Lokprabha 16 January 2009

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फुल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅशन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

वाचकूि तस ाद , ! यु द्ध ह वे पण ि वचार पू वर् क ११/२६ च्या मुंबईवरील भीषण अितरे की हल्ल्यानंतर जनमानसात उमटलेल्या तीो ूितिबयांच े ूितिबंब २६-१२-२००८ च्या तथ्यांशमध्ये िदसले. भावनांच् या उिे काचा ज्वर जेव्हा पराकोटीला पोहोचतो तेव्हा बहसं ु ख्य सामान्य जनतेला ‘जशास तसे’ या न्यायाने युद्ध हवे असते. अशा वेळी शांत डोक्याने, सारासार िववेक, िवचार यांची कास धरून सबुरीने मागर्बमण करण्याचा सल्ला दे ण ाढयांची नेभळट गांधीवादी (जरी ही उपमा गैर असली तरी) म्हणून िनभर्त्सर्ना केली जाते. िवरोधी पक्षातील नेते मंड ळी जनमानसाच्या लाटे वर आरूढ होऊन सत्ताधारी पक्षावर शरसंधान करून गुड घ्याला बािशंग बांधन ू सत्तेच् या बोहल्यावर चढण्याची आतुरतेने वाट पाहतात. या ूश्नाचे उत्तर राजकारणिवरिहत राष्टर्ीय तसेच आंतरराष्टर्ीय पातळीवर शोधणे गरजेच े आहे . आपल्या दे शाचे सावर्भौमत्व अन ् लोकशाही ूणाली यांच े संरक्षण करणे हा राष्टर्ीय दृिष्टकोन होय. त्याबाबतीत तडजोड सवर्थव ै कदािप अशक्य आहे . दहशतवाद हा आता जागितक ःतरावर आपले अबाळिवबाळ रूप धारण करू लागल्यामुळे सवार्च् या सहकायार्ने त्याचा बीमोड केला पािहजे. सवर् दे शांमाफर् त खास करून अमेिरके च्या मदतीने, ठरािवक मुदतीत पािकःतानवर दडपण आणून सबळ पुरावे असलेल्या अितरे क् यांवर िवनालंब उिचत कायर्वाही करण्यास भाग पाडले पािहजे. िनधार्िरत मुदतीत कारवाई न केल्यास आंतरराष्टर्ीय ःतरावर पािकःतानची आिथर्क नाके बंदी करावी, जेण ेकरून नाक दाबताच तोंड उघडले जाईल. एवढे करूनही ईिप्सत साध्य न झाल्यास (आरोपी अितरे क् यांवर कारवाई अन ् अितरे क् यांच े तळ उद्ध्वःत करणे) १९७१ च्या बांगलादे श िनिमर्तीच्या वेळी रणरािगणी ःवगीर्य इं िदराजींनी दाखिवलेला आदशर् मागर् अनुसरून पािकःतानवर आबमण करावे. युद्ध हवे पण ते आततायी उतावळेपणाने नव्हे तर सखोल, सवार्गीण िवचार करून सबुरीने केल्यास अनेकांच े पाठबळ लाभून पािकतान एकाकी पडे ल. ि वनायक वढावकर , अंध ेर ी , मुं ब ई . १ ) नवी सं ध ी अण्णामलाई युिनव्हिसर्टीच्या दूर िशक्षण िवभागामाफर् त अनेक व्यावसाियक आिण नावीन्यपूण र् अभ्यासबम चालिवण्यात येतो. हे िवद्यापीठ आपल्या दे शातील एक नामांिकत आिण दजेर्दार िशक्षण दे ण्यासाठी ख्यातकीतर् आहे . या िवद्यापीठामाफर् त िविवध शाखांमध्ये पदिवका, पदवी आिण पदव्युत्त र अभ्यासबम सुरू करण्यात आले आहे त. आपली ज्ञानतृंणा भागिवण्यासाठी आिण माकेर् टमध्ये आपले ःथान आणखी बळकट करण्यासाठी हे अभ्यासबम उपयुक्त ठरू शकतात. िवद्याथ्यार्ंनी आपली आवड , कु वत, उपलब्ध वेळ आिण इतर संसाधने याचा िवचार करून हा अभ्यासबम िनवडावा. आरोग्य िवज्ञानाशी िनगिडत अभ्यासबम : माःटर ऑफ हे ल्थ सायन्स. कालावधी दोन वषेर्. अभ्यासबम िरूॉडिक्टव्ह अ◌ॅण्ड सेक् सुअल मेिडसीन, अडोलेसेंट हे ल्थ अ◌ॅण्ड एज्युकेशन, िूव्हें िटव्ह कािडर् ओलॉजी, िफिजओथेरपी, अप्लाईड , न्यूिशशन, मेिडको िलगल ूॅिक्टस, वेलनेस हे ल्थ सायन्स, ऑक्युपेशन थेरपी, पिब्लक हे ल्थ माःटर ऑफ अ◌ॅड िमिनःशे शन इन हॉिःपटल मॅनेजमेंट. एक वषर् कालावधीचे पोःट मॅज् युएट िडप्लोमा इन ऑफ हे ल्थ सायन्स पुढीलूमाणे- िूव्हें िटव्ह कािडर् ओ लॉजी, इको कािडर् ओमाफी, मेिडकल लॉ अ◌ॅण्ड इिथक्स, ऑक्युपेशन, थेरपी, मेिडकल कॉःमेटालॉजी, मेिडको िलगल ूॅिक्टस, अप्लाइड इरगोनॉिमक्स, अप्लाइड न्यूिशशन, पिब्लक हे ल्थ अ◌ॅक् युपंक् चर , टोबॅको कं शोल, फॅिमली मेिडसीन, अल्शासोनोमाफी, डायबेटालॉजी, अडोलेसेंट हे ल्थ अ◌ॅण्ड एज्युकेशन, िरूॉडिक्टव्ह अ◌ॅण्ड सेक् सुअल मेिडसीन, वेलनेस हे ल्थ सायन्स, मॅटिनर्टी अ◌ॅण्ड िनओ नॅटल के अर , अ◌ॅिक्सडं ट अ◌ॅण्ड इमजर्न्सी के अर .

एक वषर् कालावधीचे मॅज् युएट िडप्लोमा इन ऑफ हे ल्थ सायन्स पुढीलूमाणे- डायबेिटस पेशंट एज्युकेशन, मेिडकल लॅबोरे टर टे क् नॉलॉजी ऑपरे शन िथएटर टे िक्नकल, िबिटकल केअर निसर्ग, सिटर् िफके ट ूोमाम इन इजीजी ऑपरे शन. वेबसाइट www.annamalaiunivers ity.ac.in ईमेल- dde@annamalaiunivers ity.ac.in ◌्ल िवद्यापीठाच्या महाराष्टर्ातील अभ्यासबम केंिाचा दूरध्वनी बमांक- ०२२- ६७५५०३३९. - सु रे श वां ि दले

flowers to india Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Se nd flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

Send Flowers to india

बीि टं ग द बु श : हे चक् क गै र वतर् न च ! २६ िडसेंबर २००८ चा अंक िचत्तथरारक आहे . युद्धाचे ढग सीमेवर जमा होत आहे त. कोणत्याही क्षणी युद्धाचा भडका उडू शकतो अशी िःथती सध्या आहे . अशात ‘लोकूभा’त ‘बीिटं ग द बुश’ हा चक्क गैर वतर्न व अनादर दशर्िवणारा वृत्त ान्त खटकला. मावळते अमेिरकन अध्यक्ष जॉजर् बुश यांना इराकी पऽकाराने बूट फेकून मारला. हा बुश यांचा िनिश्चत िनषेध असेल, माऽ घरी आलेल्या पाहण्यां ु चा असा अनादर करणे हे कोणाही पऽकाराला वा दूर िचऽवािहनी पऽकाराला शोभत नाही. इराकिवषयक धोरणाचा हा िनषेध असू शकतो, पण मागर् चुकीचा आहे . बुशने ही घटना जरी हसण्यावारी घेतली असली तरी ही अितशय गंभीर बाब आहे . याची पुनरावृत्त ी होऊ नये याची दक्षता घेण े हे ूत्येक (यजमान) राष्टर्ूमुखाचे आद्य कतर्व्य आहे . मुखपृष्ठ कथा ‘युद्ध कोणाला हवंय?’ आवडली. वाःतिवक पाहता युद्ध भारतालाही नको आहे आिण पािकःतानलाही नको आहे . सद्यिःथतीत पािकःतानची आंतिरक िःथती व बाह्यिःथती खूपच खराब आहे , तरीदे खील त्यांच े गुरगुरणे चालू आहे . भारताने आणखी आंतरराष्टर्ीय दबाव पाकवर आणून त्यांच् या दे शातील अितरे की व त्यांच े अड्डे नेःतनाबूत करण्यासाठी अमेिरका व इं ग् लंड ला पुढे करावे तरच पाकमधील अितरे की संपतील व जग दहशतवादी हमले मुक्त होईल. धोंड ीर ाम ि सं ह ठ ाकू र , वै ज ापू र (औ रं गाबाद ).

loksatta.com/lokprabha/…/vachak.htm

1/2

3/31/2009 Express Classifieds

Post a nd vie w fre e classifie ds ad

Express Astrology Know what's in the stars for you

Advertise with us

Lokprabha.com र ाजकार ण्यां न ो , जनते च् या स ह नश क्त ीचा अंत पाहू नका ! १९ िडसेंबरच्या अंकात मुंबई हल्ल्यािनिमत्ताने ूिसद्ध झालेले तीनही लेख वाचनीय आहे त. दहशतवाद्यांच् या मुंबईिःथत हॉटे ल्सवर झालेल्या हल्ल्याबाबत संपूण र् दे शभर वादं ग माजले. सतत ६० तास चालणाढया या हल्ल्याचा वृत्त ांन्त दूर दशर्नवर लोकांनी ‘आँखो दे खा हाल’ म्हणूनच बिघतला. सवार्नी या ूकरणात चीड व्यक्त केली. या धुमश्चबीत मारले गेलेले आपले पोलीस अिधकारी, कमांड ो तसेच हॉटे लमध्ये राहात असलेले जवळपास दोनशे िनरपराध लोक यात मारले गेल.े हॉटे ल्सचे जवळपास पाचशे करोड रुपयांच े नुकसान झाले ते अलगच. पण असे हल्ले आिण ःफोट तर पािकःतान त्यांनी ‘शे न्ड ’ केलेल्या दहशतवाद्यांकडू न नेह मीच घडवून आणतात. आमचे कें ि सरकार व राज्य सरकार ूत्येक वेळी याची जबाबदारी पािकःतानवर ढकलतात, अत्यंत कडक शब्दात िनषेधपऽ त्यांना पाठिवतात, दहशतवाद िनपटू न काढण्याच्या घोषणा करतात,जनता मोचेर् काढतात, बंद पाळतात. आम्ही अशा हल्ल्यांना घाबरत नाही, आमचे मनोधैयर् खचले नाही याचा वारं वार उल्लेख करतात. मग काही िदवस सवर् शांत.. दुसरा ःफोट होईपयर्ंत! पण आजवर पकडलेल्या दहशतवाद्यांना पािहजे तसे शासन झालेच नाही हे सवर् जनतेला माहीत आहे . त्यामागे एक तर राजकारण आहे िकं वा आपण पािकःतानला घाबरतो अशी दाट शंका पण जनतेला आहे . सध्याचा मुंबई हल्ला माऽ सवार्ना हादरून सोडणारा. सरकारच्या गुप्तचर यंऽणेला आव्हान दे ण ारा आिण राजकारण्यांच े िपतळ उघडे पाडणारा झाला. इकडे अितरे की आिण पोलीस-कमांड ो यांच् यात चकमकी चालू आहे त तर ितकडे त्याच वेळी पंतूधान, सोनीया गांधी व इतर कें िीय मंऽी जखमींची िवचारपूस करून, त्यांना सहानुभूती(?) दाखवून आपले कतर्व्य(?) बजावत होते. म्हणजे या सवार्ची सुरक्षा करणे हे जाःतीचे काम पोिलसांना करावे लागले. काय आवँयकता होती या त्विरत भेटीची? पण राजकारण खेळणे हा एकमेव उद्दे श सफल करणे हे च मुळी उिद्दष्ट असलेले आणखी काय करणार ? हवा ‘गरम’ असतानाच पािकःतानला धडा िशकवावा अशी जनतेची इच्छा होती पण आपले ‘नरम’ सरकार हा पयार्य नाही म्हणून ःवःथ बसले. मग दुसरा कुठला पयार्य आहे याचे उत्तर पण सरकारजवळ नाही. जनमताचा आदर न करणारे सरकार जनतेची सुर क्षा कशी करणार ? खुद्द इं िदरा गांधी व राजीव गांधींना आपली गुप्तयंऽणा अकायर्क्षम असल्यामुळे जीव गमवावा लागला ना. यावेळीसुद्धा नौदल त्यांच् या कामात अत्यंत कुचकामी ठरे ल हे ःवत: नौदलूमुखांनी मान्य केले.यापुढे माऽ सुर िक्षततेच् या दृष्टीने अत्यंत कडक पावले उचलण्याचे आश्वासन सरकारने िदले आहे . म्हणजे पुन्हा सामान्य जनतेलाच ऽास. तुमच्या-आमच्यासारख्या साध्या माणसांच् या बॅगा उघडू न बघणारे हे सुरक्षा कमर्चारी दहशतवाद्यांची शस्तर्ांनी भरलेली बॅग माऽ सोडू न दे तात. ितकडे त्यांच े लक्षच जात नाही िकंवा ते दुलर्क्ष करतात. पण आता माऽ या सवार्चा कळस झाला आहे . जनता खवळली आहे . लोकांची सहनशक्ती संपली आहे . आपले राज्यकतेर्, मंऽी, सरकारी यंऽणा, संबंिधत अिधकारी या सवार्वरचा िवश्वास उडाला आहे आिण या रागाच्या भरात जनता काय कृती करे ल याचा अंदाज बांधणे कठीण आहे . पण आम्हा भारतीयांच े दुदैर्वच म्हणावे लागेल की, आज दे शाची धुरा समथर्पणे सांभाळणारे नेतेच आपल्यात नाही. कुठल्याही राजकीय पक्षात नाहीत. सगळे एकाच माळेच े मणी. फक्त एकच आशा आहे ती म्हणजे सामान्य जनतेतूनच एखादा असामान्य नेता पुढे येई ल आिण सवर् जनतेची, दे शाची सुरक्षा, सुखसमृद्धी इ .ची काळजी घेई ल. भ ाऊ र ाम हे ड ाऊ , नागपू र . वड ा , कचोर ी खा आ ि ण ल ोकश ाह ी वाचवा ! सुूिसद्ध ‘लोकशाही रे ःटॉरं ट’मध्ये जनतेच् या आमहाःतव काही नवे पदाथर् पेश करीत आहोत. िविवध पक्षांतील नेते, आमदार व कायर्कतेर् या पदाथार्चा आःवाद घेतील, याची खाऽी वाटते. सध्या नुकतेच दाखल झालेले काही पदाथर् पुढीलूमाणे आहे तपक्षांतर वडा : सध्या या पदाथार्ला िवशेष मागणी असून ‘सत्तेच् या तेलात’ हा पदाथर् तळला जातो. सत्तेची भूक वाढली की हा वडा अवँय खावा. या वडय़ाच्या िपठात सत्तेची चव असल्याने हा वडा खाताना चिवष्ट लागतो. सत्तेच् या िपठात ‘िवरोधाच्या िमच्र्या’, ‘आश्वासनाचे ितखट व मीठ ’ टाकू न याचे पीठ तयार होते. दुसढया पक्षातून येण ाढया नेत्याचे राग, लोभ यात िमसळण्यात येतात. ‘सत्तेचा कोडगेपणा’ या िपठात िमसळून ‘नारायण तेलात’ हा वडा तळला जातो. नारायण तेलात तळलेला हा वडा खरपूस तर लागतोच पण हा वडा खाल्ल्यामुळे सत्तेच् या खुचीर्साठी धडपड करण्याची ताकद िमळते. यासोबतच्या चटणीत रुसवा-फुगवा घातल्याने ही चटणी ःवािदष्ट होते. पक्षांतर वडा खाताना एकटा न खाता आपल्या सोबतच्या कायर्कत्यार्ंना तो खाऊ घालावा. जुन्या पक्षातील दोःतांना नव्या पक्षात त्यांनी यावे यासाठी अधूनमधून हा वडा खाऊ घालावा. हायकमांड च्या आशीवार्दाचे सारण असल्याने हा वडा सवार्नाच आवडतो. आवडती गोष्ट न िमळाल्यास िदल्लीला जाऊन आपले मत मांड ता येत.े हा वडा पचला तर सत्तेचा थयथयाट करता येतो. नारायण कचोरी: ही कचोरी सत्तासुंदरी ॄँड ‘नारायण तेला’त तळली जाते. या कचोरीच्या सारणात सत्तेसाठी लागणारे ूेम, सत्ता न िमळाल्याने झालेला थयथयाट, िवरोध समूमाणात घेऊन ही कचोरी तयार होते. या कचोरीत पक्षांतर आश्वासन, सत्तेचा मिलदा िमसळलेला असतो. या कचोरीचा गुण असा आहे की, ही खाल्ल्यावर ःवत:च्या पक्षात खळबळजनक िवधाने करता येतात. या कचोढया वारं वार खाल्ल्या की आरोप करणे, खुचीर् िमळिवणे हे सहजशक्य होते. वेळूंसगी दुसढया पक्षातील नेते पण बोलावतात. या कचोढया खाल्ल्यास िदल्लीवारी गाजते. या कचोरीसोबत आश्वासनाचे थंड दही घ्यावे. मतभेद असणारे नेते एकऽ करून त्यांना ही कचोरी खाऊ घालावी. िवरोधी िमऽांना पण बोलावून ही कचोरी खाऊ घालावी. या पदाथार्चा वारं वार आःवाद घेतल्याने नेता ूकाशझोतात राहतो. कधी कधी ही कचोरी जाःत खाण्यात आली तर पक्षातून काढू न टाकण्याचा धोका संभवतो. माऽ यामुळे खाणारा घाबरत नाही. वडा, कचोरी खा आिण लोकशाही वाचवा! ूा . अरुण पाथस कर , कु ट्टी , नागपू र .

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/vachak.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ सं क ल्प ! संकल्प करायच्या हं गामात ते करावेत. आिण मोडायच्या मोसमात ते मोडावेत. तसे हे दोन्ही हं गाम एका पंधरवडय़ापुरते असतात.

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india

त्यामुळे संकल्प करणं तसं फारसं कठीण नसतं. संकल्प हा जरा भारदःत शब्द झाला. मराठीत याला ‘काही तरी मनाशी ठरवणं’ असंह ी म्हटलं तरी चालतं. पण नुसतं मनाशी ‘ठरवण्यात’ काहीच गंमत नाही. त्याला संकल्प म्हटलं की काही तरी राष्टर्ीय कायर् वाटू लागतं!

साधारणपणे वषर् सरता सरता संकल्प आकार घेतात. जाहीरही होतात. नवं वषर् उजाड आठवडा उलटे तोवर ते मोडतातही. तसा भलताच नािशवंत माल हा! चालू आठवडय़ात अशा मोडलेल्या संकल्पांचा ूचंड मोठा ढीग साचला असणार . अथार्त आपल्या मत्यर् दृष्टीला तो िदसणार नाही. पण मग मोडलेल्या गोष्टींच ं काय होतं? संकल्प असे िदसत असते तर भंगार डे पोसारखे ‘संकल्प डे पो’सुद्धा ठायी ठायी िदसले असते. असो. कुणी डायरी िलहू पाहातं. कुणी िनयिमत िहशेब िलहायचं ठरवतं. कु णी लग्नाचं ‘मनावर ’ घेतं. कु णी नोकरीवर ‘लाऽऽथ’ मारून पुढे जाण्याचा िनश्चय करतं. यंदा इन्कम टॅ क् सचं ूकरण (म्हं जे फॉमर् १६, िरटन्सर् वगैरे हो!) मागीर् लावलंच पािहजे, असाही संकल्प असू शकतो. िसगारे ट तर जेवढय़ांदा ओढली जाते, िततक्यांदा ती सोडण्याचा संकल्प होत असेल. ‘नटसॆाट’मधलं आप्पासाहे ब बेलवलकरांच ं वाक्य आठवतंय- ‘‘हॅ , िसगारे ट सोडणं काय कठीण आहे ? मी अनेकदा सोडलीय आहे िसगारे ट!!’’ थोडक्यात संकल्प करणं ही सोपी गोष्ट आहे . तो तडीला नेण ं ही जवळपास अशक्यतेच् या ूांतातली गोष्ट! आता असले मोडणारे संकल्प माणसं मुळात का करतात हे िवचारण्यात मतलब नाही. संकल्प करणं ही मानवाची जबरी खोड आहे . शेकडय़ातले अठ्ठय़ाण्णव संकल्प अध्यात मध्यात मोडणं ही अगदी नैसिगर्क गोष्ट आहे . आपलं ‘हसं’ होईल, या भीतीनं काही लोक आपले संकल्प जाहीर करत नाहीत इतकंच. पण काही ‘संकल्प’ ःवतच एक मजेदार जाहीरनामा असतात. नव्या नव्या वषार्ंच् या कॅ लेंड रातल्या लाल-लाल सुट्टय़ा तपासत असताना परवा भल्या सकाळी िखडकीतून खाली पािहलं, तर.. दोघे-ितघे बोदल्या शरीराचे शॅ कसूट घामाझोकळ अवःथेत पळताना िदसले. हाताचे पंजे लटकलेल.े केस अःताव्यःत. पाठीवर घामानं उतरलेला दिक्षण अमेिरके चा नकाशा. बगला िभजलेल्या. पायात नवे कोरे खेळ-जोडे . म्हटलं, चला, नवे संकल्पवीर िदसताहे त! दोन जानेवारीपासून रोज जॉिगंग! दोन जानेवारीचा मुहू तर् फार व्यावहािरक कारणासाठी. एकतीस िडसेंबरच्या राऽी जागरण होतं िन एक जानेवारी ही अॅिसिडटीची तारीख असते. आता अशा िवलक्षण डोके िःथतीत सक्काळी उठू न धावायला कोण जाईल? म्हणून दोन जानेवारी! असा सोयीने ठरवलेला संकल्प हमखास नऊ जानेवारीपयर्ंत ‘डे पो’त जातो. तुम्ही जर असा काही संकल्प के ला असेल, तर तो ‘डे पो’त जाणार नाही याची काळजी घ्या! बाकी संकल्प ही चीज तशी दुदैर्वीच. कारण तुम्ही िजवाच्या करारानं तो तडीला नेलात, तरी संकल्पाचं कौतुक होतच नसतं कधी! — ते बे िडट तुमच्या ‘िजद्दी’ला जातं! लगे रहो!!

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

loksatta.com/lokprabha/…/tathya.htm

1/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ चह ा आ ि ण चचार्

एसडीएम हा शॉटर् फॉमर् अलीकडे िसनेमा ूेमींमध्ये परवलीचा शब्द झाला आहे . एसडीएम म्हणजेच डॅ नी बॉयलचा येऊ घातलेला बहचिचर् त िसनेमा ःलमडॉग िमलेिनयर . या िचऽपटाचे िदग्दशर्न हॉलीवुड चा ूख्यात िदग्दशर्क डॅ नी बॉयल यांनी के ले असून, िनिमर्ती ु सुद्धा हॉलीवुड चीच आहे . येत्या २३ जानेवारीला हा िचऽपट सवर्ऽ ूदिशर्त होत आहे . ूदशर्नापूवीर्च या िचऽपटाची चचार् जोरदार रं गू लागलेली आहे . नेमकं काय आहे या िचऽपटात हे जाणून घेऊया िचऽपटाच्या को-िडरे क् टर आिण कािःटं ग िडरे क् टर लवलीन टं ड न यांच् याकडू न. ूभ ा कुं भार -कु ड के कािःटं ग िडरे क् टर आिण को-िडरे क् टर यात नेमका फरक काय आहे ? या ूोजेक् टमध्ये तुम्ही कशा सामील झाल्या? िचऽपटासाठी पाऽांची िनवड करणं हे कािःटं ग िडरे क् टरचं मुख्य काम असतं. पण , यासाठी मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

पटकथेतील ूत्येक पाऽ कसं आहे याचा िवचार करून त्याच भूिमकेला साजेसा आिण सहजसुलभ अिभनय करणारी व्यक्ती शोधणं ही महत्त्वाची जबाबदारी आहे . ही जबाबदारी पार पाडण्यासाठी तुमची नजर सजग हवी. कु ठलीही व्यक्ती पाहताना ही व्यक्ती काय करू शके ल िकं वा याच्यात काय टॅ लेंट आहे , हे ओळखणं गरजेच ं आहे . तरच तुम्ही त्याची िनवड करू शकाल. साध्या सोप्या शब्दात सांगायचं तर कािःटं ग िडरे क् टरचं मुख्य काम म्हणजे अगदी योग्य व्यक्ती योग्य त्या जागेवर आणून बसवणं. याआधी मॉन्सून वेिडं ग, व्हॅ िनटी फे अर, टिमर्नेटर याकरता कािःटं ग िडरे क् टर म्हणून काम केलं होतं. त्यामुळे या िचऽपटासाठी सुद्धा हे काम करण्याची संधी मला िमळाली. को-िडरे क् टर म्हणजे िचऽपटाला िदशा दाखवणारा एक मागर्दशर्क. एसडीएमचे मुख्य िदग्दशर्क ूख्यात डॅ नी बोएल आहे त. परं तु एसडीएम या िचऽपटाची पटकथा भारतावर आधारीत असल्याने त्यांना आपल्या भारताची संःकृ ती, ितथल्या ूत्येक ूातांची भाषा आिण सवार्त महत्त्वाचं म्हणजे इत्यंभूत मािहती असलेली व्यक्ती हवी होती. िचऽपटाचा जवळपास सवर् बू लंड नवरून आला होता. भारतात िचऽपट बनिवण्यासाठी त्यांनी को िडरे क् टर म्हणून माझी िनवड केली. एसडीएमची ूदशर्नापूवीर्च बढयाच मोठय़ा ूमाणावर चचार् आहे . या िचऽपटाचं वेगळेपण नेमकं कशात आहे ?

हा िचऽपट िवकास ःवरूप यांच् या ‘क्यु अॅण्ड ए’ या कादं बरीवर आधारीत आहे . या िचऽपटातील कथा ही भारतातील पिरिःथतीशी बढयाच अंशी िमळतीजुळती आहे . आपण कायम एका ठरािवक चौकटीत काम करण्यासाठी आमही असतो. परं तु चौकटीबाहे र जाऊनही नवीन काहीतरी लोकांना दाखवावं, जेण ेकरून त्यांच् या ज्ञानात भर पडे ल ही धडपड मी डॅ नी बॉयलमध्ये पािहली आिण म्हणूनच ूदशर्नाआधीच या िचऽपटाची चचार् ूत्येकाच्या तोंडी आहे . एसडीएमचा िवषय भारताशी संबंिधत असला तरी यावर काम करणारी बहसं ु ख्य माणसं ही लंड नमधील आहे त. त्यांना या िवषयाला महत्त्व का द्यावसं वाटलं हे , तुम्हाला हा िचऽपट पािहल्यावरच उमगेल. िचऽपटाच्या पटकथेिवषयी काही सांगाल.. ही झोपडपट्टीत राहणाढया मुलाची कथा आहे . तो कधी शाळेत नाही गेला. पण आयुंयाचा खरा धडा त्याने याच झोपडपट्टीत िगरवला. खढया अथार्ने तो आयुंय जगला तो याच झोपडपट्टीत. तीन पाऽ या िचऽपटात आहे त. पण, ही पाऽं आिण त्यांचा संघषर् पाहताना कु ठे ही त्यांच् याबद्दल सहानुभूती िनमार्ण व्हावी असा ूयत्न करण्यात आला नाही. एक माऽ खरं की आजही अशा ूकारच्या घटना घडतात, हे आपल्याला या िसनेमातून कळतं. अशा म्हणजे नेमक्या कशा घटना. ते तुम्हाला िचऽपट पािहल्यावरच कळेल. आता इतकंच सांगते, हा िचऽपट ःवत:मध्ये एक वेगळेपण िसद्ध करणारा नक्कीच आहे . ूत्येक भारतीयालाच नाही तर ूत्येक व्यक्तीला यातून बोध िमळेल याची मला खाऽी आहे . एसडीएमसाठी कािःटं ग आिण को िडरे िक्टं ग करताना दोन्हींपैकी अिधक आव्हानात्मक तुम्हाला काय वाटलं.. अथार्तच कािःटं ग. डॅ नी बॉयलबरोबर सतत सल्लामसलत करून काम करावं लागत होतं. या िचऽपटातील कािःटं ग ही खूप महत्त्वाची बाजू आहे . त्यात कुठे ही तडजोड के लेली नाही. आम्हाला हवे तसे कलाकार शोधण्याकरता तब्बल सहा मिहने मुंबई , िदल्ली, जयपूर , कोलकता, बंगलोर असा जवळपास अधार् अिधक भारत िपंजून काढला. तीन पाऽ. या ूत्येक पाऽाच्या तीन ःटे जेस. बालपण , कुमारवय आिण तरूणवय. हे सवर् एकाच वेळी दाखवताना कु ठे ही िलंक तुटू द्यायची नव्हती. मुख्य म्हणजे त्यांच् या िदसण्यातही साम्य हवं. लहानपणी वागणारा मुलगा आिण कुमारवयात वागणारा मुलगा भले िनराळा असला तरी कुठे ही ही पाऽ िवसंगत वाटू द्यायची नव्हती. आिण हीच खरं तर तारे वरची कसरत होती. यातील दोन मुलं तर मुंबईच्या मािहम झोपडपट्टीतील आहे त. सात वषार्ंचा अझर आिण रूबीना यांना पाहताक्षणी मला कुठे तरी जाणवलं की ही एसडीएमची पाऽं आहे त. मी सवार्त आधी त्यांच् या पालकांना भेटले. त्यांची मुलं िचऽपटात काम करतील का हे िवचारलं आिण त्यासाठी त्यांच ं मन वळिवण्याचा ूयत्न केला. या नवख्या मुलांकडू न काम कशा पद्धतीने करून घेतलं.. झोपडपट्टीतली मुलं काय काम करणार असा ूश्न मला अनेकांनी िवचारला. पण मी तर म्हणेन की, एखादी गोष्ट ूत्यक्षात उतरण्यासाठी ती अनुभवावी लागते. म्हणूनच अझर आिण रुबीना या दोघांची िनवड झाल्यावर आमच्यावर सवार्त महत्त्वाची जबाबदारी होती ती या मुलांवरचं दडपण दूर करणं. आम्ही त्यांना त्यांच् या लाईफःटाईलपासून अिजबात वेगळं ठे वलं नाही. त्यांना कुठे ही कमीपणा जाणवू नये याची खबरदारी िटममधील ूत्येक मेंबर घेत होता. त्यांनी काय करावं, कसं करावं हे डॅ नी बॉयल मला

loksatta.com/lokprabha/…/tea.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com

कुठे ही कमीपणा जाणवू नये याची खबरदारी िटममधील ूत्येक मेंबर घेत होता. त्यांनी काय करावं, कसं करावं हे डॅ नी बॉयल मला सांगत मी तशाूकारे त्यांना वागून दाखवत असे. आम्ही जणू एकजीव झालो होतो. या सवर् काळात आम्ही भांड ायचो, खेळायचो, एकमेकांच े आम्ही जणू िमऽच झालो होतो.

खलनायकाच्या भूिमके साठी अिनल कपूर यांच्यावरच का िशक्कामोतर्ब के लं त्यांच् याबरोबरचा कामाचा अनुभव.. अिनल कपूर िटिपकल भूिमकेत अडकून राहणारे नाहीत. सवार्त ूथम आम्ही या गोष्टीचा िवचार के ला आिण त्यांना िःबप्ट वाचायला िदली. वाचताक्षणी त्यांनी लगेच होकार कळवला. िनव्वळ १०० िदवसांत आम्ही हा िचऽपट पूणर् केला. खूप गुपचूप काम केलं. फारसा गाजावाजा न करता आम्ही शुिटं ग आटोपलं. िचऽपटात मुंबई आिण आग्ेाचं शुिटं ग पाहायला िमळेल. िशवाय डॅ नी बॉयल आिण अिनल कपूर एकाच वयाचे असल्याने काम करताना अिधक मजा आली. कु ठे ही दडपण नसल्याने शुिटं ग करताना एकमेकांच् या िवचारांची दे वाणघेवाण मोठय़ा ूमाणावर झाली. या िचऽपटाचं बहसं ु ख्य शुिटं ग धारावीतच झालंय.. हो. धारावी म्हणजे ूत्यक्षात एक वेगळी दुिनया आहे . हे एक अनोखं जग आहे . या जगात सवर् काही आहे . आज आपण जे काही सकाळी उठल्यापासून ते राऽी झोपेपयर्ंत उपयोगात आणतो ते सवर् याच दुिनयेतून आपल्याला िमळत असतं. साधी टु थपेःट असो की राऽी झोपताना अंगावर घेण्यासाठी घेतलेली चादर असो.. या ूत्येक वःतूचा धारावीशी काही ना काही संबंध आहे . ही दुिनया खोटय़ांची नाही. या दुिनयेत एक खरे पणा आहे . कमवायचं आिण त्यावर आपलं कुटूं ब चालवायचं असं यांच ं लाईफःटाईल आहे . येण ारा ूत्येक िदवस हा त्यांच् यासाठी एक आव्हान घेऊन येत असतो. इथल्या ूत्येक िदवसाची नजाकत काही औरच आहे . आम्हाला एसडीएममध्ये जे दाखवायचंय ते सवर् या एका दुिनयेत आम्हाला िमळालं म्हणूनच आम्ही धारावीची िनवड के ली. मुख्य म्हणजे इतका संघषर् असूनही इथले लोक सजग आहे त. आम्ही शुिटं ग करण्यासाठी गेल्यावर ते आम्हाला म्हणाले, प्लीज हमें बेकार और लाचार मत िदखाईए.. हे ऐकू न तर आम्ही अवाक् झालो. यांच् यापुढे आपण काही बोलण्याची गरज आहे का.. ितथली गरीबी हे एक डायमेन्शन आहे .

एसडीएम मध्ये आम्हाला अशाच दुिनयेच े काही पैलू दाखवायचे होते. या िचऽपटात ूामुख्याने नॅचरल लाईटःचा वापर अिधक ूमाणात करण्यात आला. याचं काय कारण .. नॅचरल लाईट जीवनाच्या अिधक जवळ जाणारी आहे . आम्हाला िचऽपटात कुठे ही भंपकपणा िकं वा खूप काही आिटर् िफशयल दाखवायचं नव्हतं. जे सामान्य माणसाच्या आयुंयात आहे तेच दाखवायचं होतं. म्हणून िचऽपटात आिटर् िफशअल लाईटचा वापर आम्ही टाळला. िशवाय हा िचऽपट अिधकािधक लोकांपयर्ंत पोहोचावा म्हणून मी ःवत: सवर् कलाकारांना परत बोलावून िहं दीत डिबंग करून घेतलं. २३ जानेवारीला तो िहं दीतूनही पाहायला िमळेल. िचऽपटािवषयी तुमच्या अपेक्षा काय आहे त.. आिण ऑःकर .. ऑःकर िमळणं आमच्या हातात नक्कीच नाही. ते रिसक ूेक्षकच ठरवतील. पण िमळाला तर कु णालाही आनंद होईल. तसा मलाही होईल. अपेक्षा नक्कीच खूप जाःत आहे त. िचऽपट बनवताना के वळ काम आिण वेगळ्या धाटणीचा िचऽपट बनवायचा इतकाच मुद्दा समोर होता. पण आज िचऽपट पूण र् झाल्यावर लोकांकडू न यािवषयी बरं च काही ऐकायला िमळतं तेव्हा इतकं च म्हणावंसं वाटतं, जो सोचा उससे बहोत ज्यादा िमला. आज िहं दी िचऽपटही कात टाकू लागलाय, याबद्दल तुमचं मत काय.. तुमचे आवडते िचऽपट.. मी सवर् भाषांमधील िचऽपट पाहते. मराठीत श्वास आिण अमोल पालेकर यांनी बनवलेला अनाहत हे िचऽपट मला खूप भावले. बंगलातील बुद्धदे व दास, सत्यिजत रे यांच् या कलाकृ ती खरोखरच ूभावी आहे त. माझे आवडते िहं दी िचऽपट बरे च आहे त. बंिदनी, शोले, सत्या.. आज िहं दी िचऽपटसृष्टी बदलतेय ही खरं च खूप आनंदाची बाब आहे . आज आपल्याला िहं दी िचऽपटसृष्टीत नवीन बदल बरे च िदसत आहे त. या नवीन बदलांच ं खरं तर आपण ःवागतच करायला हवे. जे काही चांगलं ऐकायला िमळेल ते आवजुर्न पाहायला हवं आिण दुसढयांनाही सांगायला हवं. म्हणजे त्या कलाकृतीला ूोत्साहन िमळेल. ूत्येक व्यक्तीमध्ये काहीतरी ःपेशल असतं फक्त त्याचा शोध लागायला काही अवधी हवा असतो. आज अनेकांना आपलं टॅ लेंट िसद्ध करण्याची संधी िमळतेय. तुमचा ऑल टाईम फेविरट िचऽपट कु ठला.. तुमची व्यक्तीरे खा कशाशी िमळतीजुळती आहे , असं वाटतं.. मला नावीन्य आिण खरे पणाची ओढ अिधक आहे . साहे ब िबवी और गुलाम हा माझा आवडता िचऽपट.. मीरा नायर यांनी मला कािःटं ग िडरे क् टर म्हणून ॄेक िदला. साहे ब िबवी और गुलाम सारखा िचऽपट मी िकती वेळा पाहू आिण िकती नको असं होतं. आत्तापयर्ंत मला जे आवडलं तेच मी केलं. मला ःवत:ला िनदेर् शक बनायचं होतं. त्यामुळे मला जे रूचेल, जे पटे ल तेच मी के लं आिण यापुढेह ी करत राहीन. ए आर रे ह मान माझे आवडते संगीतकार आहे त. त्यांची िदल से, ताल या िचऽपटातील गाणी माझी फेवरीट आहे त. म्हणूनच मोकळ्या वेळात काय करावं हा ूश्न मला कधीच सतावत नाही. सािकया आज मुझे नींद नहीं आऐगी सुना हैं तेर ी मेह िफल में रस जगा है .. माझी ही कॉलर टय़ुन सुद्धा माझ्या आयुंयाच्या जवळ जाणारी आहे ..

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/tea.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ फु ल्या @ड ॉट कॉम

वःतुत: मंदीने बाजारात येणे ही काही आमच्यासाठी बातमी होऊ शकत नाही. आमची मंदी कायम बाजारातच असते. (ितचा जन्मदाता तेथ े पावसाळ्यात पालेभाज्या, िहवाळ्यात मटार आिण उन्हाळ्यात कांदेबटाटे िवकतो. असो!) अशी ही मंदी आंतरराष्टर्ीय हलचल िनमार्ण करू शकते, याचा आत्यंितक िवःमय वाटू न आम्ही कमालीचे िनराश झालो. िनराश होण्यामागचे कारण म्हं जे आपल्या शेजारच्या आळीतील मंदी जगभरातल्या ब्यांका बुड वते, कं पन्या बंद पाडते, नोक ढया घालवते, आिण इतका हाहाकार घडवून आणल्यानंतरही ितजला अटक केली जात नाही, हे काय आहे ? हे का कायद्याचे राज्य आहे ? ही का अथर्व्यवःथा आहे ? ही का लोकशाही आहे ?

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Send Flowers to

चालू जग मंदीचे असल्याने आम्ही मंद उजेड ात आत्यंितक मंद वेगाने सदरील मजकू र िलहीत आहो. (मंदबुद्धीने? कोण म्हणाले ते? िगरफदार करा त्यांना!) यच्चयावत सवर् ूिसद्धीमाध्यमे ‘बाजारात मंदी, बाजारात मंदी’ असा उच्चरवात आरडाओरडा करीत असताना गािफलपणे आम्ही िपशवी हातात धरून बाजारात फे रीदे खील मारून आलो. शेजारच्या आळीतील मंदा मोरे कोळंबीच्या वाटय़ासाठी कोळणीशी महायुद्ध छे ड ताना पाहन ू आम्हास वाटले की, हीच ती मंदी!! ‘मंदे, बस कर तुझे धंदे’ असे अखेर त्या कोळणीने हातातील रावस मासा गदे सारखा उगारून म्हटले तेव्हा आम्हास ूसंगाचे गांभीयर् ध्यानात आले, आिण माघारी िफरलो. तथािप, वषार्ंनुवषेर् ही मोढयांची मंदी येथ े तेथ े िफरत असता, आत्ताच ही येवढय़ा ‘हे ड लायनी’ कशा घ्यायला लागली? असा ूश्न आमच्या मनात उभा राहणे साहिजक होते. वःतुत: मंदीने बाजारात येण े ही काही आमच्यासाठी बातमी होऊ शकत नाही. आमची मंदी कायम बाजारातच असते. (ितचा जन्मदाता तेथ े पावसाळ्यात , पालेभाज्या िहवाळ्यात मटार आिण उन्हाळ्यात कांदे-बटाटे िवकतो. असो!) अशी ही मंदी आंतरराष्टर्ीय हलचल िनमार्ण करू शकते, याचा आत्यंितक िवःमय वाटू न आम्ही कमालीचे िनराश झालो. िनराश होण्यामागचे कारण म्हं जे आपल्या शेजारच्या आळीतील मंदी जगभरातल्या ब्यांका बुड वते, कं पन्या बंद पाडते, नोक ढया घालवते, आिण इतका हाहाकार घडवून आणल्यानंतरही ितजला अटक के ली जात नाही, हे काय आहे ? हे का कायद्याचे राज्य आहे ? ही का अथर्व्यवःथा आहे ? ही का लोकशाही आहे ? ही का.. जाऊ द्या! एकं दरीत मंदी हा िवषय कळायला मराठी राज्यकत्यार्ंना कळायला थोडा वेळ लागणार हे मान्य. पण संपूण र् दे शभरात मंदीच्या लाटे ची कल्पना कुणास आली नाही, हे पटणेह ी िततके च अवघड . माजी अथर्मंऽी पी. िचदं बरम यांनीही ‘मंदी नाहीच्चे’ अशी आरोळी ठोकू न गृह खात्यात उडी मारली. डॉ.

मनमोहन िसंग हे तर मंदी ही काल्पिनक गोष्ट असल्याचेच आत्ता आत्तापयर्ंत बोलत होते. मंदीबाबत कु णीही काहीही िवचारले तरी ही मंड ळी ’मंदी? कुठाय मंदी’ असे िवचारून हात वर करत असत. मग नोकढया का जातात? कारखाने बंद का पडताहे त? दुकाने ओस का पडत आहे त? िखशात पैसा का येत नाही? शेअरबाजार का बोंबलतोय? याची धड कारणं काही कु णी सांगत नाही. वरील सारे ूकार घडताना िदसत असूनही आम्ही िनमूट होतो. लागते कडकी एखादे वेळी, त्यात काय एवढं . तेवढी वेळ िनभावून नेली की पुढची एक तारीख येतेच. कडकीवर उत्तम उपाय म्हणजे घरच्या घरी वरणभात खाणे हा होय. तशी कडकी आली असेल असे आम्हाला वाटले होते. पण हे शेवटी मंदीचे कारःथान िनघाले. बाकी काही म्हणा, मंदी एवढे उपदव्याप करील, असे आम्हाला मुळीच वाटले नव्हते. ितचा बाप परवा आमच्या िपशवीत पाव िकलो मटार भरताना ‘ही बया इकून खानार मला, सायेब’, असे म्हणून गेला होता खरा, पण ते आम्ही फारसे मनावर घेतले नव्हते. पोटच्या लेकीला इसाळ येऊन बापाने चार िशव्या हासडल्या तर मनावर घ्यायचे नसते. परं तु च्यानले, वतर्मानपऽे, मािसके , िनयतकािलके सारी जणे मंदीवर तुटून पडली तेव्हा गप्प राहणे आम्हाला शक्य नव्हते. सारे खापर मंदीवर फोडू न आम्हीही मोकळे झालो. मंदीचे हे कारःथान काहीही करून हाणून पाडण्याचा िनश्चय करून आम्ही तडक नविनवार्िचत अथर्मंऽी आिण आमचे िमऽ िदलीप वळसे-पाटील यांना गाठले. वळसे-पाटील आजकाल गॉगल लावून िफरतात. चार वषेर् वीजमंऽी होते. लोडशेिडं गमुळे अंधाराची सवय झालेली. आता एकदम ूकाशात आले आिण डोळे िदपले! ‘‘िदलीपराव, नमःकार .’’ - आम्ही. ‘‘कोण ? या, या!’’ िदलीपराव म्हणाले, ‘‘काय काढलं?’’ ‘‘अहो, या मंदीचं काय करणार आहात?’’ ‘‘मंदी? कुठाय मंदी?!..’ िदलीपरावांनी गॉगल कपाळावर सरकवत डोळे बारीक करीत िवचारले. आम्ही ‘‘बा-जा-रा-त’’ असे सांिगतले. ‘‘घ्या, खुळे की काय तुम्ही? अहो, मंदी-िबंदी कु छ नहीं! आपण नंबर वन राज्य आहोत. आपलं कजर् कमी करण्याचे ूयत्न चालू आहे त. आिथर्क पत चांगली आहे . एक वीज सोडली तर बाकी सगळं व्यविःथत आहे .’’ ‘‘अहो, पेपरात येतंय ते काय उगीच? चॅनलवाले बोंबलताहे त ‘बाजारात मंदी, बाजारात मंदी’ म्हणून!’’ आम्ही खुलासा केला. कोण कुठली मंदी तेह ी हळूचकन सांगून टाकले. ते ऐकू न िदलीपराव अंमळ िचंतेत पडले. ‘‘असं म्हणता? पण मग तो लॉ अॅण्ड ऑडर् रचा ूश्न आहे . जयंतराव पाटलांना गाठा! फाइल त्यांच् याकडे च असणार !’’ अथर्मंत्र्यांनी असे हात झटकल्यावर आम्हाला जयंतरावांना गाठणे भाग होते. तसे आम्ही तडक गेलो आिण सगळी कहाणी िवशद केली

loksatta.com/lokprabha/…/fulya.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com केली. ‘‘बाप रे ! ूकरण फार गंभीर िदसतंय.’’ जयंतराव म्हणाले, ‘‘हे नक्की अितरे क् यांच ं कारःथान आहे . मी सांगतो! व्यापाढयांमध्ये दहशत माजवणाढया या ूवृत्त ीचा बीमोड के ल्यािशवाय राहणार नाही.’’ ‘‘ूवृत्त ी नाही. अहो, मंदी.. मंदी!’’ ‘‘मंदी ही ूवृत्त ीच आहे . ती समाजाला लागलेली कीड आहे . आम्ही सगळे पुर ावे पािकःतानला दे ऊ. आमचा तपास योग्य िदशेने सुरू आहे ..’’ जयंतरावांनी तोफा डागल्या. पण नेम साफ चुकल्याचे आमच्या ध्यानी आले. माणूस इतक्या चटकन भाषा िशकू शकतो? काल-परवापयर्ंत अथर्खाते ताब्यात असलेल्या गृह ःथाला ‘मंदी’चा अथर् लागू नये याचा आम्हास अचंबा वाटला. मंऽालयभर आम्ही तळमजला ते सहावा मजला असंख्य चकरा मारल्या. बाजारात मंदी आल्याचा कु णासही पत्ता नव्हता. तळमजल्यालाच ‘लोकराज्य’च्या िनमार्त्या आिण सरकारी जनसंपकार्चा पसारा सांभाळणाढया मिनषा म्है सकर (आयएएस) , तडफदार , बुिद्धमान अिधकारी, हसणंबसतात. त्या नुसते आमच्याकडे पाहन ु ू हसल्या, तरी आम्हाला न्यूनगंड येतो! येवढी हशार ! ‘ बसणं बोलणं कसं एकदम कॉपोर्रे ट आिण आम्ही तीन िदवस आंघोळ न के ल्यासारखे मंदीचा यांच् याशी काय संबंध अं?’ असा सवाल (ःवतलाच) करत आम्ही आमचे जुने िमऽ आशुकराव चव्हाण यांना भेटून आलो. ‘‘कसली मंदी घेऊन बसला, राव?’’ डावीकडची फाइल उजवीकडे हापटत आशुकराव म्हणाले, ‘‘आत्ता तर तेजीचे िदवस सुरू झाले! हाहाहाहा!!’’ सीएमसाहे बांनी िवनोद के ल्यामुळे सवार्ना खदखदून हसणे भाग पडले. आम्हीही (रं गलेले दात न दाखवता) तोंड दाबून हसलो. नुकताच सत्ताबदल झालेला असल्याने इथे मंदीचा थांगपत्ता नाही, हे ताडू न आम्ही मंऽालयाबाहे र पडत असतानाच ितथे एक दाढीवाले ‘‘बाजारात मंदी नाही, हे फक्त आिथर्क अिरष्ट आहे ’ असे मोठय़ामोठय़ाने सांगत होते. आम्ही कान टवकारले. हे ज्येष्ठ सद्गहःथ ृ अथर्तज्ज्ञ आिण पुण े िवद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. नरें ि जाधव! ‘‘नमःते सर..’’ ‘‘हे पहा, मंदी मंदी म्हणून उगाच बोंबलू नका. हा शुद्ध कांगावा आहे . इथं काहीएक िबघडलेलं नसताना उगाच काय मंदी मंदी करता?’’ डॉक्टर जाधव गुरकावले, ‘‘हे असलं ओरडत बसलात तर ‘लांड गा आला रे आला’ गोष्टीसारखं होईल, सांगून ठे वतो!’’ ‘‘म्हं जे काय होईल, सर?’’ आम्ही. ‘‘म्हं जे लांड गा.. आपलं मंदी येई ल!’’ डॉ. जाधव म्हणाले, ‘‘आपला भारत एकदम सेफ आहे . मंदी ूूफ! कळलं?’’ शेजारच्या आळीतली मोढयांची मंदी कोळंबीसाठी िकती भयानक भांड ण घालते, हे त्यांना आम्ही सांगू लागलो. बाजारात मंदी शंभर टक्के असून आम्ही ूत्यक्ष ितजला पािहली असल्याचे सांिगतले. िविचऽ नजरे ने पाहात डॉ. जाधव तेथन ू लगबगीने काहीही न बोलता िनघून गेल.े जणू काही आम्ही वेड गळासारखे बोलत आहो! पोिलस ःटे शनातदे खील जाऊन आलो. परं तु मंदीची तबार कु णी िलहन ू घेई ना! बाजारात मंदी आलेली असूनही कोणीच आपले ऐकत . , ? , नाही अरे रे काय होणार या दे शाचं अंगास घाम फुटला हातपाय थरथरू लागले. घशास कोरड पडली. मःतक घुमू लागले. तशाही िःथतीत आम्ही ‘‘वाचवा, वाचवा! बाजारात मंदी, बाजारात मंदी!’’ अशा आरोळ्या ठोकत रःत्यात धावू लागलो, आिण .. आमच्यादे खत आमच्यासमोरून साक्षात मंदी चालत येत होती! आमचे अवसानच गळाले. ‘‘काय बगतोस टकटका?’’ - मंदीने िवचारले. आमच्या मुखातून शब्द फुटे ना. ‘‘कदी बिगतलं नौतंस का?’’ ‘‘बघतोय.. बघतोय ना!’’ ‘‘मग बोंबा कशाला मारतो? कंप्लेन के लीस नं, माझी?’’ मंदी बोलू लागली, ‘‘मी तुला तरास दे नार नाही, माझ्या बाळा!’’ च्या मारी! हे काय? ‘‘फु टकी कवडी नाही, तुज् या िखशात. तुझ्या नादाला कशाला लागू?’’ मंदी हसून म्हणाली, ‘‘ज्याच्याकडं तेजी असती, त्याच्याकडं च मंदी जाती! कळलं का काही?’’ डोक्यावर टप्पल मारून मंदी मंद मंद पावलं टाकत, मुरके मारत िनघून गेली. आम्ही म्हटले, चला िजवावर बेतले, ते टपलेवर िनभावले! — आपल्या भारताचे हे अगदी असेच झाले आहे .

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/fulya.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ कव्ह र ःटोर ी . कॅलेण्डर हा आपल्या आयुंयाचा एक अिवभाज्य भाग झाला आहे माऽ कॅ लेण्डरच्या घिटका पळांच ं आिण िदनांकांच ं अंकगिणत माऽ आपल्याला माहीत नसतं. आयुंय िभंतीला लटकवणाढया मिहन्यांच् या िदनमानाचा हा मिहमा.

पर ाग पाटील

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

नाटक, िदवाळी अंक आिण िभंतीवर लटकलेलं कॅ लेंड र हे मराठी माणसाचे वीक-पॉइण्ट्स. जगाच्या पाठीवर कु ठे ही गेला तरी मराठी माणूस नाटक करणारच आिण नाटकातलं मराठी माणसाचं घर दाखवायचं तर िभंतीवर कालिनणर्य िदसलं की मराठी माणसाचं घर आपोआप एःटॅ िब्लश होतं. आपल्या िभंतीला कॅ लेंड र लटकवलंय की आपली आयुंयच कॅलेंड रला लटकवलीएत हे कळायला मागर् नाही. कॅलेंड रिशवायच्या जगाचा आता आपण िवचारही करू शकणार नाही. िभंतीवरल्या कॅ लेंड रसह आता टे बलावरची, ऑिफसातली, कारमधली आिण पॉकेटातली कॅलेंड सर्ह ी आली. िम्डिजटल कॅ लेंड सर् आली ती मागे पडली आिण आता मोबाइल फोनमध्ये कॅ लेंड र आिण डोक्यावरून पाणी म्हणजे पंचांगही आलं. िदवाळी अंकांूमाणे महाराष्टर्ाचं कॅलेंड र उद्योगासाठीही आगळंवेगळं वैिशष्टय़ आहे . पंचांग आिण कॅ लेंड रची जी परं परा महाराष्टर्ाला लाभलीय ती इतर ूांतात क्विचत आढळते. महाराष्टर्ाला पंचांगांचा शंभर वषार्ंहू न अिधक वषार्ंचा इितहास आहे . िनणर्य सागर आिण दाते पंचांग ितथी आिण घिटका पळे सांगायचं काम इमाने इतबारे करत आले होते. मुहू तर्, आिण धमर्कायार्साठी गावातील लोक गुरुजींकडे जाऊन िवचारायचे. मग गुरुजीही पोथी काढू न ितथी मांडू न द्यायचे. गावगाडय़ाच्या अडीअडचणींना सहदे व-भाडळी ‘जातीनं’ धावून यायची. िॄिटश आमदनीत पाश्चात्य सौर कॅ लेंड र रुढ झालं. घडय़ाळ्याच्या काटय़ाला चाकरमानी आिण नोकरदार बांधला गेला. पक्ष पंधरवडय़ाचं गिणत जाऊन सप्ताह रुजू झाले. रिववारची सुट्टी िनवांत झाली. आिण तसं त्याचं आयुंय कॅलेंड रला लटकलं गेलं.

तेव्हा पुठ् ठय़ाची राजा रिववमार् पद्धतीची िचऽमय कॅ लेंड र अिधक असायची. लोणी खाणारा बाळकृ ंण िकंवा नाणी ओतणारी लआमी असं िचऽं आिण खाली तारखांच् या पांढढया पावत्यांचा ःटे पल के लेला दट्टा असायचा. तारीख उलटली की पावती फाडायची. बहतां ु श पावत्यांवर आकडे इं मजी आिण गुजरातीत असायचे. मुळात व्यापारी उपयोगासाठीच ती जाःत वापरली जायची. त्यानंतर ज्वेलसर् मंड ळी आपली कॅ लेंड र काढू लागली. तीही अशाच धरतीची. माऽ बँकांची आिण इतर िवत्तसंःथांची कॅ लेंड सर् आली आिण ती िभंतींची शोभा वाढवू लागली. मग त्याच्याशी िनगिडत ूितष्ठेच् या कल्पनाही येऊ लागल्या. िभंतींना िखळे ठोकून कॅ लेंड र लावणं हा ूदशर्नीय मामला असायचा. त्यात उपयुक्तता कमी असायची. चांगला कागद, चांगली छपाई आिण चांगलं िचऽ हे महत्त्वाचे िनकष. पूवीर् एकच िचऽ वषर्भर चालायचं. नंतर बाइं िडं गमध्ये सुधारणा झाली तशी उलटायची कॅलेंड सर् आली. दर मिहन्याला पानाला भोक पाडू न अडकवायच्या दोरीच्या आकडय़ाला त्यातून ओवून नवं पान झळकवण्याचा उद्योग सुरू झाला. मराठी िक्षतीजावर िनणर्यसागर हे कॅ लेंड र होतं. पुढे डे टपॅड मागे भिवंय हा पारं पिरक फॉरमॅट. बेळगावहन ू ूिसद्ध होणारं भाग्योदय हे आणखी एक कॅ लेंड र याच पद्धतीने भिवंय सांगणारं होतं. रबर ःटॅ म्प बनवणारे िशकेर् यांचाही साइड िबझनेस कॅ लेंड र छापणे हा होता. अथार्त या सगळ्याला व्यावसाियक पिरमाण नव्हतं. त्यामुळे छपाई ते माकेर्िटं ग सारं च साधं होतं. बँकांची आिण ज्वेलसर्ची कॅलेंड सर् िचऽमय असायची, पण ती कॉिम्प्लमेंटरी िदली जायची. दरम्यान दारूच्या कं पन्यांनी दरम्यानच्या काळात मादक मदालसांची रं गीत फोटोंची कॅलेंड सर् आणायला सुर वात के ली. अशा काळजावर सुढ या िफरवणारी अनेक कॅ लेंड सर् अनेकांच् या ःमरणात असतील. सध्या हा वारसा युबी मुपचे िवजय मल्या नेटाने चालवत आहे त. त्यांच् या

Immigrate to canada click he re

Send Flowers to

loksatta.com/lokprabha/…/cover.htm

िकं गिफशरच्या कॅलेंड रची लोक वाट पाहात असतात. ही कॅ लेंड र इं ड ःशी कॉपोर्रे ट िगफ्ट ःवरूपात होती. आधुिनक यशःवी कॅ लेंड र उद्योगाचं ौेय अथार्त र् र् ॅ

1/4

3/31/2009

Lokprabha.com

Send Flowers to india

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

कालिनणर्यला जातं. कालिनणर्य हे ॄॅण्ड म्हणून इतकं िःथरावलंय की कालिनणर्य हा कॅ लेंड रला ूितशब्द

म्हणूनच वापरला जातो. दादरच्या आयिडयल बुक डे पोच्या िऽवेण ीचे मंदार नेरुरकरही आजच्या कॅ लेंड र इं ड ःशीचं ौेय कालिनणर्यला दे तात. नेरूरकर सांगतात, ‘‘साळगावकरांनी लोकांना कॅलेंड र िवकत घ्यायला लावलं हे त्यांच ं सवार्त मोठं योगदान. हे फार अवघड काम होतं. तोपयर्ंत लोकांना कॅलेंड र ही फुकट िमळणारी गोष्ट होती. आमच्या आजोबांनीही १९७२ साली िऽवेणी या नावाने कॅलेंड र सुरू के लं होतं. दोनतीन वषेर् हे कॅलेंड र त्यांनी चालवलं. माऽ काऊंटरवर ते कॉिम्प्लमेंटरी िदलं जाऊ लागल्यामुळे व्यावसाियकदृष्टय़ा यशःवी ठरू शकलं नाही.’’ आजघडीचा कॅ लेंड रचा शें ड कसा आहे हे जाणून घेण्यासाठी अथार्त दादरसारख्या मध्यवतीर् िठकाणी िवबी केंि असल्याने मंदार नेरूरकरांच ं मत महत्त्वाचं ठरतं. कॅ लेंड रच्या िवबीचा शें ड सांगताना मंदार पुढे सांगतात, ‘‘साळगावकरांच् या कालिनणर्यचा अथार्तच मोठा वाटा आहे . कालिनणर्य ही लोकांची गरज िनमार्ण झाली आहे . काही अंकांबरोबर कॅ लेंड र मोफत िदली गेली आहे त. पण तरीही मोफतिशवाय कॅलेंड र िवकत घेणारा मोठा वगर् असतोच. कालिनणर्यिशवाय आता महालआमी, िनणर्यसागर , महाराष्टर् दशर्न, साईिनणर्य, कोकणदशर्न या कॅलेंड सर्ना चांगला ूितसाद िमळतोय. महालआमी कॅ लेंड रमध्ये महाराष्टर्ातील याऽा-जऽा वगैरे मािहती असल्यामुळे पिश्चम महाराष्टर्ात ते चांगलं खपतं. काही नवे ूयोगपण आहे त. पाकणीकरांच ं गझल या िवषयावरचं चांगलं कॅ लेंड र आहे . हे असे ूयोग दरवषीर् होत असतात. पण तेवढय़ापुरतेच. त्यात सातत्य असत नाही.’’ मंदार सांगत होते. सध्याच्या मंदीच्या पाश्र्वभूमीवर कॅलेंड र उद्योगाला काही झळ लागलीय का याचा अंदाज घेण्याच्या उद्दे शाने ूश्न िवचारला असता मंदार म्हणाले, ‘‘मंदीची झळ या कॅ लेंड र उद्योगापयर्ंत तरी आलेली िदसत नाही. थोडा खप अजून कमी आहे . पण त्याचं कारण लोक अजून मोफत कॅ लेंड रची वाट पाहातायत. आमच्याकडे कॅ लेण्डर हा वषर्भर खपला जाणारा ूकार आहे . मराठी कॅ लेण्डरसह ितथीतोरण हे गुजराती तर वैभवलआमी हे िहं दी कॅलेंड रही जोरदार खपतं. माऽ बँका आिण इतर संःथांनी यंदा पुन्हा ृी कॅलेंड र द्यायला सुरुवात के लीय. डायरी उद्योगावरही तसा पिरणाम िदसत नाही. एकतर डायरी हा ूितष्ठेचा आिण भेटवःतूचा ूकार असल्याने त्याचं माकेर् ट िःथर आहे . माऽ मोठा पिरणाम रोजमेळवर झालाय. रोजमेळ आता पूण र्त: बाजारातून बाहे र फेकले गेलेत. रोजच्या खचार्चा मेळ घालणारे कॉम्प्युटर सॉफ्टवेअर आल्याने त्यांच् या खपावर पिरणाम झालाय.’’ मंदार बाजाराचे िडटे ल्स सांगत होते.

कॅलेण्डरसोबत डायरीचंह ी मोठ माकेर्ट नव्या वषार्ंच् या सुर वातीला असतं. माऽ यंदा डायढयांच ं ूमाण घटलं असल्याचं मंदार नेरूरकर यांच म्हणणं आहे . ‘‘डायरीला कॉम्प्युटरची झळ लागलीय असं म्हणणं बरोबर नाही. पण डायरी िवकत घेण्याचं ूमाण घटलंय. नवीन डायढयाही बाजारात आताशा येत नाहीत. काही जुन्या डायढयाच पुन्हा आल्या आहे त. बाकी भेटीच्या डायढया सुरू आहे तच.’’ मंदार पुढे सांगत होते. कालिनणर्य ही िदनदिशर्का माकेर् ट लीडर आहे च. माऽ नेमक्या कोणत्या कारणांमुळे कालिनणर्य ही जागा पटकावू शकलं हे जाणून घेण ंह ी आवँयक होतं. कालिनणर्यचे जयराज साळगावकर यांच् याशी त्यािनिमत्ताने गप्पागोष्टी केल्या. कालिनणर्यच्या व्यावसाियक भरारीची कथा सांगताना जयराज सांगू लागले, ‘‘कालिनणर्यच्या आधी इतर कॅ लेण्डसर् होती. पण त्यांना माकेर्िटं ग ःटोरी नव्हती. कालिनणर्यने कॅलेण्डर व्यवसायात मुलभूत सुधारणा केल्या. पंचांगाचे शास्तर्ाथर् घिटका-पळांमध्ये िदलेले असत. कालिनणर्यने ते तासा-िमिनटात आणले. त्यामुळे सामान्य माणसाला गावच्या पुजाढयाकडे जाऊन ते जाणून घेण्याची गरज उरली नाही. त्याला ःवत:लाच ते कळायला लागलं. संकष्टीचा चंिोदय ९.३२ िमिनटांनी आहे हे तोच कालिनणर्य पाहन ू ताडू लागला. दुसरी महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे पंचांगाची जी अॅिॄिव्हएशन्स होती ती कालिनणर्यने सोपी केली. पंचांगात के वळ कृ . िलिहलेलं असायचं. कालिनणर्यने ते कृित्तका असं द्यायला सुरुवात केली. उ.भा. असं लोकांना कळायचं नाही. पण उत्तरा-भािपद असं पूण र् वणर्न द्यायला सुरुवात केल्यावर लोकांना ते आवडू लागलं. कन्सेप्चुअली हा िरफॉमर् होता. त्याचूमाणे पंचांग हे पाडवा ते पाडवा असं िदलं जायचं. कालिनणर्यने ते जानेवारी ते िडसेंबर असं केलं. त्यामुळे पंचांग आिण कॅलेण्डर या दोन वेगळ्या गोष्टींचा ब्लेण्ड कालिनणर्यने साधला. हे आमचं वेगळेपण ठरलं. आिण सवार्त महत्त्वाचं म्हणजे आम्ही कालिनणर्यमध्ये जािहराती घ्यायला सुरुवात केली. त्यामुळे ते एक मीिडया इन्ःशमेण्ट झालं. आधी कु णी जािहराती घेत नव्हतं आिण जािहराती घेण्यास सनातनी लोकांचा िवरोध होता. आता तेह ी घेतात. पण जािहराती घेतल्यािशवाय हा धंदा व्हाएबलच होऊ शकत नाही. िवबीतून पैसे फार कमी िमळतात. त्यावर हे चालणार नाही. त्यामुळे आम्ही जािहरात घ्यायला सुरुवात केली आिण जािहरात करायला सुर वात के ली. आम्ही टीव्हीवर जािहरात करायला सुरुवात के ली आिण मग या धंद्याचं ःवरूपच बदलून गेलं. जािहरात कधी करायची, कशी करायची, त्यासाठी टे िःटमनी कु णाची घ्यायची. आम्ही ॄॅण्ड अॅम्बेिसडर नेमले. सुर वातीला सुह ास जोशी, मग किवता लाड , अतुल परचुरे, अजय वढावकर आिण ूशांत दामले आमच्या ॄॅण्डशी िनगिडत झाले.’’ जयराज सांगत होते. कालिनणर्यची रचना पिहल्यापासून बदलली गेली नाही. ते त्याचं नेह मीच वैिशष्टय़ रािहलं आहे . त्याबद्दल सांगताना साळगावकर पुढे म्हणाले, ‘‘कालिनणर्यच्या रचनेचा िविशष्ट पॉइण्ट आहे . त्यासाठी जयंतरावांनी कमल शेड गेंना नेमलं होतं. कालिनणर्यची आयडें िटटी म्हणून आम्ही ते नंतर बदलले नाहीत. जे एकदा एःटॅ िब्लश झालं ते आम्ही नंतर बदललं नाही. कमल शेड गेंनी ते बदलायचा ूयत्न केला होता. माऽ त्यावर आमचा वाद झाला. पण त्यांना गमावून चालणार नव्हतं, म्हणून विडलांनी त्यांना िहं दी कालिनणर्यसाठी तो बदल करायला सांिगतला.

loksatta.com/lokprabha/…/cover.htm

आजही िहं दीचे जे आकडे आहे त ते कमलने केलेले आहे त. माकेर् िटं ग, जािहरात आिण ूेस िरलेशनद्वारे आम्ही

2/4

3/31/2009

Lokprabha.com माकेर् िटं ग, जािहरात आिण ूेस िरलेशनद्वारे आम्ही इथपयर्ंत आलो. जयंतराव साळगावकर मुळात लोकसत्ताशी संलग्न असल्यामुळे आिण नंतरचे सगळे संपादक लोकसत्ताचेच मुळचे असल्यामुळे त्यांच े सवर्च वतर्मानपऽांशी आिण त्यांच् या संपादकांशी सलोख्याचे संबंध होते.’’ कालिनणर्यने कॅ लेण्डरचं पाठचं पान बदललं. ते वाचनीय झालं आिण ूितष्ठेच ं झालं. त्यामागे काय भूिमका होती? जयराज यांना िवचारलं. ‘‘आमचं पाठचं पान हे एक वेगळं वैिशष्टय़ रािहलं. उत्तम दजार्च े लेखक आम्ही आमच्या पाठच्या पानांवर आणले. अनेक उपयुक्त मािहतीचा साठा कालिनणर्यच्या पानांवर असतो. यावषीर् शरद पवारांनी कालिनणर्यच्या मागे शेतीवर िलिहलं आहे . ब. मो. पुरंदरें नी आवजूर्न िलिहलं आहे .’’ तांिऽकदृष्टया आम्ही नेह मीच सवोर्त्त म रािहलो. वेब ऑफसेट तंऽ वापरणारे आम्ही पिहलेच. आमच्या आधी ते कुणीही वापरलं नव्हतं. माझे बंध ू जयानंद याबाबतीत अितशय काटे कोर रािहले. रं गीत ःकॅ नर वापरणारे ह ी आम्ही पिहले. कालिनणर्य डॉट कॉम ही वेबसाइटही भारताली पिहलीच. जगात आमच्या वेबसाइटचा ४२ वा बमांक आहे . आमच्या आधी फक्त व्हाइट हाऊस, पेण्टॅ गॉन आिण युनायटे ड ःटे ट्स एअरफोसर् याच साइट होत्या. जेव्हा कुणीही फोटो सेिटं ग करत नव्हतं तेव्हा आम्ही फोटो सेिटं ग वापरत होतो. विडलांकडू नही िवरोध झाला होता. टाइपाची सर येण ार नाही. मोहरे दारपणा जाईल असं त्यांना वाटलं. पण बंध ू जयेंि साळगावकरांचा पािठं बा होता. म्हटलं टे क् नॉलॉजीला पयार्य नाही. तुम्ही जर टे क् नॉलॉजीत अमेसर नसाल तर तुम्ही मागे पडता. जो नॉन ूोफेशनल व्यवसाय होता तो आम्ही ूोफेशनल केला. जे पारं पिरक, रुढीिूय आिण अनौपचािरक होतं ते आम्ही आधुिनक, औपचािरक आिण अपटु डे ट के लं. माहकांकडू न ूितसाद घेण्यासाठी आम्ही माकेर् िटं ग सव्हेर् करतो. आमचं घर आिण ऑिफस हे माकेर्िटं ग हबच आहे म्हणाना. आम्ही लोकांमध्ये इमोशनल इन्व्हे ःटमेंटही खूप केली. लोकांना हा ॄॅण्ड आपला ःवत:चा वाटतो. त्यामुळे खढया अथार्ने राजाौय आिण लोकाौयही या उत्पादनाला िमळाला.

संपूणर् कॅलेण्डर इं ड ःशीच्या ६० टक्के माकेर्ट शेअर आमचा आहे . आमच्या ःपधेर्त दरवषीर् १० नवीन ूॉडक्ट येतात आिण १० जातात. ूचंड ूमाणात आमची कॉपी होते. िदल्लीपासून चेन्नईपयर्ंत आमचे खटले चालू असतात. पण आम्ही आमचा ॄॅण्ड ूोटे क् ट करतो. त्याची कॉपी आम्ही होऊ दे त नाही. आमचं िवतरणाचं जाळं िवःतृत आहे . महाराष्टर्ात ६५० िवतरक आहे त. अगदी कु ठल्याही खेड य़ात कालिनणर्य िमळतं. कालिनणर्यच्या १७ आवृत्त्या आहे त. इतर भाषांमध्येह ी कालिनणर्य चांगलं जात आहे . मराठीत कालिनणर्य ६० लाख खपत असेल तर िहं दीत ६ कोटी खपू शकतं. माऽ ते आम्हाला अजून जमलेलं नाही. िहं दीत खूप पायरसी आहे . बढयाचदा डीलरच पायरटे ड उत्पादनं माहकाला सरकवतात. पैसे िमळवायला

खूप किठण जातं.’’ नव्या तंऽज्ञानाचा कालिनणर्यवर पिरणाम होईल असं वाटतंय का? ‘‘तंऽज्ञानाचा पिरणाम कालिनणर्यवर होईल असं वाटत नाही. कालिनणर्य हे कौटुं िबक संदभर् म्हणूनही वापरलं जातं. दूध, धोबी, फुलपुड ी, पेपर हे आयटम ूामुख्याने िलिहले जातात. मोबाइलमध्ये हे िलहायची सोय नाही. असली तरी ते खाजगी माध्यम होतं. अजून लोकांचा त्यावर िवश्वास नाही. आता अनेक कं पन्या अशा इनपुटसाठी आम्हालाच अॅूोच करत आहे त आिण बदलत्या काळानुसार आम्ही नेह मीच बदलत आलो आहोत.’’ जयराज साळगावकर सांगते झाले. कालिनणर्यची यशोगाथा ही एका अथार्ने मराठी कॅ लेण्डर उद्योगाचीच यशोगाथा आहे . कारण त्यांच् या पावलांवर पाऊल ठे वून त्यानंतर अनेक उत्पादनं आली आिण या व्यवसायाला वृद्धी दे ऊन गेली. मराठी कॅ लेण्डर उद्योगाची अवकळा त्यामुळे िनघून गेली. कॅलेण्डर , डायरी, ऑगर्नायझर ही नव्या वषार्ंशी िनगिडत उत्पादने आता आपल्या िनयोजनाचा भाग झालेली आहे त. आपल्या आयुंयाला हे िदनांकाचं अंकगिणत घट्ट िचकटलेलं आहे . आयुंयच कॅ लेण्डरला लटकलंय असं म्हणायला काहीच हरकत नसावी. कॅ ले ण् ड र टाइ म ल ाइ न जगातील बहते ु क दे शात आिण संःकृ तीत मेगिरअन कॅ लेण्डरचा वापर के ला जातो. माऽ काही कॅलेण्डर ूाचीन पद्धतीवर अवलंबून आहे त. इतर दे शांनी त्यांच् या इितहासाला अनुसरून पयार्यी कॅलेण्डरचा ःवीकार के ला आहे .

loksatta.com/lokprabha/…/cover.htm

3/4

3/31/2009

Lokprabha.com ३७६१ इ .स.पूवर् ज्युई श कॅ लेण्डरची सुरुवात २६३७ इ .स.पूवर् मूळच्या िचनी कॅलेण्डरची सुर वात ४५ इ .स.पूवर् रोमन साॆाज्यात ज्युिलयन कॅ लेण्डरची सुरुवात.

० िभःती कॅ लेण्डरची सुरुवात ७९ िहं द ू कॅलेण्डरची सुरुवात ५९७ ज्युिलयन कॅलेण्डरचा ःवीकार ६२२ इःलािमक कॅलेण्डरची सुरुवात १५८२ िभःती दे शांत मेगिरअन कॅ लेण्डरची सुरुवात १७५२ ज्युिलयन कॅ लेण्डरचा अःत. मेगिरअन कॅ लेण्डरचा अमेिरकेसह िॄटनमध्ये ःवीकार . १८७३ जपानमध्ये मेगिरअन कॅ लेण्डरचा ःवीकार १९५९ चीनमध्ये मेगिरअन कॅ लेण्डरचा ःवीकार . म ाया सं ः कृ तीचं कॅ ले ण् ड र माया लोकांच ं पूवीर्च् या युकॅटन (सध्याचे मेिक्सको) व आजूबाजूच् या ूदे शात वाःतव्य होतं. अद्भत ु िपरॅ िमड आिण मंिदरांची ते उभारणी करत. िशवाय त्यांच ं खगोल शास्तर्ाबद्दलचं ज्ञानही अगाध होतं. सोळाव्या शतकात ःपॅिनश आबमकांनी त्यांच् या संःकृतीवर ूभुत्व िमळवत त्यांच ं साॆाज्य नष्ट केलं. माऽ यातील काही संदभार्नुसार असं गृिहत धरलं जातं की माया संःकृ तीत ‘द हाब’ िकं वा िसिव्हल कॅ लेण्डरमध्ये १८ मिहने म्हणजे १ वषर् मानलं जायचं. एका मिहन्यात २० िदवस असायचे. म्हणजे वषार्ंच े ३६० िदवस. आिण ५ अशुभ िदवस म्हणून वषार्ंखेर ीस गणले जायचे.

म य म ि ह ने १. पोप, २. युओ , ३. िझप, ४ . झोट्झ, ५. त्झेक, ६. झुल , ७. याक्सिकन, ८. मोल, ९. चेन, १०. याक्स, ११. झ ्◌ॉक, १२. सेह , १३. मॅक, १४ . कॅ निकन, १५. मुआ न, १६. पॅक् स, १७. कयाब, १८. कुमकू . [email protected] वनचरे आ म्ह ां सोयरे ..

Rescued Calendar नव्या वषार्ंच् या शुभेच् छा दे ण ारं आिण ूत्येक सरत्या िदवसागिणक जीवनािवषयक आशावाद पक्का करणारं ‘रे ःक्यूड कॅ लेंड र २००९’ हे कॅ लेंड र िपटा या संःथेनं ूिसद्ध के लं आहे . या कॅ लेंड रची संकल्पनाच इतकी वेगळी आिण ूेर णादायी आहे की दर मिहन्याला तुम्हाला हे िवश्विच माझे घर.. याची आठवण आपोआप राहील. हे मःत कॅ लेंड र तुम्हाला हवंय? मग, कृ पया भेट द्या www.PETAIndia.com या िठकाणी.peta शेवट नेह मी गोडच होतो, अशा अथार्च ं एक वाक्य हल्लीच्या एका िसनेमात ऐकायला िमळालं. तसा हा आशावाद आपल्या ूत्येकाच्या मनात असतो. या आशावादाला उभारी दे ण्याचा एक ूयत्न िपपल फॉर द एिथकल शीटमेंट ऑफ अॅिनमल (िपटा) या संःथेने के ला आहे . तो ही एका आगळय़ावेगळय़ा ःवरूपात. वरवर पाहता यात आपल्याला िदसतात ूाण्यांची काही िचऽं. कदािचत आपण या कु त्र्यामांजरांना काय पाहायचं म्हणून त्याकडे दुलर्क्षही करू. पण , यातल्या ूत्येक िचऽात वर सांिगतलेला आशावाद ठासून भरला आहे . या ूत्येक छायािचऽातला ूाणी हा िजवावरच्या संकटातून बचावलेला आहे .

िपटाच्या सदःयांनी वेळीच मदत केल्याने यातील ूत्येक ूाणी संकटातून बाहे र पडू न ःवच्छं दी आयुंय जगत आहे . अशाच एका वृद्धाौमात मुंबईतील रे ल्वे रुळांवर ओझे वाहणारी कल्याणी गाढवीणही आनंदाने जगतेय.मालकाचा जाच सोसणारी एक घोडी, कुत्र्यांनीच जखमी के लेला ॄुनो कुऽा, इलेिक्शक शॉक सोसणारा वाघ, कचरा कुं डीत पडलेलं मांजरीचं िपलू.. आिण असं कोण कोण . िपटाच्या या कॅ लेंड रमध्ये या सवर् ूाण्यांिवषयी थोडक्यात मािहती िदलेली आहे . त्यांना कोणत्या पिरिःथतीतून सोडवलं गेल,ं आता हे ूाणी कुठे आहे त यािवषयी वाचता येई ल. यात आपल्याला भेटते िचमी घोडी. २० वर्ष या िचमीची मान जोखडाखाली होती. ितच्या वाढलेल्या वयाचा िवचार न करता ितचा मालक ितला मारत होता. अखेर त्याने ितला िवकायला काढली. या बाजारातच िचमीला अॅिनमल राहत या गटाचे सदःय भेटले. आज ती ूाण्यांसाठीच्या वृद्धाौमात सुखाने जगते आहे . असेच काही टोटो काही टकीर् पक्षीही मरणाच्या दारातून परतले. त्यांना तर मारण्यासाठी एका हॉटे लातल्या खुराडय़ात कोंडू न ठे वले होते. या सवर् पक्षांची सुटका करण्यात आली होती.ॄुनो हा कुऽा तर त्याच्याच जातभाईंकडू न जखमी झाला होता. आज माऽ तो एका ूशःत घरात आिण ूेमळ कु टुं बात आनंदाने जगतोय. अशा अनेक ूाण्यांना िपटा आिण इतर काही संःथांनी वाचवले आहे . आपल्या पाहण्यातही असे काही ूाणी असतील तर आपण त्यांना मदतीचा हात कसा दे ऊ शकतो, यािवषयीची मािहतीही या कॅ लेंड रमध्ये आहे .मुक् या ूाण्यांच् या आयुंयात आलेली ही वळणं अनुभवून आपल्याला ही जाणीव झाल्यावाचून राहणार नाही की शेवट नेह मी गोडच होतो.

Cities From

Cities From

Cities From

Goa

INR 2000

Mumbai INR 3100

Manali INR 2300

Agra

INR 1100

Jaipur

Ooty

INR 1100

INR 2200

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/cover.htm

4/4

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

नाते सं बं ध , भारतीय दं ड संिहतेतलं कलम ३७७ अथार्त काही िविशष्ट संभोग ूकारांना गुन्हा ठरवणारा कायदा १८६० साली िॄिटशांच् या काळात िलिहला गेला. कोणतीही सुधारणा न होता तो आजही अमलात आहे . समिलंगी चंम्यातून या कायद्याचं िवश्लेषण.. उज् ज् वल ा मे हें दळे आटपाटनगर होतं. ितथल्या रिहवाशांमध्ये, इतर काही फरकांबरोबर आणखी दोन महत्त्वाचे फरक होते. काही लोकांना संऽी खायला आवडायची तर काहीजणांना सफरचंदं. सफरचंदं खाणाढयांची संख्या संऽी खाणाढयांपेक्षा बरीच जाःत होती. या नगरीमध्ये एक िविचऽ कायदा होता. या कायद्यानुसार सवर् लोकांवर सफरचंद खाण्याचीच सक्ती होती. कुणी व्यक्ती ितला आवडतात म्हणून संऽी खाताना आढळली तर ितला कारावासाची आिण दं ड भरण्याची िशक्षा ठोठावली जायची. त्यामुळे संऽी मनापासून आवडणाढया लोकांमध्ये असंतोष धुमसत असायचा. एक तर त्यांच् यावर सफरचंदं आवडण्याची आिण खाण्याची सक्ती के ली जायची आिण संऽी खाणं हा या नगरीच्या कायद्यानुसार दखलपाऽ गुन्हा ठरत होता.म ् काय वाटलं तुम्हाला ही छोटीशी गोष्ट वाचून? अन्याय आहे ना हा? एखादी न आवडणारी गोष्ट लोकांना सक्तीनं करावी लागणं आिण आवडणारी गोष्ट केली तर तो दखलपाऽ गुन्हा धरला जाणं म्हणजे इतर तमाम लोकांपेक्षा काही थोडक्या लोकांना खूप भेदभावाची वागणूक िदल्यासारखी आहे . इतर नागिरकांच् या तुलनेत त्यांना असमान, दुय्यम दजार् दे ण्यासारखं आहे आिण हे सवर् घडत होतं, के वळ एका कायद्यामुळ.े कायदा हे जरा गमतशीरच ूकरण आहे . ‘कायद्यापुढे सवर् समान आहे त’, अशी थोर वाक्यं ऐकत आपण लहानाचे मोठे होतो. लहानपणी अशी वाक्यं खूप चमकदार आिण उदात्तही वाटतात. मोठे पणी माऽ वाःतवाचं पुरेसं भान आल्यानंतर लक्षात येतं की कधीकधी काही कायदे च माणसामाणसांमध्ये भेद िनमार्ण करत असतात. याचं एक ढळढळीत उदाहरण म्हणजे भारतीय दं ड संिहतेमधलं कलम ३७७. काही िविशष्ट संभोग ूकारांना गुन्हा ठरवणारा हा कायदा १८६० साली राणी िव्हक्टोिरयाच्या जमान्यात िलिहला गेला आिण आज भारताला ःवातंत्र्य िमळून ६१ वषेर् झाली तरी या अन्यायकारी कायद्यात कोणतीही सुधारणा न होता तो माणसामाणसांमध्ये असमानता, भेदभाव िनमार्ण करण्याचं काम माऽ चोखपणे पार पाडत आहे . भारतीय दं ड संिहता ३७७ कलम जो कोणी िनसगर्बमािवरुद्ध कोणत्याही पुरुषाशी िकं वा स्तर्ीशी िकं वा ूाण्याशी इच्छापूवर्क संभोग करील त्याला आजीव कारावासाची िकंवा १० वषार्ंपयर्ंत असू शके ल इतक्या मुदतीची, कोणत्या तरी एका वतर्नाच्या कारावासाची िशक्षा होईल व तो िव्यदं ड ासही पाऽ होईल. या कायद्याखाली स्तर्ी-पुरुषांनी परःपर संमतीनं के लेलं मुखमैथन ु ु , गुदमैथन ु व गुदमैथन ु ही गुन्हा आहे तसंच समिलंगी मुखमैथन यात समािवष्ट आहे . आपसात के लेलं हःतमैथन ु ही बेकायदे शीर आहे .

३७७ कलमात सुधारणा व्हावी यासाठी केलेल्या जनिहत यािचकेची पूवर्पीिठका २० व्या शतकाच्या शेवटास एचआयव्हीचा ूसार भारतात होऊ लागला. एचआयव्ही व गुप्तरोगांच् या िनयंऽण कायर्बमाला ३७७ कायद्याचा अडथळा होऊ लागला. समिलंगी नाती जोपासणाढया लोकांबरोबर काम करणाढया संःथांच् या कायर्कत्यार्ंना समिलंगी संभोग करणाढया पुरुषांपयर्ंत पोचणं अवघड होत होतं कारण सुरिक्षत संभोगाची मािहती दे ण ,ं कं डोम पुर वणं म्हणजे गुन्हा करण्यास (समिलंगी संभोग) करण्यास उत्तेजन दे ण ं आहे , अशी काहीजणांची धारणा होती. १९९० च्या दशकात एका वैद्यकीय गटाला िदसून आलं की ितहार तुरुंगात समिलंगी संबंध होतात. या संबंधातून एचआयव्हीचा ूसार झपाटय़ानं होण्याची शक्यता असल्यामुळे तुरुंगात कं डोम पुर वले जावेत असं त्यांनी सुचवलं. याला िकरण बेदी (आय.जी., तुरुंग) यांनी िवरोध केला होता. कंडोम वाटल्यामुळे समिलंगी संबंध वाढतील व कंडोम वाटणं म्हणजे समिलंगी संबंधांना एक ूकारे मान्यता दे ण ं होईल, असं सरकारी सूऽांच ं मत होतं.

अन्यायािवरुद्ध दाद या सवर् कारणांमुळे ३७७ कायदा बदलला जावा असं काही जणांच ं मत बनलं. एड्स भेदभाविवरोधी आंदोलन (अइश ्अ) यांनी ३७७ कलम बदलावं यासाठी १९९४ साली एक जनिहत यािचका िदल्लीच्या कोटार्त दाखल केली. ितचा पाठपुरावा न झाल्यामुळे ती िनकालात िनघाली. २००१ साली, जर दोन ूौढ व्यक्ती (कोणत्याही िलंगाच्या) राजीखुशीनं संभोग करीत असतील तर त्यांना हा कायदा लागू होऊ नये यासाठी ‘नाझ फाऊंडे शन इं िडया’ यांनी नवी िदल्लीच्या हायकोटार्त ‘लॉयसर् कलेिक्टव्ह ’च्या मदतीनं एक जनिहत यािचका दाखल के ली. ही यािचका दाखल करताना त्यात मांड लेले मुख्य मुद्दे असे : ३७७ कलमामुळे भारतीय राज्यघटनेच् या खालील कलमांच ं उल्लंघन होतं. १. खासगी आयुंय जगण्याचा अिधकार - कलम २१ चं उल्लंघन. दोन व्यक्ती (कोणत्याही िलंगाच्या) शयनगृह ात कोणत्या ूकारचा संबंध करतात याची सरकारनं दखल घेण ं हे या अिधकाराचं उल्लंघन आहे . २. समान अिधकाराचं उल्लंघन - कलम १५ चं उल्लंघन. हा कायदा िभन्निलंगी व समिलंगी संबंध ठे वणाढया व्यक्तींमध्ये भेदभाव िनमार्ण करतो. ३. हा कायदा समिलंगी संबंध गुन्हा ठरवत असल्यामुळे कलम १९ (१) (अ ते ड ) चं उल्लंघन होतं. कलम १९-१-अ : या िवषयावर िवचार मांड णं, वक्तव्याचं ःवातंत्र्य.

loksatta.com/lokprabha/…/nate.htm

1/4

3/31/2009 Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com

कलम १९-१-अ : या िवषयावर िवचार मांड णं, वक्तव्याचं ःवातंत्र्य. कलम १९-१-ब : या िवषयासंबंिधत संमेलन भरवणं, मोचार् काढणं. कलम १९-१-क : या िवषयासंबंिधत संःथा ःथापणं, संघिटत होणं. कलम १९-१-ड : या िवषयासंदभार्तील कामासाठी ॅमंती करण्याचं ःवातंत्र्य, या सगळ्या गोष्टींवर गदा येऊ शकते. ४ . कलम १४ चं उल्लंघन : लैंिगक संबंध हे फक्त ूजननासाठीच के ले जातात या कालबाह्य समजुतीवर हा कायदा आधारलेला आहे .

ज्या व्यक्तीवर ३७७ कलमामुळे अन्याय झाला आहे ितनंच ही यािचका मांड ली पािहजे हे कारण सांगून न्यायाधीशांनी ही यािचका बरखाःत के ली. हे झाल्यानंतर लॉयसर् कलेिक्टव्हनं समिलंगी नाती जोपासणाढया लोकांबरोबर काम करणाढया संःथा व इतर कायर्कत्यार्ंबरोबर एक बैठ क घेतली. पुढची िदशा काय असावी यावर िवचारिविनमय झाला. आिण मग ‘के वळ एखादी व्यक्ती (या कलमामुळे अन्याय झालेली) समोर नाही म्हणून एक जनिहत यािचका बरखाःत केली जाऊ शकते का?’ एवढय़ाच मुद्यावरून सुूीम कोटार्त जायचं ठरलं. सुूीम कोटार्त अपील केल्यावर कोटार्ने िनकाल िदला की, ३७७ कायद्याचा मुद्दा महत्त्वाचा आहे व या जनिहत यािचकेवर नीट िवचार होणं गरजेच ं आहे . या िनणर्यामुळे हे ूकरण परत िदल्ली उच्च न्यायालयात आलं व अलीकडे च दोन्ही पक्षांची सुनावणी पूण र् झाली असून, आता यावर न्यायालयाचा िनणर्य काय होतो याकडे सवार्चच ं लक्ष लागून रािहलं आहे . या यािचकेला उत्तर दे ताना सरकारतफेर् खालील मुद्दे मांड ले गेले : १. समलैंिगकता भारतातील संःकृ तीच्या िवरुद्ध आहे . भारतीय समाजाची समिलंगी संबंधांना मान्यता द्यायची आता तरी मानिसक तयारी नाही. २. समिलंगी संबंधांना मान्यता िदली तर समाजातील नीितमत्ता िबघडे ल.

आरोग्य खात्याच्या अखत्यारीत येण ाढया दे श पातळीवरील एड्स िनयंऽण संःथेनं जुलै २००६ मध्ये राजपिऽत अिधकाढयांच् या साक्षीत न्यायालयात एक ूितज्ञापऽ सादर केलं की ३७७ कायद्यामुळे एचआयव्ही/ एड्स िनयंऽण कायर्बम राबवण्यामध्ये अडथळा येतो. ‘‘५- भारतीय दं ड संिहतेमधल्या ३७७ कलमाच्या कारवाईमुळे एच.आय.व्ही./ गुप्तरोगांचा संसगर् अिधक छुपा व चोरून होतो. धोकादायक लैंिगक संबंध अिधकािधक नजरे आ ड होतात. त्यातून उद्भवणाढया गंभीर आरोग्य समःयांकडे अिधक दुलर्क्ष होते. ‘आपण एक बेकायदे शीर कृत्य करीत आहोत’ या सततच्या टांगत्या तलवारीमुळे हे शरीरसंबंध घाईगडबडीत, झटपट उरकले जातात. यामुळे जोडीदाराला सुरिक्षत संबंधांचा िवचारही करायला वेळ िमळत नाही िकंवा सुर िक्षत संबंधांसाठी आमह धरून मगच ते करण्याची मुभा वा पयार्य उपलब्ध राहात नाही.’’ (मूळ इं मजी तजुर्म्याचा भावानुवाद)

िदल्ली उच्च न्यायालयात ३७७ कलमावर झालेल्या सुनावणीबाबत ’ ही एक ऐितहािसकच सुनावणी होती कारण भारतात ूथमच या कायद्यावर सुनावणी होऊन त्यावर न्यायालय िनकाल दे णार आहे . ’ राणी िव्हक्टोिरयाच्या आिधपत्याखाली भारत असताना म्हणजे १८६० साली (१४८ वषार्ंपूवीर्) या ३७७ कायद्याची िनिमर्ती झाली. ’ १९ मे २००८ रोजी सुरू झालेली ही सुनावणी एकू ण १२ िदवस चालली. ’ ूमुख न्यायमूतीर् ए. पी. शहा आिण ूमुख न्यायमूतीर् एस. मुरलीधर यांच् या संयुक्त न्यायपीठासमोर दोन्ही पक्षांची सुनावणी झाली. ’ नाझ फाऊंडे शनने २००१ मध्ये जनिहत यािचका दाखल केल्यानंतर सात वषार्ंच् या अथक पिरौमानंतर हा खटला न्यायालयात उभा रािहला. नाझ फाऊंडे शनव्यितिरक्त इतर १३ ःवयंसेवी संःथांनी या अन्यायकारी ३७७ कायद्यामध्ये सुधारणा व्हावी यासाठी िफयार्दी दाखल केल्या आहे त. ’ सरकारी आकडे वारीनुसार आज भारतात पुरुषांबरोबर संभोग करणाढया पुरुषांची संख्या २५ लाख आहे . ’ या खटल्यात सरकारची बाजू अॅिडशनल सॉिलिसटर जनरल पी. पी. मल्होऽा यांनी मांड ली. ’ नाझ फाऊंडे शनची बाजू विरष्ठ न्यायालय वकील आनंद मोव्हर यांनी मांड ली तर इतर ःवयंसेवी संघटनांच ं ूितिनिधत्व वकील शाम िदवाण यांनी केलं. ’ समलैंिगकतेला पाश्चात्त्य खूळ मानणाढया ःवयंसेवी संःथेची जॉईंट अॅक् शन काऊिन्सल कन्नूर (खअउङ) ची बाजू वकील रिवशंकर कु मार यांनी मांड ली. खअउङ ही संःथा ३७७ कायद्यामध्ये सुधारणा करण्याच्या िवरोधात आहे . ’ भारतीय जनता पक्षाचे नेते बी. पी. सेह गल यांचाही ३७७ कायद्यामध्ये सुधारणा करायला ठाम िवरोध आहे . त्यांच ं ूितिनिधत्व वकील एच. व्ही. शमार् यांनी केलं. ’ या सुनावणीच्या दरम्यान दे शपातळीवरील अनेक मुख्य वृत्त पऽांतील वातार्कन/ िवशेष लेख हे , ३७७ कायद्यात सुधारणा व्हावी या मागणीला पािठं बा दशर्वणारे होते. ‘इकॉनॉिमक अॅण्ड पॉिलिटकल वीकली’सारख्या दजेर्दार साप्तािहकातला अमलेख (ऑक्टोबर २५ ते ३१, २००८) पूण र्पणे ३७७ कायद्यात तात्काळ सुधारणा व्हावी हे मत आमहानं मांड णारा आहे . याचं त्यांनी िदलेलं कारण : ‘हा कायदा काही भारतीयांच् या ःवातंत्र्याची गळचेपी करणारा, त्यांच् या ःवूितमेला आिण सन्मानाला मानहानी पोहोचवणारा आहे . ’ मुख्य ूवाहातल्या िनयतकािलकांची भूिमका अशी सकारात्मक आिण पाठबळ दे ण ारी असल्यामुळे नाझ फाऊंडे शन आिण या क्षेऽात काम करणाढया अनेक ःवयंसेवी संःथा, त्यांच े कायर्कतेर् आिण ःवत: समलैंिगक नाती जोपासणारे लोक यांच े मनोधैयर् नक्कीच शतपटीनं वाढलं.

सवार्साठीच जाचक ३७७ कायद्याच्या संदभार्त िवचार करताना एक गोष्ट बढयाच जणांच् या लक्षात येत नाही व ती म्हणजे हा कायदा िभन्निलंगी ु , गुदमैथन ु आिण हःतमैथन ु ही जोडप्यांसाठीदे खील जाचक आहे . या कायद्याखाली स्तर्ी-पुरुषांनी परःपरसंमतीनं केलेलं मुखमैथन . , गुन्हा ठरतं त्यामुळे परःपरांच् या आनंदासाठी ःवखुशीनं शयनगृह ात स्तर्ी पुरुष कोणती कामबीडा करतात या खाजगी मामल्यात सरकारनं दाखल दे ण ं हे कोणत्या सुज्ञ जोडप्याला मान्य असेल? त्याचूमाणे लैंिगक संबंध हे फक्त ूजननासाठीच के ले जातात या कालबाह्य समजुतीवर हा कायदा आधारलेला आहे . त्यामुळे संततीिनयमनाची साधनं वापरून शरीरसंबंध ठे वणारे तमाम स्तर्ी-पुरुष (म्हणजे आपल्यातील बरे च जणही) या कायद्याच्या व्याख्येनुसार गुन्हे गार आहे त. ज्या इं मज लोकांनी भारतात १८६० साली या कायद्याची िनिमर्ती के ली त्यांनी माऽ ःवत:च्या दे शात हा कायदा बढयाच वषार्ंपूवीर् रद्द करून २००० सालापासून तर समिलंगी जोडप्यांना कायद्यानं लग्न करण्याची (िसिव्हल मॅरे ज) मान्यता िदली. ३७७ कायद्यामधल्या सुधारणेच् या संदभार्त जी सुनावणी अलीकडे च िदल्लीत विरष्ठ न्यायालयात झाली त्याबाबतीत एक गोष्ट ध्यानात घेण ं, नीट समजून घेण ं अत्यंत महत्त्वाचं आहे . या खटल्याच्या संदभार्त समलैंिगक नाती जोपासणारे कायर्कतेर्, पऽकार , ःवयंसेवी संःथा कोणत्या बदलाची वा सुधारणेची मागणी करत आहे त? अलीकडे च िदलेल्या एका मुलाखतीत ौी. अशोक रावकवी, संचालक, हमसफर शःट (मुंबई ) म्हणाले त्याूमाणे मागणी फक्त एवढीच आहे की, कायद्याच्या कक्षेमधून ूौढ आिण परःपरसंमतीनं घडणाढया संभोगाला (मग तो कोणत्याही िलंगाच्या दोन व्यक्तींमधला संभोग असेल.) त्याला वगळावं. पण लहान मुलांवर लैंिगक अत्याचार होऊ शकतात, त्यांच ं लैंिगक ो ो ं ी ो ि ं ी ी ि ो ी

loksatta.com/lokprabha/…/nate.htm

2/4

3/31/2009

Lokprabha.com शोषण होऊ शकतं याची सखोल आिण गंभीर जाणीव या कायद्याच्या िवरोधात बदलाची मागणी करणाढया सवार्नाच आहे . सारांश : खरं तर ःवत:ची लैंिगक ओळख हा ज्याचा त्याचा अत्यंत खासगी आिण वैयिक्तक ूश्न आहे . व्यक्ती िततक्या ूकृ ती या न्यायानं कु णाला काय रूचतं, काय आनंददायी वाटतं याची िचंता इतरांनी का करावी? जोपयर्ंत समाजाला त्याचा कु ठलाही उपिव नाही, तोपयर्ंत दोन ूौढ, सज्ञान व्यक्ती परःपरसंमतीनं एकांतात काय करतात याची उठाठे व करण्याचं कारण समाजालाही नाही आिण सरकारलाही नाही. समाजातल्या काही व्यक्तींना त्यांच् या लैंिगकतेसाठी, त्यांच् या वैयिक्तक अिभव्यक्तीसाठी गुन्हे गार ठरवणं, त्यांना अपमानाःपद वागणूक दे णं हे कु ठल्या मानवी तत्त्वात बसतं? जेव्हा आपण समलैंिगक नाती जोपासणाढया समाजातल्या व्यक्तींचा िवचार मानवी अिधकारांच् या दृिष्टकोनातून करतो तेव्हा तर लक्षात येतं की कळत नकळत िकती ूकारे आपणच या अल्पसंख्याकांवर, त्यांच् या हक्कांवर अितबमण करत असतो, त्यांच् यावर अन्याय करत असतो. तुम्ही ‘नॉमर्ल’ नाही, तुमची अिभव्यक्ती, ूेम करण्याची पद्धत इतर सवर्साधारण लोकांसारखी नाही म्हणून त्यांना पदोपदी भेदभावाची वागणूक द्यायची, त्यांची अिःमता, ःव-सन्मान पार धुळीला िमळवायचा आिण हे कमी नाही म्हणून की काय ३७७ कलमासारखा १४८ वषार्ंपूवीर्चा जुनाट सवर्ःवी कालबाह्य, अन्यायी कायदा आहे तसाच ठे वून यांना गुन्हे गार ठरवायचं? समाजातल्या िवचार करू शकणाढया आिण िकमान मानवी संवेदना शाबूत असणाढया सवार्नीच ३७७ कायद्यामधल्या सुधारणेला मनापासून पािठं बा द्यायला हवा. ‘‘ूे म म्ह ण जे ूे म म्ह ण जे ूे म असतं , तु म चं आ ि ण आ म चं अगदी ‘से म ’ अस तं ..’’ मुंबईत राहणाढया गीता कु माना ःवत:ची समलैंिगक (लेिःबयन) म्हणून जाहीर ओळख करून दे तात. वयाच्या ६व्या वषार्ंपासूनच आपल्याला मुली/बायका आवडत असल्याची धुसर आठवण त्यांना आहे . ःवत:च्या सहज मैऽी करण्याच्या ःवभावामुळे गीता यांना शाळेत आिण नंतरही खूपच िमऽ-मैिऽणी होत्या. हे जरी असलं तरीही लेिःबयन म्हणून त्या ःवत:ला ःवीकारायला तयार नव्हत्या. ःवत:ला लेिःबयन म्हणून ःवीकारायचा ूवास घडायला वयाची ितशी . यावी लागली ३०व्या वषीर् त्यांनी ःवत:च्या लैंिगकतेचा (लेिःबयन असण्याचा) ःवीकार जाहीरपणे केला. जवळची एक मैऽीण लेिःबयन होती आिण ितने ःवत:ची लैंिगकता पूण र्पणे ःवीकारली होती. ‘‘ितच्यामुळे मीदे खील माझ्या लैंिगकतेिवषयी खूपच मोकळी झाले,’’ गीता म्हणाल्या. ‘ःवत:च्या लैंिगकतेचा ःवीकार करताना तुम्हाला, तुमच्या कुटुं बीयांना काही ऽास झाला का?’ या ूश्नाला त्यांच ं उत्तर होतं, ‘‘खास ऽास झाला नाही. पण या संदभार्त बोलायला कुणीच जवळपास नसल्यामुळे खूप एकटं वाटायचं. मला वाटायचं की मी आिण माझी मैऽीण या दोघीच जगात लेिःबयन्स आहोत. दोन वर्ष मी माझं माझ्या मैिऽणीबरोबरचं नातं कोणाला सांिगतलं नाही. हे नक्की की या भावनांबद्दल मला कधीही अपराधी वाटलं नाही. या ूकारच्या भावनांकडे बघण्याचा समाजाचा दृिष्टकोन खूपच कमर्ठ असल्यामुळे असुर िक्षत वाटायचं इतकं च.’’ ‘आिण घरच्यांच् या ूितिबया?’ या ूश्नावर त्यांच ं उत्तर होतं की घरच्यांना साधारण कल्पना असावी. पण २००० िकं वा २००१ च्या

सुमारास कु ठल्या तरी वृत्त पऽात गीताची मुलाखत ूिसद्ध झाली होती आिण ती मुलाखत वाचल्यानंतर घरच्यांची त्यांच् या लैंिगकतेिवषयी खाऽी पटली. पण गीतानं अशा जाहीर ूकारे समाजासमोर ‘आऊट’ होणं त्यांच् या घरच्यांना अथार्तच रुचलं नाही. घरच्यांच ं म्हणणं होतं, तुझी लैंिगकता तू जाहीर करण्याची गरज नाही. गीताला अथार्तच हे मान्य नव्हतं. ‘इतक्या उघडपणे समाजात लेिःबयन म्हणून वावरताना तुम्हाला कुठल्या ूकारच्या समःयांना सामोरं जावं लागतं?’ या ूश्नावर त्या म्हणाल्या की, लैंिगकतेकडे बघण्याचा समाजाचा एकू णच दृिष्टकोन कमालीचा संकुिचत असल्यामुळे समलैंिगक नाती जोपासणाढयांना अनेक ूकारच्या सामािजक द्वे ष आिण रोषांना सामोरं जावं लागतं. ४२ वषार्ंच् या गीता कुमाना मुंबईमध्ये एल.जी.बी.टी. समूह ाबरोबर काम करतात. एल.जी.बी.टी. (छॅ इ ळ) म्हणजे लेिःबयन, गे, बायसेक् सयूअल आिण शॅ न्सजेंड र व्यक्ती. म्हणजेच समलैंिगक, उभयिलंगी जीवनशैली ःवीकारलेले स्तर्ी-पुरुष आिण शॅ न्सजेंड र व्यक्ती. अशा व्यक्तींच् या हक्कांसाठी गीता काम करतात. आिण म्हणून दै नंिदन कामाचा भाग म्हणून अथार्तच त्यांना इतर लेिःबयन िस्तर्या, त्यांच े पालक, मानसोपचारतज्ज्ञ , पोलीस, शासकीय यंऽणा, इतर ःवयंसेवी संःथा यांच् यासमोर सातत्यानं ‘आऊट’ व्हावं लागतं. हे करताना दर वेळी, आता ही व्यक्ती माझ्याशी कशी वागेल, वागण्यात िकतपत फरक पडे ल याचे आडाखे नकळतच मनात बांधले जातात. आिण कुठल्याही ूकारच्या ूितिबयांसाठी ःवत:ला, ःवत:च्या मनाला जाणीवपूवर्क संपूण र्पणे सज्ज करावं लागतं. अनेकदा हे खूप क्लेशकारक असतं. समलैंिगक नातेसंबंध ठे वणाढयांना कामाच्या िठकाणी अनेक ूकारे ऽास िदला जातो. आजूबाजूच ं वातावरणंच असं असतं. यातले बहसं ु ख्य ःवत:ची खरी लैंिगक ओळख लपवूनच कामावर / नोकरीवर जातात. कुणी जर धैयार्नं ‘आऊट’ झालेलं असेल तर त्या व्यक्तीला हे तूपुरःसर ऽास दे ण,ं त्या व्यक्तीशी वागताना सवर् ूकारचा भेदभाव करणं, ही व्यक्ती कामात अकायर्क्षम आहे हे िसद्ध करायचा आटािपटा करणं आदी ूकारच्या छळांना समलैंिगक नाती जोपासणाढयांना सतत तोंड द्यावं लागतं. एल. जी. बी. टी. लोकांच् या बरोबर काम करताना या ूकारच्या अन्यायाची/ छळाची खूप उदाहरणे गीता यांनी जवळून पािहली आहे त. ‘समलैंिगक व्यक्तींच् या हक्कांच् या चळवळीबद्दल तुम्हाला काय वाटतं?’ असं िवचारलं असता गीता म्हणाल्या की, काही वषार्ंपयर्ंत अगदी असं वाटायचं की भारतात समलैंिगक नाती जोपासणाढया िस्तर्या, पुरुष, उभयिलंगी नाती जोपासणाढया व्यक्ती, शॅ न्सजेंड सर् यांच् या हक्कांबाबत काहीच पुढे घडत नाहीये. पण आज िचऽ हळूह ळू का होईना पण बदलताना िदसतंय आिण त्यामुळे आता इतकं िनराश वाटत नाही. ःवत:ची खरी लैंिगक ओळख समाजासमोर जाहीर करण्यासाठी अिधकािधक व्यक्ती पुढे येत आहे त. पण दुदैर्वानं

आजही आपले कु टुं बीय आपली खरी लैंिगकता ःवीकारायला तयार नसल्यामुळे अनेक िस्तर्या आिण पुरुष आत्महत्येकडे वळताना िदसतात. िशवाय लेिःबयन िस्तर्यांवर कु टुं बात, लग्न करण्याची अिधक दडपणं आहे तच. घरच्यांना ठामपणे वाटत राहतं की ‘लग्न करून सवर् काही सुर ळीत होईल.’ भारतीय संिवधानातील कलम ३७७ नुसार समलैंिगकता दखलपाऽ गुन्हा आहे . हा कायदा बदलावा ही मागणी करणाढया जनिहताथर् यािचकेच्या सुनावणीवरच्या िनकालाची या क्षेऽात काम करणारे सवर्जण वाट पाहत आहे त. पण याखेर ीजही समाजात-नोकरीच्या कामाच्या िठकाणी, राहायला जागा िमळण्याबाबत िकं वा एकू णच सावर्जिनक जीवनात एखादी व्यक्ती समलैंिगक असल्यामुळे ितच्यावर अन्याय होतो, ितच्याशी वागताना भेदभाव केला जातो. याच्या िवरोधात न्याय िमळवण्यासाठी अनेक नवीन कायदे िनमार्ण व्हायला हवेत, अन्याय झालेल्या व्यक्तीला अन्याय करणाढयांवर कायदे शीर कारवाई करता येण्यासाठी मुळात कायदे तरी अिःतत्वात असायला हवेत, असं त्यांना पोटितिडकीनं वाटतं. मुलाखतीच्या शेवटी गीता यांनी मला एक िवनंती के ली. त्या म्हणाल्या की, समलैंिगक व्यक्तींच् या हक्कांसाठी पदयाऽा, मोचेर्, जाहीर

loksatta.com/lokprabha/…/nate.htm

3/4

3/31/2009

Lokprabha.com सभा असे कायर्बम जेव्हा जेव्हा आयोजले जातात, तेव्हा तेव्हा सवर् कायर्कतेर् आवजूर्न ‘‘ूेम म्हणजे ूेम म्हणजे ूेम असतं.. आिण तुमचं आिण आमचं अगदी ‘सेम’ असतं!’’ या ओळी म्हणतात िकंवा या ओळी िलिहलेले फलक अिभमानानं हातात घेऊन चालतात. त्यांच् या िवनंतीला मान दे ऊन या मुलाखतीचं शीषर्कच या दोन ओळींच ं केलं आहे . गीता कुमाना यांच े जाहीर आभार मानल्यािशवाय मला ही मुलाखत संपवताच येण ार नाही. समलैंिगक जीवनशैली ःवीकारलेली कुणी स्तर्ी अशा ूकारच्या जाहीर मुलाखतीसाठी राजी होईल का याचा मी शोध घेत असताना ःवाभािवकच खूप नकार आले. िस्तर्या उघडपणे या िवषयावर बोलण्यामध्ये िकती अडचणी आहे त, िकती दडपणं आहे त याची मला पूणर् जाणीव होती आिण आजही आहे . त्या ःवत:च्या खढया नावािनशी मुलाखत द्यायला तयार झाल्या एवढं च नव्हे तर सोबत ःवत:चा फोटो ूिसद्ध करण्याची परवानगीदे खील त्यांनी तत्काळ िदली. हॅ ट्स ऑफ टू गीता कुमाना..! [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/nate.htm

4/4

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ म ाइं ड ओ व्ह र मॅ ट र

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

समूह ाचा राग ूत्ययकारी असतो. माऽ तो आबमक आिण िवध्वंसक होतो, तेव्हा ूायव्हे ट आिण पिब्लक यातली सीमारे षा िवसरूली जाते. मेरी आवाज सुनो, या मानिसकतेतून िनमार्ण झालेला घंटानाद मग साढयांनाच बिहरं करून जातो. पर ाग पाटील पन्हाळा िकल्ल्यावर िचलीम पेटवत घोंगडं घेऊन एक म्हातारा उजेड ाची गोष्ट सांगत होता. आता पयर्टक येऊ लागलेत. सरकारचं बी लक्ष गेलं. इथल्या सुनसान रःत्यावर नगर पिरषदे ने िदवे लावले. लाइटचे उं च पोल बसवले. चाचणं िदव्या भवताली घोंघावाया लागली. अंधारात राऽीच्या ूहरी बाया माणसांची चांगलीच सोय झाली. मुला-बाळांच ं भुताखेताचं भ्याव कमी झालं. म्हाताढयांनाही िदवा बघून सरकारचा िदलासा वाटला. सुधारणा, सुधारणा म्हणतात ती हीच. पण ूगतीचा आनंद फार काळ िटकला नाही. वःतीवरच्या िदवटय़ा पोरांनी सगळा िवचका करून टाकला. पोिलसाच्या घराजवळची लुकलुकती एखादी सोडू न सगळ्या टय़ूबलायटी फोडू न पुन्हा अंधार के ला. आता पोरांना सडकेलगत बसून गुमान दारू िपता येत.े कु ठं कोपढयात ूायव्हसीचा चानस िमळावा म्हणून तोडफोडीचा एवढा है दोस? म्हाताढयाची गोष्ट मनात उखाणा घालून गेली. .. शाळेतल्या िशिक्षका बढयाच वषार्ंनी भेटल्या. िनवृत्त ीच्या उं बरठय़ावर असाव्यात. शाळेच ं जुनं वैभव आता रािहलं नाही असं सांगू लागल्या. वाटलं संध् या-छाया िभववू लागल्यामुळे तसं बोलत असतील. हल्ली जुनेपणाबद्दल असं गौरवाने बोलायचं झालं की नव्याची खोट काढतातच. पण बोलता बोलता बाई सांगून गेल्या की शाळेतल्या मुलांनी बाकं तोडू न टाकली आिण वगार्तले पंखे वाकवून ठे वले. पुन्हा मन कडू झालं. आपल्याच शाळेतले िवद्याथीर्! त्यांनी असं करावं? असं होईलसं वाटलं नव्हतं. कारण क्षुल्लक होतं माऽ कृती खूपच िवध्वंसक. .. बढयाच वषार्ंपूवीर् िशिक्षकेवर हल्ला करणाढया एका िवद्याथ्यार्ंची मुलाखत लोकूभासाठीच घेतली होती. तेव्हाही मनातली हताशा लपली नव्हती. आठवीतलाच एक साधासा िवद्याथीर् आपल्या िशिक्षके वरच वार करतो ही कल्पनाच दचकवून टाकणारी होती. डे र ा सच्चा बाबावरच्या रागातून मध्यंतरी शीख तरुणांचा एक समूह अनावर झाला. त्यांनी तोडफोड करून हायवे आिण दुसढया िदवशी रे ल्वे बंद करून आख्खी मुंबई वेठ ीस धरली. अनाठायी रागापायी झालेलं नुकसान ूचंड होतं. दरम्यानच्या काळात मोटरमनला मारहाण , ःटे शनवरचे ःटॉल

तोडणं वगैरे अशा पिब्लक िडःप्ले ऑफ अॅन्गर अॅण्ड अॅमेशनच्या अनेक घटना आसपास घडत गेल्या. माणसं अनावर होत असल्याचं त्यातून जाणवत होतं. समूह ाची मानिसकता म्हणून ते सोडू नही दे ता येत नव्हतं. कारण समूह ाच्या मानिसकतेची बाकी वतर्णूक िदसत नव्हती. पक्षीय आंदोलनातली मानिसकता कॅ ल्क्युलेटेड असते. पक्षाला मुद्दा उकरून कुणावर तरी पिरणाम साधायचा असतो. म्हणून पक्षीय आंदोलनं िवध्वंसक पातळीवर जातात. मनसेच् या भैयािवरोधी आंदोलनाच्या वेळी ‘या लोकांना खळ्ळ हाच आवाज ऐकू येतो. एरव्ही ते बिहरे आहे त. असं म्हणत राज ठाकरें नी आंदोलन पेटवलं होतं. पण आता अशा आंदोलनांमधल्या िवध्वंसासाठी िनदान पक्षाला जबाबदार तरी धरलं जातं. त्यातला आिथर्क घटक महत्त्वाचा मानला जातोय. झालेलं नुकसान भरून द्या, म्हणून नोिटसा तरी िदल्या जातात. वसुली ूत्यक्षात िकती झाली ही मािहती माऽ गुलदःत्यातच राहाते.

सावर्जिनक मालमत्ता आिण खाजगी मालमत्ता यातला नेमका फरक अजूनही आपल्याला समजून येत नाही. त्यात सरकारी मालमत्ता ही परमहावरून आलेली गोष्ट आहे असं लोकांना िसरीअसली वाटत असतं. त्यामुळे आपला राग काढण्यासाठी समाजाने बहाल के लेली गोष्ट आहे असं समूह ाला वाटलेलं असतं. सामूिहक शक्तीूदशर्न चुकीचं आहे असं कुणी म्हणत नाही. पण त्यातला िवध्वंस टाळता येऊ शकला नसता? िबथरलेली झुंड िविचऽ वागते हे कबूल. पण त्यांना कु णीच अटकाव करू शकत नाही? िनदान तो समूह ज्यांना मानतो तशी व्यिक्तमत्त्वंह ी आपला शब्द खचर् करू शकत नाही? की त्यांनाही आपल्या शब्दाची िकंमत ठे वली जाणार नाही याची भीती असते. समूह िनयंऽणाबाहे र जाणार असेल तर त्याला इिन्ःटगेट करण्याचं धाडस तरी नेत्यांनी का करावं.

मुळात शांतपणे सांिगतलेली गोष्ट कुणीही समजून घेतो या गोष्टीवरचा आपला िवश्वासच उडत चालला आहे . कारण व्यवःथेवर लोकांची ौद्धाच नाही. आपली, आपल्या अिःतत्त्वाची दखल घेतली जावी यासाठी काहीतरी लआयवेधी गोष्टच केली जावी अशी सामूिहक मानिसकता वाढीस लागली आहे . मध्यंतरी मिणपूरमध्ये लंकराच्या अत्याचारािवरोधात काही िस्तर्यांनी नागवं होऊन आंदोलन के लं होतं. या लंकरी जवानांनो आमच्यावर बलात्कार करा असा फलक लज्जा उघडी टाकून त्या मध्यवयीन िस्तर्या फडकावत होत्या. रागाचं हे ूदशर्न ूचंड पिरणामकारक जरी असलं तरी त्यासाठी या िस्तर्यांना कुठल्या थराला जावं लागलं?

loksatta.com/lokprabha/…/mind.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com

पिरणामकारक जरी असलं तरी त्यासाठी या िस्तर्यांना कुठल्या थराला जावं लागलं? या आंदोलनाने िनमार्ण के लेला िवध्वंस अथार्त मोठा होता. ूत्येक भारतीयाला शरमेनं मान खाली घालायला लावणारा होता. कारण त्यामागचं अत्याचाराचं भेसूर ःवरूप या एका कृतीनं जाणवून िदलं होतं. फूलनदे वी आपल्या भाषणात नेह मी सांगायची. ‘बच्चा जबतक रोता नहीं तब तक माँ भी दूध नही िपलाती.’ आपलं अिःतत्त्व दाखवून दे ण्यासाठी मुलाला रडण्यािशवाय पयार्य नसतो. पण आपल्याला तोंडाने गोष्टी सांगता येतात. पण समोरची व्यक्ती आपलं काही समजून घेण ारच नाही अशी पक्की धारणा ूत्यक्ष संवादाआधीच आपली झालेली असते. त्यामुळेच हा सगळा िवध्वंसक आिवंकार आपल्या नजरे स पडतो. इलेक् शॉिनक न्यूज चॅनेलवरचे अनेक पऽकारही सामान्य भांयासाठी गळ्याच्या िशरा ताणून बोलताना आढळतात. राजकीय नेते तर ूत्येक वाक्याने िठणगी पडलीच पािहजे असं बंधन असल्यासारखे बोलत असता. िसनेमातला हीरोही तसाच बोलतो आिण घरातली लहान मुलंह ी अशीच जोरजोरात बोलतात. मग ऐकतो कोण ? की कु णीच नाही. हल्ली तर पिब्लक अॅन्गर हा धंदा झालाय. त्याला ूोटे ःट वगैरे लेबलं लावून त्याचंह ी व्यापारीकरण झालंय. मोचेर्, आंदोलनं यातला न्यूसन्स व्हॅ ल्यू यालाच राजकारण म्हणण्याची फॅशन आलीय. मग कुठलाही पिब्लक अॅन्गर हा पोटे िन्शअल मुद्दा होऊ लागलाय. त्याला टीआरपीचं गिणत लावल जाऊ लागलंय आिण त्या मुद्दय़ाचं एनजीओकरण होऊ लागलंय. मग या लोकांच ं साध्य बाजूला सारलं जातं आिण साधन हे च साध्य होऊ लागतं. आंदोलनं हीच त्यांची रोजीरोटी होऊ लागते. आपल्या गळ्याच्या ताणलेल्या िशरा घेऊन ही मंड ळी मुद्दय़ांच् या िठणग्यांकडे धावत जातात. िवध्वंसाचे आकाशबाण हवेत उडवले जातात. माऽ यांची ध्येयं िनिश्चतच नसतात. एकदा मुद्दय़ातली दारू संपली की ते नव्या फटाक्याच्या शोधात जातात. पण यात िडःशक्शन िकती झालंय, िकती नुकसान झालंय याचा िहशेब मांड ायची वेळ येते तेव्हा ही माणसं परागंदा झालेली िदसून येतात. रागाचं सामूिहक ूदशर्न ही एक गंभीर गोष्ट आहे आिण ती िवध्वंसक पद्धत न अवलंबता येते हे गांधींच् या दे शात िशकवावं लागतंय यासारखं दुभार्ग्य नसेल. पण तरीही दे वाला जागं करायला आपल्याला घंटा का वाजवावी लागते हा ूश्न अनुत्त िरत राहातोच. आिण दे व ऐकत नाही, कौल दे त नाही म्हणून अजून आपण दे वळात तोडफोड करत नाही हे नशीब! [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/mind.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ संगणक आला. बघता बघता त्यानं जगाचा कब्जा घेतला. कचेढ यांमधून घरात आला. मग मांड ीवर .. आिण आता तर तळहातावर . अफाट वेगानं िवःता◌ारत गेलेलं हे संगणक तंऽज्ञानाचं बाळ तसं सहजासहजी िनपजलं नाही. याची जन्मकथा, तसंच संगोपनकथाही कमालीची ज्ञानरं जक आिण थक्क करणारी आहे . संगणकाचा इितहास, त्यातील व्यिक्तरे खांसह िजवंत करणारी ही अद्भत ु , . तरीही वाःतव अशी मािलका आम्ही नव्या वषार्ंिनिमत्त सादर करत आहोत

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

खबर सं ग ण काची

‘आिटर् िफिशयल इं टेिलजन्स’ म्हणजे संगणक या यंऽाला िबनडोक न मानता िवचार करायला लावणं. या तंऽज्ञानाचा ूसार संगणकांच् या इितहासाशी अगदी जवळून जोडला गेलेला असला तरी िवचार करण्याची कृ ती ही यांिऽक असते की नाही या िवषयी बरीच शतकं अभ्यास झालेला आहे . जर बेर जा आिण वजाबाक्या करणं या नेह मी मनात घडणाढया कृती यांिऽक पद्धतींनी करता येत असतील तर आपल्या मनात घडणाढया अशा अनेक कृ ती यंऽांच् या मदतीनं का करता येऊ नयेत, ही त्यामागची भूिमका होती. १६६६ साली गॉटृाईड लैिप्नट्स (नावाच्या ःपेिलंगनुसार उच्चार ‘ ’) ( ) केला तर िलब्नीझ यानं १६४६ १७१६ यावर ूथम काम केलं असं मानलं जातं. िवचार करणं आिण त्याद्वारे योग्य िनणर्यापयर्ंत पोहोचणं या ूिबया काही आकडे मोडी करून करता येतील का, यावर त्याचं संशोधन सुरू होतं. कु ठलाही िवचार , मग तो िकतीही िक्लष्ट आिण अवघड असेल तरी छोटय़ा छोटय़ा सूचना दे ऊन त्यांच् यासाठीची समीकरणं िलिहणं शक्य होईल का, यावर तो काम करत होता. त्यासाठी त्यानं ूाईम नंबसर्च ं उदाहरण डोळ्यांसमोर ठे वलं (ज्या संख्येला फक्त १ आिण ती संख्या सोडू न दुसढया कुठल्याच संख्येनं पूण र् भाग जात नाही अशी संख्या म्हणजे ूाईम नंबर िकं वा मूळ संख्या. उदाहरणाथर् ७ या संख्येला फक्त १ आिण ७ याच संख्यांनी भाग जातो- त्यामुळे ती ूाईम नंबर आहे ; पण ६ या संख्येला १ आिण ६ यांबरोबरच २ आिण ३ यांनीसुद्धा पूण र् भाग जातो, त्यामुळे ती ूाईम नंबर नाही). जसं आपण कु ठल्याही संख्येला आधी २ नं भागून पूण र् भाग जातो का हे तपासू शकतो, नसेल तर मग ३ नं जातो का हे बघू शकतो, मग ४ नं, ५ नं, असं करत करत ती ूाईम नंबर आहे का नाही हे आपण ठरवू शकतो, तसंच आपण ‘िवचार ’ या गोष्टीचे बारीक बारीक भाग करून त्या सगळ्या गोष्टी यांिऽक पद्धतींनी करवून घेऊ शकतो का, असं लैिप्नट्सच्या अभ्यासाचं ःवरूप होतं. लवकरच जगातली कु ठलीही गोष्ट आपण आकडे आिण समीकरणं यांच् या माध्यमातून मांडू शकू आिण कुणालाही िशकवू शकू असा आत्मिवश्वास त्याला आला. ‘जर काही उत्तम गिणतज्ज्ञांनी या ूश्नावर काम के लं तर ५ वषार्ंच् या अवधीत ही यांिऽक पद्धत तयार होईल’ असं मत त्यानं मांड लं. पण मग लैिप्नट्स तकर् शास्तर्, कायदा, इितहास आिण इतर िवषयांमध्ये घुसला आिण त्याचं या ‘िवचारांच् या समीकरणामधलं’ लक्ष पार उडालं आिण तो िवषय त्याच्याबरोबरच संपला! युर ोपात तीस वर्ष सुरू असलेलं युद्ध १६४९ साली संपलं. त्याच्या तीन वर्ष आधी लैिप्नट्सचा जन्म झाला. त्याचे वडील किनष्ठ न्यायाधीश आिण तत्त्वज्ञानाचे ूाध्यापक होते. तो ६ वषार्ंचा असतानाच ते दगावले! मग त्याच्या आईनं त्याला वाढवलं. तीही तो १८ वषार्ंचा असताना वारली. सुदैवानं लैिप्नट्सच्या लहानपणी त्याच्या आईनं त्याला त्याच्या विडलांनी जमवलेला पुःतकांचा खिजना खुला करून िदला होता. त्या काळात लहान मुलांना अशी संधी िमळणं अितशय दुिमर्ळ असे. या संधीचा वापर करून घेत लैिप्नट्सनं आपल्या िवचारांचा आिण ज्ञानाचा आवाका ूचंड वाढवला. लवकरच तो दोन भाषा िशकला आिण तकर् शास्तर्ाच्या िवचारांनी त्याला भारावून टाकलं. कायद्यात पदवी िमळवल्यावर त्याला त्यातच डॉक्टरे ट िमळवायची होती. पण त्याचं वय (१९) खूप कमी असल्यामुळे त्याच्या िवद्यापीठानं त्याला हे शक्य नसल्याचं सांिगतलं. त्यामुळे भडकलेल्या लैिप्नट्सनं दुसढया िवद्यापीठाची वाट धरली आिण ितथून चटकन डॉक्टरे ट िमळवलीसुद्धा! लवकरच त्यानं न्यायालयात त्याच्या ूितभेच् या मानानं अितशय फालतू म्हणावी अशी नोकरी धरली आिण उवर्िरत आयुंयभर तो असल्याच सवर्साधारण नोकढया करत रािहला! त्या काळात ृान्स अितशय ताकदवान दे श होता आिण तो युरोपातल्या इतर दे शांवर हल्ला करून त्यांच् यावर वचर्ःव गाजवायचा ूयत्न करे ल असं अनेकांना वाटे . अशा संभाव्य हल्ल्याला कसं तोंड द्यायचं या भीतीपोटी जमर्नीतल्या तत्कालीन आचर्िबशपनं ृान्सचं लक्ष दुसरीकडे कसं वळवता येई ल यावर िवचार के ला. त्यातून ‘ृान्सला इिजप्त आिण टकीर् या दे शांपासून धोका असल्यानं त्यानं या दे शांवर चढाई करावी’ असा फुकटचा सल्ला ृान्सला द्यायचं त्यानं ठरवलं. हा िनरोप ृान्सच्या राजाला कळवण्यासाठी १६७२ साली लैिप्नट्सला पॅिरसला पाठवलं गेलं. पण ृान्सच्या राजाला लैिप्नट्सशी चचार् करणं तर सोडाच पण त्याला भेटायचीही इच्छा नव्हती. त्यामुळे ज्या कामासाठी लैिप्नट्स ृान्सला गेला होता त्याचा साफ बोढया वाजला, पण ितथे एका कारािगराच्या मदतीनं लैिप्नट्सनं १६७२ ते १६७४ या काळात त्याचं पिहलं कॅ ल्क्युलेटर बनवलं. यात बेर जा आिण वजाबाक्यांबरोबरच गुण ाकार आिण भागाकारही करता यायचे. अथार्तच हे कॅ ल्क्युलेटर म्हणजे आजच्या हाताच्या तळव्यावर मावणाढया कॅल्क्युलेटरसारखं नव्हतं. ते लाकडाच्या मोठय़ा पेटीच्या आकाराचं आिण अनेक यंऽ, ःबू ज, लोखंड ी पट्टय़ा वगैरे वापरून बनवलेलं एक अजस्तर् धूड च होतं! िशकाडर् आिण पाःकल यांच् या कॅल्क्युलेटसर्च् या मानानं माऽ लैिप्नट्सचं कॅ ल्क्युलेटर खूपच चांगल्या दजार्च ं मानलं पािहजे. पण दुदैर्वानं जेव्हा हे ूत्यक्ष वापरात यायची वेळ झाली तेव्हा त्यात अनेक अडचणी आल्या आिण हे कॅ ल्क्युलेटर चालेचना! त्यामुळे लैिप्नट्सचे सगळे पिरौम वाया गेल!े लॅिप्नट्सचा सर आयझ◌ॉक न्यटनशी कॅल्क्यलसिवषयीचा वाद तर (क)ूिसद्धच आहे . न्यटनचा

loksatta.com/…/sanganak.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com लॅिप्नट्सचा सर आयझ ्◌ॉक न्यूटनशी कॅल्क्युलसिवषयीचा वाद तर (कु)ूिसद्धच आहे . न्यूटनचा दावा होता की त्यानं १६६६ साली कॅल्क्युलस ‘शोधून काढलं’ होतं, पण त्याच्या नेह मीच्या सवयीनुसार अनेक दशकं त्यािवषयी काहीच िलिहलं नव्हतं. लैिप्नटःनं १६७४ साली याच िवषयावर काम सुरू करून १६८४ साली त्या िवषयी एक अहवाल छापला. न्यूटननं १६९३ सालापयर्ंत कॅ ल्क्युलसिवषयी काहीही ूिसद्ध के लेलं नव्हतं. असं म्हणतात की १६७६ साली जेव्हा लैिप्नट्स इं ग् लंड मध्ये आला होता तेव्हा जॉन कॉिलन्सनं त्याला न्यूटननं कॅ ल्क्युलसवर केलेल्या कामािवषयीचे कागद वाचायला िदले आिण त्यातनं त्यानं काही मािहती ‘चोरली’ होती म्हणे! पण हे ह ी खरं की लैिप्नट्सनं अनेकदा कॅल्क्युलसिवषयी न्यूटनला पऽ िलिहली, पण न्यूटननं त्याला उत्तर द्यायचं टाळलं. एकूणच हे ूकरण नंतर खूप गाजलं. न्यूटननं त्यािवषयी काही ूिसद्ध केलेलं नसलं तरी कॅल्क्युलस आपणच शोधला होता, आिण लैिप्टःनं फक्त त्यािवषयी िलिहलं अशा अथार्चा दावा के ला. १७११ साली ‘द रॉयल सोसायटी’ या सवर्मान्य संःथेनं हा शोध न्यूटननं लावला असल्याचं म्हटलं, पण आजही कॅल्क्युलसमध्ये जी िचन्ह वापरली जातात ती न्यूटननं वापरलेली नसून लैिप्नट्सनं वापरलेली असतात! िकंबहना ु आजही या िवषयावरचे वादिववाद आिण संशोधन या गोष्टी संपलेल्या नाहीत! या गोष्टीमधला एक भाग असाही आहे की न्यूटन हा िजतका महान शास्तर्ज्ञ होता िततकाच कोत्या मनाचा मनुंयही होता असं अनेक िठकाणी म्हटलेलं आहे . कदािचत लैिप्नट्ससारखा बुिद्धमान माणूस आपल्यासारखंच संशोधन करतोय आिण त्यामुळे आपली पत कमी होईल आिण आपल्याला ःपधार् िनमार्ण होईल या भीतीनं न्यूटनची झोप उडाली असावी आिण लैिप्नट्सचा मृत्यू होईपयर्ंत त्यानं आपलं संशोधन बढयापैकी झाकून ठे वलेलं होतं. असाही एक ूवाद आहे , नंतर लक्षात आलं की, न्यूटनच्या बाजूनं आिण लैिप्नट्सच्या िवरोधात िलिहलेले लेख न्यूटनच्याच हःताक्षरात (म्हणजे त्यानंच िलिहलेल)े होते! त्याच्या िमऽांच् या नावानं त्यानं ते दडपून छापले होते! जसा वाद वाढला, तसा लैिप्नट्सनं मग तो वाद ‘रॉयल सोसायटी’कडे न्यायासाठी नेला. न्यूटन त्या वेळी ‘रॉयल सोसायटी’चा अध्यक्षच होता. त्यानं कपटानं चक्क आपल्या िमऽांचीच एक ‘चौकशी सिमती’ नेमली. त्यानंतर त्या सिमतीचा िरपोटर् न्यूटननं ःवत:च िलिहला आिण ‘रॉयल सोसायटी’ला तो ूिसद्ध करायला सांिगतला. त्यात उलटा लैिप्नट्सवरच चोरीचा आरोप के ला होता. एवढय़ावरही भागलं नाही म्हणून त्यानं ‘रॉयल सोसायटी’च्या िनयतकािलकामध्ये त्या िरपोटर् चा िरव्अय़ू छापला. १६७६ साली लैिप्नट्स हे गमध्ये ॄून्सिवकटच्या राजपुऽाचा मंथपाल म्हणून रुजू झाला. त्याची ही शेवटची नोकरी. इथं त्यानं त्याचं गिणत आिण तकर् शास्तर्ािवषयीचं काम सुरूच ठे वलं, पण त्यानं त्यातून िमळालेले िनंकषर् ःवत:जवळच ठे वले. १६८७ ते १६९० या काळात त्यानं काही ऐितहािसक कागदपऽं िमळिवण्याच्या उद्दे शानं ऑिःशया आिण इटलीचा ूवास के ला. लैिप्नट्स तल्लख बुद्धीचा तर होताच, पण त्याला सगळ्या गोष्टींिवषयी िवलक्षण कु तूह ल असे. ० आिण १ या दोनच आकडय़ांचा समावेश असलेल्या ‘बायनरी’ पद्धतीचा अगदी सुरुवातीला िवचार करणाढया मोजक्या लोकांपैकी लैिप्नट्स एक होता. गंमत म्हणजे या ‘बायनरी’ पद्धतीमागचा अथर्, ितचा वापर कसा आिण कुठे करता येई ल वगैरे गोष्टींपेक्षा या बाबतीत लैिप्नट्सचं लक्ष धािमर्क बाबींकडे होतं! ‘बायनरी’ पद्धत हा दे वाच्या अिःतत्वाचा पुर ावा आहे . असं िविचऽ मत त्यानं बनवलं होतं. त्यामागे त्याचा अजब तकर् म्हणजे ‘सवर्ज्ञ असणाढया (म्हणजे १ आकडय़ासारख्या) दे वानं शून्यातून जग िनमार्ण केलं आहे ’, असा होता! एकदा त्यानं एक ‘बायनरी कॅ ल्क्युलेटर’ बनवायचा घाटही घातला होता, पण नंतर त्यानं तो नाद का कु णास ठाऊक, सोडू न िदला. सतत कायर्र त असलेल्या िलब्नीझला नंतर त्याच्या िमऽांनी साथ िदली नाही. ज्यांच् यासाठी त्यानं अनेक वेळा मदतीचा हात पुढे केला ते हळूच त्याच्यापासून दूर गेल.े वयाच्या ७० व्या वषीर् एकाकी आिण गिरबीत अडकलेला लैिप्नट्स जग सोडू न गेला. [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/…/sanganak.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ मे त कू ट ’ . , िबकेटच्या इितहासातील मेंिडस हा चौथा िमःटरी गोलंदाज पिहला वेःट इं िडजचा सॉनी रामाधीन दुसरा ऑःशे िलयाचा जॅक आयव्हसर्न व ितसरा ऑःशे िलयाचा जॉन ग्लीसन. या सवर् ‘िमःटरी’ गोलंदाजांच् या बाबतीत एक ‘कॉमन’ गोष्ट म्हणजे ही ‘िमःटरी’ कायम िटकत नाही. या गोलंदाजांच ं िबके टजीवन लवकर संपतं, पण तत्पूवीर् ते धुमाकू ळ घालतात. मोगलांच् या घोडय़ांना म्हणे पाण्यात धनाजी-संताजी िदसत. युवराज

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

िसंगला िपण्याच्या पाण्यातही असांथा मेंिडस िदसायला लागला असेल व पाणी िपण्याच्या कल्पनेनेह ी त्याच्या हाताला कं प सुटत असेल. युवराजला िःपन खेळता येत नाही, अशी बरे च िदवस चचार् होती. (एकूणच त्याचं तंऽ म्हणजे आनंद आहे , अशीही कु जबुज होती.) मेंिडसने आपल्या उपकणर्धाराला अगदीच मामू केला. मेंिडस गोलंदाजीला यायच्या आधीच तो दोन वेळा बाद झाला म्हणून वाचला (!) म्हणायचा. कसोटीत ििवडलाही त्याने ‘बकरा’ के ला होता. एकं दरीत काय, पिहल्या कसोटी व एकिदवसीय मािलके नंतरच ‘िमःटरी िःपनर ’ म्हणून त्याचा दबदबा पसरलाय. त्याच्या जादुई िफरकीचा तथाकिथत बलाढय़ भारतीय फलंदाजीला पत्ताच लागला नाही. संघातील ज्येष्ठ फलंदाज त्याच्या गोलंदाजीचं रहःय ओळखून त्याचा समथर्पणे सामना करतील, ही कणर्धार कुंबळेची आशा फोल ठरली. त्यांनीही मेंिडसपुढे नांगी टाकली. ििवडचा युवराज झाला. तीन कसोटींच् या मािलके त मेंिडसने सव्वीस िवकेट्स काढल्या. भारतीय फलंदाजी त्याने गुंड ाळली. कुं बळेच े दात त्याच्या घशात गेल.े कसोटीत नसलेल्या ढोनीने एकिदवसीय लढतीत मेंिडसचा उत्तम मुकाबला के ला, पण एका आगळ्यावेगळ्या िफरकी जादुगाराचा अवतार झाला.

िबकेटच्या इितहासातील मेंिडस हा चौथा ‘िमःटरी’ गोलंदाज. पिहला वेःट इं िडजचा सॉनी रामाधीन, दुसरा ऑःशे िलयाचा जॅक आयव्हसर्न व ितसरा ऑःशे िलयाचा जॉन ग्लीसन, दिक्षण आिृकेचा डावरा िफरकी गोलंदाज पॉल अॅड म्स हाही जगावेगळा होता. त्याच्या गोलंदाजीत ‘िमःटरी’ नव्हती; तर त्याच्या अॅक् शनमध्ये होती. चेंडू सोडताना त्याची मान इतकी कलायची की तो फलंदाजाच्या िवरुद्ध िदशेला मागे बघायचा. दुदैर्वाने तो त्याच्या गोलंदाजीपेक्षा ‘अॅक् शन’साठीच गाजला. रामाधीन हा मूळ भारतीय वंशाचा. इितहासाने नोंद घेतलेला पिहला िफरकी जादुगार. पन्नास साली त्याने इं ग् लंड मध्ये इं िग्लश फलंदाजांना नाचवले. लेन हटन, डे िनस काँप्टन, रे ग िसंप्सन अशा भारी फलंदाजांनी नटलेल्या इं िग्लश संघाला रामाधीनच्या िफरकीचा काही पत्ताच लागला नाही. गंमत म्हणजे चार कसोटी सामन्यांच् या या मािलकेत रामाधीनने २६ तर त्याचा जोडीदार डावखुर ा आल्फ व्हॅ लेंटाइन याने ३३ िवकेट्स काढल्या. व्हॅ लेंटाइनने उत्तम, भेदक गोलंदाजी के लीच, पण त्याच्या यशात रामाधीनचा फार मोठा वाटा होता. रामाधीनपुढे भांबावून गेलेल्या फलंदाजांनी व्हॅ लेंटाइनच्या गोलंदाजीवर धावा काढण्याचा ूयत्न केला व िवके ट्स गमावल्या. रामाधीन-व्हॅ लेंटाइन ही वेःट इं िडजची पिहली व एकमेव महान िफरकी गोलंदाजांची जोडी ठरली. ितसढया कसोटीत तर त्या दोघांच् या हातात डावाच्या सुरुवातीला नवा चेंडू दे ण्यात आला. जोन्स आिण वॉरे ल नव्या चेंडू चा सोपःकार उरकून टाकायचे व मग रामाधीन व व्हॅ लेंटाइन इं ग् लंड चा डाव संपेपयर्ंत हातातून चेंडू सोडत नसत. रामाधीनने ४३ कसोटी सामन्यांत एकूण १५८ िवके ट्स काढल्या. पण पन्नास सालची जादू त्याला पुन्हा गवसली नाही. अवघ्या दोन ूथम दजार्च् या सामन्यांच् या अनुभवावर रामाधीन कसोटीत आला होता. पण त्याच्या गोलंदाजीचं रहःय फार काळ िटकलं नाही. तो चेंडू ऑफकडू न व लेगकडू न दोन्हीकडू न वळवायचा व हे दोन्ही ॄेक् स तो मधल्या बोटाने वळवीत असल्याने फलंदाजाला चेंडू कुठल्या िदशेने वळणार आहे याचा पत्ताच लागत नसे. त्यातून शटार्ची बाही मनगटाजवळ बंद करून तो त्याच्या गोलंदाजीचं गूढ वाढवीत असे. आपल्या मुँ ताक अलीने त्याच काळी सांगून ठे वलं होतं. ‘रामाधीनला नेह मी ृंटफू टवर खेळायचं. बॅकफूटवर गेलात की त्याच्या जाळ्यात अडकलातच. त्याला ऑफिःपनर समजून खेळायचं. त्याच्या अॅक् शनमध्ये िकंिचतही काही वेगळं िदसलं तर तो लेगॄेक आहे हे ओळखायचं.’ जगभरच्या फलंदाजांनी पुढे मुँ ताक अलीचाच सल्ला मानला व रामाधीनची जादू ओसरली. तसा शेवटपयर्ंत तो चांगलाच गोलंदाज रािहला, पण त्याच्या गोलंदाजीतलं रहःय रािहलं नाही. हातावरून चेंडू ओळखणाढया भारतीय फलंदाजांना रामाधीनने कधीच सतावलं नाही. ऑःशे िलयाच्या जॅक आयव्हसर्नचं कं ऽाट अगदीच वेगळं होतं. जॉनी ग्लीसन (ऑःशे िलया) व असांथा मेंिडस (ौीलंका) यांचा तो आद्य आदशर् म्हणावा लागेल. तो काय करायचा, अंगठा व दुमडलेलं मधलं बोट यात चेंडू पकडायचा. चेंडू िःपन करण्यासाठी तो टाकताना आयव्हसर्न हे दुमडलेलं मधलं बोट जोरात उघडायचा. िविवध िःपन करण्यासाठी त्याने मोजलेली क्लृप्तीही खाशी होती. अंगठा डावीकडे रोखला तर लेग िःपन. अंगठा फलंदाजाच्या िदशेने रोखला तर टॉप िःपन व पंजा पालथा करून अंगठा ऑफला के ला तर मुर लीधरनूमाणे ऑफ िःपन (िकंवा गुगली म्हणा हवं तर .) पंजा अवाढव्य असल्याने त्याला हे शक्य होत असे. वयाच्या पिःतसाव्या वषीर् तो कसोटी िबके टमध्ये आला. ृेडी ॄाऊनच्या इं िग्लश संघािवरुद्ध पाच सामन्यांत त्याने २१ बळी घेतले. आयव्हसर्नच्या रूपात त्यांना दुसरा रामाधीन भेटला. त्यानंतर घोटा दुखावल्याने आयव्हसर्न कसोटी िबकेटमधून बाहे र पडला व मग त्याने िबके ट सोडू नच िदले. त्याला एक िशक जमली होती बःस. त्याच्यािवषयी सांगतात की एकदा कणर्धाराने त्याला ‘डीप फाइन लेग’ला क्षेऽरक्षणासाठी जायला सांिगतले तेव्हा तो म्हणाला, ‘म्हणजे कु ठे ?’ आयव्हसर्नची कसोटी कारकीदर् एका मािलकेपुरती व २१ िवके ट्सपुरतीच रािहली. आयव्हसर्नच्या पाऊलखुण ा शोधत आलेल्या ग्लीसनने माऽ २९ कसोटीत ९३ िवके ट्स घेतल्या. लहान मूतीर् व लहान पंजा असूनही

loksatta.com/lokprabha/…/metkut.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Lokprabha.com

आयव्हसर्नच्या पाऊलखुण ा शोधत आलेल्या ग्लीसनने माऽ २९ कसोटीत ९३ िवके ट्स घेतल्या. लहान मूतीर् व लहान पंजा असूनही ग्लीसन आयव्हसर्नसारखी गोलंदाजी कशी करू शकायचा हे ह ी एक कोडं च आहे . या सवर् ‘िमःटरी’ गोलंदाजांच् या बाबतीत एक ‘कॉमन’ गोष्ट म्हणजे ही ‘िमःटरी’ कायम िटकत नाही. फलंदाज रहःयभेद करतात. त्यामुळे या गोलंदाजांच ं िबके टजीवन लवकर संपतं, पण तत्पूवीर् ते धुमाकू ळ घालतात. सध्या मेंिडस घालतोय तसा. [email protected]

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

loksatta.com/lokprabha/…/metkut.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ ि ग् ल टि रं ग ि गझमोज

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

गॉगल म धल ा कॅ मे र ा एक साधसं बटण दाबायचं की गॉगलमधून आपल्याला िदसत असलेली ृे म कॅमेढ यात बंिदःत होते. या जेम्स बॉण्ड ःटाइल सनग्लासेसनं तुमच्या नजरे च् या टप्प्यात येणारी सारी दृँय तुम्ही हवी तशी िटपून ठे वू शकता, अशी रचना यात करण्यात आली आहे . गॉगलच्या दोन्ही टोकांना दोन छोटे कॅ मेरे बसवले आहे त. हा गॉगल रं गीत ध्विनिचऽमुिण करणारा िबनतारी एलसीडी संदेश महणकतार् म्हणूनही काम करतो. ३२० बाय २४० या िचऽक्षमतेच ं िचऽीकरण होऊ शकतं. मुिण साठवायला १२८ मेगाबाइट्स अंतगर्त ःमृतीसंच तर दोन जीबीपयर्ंत बाह्य ःमृतीसंच उपलब्ध आहे . यात एमपीाी, डब्ल्यूएमए, ओजीजी व एसीाी संगीत ःवरूप तर जेपीजी िचऽ ःवरूप आहे . मायबोफोनमध्ये चार मीटपयर्ंत ध्विनमुिणाची क्षमता आहे . असा हा गॉगल तुमच्या आठवणीतली क्षणिचऽं जतन करायला अगदी तत्पर आहे . पलं ग ह ादर वण ारं गजर ाचं घड य़ाळ गजराचं घडय़ाळ मोठय़ा आवाजानं तुम्हाला जागं करू शकतं, मग आणखी पाचच िमिनटं असं म्हणत आपण पुन्हा साखरझोपेत जायला तयार . माऽ हे गजराचं घडय़ाळ तर अक्षरश: तुमचा पलंग हादरवून तुम्हाला उठवतंच. हे या सॉिनक बॉम्ब घडय़ाळाचं खास वैिशष्टय़. ११३ डे िसबल आवाजाबरोबरच यात एक आकषर्क आिण पिरणामकारक व्हायबेिशं ग पॅड आहे , हे पॅड आपल्या बेड च्या आत ठे वायचं, गजर होताचं पॅड थरथरायला लागतं आिण त्या कंपनाने पलंगही. असं हे घडय़ाळ आपल्याला अक्षरश: हलवूनच सोडतं. बरं या घडय़ाळात इतर गजर , ःनूझ, बॅटरी संच, लाल िदव्याचा लुकलुकणारा संकेत हे पयार्य आहे तच. िशवाय तुमच्या शेजारील व्यिक्तस या गजराचा ऽास होऊ नये म्हणून आवाजावर िनयंऽण ठे वण्याच तंऽही वापरलं गेलं आहे . कॉफी एका चुट कीस र श ी ूचंड कामात असताना कॉफीचा कप कुणीतरी अगदी आपल्या हातात आणून द्यावा, अशा आपल्या इच्छे ची पूतर्ता करणारं हे कॉफी मेकर उपकरण . ःवयंपाकघरातील फार जागा न व्यापणारं असं एका आगळ्यावेगळ्या रचनेच ं हे उपकरण ःवयंपाकघराची शोभाही वाढवतं. सहा ते आठ कप पाणी यात साठवता येत.ं ही िकटली पारदशर्क असल्यानं पाण्याच्या पातळीचाही अंदाज येतो. लाल िदव्यामध्ये असलेल्या बटणाच्या रचनेसह हे उपकरण गरमागरम कॉफीचा आनंद दे ण्यास सज्ज होते. तु म च् या बाळाच् या आ र ाम ास ाठ ी पूवीर् मूल असायचं आईच्या कडे वर ; नंतर कांगारू झोळी आली िन कडे वरचं बाळ आईच्या पोटाशी झुलू लागलं. मग रोरी बे ग नामक संशोधकानं या झोळीला आणखी आकषर्क आिण आरामदायी रूप दे त ही ‘िवंग मॅन बेबी सीट’आणली. आधुिनक पालकांना ती बाळाच्या आिण ःवत:च्याही खूप सोयीची वाटू लागलीय. मजबूत तरीही वजनाने हलकी अशी ही ‘िवंग मॅन बेबी सीट’ खास काबर्न फायबरपासून बनलेली आहे , हे च िनिमर्ती सािहत्य कार व एअरोप्लेनच्या खुच्र् यासाठीही वापरले जाते. कोणत्याही आकाराचे बालक यात व्यविःथत बसू शके ल, अशी आरामदायी व िदमाखदार अशी ही िवंगचेअर आहे .

flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

Immigrate to canada click he re

loksatta.com/lokprabha/…/gizmo.htm

1/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

ि चऽ दृ ष्टी ‘िबफोर द रे न्स’ आपल्याकडे लागण्याची शक्यता नाही. अन्यथा इतक्यात िचऽपट महोत्सवांमधून त्याचे गोडवे गायले गेले असते. पण डीव्हीडी उपलब्ध झाल्याने आता ती िमळवून पाहणं शक्य आहे . िचऽपटाच्या िनिमर्तीमागे बॉक्स ऑिफसवरील यशाचा मोह आवँयक असतो, की सजर्नशील कारणं याचे उत्तर हा िचऽपट पािहल्यानंतर सहज उमगून येऊ शकतं. पं क ज भ ोस ले अलीकडे ज्या थोडय़ा थोडक्या िदग्दशर्कांनी इथल्या ूेक्षकांच् या मानिसकतेला पोसण्याखातर आपल्या िचऽपटांना बळी जाऊ िदलं नाही, त्यात संतोष िसवन यांच ं नाव कायम पुढे राहीलं आहे . ‘हॅ लो’ आिण ‘माली’ या दोन आंतरराष्टर्ीय बालिचऽपट महोत्सवात गाजलेल्या (तरीही भारतात दुलर्िक्षत रािहलेल्या) िचऽपटानंतर िसनेमॅटोमाफर संतोष िसवन यांनी बनवलेली ‘टे र िरःट’ ही िफल्म आजही दहशतवादावर बेतलेल्या जगातील पिहल्या दहा िसनेमांमध्ये उल्लेखनीय म्हणून िनवडली जाते, ती उगाच नाही. थोडय़ाशा पैशात केवळ १५ िदवसांत इतका दे खणा आिण सशक्त िचऽपट होऊ शकतो ही एकमेव बाब हॉिलवूड चा ूिसद्ध अिभनेता जॉन मॉल्कोिवच याला तेव्हा इतकी धक्कादायक वाटली, की कै रो येथील आंतरराष्टर्ीय िचऽपट महोत्सवात हा िचऽपट पािहलेल्या माल्कोिवचने टे र िरःटच्या िवतरणाचे हक्क िवकत घेऊन हॉिलवूड ला या िचऽपटाची आिण त्याच्या िदग्दशर्काची ओळख करून िदली. त्यानंतर शाहरुख खानची िनिमर्ती असलेला अशोका माऽ बॉक्स ऑिफसवर साफ झोपला आिण संतोष िसवनच्या नावाची इथल्या मेन ःशीम िदग्दशर्कांच् या यादीत झळकण्याआधीच िपछे ह ाट झाली. िदल से, रोजा, गदीर्श, सजा-ए- काला पानी, दलपती, रुदाली, मीनाक्षी अशा ४० िचऽपटांसाठी १० राष्टर्ीय आिण त्याहन ू दुप्पट संख्येने आंतरराष्टर्ीय पािरतोिषके पटकावणारा िसनेमॅटोमाफर म्हणून त्याचा लौिककच काय तो तेवढा कायम रािहला. आपल्या ूेक्षकांना संतोष िसवनचे िचऽपट पटले, दे खणेह ी वाटले आिण समीक्षकांनी करायला हवे िततके त्याच्या िचऽपटांच े कौतुकही के ले. पण तरीही त्याच्या िचऽपटांना इथल्या लोकांनी उचलून धरलंय असं िचऽ पाहायला कधी िमळालं नाही. यंदा आलेल्या ‘तहान’ बाबतही नेमकं हे च झालं. झालं नाही ते त्याने बनिवलेल्या ‘िबफोर द रे न्स’ या पिहल्याच इं मजी िचऽपटाबाबत. तेह ी हा िचऽपट भारतात ूदिशर्त करण्याचं त्याने जाणीवपूवर्क टाळलं म्हणून. भारतात अजूनही या िचऽपटाबाबत त्यामुळेच फारशी मािहती नाही. अमेिरका आिण युर ोपमध्ये माऽ महोत्सवातून आिण िचऽपटगृह ांमधून अजूनही तो ूदिशर्त होतोय. परवा भारतीय िदग्दशर्कांच् या इं मजी िसनेमांचा शोध घेत असताना अचानक ‘िबफोर द रे न्स’ची डीव्हीडी हाती आली. िदग्दशर्न आिण िसनेमॅटोमाफीतल्या सवर् सामथ्यार्ंिनशी केरळमध्ये बनलेली ही िफल्म भारतात का येऊ शकली नाही, िवतरकांना त्यात पैसे वसूल करून दे ऊन वर चांगला व्यवसाय करू दे ण्याची खाऽी का वाटली नाही, हा ूश्न माझ्यासमोर िनमार्ण झाला. ‘िबफोर द रे न्स’ ही िपिरयॉिडक िफल्म असली तरी १९३७चा

भारत दाखिवण्यासाठी िनिश्चतच या िचऽपटाची िनिमर्ती केली गेली नाही, हे उघड आहे . िचऽपटाला आधार इॐायलच्या डॅ नी व्हे रेटे या िदग्दशर्काच्या डे झटर् िचऽऽयीमधील ‘यलो अःफाल्ट’ या िचऽपटाचा आहे . िदग्दशर्काने ःवतहन ू तो मान्य के ला असला, तरी हा िचऽपट आधािरत असल्याच्या खुण ा नावालाही िदसत नाहीत. एक िॄिटश मळेमालक आिण त्याच्या घरातील सगळी कामे करणारी भारतीय नोकर यांच े छुपे ूेम आिण या ूकरणामुळे ढवळून िनघालेली ितघांची आयुंय यांची कहाणी बनून आपल्यासमोर येताना पटकथा, पाश्र्वभूमी या अंगाने पूण र्पणे भारतीय बनून जातो. हे ुी मोरास (लायनस रोच) आपल्या कुटुं बाच्या अनुपिःथतीत घरात काम करणाढया सजनी (नंिदता नास) या नोकराणीसोबत ूेमाचं नाटक करू लागतो. गावात आपल्या िनदर् यी नवढयासोबत राहणाढया सजनीला माऽ ते खरं खुरं असल्याचं भास होतो. िॄटनमधून बायको आिण मुलगा परतल्यानंतर मोरास सजनीपासून लांब जाऊ पाहतो. पण सजनी त्याच्याकडू न आधीच्याच संबंधांची अपेक्षा ठे वते. पुढे आपल्यावर मोरास ूेम करीत नाही हे उमगल्यानंतर ती ःवतला संपवून टाकते. याची जबाबदारी झटकण्यासाठी मोरास आपला एकिनष्ठ सहकारी के.टी. (राहल ु बोस)च्या मदतीने ितच्या ूेताची िवल्हे वाट लावतो. हा झाला िचऽपटाच्या कथेतील . सुरुवातीचा महत्त्वपूणर् भाग यात मोरासची ूितमा खलनायकासमान वाटत असली, तरी िचऽपटात मोरास तसा कधीच समोर येत नाही. सुरुवातीपासूनच तो आपला मसाल्याचा व्यापार िवःतारण्यासाठी गावात रःता करण्याच्या तयारीत िदसतो. के.टी.च्या रूपाने त्याला एक कतर्व्यदक्ष नेटीव अिधकारी सापडल्याने पावसाआधी काम पूण र् करण्याच्या बोलीवर तो सरकारकडू न रःत्याच्या कामाला मंजूर ीही िमळवतो. के.टी.सोबत एखाद्या िमऽासारखा वागतो. सजनीला फसवल्याच्या दुखाने व्याकूळ होतो. पुढे गावकढयांनी हरवलेल्या

Send flowe rs & Gifts

loksatta.com/lokprabha/…/chitra.htm

सजनीचा शोध घेण्यास सुरुवात के ल्यानंतर काहीसा िबथरून जातो. िॄिटश राजवट, मळेमालकांकडू न के ले जाणारे शोषण ,

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com

िॄिटश राजवट, मळेमालकांकडू न के ले जाणारे शोषण , िॄिटशांची िनदर् यी अन ् चैनी वृत्त ी आिण १९३७च्या कालावधीत भारतीय ःवातंत्र्यलढय़ाने घेतलेला वेग हा या िचऽपटाचा िवषय असता तर ‘िबफोर द रे न्स’ नक्कीच आपल्याकडल्या बॉलीवूड आवृत्त ींच् या पंक्तीत जाऊन बसला असता. पण या सवर् गोष्टींमधील टाळता न येण्याजोग्या भागाचा कमी-अिधक ूमाणात वापर करून िदग्दशर्काने हा िचऽपट फु लवत नेला आहे . िचऽपटाच्या कथेत नािवन्य नाही. कथेचा शेवटही असामान्य म्हणता येई ल अशातलाही भाग नाही. या सगळ्या कथेमध्ये वसाहतीकरणाला िवरोध करणारा संदेश जरूर आहे . पण दोन सांःकृ ितक िःथत्यंतराच्या कालखंड ातील एक छोटासा दुवा म्हणून त्यातील घटनांकडे पाहणे इष्ट ठरे ल. मेलोसामाच्या अंगाने जाणारा असला तरी त्यातील कलाकारांच् या उत्कृ ष्ट भूिमके मुळे आिण लहान लहान जागेतही िसनेमॅटोमाफीचे कसब दाखवून दे णाढया िसवनच्या योजनेने त्याच्या सवर् िचऽपटांमधली वैिशष्टयपूण र् िनिमर्ती म्हणून ‘िबफोर द रे न्स’ गणली जाणार आहे . मर्चट आयव्हरी ूॉडक्शनची सवार्त वेगळी भारतीय िफल्म म्हणून या िचऽपटाकडे सध्या अमेिरकेत पािहले जात आहे . या िचऽपटामुळे संतोष िसवनला हॉलीवूड मधील ‘सीएए’ या सवार्त मोठय़ा कलाकारांच् या संघटनेने नुकतेच करारबद्ध केले आहे . ज्याद्वारे अनेक हॉिलवूड पटांमध्ये काम करण्याची िसवन यांना संधी आता िमळणार आहे .

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/chitra.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ आ पलं बु व ा असं आ हे ! . डान्स असो की अ◌ॅिक्टं ग सगळय़ाच कामांमध्ये ही उठू न िदसते सध्या कॉमेड ी एक्ःूेसचं धमाल अँकिरं ग करणारी, मराठी िचऽसृष्टीतील बॉिलवुड ी चेह रा म्हणून दाद िमळवणारीअमृता खानिवलकर सांगतेय ितच्या आवडीिनवडी वगैरे..

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

वाढि दवस २३ नोव्हें बर एका श ब्दात म ी म्ह ण जे .. अमृता नातं म्ह ण जे .. कनेक् शन टू लाइफ आ वड ले ल ा ि स ने म ा कुछ कु छ होता है आ वड ता नट /नटी आधी शाहरूख खान होता, आता इमरान खान आवडतो, िूयंका चोूा आ वड ले लं पु ः तक िसडनी शेल्डनची सगळी पुःतकं म ाझा आ दशर् माधुर ी दीिक्षत म ला अःसे च कपडे आ वड तात .. जे छान िदसतात आ वड ता पर फ् यु म ह्युगो बॉसचं फे म म ाझी गाड ी िःवफ्ट स वार् त भ ावले ल ी कॉि म्प्ल में ट भावलेली अशी नाही, पण , मी िहं दीत जायला हवं, असं अनेक जण सांगतात, तेव्हा छान वाटतं. फःटर् बश नववीत असताना वगार्तला एक मुलगा टनर् ऑ न्स चांगला गंध, आदर दे ऊन बोलणारी माणसं टनर् ऑ फ् स खोटारडपेण ा, शो ऑफ अ पर फे क् ट डे ट बोटीवर नेऊन माझा बथर्डे साजरा करावा ..आ ि ण कोण ाबर ोबर सलमान खान म ाझी वाई ट स वय मी पटकन रागावते बरं , आ ता एक जोक सां ग ते .. एक दगड पाण्यात पडला एक दगड पाण्यात पडला . . डु बूक

flowers to india Best Jobs click he re

Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

loksatta.com/…/apla-buwa.htm

1/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ चंद ाबे न

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

गोस ीप कोल म

म ाकेर् ि टं ग पसर् न काही वषार्ंपूवीर्पयर्ंत आमीर खान एकदम इं टेिलजंट एक्टर वाटायचा. तसा तो आता पन आहे . पण , आता तो एकदम माकेर्िटं गवाला झालाय. नो इं टरवू, नो अवोडर् फंक्सन, नो िमिडया हा आमीरचा फं डा होता. हे सगळं नाय केलं तरी िसनेमा चांगला असेल तर तो िहट होतोच, हे आमीरने ूूव्ह के लं होतं. पण , आता तो एकदम अपोिझट झालाय. आता तो सारखा कु ठे ना कु ठे मुलाखत दे त असतो. सारखं आपण न्यूजमध्ये राहू म्हणून काय काय करत असतो. गिज्जनी िरिलज व्हायच्याआधी तो इतक्या वेळा िटव्हीवर आिण मेगिझनमध्ये िदसला की वाटला थोडा ॄेक घेऊनच त्याची िफ्लम बघायला जाऊ. पण , आता िफ्लम िरिलज झाल्यावर पन तो सुधारलेला नाही. िफ्लम कसी िहट झाली, हे सांगायला तो सारख्या पाटय़ार् दे तोय. आमीर , तू एक्टर आहे , माकेर् िटं गवाला नाही. से ि टं ग कोिम्पिटशन असला की माणूस काय पण करतो. आपल्याबरोबरचा माणूस पुढे जायला नको म्हणून सगळे ूयत्न करतो. बोिलवूड मध्ये तर एकदम टफ कोिम्पिटशन! नील मुकेश आठं ◌ंवतो? जॉनी गद्दारचा िहरो. एकदम बेःट काम के ला त्याने. पण , त्याचा टायिमंग चुकला. कपूर खानदानला आपली जायदाद वाटणाढया बोिलवूड मध्ये त्याने कपूर खानदानच्या वािरसबरोबरच एंशी केली. लूक, बोडी, एिक्टं ग सगळय़ामध्ये रणबीर आिण नील दोघेबी एकदम टोप! पण , नीलचा सरनेम कपूर नाय. आता तुम्हाला वाटे ल की मग काय झालं? मला नाही माहीत. पण , काही लोक बोलतात, की बोिलवूड मध्ये सेिटं ग जाम असते. कु णाला िपक्चर िमळायला पायजे म्हणून सेिटं ग आिण कोणालाच िपक्चर िमळायलाच नाय पायजे म्हणून सेिटं ग! ि ◌ ल्म ि ह ट तो स ब ऊ ६७◌ े ॄेक ओफ, पेच अप, असलं सगळं बोिलवूड वाल्यांची हे िबट आहे . पण , काय काय लोक एकदम िबचारे साधे असतात. आपला लफडा बंद झाला, तुटला वगैरे कुणाला कळू नये म्हणून जाम मेह नत घेतात. आता आपला हमर्न बावेजाच बघा. हमर्न आठवला ना? हृितकसारखा िदसतो, नाचतो तोच. िूयंकाचा बोयृेंड . म्हणजे होता. लव्ह ःटोरी २०५० िरिलज व्हायच्या आधी या दोघांनी काय हे वोक के ला होता. सगळीकडे एकऽच िफरायचे. एकदम एक दुजे के िलए! पण , िसनेमा पडला. मग काय? बोिलवूड चा रूल सुरू झाला. िूयंकाने एकदम पल्टी खाल्ली. आपण एकमेकांना ओळखतच नाही, असं वागायला लागली. िसनेमा चालला असता तर िबचाढया हमर्नला असा फटका बसला नसता. पण , िूयंका पक्की बोिलवूड वाली! हमर्न अजून इथला व्हायचा आहे , असा मला वाटतो. आताच एका मुलाखतमध्ये तो िबचारा िूयंका आिण आपण िकती बरोबर असतो, असं सांगत होता. तो म्हणतो, ‘आमच्या दोघांच ं िरलेसनसीप काय आहे , आम्हाला माहीतेय. सगळय़ांना कशाला सांगायला पायजे..’ वगैरे . मला वाटला, बेचारा अभी नया है . पण , त्याच्या आिण अमृता रावच्या मधे पण काही चालू आहे म्हणतात

flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

loksatta.com/lokprabha/…/gossip.htm

1/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

उत्स व . सवर् जातीधमार्तील लोकांमध्ये एकोपा राहावा म्हणून भगवान बाबांनी भगवानगड उभा के ला हा ूेर णादायी भगवानगड येथील िवकासकामामुळे जागितक नकाशावर झळकू पाहतोय. ११ जानेवारी रोजी येथ े आयोिजत केलेल्या सप्ताहासाठी लाखो भािवकांची रीघ लागली आहे . सं त ोष मु स ळे मराठवाडा ही संतांची भूमी. याच पावनभूमीत ज्ञानदे वाचे आपेगाव, एकनाथाचे पैठ ण याच संत मािलके त संत भगवानबाबांच े ःथान महत्त्वाचे आहे . भगवानबाबांनी धौम्य ऋषीच्या समाधीःथानी ौीक्षेऽ भगवानगड ही ूचंड वाःतू नावारूपास आणली. ौीक्षेऽ भगवानगड , ता. पाथडीर्, िज. अहमदनगर कल्याण िवशाखापट्टणम राष्टर्ीय महामागार्लगत िनसगर्रम्य ौीक्षेऽ भगवानगड क्षेऽ आहे . येथ े सुरू असलेल्या िनयोजनपूवर्क िवकासामुळे हे िठकाण ूमुख पयर्टनःथळ म्हणून िनिश्चतच जागितक नकाशावर झळके ल. सुपे सावरगाव, ता. पाटोदा, िज. बीड या िठकाणी कौितकाबाई तुबाजी सानप पाटील यांच् या पोटी ौावण वद्य ५ (पाच) शके १८१८ (सोमवार , िद. २९ जुलै १८९६ साली) भगवानबाबा (आबाजीचा) जन्म , चाणाक्ष होता. झाला. आईविडलांच े आबाजी पाचवे अपत्य होते. लहानपणी आबाजी खूपच हशार ु . गावात चौथीपयर्ंत शाळा होती पुढील िशक्षणासाठी आईविडलांनी मामाच्या गावी लोणी, ता. िशरूर , िज. बीड या िठकाणी पाठवले. िशक्षण पूण र् झाल्यानंतर आबाजी पुन्हा गावाकडे परत आले. घरात धािमर्क वातावरण असल्यामुळे लहानपणापासून आबाजीला दे वाची आवड होती. गावातून दरवषीर् पंढरपूर ला पायी याऽा जात असे. या बालवयातच त्यांनी पंढरपूरला िदं ड ीत पायी याऽा के ली. पौंडु ळ, ता. पाटोदा, िज. बीड या िठकाणी अवडं बरच्या घराण्यात नारायण नामक मुलाचा जन्म झाला. नारायणाने गावाजवळील डोंगरमाथ्यावर जागा ःवच्छ करून हिरनाम िचंतनात दं ग झाले. नंतर त्यांना नगद नारायणबाबा हे नाव पडले. त्यांची ख्याती सवर्दरू पसरली. त्या िठकाणी छोटे से दे ऊळ बांधले. िवठ्ठलाची मूतीर् ःथापन के ली. नंतर त्या जागेस नारायणगड हे नाम ूाप्त झाले. नारायणगडाच्या गादीवर मािणकबाबा कायर्र त होते. आबाजीचे आईवडील िवजयादशमी (दसरा) या िदवशी या िठकाणी आले आिण आबाजीने मािणकबाबास गुरुपदे श द्या, असे म्हणाले. त्यावर कमी वयात गुरुपदे श दे ता येत नाही असे मािणकबाबा म्हणाले. आबाजीने बराच वेळा आमह के ल्यानंतर रागावून मािणकबाबांनी तू नारायणगडाच्या िशखरावरून उडी मार असे म्हणाले. काही क्षणातच आबाजीने िशखरावरून उडी मारली, त्यांना थोडे से खरचटले. नंतर मािणकबाबांनी आबाजीचे नाव भगवान ठे वले व त्यांना गुरुपदे श िदला.

भगवानबाबांनी आळंदीत बंकटःवामीच्या सािन्नध्यात १२ वषेर् अभ्यास केला. यात पदे , ऋचा, धन, वेद, व्याकरण , न्याय, मीमांसा, धमर्शास्तर्, नीितशास्तर्, पुराणे, उपिनषदे , िसद्धांतकौमुदी, पंचदे शी, ॄह्मासूऽ, गीता, रामायण , महाभारत या मंथांचा अभ्यास केला. मृदंग, टाळ, वाचन, ज्ञानेश्व री, तुकाराम गाथा मुखपाठ के ले. भगवानबाबा आळंदीवरून परत आल्यानंतर गडावर त्यांच् या भेटीसाठी पंचबोशीतील नागिरक येत असत. कीतर्नाच्या माध्यमातून समाजूबोधनाची ूभावी िदशा दाखिवली. १९१८ साली त्यांनी नारायणगड पंढरपूर पायी िदं ड ी चालू केली. म्हणून नारायणगडाला धाकटी पंढरी म्हणतात. १९२७ साली नाथषष्ठीिनिमत्त पैठ णपयर्ंत िदं ड ी चालू केली. सात िदवस अखंड हिरनाम सप्ताहाच्या माध्यमातून भजन, कीतर्न, ूवचन, गाथा, पारायणाच्या माध्यमातून समाजूबोधन व्हावे यासाठी १९३४ साली पखालडोह या िठकाणी सप्ताह सुरू के ला. भगवानबाबांची सामािजक, शैक्षिणक, धािमर्क िवचारांची बैठ क राजषीर् शाहू महाराजांच् या िवचारांशी नाते सांगते, तेच ध्येय भगवानबाबांच े होते. ते साध्य करताना बाबांची भूिमका ही एका िचंतकाची नव्हती तर एका ौेष्ठ कृ ितशील समाजसुधारकाची होती. माजलगाव, पाथडीर्, धारूर , के ज, शेगाव यासह अनेक गावांतील पशुह त्या बंद केली. भगवानबाबांच े गुरू नारायणगडाचे सवेर्सवार् मािणकबाबा यांच े िनधन ज्येष्ठ शु. १३ शके १८५९, इ .स. १९३७ रोजी झाले. मरतेवेळेस भगवान तुझ्यावर गडाची आता सवर् जबाबदारी राहील असे सांिगतले. भगवानबाबांच् या ूेर णेने थेर ला, वडझरी, बेलसूर , िचंचपूर , िपंपळनेर , कारं जवण , खोकरमोह या गावांनी है िाबाद मुिक्तसंमामात सहभाग नोंदिवला होता. भगवानबाबांची कीतीर् जशी जशी वाढू लागली तशी त्यांना समाजातील वाईट लोकांकडू न ऽास द्यायला सुरुवात झाली. त्यांना मारण्यासाठी वेळोवेळी मारे करी पाठिवले. भगवानबाबांस पत्र्या ठोकण्यासाठी काही िवघ्नसंतोषी लोकांनी बांतीिसंह नाना पाटील यांना सांिगतले. ते तसे करण्यासाठी गडावर गेले असता बाबांच् या डोळ्यातील ूामािणकपणा, करारीबाणा, सत्यवचन, िवश्वास नाना पाटलांना िदसला लगेचच नाना पाटील खाली मान घालून परत िनघाले. हा डाव फसल्यानंतर समाजकं टकांनी भगवानबाबांच् या चािरत्र्यावर िशंतोडे उडिवण्यासाठी ूयत्न के ले. खरवंड ीच्या बाजूलाच धौम्य ऋषीचा धौम्यगड होता. यािठकाणी बाबांनी धौम्य ऋषीच्या पादुकांच े दशर्न घेतले. नानािवध औषधी वनःपतीयुक्त िठकाणी आपण समाजकायर् करावे असे त्यांना वाटले. याच िठकाणी आपण भक्तीचा गड उभा करायचा नव्या उमेदीने

loksatta.com/lokprabha/…/utsav.htm

1/3

3/31/2009 Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com

वनःपतीयुक्त िठकाणी आपण समाजकायर् करावे असे त्यांना वाटले. याच िठकाणी आपण भक्तीचा गड उभा करायचा नव्या उमेदीने कामाला लागायचे. पंढरपूर, आळंदी, पैठ ण वारी सुरू करायची असे ठरिवले. बाबांची वृत्त ी धाडसी होती त्यांनी राऽंिदवस गडाचे काम पूण र् केले. गडाचे पूणर् बांधकाम लाकडाचा वापर न करता दगडांनी के लेले आहे .

बांधकामाला आजूबाजूच् या पिरसरातील नागिरकांनी भरभरून मदत केली. िस्तर्यांनी ःवत:चे दािगने बांधकामासाठी िदले. लोकांनी घरून ःवत:च्या भाकरी आणून अहोराऽ गडाचे बांधकाम पूण र् के ले. पाहता पाहता गडाचे काम पूणर् झाले, अत्यंत भव्य वःतू उभी रािहली. अध्यात्माबरोबरच शालेय िशक्षणाची सोय व्हावी म्हणून ःवतंऽ इमारतीचा आराखडा तयार के ला. पांडु रं गाच्या मूतीर्ची ूाणूितष्ठा करण्यासाठी ःवामी सहजानंद सरःवती, ह . भ. प. मामासाहे ब दांडे कर , बाळासाहे ब भारदे यांना तर गडाच्या उद्घाटनासाठी मुंबई ूांताचे तत्कालीन मुख्यमंऽी यशवंतराव चव्हाण यांच् या हःते १ मे १९५८ रोजी उद्घाटनाचा कायर्बम संपन्न झाला. यावेळी मा. मुख्यमंऽी यशवंतराव चव्हाण बोलताना म्हणाले की, ‘‘मला जेव्हा येथ े येण्याचे िनमंऽण िमळाले तेव्हा वाटले होते की, िसंह गड , ूतापगड , रायगड , तसा हा धौम्यगड असावा. धमर् रक्षणासाठी िशवाजी महाराजांनी मावळ्यांना एकऽ करून शस्तर्ाच्या साह्याने धमर् रक्षण के ले. परं तु भगवानबाबांनी भक्तांना एकऽ करून शास्तर्ाच्या आधाराने भक्तीचा गड भगवानगड उभारण्याचे काम केले आहे . आजपासून हा भगवानगड म्हणून ओळखला जावा.’’ तेव्हापासून धौम्य गडाचे नाव भगवानगड असे पडले. कीतर्नात भगवानबाबा नेह मी सांगत, िलिहता-वाचता येण े हा मानवाचा ितसरा डोळा आहे . माणूस असल्याची ओळख आहे . तुमची ऐपत नसेल तर एकाच वेळी जेवा, परं तु मुलांना चांगले िशक्षण द्या. िशक्षण नसेल तर घराच्याबाहे र पडल्यावर कोणीही तुमची फसवणूक करे ल. िवद्या वािघणीचे दूध कष्टकरी कामकरी यांच् या मुलांना िमळाले पािहजे. याच उद्दात हे तूने गडावर भगवान िवद्यालयाची कोनिशला बसिवली. वाडय़ा, पाडय़ा, तांड य़ावरील मुले या िठकाणी िशक्षणासाठी येत असत. खोल्यांच् या व पाण्याच्या अडचणीमुळे बाबांनी िवद्यालय खरवंड ी यािठकाणी हलिवले. औरं गाबादला वसितगृह ाचे उद्घाटन तत्कालीन मुख्यमंऽी वसंतराव नाईक यांच् या हःते के ले. औरं गाबादलाच भगवान होिमओपॅथी कॉलेजची ःथापना के ली. सोमवार , िद. १८ जानेवारी १९६५ रोजी राऽी एक वाजता वयाच्या ६९ व्या वषीर् जगाचा िनरोप घेतला. समाजाला ज्ञानरूपी ूकाश दे ण ारे .. समाजाचे चंिसूयर् समजले जाणारे .. ूबोधनाचा महामेरु.. भिक्तरसाचा सागर .. मायेचा पाझर .. पंढरीचा अखंड वारकरी.. तुळशीच्या माळेने बांतीची ज्योत पेटिवणारे .. परोपकारी.. भक्तीचा गड उभारणारे .. भजन-कीतर्न, ूवचनाची गंगा.. शुद्ध आचरणाचा िपतामह .. ःनेह ूेमाचे सॆाट.. अशा भगवानबाबांना शेवटचा िनरोप दे ण्यासाठी गावोगावची भजनी मंड ळी, िदं ड य़ा, टाळ, पखवाज घेऊन आली होती. जनसागर जणू शोकसागर वाटत होता. बाबांच े कायेर् अलौिकक होते. समाजात झालेले वैचािरक ूदूषणे बाबांनी कमी के ले होते. भगवानबाबांनी १९३४ साली पखालडोह येथ े वािषर्क हिरनाम सप्ताहाची सुरुवात केली होती. ूत्येक वषीर् नवीन गावाला सप्ताहाचे नारळ िदले जाते. दरम्यान भगवान गडावर १८ एिूल ते २५ एिूल २००८ दरम्यान अमृत महोत्सव राष्टर्ीय पातळीवरचा अखंड हिरनाम सप्ताह झाला. भगवानबाबांनी सुरू केलेल्या नारळी सप्ताहास यावषीर् ७५ वषेर् पूण र् होणार असल्यामुळे या िठकाणी ७५ हजारांपेक्षा जाःत भक्त ज्ञानेश्व री पारायणास बसले होते. शेवटच्या पंगतीत भक्तांना पुरणपोळी व दूध िदले गेले. सप्ताहादरम्यान ह . भ. प. रामराव महाराज ढोक यांच े रामायण , काकडा आरती, गाथाभजन, कीतर्न, ूवचन, चबी ूवचन, भारूड , राऽजागर आयोिजत केला आहे . डॉ. नामदे वशास्तर्ी गडाच्या िवकासासाठी अंदाजे तीन कोटीचे महाद्वार , साडे चार कोटीचा सभामंड प, दोन कोटीचे ःवयंपाकघर बांधणार आहे त. सद्यपिरिःथतीत महाद्वाराचे काम ूगितपथावर आहे . महाद्वाराची उं ची ६० फू ट राहील. दोन लाखांपेक्षा जाःत पुःतके समावतील असे भव्य वाचनालय, गडाच्या पायथ्याशी वातानुकूिलत अितथी िनवास, भक्तिनवास, भगवानबाबांनी उपयोगात आणलेल्या वःतूंच े भव्य म्युिझअम (संमहालय), रे िसडें िशयल इं िग्लश शाळा, गडाच्या पायथ्याशी दे वःथानच्या १६ एकर जागेत हे िलपॅड ची सुिवधा अनेक नवनवीन योजना राबवून भगवानगड म्हणजे चांगले िनसगर्र म्य पयर्टनःथळ म्हणून दे शाच्या नकाशावर झळके ल. भगवानगडावर अध्यात्मासोबत िवज्ञानाची सांगड घातलेली िदसेल. या िठकाणी सौरिदवे न पवनउजेर्तून

िवद्युतिनिमर्ती के ली जाते. यावषीर् ौी क्षेऽ भगवानगड येथ े महाराष्टर्ाच्या िविवध कानाकोपढयांतून एक लाखाहन ू अिधक भक्तगण दसढयाच्या िदवशी आले होते. येथ े अनोळखी माणसे एकमेकांना दसढयाच्या शुभेच् छा दे ताना िदसतात. येथील दसढयास ७५ वषार्ंपेक्षा जाःत परं परा लाभलेली आहे . येथील वैिशष्टय़ म्हणजे राज्यातून येण ाढया भािवकांसाठी जेवणाची व्यवःथा के लेली असते. मोठय़ा ूमाणावर लोक एकऽ आल्यामुळे एकमेकांिवषयी आपुलकी ःनेह भावना जोपासली जाते. भगवानबाबांनी दसरा साजरा करण्यामागे खेड य़ापाडय़ातील नागिरकांनी एकऽ येऊन एकमेकांच् या सुखदु:खाची िवचारणा करावी हा उद्दे श होता. आजही मोठय़ा उत्साहात व एका आगळ्यावेगळ्या पद्धतीने दसरा उत्सव साजरा के ला जातो. दसढयाला या िठकाणी गुरुपदे श घेण्यासाठी महाराष्टर्ाच्या कानाकोपढयांतून मोठय़ा ूमाणात भक्तगण येतात. भगवानबाबांची िदं ड ी महाराष्टर्ातील दुसढया बमांकाची मोठी दींड ी आहे . ही िदं ड ी बाबांच् या पादुकांसमवेत घेऊन भारजवाडी, खरवंड ी, पाटोदा, भुम, कु दुर् वाडी मागेर् जाते. वाखरी येथ े संत ज्ञानेश्व रांच् या दींड ीला आडवी जाण्याचा मान आहे . शुद्ध एकादशीला गडावर भजन, कीतर्नाचा कायर्बम होतो. भगवानगडाच्या गादीवरील महं त कीतर्न करत नाहीत. या िदवशी एक लाखावर भािवक येतात. या सवार्साठी चहा-फराळाची उत्तम सोय केलेली असते. गडावर १२ मिहने २४ तास अन्नदानाचा कायर्बम सुरू असतो. जाण्याचा मागर् : मुंबई -पुण े नगरवरून पाथडीर्मागेर् भगवानगड , औरं गाबाद, पैठ ण मागेर् िकं वा गेवराई पाडळ िसंगी मागेर् गडावर पोहोचता येत.े भगवानगडािवषयी अिधक मािहतीसाठी इं टरनेटवर Bhagwanbaba.Com ही वेबसाईट आहे . [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer

loksatta.com/lokprabha/…/utsav.htm

2/3

3/31/2009

Lokprabha.com | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/utsav.htm

3/3

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ याऽा

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india

कोकणातील ूमुख पयर्टन ःथळांमध्ये ज्याची गणना केली जाते ते दे वरुखजवळील मारळचं ौी क्षेऽ मालेर्श्वर म्हणजे कोकणवासीयांच ं ौद्धाःथान. मकरसंबातीला येथ े मालेर्श्व रचं शुभमंगल केलं जातं. सं ज य चोचे सह्यािीच्या उं च कडय़ांच् या कु शीत वसलेले शंकाराचे ःवयंभू दे वःथान ौी क्षेऽ मालेर्श्व र हे कोकणवासीयांच े पिवऽ दे वःथान आहे . हे अितशय ूाचीन दे वःथान आहे . दरवषीर् संबातीला असंख्य कोकणवासी दे वरुखजवळील मालेर्श्व राच्या याऽेला जमतात. िवशेष म्हणजे, त्यािदवशी मालेर्श्व राचे शुभमंगल साजरे केले जाते. मारळ या गावचा दे व म्हणजे मालेर्श्व र. भगवान परशुर ामाने मारळच्या दे वःथानाची ःथापना केली, असे सांिगतले जाते. या मंिदराबद्दलची एक आख्याियका सांिगतली जाते. िशलाहार वंशाच्या राजवटीमध्ये सत्तेसाठी ःवकीयांना िवसरून अनैितक कृत्य करण्यापयर्ंत सरदारांची मजल गेली होती. मारलेर्श्व राला हे सहन झालं नाही आिण रागावलेला मालेर्श्व र मंिदर सोडू न मुरादपूर, आंगवली या पिरसरातील वाडय़ावःत्यांमध्ये िहं ड त िफरत राहू लागला. काही काळाने दे व नाहीसा झाल्याचे पुजाढयाच्या लक्षात आले. मालेर्श्व राला शोधण्याचे अनेक ूयत्न झाले; पण तो काही सापडला नाही. मालेर्श्व र मंिदरात नव्हता त्या काळात या पिरसरावर अनेक आबमणे झाली, रोगराई पसरली, लोक अगितक झाले. काही न लावले आिण काळाने तेथील राजाने परकीयांना हसकावू ु आंगवली, मिहमतगड येथ े शऽूला मारले. ती जागा ‘मारलं’ या नावाने ूिसद्ध आहे . आणेराव साळुंके हा आंगवलीचा सरदार १८०० मध्ये िशकारीला गेला असता त्याला गुहे मध्ये शंकराचे दशर्न झाले. तोच हा मालेर्श्व र . ज्यािदवशी मालेर्श्व राचा शोध लागला तो िदवस मकर संबांतीचा होता. म्हणून संबांतीला मालेर्श्व राचा उत्सव साजरा होतो. त्यािदवशी साखरपा या गावातील िगिरजादे वी या दे वीला िमरवत मालेर्श्व राच्या िववाहासाठी आणले जाते. आंगवली या गावात मालेर्श्व र ूकट झाला म्हणून तेथील लोक चांदीचा मुकुट या सोहळ्यासाठी आणतात. अनेक गावांतून मालेर्श्व रला पालख्या येतात. दे वरुख येथील ौी दे व व्याडे श्व र हे यजमानी असतात. हा लग्नसोहळा मोठय़ा थाटात पार पडतो. त्यानंतर िठकिठकाणच्या पालख्या व िदं ड य़ा येतात. या िदं ड य़ा ौी मालेर्श्व राच्या करवल्या होतात. या याऽेसाठी अन्नछऽ चालवले जाते. अितशय रमणीय िनसगर् लाभलेल्या या िठकाणी आलेला माणूस तहानभूक िवसरून आजूबाजूच् या सुंदर पिरसराचा व िहरव्यागार वनराजीचा आःवाद घेण्यातच दं ग होतो. उं चच उं च डोंगर , मधूनच वाहणारी बावनदी, िहरवीगार झाडी.. हे सवर् पाहन ू चालताना सभोवतालचे सृष्टीसौंदयर् व ू ूवासात आलेली मरगळ दूर होऊन मन ूसन्न होते. येथन िहरवीगार वनराजी पाहन व या सवार्चा आःवाद घेत असतानाच आपण दे वळाजवळ के व्हा पोहोचतो ते कळतच नाही. ू या दे वःथानचे पिवऽ व गांभीयर् अजूनही पूवीर्इ तके च कायम आहे . मंिदराचा गाभारा अितशय सुर िक्षत िठकाणी आहे . गुहे सारख्या िदसणाढया या मंिदरात ौी शंकराची ःवयंभू िपंड ी आहे . या गुहे त जाणाढया भािवकांना सापांच े दशर्न होते. परं त,ु आजवर या सापांनी भािवकांना दं श के ल्याचा कोणताही ूकार घडलेला नाही. येथ े येण ाढया याऽेकरूंनी बाजूला असलेल्या धारे श्वर धबधब्याखाली ःनान करून मगच मंिदरात दशर्नासाठी जायचे, असा िरवाज आहे . शंकराचे हे ःवयंभू दे वःथान संगमेश्व र तालुक् यातील आंगवली गावापासून ११ िक.मी. वर आहे . [email protected]

Best Jobs click he re

Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

loksatta.com/lokprabha/…/yatra.htm

1/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

फॅ श न . घराबाहे र पडताना आवँयक सामान ठे वण्यासाठी पसर् घ्यायची हा िवचार आता मागे पडलाय आता पसर् ही एक ःटाइल ःटे टमेंट झाली आहे . रं ग, आकार अशा सगळ्याच बाबतीत आपली पसर् हटके असावी, ही हल्ली आमहाने पाळण्याची अट आहे . या हटके पणाच्या आमहातूनच हल्ली मोठय़ा पसर्च ं कौतुकही फार मोठं झालंय. ूि ति नधी शी काय ती काकू बाईसारखी मोठ्ठी पसर् घेतलीएस.. असं आत्ता तुम्ही कु णाला म्हटलंत तर तुमच्याच कानिशलात बसण्याचीच शक्यता जाःत आहे . घराबाहे र पडल्यावर जरा आसपास वळून बघा, फॅशन कु ठे चाललीय आिण तुम्ही माऽ अजून जुन्याच पसर्मध्ये समाधानी आहात. अगदी एक-दोन वषार्ंपूवीर्पयर्ंत मोठ्ठी पसर् म्हणजे ःटाईल ःटे टमेंट िझरो! मोठ्ठी पसर् कुणी घ्यावी तर आई िकं वा काकूंनी (िकं वा तशा िदसणाढयांनी), अगदीच गावाला जायचं असल्यास काही सामान बसावं म्हणून. पण आत्ता पुन्हा एकदा एका नव्या रूपात आिण नव्या ढं गात मोठय़ा पसेर्स आपल्या आजूबाजूला िदसू लागल्यात. अशा मोठय़ा पसेर्समध्ये वाईड चॉईस असल्याने बाजारात या पसर् घेण ाढयांची संख्याही वाढली आहे .तुमच्या आवडीनुसार उपलब्ध असलेल्या या पसेर्स ओव्हरऑल तुमच्या पसर्नॅिलटीला अनुसरून अशाच आहे त. तुम्ही कॉलेज गोईंग आहात आिण पसर्ची काळजी घेण ं जर तुम्हाला जमत नसेल तर रफ लुकची पसर् आहे च. जीन्स िकं वा डांगरी ःटाईलचे मटे िरअल त्याचबरोबर सॉफ्ट लेदसर्च् या पसेर्स कॉलेजला जाताना तुम्ही सहज कॅ री करू शकता. यामध्ये िकमान चार वह्या, नेह मीचा डबा आिण सवार्त महत्त्वाचे म्हणजे तुमचा मेकअप पाऊचही राहू शकतो. बरं , भलीमोठी पसर् असल्याने त्यात वॉकमन, आयपॉड , ःकाफर् असलं काहीबाही सामान सहज मावतं. सोबर पसर् हवी असल्यास िडसेंट लूक आिण कलसर्मधल्या पसेर्सची आकषर्क रें ज पाहायला िमळते. ऑिफसला जातानाही या पसर् उपयोगी पडतील. ऑिफसला जाताना खांद्यावर एक पसर् िशवाय डबा िकं वा तत्सम वःतू ठे वण्यासाठी हातात एक कॅ रीबॅग बाळगतानाचं िचऽ िदसतं. आता माऽ या दोनदोन पसर्ना राम राम ठोका. आिण या नवीन ःटायिलश पसर्च ं ःवागत करा. या पसर्ंचा आकार मोठा असल्याने शे न िकं वा बसमध्ये वाचण्यासाठी पुःतक, आपला नेह मीचा डबा आिण पाण्याची बॉटल अगदी आरामात बसेल. आता तुम्ही म्हणाल, फक्त कॉलेज आिण ऑिफसला जाणाढयांसाठीच ही पसर् आहे का, तर असं िबलकु ल नाही. तुम्ही पाटीर् अॅिनमल असाल तर व्हायॄंट शेड ःमध्येसुद्धा या पसर् उपलब्ध आहे त. इतकं च नाही तर त्यावर िबडस ् िकंवा ःटोन्सचे िडझाईन्स असतात. त्यामुळे पाटीर्मध्ये ही पसर् नक्कीच उठू न िदसेल. िशवाय यांच े कलसर्ह ी पाटीर्ला सुद्धा साजेसे असेच आहे त. पाटीर्वेअर पसर्च े हॅ ण्डल माऽ तुम्हाला मोठे िमळणार नाही. केवळ हातात अडकवता येई ल इतकेच हॅ ण्डल मोठे असतात. पण, त्यातही एक मजा आहे . या िदसायला छोटय़ाशा हॅ ण्डलवर नानािवध कलाकुसर केलेली पाहायला िमळेल. हे शे ण्डी हॅ ण्डल्सच तुम्हाला पसर्च् या मोहात पाडतील, यात शंका नाही.

पूवीर् पसर् म्हटल्यावर काळा िकंवा रे ड ीश ॄाऊन इतके ठरािवक कलसर् नजरे समोर यायचे. आता माऽ कलसर्च् या बाबतीत िबनधाःत राहा. डाकर्, लाईट, िनळे, िपवळे.. काय वाट्टे ल ते शेड स ् या पसेर्समध्ये उपलब्ध आहे त. तुम्ही मॅिचंगचे शौकीन असाल आिण कॉन्शाःट मॅिचंग करणं ही तुमची आवड असेल तर तुम्ही हे िविवध रं ग शाय करायला हरकत नाही. फं की लुक् स असणारे हे कलसर् पाहताक्षणी ही पसर् घेऊ की नको, असं तुम्हाला वाटे ल. पण ःटाईलला अनुसरून जायचं असेल तर माऽ हा कलर घेऊ की नको या िवचारात न पडलेलंच बरं .. लेदर, कॉसॉय, जीन्स, डांगरी, सॅटीन लेदर, शायिनंग लेदर, रफ लेदर , ःटफ लेदर, त्याचबरोबर पसर्ला असलेला ःकाफर् अशा िविवध मटे िरअल्सच्या पसर् पाहताना कु ठली घेऊ आिण कु ठली नको असा ूश्न तुम्हाला नक्कीच पडे ल. तुमच्या आवडीूमाणे लाँग बेल्ट, शॉटर् बेल्ट, िमडीयम बेल्ट उपलब्ध आहे तच. िशवाय या पसर्मध्ये असणाढया चेन आिण त्यांच े िनरिनराळे ूकारही पाहताक्षणी भूर ळ पाडतील. पसर्मधून काही काढायचं म्हटल्यास आधी चेन शोधावी लागते. परं तु यामध्ये असणाढया चेन या वेगळ्या ःटाईलच्या तर आहे तच िशवाय एका वेगळ्या लूकमध्ये तुम्हाला पाहायला िमळतील. त्यामुळे ती शोधण्याची गरज भासणार नाही. ूेस बटन्स, साईड अॅशॅिक्टव्ह पॉकेटस,् अॅम्पल ऑफ ःपेस असणारी अशी ही पसर् तुमच्या पसर्नॅिलटीला नक्कीच शोभून िदसेल. फॅशन आिण दोःताना या िचऽपटात िूयंका अनेकांना खप आवडली पण तम्हाला मािहतीए का या िचऽपटांमध्ये ितनेसद्धा अशाच

loksatta.com/lokprabha/…/fashion.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india

Lokprabha.com फॅशन आिण दोःताना या िचऽपटात िूयंका अनेकांना खूप आवडली पण तुम्हाला मािहतीए का या िचऽपटांमध्ये ितनेसुद्धा अशाच पसेर्सचा वापर ूामुख्याने केला होता. आता माऽ वेळ अिजबात वाया घालवू नका. ःटाईल के साथ चलने का हैं तो..लेटस ् रॉक िवथ िथस व्हायॄंट पसर्..

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/fashion.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ या कानाचं त्या कानाल ा

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

Immigrate to canada click he re

ौी ःवामी समथर् को. ऑप. हौ. सोसायटी. चांगली सात मजली इमारत. मराठी भाषकांची बहसं ु ख्या असलेली मुंबई उपनगरातली एक दुिमर्ळ जागा. िगरगाव, लालबागमधला सेिलॄेशनचा उत्साह उपनगरात आल्यानंतरही संपला नव्हताच. याच उत्साहात थटीर् फःटर् च् या सेिलॄेशनची जोरदार तयारी सुरू होती. अगदी आठ िदवस आधीपासून.. जमनाबाई र ाम र ाव कु चाळके पोरं हँशार ु ए ४०३ आई : ौावणी, बावळट, कधीपासून िशकवतेय तुला. कं बर नीट हलव. जरा हलायला िशक की माठ . बाबासारखी नुःती ढम्म एका जागेवर असते. ौावणी : ममा, मला नाही जमताय ही ःटे प. दुसरं काहीतरी सोपं करू या ना. आई : सोपं करून कसं जमेल सोन्या. बेटा, खाली कॉिम्पिटशन आहे ना. आपण िजंकायला पािहजे ना. ौावणी : मी, ःकू लमधला डान्स करू? तो इजी आहे . आई : नको बेटा. तो परीचा डान्स सारखासारखा नाही करायचा. बाबा : मग काय हे असलं करायचं? (यावर काही न बोलता फक्त आईने नजरे तूनच उत्तर िदलं.) आई : हे बघ, खांदे ताठ ठे वायचे. िजगरमा असं म्हणताना िबपाशा कसं करते ते आठव, प्लीज. ए ७०२ ूथमेश : आई , अगं तो ूथमेश चांगलं म्हणतो गाणं. (बापरे गाणं म्हणतात? आम्हाला वाटलं गातात. असो.) आई : मग तू पण चांगलंच म्हणशील रे . बघ, तुमचं नाव सेम आहे की नाही? ूथमेश : आई प्लीज. आता मी एवढा लहान नाहीए. काहीतरी सांगू नकोस. मला असलं गाणंिबणं काही येत नाही. आई : मग, काय येतं रे तुला? बाकीची पोरं ःटे जवर असताना टाळय़ा वाजवणं येतं का? तेवढं च िशकलास आजवर ? यांच् याकडच्या वळणावर गेलाएस अगदी. एवढा तरी गुण घ्यायचा होतास माझा. ूथमेश : आई , तूसुद्धा वाईट गातेस. त्यापेक्षा मी टाळय़ा जाःत छान वाजवतो. कळलं. नाऊ प्लीज, माझं माइं ड नको चावूस. बी ००१ आहना : ममा, हा से स सरकतो. आई : मी तो करणार आहे टाइट. तू आधी नाचायला िशक हां बच्चा. आहना : ममा, आम्ही सगळे एकऽ का नाही करत डान्स? आई : बेटा, मग सगळय़ांना ूाइज द्यायला लागेल. तू छान डान्स केलास तर तुलाच ूाइज िमळेल. आहना : पण , मला राखी सावंत नाही आवडत. मी, ऐश्वयार्चा डान्स करू? आई : नको हं बेटा. आता हे साँग फे मस आहे ना. मग याच्यावर डान्स करायचा हं . टे रे सवर िनिशता : अहं हं , उपाध्ये आंटी, असं सरळ रे षेत चाला. बॅलन्स सांभाळा प्लीज. बी २०३ : अगं, पण पदर असा हातावर िकतीवेळ ठे वणार . त्या िसिरअलमधल्या बायकांसारखं वाटतं. किनंक : माय िडअर काकू . आपल्या फॅशन शोची िहच तर थीम आहे . तुम्हाला कोणी सांिगतलं नाहीए का? आपण िसिरअलमधले कॅरे क् टसर् करतोय. ओके ? ए ५०४ : अय्या, सुलेखा कोण होणार ? बी ६०१ : िजला डोळे बारीक करून दातओठ खाता येत असतील, अशा कु णालाही करा. िनिशता : अशा बढयाच जणी आहे त काकू. ते आपण िडसाइड करू. तुम्ही आधी कॅट वॉक िशकू न घ्या प्लीज. वल्लरी : आता थोडय़ाच वेळात तुमच्या िसिरअल्सची वेळ होईल. थोडाच टाइम आहे हातात. चलो लेट्स ःटाटर् .. २ जानेवारी २००९ बी ३०२ : काय छान नाचते नई ती. पिहलं ूाइज ितला िमळणारच होतं. अगदी िडट्टो राखी सावंतसारखी नाचली हो. ए १०४ : आताशी ज्युिनअरला आहे . पण काय ःमाटर् आहे नं पोरगी. बी ३०२ : हं , आईसारखी आहे . आई काय कमी नाही. सगळा डान्स ितनेच बसवलाय. ए १०४ : काय सांगताय? चांगलं शे न के लंय पोरीला. नाव काढे ल. ए ४०३ आई : जरा मेह नत घेतली असतीस तर? त्या एवढय़ाशा पोरीने ूाइज नेलं ौावणी. ौावणी : पण ममा मला िबपाशाचा डान्स नाही येत. मी तुला सांिगतलं होतं ना. मला परीचा डान्स येतो.

loksatta.com/lokprabha/…/yakana.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Astrology

Lokprabha.com

ौावणी : पण ममा मला िबपाशाचा डान्स नाही येत. मी तुला सांिगतलं होतं ना. मला परीचा डान्स येतो. आई : दे वा, कशी रे ही पोरगी. पिहलीला गेली आता. माठ नुःती. आता ूत्येक िठकाणी काय परीचा डान्स करून ूाइज िमळवणार का? ौावणी : पण तो छान असतो डान्स. मला आवडतो ममा..

Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/yakana.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९ छं द माझा वे ग ळा

गाडय़ांवर ःपेशल व्हीआयपी नंबर असण्याची बे झ िदवसेंिदवस वाढत आहे . अशा ःपेशल नंबरचे संकलन करण्याचा छं द जोपासणारे रवींि लाड यांनी आतापयर्ंत ५०० हन ू अिधक ‘ःपेशल नंबर’ आपल्या मोबाईलच्या कॅ मेढ यात बंिदःत केलेले आहे त. जगदीश भ ोवड

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Best Jobs click he re

रःत्यावरून पळणाढया गाडय़ांना असलेले ‘ःपेशल नंबर ’ आपण नेह मीच पाहतो. या ःपेशल नंबरवाल्या गाडीतून ूवास करणारी व्यक्तीही ःपेशलच असणार असेह ी आपल्याला वाटते. लोकांना असे वाटावे म्हणूनही काही लोक या ःपेशल नंबरच्या मागे लागलेले असतात आिण त्यासाठी काही हजार ते अगदी लाखो रुपये खचर् करण्यासाठीही ते तयार असतात. लोकांची ही आवड लक्षात घेऊन सरकारही आपली ‘गंगाजळी’ वाढिवण्यासाठी या ःपेशल नंबरसाठी ‘ःपेशल फी’ आकारते. रवींि लाड ही असामी माऽ यासंबंधी एक वेगळाच छं द जोपासत आहे . अशा ःपेशल नंबरचे, व्हीआयपी नंबरचे संकलन करण्याचा छं द त्यांना जडलेला असून अजूनपयर्ंत त्यांनी ५०० हन ू अिधक ‘ःपेशल नंबर’ आपल्या मोबाईलच्या कॅमेढ यात बंिदःत के लेले आहे त. या वेगळ्या छं दािवषयी सांगताना ते म्हणाले, ‘साधारण वषर्भरापूवीर् मी काम करीत असलेले ऑिफस मुंबईहन ू नवी मुंबईतील महापे येथ े ःथलांतिरत झाले. त्यामुळे माझा लोकलऐवजी रःत्यावरून जाणाढया गाडय़ांतून ूवास सुरू झाला आिण ितथूनच माझ्या या छं दाचाही ूवास सुरू झाला. कधी ठाणे-बेलापूर मागेर् तर कधी डोंिबवली-िशळफाटामागेर् असा दररोज ूवास सुरू झाला. ऑिफसच्या गाडीतून जाताना पुढे-मागे हे जादुई नंबर िदसू लागले. अथार्त इतरांना वाटते तसे मलाही त्याचे आधी कुतूह ल वाटायचे. असेच एकदा ऑिफसला जात असताना आमची गाडी िसग्नलला थांबली असताना समोरच्या गाडीचा ५५५ हा ठळकपणे िलिहलेला नंबर िदसला. माझ्या डोक्यात लगेच चमकून गेले की अरे हा नंबर तर शाहरुख खानचा आहे . मध्यंतरी मी टीव्हीवर एका कायर्बमात ऐकले होते की शाहरुखच्या सगळ्या गाडय़ांचा नंबर ५५५ असाच असतो. मला फोटोमाफीची तशी बढयापैकी आवड आहे . सहज म्हणून मी लगेच मोबाईलच्या कॅमेढयात तो नंबर बंिदःत के ला. नंतर इकडे -ितकडे कु ठे कुठे िफरताना असे ःपेशल नंबसर् बरे च िदसू लागले. कधीकधी तेह ी मी मोबाईलच्या कॅ मेढयात बंिदःत के ले. माझ्या मोबाईलला ३ मेगािपक्सेलचा सायबरशॉट कॅ मेरा असल्याने फोटोही चांगले येत होते. ते मी िमऽांना दाखवू लागलो. त्यांनाही त्याचे कौतुक वाटू लागले. मग हे असले नंबर जमा करण्याचे मला वेड च लागले. हळूह ळू संकलन वाढत गेल.े िमऽांनीही ूोत्साहन िदले आिण मदतही केली.’’ लाड यांच् या संकलनात असेह ी अनेक नंबर आहे त की त्यातून काहीतरी ‘शब्द’ ूतीत होतात. उदा. काही िठकाणी ४१४१ हा आकडा इं मजीतून अशा ूकारे िलिहलेला असतो की त्यातून मराठीतील ‘दादा’ असे अक्षर वाटते. तसेच ४७४७ या इं मजी आकडय़ानेह ी ‘दादा’ अक्षर तयार होते. १२१२ या इं मजी आकडय़ातून इं मजी ‘आरआर ’, २१४ या आकडय़ातून ‘राम’. तसेच राज (२१५१), पवार (४९१२), अमर (३७४२), बॉस (८०५५), नाना ‘७१७१’ अशी इं मजी आकडय़ांतून मराठीची अनोखी संगती साधलेले नंबरही त्यांच् या िनदशर्नास आले आहे त, पण त्यांच् या हाती अजून ते लागलेले नाहीत. आज ना उद्या तेह ी आपल्या संकलनात असतील याची त्यांना खाऽी आहे . या अनोख्या नंबरांतील अक्षरांबरोबरच कु णातरी व्यक्तीवरील ‘िनष्ठा’ही ूतीत होतात. उदा. राज, पवार , दादा, मराठा हे नंबर ! ही नावे कदािचत त्यांची ःवत:चीही असू शकतात. तसे असेल तर त्यांना आपल्या नावािवषयीचा साथर् अिभमानही त्यातून ध्विनत करावयाचा असेल, असे लक्षात आले. पूण र् िसरीजचे नंबरही त्यांना िमळालेले आहे त. त्यात ११११, २२२२, ३३३३, ४४४४ , ५५५५, ६६६६, ७७७७, ८८८८, ९९९९ या नंबसर्चा ू घेण ारे नंबरही त्यांच् या कलेक् शनमध्ये आहे तच, िशवाय समावेश आहे . १२३, १२३४ , ४५६७, ६७८९ असे बमाने येण ारे व लक्ष वेधन १०००, २०००, ३०००, ४०००, ५०००, ६०००, ७०००, ८०००, ९००० असे खास नंबरही आहे त. १०१० २०२० ३०३० ४०४० ५०५०, ६०६० िकं वा १०२०, २०३०, ४०५०, ५०६० अशा ौेण ींचहे ी नंबसर् त्यांनी िमळवले आहे त. एका दुचाकी ःवाराचा नंबरही लक्षवेधक आहे . कारण त्या नंबरमधून ‘ौीराम’ असे अक्षर ध्विनत होते. १२१४ या इं मजी नंबरामागे ौ आिण वेलांटीचा मेळ जमवून ‘ौीराम’ अक्षर ध्विनत करून मयार्दा पुरुषोत्तम आिण िहं दत्ु वािवषयीची ूखर िनष्ठा त्यातून घडवली असावी. जेम्स बॉण्डचा ००७ नंबरही लाड यांच् याकडे आहे . त्याचूमाणे १०१, १२५, १५१, २५१, ५०१, १००१ असे काही िहदं मध्ये पिवऽ समजले

loksatta.com/lokprabha/…/chanda.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com जेम्स बॉण्डचा ००७ नंबरही लाड यांच् याकडे आहे . त्याचूमाणे १०१, १२५, १५१, २५१, ५०१, १००१ असे काही िहदूं मध्ये पिवऽ समजले जाणारे व ७८६ हा मुिःलमांमध्ये पिवऽ समजला जाणारा नंबरही त्यांच् या कलेक् शनमध्ये आहे . ४२० सारखा िटं गलबाज नंबरही त्यांनी िमळवला आहे . काही नंबसर्ना बढयाच ूमाणात मागणी असावी. उदा. ४१४१ हा नंबर तर त्यांना खूप ूमाणात आढळला आहे . हे नंबर िटपताना कुणी हटकत नाही, असे िवचारता ते म्हणतात, ‘‘हो, असे बढयाचदा घडते. काही वेळा तर उगीचच भानगड नको म्हणून मी काही नंबर सोडू नही िदलेले आहे त. पण अशा ूसंगांची आपल्याला तयारी ठे वावी लागते. माझे नंबरचे कलेक् शन वाढिवण्यात माझ्या काही िमऽांचीही चांगलीच मदत मला होते. िकरीट गोरे , नीलेश वेंगुलेर्कर, िदलीप पंिडत, िसिद्धिवनायक भडसावळे हे माझे िमऽही असे नंबर िटपून माझ्या संमहात नेह मी भर घालत असतात. एवढे च नव्हे तर मी ज्या सुमो गाडीतून ये-जा करतो त्याचे सायव्हरही त्यांच् या दृष्टीस एखादा नंबर पडला तर मला सजग करतात. पृथ् वी नावाचा सायव्हर मागून-पुढून येण ाढया अशा नंबरवाल्या गाडीची आगाऊ सूचना दे त असे. मग मी कॅ मेरा सरसावून तो नंबर िटपत असे. कधी वेगात गाडी पुढे िनघून गेली तर आपल्या गाडीचाही वेग वाढवून सावज योग्य त्या टप्प्यात आणून दे त असे.’’ आताशा अशा जिम्पंग, ःपेशल, व्हीआयपी नंबरची फार मोठी बेझच आलेली आहे . एक वषार्ंपूवीर् म्हणजे १२ िडसेंबर २००७ रोजी राज्यपालांच् या सहीने एक अध्यादे शच काढण्यात आलेला आहे . या अध्यादे शानुसार अशा नंबसर्साठी काही फी आकारण्यात आलेली आहे . अथार्त पूवीर्सुद्धा अशी फी आकारली जायची; परं तु ती कमी असायची. आता माऽ के वळ एक लकी आकडा हवा असेल तर तब्बल १ लाख रुपये मोजावे लागतात. दोन आकडे हवे असतील तर २५ हजार व ९, ९९, १११, २२२, ३३३, ४४४ , ५५५ असे काही ःपेशल व्हीआयपी आकडे हवे असतील तर ५० हजार रुपये मोजावे लागतात. कधी कधी आपल्याला हवा असलेला आकडा िमळत नाही, तो दुसढया कोणाला तरी दे ऊन झालेला असतो. असा ‘आवडता’ आकडा टू िव्हलरचाही घेता येतो. असा आकडा फोर व्हीलरला हवा असेल तर तब्बल तीन लाख रुपये खचर् करावे लागतात. लआमीपुऽ हा खचर् अगदी हसत हसत करतात. न्यूमरॉलॉजी म्हणजे आकडे शास्तर्ाचे फॅड आपल्याकडे आल्यानंतर तर या ःपेशल आिण व्हीआयपी नंबरची मागणी खूपच वाढलेली आहे , असे ‘आरटीओ ’तील सूऽांनी सांिगतले. महाराष्टर्ात अशा नंबरचे अिधकृ त रे ट ठरलेले असताना महाराष्टर्ाबाहे रच्या काही राज्यांमध्ये माऽ ःपेशल नंबरसाठी िललाव पुकारला जातो. अशी ही ःपेशल नंबरची, व्हीआयपी नंबरची बे झ िदवसेंिदवस वाढत असताना रवींि लाड यांच् यासारखी काही छांिदष्ट माणसे माऽ आपला वेगळाच छं द जोपासत आहे त. [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/chanda.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Best Jobs click he re

Immigrate to canada click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

स ाह स . गाडय़ांवर ःपेशल व्हीआयपी नंबर असण्याची बे झ िदवसेंिदवस वाढत आहे अशा ःपेशल नंबरचे संकलन करण्याचा छं द जोपासणारे रवींि लाड यांनी आतापयर्ंत ५०० हन ू अिधक ‘ःपेशल नंबर’ आपल्या मोबाईलच्या कॅ मेढ यात बंिदःत केलेले आहे त. जगदीश भ ोवड एका बाजूला कशाला ते गड , डोंगर , िकल्ले सर करायचे असा सूर असला तरी आजही अनेक वेडे या गडा-िकल्ल्यांवर जाऊन त्यांची क्षुधा शांत करत असतात. वेडे अशा अथार्ने की जणू िगयार्रोहणाचं ोतच त्यांनी अंगीकारलेलं असतं. असंच एक नाव म्हणजे कोकणकडा. ूत्येक पट्टीच्या िगयार्रोहकाने कोकणकडा सर करण्याचं ःवप्न पािहलेलं असतं. आिण त्या ःवप्नाची पिरपूतीर् होण्याचा आनंद काही औरच! सह्यािी अ◌ॅड व्हें चर क्लब म्हणजेच सॅकच्या कोकणकडा मोिहमेिवषयी जाणून घेण्याचा हा ूयत्न आिण भिवंयात सॅक आणखी कोणत्या आव्हानांना सामोरी जाणार आहे , याचा हा आढावा.. ूभा कुंभार-कु डके २७ जानेवारी २००८. दुपारची वेळ. महादे व गायकवाड कोकणकडा सर करून तब्बल चार िदवसांत हिरश्चंिगडावर दाखल झाले. आिण ितथे जमलेल्या उपिःथतांच् या डोळ्यांच् या कडा पाणावल्या. िकत्येक वषार्ंपासून सॅकने पािहलेलं ःवप्न अखेर पूणर् झालं होतं.. सॅकची कोकणकडा आरोहण मोहीम यशःवी करण्यासाठी २२ जणांची िटम सज्ज झाली होती. सॅकच्या इितहासात नोदवला जाईल असाच हा िदवस होता! १९ जानेवारीला राऽी अ◌ॅड व्हान्स टीम पूवर्तयारीसाठी हरीश्चंिगडाच्या पायथ्याशी पाचनई या गावात दाखल झाली. गावकढयांच् या मदतीने अन्न, पाणी, शे िकंगचं सािहत्य, त्याचबरोबर इतर सामान हरीश्र्चंिगडावर पोहोचवण्यात आलं होतं. २० तारखेला गडावर छावणी लावून आरोहणाची पूवर्तयारी करण्यात आली. संतोष िनगडे आिण आनंद िशंदे यांच् या नेतृत्त्वाखाली २२ जणांनी कोकणकडा आरोहणात सहभाग घेतला होता. नेह मीच्या िशरःत्याूमाणे क्लायिमंग, सपोिटर् ग आिण रे ःक्यू टीम तयार झाली. सपोिटर् ग टीमचं नेतृत्त्व नािशकचे अ◌ॅड व्होके ट िकशोर कडवेकर यांनी केलं. तर रे ःक्यु टीमचं नेतृत्व पॉल पेंटर यांनी केलं. दोन टप्प्यात चढाई करण्याचं ठरलं. १ हजार फु टांचा ओव्हरहँ ग हा एक टप्पा आिण दुसरा १२०० फू ट पायथ्यापासून. संगमनेर च्या मालपाणी मुपने यातील आिथर्क बाजूची चढाई सर के ली. २१ जानेवारी २००८ ला हिरश्चंिगडावरील सपोटर् टीम वगळता सवर् जण खाली उतरले. मध्यभागी १ हजार फु टांवर उतरून त्यांनी आरोहण छावणी लावली आिण खढया अथार्ने कोकणकडा आरोहण मोिहमेचा आरं भ झाला.. हिरश्चंिगडाच्या कडय़ावरून आरोहण छावणीत रसद पोहोचवली जात असे. २२ तारखेला ओव्हरहँ ग म्हणजे वरची चढाई करण्याकरता महादे व गायकवाड , आनंद िशंदे, ूवीण फणसे यांनी चढाई करण्यास सुरुवात केली. पायथ्यापासून संतोष िनगडे , सुरे श नागवेकर, दत्ता चाळके महें ि कुबल आिण संजय यांचा चमूह ी रवाना झाला. एकाचवेळी दोन्ही बाजूने आरोहणाची योजना आखण्यात आली होती. ूत्येक बोल्ट आिण कातळाची भव्यता जाणूनच त्यात सुर क्षा दोरी ओवायची असते. महादे व हे काम नेटाने करत होते. परं त,ु एका िठकाणी रोप ओवताना अंदाज चुकला आिण ते तब्बल दोनशे फु ट खाली दरीत कोसळले.. दरीत आवाज घुमला.. महादे व जवळपास २०० फु ट खाली आली होते.. पण, िजद्द न सोडता तो पल्ला त्यांनी पुन्हा पार केला.

महाराष्टातील बहसं ु ख्य िगयार्र ोहकांच ं ःवप्न कोकणकडय़ाने अपूण र् ठे वलं आहे . कोकणकडा सर करण्यासाठी सगळ्यात महत्त्वाचं म्हणजे या कडय़ािवषयी इत्यंभूत मािहती हवी. िशवाय, साधन सामुमीही महत्त्वाची. या मोिहमेआ धी सॅकने दोनदा रे की केली होती. रे की . म्हणजेच पायलट शे क या पायलट शे कच्या माध्यमातून गड चढण्यासाठी हारनेस (कं बरे ला लावायचा पट्टा) कशा ूकारचे लागतील, रोप िकती फू ट लागतील, ते कसे असावेत याचा अंदाज बांधला. कु ठल्या बाजूने आिण कसं आरोहण करायचं या सगळ्याचा इत्यंभूत अभ्यास करूनच सॅकने या मोिहमेला हात घातला, अशी मािहती या मोिहमेच े मुख्य नेता संतोष िनगडे यांनी िदली. ‘या कामात कुठलीही गोष्ट नजरे आ ड करून चालत नाही. तुमची थोडीशी चूकही महागात पडू शकते. मुख्य म्हणजे अशा िठकाणी चूक करणारा राहतच नाही,’ असा दुजोराही त्यांनी िदला. खूप बारीक सारीक गोष्टींचा अभ्यास करावा लागला होता. परं तु कोकणकडय़ाच्या उदारपणामुळे आम्ही तो सर के ला, असंह ी ते म्हणाले. जिमनीपासून २ हजार २०० फू ट उं च असलेला कोकणकडा म्हणजे िनसगार्चा एक अनोखा आिवंकारच आहे , असे मत रे ःक्यू टीमचे नेतृत्व करणाढया पॉल पेंटर यांनी व्यक्त केले. यावेळी िगयार्रोहकांना ७०० फुटांवरून अन्न पाणी पुर वलं जात होतं. या आरोहण मोिहमेकरता जवळपास िदड वषर् तयारीसाठी लागली होती. पाल जशी छतावर उलटी असते तशी या कडयावर िगयार्रोहकाची िःथती असल्याने कठल्याही ूकारे

loksatta.com/lokprabha/…/sahas.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Advertise with us

Lokprabha.com कु ठल्याही ूकारे अितआत्मिवश्वास बाळगून चालणार नव्हता. ओव्हरहँ ग असल्याने ही चढाई कठीण तर होतीच, पण इतरही अनेक अडचणी हा कडा सर करताना आल्या. सवार्त महत्त्वाची अडचण म्हणजे ज्या मागार्ने िगयार्रोहकांचा चमू ठरल्याूमाणे जाणार होता त्या मागार्तच साडे पाच ते सहा फु टांची आग्या मधमाशांची पोळी होती. दोन मिहन्यांपूवीर् रे कीला आल्यावर या पोळ्यांच े कुठे ही नामोिनशाण नव्हते. परं तु ऐनवेळी हा ूसंग समोर आल्यामुळे जवळपास २ िदवस काहीच करता आले नाही. रे ःक्यू टीममधील सुरेश नागवेकरला या मधमाशांच् या पोळ्यांमुळे जवळपास १३ तास फक्त रोपला लटकावं लागलं होतं. त्यावेळी त्याच्या कंबरे चा पट्टा जवळपास छातीला आला होता. यावर तो म्हणतो, माशा आवाजाच्या िदशेने येतात. त्यामुळे मी वॉकी टॉकीवर बोलूह ी शकत नव्हतो. हालचाल करणं म्हणजे जीवावर बेतण्यासारखंच होतं. या माशा चावल्यास माणूस दगावण्याची शक्यता मोठय़ा ूमाणावर असते. १३ तास रोपला लटकताना माझी खरी तर कसोटीच होती. अशावेळी तुमचा पेशन्स महत्त्वाचा आहे , असं तो म्हणाला. केवळ मधमाशाच नाहीत तर अनेकदा रॉक फॉिलंग होत असल्यानेह ी सुद्धा मोिहमेत अडचणी िनमार्ण होत होत्या. त्यात हाडं गोठवणारी थंड ी असल्यामुळे एक वेळ अशी होती की हातात रोप धरताच येत नव्हता.

असंख्य अडचणींतून मागर् काढत अखेर हा चमू त्यांच् या ध्येयापयर्ंत पोहोचला. िशवाय २६ जानेवारी हा ःथापना िदवस. कोकणकडय़ाच्या साक्षीने झेंड ावंदन करून तो साजरा करण्यासारखी दुसरी चांगली कल्पनाच नव्हती. सुर िक्षतेसाठी नेह मीचा उपाय म्हणजे दरवषीर् दसढयाच्या सणाला िगयार्रोहक सवर् साधनांची पूजा करून आम्हाला सुर क्षा दे असंच मागणं मागत असतात, असंह ी सॅकच्या सदःयांनी यावेळी सांिगतलं. कोकणकडय़ाने आमची िजद्द वाढवली. कु ठल्याही पिरिःथतीत हलायचं नाही हे या कडय़ाची भव्यताच आम्हाला सांगत होती, असे मत मोिहमेतील ूवीण फणसे याने व्यक्त केलं. कोकणकडा आजपयर्ंत राऽी कुणीच सर केला नव्हता. पण , सॅकने काही वेळा राऽीसुद्धा चढाई करावी लागली. याचं मुख्य कारण म्हणजे राऽी मधमाशांचा ऽास नसतो. एनजीर्ह ी अिधक वाया जात नाही. आिण मुख्य म्हणजे सर करताना खाली पािहल्यास दरीची खोली जाणवत नाही. या मोिहमेसाठी सवर् िगयार्रोहकांनी भारतातील नामांिकत आिण मान्यताूाप्त िगयार्रोहण ूिशक्षण घेतलं होतं. ूबळ इच्छाशक्ती, आिण शारीिरक क्षमतेच् या जोरावर सॅकने हा कडा यशःवी केला खरा; परं तु यापुढेह ी अिधकािधक आव्हांनाना सामोरं जाण्याचा त्यांचा मानस राहणार आहे .

येत्या २६ जानेवारीला सॅक पुन्हा एकदा नवीन मोिहमेवर आपला ठसा उमटिवणार आहे . राजदुगर् म्हणजेच रायगडावरील टकमक टोक रॅ पिलंग हे आपल्या बढयाचदा ऐिकवात येत.ं पण टकमक क्लायिमंग हे फारच कमी जणांनी केलंय. २६ जानेवारीला वधार्पनिदना िनिमत्त सॅकचे सदःय या मोिहमेवर जाणार आहे त. के वळ टकमक क्लायिमंग नाही तर रायगडावरचे इतरही सुळके क्लायिमंग करून जाण्याचा ते ूयत्न करणार आहे त. त्याचबरोबर िहमालयीन मोिहमेला सुद्धा जाण्याचा त्यांचा मानस त्यांनी ‘लोकूभा’शी बोलताना व्यक्त के ला. अिधक मािहतीसाठी : सह्यािी अ◌ॅड व्हें चर क्लब (सॅक) आनंद िशंदे- ९८२१६ ४२५६३

Best Hotel Deals Cities

From

Cities

From

Hong Kong

INR 2400

Paris

INR 2100

Kuala Lumpur INR 1600

Ho Chi Minh

INR 1600

Singapore

INR 1700

Manila

INR 1800

Bangkok

INR 500

Shanghai

INR 680

Tokyo

INR 3600

Sydney

INR 2000

Bali

INR 1100

Beijing

INR 1200

Phuket

INR 1100

New Delhi

INR 770

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/sahas.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

flowers to india Best Jobs click he re

Flowers & Gifts

Send flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

पु ं पोत्स व , , चैतन्याची आनंदाची सुगंधाची उधळण करीत गेली चौदा वषेर् नािशकमध्ये सातत्याने अिधकािधक रं गतदारपणे संपन्न होणारा ‘पुंपोत्सव’ आता के वळ महानगरपािलके चा न राहता संपूण र् ‘गावचा पुंपोत्सव’ बनला आहे . शहराच्या ठळक सांःकृ ितक घटनांमध्ये पुंपोत्सवाचा होणारा उल्लेख उद्यान िवभागाच्या िशरपेचातला तुरा ठरला आहे . आ नं द क्षेम कल्याण ी माझ्या बागेत बागेत फुलपाखरे पाहणे ु पंख मखमलीवर सात रं गांच े उखाणे कुसुमामजांनी िलिहलेल्या या ओळी एखादी शासकीय इमारत त्यातही महानगरपािलके ची इमारत गुण गुण ते आहे .. याला कुणीही किवकल्पनाच म्हणेल नाही का?

पण फे ॄुवारीच्या दुसढया िकं वा ितसढया शिनवारी तुम्ही नािशकला आलात तर ही किवकल्पना तुम्हाला ूत्यक्षात उतरलेली िदसेल. नािशक महानगरपािलके चा उद्यान व वृक्षूािधकरण िवभाग गेली काही वषेर् तीन िदवसांचा ‘पुंपोत्सव’ यशःवीरीत्या आयोिजत करतो आहे आिण िवशेष म्हणजे राजीव गांधी भवन ही नािशक महानगरपािलके ची चार मजल्यांची भव्य वाःतू शेकडो नैसिगर्क फु ले, फळे, फळभाज्या, फु लांच े गािलचे, आकषर्क पुंपरचना अंगाखांद्यावर सजवीत धन्य धन्य होते. एरवी शासकीय यंऽणा ही सवर्सामान्यांसाठी सुःत अजगर असते असे म्हटले तर वावगे ठरू नये. पण या शासकीय यंऽणेत हा एक तरी अपवाद आहे आिण तो िवभाग नािशक महानगरपािलके त आहे , याचे नािशककरांना अितशय समाधान वाटते. १९९३ साली शासनाने रीितिरवाजाला अनुसरून असेच एक पिरपऽक काढले. राज्यातल्या ूत्येक महानगरपािलके च्या उद्यान िवभागाने िनसगर्ूेमींसाठी तसेच पयार्वरण जागृतीसाठी पुंपूदशर्नासारखा एक उपबम वषार्ंकाठी राबवावा. शासनाचाच आदे श असल्याने िनधीची तरतूदही करण्यात आली होती. एखादा शासकीय अिधकारी कायर्क्षम असला तर काय चमत्कार घडू शकतो, हे उद्यान अधीक्षक डॉ. जी. बी. पाटील यांच् याकडे पाहन ू पटते. इतर िठकाणी या पऽकाचे काय झाले माहीत नाही. माऽ गेली तब्बल १४ वषेर् पुंपोत्सव हा उपबम नािशकचा उद्यान िवभाग अत्यंत िनयोजनबद्धरीतीने आयोिजत करतो आहे . शहराच्या वाढत्या पिरघाबरोबरच पयार्वरणाचे संतुलन योग्य राहावे याकिरता महाराष्टर् नागिरक क्षेऽ झाडांच े जतन अिधिनयम (१९७५) यामध्ये फळे, फु ले, भाजीपाला ूदशर्न अिनवायर् असे एक मागर्दशर्क तत्त्व आहे आिण हे च मागर्दशर्क तत्त्व समोर ठे वून गेली १४ वषेर् सातत्याने पुंपोत्सवाचे आयोजन करणारी नािशक महानगरपािलका ही एकमेव महानगरपािलका ठरली आहे . आता तर हा उपबम उद्यान िवभागाचा न राहता तो तमाम नािशककरांसाठी कल्चरल फेिःटव्हल बनला आहे . पुंपोत्सवाला िमळणारा उदं ड ूितसाद, फु लझाडांची-फळझाडांची होणारी िवबी, वेगवेगळ्या ःपधार्च् या ूवेश अजार्ची िवबी इ . तर दरवषीर्च िवबम मोडते आहे . त्यामुळे एखाद्या सरकारी उपबमाला ‘गावचा कायर्बम’ असा लौिकक िमळवून दे ण्याचे सवर् ौेय हे या उद्यान िवभागाला जाते. एक-दोन नाही तर तब्बल ४६ िवभागांत होणाढया िनरिनराळ्या ःपधार् आिण त्याचे काटे कोर िनयोजन हे या पुंपोत्सवाचे आणखी एक वैिशष्टय़. यामध्ये तीन मुख्य िवभाग आहे त१) हौशी नागिरकांसाठी, २) व्यावसाियक नसर्रीजसाठी आिण ३) उद्यान िवभाग कमर्चाढयांसाठी. या तीन गटांतगर्त िविवध गटांसाठी ःपधार् होतात. पुंपरचना, पुंपरांगोळी, गुलाब राजा, गुलाब राणी, गुलाब राजकु मार आिण गुलाब राजकु मारी ही पािरतोिषके िमळिवण्यासाठी तर चढाओढ लागलेली असते. ःपधार्साठी पयार्य जाःत असल्याने ःपधर्कांना मोठय़ा संख्येने सहभागी होता येत.े यामध्ये हं गामी फु लांच् या ःपधार्, बोन्साय, कॅक्टस,् इनडोअर प्लांटस ् (छायाूेमी झाडे ), आऊट डोअर प्लांटस ् (ूकाशूेमी झाडे ) याबरोबरच फळे, भाजीपाला यांच् यासाठीही खास ःपधार् असतात. िनसगार्वर ूेम करणाढया माणसाकडे कल्पकतेची कमतरता नसते. इथे ही कल्पकता आयोजक आिण ःपधर्क या दोहोंकडे ह ी पाहायला िमळते. ‘तबक उद्यान’ ही फार सुंदर कल्पना या पुंपोत्सवातील ःपधेर्च् या माध्यमातून पुढे आली. त्याबरोबरच हार , गुच् छ, वेण ी (काहीसा लोप पावत चाललेला ूकार ) यांचहे ी नयनरम्य ूकार इथे पाहावयाला िमळतात. नैसिगर्क फुलांबरोबरच शुंक फळे, फुले यांनाही िततकेच मोठे ःथान या ूदशर्नात िदले गेले आहे . एरवी फाइव्ह ःटार हॉटे लमध्येच पाहायला िमळतात, अशा शुंक, काष्ठरचना, साय

फ्लॉवर अरें जमेंटस ् या दोन्ही ूकारांना इथे उत्ःफूतर् ूितसाद िमळतो. िनवासी ूकल्पांनाही या पुंपोत्सवात सहभागी करून घेण्यासाठी डॉ. जी. बी. पाटील यांनी िवशेष ूयत्न केले. िवशेषत: ‘बंगलो गाडर् न’ ःपधार् आयोिजत करून या पयार्वरण जागृती ूयत्नातले सातत्य उद्यान िवभागाने कायम ठे वले आहे . शहरातील उद्यानाची काळजी घेण ाढया कमर्चारी वगार्च् या सृजनशीलतेला वाव िमळावा म्हणून उद्यान ूितकृतींची ःपधार् घेतली जाते. त्यामध्ये ूत्येक ूभागातील कमर्चारी सहा फुटांच् या चौरसात ही ूितकृती एका िदवसात बनिवतात. वीज, पाणी यांचा कमीत कमी वापर करून सवर् सोयींनीयुक्त असे आकषर्क उद्यान कसे असावे? याचे उत्तम नमुने या िठकाणी बघायला िमळतात. नािशक महानगरपािलके च्या मुख्य ूवेशद्वारापासून सुरू होणाढया या ूदशर्नाला भेट दे ण्यासाठी अवघं नािशक शहर लोटतं. एके कळी ‘गुलशनाबाद’ म्हणून ूिसद्ध असलेल्या नािशक शहराचा लौिकक आजही कायम राखला जाऊ शकतो ही जाणीव, िवश्वास ूत्येकाच्याच मनात रुजल्यािशवाय राहात नाही. सरस पुंपरचना, शेवंती, डे िलया, जरबेरा, िनिशगंध, झेंडू , अःटर इ . सह गुलाबाचे असंख्य ूकार , िजकडे पाहावे ितकडे फुलेच फु ले डौलाने उभी असतात. आकषर्करीत्या मांड लेली फु ले बघताना सहज नजरे स पडतील अशा िनसगर् किवतांची पोःटसर् इथे लावली जातात. दुिमर्ळ फु लांच् या झाडांच् या छायािचऽांच े ूदशर्नही इथे असते. या ‘पुंपोत्सवा’चा शैक्षिणक बाज कायम राहील यावरही उद्यान िवभागाचा कटाक्ष असतो. दरवषीर् ःपधर्कांची संख्या वाढते आहे . त्यामुळे परीक्षक म्हणून नामवंत, तज्ज्ञ, अनुभवी व्यक्ती बोलावल्या जातात. ःपधेर्व्यितिरक्त उरलेल्या वेळात याच ूागंण ात कायर्शाळाही घेतल्या जातात. व्यवसायािभमख िवषयांमळे (उदा. फलेिनयार्त, पंपोत्पादन,

loksatta.com/lokprabha/…/pushpa.htm

1/2

3/31/2009 Send Flowers to india Express Astrology Know wha t's in the sta rs for you

Express Classifieds

P ost and vie w fre e cla ssifie ds a d

Advertise with us

Lokprabha.com उरलेल्या वेळात याच ूागंण ात कायर्शाळाही घेतल्या जातात. व्यवसायािभमुख िवषयांमुळे (उदा. फुलेिनयार्त, पुंपोत्पादन, मीनहाऊस, औषधी वनःपती लागवड इ .) यालाही उत्तम ूितसाद िमळतो. छं दाला व्यवसायाची जोड कशी दे ता येई ल हे ूमुख सूऽ घेऊन उद्यान अधीक्षक डॉ. जी. बी. पाटील आिण त्यांच े सहकारी काम करताना िदसतात हे नक्कीच कौतुकाःपद आहे . जवळपास २००० ूकारची फुले, झाडे या ूदशर्नात असतात. िशवाय िविवध फु लझाडे , फळझाडे , शोभेची झाडे याबरोबरच िनरिनराळी खते, कीटकनाशके , बागकामाचे सवर् सािहत्य. अवजारे इ . एकाच िठकाणी उपलब्ध करून िदले जाते. मंद संगीत, आकषर्क रोषणाई , आजी-आजोबांसकट आलेली शेकडो कुटुं ब,े आपल्या डायरीत िनसगर्किवता उतरवून घेण ारे मुला-मुलींच े घोळके , झाडांच् या खरे दीसाठी उडालेली झुंबड , जोडीला सांःकृितक कायर्बमांची मेजवानी, घरघोस बिक्षसे इ . हे सगळं अत्यंत सुरळीत, ूसन्न वातावरणात पार पडत असतं. हे कसं शक्य होतं? या ूश्नावर डॉ. जी. बी. पाटील हसत हसत म्हणतात, एरवी वषर्भर सरकारी अिधकारी म्हणून तबारींच े पाढे ऐकावे लागतात. अजार्ची छाननी करावी लागते, पण या

तबारींपेक्षा जेव्हा ःपधेर्च् या ूवेिशकांची संख्या खूप जाःत असते तेव्हा माऽ आमच्या ूयत्नाला यश िमळालं असं वाटतं. यात नािशकच्या नागिरकांचा मोठा वाटा आहे , कारण ‘पुंपोत्सव’ म्हणजे उद्यानिवभाग आिण नागिरक यांच े वािषर्क संमेलनच आहे असं मला वाटतं. शहराच्या वाढत्या वेगाबरोबर सावर्जिनक उद्यानेह ी (जवळपास ३५० सावर्जिनक उद्यानं) आम्ही वाढिवली आहे त. उद्योजकांबरोबर चचार् करून शहर सुशोिभकरणासाठी वाहतूक बेटांची रचना के ली गेली आहे . महामागर्, मोठे रःते, मोठय़ा वसाहती यांच् या दुतफार् वृक्ष लावगड केली आहे . अथार्त सवर्सामान्य नागिरकांच े सहकायर् आम्हाला िमळते ही समाधानाची बाब आहे .’

संपूण र् उद्यान िवभाग म्हणजे, पाच िनरीक्षक, दोन इं िजनीअसर् आिण २५० कमर्चारीवगर् हे अक्षरश: घरचं कायर् असल्यासारखे दोन मिहने या पुंपोत्सवाच्या तयारीसाठी राबत असतात. महापािलका आयुक्तांच् या अध्यक्षतेखाली वृक्ष ूािधकरण सिमती ूत्येक िठकाणी असते, पण तरीही पुंपोत्सवासाठी आमंऽण पिऽकेपासून, संपूण र् इमारतीची सजावट, ःटॉलबुिकंग, ःपधर्कांच े गट, ूवेिशका, गटानुसार त्याच्या याद्या, फुलांना अनुबमांक दे ण्यापासून ःमृितिचन्ह , ूमाणपऽ, मीिडयाशी संपकर् इथपासून ते पुंपोत्सवात ठे वल्या जाणाढया ूत्येक अन ् ूत्येक फुलाचे, झाडाचे बोटॅ िनकल नेम (वनःपती शास्तर्ानुसार नाव), कॉमन नेम (ूचिलत इं मजी नाव) आिण मराठी नाव (रं गीत अक्षरात) असलेला टॅ ग लावण्यापयर्ंतची सगळी जबाबदारी हा कमर्चारीवगर् पार पाडत असतो. फुले, झाडे या िवषयातलं ‘पीन टू िपयानो’ असे एका वाक्यात वणर्न या महोत्सवाचे करता येई ल. या सगळ्यावर कळस चढतो तो उद्घाटन समारं भातल्या ‘फु लराणी’मुळे आिण या उत्सवात रं गणाढया सांःकृ ितक कायर्बमांमुळे! या आगळ्यावेगळ्या पुंपोत्सवाचे पिहल्या वषीर् उद्घाटन झाले साक्षात ‘फुलराणी’ अथार्त (कै .) भक्ती बवेर्-इनामदार यांच् या हःते. पिहल्या वषीर् या सगळ्या जुळून आलेल्या (आिण तमाम नागिरकांसाठी संःमरणीय झालेल्या) गोष्टी मग दर वषीर्च कराव्या असं एकमताने ठरले आिण दरवषीर् आघाडीच्या, ूितथयश अिभनेऽीच्या हःते िदमाखात या पुंपोत्सवाचे उद्घाटन संपन्न होत असते. अलका कु बल, िनिशगंधा वाड , आसावरी जोशी, अनुर ाधा पौडवाल, सुिूया िपळगांवकर, तनुजा अशा नामवंत अिभनेऽी उपिःथत रािहल्या. आ िण एवढी फुलं पाहन ू हरखून गेल्या नसत्या तरच नवल! उरलेल्या दोन िदवसांमध्ये ूिसद्ध गायक ौीधर फडके, सिचन करं बेळकर, िकशोर कदम, अशोक नायगांवकर इ . यांसारखे ूितभावान कवींच े संमेलन, ूा. दीपक दे शपांडे (आता ‘हाःयसॆाट’ झालेल)े अशा नामवंत कलाकारांनी हजेरी लावली आहे . यातही ःथािनक कलाकारांसाठी एक िदवस राखून ठे वायला उद्यान िवभाग िवसरत नाही, हे अिधक महत्त्वाचे आहे . चैतन्याची, आनंदाची, सुगंधाची उधळण करीत गेली चौदा वषेर् सातत्याने अिधकािधक रं गतदारपणे संपन्न होणारा हा ‘पुंपोत्सव’ आता महानगरपािलके चा न राहता ‘गावचा पुंपोत्सव’ बनला आहे . शहराच्या ठळक सांःकृ ितक घटनांमध्ये ‘पुंपोत्सवा’चा होणारा उल्लेख उद्यान िवभागाच्या िशरपेचातला तुरा ठरला आहे . असेच म्हणावे लागेल. कारण शहरातील सवर्च क्षेऽातील मान्यवर , राजकीय नेत,े शासकीय अिधकारी, सनदी अिधकारी, उद्योजक आवजूर्न या महोत्सवाला भेट दे तात, त्यात िवदे शी पयर्टकही येतात हे ह ी िवशेष. शासकीय यंऽणा कामाला लागली तर काय चमत्कार करू शकते याचा ‘पुंपोत्सव’ हा िनतांत सुंदर नमूना ठरतो. मातीवर ूेम करणारा, फु लं-झाडं , वृक्षसंवधर्नाचं महत्त्व जाणणारा, कृितशील शासकीय अिधकारी नािशककरांना डॉ. जी. बी. पाटील यांच् या रूपाने िमळाला आहे . कल्पकता आिण सातत्य यामुळे लोकिूय ठरलेल्या या ‘पुंपोत्सवा’ला समोर ठे वून नािशकला येणाढया पयर्टकांसाठी पयर्टन संःथांनी काही योजना भिवंयात जाहीर केल्या तर मुळीच आश्चयर् वाटायला नको. [email protected]

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/pushpa.htm

2/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फु ल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅ शन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

थर ार क ि नस गर् ‘ ’, आकाराने लहान असली तरी आपल्यापेक्षा आकाराने मोठी असलेली िशकार सहज करू शकणारी जंगली कॅट िहचे पाय इतर मांजरांपेक्षा जाःतच लांब असतात. िभन्न ूदे शानुसार िहच्या रं गातही ूचंड िभन्नता आढळते. (फोटो व म ाि ह ती )यु व र ाज गु जर् र कोणे एकेकाळी भारत हा एकमेव दे श होता की, िजथे माजार्र कुलातील ४ मोठय़ा जाती सापडायच्या. वाघ, िसंह , िचत्ता आिण िबबळ्या हे फक्त आपल्याकडे च होते. आजही आिृके त िसंह , िचत्ता आिण िबबळ्या आहे त; पण वाघ माऽ नाही. पण १९५० च्या सुमारास आपल्याकडे नैसिगर्क वातावरणातला शेवटचा िचत्ता मारला गेला आिण आपण हा ‘चार मोठय़ा’ जातींचा बहमान घालवून ु बसलो. सध्या माऽ अित उत्तरे कडील काही भागात ‘‘ःनो लेपडर् ’’ सापडल्यामुळे परत हा बहमान आपल्याला िमळण्याची शक्यता आहे . भारतातच काय, पण जगात सवर्ऽच या ु मोठय़ा माजार्र कु लाची चचार् करण्यात येत;े पण त्याच वेळेस आपल्याकडे अनेक जातींच् या छोटय़ा जंगली मांजरी सापडतात त्याकडे आपण पूण र्पणे दुलर्क्ष करतो. सध्यासुद्धा आपल्याकडे वाघाचे िकं वा िसंह ाचे छायािचऽण होते िकं वा त्यावर संशोधन, िलखाण के ले जाते; पण या छोटय़ा छोटय़ा मांजरींवर त्या मानाने काहीच काम झालेले नाही. आज भारतात जंगल कॅट, डे झटर् कॅ ट, लेपडर् कॅ ट, रःटी ःपॉटे ड कॅट, गोल्डन कॅट, िफिशंग कॅ ट, कॅराकल असे अनेक ूकार दे शाच्या वेगवेगळ्या भागात सापडतात. यातील जंगल कॅट ही जंगली मांजर भारतात जवळपास सगळीकडे आिण त्याचूमाणे आजूबाजूच् या दे शातही सापडते. ही जंगली मांजर गवताळ ूदे श, पानझडीचे जंगल, खुरटी झुड पे, गावांच् या बाहे र सापडते. िहच्या रं गात ूचंड िभन्नता आढळते. जसा ूदे श बदलतो तसाच त्यांच् या उपजातीचा रं ग बदलत जातो. सहसा ती िपवळसर तपिकरी रं गाची असून काही जाती गडद राखाडी रं गाच्या सुद्धा असतात. यांच े पाय हे इतर मांजरांपेक्षा जरा जाःतच लांब असतात आिण पुढच्या पायावर मागच्या बाजूला दोन काळसर पट्टे असतात. यांची शेपूट आपल्या घरातील मांजरापेक्षा आखूड असते आिण त्यावर काळसर पट्टे असून शेवटी काळे टोक असते. कान मोठे आिण टोकाकडे लांब असून त्यावर काळसर केस असतात. जर लांबून बिघतले तर आपल्या घरातल्या मांजराशी िहची सहज गल्लत होऊ शकते. आकाराने ही मांजर लहान असली तरी ती ितच्यापेक्षा आकाराने मोठी असलेली िशकार सहज करू शकते. साळींदर , िचतळाचे लहानगे िपल्लू ती िशकारीकिरता पकडू शकते. असे असले तरी सहसा ितच्या खाण्यात ससे, पक्षी, लहान सःतन ूाणी, सिरसृप, बेडू क हे च जाःत असतात. घरच्या मांजराूमाणेच िहचासुद्धा िवणीचा हं गाम काही ठरािवक नसतो. वाघांूमाणेच यांच् या नरांचीसुद्धा हद्द ठरलेली असते आिण त्या हद्दीत येण ाढया माद्यांशी त्यांच े मीलन होते आिण त्या काळात इतर नरांबरोबर त्यांची चढाओढ होते. मादी अंदाजे एक ते सहा िपल्ले दे ते. ही िपल्ले मोठय़ा मांजरांपेक्षा अितशय वेगळ्या रं गाची असतात. त्यांच े रं ग एकदम िफकट असून त्यावर िठपके आिण पट्टे असतात. जसजशी ही िपल्ले मोठी होत जातात तसतसा त्यांचा रं ग गडद होत जातो आिण ते िठपके आिणपट्टे िवरळ होत जातात. आपल्याकडे या मांजरीला बघायचे उत्तम िठकाण म्हणजे रणथंभोर आिण भरतपूर चे जंगल. इतर मांजरींसारख्या या िनशाचर नसल्या आिण िदवसा िफरत असल्या तरी त्यांच् या अितशय सावध आिण लाजाळू ःवभावामुळे त्या सहसा िदसत नाहीत. त्यातून त्यांच े रं ग आजूबाजूच् या गवतात, झुडु पात एवढे िमळून िमसळून जातात की त्या जवळपास असल्या तरी जाणवत नाहीत. यामुळेच यांच े छायािचऽण अितशय कठीण असते आिण आजपयर्ंत कमी झालेले आहे . आतापयर्ंत मी रणथंभोरच्या जंगलात या मांजरीला दोन-तीन वेळा बिघतले आहे , पण दर वेळेस ितने माझ्याकडे पाठ िफरवली होती. एकदाच बांधवगडला ती एकदम बाजूच् या झाडातून समोर आली आिण मी कॅ मेर ा वर करे पयर्ंत ितने जी धूम ठोकली ते एकही छायािचऽ न दे ता. या वेळेस माऽ मला भरतपूर ला िहच्या बच्च्याचे छायािचऽ िमळाले. एरवी ते अगदी आपल्या घरच्या मांजराच्या िपल्लासारखे आिण आकाराने तेवढे च िदसते, पण मागे एका वन खात्याच्या अिधकाढयाकडे सांभाळायला असलेली िपल्ले मी पािहल्याने मला त्यांच् या लांब कानावरून ते वेगळे आहे हे सहज ओळखता आले. www.yuwarajgurjar.com

flowers to india

loksatta.com/lokprabha/…/tharar.htm

1/2

3/31/2009

Lokprabha.com

१६ जानेवारी २००९

मु ख पृ ष्ठ फॉरवडर ् तथ्यांश चहा आिण चचार् फुल्या@डॉट कॉम कव्हरःटोरी नाते संबंध माइं ड ओव्हर मॅटर खबर संगणकाची मेतकूट िग्लटिरं ग िगझमोज िचऽदृष्टी आपलं बुवा असं आहे ! गोसीप कोलम उत्सव याऽा फॅशन या कानाचं त्या कानाला छं द माझा वेगळा साहस पुंपोत्सव थरारक िनसगर् भिवंय वाचक ूितसाद संपकर ् मागील अंक

वाचकूि तस ाद , ! यु द्ध ह वे पण ि वचार पू वर् क ११/२६ च्या मुंबईवरील भीषण अितरे की हल्ल्यानंतर जनमानसात उमटलेल्या तीो ूितिबयांच े ूितिबंब २६-१२-२००८ च्या तथ्यांशमध्ये िदसले. भावनांच् या उिे काचा ज्वर जेव्हा पराकोटीला पोहोचतो तेव्हा बहसं ु ख्य सामान्य जनतेला ‘जशास तसे’ या न्यायाने युद्ध हवे असते. अशा वेळी शांत डोक्याने, सारासार िववेक, िवचार यांची कास धरून सबुरीने मागर्बमण करण्याचा सल्ला दे ण ाढयांची नेभळट गांधीवादी (जरी ही उपमा गैर असली तरी) म्हणून िनभर्त्सर्ना केली जाते. िवरोधी पक्षातील नेते मंड ळी जनमानसाच्या लाटे वर आरूढ होऊन सत्ताधारी पक्षावर शरसंधान करून गुड घ्याला बािशंग बांधन ू सत्तेच् या बोहल्यावर चढण्याची आतुरतेने वाट पाहतात. या ूश्नाचे उत्तर राजकारणिवरिहत राष्टर्ीय तसेच आंतरराष्टर्ीय पातळीवर शोधणे गरजेच े आहे . आपल्या दे शाचे सावर्भौमत्व अन ् लोकशाही ूणाली यांच े संरक्षण करणे हा राष्टर्ीय दृिष्टकोन होय. त्याबाबतीत तडजोड सवर्थव ै कदािप अशक्य आहे . दहशतवाद हा आता जागितक ःतरावर आपले अबाळिवबाळ रूप धारण करू लागल्यामुळे सवार्च् या सहकायार्ने त्याचा बीमोड केला पािहजे. सवर् दे शांमाफर् त खास करून अमेिरके च्या मदतीने, ठरािवक मुदतीत पािकःतानवर दडपण आणून सबळ पुरावे असलेल्या अितरे क् यांवर िवनालंब उिचत कायर्वाही करण्यास भाग पाडले पािहजे. िनधार्िरत मुदतीत कारवाई न केल्यास आंतरराष्टर्ीय ःतरावर पािकःतानची आिथर्क नाके बंदी करावी, जेण ेकरून नाक दाबताच तोंड उघडले जाईल. एवढे करूनही ईिप्सत साध्य न झाल्यास (आरोपी अितरे क् यांवर कारवाई अन ् अितरे क् यांच े तळ उद्ध्वःत करणे) १९७१ च्या बांगलादे श िनिमर्तीच्या वेळी रणरािगणी ःवगीर्य इं िदराजींनी दाखिवलेला आदशर् मागर् अनुसरून पािकःतानवर आबमण करावे. युद्ध हवे पण ते आततायी उतावळेपणाने नव्हे तर सखोल, सवार्गीण िवचार करून सबुरीने केल्यास अनेकांच े पाठबळ लाभून पािकतान एकाकी पडे ल. ि वनायक वढावकर , अंध ेर ी , मुं ब ई . १ ) नवी सं ध ी अण्णामलाई युिनव्हिसर्टीच्या दूर िशक्षण िवभागामाफर् त अनेक व्यावसाियक आिण नावीन्यपूण र् अभ्यासबम चालिवण्यात येतो. हे िवद्यापीठ आपल्या दे शातील एक नामांिकत आिण दजेर्दार िशक्षण दे ण्यासाठी ख्यातकीतर् आहे . या िवद्यापीठामाफर् त िविवध शाखांमध्ये पदिवका, पदवी आिण पदव्युत्त र अभ्यासबम सुरू करण्यात आले आहे त. आपली ज्ञानतृंणा भागिवण्यासाठी आिण माकेर् टमध्ये आपले ःथान आणखी बळकट करण्यासाठी हे अभ्यासबम उपयुक्त ठरू शकतात. िवद्याथ्यार्ंनी आपली आवड , कु वत, उपलब्ध वेळ आिण इतर संसाधने याचा िवचार करून हा अभ्यासबम िनवडावा. आरोग्य िवज्ञानाशी िनगिडत अभ्यासबम : माःटर ऑफ हे ल्थ सायन्स. कालावधी दोन वषेर्. अभ्यासबम िरूॉडिक्टव्ह अ◌ॅण्ड सेक् सुअल मेिडसीन, अडोलेसेंट हे ल्थ अ◌ॅण्ड एज्युकेशन, िूव्हें िटव्ह कािडर् ओलॉजी, िफिजओथेरपी, अप्लाईड , न्यूिशशन, मेिडको िलगल ूॅिक्टस, वेलनेस हे ल्थ सायन्स, ऑक्युपेशन थेरपी, पिब्लक हे ल्थ माःटर ऑफ अ◌ॅड िमिनःशे शन इन हॉिःपटल मॅनेजमेंट. एक वषर् कालावधीचे पोःट मॅज् युएट िडप्लोमा इन ऑफ हे ल्थ सायन्स पुढीलूमाणे- िूव्हें िटव्ह कािडर् ओ लॉजी, इको कािडर् ओमाफी, मेिडकल लॉ अ◌ॅण्ड इिथक्स, ऑक्युपेशन, थेरपी, मेिडकल कॉःमेटालॉजी, मेिडको िलगल ूॅिक्टस, अप्लाइड इरगोनॉिमक्स, अप्लाइड न्यूिशशन, पिब्लक हे ल्थ अ◌ॅक् युपंक् चर , टोबॅको कं शोल, फॅिमली मेिडसीन, अल्शासोनोमाफी, डायबेटालॉजी, अडोलेसेंट हे ल्थ अ◌ॅण्ड एज्युकेशन, िरूॉडिक्टव्ह अ◌ॅण्ड सेक् सुअल मेिडसीन, वेलनेस हे ल्थ सायन्स, मॅटिनर्टी अ◌ॅण्ड िनओ नॅटल के अर , अ◌ॅिक्सडं ट अ◌ॅण्ड इमजर्न्सी के अर .

एक वषर् कालावधीचे मॅज् युएट िडप्लोमा इन ऑफ हे ल्थ सायन्स पुढीलूमाणे- डायबेिटस पेशंट एज्युकेशन, मेिडकल लॅबोरे टर टे क् नॉलॉजी ऑपरे शन िथएटर टे िक्नकल, िबिटकल केअर निसर्ग, सिटर् िफके ट ूोमाम इन इजीजी ऑपरे शन. वेबसाइट www.annamalaiunivers ity.ac.in ईमेल- dde@annamalaiunivers ity.ac.in ◌्ल िवद्यापीठाच्या महाराष्टर्ातील अभ्यासबम केंिाचा दूरध्वनी बमांक- ०२२- ६७५५०३३९. - सु रे श वां ि दले

flowers to india Flowers & Gifts

Se nd flowe rs & Gifts

Immigrate to canada click he re

Best Jobs click he re

Send Flowers to india

बीि टं ग द बु श : हे चक् क गै र वतर् न च ! २६ िडसेंबर २००८ चा अंक िचत्तथरारक आहे . युद्धाचे ढग सीमेवर जमा होत आहे त. कोणत्याही क्षणी युद्धाचा भडका उडू शकतो अशी िःथती सध्या आहे . अशात ‘लोकूभा’त ‘बीिटं ग द बुश’ हा चक्क गैर वतर्न व अनादर दशर्िवणारा वृत्त ान्त खटकला. मावळते अमेिरकन अध्यक्ष जॉजर् बुश यांना इराकी पऽकाराने बूट फेकून मारला. हा बुश यांचा िनिश्चत िनषेध असेल, माऽ घरी आलेल्या पाहण्यां ु चा असा अनादर करणे हे कोणाही पऽकाराला वा दूर िचऽवािहनी पऽकाराला शोभत नाही. इराकिवषयक धोरणाचा हा िनषेध असू शकतो, पण मागर् चुकीचा आहे . बुशने ही घटना जरी हसण्यावारी घेतली असली तरी ही अितशय गंभीर बाब आहे . याची पुनरावृत्त ी होऊ नये याची दक्षता घेण े हे ूत्येक (यजमान) राष्टर्ूमुखाचे आद्य कतर्व्य आहे . मुखपृष्ठ कथा ‘युद्ध कोणाला हवंय?’ आवडली. वाःतिवक पाहता युद्ध भारतालाही नको आहे आिण पािकःतानलाही नको आहे . सद्यिःथतीत पािकःतानची आंतिरक िःथती व बाह्यिःथती खूपच खराब आहे , तरीदे खील त्यांच े गुरगुरणे चालू आहे . भारताने आणखी आंतरराष्टर्ीय दबाव पाकवर आणून त्यांच् या दे शातील अितरे की व त्यांच े अड्डे नेःतनाबूत करण्यासाठी अमेिरका व इं ग् लंड ला पुढे करावे तरच पाकमधील अितरे की संपतील व जग दहशतवादी हमले मुक्त होईल. धोंड ीर ाम ि सं ह ठ ाकू र , वै ज ापू र (औ रं गाबाद ).

loksatta.com/lokprabha/…/vachak.htm

1/2

3/31/2009 Express Classifieds

Post a nd vie w fre e classifie ds ad

Express Astrology Know what's in the stars for you

Advertise with us

Lokprabha.com र ाजकार ण्यां न ो , जनते च् या स ह नश क्त ीचा अंत पाहू नका ! १९ िडसेंबरच्या अंकात मुंबई हल्ल्यािनिमत्ताने ूिसद्ध झालेले तीनही लेख वाचनीय आहे त. दहशतवाद्यांच् या मुंबईिःथत हॉटे ल्सवर झालेल्या हल्ल्याबाबत संपूण र् दे शभर वादं ग माजले. सतत ६० तास चालणाढया या हल्ल्याचा वृत्त ांन्त दूर दशर्नवर लोकांनी ‘आँखो दे खा हाल’ म्हणूनच बिघतला. सवार्नी या ूकरणात चीड व्यक्त केली. या धुमश्चबीत मारले गेलेले आपले पोलीस अिधकारी, कमांड ो तसेच हॉटे लमध्ये राहात असलेले जवळपास दोनशे िनरपराध लोक यात मारले गेल.े हॉटे ल्सचे जवळपास पाचशे करोड रुपयांच े नुकसान झाले ते अलगच. पण असे हल्ले आिण ःफोट तर पािकःतान त्यांनी ‘शे न्ड ’ केलेल्या दहशतवाद्यांकडू न नेह मीच घडवून आणतात. आमचे कें ि सरकार व राज्य सरकार ूत्येक वेळी याची जबाबदारी पािकःतानवर ढकलतात, अत्यंत कडक शब्दात िनषेधपऽ त्यांना पाठिवतात, दहशतवाद िनपटू न काढण्याच्या घोषणा करतात,जनता मोचेर् काढतात, बंद पाळतात. आम्ही अशा हल्ल्यांना घाबरत नाही, आमचे मनोधैयर् खचले नाही याचा वारं वार उल्लेख करतात. मग काही िदवस सवर् शांत.. दुसरा ःफोट होईपयर्ंत! पण आजवर पकडलेल्या दहशतवाद्यांना पािहजे तसे शासन झालेच नाही हे सवर् जनतेला माहीत आहे . त्यामागे एक तर राजकारण आहे िकं वा आपण पािकःतानला घाबरतो अशी दाट शंका पण जनतेला आहे . सध्याचा मुंबई हल्ला माऽ सवार्ना हादरून सोडणारा. सरकारच्या गुप्तचर यंऽणेला आव्हान दे ण ारा आिण राजकारण्यांच े िपतळ उघडे पाडणारा झाला. इकडे अितरे की आिण पोलीस-कमांड ो यांच् यात चकमकी चालू आहे त तर ितकडे त्याच वेळी पंतूधान, सोनीया गांधी व इतर कें िीय मंऽी जखमींची िवचारपूस करून, त्यांना सहानुभूती(?) दाखवून आपले कतर्व्य(?) बजावत होते. म्हणजे या सवार्ची सुरक्षा करणे हे जाःतीचे काम पोिलसांना करावे लागले. काय आवँयकता होती या त्विरत भेटीची? पण राजकारण खेळणे हा एकमेव उद्दे श सफल करणे हे च मुळी उिद्दष्ट असलेले आणखी काय करणार ? हवा ‘गरम’ असतानाच पािकःतानला धडा िशकवावा अशी जनतेची इच्छा होती पण आपले ‘नरम’ सरकार हा पयार्य नाही म्हणून ःवःथ बसले. मग दुसरा कुठला पयार्य आहे याचे उत्तर पण सरकारजवळ नाही. जनमताचा आदर न करणारे सरकार जनतेची सुर क्षा कशी करणार ? खुद्द इं िदरा गांधी व राजीव गांधींना आपली गुप्तयंऽणा अकायर्क्षम असल्यामुळे जीव गमवावा लागला ना. यावेळीसुद्धा नौदल त्यांच् या कामात अत्यंत कुचकामी ठरे ल हे ःवत: नौदलूमुखांनी मान्य केले.यापुढे माऽ सुर िक्षततेच् या दृष्टीने अत्यंत कडक पावले उचलण्याचे आश्वासन सरकारने िदले आहे . म्हणजे पुन्हा सामान्य जनतेलाच ऽास. तुमच्या-आमच्यासारख्या साध्या माणसांच् या बॅगा उघडू न बघणारे हे सुरक्षा कमर्चारी दहशतवाद्यांची शस्तर्ांनी भरलेली बॅग माऽ सोडू न दे तात. ितकडे त्यांच े लक्षच जात नाही िकंवा ते दुलर्क्ष करतात. पण आता माऽ या सवार्चा कळस झाला आहे . जनता खवळली आहे . लोकांची सहनशक्ती संपली आहे . आपले राज्यकतेर्, मंऽी, सरकारी यंऽणा, संबंिधत अिधकारी या सवार्वरचा िवश्वास उडाला आहे आिण या रागाच्या भरात जनता काय कृती करे ल याचा अंदाज बांधणे कठीण आहे . पण आम्हा भारतीयांच े दुदैर्वच म्हणावे लागेल की, आज दे शाची धुरा समथर्पणे सांभाळणारे नेतेच आपल्यात नाही. कुठल्याही राजकीय पक्षात नाहीत. सगळे एकाच माळेच े मणी. फक्त एकच आशा आहे ती म्हणजे सामान्य जनतेतूनच एखादा असामान्य नेता पुढे येई ल आिण सवर् जनतेची, दे शाची सुरक्षा, सुखसमृद्धी इ .ची काळजी घेई ल. भ ाऊ र ाम हे ड ाऊ , नागपू र . वड ा , कचोर ी खा आ ि ण ल ोकश ाह ी वाचवा ! सुूिसद्ध ‘लोकशाही रे ःटॉरं ट’मध्ये जनतेच् या आमहाःतव काही नवे पदाथर् पेश करीत आहोत. िविवध पक्षांतील नेते, आमदार व कायर्कतेर् या पदाथार्चा आःवाद घेतील, याची खाऽी वाटते. सध्या नुकतेच दाखल झालेले काही पदाथर् पुढीलूमाणे आहे तपक्षांतर वडा : सध्या या पदाथार्ला िवशेष मागणी असून ‘सत्तेच् या तेलात’ हा पदाथर् तळला जातो. सत्तेची भूक वाढली की हा वडा अवँय खावा. या वडय़ाच्या िपठात सत्तेची चव असल्याने हा वडा खाताना चिवष्ट लागतो. सत्तेच् या िपठात ‘िवरोधाच्या िमच्र्या’, ‘आश्वासनाचे ितखट व मीठ ’ टाकू न याचे पीठ तयार होते. दुसढया पक्षातून येण ाढया नेत्याचे राग, लोभ यात िमसळण्यात येतात. ‘सत्तेचा कोडगेपणा’ या िपठात िमसळून ‘नारायण तेलात’ हा वडा तळला जातो. नारायण तेलात तळलेला हा वडा खरपूस तर लागतोच पण हा वडा खाल्ल्यामुळे सत्तेच् या खुचीर्साठी धडपड करण्याची ताकद िमळते. यासोबतच्या चटणीत रुसवा-फुगवा घातल्याने ही चटणी ःवािदष्ट होते. पक्षांतर वडा खाताना एकटा न खाता आपल्या सोबतच्या कायर्कत्यार्ंना तो खाऊ घालावा. जुन्या पक्षातील दोःतांना नव्या पक्षात त्यांनी यावे यासाठी अधूनमधून हा वडा खाऊ घालावा. हायकमांड च्या आशीवार्दाचे सारण असल्याने हा वडा सवार्नाच आवडतो. आवडती गोष्ट न िमळाल्यास िदल्लीला जाऊन आपले मत मांड ता येत.े हा वडा पचला तर सत्तेचा थयथयाट करता येतो. नारायण कचोरी: ही कचोरी सत्तासुंदरी ॄँड ‘नारायण तेला’त तळली जाते. या कचोरीच्या सारणात सत्तेसाठी लागणारे ूेम, सत्ता न िमळाल्याने झालेला थयथयाट, िवरोध समूमाणात घेऊन ही कचोरी तयार होते. या कचोरीत पक्षांतर आश्वासन, सत्तेचा मिलदा िमसळलेला असतो. या कचोरीचा गुण असा आहे की, ही खाल्ल्यावर ःवत:च्या पक्षात खळबळजनक िवधाने करता येतात. या कचोढया वारं वार खाल्ल्या की आरोप करणे, खुचीर् िमळिवणे हे सहजशक्य होते. वेळूंसगी दुसढया पक्षातील नेते पण बोलावतात. या कचोढया खाल्ल्यास िदल्लीवारी गाजते. या कचोरीसोबत आश्वासनाचे थंड दही घ्यावे. मतभेद असणारे नेते एकऽ करून त्यांना ही कचोरी खाऊ घालावी. िवरोधी िमऽांना पण बोलावून ही कचोरी खाऊ घालावी. या पदाथार्चा वारं वार आःवाद घेतल्याने नेता ूकाशझोतात राहतो. कधी कधी ही कचोरी जाःत खाण्यात आली तर पक्षातून काढू न टाकण्याचा धोका संभवतो. माऽ यामुळे खाणारा घाबरत नाही. वडा, कचोरी खा आिण लोकशाही वाचवा! ूा . अरुण पाथस कर , कु ट्टी , नागपू र .

Expressindia | The Indian Express | The Financial Express | City Newslines | Screen | Kashmir Live | Express Computer | Network Magazine India | feBusiness Traveller | ExpressPharma | Express Hospitality | Express Textile | Express TravelWorld | Express Healthcare Mgmt.

loksatta.com/lokprabha/…/vachak.htm

2/2