ा खेडेगावात शाळा नसणार .’’ एक जण असूयेनं म्हणाला.मलाही सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर आतून तसंच वाटत होतं; पण शाळा असू शके ल, अशी मनातून भीतीही वाटत होती. ददैर्ु वाने माझी भीती खरी ठरली. नुसतीच शाळा नव्हती तर मुंबईच्या मुलाला िशकवू शकतील, असे िशक्षकही बखर संगणकाची शाळे त होते . साहिजकच माझ्या विडलांनंतर (िशक्षण एम.बी.बी.एस.) मीच (िशक्षण आठवी चालू) मे तकू ट . िग्लटिरं ग िगझमोज सवार्त िशकले ला माणूस असणार ही माझी अटकळही खोटी ठरली रुचकर गोसीप कोलम त्या वे ळ चं माले गाव आजच्या माले गावच्या आपलं बुवा असं तुलने त खूपच लहान होतं. िफरत िफरत पाच आहे ! कं िदलापयर्ंत गेलं, ितथून वधर्मान टी. िचऽदृष्टी डे पोवरून, कच्छीच्या दकानावरून लायॄरीला ु िसने मा वळसा घालून आलं की, वगार्तल्या सगळ्या लाइफ िझंगालाला मुली िदसत. मुलंही िदसत, पण ती का रं गभूमी िदसायची हे मला कधीच कळलं नाही. याकानाचं त्या कािशकरसरांना बाजारात गवार िकं वा तोंडली कानाला िवकत घे ताना पािहलं की, सुरुवातीला मला अतोनात आश्चयर् वाटायचं. मुंबईतल्या साहस आमच्या िशक्षकांना शाळे च्या चार िभंतीबाहे र लाइफःटाइल अिःतत्वच नव्हतं. जणू ते शाळे त ूकट थरारक िनसगर् व्हायचे व शाळे तून अंतधार्न पावायचे. इथे वराकु (म्हणजे व. रा. कु लकणीर्) हमाकु (म्हणजे ह. मा. भिवंय क ु लकणीर्) चंदनपूर च्या जऽेतही िदसायचे. वाचक ूितसाद ‘ए ओऽऽ’ हे संबोधन ूथम कानावर पडलं ते व्हा मी हडबडलो होतो. हे काय गुर ांना हकलल्यागत ु संपकर् ? ‘ ’ हळी घालणं मग कळलं की ओ म्हणजे भाऊचा लिडवाळ अपॅंश बघता बघता सराईतपणे की मागील अंक पण ‘एओ’ म्हणायला लागलो. मुंबईत मला नदी माहीत नव्हती. इथे मोसम व िगरणा अशा दोन दोन नद्या. आम्ही सायकल हाकत िगरणे च्या पुढे उसाच्या रसापासून गूळ व काकवी करायचे ितथं जायचो. रटरटणाढया उसाच्या रसावरील ‘काकवीचा तवंग अलगद उसाच्या कांडाने काढू न घ्यायचा व तोंड भाजत भाजत खायच्या. मज्जा यायची. मुंबईतच रािहलो असतो तर या जगाशी तोंडओळखही झाली नसती. मोसम नदीला पूर आला आिण सांडवा पाण्याखाली गेला यातली ‘एक्साइटमें ट’ही कधी कळली नसती. माझे वडील सरकारी डॉक्टर होते . त्यामुळे त्यांना व त्यांच्यामुळे मला सगळे च ओळखत. ‘डॉ. कणे क रांचा मुलगा’ हे परवलीचे शब्द होते . मी ते िचऽपटगृहांच्या मॅनेज सर्समोर व मालकांसमोर पुटपुटायचो व फु कट िसने माला बसायचो. तसा मी ने हमीच बापाच्या िजवावर व नावावर जगलो, loksatta.com/lokprabha/…/metkut.htm

1/3

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

Immigrate to canada click he re

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

पुटपुटायचो व फु कट िसनमालाLokprabha.com बसायचो तसा मी नहमीच बापा या िजवावर व नावावर जगलो, पण त्याची मोठय़ा ूमाणावर सुरुवात माले गावात झाली. भारताचा धमर् िबके ट असला तरी माले गावचा धमर् पतंग होता. दोन मैदानांतून दोन मुप ‘ढे ल’ (मोठे पतंग) बदवीत काटाकाटीचे युद्ध खेळ ीत. कटणाढयाला कापणाढयाला एक रुपया (पन्नास - बावन्न वषार्ंपूवीर्चा रुपया) द्यावा लागे. काही वाद उद्भवला तर ितथे लुंगीत बसले ले वृद्ध अब्बािमयाँ लवाद म्हणून काम करीत. मी ितथे रमून जाई. आम्हा मुलांचा छं द मोठय़ा माणसांना एवढय़ा गंभीरपणे जोपासताना पाहन ू मन हरखून जाई. मी अंबानी िकं वा िमत्तल होऊ शकलो नाही याचं अपौेयही माले गावलाच जातं. हे जे पतंग उडत ते चार- चार आण्याला िमळत. आमच्या घराजवळ माऽ ते च तीन आण्यांना िमळत. तीन आण्यांना पतंग िवकत घे ऊन चार आण्यांना िवकण्यात दर पतंगामागे एक आण्याचा िनव्वळ नफा होता. मी व आमचा गढवाली गडी हरिसंग बुित्संग गुसाई चार पतंग घे ऊन धंद्याचा शुभारं भ के ला. ददैर् ु वाने पतंग घे ण्यासाठी आम्ही ज्याच्या मागे लागलो त्याचे ओळीने दोन- तीन पे च कटले होते . तो वाईट मूडमध्ये होता. त्याने आम्हाला हाकलून लावले . ते पतंग घरी आणून आम्हीच उडवले . िधरुभाई अंबानीला िवकायची कापडं ःवत:च ने सायला लागली असती तर तो झाला असता का िधरुभाई अंबानी? त्या काळी तरी अख्खं माले गाव िसने मा बघायचं. माझ्यावर ते उच्च संःकार झाले नसते तरच नवल. मी अशा संःकारासाठी हपापले लाच होतो. थोडक्यात, मी योग्य ःथळी पडलो होतो. रमजानला िदलीपकु मारचे िचऽपट लावण्याला पयार्य नव्हता. माझी आयतीच सोय होत होती. नवीन िचऽपट मुंबईला लागला की ते व्हाच माले गावला आला असं होत नव्हतं. ती यंऽणा नव्हती. आम्ही चातकासारखी वाट बघायचो. ‘पुढच्या मिहन्यात ‘सीआयडी’ ये तोय’, ‘िदवाळीला ‘मधुमती’ लागणार ’ यासारख्या बातम्या ये ऊन धडकत. आमची तगमग वाढायची. कु ठल्या िथएटरला कु ठला िचऽपट लागेल यावरही आम्ही आसूसून बोलण्यात आनंद मानायचो. सीटला नंबर नसायचे. िजसको जहाँ जगह िमले गी वहाँ बैठने क ा. िथएटरात एकच गलका असायचा. इतका की बोलले लं ऐकू ये ऊ नये . िचऽपट सुरू झाल्याक्षणी माऽ ःमशान शांतता पसरायची. सवर् ूे क्षक ‘मै नजरसे पी रहाँ हंू ’ असे पडद्याकडे बघत कानात ूाण आणून बसत. मला ने हमी वाटायचं की, माले गावात िसने मा दाखवण्यावर व पाहण्यावर बंदी आली तर गाव ओसाड होईल. दर शुबवारी ‘अडत’ असायची. होलसे लने साडय़ा िवकत घे णारे व्यापारी ओसरीवर मांडय़ा ठोकू न बसत. साडय़ा बनवणारे कारागीर साडय़ांचा बःता घे ऊन ओसरीवरून ओसरीवर िफरायचे. व्यापारी साडय़ांचे रं ग, पोत, िडझाइन बघून सौदा करायचे. आता माले गावची ओळख पटत नाही. (पुण्याची तरी कु ठे पटते ? ‘िनंबाळकरांची तालीम’ हा लँ डमाकर् दे खील इितहासजमा झाला.) माझ्या आठवणीतलं माले गाव हरवलंय. माझ्या आठवणीतलं माझं ते वयही हरवलंय. पुन्हा कधीही न भे टण्यासाठी न िदसण्यासाठी दोन्ही गोष्टी काळाच्या ओघात हरवून गेल्यात. [email protected]

Ads By Google

Vacation A partment Rental Europe and USA Va ca tion Apa rtm e nt

loksatta.com/lokprabha/…/metkut.htm

2/3

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

िग्लटिरं ग िगझमोज

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

मोबाईल आता मनगटावर संदेशवहनाच्या दिनये त आबमक बदल घडवणाढया मोबाईलने माणसाच्या ु हातातून त्याच्या गळ्यात आिण आता थेट मनगटावर उडी मारलीय. िदसायला एक साधसं ःपोटीर् घडय़ाळ . पण याच्या आतही मोबाईल असू शकतो, हा सामान्य िवचार अिजबात नाही. तंऽज्ञानाच्या दिनये त पुन्हा एकदा असामान्य िवचार ु करायला लावणारं हे घडय़ाळ गळ्यातही अडकवता ये तं आिण मनगटावरही बांधता ये त.ं एखाद्या एमपीाी प्ले अ रपे क्षा िकतीतरीपट छोटय़ा अशा या मोबाईल कडू न तुम्ही िततक्याच ताकदीच्या (आवाजाच्या)संगीताचा आनंद लुटू शकता. िशवाय हा फोन ब्ल्यू टू थ सुिवधाही बाळगून आहे . १२८ एमबी अंतगर्त ःमृतीसंचाखेर ीज युएसबी के बलने मािहती ूदान करण्याचीही सोय या मोबाईलमध्ये आहे . १.३ इं च दृँयपटलासह हे घडय़ाळ एमपीाी आिण एमपीफोरचाही आनंद दे ते. चारचौघात हातात उठू न िदसणारं आिण फोन वाजताच आश्चयार्च्या नजरा िखळवून धरणारं हे घडय़ाळ कम मोबाईल तुम्हाला ःटाइल आयकॉनही बनवतो. िशवाय वे गळं घडय़ाळ वापरण्याचही कारण नाही.

आता ॄे ड करपणार नाही ! सकाळच्या ऑिफसच्या घाईत झटपट नाँता कोणता, तर ॄे ड आिण बटर ! माऽ या घाईत ॄे ड टोःट करायला ठे वलाय याची आठवण ते व्हाच होते , जे व्हा तो मःत काळा होऊन वास यायला लागतो. अशावे ळ ी करपले ला ॄे ड खाणं वा पुन्हा एकदा (वे ळे अभावी) नाँता बनवण्याचा ूयत्न करणं या दोन्ही गोष्टी अशक्य. पण हा पारदशर्क टोःटर तुमचा ॄे ड करपणार नाही याची आिण तुमचं लक्ष ितकडे राहील याची अगदी योग्य काळजी घे तो. हे उपकरण पारदशर्क उंणतावधर्क काचेच्या तंऽज्ञानाचा वापर करून बनिवले ले आहे . या पारदशर्क काचेमुळे ॄे ड योग्यूकारे भाजला गेला आहे की नाही ते कळते . िशवाय हवा तसा नीट ॄाऊन झाला की टोःटर बंद करण्यासाठी एक साधसंच बटण आहे . हे सगळं अगदी कमी वे ळ ात होत असल्यानं ऑिफसला उपाशी जाण्याची वे ळ माऽ ये णार नाही. िदवे आिण पं ख् याचं बटण तु म च्या हातात .. हा एखाद्या दरदशर् न संचाचा, संगीत उपकरणाचा वा वातानुकू लन यंऽाचा िरमोट ू नाही, तर खास िदवे आिण पंखे िनयंिऽत करणारा िरमोट आहे . घर, कायार्लय, , इिःपतळे िकं वा मग एखादे संमेलन, सावर्ज िनक कायर्ब म वा उपहारगृह, दकाने ु समारं भासाठीच्या ूशःत जागेत अत्यंत उपयोगी असे हे यंऽ आहे . साधारण पाच फू ट / १० मीटर एवढय़ा अंतरापयर्ंत हा िरमोट काम करू शकतो. या िरमोटद्वारे पाच िदवे व एका पंख्याचे कायर् बसल्या जागेहू न िनयंिऽत करता ये ते िशवाय पंख्याची गती दहा ते बारा पट कमी- जाःत करण्याची क्षमता यात आहे . तो हाताळणही खूप सोपं आहे . या िरमोटमुळे अनावँयक तारजोडणीची गरज भासत नाही. लहान मुलांच्या सुर क्षे च्या दृष्टीने तर अयोग्य वीजूवाह, िवजे चे धक्के यांसारखे अपघातही टाळता ये तात. िवशे ष म्हणजे हा िरमोट रूग्ण, वृद्ध आिण शारीिरकदृष्टय़ा अपंग व्यिक्तंसाठी मदतीचा हात दे णारा आहे . हालचालींव र नजर ठे वणारा कॅ मे रा सुरक्षे बाबत सगळ्यांनीच सतकर् राहणं हे आताशा खूपच गरजे च ं झालयं. त्यासाठीच हा िबनतारी ःवयंचिलत ’डोअर ऑपरे टे ड कॅ मे रा’. हा कॅ मे र ा घर वा कायार्लयाच्या िभंतीला मुख्य दरवाजाच्या िदशे ने लावता ये तो. कॅ मे ढयात ःवयंचिलत संदेशवहनाची रचना करण्यात आली आहे . दरवाजा एका िविशष्ट कोनात उघडला गेल्यानंतर ये णाढया- जाणाढया ूत्ये क व्यिक्तचे छायािचऽ या कॅ मे ढ यात बंिदःत होते , िवशे ष म्हणजे ते कु णाला कळतही नाही. बरं ती व्यक्ती अनोळखी असल्यास कॅ मे ढयाच्या ःमृतीत ितचे छायािचऽ कायमचे बंिदःत होत असल्याने एखाद्या अनुिचतूसंगी मािहती हवी असल्यास कॅ मे ढ यातील सवर् छायािचऽे कॉम्प्युटरमध्ये ःथलांतरीत करून पुन्हा पाहता ये ऊ शकतात वद्धांना त्यांच्या सरक्षे साठी हा कॅ मे र ा घरातही लावन घे ण्यास उत्तम असा आहे ूत्ये क

loksatta.com/lokprabha/…/gliter.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Lokprabha.com

ये ऊ शकतात. वृद्धांना त्यांच्या सुर क्षे साठी हा कॅ मे र ा घरातही लावून घे ण्यास उत्तम असा आहे . ूत्ये क व्यिक्तच्या हालचालीवर योग्य नजर ठे वणारा हा कॅ मे रा तुम्हाला सावधान राहण्याचाही इशारा दे तो.

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/gliter.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

रुचकर

कःटम ऑिफसर ते शे फ असं दहेु री व्यिक्तमत्त्व जोपासले ल्या दीपा अवचट. गेली १५- १६ वषेर् आपल्या नवनवीन लज्जतदार पाककृ तीने ‘गोवा पोतुर्गीजा’ या रे ःतराँच्या चीफ शे फ आिण सीईओ म्हणून धुर ा सांभाळत आहे त. त्यांनी नुक तंच ‘द गोवा पोतुर्गीजा कु क बुक ’चं ूकाशन के लं. भारतातलं हे पिहलंच रे ःतराँ कु क बुक . यािठकाणी फक्त गोव्यातील पदाथर्च नाही तर सवर् पदाथार्ची लज्जत चाखता ये णार आहे . या पुःतकात ११८ पाककृ ती असून ६२ पाककृ ती शाकाहारी आहे त. त्यातीलच या नमुना पाककृ ती. खवय्या ूॉन्झ करी िवथ मीन मॅंग ो .. मुखपृष्ठ सािहत्य : मध्यम आकाराची कोलंबी साधारण ३०० म ॅम, फॉरवडर् हळद अधार् चमचा, आलं लसूण पे ःट अधार् चमचा, एक तथ्यांश मध्यम आकाराची कै री, खवले ला नारळ एक वाटी, ५ चहा आिण चचार् सुक ले ल्या िहरव्या िमरच्या, १ चमचा धणे , िमरदाणे , ४ चमचे ते ल, कडीपत्ता, उभ्या िचरले ल्या िहरव्या िमरच्या, कापले ला कांदा, नारळाचे ूासंिगक दध ू , मीठ चवीनुसार कव्हरःटोरी कृ ती : कोलंबीला हळद, आलं लसूण पे ःट आिण मीठ लावून ठे वावे . कच्ची कै री तुक डे करून मॅरे थॉन ठे वावी. खवले ला नारळ , ितखट, धणे , िमरी यात थोडं पाणी घालून पे ःट करावी. ृाईंग पॅनमध्ये सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर कडीपत्ता टाकू न त्यात िहरव्या िमरच्या तडतडू द्याव्यात. त्यानंतर कांदा गुलाबी रं ग होईपयर्ंत परतावा. त्यात कोलंबी घालून वरील पे ःट त्यात घालावी. त्यानंतर एक कप पाणी घालून दोन बखर संगणकाची िमिनटं उकळी ये ऊ द्यावी. वरून नारळाचे दध ू घालून हलवत राहावे . हा पदाथर्ही गरमागरम सव्हर् मे तकू ट . िग्लटिरं ग िगझमोज करावा रुचकर भरले ले खे क डे गोसीप कोलम सािहत्य : ८ मध्यम आकाराचे खेक डे , बटर दीड चमचा, १ वाटी कांद्याच्या आपलं बुवा असं गोल चकत्या, पाव चमचा हळद, अधार् चमचा ितखट, २ चमचे टॉमे टो आहे ! प्युर ी, चीज , पाव चमचा साखर , िचकनचा ःटॉक आवँयकते नुसार , अधार् िचऽदृष्टी चमचा सफे द िमरी पावडर , मीठ चवीनुसार. िसने मा कृ ती : खेक डे आधी उकडू न हलके च त्यातील मांस काढू न घ्यावे . यातील लाइफ िझंगालाला चार खेक डय़ांचे वरील आवरण तसे च ठे ऊन द्यावे . एका भांडय़ात बटर गरम करावे . त्यात नंतर रं गभूमी कांद्याच्या चकत्या टाकू न त्याचा रं ग िकं िचत गुलाबी होऊ द्यावा. यात आपण याआधी काढले ले याकानाचं त्या खेक डय़ाच्या आतील मांस टाकावे . त्यात हळद, ितखट आिण सफे द िमरी पावडर , टॉमे टो प्युर ी, कानाला िचज , साखर , िचकनचा ःटॉक असे सवर् पदाथर् एकऽ करावे त. हे सवर् एकऽ व्यविःथत िशजवून घ्यावे . िशजले ले िमौण खेक डय़ांच्या कवचात पुन्हा भरावे . आिण ते ओव्हन मध्ये दोन साहस िमिनटांक रता ठे वावे त. हा पदाथर् गरमागरम सव्हर् करावा. लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

loksatta.com/lokprabha/…/ruchkar.htm

1/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

िरसे सनूू फ आपल्याकडे िरसे सन आहे म्हणतात. असे ल असे ल. आमाला काय माहीत नाय. आमच्या लाइफमध्ये काय जाःत फरक नाय पडले ला. आमी रोज जे वतो. सकाळी आिण संध्याकाळी चहा िपतो.

गोसीप कोलम

टीवी बघतो. एक्च्युली सांगायचं तर िरएिलटी सो आता खूपच झाले त. िजकडे बघा, म्हं जे कोणत्या पण चेनेलवर बघा तर िरएिलटी सो आहे च. पण, आता काय आहे की, आपन लोक बघतो तर ते लोक दाखवतात. जाऊदे . तर, एक नवा सो सुरू होणार आहे . टे लेन्ट हं टचा. म्हं जे ते च्यामध्ये तुम्ही तुमचा टे लेन्ट दाखवायचा. काय पण, तुम्ही गाणं म्हणा, डान्स करा, कोमे डी करा, िमिमबी करा, काय पण. आिण जज करायला आहे िूटी िझंटा. आता सगळे च मोठे मोठे ःटार लोक टीवीवर आले . तर िूटी का नाही? एक्च्युली ितला पन कधीपासून यायचा होता. पन कधी सो चांगला नव्हता तर कधी पे मेंट. पन आता दोन्ही चांगले आहे त. ितला खूप पे मेंट िमळणार , असं ऐकलंय मी. आता सांगा, कु ठे आहे िरसे सन? मला तर वाटतो, या ःटार लोकांक डे आिण चेनेलवाल्यांक डे एवढा पैसा आलाय की ते सगळे लोक िरसे सनूूफ झाले त. ऑलराऊं डर माझा फे विरट प्ले अ र कोण आहे ? आपला धोनी. तो एकदम ओल रोऊंडर आहे ! नाय, नाय, तसा ओल रोऊंडर नाय. माऊंडवर तो फक्त िवके ट िकिपंगच करतो. पण, संगतीला बाकी खूप काय काय करतो. म्हं जे ऐडमध्ये काम करतो, गलर्ृें ड पटवतो, बे ःट ृें डला भे टायला चेन्नईला जातो.. आतापयर्ंत खूप प्ले अ रनी एडमध्ये काम करून पैसा कमवला. पण, त्यांचा ूोब्ले म काय झाला? शुिटंग करायला लागले आिण बोिलंग- बे िटंग (काही तर फक्त बे िटंगच करायला लागले ) िवसरले . काही काही तर िबके टमधून गायबच झाले . पण, धोनीचा तसा नाय. एवढय़ा एडमध्ये ये तो. तरी पन ते चा परफोमर्न्स एकदम बे ःट असतो. ते ची टीम पन कायम िविनंग असते . त्यामुळे आता ते चा कोिन्फडन्स एकदम वाढलाय. आता तर तो म्हणतो, चान्स िमळाला तर मी िफ्लममध्ये पन काम करे न. कर बाबा, तू पण कर . फक्त ते ची िहरोइन कोण असणार एवढाच ूश्न आहे . बोिलवूडमध्ये दीिपका आहे , कोिलवूडमध्ये लआमी आहे . झालं ना कन्फ्युज न! भू ि मके त िशरा के म छो? न्यू इअर के वू छे ? माझा तर एकदम मःत! न्यू इअरमध्ये नवे िपक्चर पन ये णार . आता तुमी बोलाल की मग काय जुने ये णार ? तर सांगायचा पोइं ट काय, की काही जुनी ःटोरी नव्या ःटाइलमधे ये णार आहे या वषीर्. म्हणजे , नव्या बोटलमधी जुनी दारू! पण कधी कधी काय होतं की नव्या बोटलमध्ये टाकल्यावर दारूची चव बदलते , कधी तरी जाःत चांगली होते . आता दारू म्हणजे आपली ःटोरी. ती आहे दे वदासची. आतापयर्ंत दे वदासवर तीन वे ळ ा िफ्लम झाली. त्यातला सारूखचा िसने मा बघताना तर मी एकदम खूपच रडले होते . (साला १०० रूपीजचा ितिकट काढला होता. ५० चा पोपकोनर् खाल्ला.) जाऊ दे . आता नवा, मोडनर् दे वदास ये तोय. आता दे वदास झालाय दे व डी! हा नवा दे वदास दारू नाही िपत तो चरस ओढतो म्हं जे सग्स!!!

loksatta.com/lokprabha/…/gossip.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

Immigrate to canada click he re

Lokprabha.com

झालाय दे व डी! हा नवा दे वदास दारू नाही िपत. तो चरस ओढतो. म्हं जे सग्स!!! हा रोल के लाय अभय दे ओलने . एकदम गुणी पोरगा आहे हा. कमी िफ्लम पण सगळय़ात मःत काम. वे गळय़ा ःटाइलच्या िपक्चरमध्ये च ये तो तो. हे सगळे दे ओल लोक तसे एकदम जंटलमन. कु ठे पाटीर् नाय, दंगाफसाद नाय, लफडालफडी नाय. पण, िबचाढया अभयला या िफ्लमसाठी खूप पाटीर् करायला लागली. तो खूप िदवस रोज राऽभर पाटीर् करायचा आिण सकाळी शुिटंग. सगळय़ा िपक्चरमध्ये चरसी िदसायला त्याने असं के लं. याला म्हणतात भूिमके त िशरणं! चंद ाबे न

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/gossip.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

आपलं बु व ा असं आहे !

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

महाभारतातील लहानपणीचा कृ ंण म्हणून ःवप्नील लोकिूय झाला. त्यानंतर त्याने मागे वळू न पािहलंच नाही. मराठी- िहं दी मािलकांमध्ये वैिवध्यपूणर् भूिमका बजावणारा ःवप्नील जोशी सांगतोय त्याच्या आवडीिनवडी वगैरे.. वाढिदवस १८ ऑक्टोबर एका शब्दात मी म्हणजे .. धम्माल.. नातं म्हणजे .. ऋणानुबंध आवडले ला िसने मा शोले ऑल टाइम फे विरट आवडता नट /नटी अिमताभ, शाहरूख खान, माधुर ी.. माधुर ी.. माधुर ी.. अथार्त दीिक्षतांची बरं .. आवडले लं पु ः तक राइिझंग सन- मायकल िबटन माझा आदशर् माझे बाबा मला अःसे च कपडे आवडतात .. शटर् जीन्स आवडता परफ्यु म मोब्लान्क इिण्डिव्हज्युबल माझी गाडी हाँडा िसिव्हक सवार्त भावले ली कॉिम्प्लमें ट तू िदसलास की मला मी काय करावं हे च सुचत नाही. असं चंदीगडला मी गेलो ते व्हा मला एक मुलगी म्हणाले ली.. फःटर् बश लाँग टाइम अ ॅगो.. टनर् ऑन्स डोळे टनर् ऑफ्स बॅड ॄे थ.. अ परफे क्ट डे ट लॉटस ् ऑफ लाफ्टर , गुड फु ड अ ॅण्ड ब्युटीफु ल डे .. ..आिण कोणाबरोबर ऑफकोसर् ओन्ली अ ॅण्ड ओन्ली िवथ माधुर ी दीिक्षत माझी वाईट सवय मी कधी कधी खूप अ ॅमेिसव्ह होतो. बरं , आता एक जोक सांग तो .. मी फार िसरीयस व्यक्ती आहे . आिण लोक यावर िवश्वासही ठे वतात.

loksatta.com/…/apla-buwa.htm

1/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

िचऽदृष्टी

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

पोःटरवरील ‘िमरॅक ल’ संदभार्तील टॅगलाईन वाचूनही रुढाथार्ने या िचऽपटाला दैवी शक्ती, ूे मकथा िकं वा िवनोदी या कु ठल्याही एका गटात टाकता ये णार नाही. यात िवनोद नक्की आहे , पण हसवणारा नाही, तर िवचार करायला लावणारा. पं क ज भोसले डीव्हीडी बांतीने आपल्याकडे पायरसी ूचंड मोठय़ा ूमाणावर पसरली. ही पायरसी सुरुवातीला ूामुख्याने बॉिलवूडच्या िहं दी िचऽपटांपयर्ंत मयार्िदत होती. कारण इथल्या मोठय़ा संख्ये ने असले ल्या ूे क्षकवगार्ला ःवःतात घरच्या घरी बसून िसने मा पाहायला िमळतोय याचं ते व्हा सगळ्यात मोठं आकषर्ण होतं. कालांतराने मग या बॉिलवूडपटांसोबत हॉिलवूडच्या िचऽपटांचहं ी पे व फु टलं आिण एरव्ही अिधकृ तरीत्या भरपूर पैसे मोजून िमळू शकले नसते , असे िसने मे भारतात खुंकीच्या मागार्ने ये ऊ लागले . पायरसी वाईट की चांगली याबाबत ज्याने त्याने आपलं उत्तर शोधावं. पण या पायरसीमुळे वाईटासोबत िकत्ये क चांगल्या गोष्टीदे खील आणल्यात हे ही नाकारता ये णार नाही. सध्या सवर् इं मजी िचऽपटांच्या च ॅनल्सनी ‘सबटायटल्स’ दे ण्याचं धोरण अंिगकारण्यामागे ही डीव्हीडी बांतीच कारणीभूत ठरली आहे .

अमे िरके त िचऽपट ूदिशर्त झाल्यानंतर साधारणत दसढया िकं वा त्याच ु आठवडय़ाअखेर भारतात िमळतो. त्यानंतर त्यातील िनवडक िचऽपट सहा मिहने ते वषर् इतक्या काळात इथल्या िवतरकांच्या मजीर्वर िचऽपटगृहात ूदिशर्त होतात. िवतरक इथल्या ूे क्षकवगार्ला गृिहत धरतो, िचऽपट ूदशर्नामागे नफ्या- तोटय़ाची जी गिणतं जुळवतो तसला ूकार या डीव्हीडी माकेर् टच्या िनमार्णकत्यार्ंबाबत पाहायला िमळत नाही. अमे िरके त झाडू न ूदिशर्त झाले ल्या बडय़ा िचऽिनिमर्तीपासून अगदी लो बजे ट इिन्डपें डण्ट िफल्म्स, फ्लॉप िचऽपट मािलकांसोबत अमे िरके तील टीव्हीसाठी तयार करण्यात आले ले िचऽपटही या बाजारात सहजपणे ःवःतात िमळू न जातात. फक्त त्यासाठी आपली नजर शोधक हवी. हल्ली काही चांगल्या डीव्हीडी लायॄढयांचा ूमुख सोसर् हा डीव्हीडींचा बाजारच बनला आहे . त्यामुळे ज्यांना या माकेर् टवर फारसा िवश्वास नसतो त्यांच्यासाठी लायॄढया आता ये थीलच िसने मांचा ूचंड साठा घे ऊन सज्ज झाल्या आहे त. अशाच एका पयार्यातून सध्या सवर्ऽ उपलब्ध असले ला ‘हे ुी पूल इज िहअर ’ नावाचा एक उत्तम िचऽपट नुक ताच पाहण्यात आला. हा िचऽपट इिन्डपें डण्ट िचऽिनिमर्ती असला तरी मनोरं ज नासाठी िचऽपट पाहणाढया ूे क्षकांपासून चांगलं पाहण्याची इच्छा धरणाढया चोखंदळ िचऽवे डय़ांना एकाच वे ळ ी ‘िफल गुड’ िसने माचा अनुभव दे ण्याची क्षमता आपल्यात सामावून आहे . पोःटरवरील ‘िमरॅक ल’ संदभार्तील टॅगलाईन वाचूनही रुढाथार्ने या िचऽपटाला दैवी शक्ती, ूे मकथा िकं वा िवनोदी या कु ठल्याही एका गटात टाकता ये णार नाही. यात िवनोद नक्की आहे , पण हसवणारा नाही, तर िवचार करायला लावणारा. यात दैवी शक्ती आहे , पण चमत्कृ तीचा सोस धरायला न लावणारी. यात ूे मकथाही आहे , पण बटबटीत होण्याचा गुन्हा न करणारी. एरव्ही आपल्याकडे ये ताना ःवतवर िवनोदी िचऽपटाचा िशक्का मारून घे णाढया हॉिलवूडपटांबाबत जी सुमारांची सद्दी सुरू आहे , त्यातील कोणत्याही िचऽपटापे क्षा अिधक उजवी िचऽिनिमर्ती म्हणून िदग्दशर्क माकर् पे िलंग् टन यांच्या ‘हे ुी पूल इज िहयर ’ या िचऽपटाचा उल्ले ख करता ये ईल. यातील नायकाला, हे ुीला (ल्यूक िवल्सन) दधर् ु र आजाराने आपला लवकरच मृत्यू होणार असल्याचे समजते . यानंतर उरले ले शे वटचे िदवस आपल्या बालपणीच्या उपनगरात शांतते त

loksatta.com/lokprabha/…/chirta.htm

1/3

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com असल्याच समजत यानतर उरलल शवटच िदवस आपल्या बालपणी या उपनगरात शाततत काढावे त या हे तूने हे ुी आपली नोकरी आिण शहर सोडू न ये तो. जुने घर िवकत घे ण्यात अपयश आल्याने त्याच घराजवळ िरकामे असणारे घर मालकाला हव्या त्या बोलीवर िवकत घे तो. माऽ, ज्या शांतते च्या शोधासाठी तो सारं काही सोडू न ये तो, के वळ तीच िमळवणं त्याच्यासाठी अवघड होऊन बसतं. ते ही एका दैवी चमत्काराच्या शक्यते मुळे . हा दैवी चमत्कार कसला. तर शे ज ारी राहणाढया एःपारें झा (अ ॅडिरना बारझ्झा) या चौकस म्हातारीला त्याच्या घराच्या िभंतीवर ये शू िखररःताची ूितमा तयार झाली आहे , या लागले ल्या शोधाचा. ती ् गावातल्या िखररःती धमर्गरू ु ला बोलावून या गोष्टीची शहािनशा ् ं ायचं नसतानाही करण्याचा ूयत्न करू लागते . मग या सगळ्यात गुत हे ुीचं अडकणं अपिरहायर् बनतं आिण िचऽपट आकाराला ये ऊ लागतो. के वळ मनोरं ज नाचा हव्यास असणाढया सवर्सामान्य आिण ठोस वैचािरक भूिमके ची अपे क्षा ठे वणाढया दोन्ही ूकारच्या ूे क्षकांना एकाचवे ळ ी आवडू शके ल, अशी िदग्दशर्क ाने या िचऽपटाची रचना के ली आहे . एकसंध कथानक न मांडता त्यातील व्यिक्तरे खांच्या गंमतीदार ःवभाववैिशष्टय़ांतून िचऽपट पुढे ने ला आहे . यातील व्यिक्तरे खांच्या तढहे वाईक वागण्यामागे एक सुसंगत अशी कारणमीमांसाही पाऽांच्या चटकदार संवादातून िदली आहे . पण इथेही िदग्दशर्क एक खेळ खेळ तो. हे ुी पूलचं आजारपण अध्र्या िसने मापयर्ंत अंधारात ठे वून त्याचं िविक्षप्त वागणं, एकटे पणाचा सोस, नकारात्मक िवचारसरणी यावर ूकाश टाकत िचऽपटात रहःय िनमार्ण करतो. मग त्याच्या आजारािवषयीची मािहती दे णाढया डॉक्टरकडू न तो क्षणही त्याच्यासाठी उपहासात्मक शैलीत सादर करतो. दे वावर यित्कं िचतही िवश्वास न ठे वणाढया आिण मृत्यूपयर्ंतचे शे वटचे िदवस फक्त ःवतसाठी घालवण्याच्या ूयत्नात सातत्याने अपयशी ठरणाढया हे ुीच्याच िभंतीभोवती दे वाची ूितमा िनमार्ण होणं आिण त्याला थोतांड म्हणत घराजवळ ये णाढया लोकांना हाकलण्यात आपली शांतता सारखी हरवून बसणं यातून िदग्दशर्क गंमती करत पुढे जातो. मग यातलं एके क पाऽ हळू हळू िवःतारत ने तो. त्यात एःपारें झासोबत लोकांचे आवाज गुपचूप टे परे कॉडर् रमध्ये मुिित करणारी मुक ी िमली आिण ितची घटःफोिटत आई डॉन (राधा िमशे ल), हे ुी ज्या सुपरमाकेर् टमधून वःतू खरे दी करतो ते थील जाड िभंगाचा चंमा लावणारी तरुण मुलगी या साढयांशी हे ुीचा संपकर् तथाकिथत दैवी शक्तीच्या अिःतत्त्वामुळे अकारण वाढत जातो. पुढे िभःताच्या ूितमे ला हात लावल्यानंतर चमत्कार होतात अशी आवई उठणं, मुक्या िमलीचं िभंतीला हात लावल्यानंतर बोलू लागणं, अन ् सुपर माकेर् टमधील मुलीचा चंमा गळू न पडणं या गोष्टी हे ुीसमोर घडू नही हे ुीचं मतपिरवतर्न करण्यास तोकडय़ा पडतात. संपूणर् िचऽपटात आपल्याला िभंतीवरच्या ये शूची ती तथाकिथत ूितमा िकं वा चचर्चे अवडं बर कु ठे ही िदसून ये त नाही. तरीदे खील या िचऽपटावर सगळ्यात मोठी टीका होते , ती िभःती धमार्च ं उदात्तीकरण के लं जात असल्याची. कोणतीही दैवी शक्ती म्हणजे चमत्कार नव्हे तर तुमचा तुमच्यावरचा िवश्वास जे व्हा पक्का होईल तोच खढया अथार्ने तुमच्यासाठी चमत्काराचा क्षण असे ल, हे साधं सूऽ, फार मोठं काही सांगत असल्याचा आव न आणता हे ुी पूलमधून िदग्दशर्क मांडू पाहतो आिण िनिश्चतच पारं पिरक शे वटाची वाट धरूनही त्यात यशःवी होतो. त्यामुळे या टीके कडे दलर् ु क्ष के लं तर एक पिरपूणर् ‘िफल गुड’ िचऽपट पािहल्याचं समाधान आपल्याला िमळू शकतं. आपल्या िवतरण व्यवःथेच्या चाळणीतून हा िचऽपट कधीही बाहे र ये ऊ शकणार नाही. तरी थोडय़ा पावलांवर हा िचऽपट िमळू शकण्याचे अने क पयार्य आपल्याजवळ आज उपलब्ध आहे त. ‘हे ुी पूल इज िहयर ’ सारखेच िफल गुड अनुभव दे ऊ पाहणारे असंख्य िचऽपट ते थे िमळू शकतील. सुरुवातीला म्हटल्याूमाणे पायरसी वाईट की चांगली याबाबत ज्याने त्याने आपलं उत्तर शोधावं याचा पुनरुच्चार करून ये वढंच सांगतो, की अमे िरके त ‘हे ुी पूल’ची अिधकृ त डीव्हीडी २० जाने वारी २००९ रोजी म्हणजे पुढच्या आठवडय़ात ूकािशत होते य. अन ् दोन मिहन्यांपासून माःटर िूंटसह मुंबई- पुण्यातल्या चांगल्या लायॄढयांमध्ये , रःत्यांवर आिण पायरसी माकेर् टमध्ये ही उपलब्ध आहे . अमे िरकी ूे क्षकांपेक्षा आपण िकती भाग्यवान आहोत, याचं हे मोठं उदाहरण म्हणता ये ईल. [email protected]

loksatta.com/lokprabha/…/chirta.htm

2/3

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

िसने मा

शे तकढयांच्या आत्महत्या हा ूश्न महाराष्टर् सरकारापुढे आ वासुन उभा रािहला आहे . याच धतीर्वर आधारीत िचऽपट ये त्या काही िदवसातच आपल्याला पाहायला िमळे ल. या िचऽपटाचे नाव आहे गोष्ट छोटी डोंगराएवढी. मकरं द अनासपुरे या िचऽपटाची िनिमर्ती करीत असून, या िचऽपटािवषयी जाणून घे ऊया त्यांच्याचकडू न.. सितश धुम ाळ गेली काही वषर् आपण वतर्मानपऽात शे तकढयांच्या आत्महत्या अशा शीषर्क ाखाली मनाला चुटपुट लावणाढया बातम्या वाचत आलोय. वारं वार अशा बातम्या वाचून हळु हळू मनही िनढार्वल्यासारखं झालंय. ते च ते मुखपृष्ठ वाचून आज आपण या महत्त्वाच्या ूश्नाकडे दलर् ु क्ष तर करत नाही ना, फॉरवडर् याचा िवचार करण्याची वे ळ आज आली आहे . तथ्यांश पण िचऽपटांमधले सध्याचे सुपरःटार मकरं द अनासपुरे यांनी माऽ मन चहा आिण चचार् असं िनढार्वू िदलं नव्हतं. त्यांनी या महत्त्वाच्या ूश्नाची चाड ठे वून शे तकरी आिण त्यांनी के ले ल्या आत्महत्या यावर िचऽपट काढण्याचं ूासंिगक ठरवलं. कव्हरःटोरी ‘‘आज सवर् िवषयांवर िचऽपट तयार होत आहे त. पण या महत्त्वाच्या िवषयावर माऽ अजून म्हणावे मॅरे थॉन तसे िचऽपट आले ले नाहीत. मी ःवत: एका खेडय़ातील असल्यामूळे शे तकढयांच्या यातना मी सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर डोळ्याने पािहले ल्या आहे त. म्हणूनच या िवषयावर िचऽपट तयार करण्याचे ठरवले .’’ मकरं द अनासपुरे लोकूभाशी या िवषयावर बोलताना सांगत होते . बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज या िचऽपटाचं नाव आहे ‘गोष्ट छोटी, रुचकर डोंगराएवढी.’ त्यािवषयी अिधक सांगताना ते गोसीप कोलम पुढे म्हणाले , ‘‘शे तकढयाच्या जीवनसंघषाची आपलं बुवा असं ही गोष्ट आहे असं मी म्हणे न. रोजच्या रोज आहे ! त्यांना कु ठल्या ूसंगाना आिण कशाूकारे िचऽदृष्टी सामोरं जावं लागतं. पैशाची अडचण आल्यास िसने मा सावकारापुढे हात पसरणं, आिण वाढले लं कजर् लाइफ िझंगालाला घरातील िचंता या सवर् गोष्टींना कं टाळू न तो रं गभूमी आत्महत्या करतो इतकं च आपल्याला माहीत याकानाचं त्या आहे . परं तु याहीपलीकडे जाऊन त्याला काय कानाला यातना सोसाव्या लागल्या ते च आपण ‘गोष्ट छोटी डोंगराएवढी’मध्ये पाहणार आहोत. साहस शे तकढयाची आत्महत्या त्याच्या कु टु ंबाला नंतर कु ठल्या अडचणीत आणते अशा सवर् गोष्टींचे लाइफःटाइल धागेदोरे या िचऽपटातून आपण पाहणार आहोत.’’ थरारक िनसगर् मकरं द अनासपुरे यांनी या िचऽपटाची िनिमर्ती त्यांच्या पें टागॉन ूा. िल. कं पनीद्वारे के ली आहे . भिवंय ‘ गोष्ट छोटी डोंगराएवढी’मध्ये ूामुख्याने महाराष्टर्ातील खेडय़ाचे दशर्न घडणार आहे . आज २१ व्या वाचक ूितसाद शतकात आपण पाऊल ठे वल्यावरही आपली खेडी ने मकी कु ठल्या दशे त आहे त हे तर पाहायला संपकर् िमळे लच. िशवाय शे तकढयाचे जीवन कसे आहे याचे यथासांग वणर्न यात आपण पाहणार आहोत. मागील अंक शहरातल्या लोकांना खेडय़ात काय चालतं ते माहीत नसतं. परं तु ितथे गेल्यावरच खेडय़ातली ने मकी पिरिःथती कळते , असं मत अनासपुरे यांनी यावे ळ ी व्यक्त के लं. मुख्य म्हणजे शे तकढयाचे आयुंय आिण त्याबरोबरीने इतर ये णारे घटक यांचे िचऽण या िचऽपटाच्या माध्यमातून पाहायला िमळे ल. मुख्य म्हणजे आज शे तकढयांसाठी अने क सोयी सुिवधा सरकारने दे ऊ के ले ल्या आहे त. त्यातल्या त्याच्यापयर्ंत सावकार िकती सुिवधा पोहोचू दे तात. त्या कशाूकारे शे तकढयाला उपभोगता ये तात. सावकाराकडू न शे तकढयाची कशी िपळवणूक होते या सवर् गोष्टींचे यथासांग दशर्नच हा िचऽपट घडवणार आहे . एकू णच ही कथा शे तकढयाच्या जीवनसंघषार्ंवर बे तले ली आहे . या सवर् गोष्टींनी सुन्न होऊनच मकरं द अनासपुरें नी या िचऽपटाची िनिमर्ती करण्याचा िनणर्य घे तला. loksatta.com/lokprabha/…/cinema.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Lokprabha.com गोष्टीनी सु न होऊनच मकरद अनासपु र नी या िचऽपटाची िनिमती कर याचा िनणय घतला िचऽपटाचे शुिटंग पुण्याजवळील िशरूर पिरसरात सुरू असून, या िचऽपटातील कथानकाने तरी िकमान लोकांमध्ये जागृती िनमार्ण व्हायला अशी अपे क्षा अनासपुरे यांना आहे . अिभने ता नागेश भोसले यांनी या िचऽपटाच्या िदग्दशर्नाची धुरा खांद्यावर घे तली आहे . कु ठलीही गोष्ट यात भपंक वाटली जाऊ नये त्याचबरोबर कु ठे ही िचऽपटात ऽुटी राहू नये याची काळजी िचऽपटाची टीम घे त आहे . या िचऽपटाचे मुख्य आकषर्ण म्हणजे बढयाच कालावधीनंतर आपण पुन्हा एकदा िनळू फु ले यांना पडद्यावर पाहणार आहोत. सयाजी िशंदे आिण नागेश भोसले असे कसले ले कलाकार आपण या िचऽपटात पाहणार आहोत. आज समाजामध्ये ॅष्टाचार मोठय़ा ूमाणावर वाढले ला आहे . वरपासून ते खालपयर्ंत ूत्ये क जण या ना त्या कारणाने ॅष्टाचारात लोटला गेला आहे . या वाढत्या ॅष्टाचाराने भरडला जातोय तो के वळ सवर्सामान्य माणूस. िजथे जाईल ितथे त्याची अडवणूक आिण िपळवणूक चालली आहे . हाच ॅष्टाचार रोकण्यासाठी नाही तर कमी करण्यासाठी आपण ूत्ये क ाने पुढाकार घ्यायला हवा असंही ते यावे ळ ी म्हणाले .

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/cinema.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

लाइफ िझंग ालाला

आपण लव्ह मॅरेज ही संकल्पना बढयाच मािलकांमध्ये पािहले ली आहे . अथार्त िटिपकल पद्धतीने झाले ली लग्नही पािहले ली आहे त. पण, ‘ये िरँता क्या कहे लाता है ’ या मािलके ची कथा या सगळ्याहन ू वे गळी आहे . चन ॅ े लवाला भव्य राजवाडे , उं चच उं च हवे ल्या त्याला पारं पिरक असा साज आिण बाजूला उं टाची सफारी.. हे असं सवर् दृँय म्हणजे आपल्या मुखपृष्ठ डोळ्यांसमोर लगेच राजःथान उभं रािहलं फॉरवडर् की नाही! असाच भव्य से ट िफल्मिसटी तथ्यांश मध्ये उभारला गेलाय नवीन सुरू झाले ल्या ‘ये िरँता क्या कहे लाता है ’ या चहा आिण चचार् मािलके करता. ूासंिगक मािलका म्हटल्यावर शक्यतो ती से टच्या आतमध्ये च बंिदःत राहते . परं तु, या नवीन सुरू झाले ल्या कव्हरःटोरी मािलके त ही उणीव आपल्याला जाणवणार नाही. से ट तर अितशय भव्य आहे च, पण याची मॅरे थॉन कलाकु सर खरोखरच वाखाणण्याजोगी आहे . वैकुं ठवास या घरात राहणारं िवश्वंभरनाथ यांच ं कु टु ंब. सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर यात त्यांची आई, पत्नी, भाऊ, भावाची बायको, त्यांचा मुलगा, िवश्वंभर नाथांचा छोटा मुलगा त्याचबरोबर इतर सदःय आहे त. बखर संगणकाची या मािलके ची मुख्य कथा आहे िवश्वंभरनाथ यांची मुलगी अक्षरा आिण ितचा होणारा नवरा नैितक मे तकू ट . . िग्लटिरं ग िगझमोज यांची लव्ह आफ्टर मॅरे ज असा या कथेचा मूळ गाभा आहे आपण लव्ह मॅरेज ही संकल्पना बढयाच मािलकांमध्ये पािहले ली आहे . अथार्त िटिपकल पद्धतीने झाले ली लग्नही रुचकर पािहले ली आहे त. पण, या मािलके ची कथा या गोसीप कोलम सगळ्याहन ू वे गळी आहे . संःकृ ती, ूे म, आपलं बुवा असं , आपुलकी आदर असे िविवध पैलू यात आहे ! आपल्याला पाहायला िमळतील. िचऽदृष्टी अक्षरा हे पाऽ हीना खान करत असून, िसने मा नैितकच्या भूिमके त करण मे हरा आहे . या लाइफ िझंगालाला दोघांचीही ही पिहलीच मािलका असल्यामुळे रं गभूमी दोघे ही ूचंड खुष आिण िततके च नव्र्हस याकानाचं त्या दे खील आहे त, असं मत त्यांनी ‘लोकूभा’शी कानाला बोलताना व्यक्त के लं. नैितकचे पाऽ साहस साकारणाढया करणने के वळ जािहरातींमध्ये काम के लं असल्याने लाइफःटाइल मािलकांचा अनुभव त्याच्याकडे नव्हताच. परं तु या दोन्ही कलाकारांची िनवड ृे श चेहरा आिण थरारक िनसगर् त्यांच्या लुक्सवरून झाल्याचे मािलके चे िनमार्ते राजन शाही म्हणाले . भिवंय िटिपकल राजःथानी ःटाईलने िडझाईन के ले ला हा राजवाडय़ाचा से ट पािहल्यावर कु णीही नक्कीच ूे मात पडे ल. भव्य िदव्य राजवाडय़ाला असतो तसाच भव्य दरवाजा.. मोठ्ठा िदवाणखाना, दोन्ही वाचक ूितसाद बाजूने वर जाणारे िजने , आिण बरं च काही आहे , हे तुम्हाला संपकर् मािलका पाहताना जाणवले च. मागील अंक जयंत दे शमुख या मराठमोळ्या माणसाच्या हातून हा से ट उभारला गेलाय. या से ट संदभार्त बोलताना, मािलके चे िनमार्ते राजन शाही म्हणाले , ‘िबदाई’ ही आमची मािलका सुपरिहट ठरल्यानंतर पुढे काय करायचं हा ूश्न आमच्या सवर्च टीमला सतावत होता. याच दरम्यान िववे क बे हल जे आमचे िबएटीव्ह िडरे क्टर आहे त, ते हा िवषय घे ऊन माझ्याकडे आले आिण आम्ही कामाला सुरुवात के ली. िसरीयलचा िवचार सुरू के ल्यावर सवार्त आधी चचार् झाली ती या मािलके चा से ट कसा असावा यावर . आम्ही राजःथानवर ूामुख्याने भर िदला. कारण ही दोन्ही कु टु ंब मारवाडी आहे त. िशवाय उदयपूर म्हणजे िसटी ऑफ रोमान्स! त्यामुळे आम्ही त्याच धतीर्वर

loksatta.com/…/life-zingalala.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Best Jobs click he re

Lokprabha.com

कु टु ंब मारवाडी आहे त. िशवाय उदयपूर म्हणजे िसटी ऑफ रोमान्स! त्यामुळे आम्ही त्याच धतीर्वर आधािरत से ट करण्यास सुरुवात के ली. पण ूत्ये क बारीक सारीक गोष्टीचा िवचार ूामुख्याने के ला. जयंतला पूणर्पणे मोकळीक िदली आिण त्याला हा से ट करण्यास सांिगतले . तुम्ही कु ठे ही काही ऽुटी काढू शकणार नाही, याची आम्हाला पूणर्पणे खाऽी आहे , अशी ग्वाहीसुद्धा त्यांनी यावे ळ ी िदली.

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

ःटार प्लसवर आता बालाजीच्या मािलका नाहीत. त्यामुळे या मािलके ला ूाईम टाईम ःलॉट िमळाला आहे . सोमवार ते शुबवार राऽी ९.३० वाजता ही मािलका आपल्याला पाहता ये ईल. हे नवीन लव्ह आफ्टर मॅरेज त्याचबरोबर अक्षरा आिण नैितक हे तुलसीिमहीर िकं वा ओम- पावर्ती यांच्याइतके ूिसद्ध होतील का, हे ये णारा काळच ठरवे ल. परं तु नवीन लुक आिण छान काही पाहण्याची इच्छा असे ल तर या मािलके साठी सोमवार ते शुबवार साड़े नऊ वाजता वे ळ काढायला माऽ नक्कीच हरकत नाही. [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/…/life-zingalala.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

रं गभू म ी

जागितक रं गभूमीवरचं आव्हान पे लल्यानंतर मराठी नाटक दाही िदशा पोहोचिवण्याची जणू धुर ाच उचलणाढया आिदपँयनं २१ वषार्ंत ूथमच कोलकात्याच्या रं गभूमीवर मराठी नाटकाचा पायंडा घातला आिण खचाखच भरले ल्या बंगालच्या ूे क्षागारात ‘मराठी नाटक भालो आछे ’चाच हशा उडाला. पुन्हा एकदा ‘िथएटरची एकच भाषा’ हे आिदपँयनं िसद्ध के लं. िनिखल हजारे ‘कोलकात्यात आिदपँय िहं दीत करणार ?’ ‘पण मुखपृष्ठ बंगाली लोकांना फॉरवडर् आपलं नाटक तथ्यांश कळे ल?’ ‘कोलकात्यात एवढी चहा आिण चचार् मराठी माणसं ूासंिगक आहे त?’ ‘तुमची िनवड कु णी के ली?’ कव्हरःटोरी अशा आिण अने क नव्या ूश्नांना उपिःथत करण्याची मॅरे थॉन संधी आिदपँयने िदली. आिण याची उत्तरं िमळाल्यावर सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर पुन्हा नवी संधी. साधी गोष्ट आहे जर रुिूसाद से नगुप्तांच ं बंगाली नाटक , हबीब तन्वीर यांच ं तसंच के . एन. बखर संगणकाची पणिक्कर यांच ं दािक्षणात्य नाटक मुंबईत ये तं, तर अःसल मराठी नाटकाने काय घोडं मारलंय? मे तकू ट . . िग्लटिरं ग िगझमोज ते ही खढया अथार्ने जगात पोहोचलं पािहजे च कारण नाटकाला नाटकाची भाषा असते जसे आपण िसने मिॅ टक िलबटीर्, िसने मिॅ टक , लँ गवे ज हे शब्द ऐकले असतील तसं इिडपस हे जागितक रुचकर रं गभूमीवरचं नाटक िनवडणं म्हणजे एक आव्हान होतं. अथार्त १६ नामांक ने व सहा पुर ःकार गोसीप कोलम िमळिवणाढया आिदपँयने ते पे ललं. आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िदल्लीच्या आंतरराष्टर्ीय नाटय़ महोत्सवात िसने मा जगातल्या १०३ नाटकांत आिदपँयचा ूयोग लाइफ िझंगालाला गाजला ते व्हाच कोलकात्यापासून सात तास रं गभूमी रे ल्वे ूवास अंतरावर असले ल्या मुिशर्दाबाद याकानाचं त्या िजल्ह्यातून या बे रहामपूर गावातून फोन आला. कानाला आयोजक मोिहत बंध ू अिधकारी यांनी तीन मिहन्यांनी त्यांच्या संःथेत ूयोग करण्याचं साहस आमंऽण िदलं. २८ वषेर् कायर्रत असले ल्या लाइफःटाइल आिण १६ नाटकांची िनिमर्ती, कायर्शाळा, अने क थरारक िनसगर् पुरःकार िमळवले ल्या ‘ऋित्वक ’ या भिवंय नाटय़सं ःथेसाठी आिदपँयचा ूयोग करायचा वाचक ूितसाद होता. संपकर् जगभरात मराठी नाटक घे ऊन जायचं ःवप्न पाहणाढया आमच्या चमूसाठी ःवत:ला चाचपण्याची मागील अंक संधी होती. हो म्हटल्यावर २६ जणांचा ताफा, ने पथ्य ने ण्याची सोय, मानधन, ूवास, ूयोग संख्या अशा अने क ूश्नांची मािलका मनात उद्भवली. इच्छा ितथे मागर्. इ- मे लवरील ने पथ्याच्या छायािचऽांवरून ने पथ्य बनिवण्याची जबाबदारी घे ऊन जवळच्याच दसढया महोत्सवात ूयोगासाठी िवनंती के ली. रघुनाथगंज बे रहामपूर पासून बसने ु दीड तासाच्या अंतरावर , पण बांगलादे शपासून सात िक .मी. अंतरावर . ूयोगाचं िठकाण होतं. २० िडसें बर ‘ऋित्वक दे श िबदे शर नाटय़मे ला’ बे रहामपोर , २१ िडसें बर नाटय़म्बालका रघुनाथगंज , अशा नाटय़ूयोगाच्या तारखा लागल्या. जसजसा िदवस जवळ ये त होता तसा अचानक १५ तारखेला मोिहतदांचा फोन आला. ‘िनिखलदा आज के नाटक के िलये १०० कु सीर् एक्ःशा लाया. आपका नाटक तो अभीसे हाऊसफु ल’. loksatta.com/lokprabha/…/ranga.htm

1/3

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com आपका नाटक तो अभीस हाऊसफ ुल म्हटलं गेल्यावर पडदा उघडल्यावर बघू ते व्हा खरं . १७ तारखेला सहा वाजता गीतांज ली एक्ःूे स कशी पकडणार म्हणून ८- १० जणं आदल्या िदवशीच सीएसटीला गेलो. से ट अख्खा ितथे बनले ला असणार म्हणून इथून फक्त ूॉपटीर् व इतर आवँयक गोष्टींची शंक घे ऊन टॅक्सीने ःटे शनला गेलो. जवळ ये ताच २६ नोव्हें बरच्या जखमा ताज्या झाल्या. पण गःत घालत असले ले पोलीस, िमलशीचे जवान पाहन ू बरं वाटलं. हळू हळू धडधडू लागलं. मग लक्षात आलं, शंके त तलवारी आिण हातात भाले आहे त. कोलकात्यात कोणी पकडलं तर िवनय आपटें ना कु ठू न फोन लावणार ? (मुंबईत काही ूयोगांना आम्हाला अडवलं िकं वा पकडलं की आम्ही िवनयसरांना फोन करायचो व ते फोनवरच सांगायचे की, अरे नाटकवाले आहे त, खोटय़ा तलवारी आहे त. मग आम्हाला योग्य ती कागदपऽे पाहन ू सोडण्यात ये ई. मराठी नाटक वे गळ्या ूांतात रुजवायला २३ जण िनघालो. यात महत्त्वाचा वाटा आपल्या सांःकृ ितक संचालनालय व ौीयुत अंबेक र यांच्या सहकायार्चा. इतर मराठी नाटकं जशी अमे िरके त जाऊन ये तात तशी ही वे ळ नव्हे , याची साढयांनाच कल्पना होती. कारण ती नाटकं पाहणारा ूे क्षक मराठी आिण महाराष्टर् मंडळाचा असतो. पण आमचा ूे क्षक िनराळा होता. ूवासात गाणी- बजावणी, जे वण- नाँता, गप्पा सवर् करत नागपूर सोडल्यावर हळू हळू लक्षात यायला लागलं ही शे ती, झाडं , झोपडय़ा आपल्या नाहीत. नारळासारखाच नारळ , के ळीसारखीच के ळ , पण महाराष्टर्ातली गोष्टन्गोष्ट आपली वाटते . त्यातच आपण िजथून जाणार त्या िठकाणी मुंबईतल्या मराठी- अमराठी आंदोलनाचे पडसाद उमटले होते . १८ तारखेला सकाळी मोिहतदांचा फोन ‘ओरून आपको हॉवरा पे िरसीब कोरे गा. ओरून का नंबर िलखलो ओरून- एआरयूएन- पुढचं हसत हसतच िलिहलं. सगळ्यांना सांिगतलं तर सगळे हसले , पण आमच्यात पण एक अरुण होता ६१ वषार्ंचा तरुण. आमचे लाडके अरुण मोहरे . जे वण झालं. खरे दी करणं हा स्तर्ीचा धमर्च गाडी राईट टाइम होती. कोलकाताला ःटे शनवरचं दपारचं ु आहे व ती परगावी गेली तर पूणर्पणे तो धमर् जगते , या उक्तीला साथर् ठरावी असे च आमच्या अिभने ऽींचे वागणे . ‘अय्या कानातले िकती मःत, गळ्यातलं िकती ःवःत, दगार् ु माते चा मुखवटा काय सुंदर ’. िततक्यात अरुण (ऑरुण) म्हणाला, ‘सारी (साडी) इधर मॉत दे खना, मुिसर्दाबादमें एकदम सॉःता िमले गा.’ झालं उद्या शॉिपंग कधी करायचं त्याचं प्लािनंग सुरू झालं व िवरुद्ध पाटीर्ने (अिभने त्यांनी) ःटे जवर दाखवता ये तील न ये तील ते सवर् भाव चेहढयावर दाखवले . दपारच्या हावडा मालाडाह इं टरिसटी एक्ःूे सने बे र हामपूरच्या िदशे ने िनघाल्यावर अचंिबत ु करणारा िभकारी भे टला (िभकारी की कलावंत?) मुंबईत बुलबुल, बे न्जो, एकतारी, दगडी िचपळ्या, पे टी एवढीच वाद्य िभक मागताना साथीला पािहली होती. पण इथे तर अख्खी कराओके िसःटीम गळ्यात होती. हातात माईक , गळ्यात दोरीने टांगले ले ःपीकसर् आिण त्यात िःटरीओ व एको इफे क्टमध्ये गाणारा िभकारी बघून धन्य झालो. राऽी ८.३०च्या सुमारास बे र हामपूर ःटे शनवर उतरून बाहे र आलो आिण आयुंयात कधीच आलो नसतो इतकं बकाल, संथ, िनिंबय वातावरण दृिष्टपथात पडलं. बस िरव्हसर्मध्ये घ्यायला लावून, सामान लवकर चढवा, पुढचं नाटक सुरू व्हायच्या आत पोहोचायचंय, असं बंगालीत सांगणारा सहा मिहने सातत्याने संपकार्त असणारा पंचेचािळशीचा दाढीवाला मोिहत बंध ू अिधकारी िदसला व आम्ही कोणीही ओळख न करून दे ता एकमे क ांना िमठी मारली. त्या घट्ट िमठीत पुरे पूर आपले पणा होता. ूवास सुखरूप झाला ना? वगैरे असे फालतू ूश्न न िवचारता सरळ महोत्सवावरच बोलणं सुरू झालं. आमचा सहाय्यक िदग्दशर्क आनंद के काण व सवर्च तरुण मुलांच ं कु तूहल, अूूप त्या बरोबरीने िथएटरमधलं पॉिलिटक्स यावरचं आदान- ूदान सुरू झालं. दोन िदवस काहीजण अडीच िदवसांच्या ूवासानंतर कधी एकदा आंघोळ करून, जे वून नीट झोपतो याचं िनयोजन करत असतानाच मोिहतदाने सायव्हरला िथएटरच्या मागच्या नको पुढच्या गेटवर घे ऊन चल असं सांिगतलं. एव्हाना साधारण भाषे चा अंदाज बांधता ये ऊ लागला होता. मी हळू च म्हटलं, ‘होटे ल पे जायें गे तो भी चले गा।’ तर ते थोडय़ा गुँ शातच ‘नही नहीं, मे रे खयालसे पहे ले रबींद्धोर भवन चलना चािहये ’ असं म्हणाले . म्हटलं बरं बाबा आता काय आहोत िततके िदवस ऐकल्यावाचून थोडीच चालणार . पण आमचा थकवा व आपापसातली कु जबूज याचा अंदाज घे त गाडी थांबल्यावर ते ःवत:च म्हणाले , िनिखल बाबू ‘िसफर् दो िमिनटके िलए आपको िथएटर िदखाता हंू .’ मी जाऊन आत डोकावलं तर अितशय सजाण ूे क्षक नाटक पाहत असल्याची जाणीव झाली हॉटे लवर आलो तर

loksatta.com/lokprabha/…/ranga.htm

2/3

3/31/2009

Lokprabha.com

डोकावलं तर अितशय सुज ाण ूे क्षक नाटक पाहत असल्याची जाणीव झाली. हॉटे लवर आलो तर आयोजकांतफेर् आपलं ःवागत असं म्हणत अत्यंत अनौपचािरकपणे पाच- सहाजणांनी आम्हाला िमठी मारत ूत्ये क ी एक गुलाबाचं फु ल िदलं. वर जाऊन पािहलं; राहण्याची उत्तम व्यवःथा सवर् काही महाराष्टर्ात सातारा, सांगली, कोल्हापूर , इचलकरं ज ीमध्ये हॉटे लमध्ये गेल्यावर वाटतं तसंच वाटलं. उद्या सकाळी ९.३० वा. तयार व्हायचं, १०ला गाडी न्यायला ये णार , नाँता आिण मग पयर्टन असा सगळा कायर्ब म आधीच आखला होता. राऽी जे वणात ‘मॉछली’ (मासे ) यथेच्छ आिण सकाळी पुर ीभाजी खाऊन कटरा मिःजद, नवाब मुिशर्द कु ली खानची कबर , मेट गन तोफखाना पाहन ू चहा पीत मुंबईच्या धकाधकीपासून टे न्शनृी भटकं ती करत होतो. िववे क आपटे व िमिलंद सफई हे ूवासाचा थकवा व िलखाण या नावाने हॉटे लवरच थांबले होते . नवीन पॅलेस आत जाऊन पाहताना नक्षलवाद्यांनी िविप ू क े ले ल् या गोष्टी करण्याचा ूयत्न के ले ले व काही ूमाणात िविप ू दाखवून आमच्या गाईड हसनने आम्हाला िखन्न के ले . पण थोडय़ाच वे ळ ात ओल्ड पॅलेस आिण हजार द्वारी पाहताना आम्ही जाम बागडू न घे तले . आमची आपापसातली भंक स एका मयार्देपलीकडे जातच नव्हती, कारण ूत्ये क ाला सतत जाणीव होती आपण महाराष्टर्ाचं ूितिनिधत्व करतोय. मराठी माणसाची, नाटकाची शान वाढवायला इथे आलोय. शे ज ारील नदीच्या पाण्याला हात लावून चार वाजता िथएटरला पोहोचल्यावर पुन्हा बंगाली जे वण म्हणजे भात- भात आिण भात खाल्ला. संध्याकाळी साडे सहाला बलवंत ठाकू र यांच्या जम्मूच्या मुपचं िहं दीतलं ‘िवच्छा माझी पुरी करा’ पाअय़लं. आमच्यातल्या काहींना आवडलं तर काहींना तसूभरसुद्धा हसू फु टलं नाही. पण बलवंतजी जे व्हा म्हणाले , आमचा ूदे श म्हणजे िमिलशी, मशीनगन, आतंकवादी एवढंच नाही तर नाटक , िवनोद, नृत्य हे आम्हाला सांगायचंय. असम, बंगाल, महाराष्टर्ीय नाटकवाल्यांनो, तुम्ही तुमची संःकृ ती व नाटय़शैली घे ऊन आलात, पण आम्हाला आमची शैली आिण संःकृ ती सोडा, जगण्याची एवढी काळजी घ्यावी लागते . त्यावर लक्षात आलं, दे शात कोण कोण, कसं जगतो आिण त्यातही िथएटर कसं जगवतो. आदल्या िदवशी नाटक के ले ले जमर्न रं गकमीर् ूयोगानंतर खुलून बोलत होते . मागच्या वषार्ंपेक्षा या वषीर् जाःत वे ळ भारतात राहायला िमळणार याचा आनंद होता. त्यांच ं नाटक माझ्याबरोबर फक्त मुके श जाधवने आदल्या िदवशी पािहलं होतं. त्यामुळे ऑिलव्हर आिण मथायस दोघांनीही त्यालाच लाल रं गाच्या गोळ्या िदल्या. बहधा ु त्या ितकडच्या छोटय़ा हॉल्स होत्या, पण चव बडीशे पेची होती. ‘ ’ आसामी माटी पे क्षाही आिदपँय सगळ्यांना भव्य- िदव्य वाटलं. सगळे च खूश होते . त्यांच्या समःयाूधान नाटकाला समजून घे णारा ूे क्षक आपल्या आिदपँयने ही िततकाच पाणावला होता. सगळे जण अगदी रघुनाथगंज मधले तरुण चौबे (आयोजक ) व ूे क्षकही हे च म्हणाले , आपका सोंगीत, बॉडी मुबमें ट, लँ गव्हे ज बहोत अच्छा लगा। आज समझमें आया िथएटरसे कोई भाषासे नहीं बंधता िथएटरकी एकही भाषा होती हैं । बांगलादे शपासून सात िकमी अंतरावर आजूबाजूने बंदकधारी िफरत असताना साडे सहाच्या ूयोगाला सहा वाजता दोन बायका व एक पुरुष होते , पण ु सहा चाळीसला पडदा उघडल्यावर समोर साडे चारशे माणसांनी खचाखच भरले लं नाटय़म्बालचं ूे क्षागार पाहन ू मुंबईत ूायोिगक की व्यावसाियक , बुिकं ग, तारखांचे घोळ ूे क्षकांची अनाःथा.. यावर काही एक िरअ◌ॅक्ट न होता नाटक करण्याचं, करत राहण्याचं, नव्हे िजंक ण्याचं बळ आलं. [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/ranga.htm

3/3

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

याकानाचं त्या कानाला

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

कँ िटनमधला ने हमीचा उत्साह जरा ओसरल्यासारखा वाटत होता. थटीर् फःटर्नंतर सगळे आज उगवले होते . त्यामुळे खरं तर लंच अवरमध्ये गप्पांना ऊत यायला हवा होता. गप्पा सुरुही होत्या. पण, काहीशा उदास ःवरात, कु जबुज ल्यासारख्या.. जमनाबाई रामराव कु चाळके निलनी कोचरे कर : अरे , ती िलगलमधली शमार् गेली मािहत्ये य? साळुं खे : कु ठे ? वर? कधी झालं हे ? न. को. : काय तरी काय बडबडतो साळुं खे. ितची नोकरी गेली. कॉःट किटंग सुरू झालंय आपल्याकडे पण! सागर पगारे : काय सांगते स? िबचारी चांगली होती. म्हणजे , िदसायला तरी. आताच तर लागली होती. कामटे - कुं बळे : हो ना. पण, ती काँशक् ॅ टवाली ना. त्यामुळे ितचाच नंबर आधी लागला. तसे काय, आपण पण काँशक् ॅ टवाले च! साळुं खे : आपला पण लागणार की काय नंबर ? न. को. : कोणी सांगावं? सगळय़ाच िडपाटर्मेंटमधून काढणार म्हणे . आता माणसंच कमी के ली की त्यांच ं अ◌ॅडिमनचं काम पण कमी होणारच ना? Best Hotel Deals

(इतक्यात, उत्साह पसरण्याचा एक मागर् Cities From Cities From समोरून ृू ट िडश घे ऊन आला. साळुं खे आिण Hong Kong INR 2400 Paris INR 2100 पगारे लगेच के सांवरून हात िफरवून तयार .) Kuala Lumpur INR 1600 Ho Chi Minh INR 1600 मालिवका रूपवते : हाय! काय चाललंय? बसू Singapore INR 1700 Manila INR 1800 मी इथे? Shanghai Bangkok INR 500 INR 680 सा. प. : अरे , हे काय िवचारणं झालं? आिण हे Tokyo INR 3600 Sydney INR 2000 काय फक्त फळं ? Bali INR 1100 Beijing INR 1200 मा. रू. : हं . न्यू इअर िरझ्योल्युशन म्हणून मी Phuket INR 1100 New Delhi INR 770 लंच िःकप करायचं ठरवलंय. हे वी ॄे क फाःट घ्यायचा फक्त. साळुं खे : अशाने अशक्तपणा ये ईल की! मा. रू. : अशाने आपण िफट राहतो! (बसली थोबाडीत!) मा. रू. : तुम्ही काय के लं िरझोल्युशन? का. कु . : काहीच ठरवायचं नाही, असं ठरवलंय. (सगळय़ांच्या चेहढयावर ूश्निचन्ह) का. कु . : अरे , उद्या काय होईल कोणाला माहीत. उगीच आपण प्लॅन करणार आिण मग कळे ल की कॉःट किटंगच्या यादीत आपणपण आहोत. न. को. : तू कशी असशील त्यात? फक्त नव्याच लोकांना काढताये त. साळुं खे : असं कोण म्हणालं? ितसढया मजल्यावरच्या सावंतला फःटर् जाने वारीलाच नोटीस िदली. गेली चार वर्ष आहे तो या कं पनीत. मा. रू. : काय सांगतोस? काय चाललंय काय? का. कु . : यंदा घर घे ण्याचा िवचार करत होतो आम्ही. दोघांच्या पगाराचं कॅ लक्युलेशनही के लं होतं. पण, सध्या तरी शांत बसावं लागणार . सा. प. : हो, नोकरी गेली तर हप्ते कु ठू न भरणार ? (याला कधी चांगलं बोलवतच नाही का?) साळुं खे : पण, तुझ्या िडपाटर्मेंटला नवे लोक आहे त की. त्यांचा नंबर आधी लागेल. का. कु . : एकच मुलगी आहे नवी. ितचा नंबर लागेल असं मला नाही वाटत. बॉस काही करून ितला वाचवणारच. मा. रू. : हे वाईट आहे हं . काम करणाढया माणसाला ठे वायला हवं. इतर गोष्टी कं िसडर कसं करतात

loksatta.com/lokprabha/…/yakana.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com मा रू ह वाईट आह ह काम करणाढया माणसाला ठवायला हव इतर गोष्टी किसडर कस करतात हे लोक ? (सा. प.च्या मनात आलं, अगं, बाई, जरा ःवत:कडे पहा आिण बॉसच्या मनाचं काय होत असे ल, याचा पण िवचार करा.) न. को. : मला तर टे न्शनच आलंय. साळुं खे : पण, साली ही इकॉनॉमी, िरसे शन हे सगळं माझ्या डोक्यात तर ये तच नाही. ितकडे अमे िरके त बँ क ा बुडतात आिण आपल्याकडे हे असं का होतं? सा. प. : ते समजवून दे ण्यासाठी आपल्याला एकदा बसावं लागेल. साळुं खे : नाही यार . कॉःट किटंग! मी आता मिहन्यातून एकदाच बसतो. (याच्या पीजे वर हसावं की खोटं बोलण्यावर हे कु णालाच कळे ना.) का. कु . : काही नाही रे . कं पनीला काहीतरी कारणच हवं माणसं कमी करण्याचं. हे आयतंच सापडलं. मा. रू. : नाहीतर काय? इतकी काय आपल्या कं पनीची अवःथा वाईट आहे की धडाधड माणसं काढू न टाकावीत? न. को. : बघ ना. नवीन वषार्ंच्या सुरुवातीलाच काय हे टे न्शन? काय वाढलंय या वषार्ंत काय माहीत? सा. प. : कशाला टे न्शन घ्यायचं? आपण आपलं काम करत राहायचं. चांगलं काम के लं तर कु णाच्या बापाची िहम्मत आहे आपल्याला हात लावायची. मा. रू. : ए, मला एक सांग, सध्या माकेर् ट थंड आहे म्हणजे कोणी बायरच नाहीत असंच ना? साळुं खे : हो. लोकांची बाियंग कपॅिसटी कमी झालीय म्हणतात. शे अ र बाजार उतरतो, िरयल इःटे टचे भाव घसरले आिण काय काय.. न. को. : पण, भाव घसरले हे बरं च आहे नं. मा. रू. : एक्झ ्◌ॉक्टली! मी पण ते च म्हणते य. भाव घसरले त मग आपण, म्हणजे सगळय़ांनी खूप खरे दी के ली पािहजे . मग, माकेर् ट रोिलंग होईल आिण सगळं परत पिहल्यासारखं होईल! (काय डोकं आहे . िहला अथर्मंऽी बनवा रे .) का. कु . : पण, खरे दी करायला लोकांक डे पैसा पािहजे ना? न. को. : पण, माकेर् ट रोिलंग रािहलं की पैसा ये तो म्हणे . (ूत्ये क ाचे आपापले तकर् , आपापल्या बुद्धीूमाणे लावले ले अथर् आिण त्यावर शोधले ले उपाय.. मंदी आलीयचा ओरडा सगळीकडे सुरू आहे . त्यातून सावरण्याचा ूत्ये क ाचा ूयत्न सुरू आहे . पण, ूयत्न म्हणजे ने मकं काय, हे अजून फक्त अथर्मंत्र्यांपयर्ंत रािहलंय. सामान्यांना त्याचा अथर् अजून लागायचाय.)

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/yakana.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

साहस

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

िगरीिशखरे वनमाला ही दरी दरी घुमिवत जाई..खरं च ही काव्यपंक्ती ऐकताना मन सह्यािीच्या कु शीत कधी जाऊन पोहोचतं हे च कळत नाही. सह्यािीच्या कु शीत िवसावले ले गड सुळ के िगयार्र ोहकांना या ना त्या कारणाने सतत आकृ ष्ट करत असतात. म्हणूनच ददीर् िगयार्र ोहक कायम शोधात असतो तो नवनवीन वाटांच्या.. ूभा कुं भार -कु डके एखाद्या िठकाणी िफरायला का जायचं, याची लांबलचक कारणं आपल्याकडे असतात. ितथे हा ःपॉट खूप सुंदर आहे िकं वा तो भाग खरं च पाहण्यासारखा आहे , अशी नानािवध कारणं आपण सांगतो. पण एखाद्या गडावर जायचं तर का याची कारणं माऽ आपल्याला शोधूनही सापडत नाहीत. पण ददीर् िगयार्रोहकाला माऽ या कारणांची कधीही गरज नसते . तर त्याला गरज असते ती सुट्टीची. आठवडय़ात सलग कधी एकदा सुट्टय़ा ये ताहे त आिण बाहे र जातोय असं त्याला होऊन जातं. असाच एक डोंिबवलीचा हौशी मुप ‘िनसगर् िगरीॅमण’. ३१ िडसें बर २००१ पासून या मुपने

माऊंटन बाइिकं ग सुरू के ले . त्यांनी राबिवले ली ही मोहीम म्हणजे खरं च एक वे गळा अनुभव आहे . आत्तापयर्ंत त्यांनी अने क िठकाणं पालथी घातली आहे त. या ूत्ये क िठकाणचा त्यांचा अनुभव ऐकताना खरं च अंगावर काटा उभा राहतो. आजच्या या आधुिनक युगात सायकल घे ऊन गड िकल्ले सर करणं याला वे ड म्हणावं का असा ूश्न पडतो. परं तु यांच ं हे वे ड माऽ त्यांना मनापासून आनंद दे णारच आहे . चला तर जाणून घे ऊया या माऊंटन बाइिकं ग या मोिहमे िवषयी. मोहीम म्हटली की सवार्त महत्त्वाची म्हणजे तयारी आली. या माऊंटन बाइिकं ग मोिहमे साठी जवळपास आठवडाभर आधी सायकल चालवायला लागते . आजच्या आधुिनक युगात आपण सायकल चालवणं हे िवसरून गेलोय म्हणूनच िकमान आठवडाभर आधी चालवली तर िकमान आपल्या पायांनाही सवय होते अशी मािहती या मोिहमे तील अिमत जोशी याने िदली. सायकल घे ऊन गडावर चढणं ही गोष्ट फक्त ऐकण्यास सोप्पी वाटते . परं तु ती म्हणावी िततकी सोप्पी गोष्ट अिजबात नाही. गेली आठ वषर् मोहीम सुरू आहे . गडावर जायचं म्हणजे के वळ सायकल घे ऊन जाऊन चालणार नाही. तर सवार्त महत्त्वाचे म्हणजे सायकल तर ःवतची हवीच. त्याबरोबर ती सायकल साधी असून वजनदार िबलकु ल नसावी. िशवाय जोडीला पंक्चर िकट, हातोडी, गम तसंच सायकल दरूःतीचे सवर् सािहत्य, हवा भरण्याचा ु पंप हे सवर् सािहत्य असायला हवं. ने हमी शे क ला घे तो त्यापे क्षा कमी सामान या माऊंटन बाइिकं गला असणं आवँयक आहे . या मोिहमे ची सुरूवात होते ती सकाळी मुंबईला पोहोचणाढया भाज्यांच्या गाडय़ांमधून. भाज्यांचे शक ये तात त्यात बसून ठरले ल्या िठकाणाला पोहोचायचे. जरा वे ळ ितथे आराम करून मोिहमे ला हे सवर् सुरूवात करतात. ूत्ये क मोिहमे आधी त्या त्या िठकाणांचा इत्थंभूत अभ्यास के ला जातो. यामध्ये एका िदवसात िकती अंतर कापायचं इथपासून ते िकती िदवसांची मोिहम असावी. जाःत िदवसांची मोहीम असावी िकं वा असू नये या सवार्चा िवचार करूनच मोिहमे ला खढया अथार्ने सुरूवात होते . मुख्य म्हणजे कधीही आमच्या तब्ये तीच्या बाहे र ओढू न ताणून ूवास आम्ही करत नाही. नाहीतर मोिहमे त

loksatta.com/lokprabha/…/sahas.htm

1/3

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

ूवास आ Lokprabha.com ही करत नाही नाहीतर मोिहमत मज्जा राहत नाही असे ही मत यावे ळ ी अिमतने व्यक्त के ले . िहवाळ्यात िकं वा पावसाळ्याच्या सुरूवातीस या मोिहमांसाठी उत्तम काळ म्हटला जातो. कारण थंडीमुळे थकवा लागत नाही. िशवाय ठरले ल्या अंतरापे क्षा जाःत अंतर पार के ले तरीही थकवा जाणवत नाही. दोन्ही हातात सायकलचे हॅंडल असल्यामुळे संपकर् साधायचा तो कसा तर नजरे ने . म्हणजे आपले सहकारी नजरे च्या टप्प्यात आहे त का ते पाहायचं. समजा अ . ब. क . अशा तीन व्यक्ती आहे त. क सायकलने खूप पुढे गेला. ब त्याच्या अगदी काही िकमी. मागे आहे . पण अ िदसतंच नाही. तर अ ही व्यक्ती नजरे च्या टप्यात ये ईपयर्ंत क हा पुढे जाणार नाही. तो त्याचा वे ग कमी करे ल असे हे काही िनयम यामध्ये आहे त. कु ठल्याही व्यक्तीवर जाःत ताण ये ऊ नये याची मुख्यत्वे काळजी घे तली जाते . संज य करं दीकर , ूथमे श मे हंदळे , िदवाकर भाटवडे कर, यतीन नामजोशी, महे श, अिमत जोशी असा हा माऊंटन बाइिकं गचा ठरले ला मुप आहे . ही संख्या शक्यतोवर सहा जणांच्या वर जात नाही. कारण मग पुन्हा एकमे क ांशी संवाद साधणं याबरोबर इतर अने क अडचणी ये ऊ शकतात. या सवर् गोष्टींमध्ये यांच ं एकमे व उिद्दष्ट म्हणजे मोहीम ठरले ल्या िदवसांमध्ये पार करणं. शे िकं गची सवय असल्याकारणाने ःटॅिमना असतोच. पण तरीही या मोिहमे च्या आधी ठरले ल्या िदवसापासून एक आठवडा सकाळी सराव करावाच लागतो. या आधी त्यािठकाणी कोणी गेला असे ल तर िकं वा पुःतकातून मािहती िमळवताना कु ठही अितआत्मिवश्वास दाखवून चालत नाही अशा मािहती या मोिहमे चे ने तृत्व करणाढया संज य करं दीकर यांनी िदली. ठरले ले वे ळापऽक आम्ही कधीही िबघडू दे त नाही असंही यावर ते म्हणाले . िकती अंतर एका दमात पार करू शकतो याचा अंदाज आता इतक्या वे ळ ा मोिहमा के ल्यावर आले ला असल्यामुळे या मोिहमे ला फारसा ऽास जाणवत नाही असे मत अिमत जोशी व्यक्त करतो. कधीतरी अंदाजापे क्षाही एखादं अंतर अिधक लांब असे ल िकं वा ठरले ल्या वे ळे त होत नसे ल तर तो ःपॉट रद्दही के ला जातो. परं तु अजूनपयर्ंत असं करण्याची वे ळ कधी आली नाही. ूवास करताना राऽी मुक्काम कु ठे करायचा याची जागा शोधायची. जागा शोधताना आसपास पाण्याची सोय आहे का याचा िवचार करावा लागतो. ूत्ये क गडावर िकं वा सुळक्यावर पाण्याचे टाकं असे ल असं गृिहत धरून चालता कामा नये . कारण पाणी नसल्यास मग फिजती उडण्याची शक्यता असते . राऽ झाल्यावर मोहीम पूणर्पणे ठप्प होते . कारण सायकल घे ऊन डोंगर सुळ के चढताना अपघाताची शक्यता असते . मोकळा रःता असे ल तर मोहीम सुरू असते . पण राऽी माऽ आरामच के ला जातो. कारण िदवसभर िकमान काही िकलोमीटरचा ूवास झाले ला असतो. सकाळी उगवत्या भाःकराच्या साक्षीने पुन्हा ओढ असते ती दसढया िदवसाची मोहीम फत्ते करण्याची. ठरल्याूमाणे ु मोहीम फत्ते झाल्याचा आनंद हा खरं च वे गळा आहे तो कदािचत तुम्हाला शब्दात सांगता ये णार नाही असं या मोिहमे चे ने तृत्व करणाढया संज य करं दीकर यांनी सांिगतले . यावर ते म्हणाले , ये णारं ूत्ये क वषर् हे आपल्या आयुंयातील एक वषर् कमी करत असतं. या सरत्या वषार्ंला िनरोप दे ताना आपले वय वाढत जाते . म्हणूनच आपण िकती िफट आहोत, आपल्यात िकती एनजीर् आहे हे अशा मोिहमांच्या माध्यमातून समजतं. पाठीवर सॅक आिण खांद्यावर सायकल घे ऊन कडा चढणं हे काम सोप्पं नाही. अशातच कसोटीचे ूसंगही ये तात. एकदा तर राजमाचीवरून भीमाशंक रला िशडीघाटाने हे वीर उतरले . ितथून ढाकफे री सोडल्यावर मावळ तालुक्यातील आंी तलावाच्या बाजूने जाताना डोंगराळ भाग लागतो. वांदरिखंडीच्या पलीकडे गावात मुक्काम करायचा होता. पण जाताना अंधार झाला. आिण िखंडीच्या मध्यभागी ये ऊन ते पोहोचले . अंधार पडल्यावर कु ठे जावं काय करावं याचा अंदाजच लागत नव्हता. जवळ पाणीही नव्हतं. िबिःकटंही नव्हती. पाणी नसल्यामुळे जे वण कसं करायचं. ते वढय़ाच पाण्यावर राऽ काढायची होती. िखंडीतच ही राऽ काढावी लागली. पायवाट असल्यामुळे ितथे जनावर िहस्तर्ं श्वापदांची सु ्दधा भीती होती. याूसंगी त्यांनी झोपले ल्या िठकाणी सायकल आिण सॅक बाजूला लावल्या. राऽी अचानक वारा घोंगावू लागला. िखंडीत असल्यामुळे जोरदार वारा सुरू झाला. पांघरूणही उडू न जात होतं. काहीच सुचेना. अक्षरश तारांबळ उडाली. कु णीतरी कडय़ावरून ढकलतंय असं वाटू लागले लं. उं चवटय़ाच्या खाली थोडं उतरून आल्यावर खूप आधार िमळाला. हा खरं च आमच्यासाठी कसोटीचा ूसंग होता. असं मोिहमे तील सदःयांनी सांिगतले . अशावे ळ ी ूसंगावधान खूप महत्त्वाचं आहे . पहाटे पयर्ंत आम्ही के वळ जागेच होतो. आठ मोिहमा आत्तापयर्ंत या संःथेच्या झाल्या त्यात एका मोिहमे त तर तीन मलीसद्धा सहभागी

loksatta.com/lokprabha/…/sahas.htm

2/3

3/31/2009

Lokprabha.com

आठ मोिहमा आत्तापयर्ंत या संःथेच्या झाल्या त्यात एका मोिहमे त तर तीन मुलीसुद्धा सहभागी झाल्या होत्या. संःथेचे दर मिहन्याला काही ना काही उपबम सतत सुरू असतात अशी मािहती संज य करं दीकर यांनी िदली. िनसगार्ला वाचिवण्यासाठी िकं वा अिधकािधक लोकांना िनसगार्बद्दल ूे म वाटावं म्हणून ही संःथा सतत ूयत्नशील असते . रोह्याला ही संःथा सपर् संरक्षण करण्याच्या कामात व्यःत आहे . दरवषीर् जवळपास ४०० साप यांच्यातफेर् वाचवले जातात. ये त्या काही िदवसांमध्ये ले ह- लडाख, ने पाळ सायकल मोिहम करण्याचे अंजे डय़ावर आहे . ही मोिहम करण्यासाठी िकमान ३० ते ३५ िदवस लागतील असा यांचा अंदाज आहे . लहानांपासून ते अगदी वय वषर् ६५ असले ले आजोबासुद्धा सहभागी होतात. आत्तापयर्ं त राबिवले ल्या मोिहमा १. हिरश्चंिगड- कल्याण २. कल्याण- राजमाची ढाकबिहरी- कल्याण ३. पुणे- राजगड तोरणा- पुणे ४. कोल्हापूर - पन्हाळा िवशालगड- कोल्हापूर ५. िसन्नर आडिकल्ला- औ ंदा िकल्ला- पटिकल्ला िबतंगा िकल्ला इगतपुर ी ६. चांदवड िकल्ला इं िायी िकल्ला राजदे हेर िकल्ला, कांचना िकल्ला धोडप िकल्ला ७. मुर बाड नाणे घाट जीवधन िकल्ला चावंड िकल्ला िशवने र ी िकल्ला जुन्नर ८. ताहराबाद मुल्हे र िकल्ला साल्हे र िकल्ला सालीरा िकल्ला ताहराबाद अशा िविवध मोिहम त्यांनी आत्तापयर्ंत राबिवल्या आहे त. सं प कर् :संज य करं दीकर- ९२२३५०२९७० अिमत जोशी- ९८३३४५२९५८, गणे श मे हंदळे -, ९८२२३१८२३१, ःवप्ना सूे - ९४२२०७१४७४ [email protected] Cities From

Cities From

Cities From

Goa

INR 2000

Mumbai INR 3100

Manali INR 2300

Agra

INR 1100

Jaipur

Ooty

INR 1100

INR 2200

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/sahas.htm

3/3

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

लाइफःटाइल

काळा रं ग अशुभ मानला जातो. पण, ने हमीच नाही. संब ांत हा सण तर काळय़ा कपडय़ांसाठीच असतो. पण, आताशा काळे कपडे घालण्यासाठी संब ांतीची वाट पहावी लागत नाही. हल्ली काळा रं ग हा फॅ शन ःटे टमें ट झालाय. ब्लॅक (डःकी) िःकन मॉडे ल रॅम्पवरही धमाल करताहे त. आरती कु िहकर अगं सीमा, तू शॉिपंग के लं की नाहीस मकरसंब ांतीचं? हो, अगं, मी थटीर् फस्र्टचं शॉिपंग के लं ना, ते व्हाच एक मःत ब्लॅक टॉप घे तलाय. त्यात ितसरी लगेचच बोलली, मुखपृष्ठ अगं पूवार्, मीपण आपल्या अंटीला ब्लॅक साडी आणायला सांिगतलीय. फॉरवडर् हो, का.. मी या वे ळे स िदवाळीलाच ब्लॅक से स घे तला होता गं. तोच घाले न तथ्यांश म्हणते य. चहा आिण चचार् हा संवाद िवरार शे नमधील एका मुपचा. कानावर पडताच मी मागे पािहलं, मकरसंब ांतीचं भलतंच प्लॅिनंग सुरू होतं यांच्यात. तसं तर आपल्याला शॉिपंगसाठी कसलंही िनिमत्त लागत नाही. पण ूासंिगक मकरसंब ांतीसाठी खास ब्लॅक कपडय़ांच ं शॉिपंग?! कव्हरःटोरी बरं , ऑिफसातही हीच चचार्. कँ टीनमध्ये गेले तर चक्क ऑिफसातल्या ूभा मॅरे थॉन मॅडमकडू न खास मकरसंब ांतीसाठी मागवले ली ब्लॅक साडी कांबळे बाईंनी सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर त्यांच्या हातात होती आिण कँ टीनमधील समःत स्तर्ीवगर् ती हाताळण्यासाठी सज्ज होता. बखर संगणकाची कलर से िलॄे शनचं ूमाण अलीकडे कॉपोर्रे ट ले वलवर भलतंच वाढले लं िदसतं. मे तकू ट . िग्लटिरं ग िगझमोज नवराऽीत नवरं गांच्या उत्सवानंही व्यविःथत जोर धरलाय जे वढा मान नवराऽीत नऊ रं गांना िमळतो ते वढाच िकं बहना ु अिधक मान मकरसंब ांतीत रुचकर काळ्या रं गाला िमळू लागलाय. एव्हाना या ‘चंिकळा’ साडय़ांच्या घडय़ा मोडू न गोसीप कोलम झाल्या असतील. आपलं बुवा असं या ‘ब्लॅक इज ब्युटी’ शे ण्डमागची लोकांची मानिसकता जाणून घे ण्याचा ूयत्न के ला ते व्हा आहे ! त्यांच्याकडू न वे गवे गळे सूर आले . सॉफ्टवे अ र इं िजनीअर िदप्ती सांगते , ‘‘ब्लॅक इज ऑलवे ज हॉट. िचऽदृष्टी तोही रं गच आहे . सध्या पाटीर्जमध्ये ब्लॅक खूप आकषर्क ठरतोय. मला तर वाटतं, काळा रं ग हा िसने मा िनषे धासाठी नसतोच. उलट तो ूभाव पाडणारा आहे .’’ लाइफ िझंगालाला ितची मैऽीण सोनाली म्हणते , ‘‘आम्हाला काळा रं ग चालत नाही. पण, काळ्या रं गाला मकरसंब ांती रं गभूमी हा एकच हक्काचा िदवस िदलाय. त्यामुळे मी आतापयर्ंत फक्त याच िदवशी काळे कपडे वापरले यत. याकानाचं त्या मग वषर्भर काळे कपडे कपाटातच असतात.’’ कानाला फॅ शन कॉिन्शअस िवभूती सांगते , ‘‘आय लव ब्लॅक , मी वषर्भर काळे कपडे वापरू शकते इतका हा साहस रं ग मला आवडतो. खरं तर काळ्या कपडय़ात आपण अिधक सुंदर िदसतो. अ◌ॅण्ड यू नो, िःलम लाइफःटाइल लुक साठी ब्लॅक इज ऑलवे ज गुड.’’ थरारक िनसगर् तर चािळशीतल्या ूिमला िशंदे सांगतात, ‘‘डोक्यावर काळे च के स उगवतात ना. आता आपण भिवंय त्यांना कलरफु ल करायला लागलोय, हा भाग वे गळा. पण के सांचा मूळ रं ग काळाच नं. आिण बरं , िहं द ू संःकृ तीत लहान बाळाला नजर लागू नये म्हणून काळा िटकाच लावतात ना? मग काळा रं ग वाचक ूितसाद वाईट आहे हे कु णी ठरवलं?’’ ऑिफसात कांबळे बाईही सांगत होत्या, ‘‘काळा रं ग मकरसंब ांतीला संपकर् सगळे च वापरतात. आम्ही सगळ्यांनी काळे च कपडे घालायचं ठरवलंय. आपण एक आहोत हे मागील अंक कळायला नको का? असं म्हणत ‘तूही घाल’, असा धमकीवजा आमहही त्यांनी के ला. इतर िदवशी माऽ हा रं ग मला अिजबात रुचत नाही, हे सांगायला माऽ त्या िवसरल्या नाहीत. हे ब्लॅक मॅिजक ूकरण कपडय़ांबाबतीतच आहे असं नाही. सोसायटीतल्या चावलांक डे जुली नावाची पे ट डॉग आहे . ितचा एक पाय अपघातात गेला होता. तरीही िॄडरकडू न त्यांनी तीच खरे दी के ली. कारण ती पूणर् ब्लॅक आहे . ज्युली तीन पायांवरही ठु मकत चालते , असं सांगत चावला म्हणतात, ‘‘आम्ही कु ऽा आणायला गेलो ते व्हा तो ब्लॅक हवा हे ठरले लंच होतं. त्यानं घराला नजर लागत नाही म्हणे . ज्युली ितच्या तीन पायांमुळे आिण काळ्या रं गामुळे खूपच ूिसद्ध आहे .’’ हे ऐकू न

loksatta.com/lokprabha/…/life.htm

1/3

3/31/2009 flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com

ज्युली ितच्या तीन पायांमुळे आिण काळ्या रं गामुळे खूपच ूिसद्ध आहे .’’ हे ऐकू न आता शे ज ारच्या पांचाळांनीही ब्लॅक डॉबरमॅन आणायचं ठरवलंय. या िनिमत्तानं काळ्या रं गाचं उदात्तीकरण होताना माऽ िदसतंय. िकं बहना ु ते झालंय असं म्हणायलाही हरकत नाही. सध्या फॅ शन इं डःशीत ब्लॅक चीच चलती आहे . ब्लॅक (डःकी) िःकन मॉडे ल रॅम्पवर धमाल करतायत. या रं गाची बे झ स्तर्ी- पुरुष दोघांमध्ये ही िततकीच आहे . काळ्या िकं वा डःकी िःकनवर मे क अप अिधक छान िदसतो, असं यामागचं कारण ब्युिटिशयन दे तात, तरुणांमध्ये काळ्या रं गाची बे झ भलतीच आहे . फॅ शने बल आिण शे ण्डी लुक आणणारा हॉट कलर म्हणून काळा सगळ्यांनाच भावतोय. मकरसंब ांतीसाठी खास काळे कपडे वापरणं आिण त्यामागचं ने मकं कारण शास्तर्ीय पद्धतीने सांगताना िशंदेआजोबा सांगतात, ‘‘मकरसंब ांत हा सण िहवाळ्यातला. आपण उन्हाळ्यात काळे कपडे का वापरत नाही, तर त्यानं उंणता शोषली जाते . िहवाळ्यात याचीच तर आवँयकता असते . म्हणून घालायचे काळे कपडे .’’ िवज्ञानात या काळ्या रं गाचं ःपष्टीकरण ‘आकिषर्त करणारा रं ग’ असंच के लं गेलं आहे . लॉ ऑफ कन्झवेर्शन ऑफ एनजीर्नुसार काळा पृष्ठभाग हलक्या घटकांना (पािटर्क ल्स) शोषून घे तो आिण पृष्ठभागावरील हे घटक उत्तेिजत होऊन उंणता िनमार्ण करतात. त्यामुळे काळा रं ग उंणता शोषून घे णारा आिण जलद ूिबये तून ऊजार् िनमार्ण करणारा घटक आहे . म्हणूनच थंडीत काळे कपडे वापरण्यामागचं एक कारण शरीरात उंणता िनमार्ण करणं हे आहे . असं असलं तरी कोणत्याही सण- उत्सवात काळ्या रं गाचा वापर होऊ नये असा आमह वडीलधाढयांक डू न कायमच धरला जातो. लग्नात वा इतर कोणत्याही समारं भात काळे कपडे िनिषद्धच मानले गेले आहे त. मुळ ात काळा रं ग हा िवरोध, िनषे ध, वाईट ूवृत्ती यांच ं ूतीक मानलं जातं. कोणत्याही वाईट कृ तीला ‘काळा बाजार ’ या शब्दाची ले बलं लावून आपण मोकळे होतो. ‘तोंड काळं कर’, ‘आमच्या तोंडाला काळं फासलंस’ असे आिण या अथार्ने काळ्या रं गाचा उल्ले ख असले ले अने क वाक्ूचारही ूचिलत आहे त. एखादी मांज र आडवी जाणं- त्यातही ती ‘काळी’ असणं- हे तर भयंक र अपशकु नाचं. एखाद्या वाईट, समाजिवघातक घटने नंतर काळी फीत लावून िनषे ध दशर्िवण्याची सामूिहक कृ ती दे शपातळीवर सतत अनुभवायला िमळते याचं अगदी ताजं उदाहरण म्हणजे २६/११चा मुंबईवरील दहशतवादी हल्ला. सामािजक पातळीवर उदाहरण द्यायचं झालं तर, तांडा ये थील डॉ. आर . पी. गव्हन्मेर्ंट मे िडकल कॉले ज च्या िवद्याथ्यार्ंनी ६० करोडच्या एका ूोजे क्टच्या ५०० बे डची व्यवःथा असले ल्या हॉिःपटलच्या बांधकामाबद्दल सरकारने दाखिवले ली अनाःथा दशर्िवण्यासाठी काळ्या िफती लावून िनदशर्ने के ली होती. अशी एक ना अने क उदाहरणे आपल्या ऐिकवात असतील. या िनषे धात्मक काळ्या रं गाचा संबंध भारतीय रूढीपरं परा आिण समाजातील अंधौद्धे नुसार मृत्यू, िवनाश, िवध्वंस यांच्याशी जोडला गेला आहे . जगभरातील पाश्चात्त्य संःकृ तीत याचा वे गवे गळा अथर् लावला गेला आहे . मीस व इटली परं परे नुसार िवधवा िस्तर्यांनी आमरण काळे वस्तर् पिरधान करावे त. इं मजीत ‘हे रलसाय’ अथार्त काळे म्हणजे काळोख, शंक ा, दलर् ु क्ष आिण अिनिश्चतता याचे ूतीक मानले गेले आहे . माऽ काही दे शांमध्ये या रं गाशी संबंिधत सकारात्मक अथर्ही आहे त. के िनया आिण तान्झािनआतील मसाई जमातीत काळा रं ग हा पाऊस पडण्यापूवीर्चे काळे ढग या अथार्ने, जीवन आिण आनंदाची उधळण करणारा रं ग असा पूणर्पणे वे गळा अथर् लावला गेला आहे . हाच अथर् अमे िरकन्स ‘िनमार्ण करणारी काळी माती’ (जन्म दे णारी माती) असा घे तात. िहं द ू संःकृ तीत ौद्धे ने ‘काळ्या सावळ्या िवठोबा’चं पूज न के लं जातं. मध्यकाळात िभश्चन संःकृ तीत काळा रं ग ‘परफे क्शन’ या अथार्ने रूढ झाला, तर राःताफरी चळवळीत काळ्या रं गाने सुंदरते चा मान िमळवला होता. ज्योितष शास्तर्ात माऽ महांच्या शुभ आिण वबदृष्टीची नोंद घे ताना या मोसमात संब ांत असण्याचा आिण त्याच िदवशी काळे कपडे घालण्याचा एक संदभर् ज्योितषी आनंद जोहरी यांनी िवषद के ला.

loksatta.com/lokprabha/…/life.htm

2/3

3/31/2009

Lokprabha.com

आिण त्याच िदवशी काळे कपडे घालण्याचा एक संदभर् ज्योितषी आनंद जोहरी यांनी िवषद के ला. ‘‘िहं द ू सण उत्सवांपैक ी मकरसंब ांती हा एकमे व सण सोलार कॅ ले ण्डरवर आधािरत आहे . इतर सण िहं द ू पंचांगानुसार मांडले गेलेत. मकर संब ांती दरवषीर् १४ जाने वारीलाच ये ते. माऽ लीप वषर् असल्यास १५ जाने वारीला ये ते. बारा मिहने सूयार्चे बारा राऽीत ॅमण सुरू असते . मकरसंब ांतीला म्हणजे च पाश्चात्त्य कॅ ले ण्डरनुसार १४ जाने वारीला सूयार्चे राशी पिरवतर्न होऊन तो मकर राशीत ूवे श करतो आिण मकर रास ही शनीची रास आहे . म्हणजे च सूयर् शनीच्या राशीत ूवे श करतो. सूयर् आिण शनी िपता- पुऽ असले तरी त्यांच्यात शऽुत्वाचे संबंध आहे त. सूयर् शनीूती मृद ू असला तरी शनी माऽ कठोर आहे . या िदवशी काळे कपडे वापरण्याचा संबंध थेट असा आहे . मुळात शनीचा रं ग काळाच आहे . त्यामुळे सूयर् शनी राशीत आल्यावर शनीची तीोता (शऽूता) कमी करण्यासाठी शनीचा रं ग पिरधान करावा. त्याने आिथर्क नुक सान होत नाही, सुख- शांती- समृद्धी ये ते,’’ असे त्यांनी सांिगतले . पुढे जोहरी एका गोष्टीचा ठळक उल्ले ख करतात, ‘‘आपण आतापयर्ंतच्या मकरसंब ांतीच्या दोन मिहन्यांपूवीर्च्या काळाचा अभ्यास के ला तर एक गोष्ट लक्षात ये ईल की त्यापूवीर्चे दोन मिहने हा अितशय अशुभ काळ आहे . या काळात मोठय़ा ूमाणात जीिवतहानी, अशुभ घटना घडल्या आहे त. हे दरवषीर्च होते . मकरसंब ांतीपूवीर् सूयर् दिक्षणायन असतो व या िदवशी तो उत्तरायण होतो. त्यानंतर शुभ काळाला सुरुवात होते . शनीची दया, शुभदृष्टी आिण सूयार्ची कृ पा असावी याकिरता काळे वस्तर् पिरधान करावे . आरोग्य शास्तर्ात तर काळ्या रं गाचा उपयोग त्वचेसंबंधी (चमर् रोग) रोगांवर उपचार म्हणूनही के ला गेला आहे .’’ मकरसंब ांतीत काळे कपडे वापरण्यामागचं कारण ने मकं ठाऊक नसलं तरी लोक फॅ शन म्हणूनही ते वापरतात हे एक ूकारे उत्तमच आहे , असंही जोहरी सांगतात. [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/life.htm

3/3

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

थरारक िनसगर्

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

िवणीच्या हं गामानंतर या बदकांची संपूणर् िपसे गळू न जातात आिण साधारणत: चार आठवडे ही बदके उडू शकत नाहीत. यु व राज गुज र् र (फोटो व मािहती ) या दे खण्या बदकाला इं मजीमध्ये ‘रूडी शे ल्डक ’ िकं वा ‘ॄाह्मणी डक ’ असे म्हणतात. ही जात बदक , कादंब आिण हं स या वगार्त ये ते. या बदकाच्या नावाूमाणे च यांचा उठावदार लालसर , िपवळा रं ग असतो आिण शे पूट काळी असते . पंखांचा उडताना काळा, पांढरा रं ग िदसून त्यावर एक मखमाली झळाळदार िहरव्या

रं गाचा पट्टा असतो. नर मादी दोघे ही िदसायला सारखेच असले तरी मादीच्या डोक्याचा रं ग जरा जाःत िफकट, पांढरट असतो आिण नराला िवणीच्या हं गामात गळ्याच्या खाली एक काळी बारीक पट्टी असते . सहसा हे बदक जोडी जोडीने च िफरताना िदसतात िकं वा क्वचीत त्यांचा छोटा थवा असतो. इतर बदकांपेक्षा हे आकाराने मोठे आिण उं चीने जाःत उं च असते . सवर् जगभरात ही जात आढळत असली तरी भारतात ते ःथलांतर करून ये तात. एरवी कमी संख्ये त असली तरी मागे एकदा ने पाळमध्ये ःथलांतराच्या वे ळ ी त्यांचा िकत्ये क हजारांचा मोठा थवा बिघतल्याची नोंद आहे . िवणीच्या हं गामात माऽ ती जोडीजोडीने िफरतात आिण घरटय़ाच्या जागेपासून जवळच अंतरावर खाण्यासाठी नदीवर िकं वा तळ्यावर आले ली आढळतात. नवलाची गोष्ट म्हणजे , िवणीच्या हं गामानंतर या बदकांची संपूणर् िपसे गळू न जातात आिण साधारणत: चार आठवडे ही बदके उडू शकत नाहीत. अथार्तच या वे ळ ी शऽूप ं ासून त्यांना बराच धोका असतो. घरटय़ाकिरता त्यांना झाडांच्या ढोली, कपारी, जिमनीलगतच्या िभंतीमधले खड्डे लागतात. मादी त्यात सहा ते १६ िपवळसर , पांढरी अंडी घालते आिण ही अंडी अंदाजे ३० िदवसांत उबवली जातात. ही बदके िमौाहारी असतात. त्यांना झाडपाल्याचे कोंब, िबया लागतात तसे च त्यांना शंख, िशंपले , पाण्यातील िकटक , नाकतोडे , बे डूक हे सुद्धा आवडीने खाल्ले जातात. जगभरात या जातीच्या बदकांची संख्या खूप आहे , त्यामुळे यांना अःतंगत होण्याचा तसा धोका नाही; तरीसुद्धा मासांक िरता यांची मोठय़ा ूमाणावर िशकार होत असते . तसे हे बदक अितशय सावध असते आिण ःवत:बरोबर इतर बदकांनासुद्धा ते मोठय़ामोठय़ाने ओरडू न धोक्याचा इशारा दे तात. ःवभावाने ही भांडकु दळ असतात. खाण्यासाठी आिण इतर वे ळ ीसुद्धा ती इतर बदकांच्या आसपास दादािगरीने िफरत असतात आिण आपल्या मोठय़ा आवाजाने त्यांना घाबरवत असतात. त्यांचा थवा पाण्यात असे ल तर त्यांचा आवाज अितशय दरवर ऐकू जातो. ू महाराष्टर्ात िकं वा बाहे रही ही आपल्याला िहवाळ्यात नदी, मोठे तलाव, बंधारे ये थे हमखास िदसतात. यांचा रं ग एवढा सुरे ख आिण वे गळा असतो की, त्यांना एकदा तुम्ही बिघतले की, नंतर कधीही तुम्ही त्यांना सहज ओळखणारच. ही बदके िदसायला सुंदर असली तरी छायािचऽणासाठी माऽ कठीण आहे त. एकं दरच जलाशयाचा आकार मोठा असल्यामुळे

loksatta.com/lokprabha/…/tharar.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com जलाशयाचा आकार मोठा असल्यामुळ तुम्हाला या व इतर बदकांचे छायािचऽण करायचे असे ल तर मोठय़ा पल्ल्याच्या ले न्सची गरज असते . ही बदके खूप सावध असतात, त्यामुळे त्यांना थोडी जरी धोक्याची अथवा आपली जाणीव झाली तर पोहोत िकं वा उडू न ती दरवर पाण्यात जातात आिण मग काही छायािचऽण शक्य होत ू . नाही नािशकमध्ये नांदरू मधमे श्वर , सोलापूरजवळचे िभगवण, जायकवाडी, मायणी, भरतपूर अशा िठकाणी ही बदके हमखास तुम्हाला िदसणार . मागे लोणार सरोवर बघायला गेलो असताना तलावाजवळील काठावरील दाट झाडीत आम्ही िवौांती घे त होतो. पूणर् तळ्याला उन्हात चक्कर मारल्यामुळे आम्हाला थकवा जाणवत होता. अचानक मोठय़ा आवाजामुळे आमची झोपमोड झाली; बिघतले तर जवळच पाण्यात या बदकांचा एक थवा आपापसात मारामारी करत होता. त्यांना आमची िबलकू ल चाहल ू न लागल्यामुळे ती आमच्यापासून एकदम जवळ होती आिण त्यामुळे आम्हाला त्यांचे अगदी नीट जवळू न िनरीक्षण करता आले . अथार्तच त्या वे ळ ी कॅ मे र ा नसल्यामुळे त्यांचे छायािचऽण काही शक्य झाले नाही. त्यानंतरसुद्धा या बदकांना अने क वे गवे गळ्या िठकाणी बिघतले पण त्या वे ळ ी रणथंभोरच्या जंगलात पदम तलावात एक जोडी अितशय काठाजवळ आिण आमच्या कॉटरजवळ आली आिण त्यामुळे मला त्यांचे सहजासहजी छायािचऽण करता आले . www.yuwarajgurjar.com

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/tharar.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

२३ जानेवारी २००९

वाचकूितसाद

मुखपृष्ठ फॉरवडर् तथ्यांश चहा आिण चचार् ूासंिगक कव्हरःटोरी मॅरे थॉन सलाम माइण्ड ओव्हर मॅटर बखर संगणकाची मे तकू ट िग्लटिरं ग िगझमोज रुचकर गोसीप कोलम आपलं बुवा असं आहे ! िचऽदृष्टी िसने मा लाइफ िझंगालाला रं गभूमी याकानाचं त्या कानाला साहस लाइफःटाइल थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर् मागील अंक

भिवंय िवशे षांक आवडला ‘भिवंयवे त्त्यांची भािकते २००९’ हा २ जाने वारीचा अंक आवडला. अंक वाचनीय तर आहे च, पण संमाह्यदे खील आहे . आपल्या भिवतव्यासाठी के वळ भिवंयवे त्त्यांवर अवलंबून न राहता आपण ःवत: जागृत व्हायला हवे . २००९ या वषार्ंत तरी भारतीयांना सुखसमृध्दीचे आयुंय लाभण्यासाठी गरज आहे ती ूत्ये क ाने ःवतध्च्या जीिवताच्या सुर िक्षतते ची काळजी घे ण्याची. त्यासाठी आवँयक ती िहं मत अंगी बाणवावी लागेल. नाही तर , मूठभर सत्ताधीशांच्या इशाढयावर या दे शाची चावी िफरवणारे आपल्यासह सगळ्यांनाच रसातळाला ने तील. सं त ोष मु स ळे , जालना भािकते के ली , पण काळजी घ्यायला हवी ! २ जाने वारीच्या अंक ातील भिवंयवे त्त्यांची भािकते वाचली, पण जोवर भारतात ॅष्टाचार कमी होत नाही तोवर ताजवरील हल्ल्यासारखे अितरे की हल्ले होतच राहणार . खरं तर , त्यापूवीर्च मुंबईवर हल्ला होणार असल्याचे भािकत वतर्िवण्यात आले होते , माऽ पुरेशी काळजी न घे तल्याने िकती अनथर् झाला ते आपण बघतोच आहोत. अरिवंद पंचाक्षरींनी ज्या चांगल्या गोष्टींचे भािकत वतर्वले आहे , त्या घडाव्यात. म्हणजे भारताची मान नक्कीच उं चावे ल. अं ज ली अिनल पे शवे , अमरावती . लोकमताची दखल घ्या ‘घंटानाद’ हा लोकूभा िद. १६/१/०९ या अंक ातील पराग पाटील यांचा ले ख वाचला. त्यांनी समूह आबमक झाल्यावर िवध्वंसक होतो याची अने क उदाहरणे िदली आहे त. मुळ ात जनते च्या समःया न सुटल्यामुळे च ती आबमक बनते . यासाठी जनते च्या समःयांची वे ळ ीच दखल घे ऊन त्याची उकल होणे आवँयक असते . वतर्मानपऽांतून वाचकांच्या समःया ूिसद्ध होत असतात, पण त्यांची दखल संबंिधत यंऽणांक डू न िकती ूमाणात घे तली जाते ? राजकीय ने ते जनते च्या ूश्नांना िकती वे ळ ा उत्तरं दे तात? सावर्ज िनक क्षे ऽातील अिधकारी जनते च्या समःया सोडिवण्याचा िकती ूयत्न करतात? ूशासकीय- राजकीय व्यवःथेने जनते चे ूश्न वे ळ ीच सोडवले तर िवरोधकांक डू न त्याचे भांडवल करण्याचा ूश्नच उठवणार नाही. एखादी समःया जनता आबमक होऊन िवध्वंसक होणार नाही इतपत िचघळू न दे ता, त्विरत सोडिवण्यासाठी राजकीय ने ते व अिधकाढयांना ूयत्न करावा. सं ग ीता जांभ ळे , मीरा रोड . पािकःतानला एकाकी पाडावे

अरिवंद गोखले यांची ‘युद्ध कोणाला हवंय?’ ही कव्हरःटोरी आवडली. झरदारी यांनी भारत- पाक सीमे वरती जी सैन्याची जमवाजमव सुरू के ली आहे ती पाहता त्यांना युद्ध हवे असल्याचे ःपष्ट होते . माऽ आमचे पंतूधान दरदृष्टीचे असल्याचे- युध्द नको असे ू म्हणत आहे त. खरं तर , पािकःतानी भूमीवरून कायर्रत असले ल्या दहशतवादी संघटनांची मािहती वाचली की वाटते , ह्या संघटनाच ूथम नामशे ष कराव्यात. मुंबईवर नुक त्याच झाले ल्या दहशतवादी हल्ल्याची जबाबदारी पािकःतानने झटकली आहे . अमे िरके च्या परराष्टर् सिचव कोंडोिलसा राईस यांनीही पािकःतानला तंबी िदली आहे , पण त्याचा म्हणावा तसा पिरणाम झाले ला िदसत नाही. म्हणून आता तरी अमे िरके ने पािकःतानला आिथर्क मदत करणे थांबिवले पािहजे . दहशतवाद्यंचा समूळ नायनाट करण्यासाठी सवर् दे शांनी पािकःतानला एकाकी पाडायला हवे . शरदचंि जोशी , पु णे ऑनार्में टल अ◌ॅण् ड लँ डःके प गाडर् िनं ग अण्णामलाई यिनव्हसर्िट◌ीच्या दरिशक्षण िवभागामाफर् त सरू करण्यात आले ले कषी िवषयाशी

loksatta.com/lokprabha/…/vachak.htm

1/2

3/31/2009 flowers to india Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com

अण्णामलाई युिनव्हसर्िट◌ीच्या दरिशक्षण िवभागामाफर् त सुरू करण्यात आले ले कृ षी िवषयाशी ू िनगिडत अभ्यासबम ूत्ये क एक वषर् कालावधीचे पोःट म ॅज्युएट िडप्लोमा अभ्यासबम पुढीलूमाणे आहे त- डे अरी टे क्नॉलॉजी, अ◌ॅिमकल्चरल माकेर् िटंग मॅनेज में ट, प्लांट ूोटे क्शन, ऑनार्मेंटल अ◌ॅण्ड लँ डःके प गाडर् िनंग, िसःटीम मॅनेज में ट इन नॅचरल फािमर्ग, इं टले क्चुअ ल ूॉपटीर् राईटस.् ूत्ये क ी एक वषर् कालावधीचे पोःट म ॅज्युएट िडप्लोमा अभ्यासबम पुढीलूमाणे आहे तहािटर्क ल्चरल नसर्र ी मॅनेज में ट, बायोपे िःटसाईडस,् टे क्नॉलॉजी अ◌ॅण्ड बायोफिटर्लायझर ूॉडक्शन, पोल्शी मॅनेज में ट, कोःटल अ◌ॅिमकल्चरल, कमिशर्यल एंटमोलॉजी, कमिशर्यल फ्लोिरकल्चरल, अ◌ॅमी िबिझने स मॅनेज में ट, लाईव्हःटॉक ूॉडक्टस,् टे क्नॉलॉजी, अबर्न पोःट मॅनेज में ट, पोःट हावेर्ःट टे क्नॉलॉजी अ◌ॅण्ड ूोसे िसंग ूोडय़ूस. अण्णामलाई युिनव्हसर्िट◌ीच्या दरिशक्षण िवभागामाफर् त व्यवःथापन या िवषयाच्या िविवध ू शाखांमधील ूत्ये क ी एक वषर् कालावधीचे पोःट म ॅज्युएट िडप्लोमा अभ्यासबम पुढीलूमाणे आहे त- पसर्नल मॅनेज में ट अ◌ॅण्ड इं डिःशयल िरले शन, माकेर् िटंग मॅनेज में ट, फायनािन्शयल मॅनेज में ट, टु िरझम मॅनेज में ट, सॉफ्टवे अ र माकेर् िटंग, फॉरे न िशप, एंटरिूनरिशप . वे बसाइट : www.annamalaiuniversity.ac.in ईमे ल : [email protected] िवद्यापीठाच्या महाराष्टर्ातील अभ्यासबम कें िाचा दरध्वनी बमांक - ०२२- ६७५५०३३९. ू - सु रे श वांि दले ‘खे ळ कर ’ किवता आवडतात ! लोकूभातील अ◌ॅड. अनंत खेळ कर यांच्या हाःय किवता आवडतात. त्यांच्या या ‘मािमर्क ’ किवता ‘ब्लॅक कॉमे डी’सारख्या असतात. राजकारण्यांना त्यांच्या किवता ‘चाबूक ’ मारतात. ९ जाने वारीच्या अंक ातील ‘सरकारी बातम्या’ ह्या किवते त दहशतवाद आिण बॉम्बःफोट या आपल्या दे शातल्या िनत्याच्याच बाबी झाल्याचा त्यांचा उले ख मनाला बोचणारा होता. ौीिनवास स . डोंगरे , दादर , मुं ब ई Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/vachak.htm

2/2