Khoaluan Yen

1

PhÇn 1 më ®Çu 1.1. §Æt vÊn ®Ò Lôc Ng¹n lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh B¾c Giang, víi diÖn tÝch tù nhiªn lµ 101.223,72 ha, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, thuû v¨n, thæ nh−ìng thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång, c©y ¨n qu¶ nh−: v¶i, nh·n, na, hång... ®Æc biÖt lµ c©y v¶i. C©y v¶i ®−îc xem lµ c©y chñ lùc cña huyÖn, hÇu hÕt c¸c thµnh tùu kinh tÕ cña huyÖn ®¹t ®−îc lu«n g¾n liÒn víi c©y v¶i trong nhiÒu n¨m qua (Phan ThÞ Thu Hµ, 2004) [6]. V¶i thiÒu lµ mét lo¹i c©y ¨n qu¶ l©u n¨m trong tËp ®oµn c©y n«ng nghiÖp n−íc ta, thêi gian kinh doanh cña c©y dµi (40 - 50 n¨m), ®Çu t− c¬ b¶n mét lÇn cho thu ho¹ch nhiÒu n¨m. C¸c s¶n phÈm cña v¶i thiÒu kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng mµ cßn lµ nguån nguyªn liÖu quan träng cung cÊp cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao trong xuÊt khÈu, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. ¦íc tÝnh trung b×nh mét n¨m trªn cïng mét ®¬n vÞ diÖn tÝch gi¸ trÞ cña c©y v¶i cã thÓ gÊp 2 - 3 lÇn gi¸ trÞ c©y lóa (T«n ThÊt Tr×nh, 1995) [18]. ChÝnh v× thÕ c©y v¶i tõ mét c©y ®−îc coi lµ c©y xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®· trë thµnh c©y hµng ho¸, n©ng cao thu nhËp cho ng−êi d©n huyÖn Lôc Ng¹n. Do vËy nã ®ãng vai trß quan träng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi chung. Ngoµi ra do c©y v¶i cã khung t¸n lín, trßn ®Òu, l¸ xum xuª, xanh quanh n¨m nªn nã cßn gãp phÇn vµo viÖc t¹o c¶nh quan m«i tr−êng phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc.... Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ng−êi d©n trong huyÖn ®· thÊy ®−îc nh÷ng −u ®iÓm cña c©y v¶i, v× vËy mµ diÖn tÝch vµ s¶n l−îng v¶i cña huyÖn t¨ng lªn nhanh chãng (tõ 42 ha víi s¶n l−îng 100 tÊn n¨m 1982 lªn trªn 18.000 ha víi s¶n l−îng h¬n 114.000 tÊn n¨m 2007), nh−ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh trªn thùc tÕ cßn ch−a cao. §Ó gióp ng−êi trång v¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt v¶i, Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n kÕt hîp víi Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh B¾c Giang, phßng kinh tÕ, Tr¹m BVTV... ®· tæ chøc thùc hiÖn nhiÒu ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tËp huÊn, chuyÓn giao khoa häc kü thuËt tiÕn bé, nghiªn cøu lai t¹o c¸c gièng cho thu ho¹ch sím vµ muén nh»m r¶i vô...

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

2

Trong m¹ng l−íi khuyÕn n«ng, ngoµi hÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng nhµ n−íc t¹i huyÖn Lôc Ng¹n còng ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®−îc nhiÒu tæ chøc khuyÕn n«ng nh− c©u l¹c bé khuyÕn n«ng, c©u l¹c bé n«ng d©n, c¸c nhãm cïng së thÝch... nh»m t− vÊn, hç trî vµ gióp ®ì lÉn nhau trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng nh− s¶n xuÊt v¶i thiÒu. Mét lo¹t c¸c c©u hái ®Æt ra lµ c«ng t¸c khuyÕn n«ng cña huyÖn ®ang ho¹t ®éng nh− thÕ nµo? Nã ®· gióp ®−îc g× cho ng−êi d©n trång v¶i? Vµ trªn thùc tÕ c«ng t¸c khuyÕn n«ng nµy ®· ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña ng−êi d©n trång v¶i ch−a? Cã nh÷ng −u ®iÓm nµo cÇn ph¸t huy, phæ biÕn vµ cßn nh÷ng mÆt h¹n chÕ nµo cÇn kh¾c phôc?... XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do ®ã chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: "Nghiªn cøu vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n - tØnh B¾c Giang". 1.2. Môc tiªu tæng thÓ T×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ c¸c hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n tØnh B¾c Giang, tõ ®ã ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu . 1.3. Môc tiªu cô thÓ - §¸nh gi¸ ®−îc c¬ cÊu tæ chøc vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n. - §¸nh gi¸ ®−îc mÆt m¹nh - yÕu, c¬ héi - th¸ch thøc cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu. - §Ò xuÊt gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu. 1.4. ý nghÜa cña ®Ò tµi: • ý nghÜa trong häc tËp vµ nghiªn cøu khoa häc: Sù thµnh c«ng cña ®Ò tµi nµy gióp cho sinh viªn lµm quen víi viÖc nghiªn cøu khoa häc vµ tiÕp cËn víi hÖ thèng khuyÕn n«ng. • ý nghÜa trong thùc tiÔn s¶n xuÊt §Ò xuÊt ®−îc nh÷ng gi¶i ph¸p lµm c¬ së gãp phÇn n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt v¶i thiÒu.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

3

PhÇn 2

Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøU

2.1. C¬ së lý luËn 2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ khuyÕn n«ng 2.1.1.1. Nguån gèc cña thuËt ng÷ khuyÕn n«ng ThuËt ng÷ "Extension" cã nguån gèc ë Anh. N¨m 1866 ë mét sè tr−êng §¹i häc nh− Cambridge vµ Oxford ®· sö dông thuËt ng÷ "Extension" nh»m môc tiªu më réng gi¸o dôc ®Õn víi ng−êi d©n, do vËy "Extension"®−îc hiÓu víi nghÜa lµ triÓn khai, më réng, phæ biÕn, phæ cËp, lµm lan truyÒn... NÕu khi ghÐp víi tõ "Agriculture" thµnh "Agriculture Extension" th× dÞch lµ “khuyÕn n«ng" vµ hiÖn nay ®«i khi chØ nãi "Extension" ng−êi ta còng hiÓu lµ khuyÕn n«ng. 2.1.1.2. Kh¸i niÖm khuyÕn n«ng KhuyÕn n«ng lµ mét thuËt ng÷ khã x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c, cßn nhiÒu bµn c·i vµ tranh luËn. Bëi lÏ, nã ®−îc tiÕn hµnh b»ng nhiÒu c¸ch, phôc vô nhiÒu môc ®Ých cã qui m« kh¸c nhau. Do vËy, theo tõng thêi gian vµ tõng khÝa c¹nh nghiªn cøu kh¸c nhau, c¸c nhµ khoa häc cã nh÷ng ®Þnh nghÜa kh¸c nhau. Theo nghÜa H¸n- V¨n: "KhuyÕn" cã nghÜa lµ khuyÕn khÝch, khuyªn b¶o, triÓn khai; cßn "n«ng" lµ n«ng - l©m - ng− nghiÖp, n«ng d©n, n«ng th«n. "KhuyÕn n«ng" nghÜa lµ khuyªn më mang ph¸t triÓn trong n«ng nghiÖp, lµ nh÷ng ho¹t ®éng nh»m khuyÕn khÝch, gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: trång trät, ch¨n nu«i, l©m sinh, thuû s¶n... ë n«ng th«n. Theo ®Þnh nghÜa cña Trung t©m khuyÕn n«ng - khuyÕn l©m Quèc gia: ''KhuyÕn n«ng” lµ mét qu¸ tr×nh, mét dÞch vô th«ng tin nh»m truyÒn b¸ nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, nh÷ng kiÕn thøc vÒ kü thuËt, kinh nghiÖm tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr−êng gi¸ c¶, rÌn luyÖn tay nghÒ cho n«ng d©n, ®Ó hä cã ®ñ kh¶ n¨ng tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña s¶n xuÊt, ®êi sèng

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

4

cña b¶n th©n, gia ®×nh vµ céng ®ång nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao d©n trÝ, c¶i thiÖn ®êi sèng vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. Tãm l¹i, chóng ta cã thÓ hiÓu khuyÕn n«ng theo hai nghÜa: KhuyÕn n«ng hiÓu theo nghÜa réng: KhuyÕn n«ng lµ kh¸i niÖm chung ®Ó chØ tÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng hç trî sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. KhuyÕn n«ng hiÓu theo nghÜa hÑp: KhuyÕn n«ng lµ mét tiÕn tr×nh gi¸o dôc kh«ng chÝnh thøc mµ ®èi t−îng cña nã lµ n«ng d©n. TiÕn tr×nh nµy ®em ®Õn cho n«ng d©n nh÷ng th«ng tin vµ nh÷ng lêi khuyªn nh»m gióp hä gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò hoÆc nh÷ng khã kh¨n trong cuéc sèng. KhuyÕn n«ng hç trî ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ canh t¸c ®Ó kh«ng ngõng c¶i thiÖn chÊt l−îng cuéc sèng cña n«ng d©n vµ gia ®×nh hä (NguyÔn H÷u Thä, 2007) [12]. 2.1.2 Néi dung, vai trß, nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng 2.1.2.1. Néi dung ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng Néi dung ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®−îc qui ®Þnh râ trong NghÞ ®Þnh 56 CP cña ChÝnh phñ, bao gåm: v Th«ng tin, tuyªn truyÒn: - Tuyªn truyÒn chñ tr−¬ng, ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ, th«ng tin thÞ tr−êng gi¸ c¶, phæ biÕn ®iÓn h×nh tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt, qu¶n lý, kinh doanh, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n. - XuÊt b¶n, h−íng dÉn vµ cung cÊp th«ng tin ®Õn ng−êi s¶n xuÊt b»ng c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, héi nghÞ, héi th¶o, héi thi, héi chî, triÓn l·m vµ c¸c h×nh thøc th«ng tin tuyªn truyÒn kh¸c. v Båi d−ìng, tËp huÊn vµ ®µo t¹o: - Båi d−ìng, tËp huÊn vµ tuyªn truyÒn cho ng−êi s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao kiÕn thøc, kü n¨ng s¶n xuÊt, qu¶n lý kinh tÕ trong n«ng nghiÖp, thuû s¶n. - §µo t¹o n©ng cao t×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cho ng−êi ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, khuyÕn ng−. - Tæ chøc tham quan, kh¶o s¸t, häc tËp trong vµ ngoµi n−íc. v X©y dùng m« h×nh vµ chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ:

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

5

- X©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn vÒ c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ phï hîp víi tõng ®Þa ph−¬ng, nhu cÇu cña ng−êi s¶n xuÊt. - X©y dùng c¸c m« h×nh c«ng nghÖ cao trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, thuû s¶n. - ChuyÓn giao kÕt qu¶ khoa häc c«ng nghÖ tõ c¸c m« h×nh tr×nh diÔn ra diÖn réng. v

T− vÊn vµ dÞch vô:

- T− vÊn, hç trî chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai, thuû s¶n, thÞ tr−êng, khoa häc c«ng nghÖ, ¸p dông kinh nghiÖm tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt, qu¶n lý, kinh doanh vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n. - DÞch vô trong c¸c lÜnh vùc: Ph¸p luËt, ®µo t¹o, cung cÊp th«ng tin, chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ, xóc tiÕn th−¬ng m¹i, thÞ tr−êng, gi¸ c¶ ®Çu t−, tÝn dông, x©y dùng dù ¸n, cung øng vËt kü thuËt, thiÕt bÞ vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cã liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp, thuû s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - T− vÊn, hç trî viÖc khëi sù doanh nghiÖp nhá vµ võa lËp dù ¸n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n, t×m kiÕm mÆt b»ng s¶n xuÊt, tuyÓn dông, ®µo t¹o lao ®éng, huy ®éng vèn, phï hîp víi quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n, vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n theo vïng, l·nh thæ vµ ®Þa ph−¬ng. - T− vÊn, hç trî qu¶n lý, sö dông n−íc s¹ch n«ng th«n vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n. - T− vÊn, hç trî ®æi míi tæ chøc, c¶i tiÕn qu¶n lý, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, cña tæ chøc kinh tÕ tËp thÓ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. v Hîp t¸c quèc tÕ vÒ khuyÕn n«ng, khuyÕn ng−: - Tham gia c¸c ho¹t ®éng vÒ khuyÕn n«ng, khuyÕn ng− trong c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ. - Trao ®æi kinh nghiÖm khuyÕn n«ng, khuyÕn ng− víi c¸c tæ chøc n−íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

6

2.1.2.2. Vai trß cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng v

Vai trß trong chuyÓn giao c«ng nghÖ:

C¸c kü thuËt tiÕn bé th−êng ®−îc ph¸t minh bëi c¸c nhµ khoa häc thuéc c¸c trung t©m, c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c tr−êng. Ng−êi n«ng d©n rÊt muèn m×nh n¾m b¾t kÞp thêi c¸c tiÕn bé ®ã. Nhê cã c¸c c¸n bé khuyÕn n«ng mµ tiÕn bé ®ã ®−îc chuyÓn dÇn ®Õn n«ng d©n qua nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Trong thùc tiÔn ®êi sèng cho thÊy nghiªn cøu chØ cã hiÖu qu¶ khi nã cã tÝnh kh¶ thi cao vµ ®−îc ¸p dông cã hiÖu qu¶ trong thùc tÕ ®êi sèng, do ®ã khuyÕn n«ng ®· lµ yÕu tè trung gian ®Ó kh©u nèi c¸c mèi quan hÖ ®ã. Nhê cã c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng mµ c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®−îc chuyÓn giao tíi bµ con n«ng d©n vµ nhê cã khuyÕn n«ng nhµ khoa häc hiÓu ®−îc nhu cÇu cña n«ng d©n.

Nhµ nghiªn cøu, ViÖn nghiªn cøu,

KhuyÕn n«ng

N«ng d©n

tr−êng §¹i häc

H×nh 2.1: Vai trß cña khuyÕn n«ng trong chuyÓn giao c«ng nghÖ Nguån: NguyÔn H÷u Thä, 2007. v Vai trß ®èi víi nhµ n−íc - KhuyÕn n«ng lµ mét trong nh÷ng tæ chøc gióp nhµ n−íc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, s¸ch l−îc vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n. - VËn ®éng n«ng d©n tiÕp thu vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ n«ng nghiÖp. - Trùc tiÕp hoÆc gãp phÇn cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng nhu cÇu, nguyÖn väng cña n«ng d©n ®Õn c¸c c¬ quan nhµ n−íc, trªn c¬ së ®ã nhµ n−íc ho¹ch ®Þnh, c¶i tiÕn ®Ò ra ®−îc chÝnh s¸ch phï hîp.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

7

v Vai trß trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n: Lµ c¸i ®Ých cña nhiÒu ho¹t ®éng, trong ®ã khuyÕn n«ng lµ mét t¸c nh©n quan träng, nã lµ yÕu tè hîp thµnh ho¹t ®éng ph¸t triÓn n«ng th«n.

Giao th«ng KhuyÕn n«ng

ChÝnh s¸ch

Gi¸o dôc

Ph¸t triÓn n«ng th«n

Tµi chÝnh

TÝn dông

Nghiªn cøu, c«ng nghÖ ThÞ tr−êng

H×nh 2.2: Vai trß cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n Nguån: NguyÔn H÷u Thä, 2007. v KhuyÕn n«ng gãp phÇn gióp n«ng d©n "xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo tiÕn lªn kh¸ vµ giµu".

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

8

PhÇn lín hé n«ng d©n nghÌo ®ãi lµ do thiÕu kiÕn thøc kü thuËt ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt, mµ khuyÕn n«ng cã nhiÖm vô truyÒn b¸ kiÕn thøc, kü thuËt, kinh nghiÖm vµo s¶n xuÊt, n©ng cao d©n trÝ, tõ ®ã thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt. v Gãp phÇn liªn kÕt n«ng d©n, thóc ®Èy hîp t¸c n«ng d©n víi n«ng d©n: ViÖc ®æi míi qu¶n lý trong n«ng nghiÖp, giao ®Êt, giao rõng cho tõng hé n«ng d©n cã −u ®iÓm c¬ b¶n lµ kh¾c phôc ®−îc sù Ø l¹i, dùa dÉm vµo nhau, h¹n chÕ ®−îc tiªu cùc kh¸c ph¸t sinh ë n«ng th«n. 2.1.3. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng v KhuyÕn n«ng lµm cïng víi d©n, kh«ng lµm thay d©n: KhuyÕn n«ng lµm cïng víi d©n. ChØ cã b¶n th©n ng−êi n«ng d©n míi cã thÓ quyÕt ®Þnh ®−îc ph−¬ng thøc canh t¸c trªn m¶nh ®Êt cña gia ®×nh hä. C¸n bé khuyÕn n«ng kh«ng thÓ quyÕt ®Þnh thay n«ng d©n. N«ng d©n hoµn toµn cã thÓ ®−a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cña hä nÕu nh− hä ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin vµ c¸c gi¶i ph¸p kh¸c nhau. Khi tù m×nh ®−a ra quyÕt ®Þnh, ng−êi n«ng d©n sÏ tin vµo b¶n th©n h¬n so víi khi bÞ ¸p ®Æt. C¸n bé khuyÕn n«ng cÇn cung cÊp th«ng tin, trao ®æi, th¶o luËn víi n«ng d©n trªn c¬ së ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n«ng tr¹i: ®Êt ®ai, khÝ hËu, nguån vèn, nh©n lùc, c¸c thuËn lîi, c¸c khã kh¨n, c¸c c¬ héi cã thÓ ®¹t ®−îc, tõ ®ã khuyÕn khÝch hé tù ra quyÕt ®Þnh cho m×nh. v KhuyÕn n«ng ph¶i ®−îc thùc hiÖn víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao: Mét mÆt khuyÕn n«ng chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc nhµ n−íc lµ c¬ quan quyÕt ®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng th«n cho nªn ph¶i tu©n theo ®−êng lèi vµ chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc trong khi thùc hiÖn nhiÖm vô. MÆt kh¸c, khuyÕn n«ng cã tr¸ch nhiÖm ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cña n«ng d©n trong vïng. v KhuyÕn n«ng lµ nhÞp cÇu cho th«ng tin hai chiÒu: C¬ quan nghiªn cøu

KhuyÕn n«ng

N«ng d©n

Nguån: NguyÔn H÷u Thä, 2007.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

9

Sù th«ng tin hai chiÒu nh− vËy sÏ xÈy ra trong nh÷ng tr−êng hîp sau: - Khi x¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò cña n«ng d©n. - Khi thùc nghiÖm nh÷ng ®Ò xuÊt t¹i hiÖn tr−êng. - Khi n«ng d©n ¸p dông nh÷ng ®Ò xuÊt nghiªn cøu. v KhuyÕn n«ng ph¶i hîp t¸c víi nh÷ng tæ chøc ph¸t triÓn n«ng th«n kh¸c. - ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. - C¸c tæ chøc dÞch vô, c¸c c¬ quan y tÕ. - Tr−êng phæ th«ng c¸c cÊp. - C¸c tæ chøc quÇn chóng vµ phi chÝnh phñ. v KhuyÕn n«ng lµm viÖc víi c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau: ë n«ng th«n, kh«ng ph¶i mäi hé n«ng d©n ®Òu cã nh÷ng vÊn ®Ò nh− nhau. Nh÷ng hé cã nhiÒu ®Êt ®ai th−êng cã ham muèn nh÷ng c¸ch lµm ¨n míi. Nh÷ng hé cã Ýt nguån lùc th−êng thËn träng hoÆc dÌ dÆt h¬n. V× vËy, kh«ng thÓ chØ cã duy nhÊt mét ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng cho tÊt c¶ mäi ng−êi. CÇn x¸c ®Þnh nh÷ng nhãm n«ng d©n cã tiÒm n¨ng vµ lîi Ých kh¸c nhau ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng nhãm. Ngoµi nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n trªn, theo nghÞ ®Þnh 56 CP ban ngµy 26/4/2005 vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng ViÖt Nam, cßn mét sè nguyªn t¾c cô thÓ ¸p dông cho khuyÕn n«ng ViÖt nam: 1. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña ng−êi s¶n xuÊt vµ yªu cÇu ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n. 2. T¹o sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a nhµ qu¶n lÝ, nhµ khoa häc, nhµ doanh nghiÖp víi ng−êi s¶n xuÊt vµ gi÷a ng−êi s¶n xuÊt víi nhau. 3. X· héi ho¸ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, khuyÕn ng−. 4. D©n chñ, c«ng khai, cã sù tham gia tù nguyÖn cña ng−êi s¶n xuÊt. 5. C¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, khuyÕn ng− ph¶i phï hîp vµ phôc vô chiÕn l−îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, −u tiªn vïng s©u vïng xa, vïng ®Æc biÖt khã kh¨n, vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu xuÊt khÈu. 2.1.2.3. C¸c ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng c¬ b¶n ®−îc chia lµm 3 nhãm dùa trªn nh÷ng ph−¬ng thøc t¸c ®éng gi÷a khuyÕn n«ng viªn víi n«ng d©n. §ã lµ:

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

10

v Ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc c¸ nh©n (TiÕp xóc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi n«ng d©n): Lµ ph−¬ng ph¸p mµ th«ng tin ®−îc chuyÓn giao trùc tiÕp cho tõng c¸ nh©n hay hé n«ng d©n. Ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc c¸ nh©n ®−îc sö dông réng r·i trong ho¹t ®éng khuyÕn n«ng d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: - §Õn th¨m n«ng d©n. - N«ng d©n ®Õn th¨m c¬ quan khuyÕn n«ng. - Göi th− riªng. - Gäi ®iÖn tho¹i. - Nh÷ng cuéc gÆp gì bÊt chît. v Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng theo nhãm: KhuyÕn n«ng theo nhãm lµ ph−¬ng ph¸p tËp hîp vµ tæ chøc nhiÒu n«ng d©n l¹i thµnh nhãm ®Ó tæ chøc c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng theo nhãm ®−îc ¸p dông réng r·i nhÊt trong c¸c c«ng t¸c khuyÕn n«ng vµ nã còng ®−îc thÓ hiÖn d−íi nhiÒu h×nh thøc: - Héi häp: Häp th«n b¶n, häp lËp kÕ ho¹ch, häp céng ®ång… - Tr×nh diÔn: Tr×nh diÔn ph−¬ng ph¸p, tr×nh diÔn kÕt qu¶. - Héi th¶o ®Çu bê. - §i tham quan. - TËp huÊn kü thuËt. v Ph−¬ng ph¸p sö dông ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng: Lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc thùc hiÖn b»ng sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng nh−: - Ph−¬ng tiÖn nghe: §µi, b¨ng c¸t sÐt... - Ph−¬ng tiÖn nh×n: Tranh, ¶nh, mÉu vËt.. - Ph−¬ng tiÖn ®äc: S¸ch, b¸o, t¹p chÝ... - Ph−¬ng tiÖn kÕt hîp nghe nh×n: Ti vi, phim nhùa, phim video... 2.2. C¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi 2.2.1. Vµi nÐt vÒ khuyÕn n«ng thÕ giíi Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng trªn thÕ giíi b¾t ®Çu tõ thêi kú phôc h−ng (thÕ kû XIV) khi mµ khoa häc b¾t ®Çu øng dông lý thuyÕt vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

11

Khëi ®Çu lµ gi¸o s− ng−êi Ph¸p Rabelais, tõ n¨m 1530 «ng ®· c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, ®−a quan ®iÓm gi¸o dôc n«ng nghiÖp "häc ®i ®«i víi hµnh" vµo gi¶ng d¹y. ngoµi viÖc gi¶ng d¹y lý thuyÕt ë líp «ng ®· cho häc trß tiÕp xóc víi s¶n xuÊt vµ tù nhiªn. ¤ng ®· chØ cho hä biÕt c¸ch ph©n biÖt gièng c©y vµ gièng con, kü thuËt nu«i cõu, bß, gµ...(§oµn ThÞ Quyªn, 2007) [11]. §Õn n¨m 1777, gi¸o s− ng−êi Thôy SÜ lµ Heirich Dastalozzi thÊy r»ng muèn më mang nhanh nÒn n«ng nghiÖp gióp n«ng d©n nghÌo c¶i thiÖn ®−îc cuéc sèng th× ph¶i ®µo t¹o chÝnh con em hä cã tr×nh ®é vµ n¾m ®−îc kü thuËt tiÕn bé, biÕt lµm thµnh th¹o mét sè c«ng viÖc nh− quay sîi b«ng, dÖt v¶i, cµy bõa...(Th¹ch V¨n ChiÕn, 2007) [3]. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 1843 ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt khuyÕn n«ng míi cã biÓu hiÖn râ nÐt. §ã lµ ho¹t ®éng cña Uû ban NN cña thµnh phè New York (Hoa Kú). Uû ban nµy ®· ®Ò nghÞ c¸c gi¸o s− gi¶ng d¹y ë c¸c tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp vµ c¸c viÖn nghiªn cøu th−êng xuyªn xuèng c¬ së ®Ó h−íng dÉn, phæ biÕn khoa häc kü thuËt gióp ®Èy m¹nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë c¸c vïng n«ng th«n (NguyÔn H÷u Thä, 2007) [12]. Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ë Ch©u ¢u vµ B¾c Mü ®· sím ®i vµo chÝnh quy vµ chuyªn nghiÖp. N¨m 1907, 42 tr−êng §¹i häc ë 39 Bang cña Mü ®· h¨ng h¸i thùc hiÖn c«ng t¸c khuyÕn n«ng, nhiÒu tr−êng §¹i häc thµnh lËp bé m«n khoa häc vµ cã khoa khuyÕn n«ng. §Õn n¨m 1910, cã kho¶ng 35 tr−êng ®· cã bé m«n khuyÕn n«ng, sau ®ã nhiÒu ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ®· ph¸t triÓn nhanh chãng vµ hiÖu qu¶. Cïng thêi gian ®ã ë hÇu kh¾p c¸ n−íc Ch©u ©u (Anh, Ph¸p, Thôy SÜ, T©y Ban Nha...) ®Òu cã c¸c tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp, cã khoa khuyÕn n«ng vµ thùc hiÖn c«ng t¸c khuyÕn n«ng rÊt thµnh c«ng. ë c¸c n−íc nµy dÞch vô khuyÕn n«ng th−êng b¾t ®Çu tõ c¸c héi n«ng d©n, nhãm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ë Ch©u ¢u vµ B¾c Mü, n«ng d©n ®Þa ph−¬ng hoÆc c¸c nhãm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tham gia rÊt tÝch cùc vµo c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng, kÓ c¶ viÖc thuª m−ín nh÷ng nh©n viªn khuyÕn n«ng, nh÷ng kü s− n«ng nghiÖp gióp hä ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Ngµy nay mÆc dï c¸c n−íc nµy tû träng n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ cßn rÊt nhá nh−ng vÉn cßn c¬ quan khuyÕn n«ng, vÉn cßn c¸n bé khuyÕn n«ng.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

12

ë Ch©u ¸, ngay sau khi cã héi nghÞ ®Çu tiªn vÒ khuyÕn n«ng khu vùc Ch©u ¸ ®−îc tæ chøc t¹i Malina (Philippin) n¨m 1955, ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®· cã b−íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Tæ chøc khuyÕn n«ng c¸c n−íc lÇn l−ît ®−îc thµnh lËp nh−: In®«nªxia (1955), Ên §é (1960), Th¸i Lan (1967), Trung Quèc (1970)… v KhuyÕn n«ng ë In®«nªxia: Tæ chøc khuyÕn n«ng ®−îc thµnh lËp tõ 1955 theo 4 cÊp: Quèc gia - tØnhhuyÖn - x·. CÊp quèc gia cã héi ®ång khuyÕn n«ng Quèc gia, cÊp tØnh cã diÔn ®µn khuyÕn n«ng cÊp 1, huyÖn cã diÔn ®µn khuyÕn n«ng cÊp 2, cÊp x· vµ liªn x· cã c¬ quan khuyÕn n«ng c¬ së. T¹i ®ã bé phËn dÞch vô khuyÕn n«ng vµ trung t©m th«ng tin phôc vô cho nhu cÇu cña n«ng d©n. Ngµy nay In®«nªxia th−êng xuyªn ®−îc chän lµ n¬i tæ chøc ®µo t¹o c¸n bé khuyÕn n«ng cho c¸c n−íc trong khu vùc. v KhuyÕn n«ng ë Ên §é: Tæ chøc khuyÕn n«ng ®−îc thµnh lËp theo 5 cÊp: Quèc gia - vïng - bang huyÖn - x·. T¹i Ên §é ng−êi ta g¾n c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vµo c¸c ch−¬ng tr×nh Quèc gia vÒ lóa, ng«, ®Ëu... C«ng t¸c khuyÕn n«ng còng rÊt ®−îc coi träng ë nh÷ng vïng n«ng th«n nghÌo, chËm ph¸t triÓn. Nhê cã ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®−îc tæ chøc t−¬ng ®èi tèt nªn Ên §é ®· cã mét nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Më ®Çu lµ cuéc "c¸ch m¹ng xanh" gi¶i quyÕt c¬ b¶n vÒ l−¬ng thùc cho ng−êi d©n, lËp ®−îc quü dù tr÷. TiÕp theo lµ "cuéc c¸ch m¹ng tr¾ng" s¶n xuÊt s÷a thµnh c«ng. Vµ hiÖn nay ®ang tiÕp tôc tiÕn hµnh ''cuéc c¸ch m¹ng n©u" vÒ thÞt, chñ yÕu lµ ph¸t triÓn ch¨n nu«i Tr©u, Bß... v KhuyÕn n«ng ë Th¸i Lan: Ngµy 20/10/1967, ChÝnh phñ Th¸i Lan cã quyÕt ®Þnh chÝnh thøc thµnh lËp tæ chøc khuyÕn n«ng. Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña Th¸i Lan diÔn ra m¹nh mÏ nhê cã sù quan t©m ®Æc biÖt cña chÝnh phñ Th¸i Lan. Ngay tõ nh÷ng n¨m 1979 - 1980, Th¸i Lan ®· cã m¹ng l−íi tæ chøc khuyÕn n«ng quèc gia g¾n liÒn víi ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt l−¬ng thùc xuÊt khÈu (chñ yÕu lµ s¾n vµ lóa). N¨m 1992, sè c¸n bé khuyÕn n«ng ë Th¸i Lan lµ kho¶ng 15.196 ng−êi, trong ®ã cã 11.993 ng−êi lµ c¸n bé biªn chÕ, 3.163 ng−êi lµ c¸n bé hîp ®ång. Mçi n¨m ChÝnh phñ Th¸i Lan th−êng chi mét kho¶n kinh phÝ kh¸ lín cho ho¹t ®éng

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

13

KhuyÕn n«ng (kho¶ng 120-150 triÖu USD/n¨m). Nhê ®ã n«ng nghiÖp Th¸i Lan ®· ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn c¶ vÒ trång trät vµ ch¨n nu«i, cã sè l−îng g¹o vµ s¾n xuÊt khÈu nhiÒu nhÊt thÕ giíi. v KhuyÕn n«ng ë Trung Quèc: KhuyÕn n«ng Trung Quèc thùc ra ®· cã tõ l©u ®êi. N¨m 1933, tr−êng §¹i häc Kim L¨ng ®· thµnh lËp ph©n khoa khuyÕn n«ng, nh−ng m·i ®Õn n¨m 1970 n−íc nµy míi chÝnh thøc cã tæ chøc khuyÕn n«ng. Trong nghÞ quyÕt cña ban chÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Trung Quèc kho¸ VIII (11/1991) vÒ "t¨ng c−êng c«ng t¸c n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n" ®· nªu râ "ph¶i n¾m v÷ng chiÕn l−îc khoa häc kü thuËt vµ khuyÕn n«ng", ®−a ngay sinh viªn míi tèt nghiÖp xuèng c¬ së, chó träng ®µo t¹o c¸c n«ng d©n giái trë thµnh khuyÕn n«ng viªn. Cho tíi nay Trung Quèc ®· cã Uû ban Quèc gia - Côc phæ cËp kü thuËt n«ng nghiÖp, cÊp tØnh cã Côc khuyÕn n«ng, d−íi tØnh lµ khuyÕn n«ng ph©n khu, cÊp c¬ së lµ khuyÕn n«ng th«n x·. Trung Quèc ®· dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ 3 lÜnh vùc: Lóa lai, chuÈn ®o¸n Thó y, vµ nu«i trång Thuû s¶n. Trªn ®©y lµ mét sè kh¸i qu¸t vÒ khuyÕn n«ng trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ mét sè n−íc Ch©u ¸. Cã thÓ thÊy ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña c¸c n−íc h×nh thµnh tõ kh¸ sím vµ kh¼ng ®Þnh ®−îc vai trß cña m×nh trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng. KhuyÕn n«ng còng ®ang ®−îc c¸c n−íc ngµy cµng chó träng, quan t©m h¬n. B»ng chøng lµ n¨m 1700 míi cã 1700 míi cã 1 n−íc, n¨m 1800 cã 8 n−íc, n¨m 1950 cã 69 n−íc, n¨m 1992 cã 199 n−íc, n¨m 1993 cã thªm ViÖt Nam lµ 200 n−íc chÝnh thøc cã tæ chøc khuyÕn n«ng . 2.2.2. Vµi nÐt vÒ khuyÕn n«ng ViÖt Nam 2.2.2.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña khuyÕn n«ng ViÖt Nam Cïng víi sù ph¸t triÓn khuyÕn n«ng trªn thÕ giíi, khuyÕn n«ng ViÖt Nam h×nh thµnh, ph¸t triÓn t−¬ng ®èi sím. Ngay tõ thêi kú phong kiÕn, c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®· ®−îc chó träng: C¸c vua Hïng c¸ch ®©y h¬n 2000 n¨m ®· trùc tiÕp d¹y d©n lµm n«ng nghiÖp: gieo h¹t, cÊy lóa, më c¸c cuéc thi ®Ó c¸c Hoµng tö, C«ng chóa cã c¬ héi træ tµi chÕ biÕn c¸ mãn ¨n ®éc ®¸o b»ng n«ng s¶n t¹i chç. C«ng chóa ThiÒu Hoa lµ ng−êi ®Çu tiªn d¹y d©n ch¨n t»m dÖt lôa.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

14

§Ó tá râ sù quan t©m tíi n«ng nghiÖp, vua Lª §¹i Hµnh ®· tù m×nh cµy nh÷ng luèng cµy ®Çu tiªn cho mçi vô s¶n xuÊt. TriÒu vua Lª Th¸nh T«ng, TriÒu ®×nh ®· ®Æt chøc Hµ ®ª sø vµ khuyÕn n«ng sø ®Õ cÊp phñ huyÖn vµ tõ n¨m 1492 mçi x· cã mét x· tr−ëng phô tr¸ch n«ng nghiÖp vµ ®ª ®iÒu. TriÒu ®×nh ban bè chiÕu khuyÕn n«ng, chiÕu lËp ®ån ®iÒn vµ lÇn ®Çu tiªn sö dông tõ khuyÕn n«ng trong bé luËt Hång §øc. N¨m 1789, vua Quang Trung ban bè “chiÕu khuyÕn n«ng “ ngay sau khi ®¹i ph¸ qu©n Thanh nh»m phôc håi d©n phiªu t¸n, khai khÈn ruéng ®Êt bá hoang. ChØ sau 3 n¨m nh÷ng ruéng ®Êt hoang ho¸ ®· ®−îc phôc håi, s¶n xuÊt ph¸t triÓn, bæ xung chÕ ®é cÊp c«ng ®iÒn. Thêi kú Ph¸p thuéc (1884 - 1945): Thùc d©n Ph¸p còng rÊt chó träng n«ng nghiÖp, hùc hiÖn chÝnh s¸ch lËp ®ån ®iÒn. Ph¸p tæ chøc c¸c së canh n«ng ë B¾c Kú, c¸c Ty KhuyÕn n«ng ë c¸c tØnh. Trong giai ®o¹n nµy ViÖt Nam ®· nhËp mét sè c©y con míi: Cµ phª, Cao Su, lîn yorksai, gµ R«tri... vµ ViÖt Nam còng ®· xuÊt khÈu ®−îc mét sè n«ng s¶n: g¹o xuÊt khÈu 397.000 tÊn (n¨m1919), xuÊt c¶ng 70.417 tÊn nhùa Cao Su (1920 - 1929)... Tuy nhiªn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ khuyÕn n«ng ë thêi kú nµy chñ yÕu phôc vô cho chÝnh s¸ch thuéc ®Þa phong kiÕn cña thùc d©n Ph¸p. C¸ch m¹ng th¸ng 8 thµnh c«ng, nhµ n−íc ViÖt Nam ®· cã nhiÒu chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp: C¶i c¸ch ruéng ®Êt, chia ®Êt cho n«ng d©n thùc hiÖn khÈu hiÖu “ng−êi cµy cã ruéng", x©y dùng hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, n«ng tr−êng quèc doanh vµ hµng lo¹t c¸c c¬ quan nghiªn cøu, c¸c tr−êng §¹i häc ra ®êi nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn lªn mét b−íc míi. N¨m 1960, ë miÒn Nam (d−íi thêi kú Mü Ngôy) thµnh lËp "nha khuyÕn n«ng" trùc thuéc Bé N«ng nghiÖp c¶i c¸ch ®iÒn ®Þa n«ng môc. Trong khi ®ã ë miÒn B¾c, Bé N«ng nghiÖp th−êng xuyªn ®−a sinh viªn xuèng gióp hîp t¸c x· lµm c«ng t¸c ®«ng xu©n, chän gièng lóa, trång ng« - khoai, tiªm phßng cho gia sóc, gia cÇm... Sau khi hoµn toµn thèng nhÊt ®Êt n−íc (1975): N«ng nghiÖp ViÖt Nam ®−îc thèng nhÊt thµnh mét mèi, tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña hai miÒn Nam B¾c ®−îc bæ xung cho nhau vµ cïng nhau ph¸t triÓn theo mét ®−êng lèi chung lµ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp. Song diÔn biÕn t×nh h×nh cã nhiÒu phøc t¹p, do sù t¸c ®éng cña quan hÖ s¶n xuÊt tËp thÓ vµ m« h×nh qu¶n lý, kÕ ho¹ch ho¸ tËp

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

15

trung. NhiÒu thiÕu sãt ®· n¶y sinh trong qu¶n lý kinh tÕ vµ qu¶n lý n«ng nghiÖp, ®· lµm cho n«ng nghiÖp chËm l¹i, ®êi sèng n«ng th«n n¶y sinh nhiÒu v−íng m¾c, n«ng d©n kh«ng yªn t©m s¶n xuÊt vµ sinh sèng. Tr−íc t×nh h×nh ®ã c¸c chñ t−¬ng, chÝnh s¸ch, chØ thÞ, nghÞ quyÕt... lÇn l−ît ®−îc ra dêi phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ: Ngµy 13/1/1981 chØ thÞ 100 CT/TW cña Ban BÝ th− Trung −¬ng §¶ng vÒ "c¶i tiÕn c«ng t¸c kho¸n, më réng kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm ng−êi vµ ng−êi lao ®éng trong hîp t¸c x· n«ng nghiÖp" ®−îc ban hµnh (gäi t¾t lµ kho¸n 100). Ngµy 5/4/2988, NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ Trung −¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam kho¸ VI ban hµnh vÒ "®æi míi qu¶n lý trong n«ng nghiÖp" nh»m gi¶i phãng s¶n xuÊt trong n«ng th«n ®Õn tõng hé n«ng d©n, kh¼ng ®Þnh hé x· viªn lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ ë n«ng th«n (gäi t¾t lµ kho¸n 10). Ngµy 2/3/1993, ChÝnh phñ ra NghÞ ®Þnh 13/CP vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng vµ th«ng t− 02/LB/TT h−íng dÉn viÖc tæ chøc hÖ thèng khuyÕn n«ng. Tæ chøc khuyÕn n«ng ®−îc thµnh lËp vµ trë thµnh lùc l−îng nßng cèt trong qu¸ tr×nh chuyÓn giao kü thuËt tiÕn bé trong n«ng nghiÖp n«ng th«n. N¨m 1993, Côc khuyÕn n«ng - khuyÕn l©m ®−îc thµnh lËp. Võa qu¶n lý nhµ n−íc, võa lµm khuyÕn n«ng. N¨m 2001, Trung t©m khuyÕn n«ng Trung −¬ng ra ®êi (trùc thuéc Côc khuyÕn n«ng). N¨m 2003, Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia ®−îc thµnh lËp. 2.2.2.2. HÖ thèng khuyÕn n«ng nhµ n−íc ë ViÖt Nam Ngay sau khi cã NghÞ ®Þnh 13/CP vµ th«ng t− 02/LB/TT, tæ chøc khuyÕn n«ng ë ViÖt Nam chÝnh thøc ®−îc thµnh lËp. HÖ thèng nµy ®−îc ph©n thµnh 4 cÊp thÓ hiÖn qua h×nh 2.3 sau: v ë trung −¬ng: Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia lµ ®¬n vÞ sù nghiÖp trùc thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n; Chøc n¨ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tæ chøc bé m¸y cña Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia do bé tr−ëng Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n quy ®Þnh.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

16

Bé n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n

Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia

Së n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n

Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh

CÊp huyÖn

Tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn

CÊp x·

KhuyÕn n«ng x·/th«n

Lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n

N«ng d©n

C©u l¹c bé khuyÕn n«ng

N«ng d©n

Nhãm hé së thÝch

N«ng d©n

H×nh 2.3: HÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng nhµ n−íc ViÖt Nam Nguån: NguyÔn H÷u Thä, 2007. v ë cÊp tØnh: Chøc n¨ng nhiÖm vô, tæ chøc bé m¸y cña tæ chøc khuyÕn n«ng, khuyÕn ng− ®Þa ph−¬ng ®−îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 10 cña NghÞ ®Þnh 56/2005/N§-CP, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n h−íng dÉn mét sè ®iÓm cô thÓ nh− sau: - Tæ chøc khuyÕn n«ng ë c¸p tØnh lµ Trung t©m khuyÕn n«ng hoÆc Trung t©m khuyÕn n«ng - khuyÕn ng− trùc thuéc Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. - Trung t©m khuyÕn n«ng cÊp tØnh chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n; ®ång thêi chÞu sù h−íng dÉn vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô cña Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

17

- VÒ biªn chÕ cÇn cã ®ñ sè l−îng, c¬ cÊu vµ chÊt l−îng c¸n bé ®Ó ®¸p øng yªu cÇu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng t¹i ®Þa ph−¬ng. v ë cÊp quËn, huyÖn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh (sau ®©y gäi lµ cÊp huyÖn). - X©y dùng Tr¹m khuyÕn n«ng hoÆc Tr¹m khuyÕn n«ng - khuyÕn ng− - C¨n cø ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph−¬ng, chñ tÞch UBND cÊp tØnh quy ®Þnh Tr¹m khuyÕn n«ng thuéc Trung t©m khuyÕn n«ng hoÆc UBND cÊp huyÖn qu¶n lý; sè l−îng, c¬ cÊu c¸n bé cña Tr¹m khuyÕn n«ng ®−îc bè trÝ phï hîp víi nhu cÇu khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn huyÖn. v Tæ chøc khuyÕn n«ng c¬ së: - Mçi x·, ph−êng, thÞ trÊn cã Ýt nhÊt mét nh©n viªn khuyÕn n«ng. §èi víi c¸c x· vïng s©u, vïng xa, c¸c x· ®a ngµnh nghÒ bè trÝ tõ 2 nh©n viªn khuyÕn n«ng trë lªn. - ë th«n, b¶n, phum, sãc cã céng t¸c viªn khuyÕn n«ng. Céng t¸c viªn khuyÕn n«ng cã thÓ lµ c¸n bé kiªm nhiÖm nh− tr−ëng th«n, tr−ëng b¶n, ®éi tr−ëng s¶n xuÊt, thµnh viªn cña tæ chøc quÇn chóng hoÆc lµ ng−êi ®−îc n«ng d©n tÝn nhiÖm ®Ò cö. - Nh©n viªn khuyÕn n«ng ë c¸c x· ®ång b»ng ph¶i cã tr×nh ®é trung cÊp trë lªn; ë c¸c x· vïng s©u, vïng xa Ýt nhÊt cã tr×nh ®é phæ th«ng trung häc trë lªn hoÆc lµ n«ng d©n cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt, cã uy tÝn vµ kh¶ n¨ng khuyÕn n«ng. - Nh©n viªn khuyÕn n«ng, céng t¸c viªn khuyÕn n«ng do UBND cÊp x· tuyÓn chän vµ qu¶n lý, ®ång thêi cã sù h−íng dÉn chuyªn m«n cña Tr¹m khuyÕn n«ng cÊp huyÖn. 2.2.2.3.Tæ chøc khuyÕn n«ng ngoµi nhµ n−íc Qua h×nh 2.3 ta thÊy c«ng t¸c khuyÕn n«ng ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®−îc x· héi ho¸, ®a d¹ng ho¸. Ngoµi lùc l−îng cña khuyÕn n«ng nhµ n−íc cßn cã c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng tù nguyÖn: KhuyÕn n«ng cña c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c tr−êng chuyªn nghiÖp, c¸c trung t©m ph¸t triÓn; KhuyÕn n«ng cña c¸c tæ chøc x· héi (héi n«ng d©n, héi phô n÷, ®oµn thanh niªn, héi lµm v−ên, héi cùu chiÕn binh); KhuyÕn n«ng cña c¸c c«ng ty (thuèc thó y, thuèc BVTV, ph©n bãn); KhuyÕn n«ng cña t− nh©n; KhuyÕn n«ng cña c¸c tæ chøc quèc tÕ (tæ

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

18

chøc ChÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ). Lùc l−îng khuyÕn n«ng nµy ho¹t ®éng nhê nguån kinh phÝ tù t¹o, thu tõ c¸c hîp ®ång thùc hiÖn nhiÖm vô khuyÕn n«ng hoÆc tõ c¸c nguån tµi trî cña c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi trong vµ ngoµi n−íc. Mçi tæ chøc l¹i ho¹t ®éng v× mét môc tiªu riªng cña m×nh (nh− b¸n s¶n phÈm, më réng tÇm ¶nh h−ëng, nh©n ®¹o...) nh−ng tÊt c¶ hä ®Òu h−íng tíi mét môc ®Ých chung ®ã lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l−îng n«ng s¶n, ®em l¹i lîi Ých cho d©n, cho m×nh vµ cho x· héi. Vµi n¨m trë l¹i ®©y lùc l−îng khuyÕn n«ng ngoµi nhµ n−íc ®· dÇn kh¼ng ®Þnh vai trß vµ chç ®øng quan träng cña m×nh trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n cña ®Êt n−íc. Trong ®ã ®Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc quèc tÕ trong c¸c dù ¸n khuyÕn n«ng ë c¸c tØnh nghÌo, cña c¸c c«ng ty thøc ¨n gia sóc, c«ng ty thuèc thó y, thuèc BVTV, c«ng ty ph©n bãn trong c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn theo ngµnh (trång trät vµ ch¨n nu«i) (NguyÔn ThÞ L−îng, 2006) [7]. B¶ng 2.1: Vai trß vµ chøc n¨ng cña c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng ë ViÖt nam Tæ chøc KhuyÕn n«ng Nhµ n−íc

ViÖn nghiªn cøu, tr−êng chuyªn nghiÖp

Vai trß - Thùc hiÖn sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc - C¸c ch−¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ

- TriÓn khai KHKT - Thu thËp th«ng tin - Thùc hiÖn dù ¸n ph¸t triÓn - N©ng cao lîi Ých cña c¸c thµnh viªn

C¸c tæ chøc x· héi

C¸c c«ng ty

- B¸n s¶n phÈm vµ dÞch vô - V× sù sèng cßn cña doanh nghiÖp

T− nh©n

- B¸n s¶n phÈm vµ dÞch vô - V× b¶n th©n

Tæ chøc quèc tÕ

- Gióp ®ì d©n nghÌo

Chøc n¨ng - Tæ chøc - Cung cÊp - KiÓm tra - Hoµn thiÖn - TruyÒn b¸ - Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò - Hoµn thiÖn - VËn ®éng - Thùc hiÖn - Rót kinh nghiÖm - TruyÒn b¸ - ThuyÕt phôc - Lµm thö - B¸n - DÞch vô - H−íng dÉn - Tµi trî (Kü thuËt, vèn) - Phèi hîp

Nguån: Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng, dù ¸n PTNT cao b»ng - B¾c K¹n, 2004

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

19

2.2.2.4. KÕt qu¶ ho¹t ®éng c«ng t¸c khuyÕn n«ng ViÖt Nam Sau khi h×nh thµnh khuyÕn n«ng ViÖt Nam ngµy cµng ph¸t triÓn, ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo thµnh tùu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. NhiÒu KHTB ®· ®−îc chuyÓn giao, ¸p dông vµo s¶n xuÊt, gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt h−íng hµng ho¸ cã chÊt l−îng cao, ®¸p øng nhu cÇu trong n−íc vµ xuÊt khÈu, t¨ng thu nhËp cho ng−êi lao déng, gãp phÇn vµo xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n. C«ng t¸c khuyÕn n«ng trong thêi gian qua ®· ®¹t ®−îc mét sè kÕt qu¶ chñ yÕu sau: v KÕt qu¶ x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn: ** Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng trång trät: §· tËp trung vµo c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng träng ®iÓm ®−îc chÝnh phñ phª duyÖt vµ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña ng−êi n«ng d©n. NhiÒu m« h×nh ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ cao, ®−îc ¸p dông réng r·i vµo s¶n xuÊt. - Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ph¸t triÓn lóa lai: §©y lµ mét trong nh÷ng ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng thµnh c«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Tõ chç n«ng d©n ®· lµm chñ ®−îc c¸c quy tr×nh kü thuËt, diÖn tÝch s¶n xuÊt lóa lai trªn 1.500 ha, n¨ng suÊt b×nh qu©n t¨ng tõ 0,4 tÊn/ha n¨m 1994 lªn 6 tÊn/ha n¨m 2005, chÊt l−îng h¹t gièng ®¹t tiªu chuÈn quèc gia. - Ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt ng« lai: Tõ chç hµng n¨m ph¶i nhËp néi h¹t gièng ng« lai, ®Õn nay ViÖt Nam ®· tù tóc ®−îc hoµn toµn h¹t gièng ng« lai, ®−a diÖn tÝch ng« lai c¶ n−íc lªn 80% tæng diÖn tÝch ng«, n¨ng xuÊt t¨ng tõ 21,1 t¹/ha n¨m 1995 lªn 35 t¹/ha n¨m 2005. - Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu, mïa vô: Ch−¬ng tr×nh ®· triÓn khai vµ ®ang ®−îc c¸c ®Þa ph−¬ng ¸p dông vµ trë thµnh chñ tr−¬ng, ®Þnh h−íng trong s¶n xuÊt ®Ó h×nh thµnh c¸nh ®ång 50 triÖu ®ång/ha vµ hé n«ng d©n thu nhËp 50 triÖu ®ång/n¨m. Ngoµi ra cßn cã c¸c m« h×nh kh¸c còng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ ®−îc bµ con n«ng d©n tin t−ëng, nh©n ra diÖn réng nh−: ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng trång th©m canh c©y ¨n qu¶, ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, ng¾n ngµy...

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

20

** Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ch¨n nu«i: Ch−¬ng tr×nh nµy ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc c¶i tiÕn, n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l−îng gièng, vËt nu«i vµ s¶n phÈm ch¨n nu«i. - Ch−¬ng tr×nh huyÕn n«ng ch¨n nu«i gia cÇm: §· t¹o sù thay ®æi c¬ cÊu ®µn gµ ViÖt Nam. Trong 10 n¨m qua ch−¬ng tr×nh ®· ®−îc triÓn khai ë tÊt c¶ c¸c tØnh thµnh phè c¶ n−íc. §µn gia cÇm ®−a vµo n«ng hé ®Òu cho kÕt qu¶ tèt. Ch−¬ng tr×nh ®· gãp phÇn gióp hµng v¹n hé gia ®×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo v× Ýt vèn ®Çu t−, dÔ ¸p dông, hÖ sè quay vßng vèn nhanh. N¨m 2005, chuyÓn giao 268.000 gia cÇm gièng míi cho c¸c hé n«ng d©n. - Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ch¨n nu«i bß s÷a: T¹o sù thay ®æi chÊt l−îng vµ sè l−îng ®µn bß ViÖt Nam, t¨ng thu nhËp cho ng−êi ch¨n nu«i, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét trong nh÷ng ch−¬ng tr×nh cã hiÖu qu¶ vµ ®−îc n«ng d©n h−ëng øng. N©ng träng l−îng bß c¸i tõ 170 kg/con lªn 220 - 250 kg/con, n©ng cao n¨ng suÊt s÷a tõ 400 500 kg lªn 1200 kg/con/chu kú v¾t s÷a. Ngoµi c¸c ch−¬ng tr×nh trªn, TTKN Quèc gia cßn h−íng dÉn c¸c tØnh thùc hiÖn mét sè ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ch¨n nu«i kh¸c phï hîp víi ®Æc thï vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng nh−: Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ch¨n nu«i bß thÞt n¨ng suÊt cao, ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng trång cá th©m canh, ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng b¶o vÖ vËt nu«i... v VÒ tËp huÊn, ®µo t¹o: §©y lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong c«ng t¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, nã ®¸p øng ®−îc 2 yªu cÇu lµ gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng khã kh¨n, v−íng m¾c trong s¶n xuÊt vµ båi d−ìng kiÕn thøc cho n«ng d©n. Tõ n¨m 1993 - 2005 TTKN Quèc gia ®· tæ chøc ®−îc h¬n 4.700 líp tËp huÊn cho gÇn trôc triÖu l−ît ng−êi bao gåm c¶ tËp huÊn chuyªn m«n cho c¸n bé kÜ thuËt vµ tËp huÊn n©ng cao kÜ n¨ng nghiÖp vô cho CBKN. Th«ng qua huÊn luyÖn, ®µo t¹o ®· cã hµng v¹n n«ng d©n cã viÖc lµm míi, nhiÒu n«ng d©n th«ng qua tËp huÊn kü thuËt cã thÓ ¸p dông tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt mµ kh«ng cÇn cã sù h−íng dÉn cña c¸n bé kü thuËt, d©n trÝ ®−îc n©ng cao mét b−íc. v VÒ Tham quan, héi th¶o:

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

21

Mçi n¨m TTKN Quèc gia ®Òu dµnh mét phÇn kinh phÝ ®Ó tæ chøc héi th¶o, tham quan cho n«ng d©n vµ khuyÕn n«ng c¬ së. Trung b×nh mçi n¨m tæ chøc 250 buæi cho trªn 250.000 l−ît ng−êi tham dù. v VÒ th«ng tin tuyªn truyÒn: KhuyÕn n«ng c¸c cÊp ®· phèi hîp víi ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh−: §µi truyÒn h×nh, ®µi ph¸t thanh, c¸c b¸o nh− b¸o N«ng nghiÖp ViÖt Nam, b¸o Nh©n D©n, N«ng th«n ngµy nay, b¶n tin s¶n xuÊt vµ thÞ tr−êng... ®Ó tuyªn truyÒn, chuyÓn t¶i nh÷ng tiÕn bé kü thuËt ®Ó n«ng d©n thu nhËn, triÓn khai vµ ¸p dông vµo s¶n xuÊt vµ ®· trë thµnh ng−êi b¹n ®ång hµnh cña nhµ n«ng nh−: ch−¬ng tr×nh B¹n cña nhµ n«ng, Nhµ n«ng cÇn biÕt... trªn §µi truyÒn h×nh ViÖt nam. v VÒ hîp t¸c quèc tÕ: Trong nh÷ng n¨m qua, ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng ®· liªn kÕt víi nhiÒu c¬ quan nghiªn cøu, tr−êng häc, c¸c c«ng ty, ®oµn thÓ trong vµ ngoµi n−íc ®Ó chuyÓn giao kü thuËt nh−: Dù ¸n c¶i t¹o ®µn bß do Ng©n hµng thÕ giíi tµi tî, tæ chøc SIDE vµ SVN ë Th¸i Nguyªn vÒ t¨ng c−êng n¨ng lùc khuyÕn n«ng ... 2.2.3. Vµi nÐt vÒ khuyÕn n«ng B¾c Giang Ngµy 2/3/2003 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 13/CP qui ®Þnh vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng, tæ chøc khuyÕn n«ng nhµ n−íc chÝnh thøc ®−îc ra ®êi. ë tØnh B¾c Giang, ngµy 27/7/1993 UBND tØnh Hµ B¾c cò ®· cã quyÕt ®Þnh sè 256/Q§-UB vÒ viÖc thµnh lËp Trung t©m khuyÕn l©m trùc thuéc Së L©m nghiÖp. §Õn ngµy 20/1/1997 UBND tØnh B¾c Giang ®· cã quyÕt ®Þnh lËp Trung t©m khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m trùc thuéc Së N«ng nghiÖp vµ PTNT (Së N«ng nghiÖp vµ PTNT B¾c Giang, 2004) [20]. Cho ®Õn nay, hÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng tØnh B¾c Giang ®· ®−îc kiÖn toµn: - Trung t©m KNKL tØnh: Trùc thuéc Së N«ng nghiÖp vµ PTNT, cã 20 biªn chÕ vµ 6 hîp ®ång, trong ®ã 100% cã tr×nh ®é ®¹i häc, lµ kü s− chuyªn ngµnh vµ cö nh©n kinh tÕ; ®−îc ph©n thµnh 5 bé phËn: Trång trät, Ch¨n nu«i, KhuyÕn l©m, Th«ng tin tuyªn truyÒn vµ Hµnh chÝnh kÕ to¸n.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

22

- Tr¹m khuyÕn n«ng trùc thuéc UBND huyÖn, thÞ x· theo quyÕt ®Þnh sè 24/Q§-UB ngµy 11/3/2003 cña UBND tØnh. Tr¹m cã t− c¸ch ph¸p nh©n, cã con dÊu vµ tµi kho¶n riªng. Mçi tr¹m cã tõ 3 - 8 biªn chÕ vµ hîp ®ång dµi h¹n, trong ®ã chñ yÕu lµ kü s− tr«ng trät, ch¨n nu«i, l©m sinh (UBND tØnh B¾c Giang, 2003) [27]. - KhuyÕn n«ng x·: Mçi x·, ph−êng, thÞ trÊn cã mét khuyÕn n«ng viªn cã tr×nh ®é tõ trung cÊp trë lªn lµm viÖc theo chÕ ®é hîp ®ång, ®−îc h−ëng phô cÊp theo b»ng cÊp ®µo t¹o (theo quyÕt ®Þnh sè 25/Q§-UB ngµy 11/3/2003 cña UBND tØnh). 2.3. Vµi nÐt vÒ c©y v¶i 2.3.1. Nguån gèc xuÊt sø Theo nhiÒu tµi liÖu trªn thÕ giíi c©y v¶i ®−îc trång c¸ch ®©y 3000 n¨m vµ cã nguån gèc tõ phÝa Nam Trung Quèc. Cô thÓ lµ c¸c tØnh Qu¶ng T©y, Qu¶ng §«ng, V©n Nam, ®¶o H¶i Nam. ë nh÷ng vïng nµy c©y v¶i mäc d¹i ë nói Hoµng S¬n (Qu¶ng §«ng), nói L« Hæ LÜnh, Kim Cæ LÜnh (®¶o H¶i Nam), Th¹ch Ph−îng S¬n (V©n Nam). C©y v¶i mäc thµnh rõng, cã c©y giµ nhÊt ë ®©y cã chu vi ngang 7,5m. ë Trung Quèc ®êi H¸n Vò §Õ Nguyªn §Ønh n¨m thø 16 (tr−íc C«ng nguyªn 111 n¨m) ®· cho lËp v−ên v¶i trong cung vua lÊy c©y tõ LÜnh Nam. §êi nhµ T«ng vµo n¨m 1059 Th¸i T−¬ng viÕt quyÓn “LÖ Chi Phæ” m« t¶ lÞch sö tr«ng, kü thuËt trång trät, ch¨m sãc chÕ biÕn vµ ®Æc ®iÓm gièng ®−îc coi lµ c«ng tr×nh xuÊt b¶n ®Çu tiªn trªn thÕ giíi vÒ c©y v¶i (T«n ThÊt Tr×nh, 1995) [18]. MÆc dï lÞch sö trång v¶i l©u ®êi nh− vËy, nh−ng c©y v¶i vµ qu¶ v¶i suèt thêi gian dµi chØ bã hÑp duy nhÊt ë vïng nguyªn s¶n. M·i ®Õn cuèi thÕ kû XVII c©y v¶i míi ®−îc ®−a tõ Trung Quèc sang Myanma vµ ®Õn Ên §é cuèi thÕ kû XVIII. V¶i ®−îc ®−a sang Ch©u Mü vµ Jamaica n¨m 1775, ®Õn Australia vµo 1854, Nam Ch©u Phi 1869 vµ vµo Hawai n¨m 1873. Tõ Ên §é c©y v¶i ®−îc giíi thiÖu vµo Floria, Califolia vµo n¨m 18977 vµ ®Õn Iran n¨m1930 - 1940 (TrÇn ThÕ Tôc, 1999) [19]. T¹i ViÖt Nam theo c¸c tµi liÖu cò, c©y v¶i ®−îc trång c¸ch ®©y 2000 n¨m. Qu¶ thu båi häc, 1959 s¸ch Trung Quèc, sö chÐp r»ng: C¸ch ®©y 10 thÕ kû, LÖ Chi (v¶i) lµ mét trong nh÷ng cèng vËt cña ViÖt Nam ph¶i nép cho Trung Quèc (Vò C«ng HËu, 1999) [8].

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

23

Theo Vò C«ng HËu, khi ®iÒu tra c©y ¨n qu¶ ë mét sè tØnh miÒn nói phÝa B¾c vµ ë miÒn Trung cã gÆp nhiÒu c©y v¶i rõng, v¶i d¹i. ë vïng ch©n nói Tam §¶o cã b¸n nhiÒu qu¶ rÊt gièng v¶i nhµ, vá ngoµi còng mµu hång ®á nh−ng qu¶ bÐ h¬n, cïi máng h¬n, h−¬ng vÞ kÐm v¶i nhµ. Theo Copetelot ng−êi Ph¸p1952 cã nãi tíi v¶i mäc ë s−ên nói Ba V×. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh r»ng ViÖt Nam lµ n¬i thuÇn ho¸ vµ lµ mét trong nh÷ng n−íc trång v¶i sím nhÊt vµ cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ nµy. 2.3.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt mét sè n−íc trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam • ThÕ giíi: Theo tµi liÖu kü thuËt trång v¶i (LÖ Chi tµi båi) cña t¸c gi¶ NghÖ DiÖu Nguyªn vµ Ng« TÊt PhÈm n¨m 1991: DiÖn tÝch, s¶n l−îng v¶i trªn thÕ giíi tËp trung chñ yÕu ë Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng vµ mét sè khu vùc kh¸c. B¶ng 2.2. DiÖn tÝch, s¶n l−îng v¶i cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi DiÖn tÝch (ha)

Sè l−îng (TÊn)

Trung Quèc

592.000

1.270.000

Ên §é

56.000

492.000

Th¸i Lan

22.937

81.388

Nepan

2830

13.875

óc

1500

3.500

Mü

100

40

Tªn quèc gia

Nguån: Th¸i Lan tæng hîp th¸ng 9/2004 Sè liÖu b¶ng cho thÊy diÖn tÝch, s¶n l−îng v¶i tËp trung chñ yÕu ë c¸c n−íc thuéc Ch©u ¸. Quèc gia s¶n xuÊt lín nhÊt thÕ giíi lµ Trung Quèc víi tæng diÖn tÝch lµ 529.000 ha, s¶n l−îng ®¹t 1.20.000 tÊn. Ngoµi ra, c©y v¶i cßn ®−îc trång ë mét sè quèc gia vµ khu vùc kh¸c nh−: Ch©u Mü, Ch©u óc... HiÖn nay s¶n l−îng v¶i trªn thÕ giíi kho¶ng trªn 2 triÖu tÊn/n¨m, tËp trung chñ yÕu ë Ch©u ¸ kho¶ng 2 triÖu tÊn. Tuy nhiªn, s¶n l−îng v¶i tËp trung vµo mét sè n−íc cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn thÝch hîp vµ s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt hµng

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

24

ho¸ nh−: Trung Quèc 1.270.000 tÊn, Ên §é 430.000 tÊn, Th¸i Lan 85.000 tÊn... HiÖn nay nghiªn cøu thÞ tr−êng thÕ giíi cßn rÊt lín vÒ v¶i t−¬i còng nh− s¶n phÈm ®−îc chÕ biÕn tõ v¶i rÊt lín. Theo Sauco n¨ng suÊt v¶i thÕ giíi ®¹t trung b×nh 60 - 70 kg/c©y (2,5 - 5,4 tÊn/ha), c©y tèt cã thÓ ®¹t tíi 125 - 130 kg/c©y (8 - 10 tÊn/ha). N¨m 1993, §µi Loan ®· xuÊt khÈu v¶i t−¬i tíi tæng sè 6.929 tÊn, Trung Quèc xuÊt khÈu 533 tÊn v¶i t−¬i... Th¸i Lan chñ yÕu trång c¸c gièng v¶i: Hong Huay, Chakrapud... N¨m 1993 Th¸i Lan xuÊt khÈu 7.651 tÊn v¶i ®ãng hép cho c¸c n−íc Malaixia (2.514 tÊn), Singgapo (1.133 tÊn), Mü (1.085 tÊn).... Tãm l¹i, qu¶ v¶i ngµy cµng phæ biÕn trªn thÞ tr−êng c¸c n−íc thuéc Liªn minh Ch©u ¢u, c¸c n−íc Ph¸p, §øc, Anh mçi n¨m nhËp kho¶ng 15.000 tÊn v¶i tõ Nam Phi... ë §«ng Nam ¸, Hång K«ng, Singgapo, NhËt B¶n mçi n¨m nhËp kho¶ng 10.000 tÊn v¶i (gåm c¶ t−¬i, kh« vµ ®ãng hép) chñ yÕu tõ Trung Quèc, §µi Loan, Th¸i Lan (ViÖn BVTV, 2003) [21]. • ë ViÖt Nam: C©y v¶i ®−îc trång ë c¸c tØnh phÝa B¾c, qua nhiÒu n¨m ®· h×nh thµnh c¸c vïng trång v¶i cã diÖn tÝch t−¬ng ®èi lín nh−: Lôc Ng¹n (B¾c Giang), Thanh Hµ, ChÝ Linh (H¶i D−¬ng), §«ng triÒu (Qu¶ng Ninh)... B¶ng 2.3. T×nh h×nh s¶n xuÊt v¶i ë mét sè tØnh miÒn B¾c ViÖt Nam Tæng diÖn tÝch

DiÖn tÝch thu ho¹ch

S¶n l−îng

(ha)

(ha)

(tÊn)

B¾c Giang

34.962

-

59.774

(Lôc Ng¹n)

16.730

-

38.496

H¶i D−¬ng

11.200

9.000

38.000

Qu¶ng Ninh

6.800

5.000

8-9

L¹ng S¬n

2.000

1.500

5-6

§Þa ph−¬ng

Nguån: ViÖn BVTV, 2003.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

25

Riªng tØnh B¾c Giang, diÖn tÝch trång v¶i thiÒu ®Õn n¨m 2002 lµ 34.962 ha víi s¶n l−îng ®¹t 59.774 tÊn (chiÕm 35% vÒ diÖn tÝch vµ 60% s¶n l−îng v¶i toµn quèc), gi¸ trÞ −íc ®¹t kho¶ng 250 tû ®ång. Tæng diÖn tÝch v¶i n−íc ta ®Õn nay ch−a cã tµi liÖu nµo thèng kª chÝnh x¸c, sang nh÷ng n¨m gÇn ®©y viÖc ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶, diÖn tÝch v¶i thiÒu ®ang t¨ng nhanh v−ît xa con sè thèng kª trªn. ë miÒn Nam c¸c vïng cao nh−: §µ L¹t, Bu«n Ma Thuét, Kom Tum ®ang trång thö vµ b−íc ®Çu cho kÕt qu¶. Vïng §ång B»ng s«ng Cöu Long ë huyÖn B×nh Minh, tØnh VÜnh Long cã trång vµi chôc c©y v¶i 40 - 50 tuæi, c©y ra hoa vµ kÕt qu¶ b×nh th−êng nh−ng qu¶ nhá (Chu V¨n Chu«ng, 1995) [4] ¦u thÕ lín nhÊt cña c©y v¶i lµ: dÔ trång, ch¨m sãc ®¬n gi¶n, chÞu ®−îc ®Êt chua, ®Êt ®åi dèc lµ nh÷ng lo¹i ®Êt phæ biÕn ë vïng ®åi nói phÝa B¾c n−íc ta, thªm vµo ®ã c«ng t¸c BVTV ®¬n gi¶n h¬n c¸c c©y trång kh¸c (NhËt LÖ, 2003) [9].

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

26

PhÇn 3

®èi t−îng, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1. §èi t−îng, ph¹m vi nghiÖn cøu - §èi t−îng nghiªn cøu lµ c¸n bé khuyÕn n«ng, c¸c hé n«ng d©n trång v¶i vµ nh÷ng ng−êi bu«n b¸n v¶i t¹i huyÖn Lôc Ng¹n. Nh−ng do h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ nguån lùc nªn ®Ò tµi chØ tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi víi 100 hé n«ng d©n ë hai x· Quý S¬n vµ Biªn S¬n vµ ®éi ngò CBKN vµ mét sè ng−êi bu«n b¸n v¶i trªn ®Þa bµn huyÖn Lôc Ng¹n. - Ph¹m vi nghiªn cøu: §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n - tØnh B¾c Giang. 3.2. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu - §Þa ®iÓm nghiªn cøu: T¹i huyÖn Lôc Ng¹n, tØnh B¾c Giang. - Thêi gian nghiªn cøu: Tõ th¸ng 2 dÕn th¸ng 6 n¨m 2008. 3.3. Néi dung nghiªn cøu - §iÒu tra c¬ cÊu vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña tæ chøc khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c©y v¶i cña huyÖn. - Nghiªn cøu t×nh h×nh s¶n xuÊt v¶i cña huyÖn Lôc Ng¹n. - Ph©n tÝch c¸c mÆt m¹nh - yÕu, c¬ héi - th¸ch thøc (SWOT) cña hÖ thèng khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn c©y v¶i. - X©y dùng c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn c©y v¶i cña huyÖn. 3.4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.4.1. Ph−¬ng ph¸p chän ®Þa ®iÓm nghiªn cøu §Ò tµi ®· sö dông c¸c th«ng tin vµ sè liÖu thø cÊp cña 30 x· vµ thÞ trÊn trong huyÖn ®Ó cã nh÷ng nhËn ®Þnh ban ®Çu vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt v¶i thiÒu vµ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn c©y v¶i. Dùa trªn c¸c sè liÖu thø cÊp, vµ kÕt qu¶ ®iÒu tra nhanh b»ng ph−¬ng ph¸p RRA, ®Ò tµi ®· cïng víi Tr¹mkKhuyÕn n«ng huyÖn lùa chän ®−îc 2 x· Quý S¬n vµ Biªn S¬n lµm ®Þa bµn ®iÒu tra nghiªn cøu vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n - tØnh B¾c Giang. §©y lµ 2 x· ®¹i diÖn nhÊt cho huyÖn Lôc Ng¹n vÒ mÆt ®Þa lý, ho¹t ®éng khuyÕn n«ng vµ s¶n xuÊt v¶i thiÒu cña huyÖn.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

27

3.4.2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin 3.4.2.1. Thu thËp th«ng tin thø cÊp Th«ng tin thø cÊp bao gåm c¸c th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi, d©n sè, lao ®éng, kÕt qu¶ s¶n xuÊt, c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng... lÊy tõ nguån lµ c¸c b¸o c¸o tæng kÕt hµng n¨m, sè liÖu thèng kª cña phßng thèng kª, phßng kinh tÕ, Tr¹m khuyÕn n«ng, UBND huyÖn, phßng Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, sè liÖu tõ c¸c c¬ quan liªn quan, c¸c tµi liÖu, s¸ch b¸o ®· c«ng bè... 3.4.2.2. Thu thËp th«ng tin s¬ cÊp - §Ó thu thËp ®−îc th«ng tin s¬ cÊp chóng t«i sö dông c¸c c«ng cô chñ yÕu cña PRA, RRA nh−: pháng vÊn b¸n cÊu tróc, th¶o luËn nhãm víi c¸c hé n«ng d©n, th¶o luËn KIP víi l·nh ®¹o huyÖn, x·, c¸c CBKN, ng−êi bu«n b¸n v¶i.. §Ò tµi ®· sö dông ph−¬ng ph¸p chän mÉu ngÉu nhiªn ®Ó lùa chän ra 100 hé n«ng d©n thuéc 2 x· Quý S¬n vµ Ph× §iÒn, 27 CBKN, vµ 15 ng−êi bu«n b¸n v¶i trªn ®Þa bµn huyÖn ®Ó pháng vÊn b»ng bé c©u hái. 3.4.3. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin Sè liÖu thu thËp ®−îc l−u tr÷ vµ sö lý b»ng phÇn mÒm Excel. Khi tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c th«ng tin thu thËp ®−îc, ®Ò tµi ®· sö dông ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch SWOT, ph−¬ng ph¸p thèng kª m« t¶. KÕt qu¶ ®−îc tæng hîp thµnh c¸c b¶ng biÓu. - Ph©n tÝch SWOT: Thùc hiÖn b»ng c¸ch xem xÐt nh÷ng ®iÓm m¹nh yÕu, c¬ héi - th¸ch thøc cña ®Þa ph−¬ng ë hiÖn t¹i. §Ó tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ph¸t huy nh÷ng ®iÓm m¹nh, tËn dông nh÷ng c¬ héi, ®Èy lïi ®iÓm yÕu vµ v−ît qua th¸ch thøc trong t−¬ng lai. - Ph−¬ng ph¸p thèng kª m« t¶: Sö dông ph−¬ng ph¸p thèng kª m« t¶ ®Ó ph©n tÝch c¸c sè l−îng ®Þnh l−îng vµ ®Þnh tÝnh.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

28

PhÇn 4

KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 4.1. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu 4.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 4.1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý Lôc ng¹n lµ mét huyÖn miÒn nói n»m trªn trôc ®−êng quèc lé 31, thuéc phÝa §«ng cña tØnh B¾c Giang, c¸ch tØnh lþ B¾c Giang 40 km, c¸ch thñ ®« Hµ Néi 100 km vÒ phÝa §«ng B¾c. - PhÝa B¾c gi¸p huyÖn Chi l¨ng vµ H÷u Lòng (L¹ng S¬n). - PhÝa Nam, PhÝa T©y gi¸p huyÖn Lôc Nam tØnh B¾c Giang. - PhÝa §«ng gi¸p huyÖn S¬n §éng tØnh B¾c Giang. HuyÖn Lôc Ng¹n cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 101.223,72 ha, víi 30 ®¬n vÞ hµnh chÝnh ®−îc chia lµm 2 vïng râ rÖt: Vïng cao cã 12 x·, vïng thÊp cã 17 x·, vµ 1 thÞ trÊn. Trªn ®Þa bµn cã c¸c tuyÕn quèc lé 31, 279, 285 ch¹y qua, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®i l¹i, th«ng th−¬ng hµng hãa, vËn chuyÓn s¶n phÈm v¶i ®i c¸c thÞ tr−êng tiªu thô. 4.1.1.2. §Þa h×nh Lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh B¾c Giang nªn ®Þa h×nh huyÖn Lôc Ng¹n kh¸ phøc t¹p. §©y lµ vïng cã ®åi nói trïng ®iÖp kÕ tiÕp vßng cung B¾c S¬n tho¶i dÇn vÒ phÝa thung lòng s«ng Lôc Nam, h−íng nói thÊp, dèc tho¶i víi ®é cao trªn 400 m, thÊp dÇn vÒ phÝa s«ng Lôc Nam cßn h¬n 100 m. Nh×n chung vïng ®Êt trång v¶i cã thÓ chia lµm 3 d¹ng ®Þa h×nh nh− sau: + Vïng nói cao: Bao gåm phÇn lín diÖn tÝch cña c¸c x· T©n LËp, T©n Méc vµ mét phÇn cña x· Nam D−¬ng; vïng nµy n»m ë phÝa Nam cña huyÖn, cã c¸c d·y nói cao chia c¾t m¹nh víi ®é cao trªn 150 m. + Vïng ®åi nói: Gåm c¸c x· Kiªn Thµnh, T©n Hoa, Gi¸p S¬n, Kiªn Lao, Mü An, Thanh H¶i, Ph× ®iÒn, BiÓn §éng, Biªn S¬n, §ång Cèc, T©n S¬n vµ mét phÇn cña x· Nam D−¬ng; khu vùc nµy cã c¸c qu¶ ®åi tho¶i, nói thÊp xen lÉn ruéng. §é cao n»m trong kho¶ng 50 - 150 m. + Vïng thÊp: Ch¹y däc theo quèc lé 31 bao gåm c¸c x· Ph−îng s¬n, Trï Hùu, Quý S¬n, NghÜa Hå, Hång Giang, thÞ trÊn Chò. §é cao cña vïng nµy n»m tõ 10 - 50 m.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

29

Nh− vËy, ®Æc thï cña ®Þa h×nh tù nhiªn cña vïng trång v¶i thÓ hiÖn kh¸ râ nÐt khi so s¸nh víi ®Þa h×nh cña c¸c vïng kh¸c. C¸c ®Æc ®iÓm vÒ ®Þa h×nh trªn rÊt phï hîp cho sù sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y v¶i thiÒu. H¬n n÷a, ®Æc thï cña ®Þa h×nh lßng m¸ng tròng ®· t¹o ra tiÓu vïng khÝ hËu ®Æc tr−ng, lµ yÕu tè quan träng ®em l¹i cho v¶i thiÒu Lôc Ng¹n chÊt l−îng vµ mÉu m· v−ît tréi so víi c¸c vïng kh¸c trong vµ ngoµi tØnh (ViÖn Thæ nh−ìng, 2007) [22]. 4.2.2.3. §iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu v L−îng m−a: L−îng m−a trung b×nh n¨m kho¶ng 1300-1450 mm/n¨m. C¸c th¸ng cã l−îng m−a thÊp nhÊt lµ th¸ng 1,2, 11, 12. C¸c th¸ng cã l−îng m−a cao nhÊt lµ th¸ng 6,7, 8. Nh− vËy, nÕu so s¸nh víi yªu cÇu vÒ l−îng m−a cña c©y v¶i cã hÓ thÊy r»ng l−îng m−a t¹i Lôc Ng¹n rÊt thÝch hîp cho sù sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y v¶i. Tæng l−îng m−a trong n¨m th−êng cao h¬n 1300 mm, vµ ph©n bè t−¬ng ®èi phï hîp theo c¸c giai ®o¹n vµ thêi kú sinh tr−ëng cña c©y v¶i. Tuy nhiªn, trong mét sè n¨m, l−îng m−a ph©n bæ kh«ng ®Òu vµ kh¾c nghiÖt, l¹i r¬i vµo c¸c thêi kú sinh tr−ëng quan träng cña c©y v¶i, lµm cho c©y v¶i rông l¸, hoa vµ qu¶, th−êng lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y ra mÊt mïa. v NhiÖt ®é: V× n»m ë ®é cao lín h¬n so víi c¸c vïng kh¸c trong tØnh nªn nhiÖt ®é trung b×nh t¹i huyÖn Lôc Ng¹n cã gi¸ trÞ cao h¬n c¸c vïng kh¸c. NhiÖt ®é trung b×nh n¨m kho¶ng 23,5oC. Th¸ng 1 cã nhiÖt ®é thÊp nhÊt trung b×nh 15,4oC, th¸ng 7 cã nhiÖt ®é cao nhÊt trung b×nh 28 - 29 0C. T¹i c¸c x· vïng b»ng thÊp, nhiÖt ®é trung b×nh n¨m cña vïng cao h¬n so víi vïng ®åi vµ nói cao, thõng chªnh lÖch tõ 1 - 2 0C. NhiÖt ®é trung b×nh tèi cao lµ 27,8 0C, nhiÖt ®é tèi thÊp trung b×nh lµ 20,50C. C¸c th¸ng ®Òu cã nÒn nhiÖt ®é thÊp nhÊt lµ tõ th¸ng 12 ®Õn th¸ng 2 n¨m sau, nhiÖt ®é d−íi 180C. Nh×n chung c¨n cø vµo yªu cÇu vÒ nhiÖt ®é cña c©y v¶i còng nhËn thÊy r»ng chÕ ®é nhiÖt ®é cña vïng trång v¶i lµ rÊt phï hîp. C¸c tiªu chuÈn vÒ nhiÖt ®é trung b×nh, tèi cao vµ tèi thÊp vµ diÔn biÕn nhiÖt ®é th¸ng ®Òu thÝch hîp víi c©y v¶i, ®Æc biÖt t¹i c¸c thêi kú sinh tr−ëng cña c©y v¶i nh−: Ra léc, ra hoa, kÕt qu¶. NhiÖt ®é trung b×nh cña c¸c vïng trång v¶i ®Òu n»m trong kho¶ng 20 - 250C. H¬n n÷a, khi so s¸nh víi c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i, cã thÓ thÊy r»ng kh«ng cã th¸ng nµo trong n¨m cã nhiÖt ®é trung b×nh lín h¬n 320C hoÆc d−íi 100C, chøng tá yÕu tè nhiÖt ®é t¹i vïng nµy thÝch hîp víi c©y v¶i.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

30

v Èm ®é: Sè ngµy cã Èm ®é d−íi 50% lµ trªn 20 ngµy, trong khi ë c¸c vïng kh¸c trong tØnh chØ cã b×nh qu©n tõ 10 - 15 ngµy. Èm ®é trung b×nh n¨m kh¸ cao (trªn 80%), sù chªnh lÖch Èm ®é gi÷a c¸c th¸ng t¹i Lôc Ng¹n kh¸ lín, dao ®éng tõ 1 - 9 %. Èm ®é kh«ng khÝ trung b×nh cao nhÊt lµ 86%, thÊp nhÊt lµ 77%. Èm ®é t−¬ng ®èi cã cùc trÞ nh− sau: Cùc ®¹i vµo th¸ng 8, 9 vµ cùc tiÓu vµo th¸ng 12, 1. Gi¸ trÞ trung b×nh n¨m cña kh«ng khÝ t¹i huyÖn Lôc Ng¹n th−êng thÊp h¬n so víi c¸c vïng kh¸c trong tØnh vµ trong vïng §«ng B¾c. Èm ®é t¹i c¸c x· vïng thÊp cã gi¸ trÞ thÊp h¬n c¸c x· vïng cao trong huyÖn vµ cã chiÒu h−íng t¨ng lªn theo h−íng tõ Nam lªn B¾c. Nh− vËy ®iÒu kiÖn khÝ hËu Lôc Ng¹n cã nhiÒu ®iÓm thuËn lîi vµ phï hîp cho c¸c yªu cÇu sinh th¸i cña c©y v¶i, trong c¸c qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y v¶i vµ trong tõng thêi kú ra léc, ra hoa vµ kÕt qu¶. 4.1.1.4. S«ng ngßi - thuû v¨n Con s«ng Lôc Nam ch¶y qua ®Þa bµn huyÖn dµi gÇn 60 km tõ x· §Ìo Gia ®Õn x· Ph−îng S¬n, n−íc ch¶y quanh n¨m víi l−u l−îng n−íc kh¸ lín. Do ®ã, vïng Lôc Ng¹n chÞu ¶nh h−ëng cña chÕ ®é thuû v¨n s«ng Lôc Nam. C¸c hå lín nh− hå CÊm S¬n (2700 ha), hå Khu«n ThÇn (140 ha), hå lµng Thum, hå §¸ Mµi, hå Tr¹i Muèi. Ngoµi ra cßn trªn 200 hå trung vµ nhá kh¸c. Nh×n chung nguån n−íc trong huyÖn cã tr÷ l−îng vµ chÊt l−îng t−¬ng ®èi tèt, cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n. Tuy nhiªn, do ®Æc ®iÓm l−îng m−a thÊp h¬n c¸c vïng kh¸c trong tØnh nªn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, cã n¨m do h¹n h¸n kÐo dµi, nhiÒu hå ®Ëp bÞ c¹n kiÖt hÕt n−íc ®· g©y ra ¶nh h−ëng lín ®Õn thêi vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n. Cã thÓ thÊy r»ng, sù cã mÆt cña con s«ng Lôc Nam ch¶y qua ®Þa bµn huyÖn céng víi nh÷ng hå ®Ëp lín ®· t¹o ra mét kiÓu khÝ hËu kh¸ ®Æc tr−ng cho vïng nµy. KhÝ hËu ®−îc ®iÒu hoµ, nguån n−íc æn ®Þnh vµ phï sa mµu mì båi ®¾p hµng n¨m tõ con s«ng nµy lµ nh÷ng yÕu tè ®Æc thï hÕt søc thuËn lîi cho c©y v¶i ph¸t triÓn. §©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n t¹o nªn chÊt l−îng th¬m ngon cho qu¶ v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n. 4.1.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi 4.1.2.1. T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai Theo sè liÖu thèng kª cña phßng thèng kª huyÖn Lôc Ng¹n th× tÝnh ®Õn ngµy 31/12/2007, tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña huyÖn lµ 101.223,72 ha,

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

31

®øng ®Çu vÒ diÖn tÝch so víi 10 huyÖn, thµnh phè cña tØnh B¾c Giang. DiÖn tÝch hiÖn t¹i ®· ®−a vµo sö dông lµ 89.621,99 ha, chiÕm 89,54% tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn. DiÖn tÝch ®Êt ch−a sö dông lµ 11.601,73 ha, chiÕm 11,46%. Cô thÓ qua b¶ng sè liÖu b¶ng 4.1 chóng ta thÊy t×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña huyÖn nh− sau: B¶ng 4.1. T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña huyÖn qua 3 n¨m 2005-2007 2005 ChØ tiªu

2006

2007

DT (ha)

CC (%)

DT (ha)

CC (%)

DT (ha)

CC (%)

I.Tæng diÖn tÝch tù nhiªn

101.223.72

100,00

101.223.72

100,00

101.223.72

100,00

1. §Êt n«ng nghiÖp

21.970,69

21,71

27.637,99

27,30

28.154,87

26,83

- §Êt trång c©y hµng n¨m

6.289,70

28,63

5.836,62

21,12

5.646,64

20,06

- §Êt trång c©y l©u n¨m

14.505,08

66,02

20.562,14

74,40

22.443,36

79,71

- §Êt v−ên t¹p

1.147,44

5,22

1.228,26

4,44

53,90

0,19

28,47

0,13

10,97

0,04

10,97

0,04

2. §Êt l©m nghiÖp

28.320,45

27.98

33.217,23

32,82

34.771,09

34,35

3.§Êt chuyªn dïng

21.818,61

21,55

18.488,05

18,26

18.490,69

18,27

4. §Êt ë

1.589,93

1,57

1.666,37

1,65

1.670,58

1,65

5.§Êt ch−a sö dông

27.524,04

27,19

13.679,32

13,51

11.601,73

11,46

1. §Êt tù nhiªn/nh©n khÈu

0.50

-

0.50

-

0,49

-

2. §Êt n«ng nghiÖp/nh©n khÈu

0.11

-

0.14

-

0.14

-

3. §Êt NN/nh©n khÈu NN

0.12

-

0.14

-

0.14

-

4. §Êt NN/lao ®éng NN

0.22

-

0.27

-

0.27

-

- §Êt NTTS

II. Mét sè chØ tiªu BQ

Ghi chó: DT: DiÖn tÝch CC: C¬ cÊu Nguån: Niªn gi¸m thèng kª Lôc Ng¹n, n¨m 2006, 2007. Qua 3 n¨m diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lu«n cã xu h−íng t¨ng lªn: N¨m2007 lµ 28.154,87 ha t¨ng 1,87% so víi n¨m 2006 (tøc t¨ng 516,88 ha), n¨m 2006 lµ 27.637,99 ha t¨ng 25,79% so víi n¨m 2005 (tøc t¨ng 5.777,3 ha). B×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 13,83%. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp t¨ng lªn, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do viÖc khai hoang thªm vµ viÖc chuyÓn ®æi c¸c lo¹i ®Êt kh¸c sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶...

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

32

Trong diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp th× diÖn tÝch ®Êt trång c©y l©u n¨m chiÕm phÇn lín (chiÕm 79,71% tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp n¨m 2007) vµ diÖn tÝch ®Êt nµy t¨ng ®ét biÕn ë mét sè n¨m vµ tõ n¨m 2006 trë l¹i ®©y t¨ng nhÑ h¬n. Nguyªn nh©n t¨ng cña diÖn tÝch ®Êt trång c©y l©u n¨m lµ do nh÷ng n¨m tr−íc c©y v¶i thiÒu cã gi¸, ng−êi d©n chuyÓn ®æi c¸c lo¹i ®Êt kh¸c sang nh− c¸c ch©n lóa mét vô kh«ng ¨n ch¾c, lÊp ao hå, khai hoang, chuyÓn ®Êt l©m nghiÖp... sang trång v¶i mét c¸ch å ¹t, nh−ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y do s¶n l−îng v¶i thiÒu lín, vÊn ®Ò ®Çu ra cho s¶n phÈm v¶i cßn nhiÒu khã kh¨n cho nªn viÖc më réng thªm diÖn tÝch v¶i cña ng−êi d©n cã sù dÌ chõng, ®«i khi cßn ph¸ bá nh÷ng diÖn tÝch v¶i kh«ng hiÖu qu¶, nÕu cã trång thªm chñ yÕu lµ trång thªm c¸c lo¹i v¶i sím vµ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ kh¸c nh− cam §−êng canh, B−ëi DiÔn, nh·n H−¬ng Chi... nªn diÖn tÝch c©y l©u n¨m t¨ng chËm h¬n. DiÖn tÝch trång c©y ng¾n ngµy lµ 5.646,64 ha, chiÕm 20,06% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. Qua b¶ng 4.1 ta thÊy lo¹i ®Êt nµy l¹i gi¶m dÇn qua c¸c n¨m, b×nh qu©n 3 n¨m gi¶m 5,22%. Nguyªn nh©n cña viÖc gi¶m diÖn tÝch ®Êt trång c©y ng¾n ngµy lµ do viÖc chuyÓn ®æi mét phÇn diÖn tÝch nµy sang trång c©y l©u n¨m, d©n sè t¨ng nhanh kÐo theo nhu cÇu vÒ nhµ ë t¨ng lªn, do më réng ®−êng giao th«ng. DiÖn tÝch v−ên t¹p t¨ng gi¶m kh«ng ®Òu. N¨m 2006 lµ 1.228,26 ha t¨ng 80,82ha (t¨ng 7,04%) so víi n¨m 2005, n¨m 2007 lµ 53,9 ha gi¶m 1.174,36 ha (gi¶m 95,61%) so víi n¨m 2006. Nguyªn nh©n cña viÖc t¨ng diÖn tÝch lµ do ng−êi d©n khai hoang, vµ chuyÓn ®æi mét sè ®Êt kh¸c nh− ®Êt trång c©y hµng n¨m, ®Êt nu«i trång thuû s¶n sang lµm v−ên, sau ®ã l¹i chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Ó lµm trang tr¹i ch¨n nu«i, trång c©y chuyªn canh... lµm cho diÖn tÝch ®Êt v−ên t¹p gi¶m ®¸ng kÓ. Do gi¸ trÞ kinh tÕ cña c©y ¨n qu¶, do mËt ®é d©n sè t¨ng lªn mé sè n¬i ®· lÊp ao, hå ®Ó trång c©y vµ lµm ®Êt x©y dùng do ®ã mµ diÖn tÝch ®Êt nu«i trång thñy s¶n gi¶m ®i tõ 28,47 ha n¨m 2005 cßn 10,97 ha n¨m 2007. Qua b¶ng 4.1 cho thÊy diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cña huyÖn kh¸ lín vµ cã xu h−íng t¨ng lªn. N¨m 2006 lµ 33.27,23 ha t¨ng 4.896,78 ha (t¨ng 17,29%) so víi n¨m 2005, n¨m 2007 lµ 34.771,09 ha t¨ng 1.553,86 ha (t¨ng 4,68%) so víi n¨m 2006. §ã lµ do cã c¸c chÝnh s¸ch giao ®Êt, giao rõng vµ hç trî vèn

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

33

trång rõng, ng−êi d©n chuyÓn dÞch c¸c diÖn tÝch ®Êt trång c©y l©u n¨m kh«ng cã hiÖu qu¶ trªn ®åi nói cao sang trång c©y l©m nghiÖp. DiÖn tÝch ®Êt chuyªn dïng n¨m 2006 gi¶m so víi n¨m 2005 lµ 15,26% (tøc gi¶m 3.330,56 ha) lµ do mét sè c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ gi¶i thÓ vµ do viÖc ®o ®¹c, qui ho¹ch l¹i ®Êt chuyªn dïng. Sang n¨m 2007 lo¹i ®Êt nµy l¹i cã xu h−íng t¨ng nhÑ, t¨ng 0,01% (tøc t¨ng 2,05 ha). Nguyªn nh©n cña viÖc t¨ng diÖn tÝch ®Êt chuyªn dïng ë ®©y chñ yÕu lµ do x©y dùng thªm c¸c c«ng tr×nh phôc vô v¨n ho¸, phóc lîi x· héi nh−: tr¹m biÕn thÕ, tr¹m y tÕ, nhµ v¨n ho¸ th«n, x·, tr−êng häc... DiÖn tÝch ®Êt ë cã xu h−íng t¨ng lªn, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 2,35% do sù t¨ng lªn vÒ nhu cÇu nhµ ë. DiÖn tÝch ®Êt ch−a sö dông cña huyÖn Lôc Ng¹n cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. N¨m 2005 lµ 27.524,02 ha chiÕm 27,19% tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn, do ®−îc khai ph¸ nªn gi¶m xuèng 13.679,32 ha n¨m 2006 tøc gi¶m 50,3%, n¨m 2007 lµ 11.601,73 ha gi¶m 2.077,59 ha (gi¶m 15,19%) so víi n¨m 2006. B×nh qu©n 3 n¨m gi¶m 32,74%. Tãm l¹i, Lôc Ng¹n lµ mét huyÖn cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lín nhÊt tØnh B¾c Giang, víi diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp t−¬ng ®èi réng, trong ®ã chñ yÕu lµ ®Êt trång v¶i, vµ diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp kh¸ lín. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Lôc Ng¹n thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c m« h×nh kinh tÕ v−ên ®åi, v−ên rõng nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ toµn huyÖn. Vµ tiÒm n¨ng vÒ diÖn tÝch ®Êt ch−a sö dông cña Lôc Ng¹n cßn t−¬ng ®èi lín. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, huyÖn Lôc Ng¹n cÇn tËn dông khai th¸c lo¹i ®Êt nµy vµo môc ®Ých cã hiÖu qu¶. Muèn vËy cÇn cã chÝnh s¸ch vµ ®Þnh h−íng cô thÓ cho c¸c ngµnh. 4.1.2.2. T×nh h×nh d©n sè vµ lao ®éng cña huyÖn qua 3 n¨m 2005 - 2007 Cïng víi ®Êt ®ai, lao ®éng lµ yÕu tè cã vai trß ®Æc biÖt trong mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Vai trß nµy cµng ®−îc thÓ hiÖn râ h¬n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp khi mµ tr×nh ®é c¬ giíi ho¸ cßn ë møc h¹n chÕ. D©n sè vµ lao ®éng cña huyÖn Lôc Ng¹n còng cã nhiÒu ®Æc ®iÓm chung víi c¸c huyÖn miÒn nói cña tØnh B¾c Giang. Cô thÓ qua b¶ng 4.2 ta thÊy: Tæng d©n sè cña huyÖn t¨ng dÇn qua tõng n¨m, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 1,55%. N¨m 2007 tæng d©n sè cña huyÖn lµ 206.838 ng−êi.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

34

B¶ng 4.2. T×nh d©n sè vµ lao ®éng cña huyÖn qua 3 n¨m 2005-2007 2005 ChØ tiªu

§VT

2006

2007

SL (ng−êi)

CC (%)

SL (ng−êi)

CC (%)

SL (ng−êi)

CC (%)

I.Tæng sè nh©n khÈu

Nh©n khÈu

200.600

100,00

204.041

100,00

206.839

100,00

1. Nh©n khÈu NN

Nh©n khÈu

189.942

94,64

193.172

94,67

195.857

94,69

2. Nh©n khÈu phi NN

Nh©n khÈu

10.658

5,31

10.869

5,33

10.982

5,31

II.Tæng sè hé

Hé

49.776

100,00

51.031

100,00

52.146

100,00

1. Hé n«ng nghiÖp

Hé

46.645

93,71

47.801

93,67

48.738

93,46

2. Hé phi n«ng nghiÖp

Hé

3.131

6,29

3.230

6,33

3.408

6.54

II.tæng sè lao ®éng

Ng−êi

107.019

100,00

102.748

100,00

108.464

100,00

1. Lao ®éng n«ng nghiÖp

Ng−êi

102.152

95,45

4.927

95,42

103.340

95,28

2.Lao ®éng phi NN

Ng−êi

4.866

4,55

4,58

5.124

4,72

1.Nh©n khÈu/hé

Nh©n khÈu

4,03

4,00

3,96

2.Lao ®éng/hé

ng−êi

2,15

2,11

2.08

3.Lao ®éng NN /hé NN

Ng−êi

2,19

2,15

2,12

4.MËt ®é d©n sè

Ng−êi /km2

198

2,02

2,04

IV.Mét sè chØ tiªu BQ

Ghi chó: §VT: §¬n vÞ tÝnh SL: Sè l−îng CC: C¬ cÊu

NN: N«ng nghiÖp BQ: B×nh qu©n

Nguån: Niªn gi¸m thèng kª Lôc Ng¹n n¨m 2006, 2007 MËt ®é d©n sè cña huyÖn thuéc lo¹i thÊp so víi c¸c huyÖn kh¸c trong tØnh B¾c Giang vµ cã chiÒu h−íng t¨ng dÇn qua c¸c n¨m. B×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 1,59%. N¨m 2007 mËt ®é d©n sè cña huyÖn lµ 204 ng−êi/km2.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

35

Tæng sè hé cña huyÖn n¨m 2007 lµ 52.146 hé, trong ®ã hé n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu chiÕm 93,46%. B×nh qu©n 3 n¨m tæng sè hé cña huyÖn Lôc Ng¹n t¨ng lªn 2,35%, sè hé n«ng nghiÖp t¨ng 2,22%, hé phi n«ng nghiÖp t¨ng 4,34%. §iÒu nµy phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña thêi ®¹i. Cïng víi sù gia t¨ng d©n sè lµ sù gia t¨ng cña lùc l−îng lao ®éng, b×nh qu©n 3 n¨m tæng sè lao ®éng cña huyÖn t¨ng 0,67%. Trong c¬ cÊu lao ®éng cña huyÖn th× lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ cao (95,28% n¨m 2007) vµ cã xu h−íng t¨ng lªn, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 0,58%. Sè lao ®éng phi n«ng nghiÖp còng ®ang cã xu h−íng t¨ng dÇn lªn víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 3 n¨m lµ 2,63%. Sè nh©n khÈu/lao ®éng tuy gi¶m nh−ng vÉn cßn ë møc cao 1,9 n¨m 2005 vµ 1,87 n¨m 2007. NghÜa lµ 1 lao ®éng hµng ngµy ph¶i nu«i 2 miÖng ¨n. §iÒu nµy thùc sù lµ khã kh¨n v× lao ®éng cña Lôc Ng¹n chñ yÕu lµ lao ®éng n«ng nghiÖp, l¹i céng thªm sù tr−ît gi¸ cña ®ång tiÒn. Còng qua b¶ng 4.2 cho thÊy, qua 3 n¨m sè nh©n khÈu/hé gi¶m tõ 4,03 (2005) xuèng cßn 3,96 (2007). Cïng víi ®ã lµ lµ sè lao ®éng/hé còng cã xu h−íng gi¶m tõ 2,15 n¨m 2005 xuèng cßn 2,08 n¨m 2007. Cïng víi chñ tr−¬ng gi¶m nhanh tèc ®é gia t¨ng d©n sè trªn c¶ n−íc th× 3 n¨m qua Lôc Ng¹n liªn tôc cã tèc ®é t¨ng d©n sè tù nhiªn gi¶m dÇn tõ 1,34% (2005) xuèng 1,19 % (2007. B×nh qu©n mçi n¨m tèc ®é t¨ng d©n sè h¹ thÊp 0,17%. Qua ®©y ta thÊy, Lôc Ng¹n cã mét nguån nh©n lùc dåi dµo, nh−ng ®©y còng trë thµnh bµi to¸n vÒ vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng cÇn ®−îc gi¶i quyÕt ®Ó gi¶m søc Ðp cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña huyÖn. 4.1.2.3. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn qua 3 n¨m 2005 - 2007 Cïng víi xu thÕ ®æi míi chung cña c¶ n−íc, nh÷ng n¨m gÇn ®©y nÒn KTXH cña tØnh B¾c Giang nãi chung vµ huyÖn Lôc Ng¹n nãi riªng ®· thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ph¸t triÓn v−ît bËc. Trong c«ng cuéc thùc hiÖn CNHH§H n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n theo h−íng s¶n xuÊt hµng hãa ®Þnh h−íng XHCN, nÒn kinh tÕ Lôc Ng¹n nhiÒu n¨m liÒn cã tèc ®é t¨ng tr−ëng kh¸ cao.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

36

Trong nh÷ng n¨m qua nÒn kinh tÕ cña huyÖn ®· cã b−íc ph¸t triÓn râ rÖt. C¬ cÊu kinh tÕ cña huyÖn ®· cã b−íc chuyÓn ®æi tÝch cùc theo h−íng gi¶m dÇn tû träng ngµnh n«ng nghiÖp, t¨ng dÇn tû träng ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Cô thÓ n¨m 2007 tû träng ngµnh n«ng l©m nghiÖp chiÕm 73,15%, ngµnh CN-TTCN-XDCB chiÕm 16,83%, ngµnh TM-DV chiÕm 13,96%. Qua b¶ng 4.3 ta thÊy tæng GTSX cña huyÖn kh«ng ngõng t¨ng lªn qua c¸c n¨m. N¨m 2005 lµ 760.569 triÖu ®ång, ®Õn n¨m 2007 lµ 1.394.232 triÖu ®ång, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 7,91%. Cã ®−îc sù t¨ng tr−ëng nµy lµ do hÇu hÕt GTSX cña c¸c ngµnh ®Òu t¨ng. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn trong thêi gian qua ®· cã chuyÓn biÕn tÝch cùc theo h−íng s¶n xuÊt hµng hãa, t¨ng c−êng ¸p dông KHKT tiÕn bé, ®−a nhiÒu lo¹i gièng c©y trång, vËt nu«i cã n¨ng suÊt cao, phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña ®Þa ph−¬ng, c¸c ®iÒu kiÖn ch¨m sãc, b¶o vÖ c©y trång, vËt nu«i theo h−íng hiÖn ®¹i. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn trong giai ®o¹n hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn theo h−íng chung lµ gi¶m dÇn tû träng ngµnh ch¨n nu«i trong c¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp. N¨m 2005 tû träng GTSX cña ngµnh trång trät lµ 76,77% th× n¨m 2007 cßn 75,75%. Tuy tû träng GTSX cña ngµnh trång trät lu«n cã xu h−íng gi¶m xuèng nh−ng tæng GTSX cña ngµnh th× lu«n t¨ng, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 29,98%. MÆc dï nh÷ng n¨m gÇm ®©y t×nh h×nh dÞch bÖnh trªn vËt nu«i diÔn ra rÊt phøc t¹p, lu«n cã nguy c¬ tiÒm Èn, bïng ph¸t trªn diÖn réng, ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn ngµnh ch¨n nu«i, ®iÓn h×nh lµ dÞch cóm gia cÇm, dÞch lë måm nong mãng, dÞch bÖnh “héi chøng rèi lo¹n h« hÊp vµ sinh s¶n ë lîn”… Nh−ng nhê ®−îc tæ chøc tèt c«ng t¸c tiªm phßng, c«ng t¸c phßng chèng dÞch bÖnh trªn ®µn gia sóc, gia cÇm nªn tû träng ngµnh ch¨n nu«i t¨ng dÇn, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 34,87%. §ång thêi tû träng ngµnh ch¨n nu«i trong c¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp còng t¨ng dÇn lªn, tõ 21,86% n¨m 2005 lªn 23,25% n¨m 2007. GTSX ngµnh NTTS còng cã xu h−íng t¨ng dÇn qua tõng n¨m, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 11,97%, nh−ng NTTS kh«ng ph¶i lµ thÕ m¹nh cña huyÖn nªn nã chiÕm tû träng nhá trong c¬ cÊu nhµnh n«ng nghiÖp, chiÕm 0,16% n¨m 2007.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

37

B¶ng 4.3. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn qua 3 n¨m 2005 - 2007 2005 ChØ tiªu

2006

2007

GT (Tr §)

CC (%)

GT (Tr §)

CC (%)

GT (Tr §)

CC (%)

I. Tæng GTXS

790.569

100,00

1.081.799

100,00

1.394.232

100,00

1. N«ng nghiÖp

530.080

67,05

715.041

66,10

906.251

65,00

- Trång trät

406.925

76,77

548.800

76,75

686.480

75,75

- Ch¨n nu«i

115.875

21,86

158.518

22,17

210.728

23,25

- Thñy s¶n

1.122

0,21

1.286

0,18

1.406

0,16

- DÞch vô NN

6.158

1,16

6.437

0,9

7.637

0,84

2. L©m nghiÖp

26.310

3,32

25.437

2,35

33.941

2,43

3. CN – TTCN - XDCB

127.981

16,19

172.871

15,98

228.076

16,36

4. TM – DV

106.198

13,43

168.450

15,57

225.964

16,21

1.GTSX/khÈu

3,94

--

5,30

-

6,74

-

2. GTSX/hé

15,88

-

21,20

-

26,74

-

3. GTSX/L§

7,39

-

10,05

-

12,85

-

4. GTSX NN/L§ NN

5,19

-

6,96

-

8,77

-

5. GTSX NN/ha ®Êt NN

24,13

-

25,87

-

32,19

-

II. Mét sè chØ tiªu BQ

Ghi chó:

GT: Gi¸ trÞ CC: C¬ cÊu Tr §: TriÖu ®ång

Nguån: Niªn gi¸m thèng kª Lôc Ng¹n, n¨m 2006, 2007. Ngµnh dÞch vô n«ng nghiÖp do ch−a ®−îc ®Çu t− ®óng møc vµ sè liÖu thèng kª ch−a ®Çy ®ñ cho nªn ch−a cho thÊy nhiÒu vai trß cña ngµnh nµy trong GTSX n«ng nghiÖp, chØ chiÕm 0,84% tæng GTSX n«ng nghiÖp. Lôc Ng¹n cÇn chó träng nhiÒu h¬n n÷a ®Õn ngµnh nµy, v× Lôc Ng¹n lµ mét huyÖn ph¸t triÓn chñ yÕu tõ n«ng nghiÖp nªn ngµnh nµy ph¸t triÓn sÏ thóc ®Èy n«ng nghiÖp ph¸t triÓn tèt h¬n.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

38

Tuy diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp chiÕm phÇn lín diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn, nh−ng v× chñ yÕu lµ diÖn tÝch rõng míi phôc håi ch−a cho khai th¸c nhiÒu nªn GTSX cña ngµnh l©m nghiÖp chiÕm tû träng nhá trong tæng GTSX cña huyÖn, chiÕm 2,43% n¨m 2007. Qua b¶ng 4.3 ta thÊy: GTSX ngµnh l©m nghiÖp n¨m 2006 thÊp h¬n so víi n¨m 2005 3,32% lµ do n¨m 2006 diÖn tÝch rõng cho khai th¸c kh«ng nhiÒu, chñ yÕu lµ míi trång. Nh−ng sang n¨m 2007 GTSX l©m nghiÖp l¹i t¨ng lªn 33,43% so víi n¨m 2006. Do ®ã mµ b×nh qu©n 3 n¨m GTSX cña ngµnh l©m nghiÖp vÉn t¨ng lªn lµ 15,06%. Trong 3 n¨m qua GTSX cña ngµnh CN-TTCN-XDCB vµ ngµnh TM-DV liªn tôc t¨ng cao qua tõng n¨m. Ngµnh CN-TTCN-XDCB ph¸t triÓn chñ yÕu vÉn lµ TTCN vµ XDCB, cßn CN míi chØ ë b−íc ®Çu, ch−a cã ngµnh CN mòi nhän. N¨m 2007 toµn huyÖn cã kho¶ng h¬n 1000 c¬ së ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy víi GTSX lµ 228.076 triÖu ®ång, chiÕm 16,36% tæng GTSX n¨m 2007. Ngµnh TM-DV còng ®ang ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng víi b−íc t¨ng tr−ëng m¹nh, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 46,38%. Tû träng cña ngµnh còng n©ng dÇn trong c¬ cÊu kinh tÕ cña huyÖn tõ 13,43% n¨m 2005 lªn 16,21% n¨m 2007. Xem xÐt trªn mét sè chØ tiªu b×nh qu©n ta thÊy: Qua 3 n¨m c¸c chØ tiªu b×nh qu©n cña huyÖn ®Òu t¨ng lªn, cô thÓ: B×nh qu©n GTSX/nh©n khÈu n¨m 2005 lµ 3,94 triÖu ®ång, n¨m 2007 lµ 6,74 triÖu ®ång, b×nh qu©n t¨ng 30.08%. GTSX/hé n¨m 2005 lµ 25,88 triÖu ®ång, n¨m 2007 lµ 26,74 triÖu ®ång. GTSX/L§ còng t¨ng lªn, n¨m 2005 lµ 7,39 triÖu ®ång n¨m 2007 lµ 12,85 triÖu ®ång. N¨m 2005 GTSX NN/L§ NN chØ lµ 5,19 triÖu ®ång ®Õn n¨m 2007 ®¹t 8,77 triÖu ®ång. Vµ GTSX NN/ha ®Êt NN n¨m 2005 lµ 24,14 triÖu ®ång t¨ng lªn 32,19 triÖu ®ång n¨m 2007. Qua ®©y ta thÊy nh÷ng thuËn lîi cña sù nghiÖp ®æi míi nÒn kinh tÕ, tuy nhiªn vÉn cßn ®Ó l¹i sù chªnh lÖch giµu nghÌo ®¸ng kÓ gi÷a c¸c hé. Qua nh÷ng chØ tiªu trªn cã thÓ thÊy ®−îc nh÷ng cè g¾ng c¶ chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n toµn huyÖn trong viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n còng nh− thóc ®Èy sù ph¸t triÓn chung cña toµn huyÖn trong thêi kú míi. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m tíi huyÖn cÇn tÝch cùc h¬n n÷a trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. §Æc biÖt trong n«ng nghiÖp cÇn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i sao cho

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

39

cã hiÖu qu¶ vµ c«ng t¸c khuyÕn n«ng cÇn chó träng gióp ®ì n«ng d©n chuyÓn giao c¸c KHTB, cung cÊp th«ng tin thÞ tr−êng, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Çu ra cho s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ s¶n phÈm v¶i, ®Ó n©ng cao thu nhËp cho ng−êi d©n, c¶i thiÖn ®êi sèng, gãp phÇn x©y dùng n«ng th«n míi. 4.2. HÖ thèng khuyÕn n«ng huyÖn Lôc Ng¹n 4.2.1. HÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng huyÖn lôc Ng¹n HÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n ®−îc x©y dùng theo ngµnh däc tõ Tr¹m khuyÕn n«ng råi ®Õn khuyÕn n«ng c¬ së. HÖ thèng khuyÕn n«ng nµy t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ng−êi n«ng d©n hoÆc th«ng qua c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng tù nguyÖn nh− nhãm héi cïng së thÝch, c©u l¹c bé khuyÕn n«ng. Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n ho¹t ®éng chÞu sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o trùc tiÕp cña HuyÖn ñy, UBND, H§ND huyÖn Lôc Ng¹n. §ång thêi chÞu sù chØ ®¹o, h−íng dÉn vµ kiÓm tra vÒ chuyªn m«n cña Së N«ng nghiÖp, TTKN, Chi côc BVTV, Chi côc Thó y tØnh. Tr¹m khuyÕn n«ng cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o vµ gióp UBND huyÖn trong viÖc phèi kÕt hîp víi c¸c c¬ quan chuyªn m«n cña tØnh ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng chuyªn m«n vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn huyÖn. Ngoµi ra Tr¹m khuyÕn n«ng cßn phèi kÕt hîp víi c¸c quan ban ngµnh kh¸c trong huyÖn ®Ó triÓn khai c«ng t¸c, hîp t¸c vµ phèi kÕt hîp thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chung mµ UBND huyÖn ®Ò ra. §èi víi c¸c c¬ quan b¸o, ®µi, tæ chøc héi… Tr¹m th−êng xuyªn liªn hÖ göi bµi viÕt vµ tµi liÖu ®Ó phæ biÕn vÒ c¸c kiÕn thøc, kü thuËt míi vµ tuyªn truyÒn thùc hiÖn chØ ®¹o s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn huyÖn. Phèi hîp víi Tr¹m BVTV, Tr¹m Thó y ®Ó thùc hiÖn chØ ®¹o s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn huyÖn vµ trao ®æi diÔn biÕn s¶n xuÊt, t×nh h×nh dÞch bÖnh ®Ó cïng ®−a gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶. §èi víi ®éi ngò CBKN c¬ së th−êng xuyªn cËp nhËt t×nh h×nh s¶n xuÊt giao ban hµng th¸ng vµ trao ®æi, ph¶n ¸nh, rót kinh nghiÖm ®Þnh kú 1 lÇn trong th¸ng, ®ång thêi víi viÖc thùc hiÖn ý kiÕn chØ ®¹o cña cÊp trªn ®éi ngò CBKN c¬ së cßn cã nhiÖm vô rùc tiÕp hç trî vµ nhËn ph¶n håi tõ c¸c CLB khuyÕn n«ng, nhãm së thÝch, ph¸t huy tÝch cùc sù tham gia cña n«ng d©n trong phèi kÕt hîp víi ho¹t ®éng khuyÕn n«ng gióp hç trî s¶n xuÊt cã hiÖu qña vµ gióp n«ng d©n tù trao ®æi häc hái lÉn nhau. MÆt kh¸c, Tr¹m khuyÕn

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

40

n«ng phèi kÕt hîp víi UBND c¸c x·, thÞ trÊn, tæ chøc quan lý, chØ ®¹o CBKN c¬ së, tæ chøc x©y dùng c¸c dù ¸n khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn x·, thÞ trÊn. Tham gia vµ thèng hÊt víi UBND c¸c x· víi c¸c phßng ban trùc thuéc UBND huyÖn trong viÖc ®iÒu chuyÓn, ®µo t¹o båi d−ìng chuyªn m«n, nghiÖp vô cho CBKN c¬ së. UBND, H§ND, HuyÖn ñy

C¬ quan ngoµi ngµnh: §µi TH, ®µi ph¸t thanh, c¬ quan in Ên…

Tr¹m khuyÕn n«ng

C¬ quan trong ngµnh: Phßng kinh tÕ, Tr¹m BVTV, Tr¹i gièng…

KN c¬ së

Nhãm, héi n«ng d©n cïng së thÝch

CLB khuyÕn n«ng

N«ng d©n Chó thÝch: : Mèi quan hÖ : Mèi quan hÖ phèi hîp H×nh 4.1. S¬ ®å HÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n Nguån: UBND huyÖn Lôc Ng¹n, n¨m 2006. Qua c¸c tæ chøc trªn n«ng d©n sÏ m¹nh d¹n h¬n khi tham gia vµo c¸c m« h×nh tr×nh diÔn vµ ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt míi khi ®−îc th«ng qua c¸c nhãm së thÝch, c¸c CLB khuyÕn n«ng t¹i ®ã lµ sù tËp hîp nh÷ng n«ng d©n s¶n

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

41

xuÊt giái, cã t©m huyÕt víi nghÒ vµ cã uy tÝn, tÝn nhiÖm nªn ®−îc ®«ng ®¶o n«ng d©n tham gia vµ nhiÖt t×nh ñng hé. Cïng víi ®ã lµ sù phèi kÕt hîp trùc tiÕp cña ®éi ngò CBKN c¬ së t×m hiÓu t×nh h×nh s¶n xuÊt, hç trî gióp n«ng d©n, tiÕp nhËn ph¶n ¸nh vµ nguyÖn väng cña d©n. Víi hÖ thèng tæ chøc ho¹t ®«ng nh− trªn ho¹t ®éng cña Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n ®· ph¸t huy ®−îc vai trß vµ nhiÖm vô cña m×nh trong c«ng t¸c khuyªn khÝch vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña m×nh. Tuy vËy ®Ó lµm tèt c«ng t¸c khuyÕn n«ng cÇn thiÕt ph¶i ph¸t huy hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ tæ chøc nhiÒu h¬n n÷a c¸c CLB khuyÕn n«ng, nhãm së thÝch. 4.2.2. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n * Chøc n¨ng: Tr¹m khuyÕn n«ng lµ ®¬n vÞ sù nghiÖp trùc thuéc UBND huyÖn, chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp, toµn diÖn vÒ tæ chøc biªn chÕ vµ ho¹t ®éng cña UBND huyÖn, cã chøc n¨ng tham m−u gióp UBND huyÖn vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng khuyÕn l©m trªn ®Þa bµn huyÖn; ®ång thêi chÞu sù l·nh ®¹o, h−íng dÉn kiÓm tra vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô cña TTKN, Chi côc Thó y, Chi côc BVTV thuéc Së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh B¾c Giang. * NhiÖm vô vµ quyÒn h¹n: - X©y dùng vµ h−íng dÉn thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh dù ¸n khuyÕn n«ngl©m trong huyÖn, ®· ®−îc UBND huyÖn phª duyÖt. - Phæ biÕn vµ chuyÓn giao tiÕn bé vÒ KHKT vÒ c¸c lÜnh vùc n«ng-l©mng− nghiÖp vµ nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt cho n«ng d©n. - Båi d−ìng kiÕn thøc kü thuËt, qu¶n lý kinh tÕ, rÌn luyÖn tay nghÒ cho n«ng d©n. - Båi d−ìng kiÕn thøc kü thuËt, qu¶n lý kinh tÕ, rÌn luyÖn tay nghÒ cho CBKN c¬ së, cung cÊp cho n«ng d©n nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr−êng gi¸ c¶ n«ng - l©m nghiÖp . - TriÓn khai x©y dùng vµ chØ ®¹o c¸c m« h×nh tr×nh diÔn khuyÕn n«ng l©m trªn ®Þa bµn huyÖn. - Quan hÖ víi c¸c tæ chøc trong huyÖn, trong vµ ngoµi tØnh vµ c¸c c¬ quan trung −¬ng ®Ó thu hót vèn hoÆc tham gia trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng t¹i ®Þa ph−¬ng.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

42

- Tham m−u víi UBND huyÖn vÒ lÜnh vùc khuyÕn n«ng - l©m thuéc ph¹m vi cña Tr¹m. - Tæng kÕt ®¸nh gi¸ rót kinh nghiÖm kÕt qu¶ viÖc thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh dù ¸n khuyÕn n«ng - l©m trªn ®Þa bµn huyÖn, trªn c¬ së ®ã nh©n ra diÖn réng. - Tæ chøc héi th¶o, tham quan c¸c m« h×nh tiªn tiÕn trong huyÖn, trong vµ ngoµi tØnh. - Phèi hîp chÆt chÏ víi phßng kinh tÕ vµ UBND c¸c x·, thÞ trÊn qu¶n lý chØ ®¹o ho¹t ®éng cña ®éi ngò CBKN c¬ së. - Qu¶n lý sö dông cã hiÖu qu¶ kinh phÝ, tµi s¶n ®−îc giao theo qui ®Þnh. 4.2.3. C¬ cÊu tæ chøc vµ nguån nh©n lùc Nguån lùc con ng−êi lu«n lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng trªn mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng. V× vËy, lao ®éng Tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn lu«n ®Æt vÊn ®Ò n©ng cao n¨ng lùc vµ tr×nh ®é cña ®éi ngò CBKN lªn hµng ®Çu. Tõ khi míi c¬ cÊu l¹i vµ t¸ch khái phßng kinh tÕ ho¹t ®éng ®éc lËp tõ n¨m 2003, c¬ cÊu nh©n sù cña Tr¹m cã nhiÒu thay ®æi ®¸ng kÓ. N¨m 2003 víi chØ 2 c¸n bé khuyÕn n«ng th−êng trùc cña Tr¹m vµ ®éi ngò khuyÕn n«ng c¬ së víi hÇu hÕt lµ ®éi ngò n«ng d©n s¶n xuÊt giái, ®Õn n¨m 2007 sè l−îng CBKN th−êng trùc ®· lµ 5 ng−êi víi 4 ng−êi tr×nh ®é ®¹i häc vµ 1 tr×nh ®é trung cÊp víi 5 chuyªn ngµnh kh¸c nhau: Trång trät, ch¨n nu«i, l©m nghiÖp, kinh tÕ, kÕ to¸n hç trî nhau trong c«ng t¸c khuyÕn n«ng. Cho ®Õn nay cã thÓ nãi ®éi ngò CBKN cña huyÖn ®· t−¬ng ®èi hoµn thiÖn vµ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vµ nhiÖm vô cña s¶n xuÊt ®Ò ra. §éi ngò CBKN c¬ së cho ®Õn nay còng ®−îc thay thÕ toµn bé b»ng ®éi ngò CBKN cã chuyªn m«n nghiÖp vô, tr×nh ®é tõ trung cÊp trë lªn víi tæng sè 27 CBKN c¬ së trªn 30 x·, thÞ trÊn. Trong ®ã 22 ng−êi tr×nh ®é ®¹i häc chiÕm 81,48%, 2 ng−êi cao ®¼ng chiÕm 7,41%, 3 ng−êi trung cÊp chiÕm 11,11%. Vµ 100% CBKN h−ëng l−¬ng hîp ®ång dµi h¹n. Chuyªn ngµnh ®µo t¹o cña CBKN c¬ së Lôc Ng¹n hiÖn nay chñ yÕu lµ trång trät vµ l©m nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c nh−ng kh«ng nhiÒu. §©y còng cã thÓ coi lµ mét thÕ m¹nh nÕu nh− lùc l−îng nµy ho¹t ®éng tèt, v× trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña huyÖn Lôc Ng¹n c©y v¶i ®−îc coi lµ c©y mòi nhän cña huyÖn, ng−êi d©n rÊt cÇn sù t− vÊn vÒ KHKT tõ nh÷ng ng−êi cã chuyªn m«n chuyªn s©u vÒ trång trät (NguyÔn Minh Ch©u, 2006) [2]. Nh−ng trªn thùc tÕ ®éi ngò CBKN c¬ së ho¹t

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

43

®éng vÉn ch−a thùc sù hiÖu qu¶, vÉn cßn Ø l¹i qu¸ nhiÒu vµo chØ ®¹o, ph©n c«ng cña cÊp trªn. Mét sè ng−êi kh«ng x¸c ®Þnh g¾n bã l©u dµi víi c«ng viÖc mµ m×nh ®ang lµm. Hä vÉn tiÕp tôc t×m kiÕn c¬ héi ®i lµm cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty hoÆc chuyÓn lµm c«ng t¸c kh¸c. Bëi v× ®êi sèng kinh tÕ cña CBKN x· cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ kinh tÕ mµ nguån kinh phÝ cho ho¹t ®éng khuyÕn n«ng c¬ së lµ qu¸ thÊp (80.000 ®/1 buæi tËp huÊn, 45.00090.000 ®/1 th¸ng phô cÊp). B¶ng 4.4. Nguån nh©n lùc cña Tr¹m vµ ®éi ngò CBKN x· C¸n bé Tr¹m Tr×nh ®é

CBKN c¬ së

Sè l−îng

C¬ cÊu

Sè l−îng

C¬ cÊu

(ng−êi)

(%)

(ng−êi)

(%)

§¹i häc

4

80,00

22

81,48

Cao ®¼ng

0

0,00

2

7,41

Trung cÊp

1

20,00

3

11,11

Tæng sè

5

100,00

27

100,00

Nguån: Sè liÖu cña Tr¹m khuyÕn n«ng, 2008 CBKN c¬ së vµ c¸n bé Tr¹m lµ lùc l−îng h−íng dÉn kü thuËt s¶n xuÊt vµ th−êng xuyªn lµm viÖc víi bµ con n«ng d©n. Do ®ã ®Ó c«ng t¸c khuyÕn n«ng thùc sù cã hiÖu qu¶ cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p t¨ng c−êng vµ cñng cè h¬n n÷a m¹ng l−íi khuyÕn n«ng c¬ së, n©ng cao møc phô cÊp cho hä vµ cÇn cã mét CBKN ®−îc ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ khuyÕn n«ng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n lµm viÖc t¹i Tr¹m. 4.2.4. Néi dung ho¹t ®én khuyÕn n«ng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt v¶i thiÒu cña huyÖn Lôc Ng¹n Víi chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña m×nh ho¹t ®éng cña Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu tËp trung vµo c¸c ho¹t ®éng chÝnh lµ: - Th«ng tin tuyªn truyÒn, khuyÕn c¸o. - §µo t¹o, tËp huÊn. - X©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn. - Tham quan, héi th¶o. - ChØ ®¹o s¶n xuÊt.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

44

Nh»m hç trî ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu trªn ®¹i bµn, ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña huyÖn vÉn chñ yÕu lµ më c¸c buæi tËp huÊn. Vµi n¨m trë l¹i ®©y th× ho¹t ®éng x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn vµ tham quan, héi th¶o còng ®−îc tr¹m b¾t ®Çu chó träng vµ b−íc ®Çu cho kÕt qu¶ tèt, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi d©n trång v¶i ®−îc tËn m¾t chøng kiÕn, trùc tiÕp tham gia x©y dùng c¸c m« h×nh tr×nh diÔn vµ trao ®æi kinh nghiÖp ch¨m sãc v¶i gãp phÇn n©ng cao kü n¨ng vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt cho n«ng d©n. Bªn c¹nh ®ã Tr¹m cßn th«ng qua th«ng tin tuyªn truyÒn ®Ó cung cÊp kiÕn thøc s¶n xuÊt ®Õn ng−êi trång v¶i, tuyªn truyÒn nh÷ng chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n−íc, còng nh− nh÷ng khuyÕn c¸o vÒ t×nh h×nh s©u bÖnh, th«ng tin thÞ tr−êng v¶i thiÒu... §ång thêi Tr¹m tæ chøc c«ng t¸c chØ ®¹o s¶n xuÊt v¶i thiÒu vµ trªn lÜnh vùc trång trät chung. Cã thÓ thÊy r»ng ho¹t ®éng cña Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n lµ kh¸ phong phó vµ ®a d¹ng. Nã ®· vµ ®ang gãp phÇn tÝch cùc vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn huyÖn nãi chung vµ ph¸t triÓn v¶i thiÒu nãi riªng. Tuy vËy ®Ó lµm tèt h¬n n÷a c«ng t¸c khuyÕn n«ng Tr¹m cÇn tËp trung vµo hç trî th«ng tin vÒ thÞ tr−êng s¶n xuÊt, ®Çu ra cho s¶n phÈm v¶i khi mµ s¶n l−îng v¶i ngµy cµng t¨ng lªn, ®¸p øng ®Çy ®ñ h¬n n÷a nhu cÇu cña ng−êi d©n. 4.2.5.. C¸c ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng ®−îc ¸p dông trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt v¶i thiÒu trªn ®Þa bµn huyÖn Lôc Ng¹n Khi lµm viÖc víi c©y v¶i Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n ®· sö dông nhiÒu ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng dùa trªn c¸c ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n nh−: * Ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc c¸ nh©n: Víi ph−¬ng ph¸p nµy chñ yÕu lµ CBKN tæ chøc c¸c buæi ®Õn th¨m c¸c hé gia ®×nh s¶n xuÊt v¶i ®iÓn h×nh hoÆc tham gia vµo c¸c m« h×nh tr×nh diÔn hay c¸c dù ¸n v¶i... Nh−ng ph−¬ng ph¸p nµy cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n sö dông kh«ng nhiÒu. * Ph−¬ng ph¸p nhãm: Lµ ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng ®−îc Tr¹m sö dông phæ biÕn kh«ng chØ trong lÜnh vùc khuyÕn n«ng v¶i thiÒu mµ trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c, v× ph−¬ng ph¸p nµy kh¾c phôc ®−îc phÇn lín nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p c¸ nh©n vµ nã cßn tiÕt kiÖm ®−îc c¶ c«ng søc vµ tiÒn b¹c trong khi nguån kinh phÝ cho ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cßn h¹n chÕ.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

45

* Ph−¬ng ph¸p sö dông ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng: Cïng víi viÖc sö dông ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc nhãm lµ tæ chøc c¸c buæi tËp huÊn... Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n kÕt hîp víi c¸c c¬ quan b¸o, ®µi... lµm c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng phæ biÕn kiÕn thøc KHKT vÒ c©y v¶i cho ng−êi trång v¶i. Nhê ph−¬ng ph¸p nµy ®· hç trî cho c¸c ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng c¸ nh©n còng nh− ph−¬ng ph¸p nhãm ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao h¬n. 4.4. KÕt qu¶ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n 4.4.1. C«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn Ho¹t ®éng th«ng tin tuyªn truyÒn lu«n kh¼ng ®Þnh ®−îc vai trß hÕt søc quan träng cña m×nh trong c«ng t¸c khuyÕn n«ng nãi riªng vµ ho¹t ®éng th«ng tin nãi chung, bëi nã truyÒn ®¹t ®−îc tíi nhiÒu ®èi t−îng víi chi phÝ thÊp, dÔ thùc hiÖn nªn ®−îc sö dông rÊt phæ biÕn hiÖn nay. Trong ®iÒu kiÖn c¸c líp tËp huÊn, c¸c buæi héi th¶o… ch−a thÓ ®¸p øng ®−îc hÕt nhu cÇu vÒ th«ng tin th× c«ng t¸c nµy thùc sù gi¶i quyÕt phÇn nµo vÊn ®Ò ®ã cho ng−êi d©n trång v¶i Lôc Ng¹n. Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n phèi kÕt hîp víi §µi truyÒn thanh truyÒn h×nh huyÖn, tØnh th−êng kú 1 - 2 th¸ng 1 lÇn theo thêi kú ch¨m sãc vµ tïy thuéc vµo diÔn biÕn thêi tiÕt ¶nh h−ëng ®Õn c©y v¶i ®Ó cã khuyÕn c¸o. Chñ yÕu lµ phæ biÕn kü thuËt ch¨m sãc v¶i, còng nh− ®−a tin vµ c¸c biÖn ph¸p phßng chèng s©u bÖnh h¹i v¶i trªn ®Þa bµn huyÖn. VÒ sè lÇn ®−a tin lµ cã biÕn ®éng kh«ng lín, trung b×nh t¨ng qua c¸c n¨m lµ 15,56%. B¶ng 4.5. KÕt qu¶ th«ng tin tuyªn truyÒn khuyÕn n«ng vÒ c©y v¶i qua 3 n¨m 2005 - 2007 ChØ tiªu

§VT

§µi PT-TH ®−a tin Tê r¬i, tê b−ím, tê gÊp, tµi liÖu tËp huÊn…

LÇn Tê

2005 9 2.500

N¨m 2006 10 2.700

Ghi chó: §VT: §¬n vÞ tÝnh PT-TH: Ph¸t thanh truyÒn h×nh Nguån: Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n,2008.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

2007 12 3.000

46

Tr¹m còng tiÕn hµnh ph¸t nhiÒu tê r¬i, tê gÊp, vµ nhiÒu tµi liÖu kü thuËt nh»m hç trî kiÕn thøc kü thuËt cho ng−êi trång v¶i. N¨m 2007, Tr¹m ph¸t ®−îc kho¶ng 3000 tµi liÖu c¸c lo¹i liªn quan tíi c©y v¶i vµ sè l−îng tµi liÖu ph¸t ra còng t¨ng dÇn qua tõng n¨m, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 14%. Ngoµi ra, Tr¹m cßn cã c¸c bµi viÕt, tin bµi vÒ KHKT vµ khuyÕn c¸o cho ng−êi trång v¶i trªn c¸c b¸o nh−: Th«ng tin thÞ tr−êng, S¶n xuÊt vµ ThÞ tr−êng, B¸o B¾c Giang, T¹p chÝ KhuyÕn n«ng… Qua ®iÒu tra 100 hé d©n trång v¶i ë 2 x· Quý S¬n vµ Biªn S¬n cã tíi 75 hé th−êng xuyªn theo dâi c¸c th«ng tin khuyÕn n«ng vÒ c©y v¶i v× hä cho r»ng c¸c th«ng tin rÊt bæ Ých vµ hä cÇn tiÕp thu, ¸p dông vµo s¶n xuÊt. Vµ cã 25 hé kh«ng th−êng xuyªn theo dâi c¸c th«ng tin nµy v× nh÷ng hé nµy cßn tham gia ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp nªn kh«ng cã nhiÒu thêi gian theo dâi c¸c th«ng tin nµy mÆc dï vËy hä vÉn ®¸nh gi¸ rÊt cao c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn khuyÕn n«ng. B¶ng 4.6. KÕt qu¶ ®iÒu tra hé n«ng d©n vÒ c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ c©y v¶i Quý S¬n

Biªn S¬n

(n = 50)

(n =50)

DiÔn gi¶i

1. Sè hé th−êng xuyªn theo dâi TTKN 2. Sè hé kh«ng th−êng xuyªn theo dâi TTKN 3. Sè hé ch−a bao giê theo dâi TTKN

Tæng

SL

CC

SL

CC

SL

CC

(hé)

(%)

(hé)

(%)

(hé)

(%)

42

84,00

33

66,00

75

75,00

8

16,00

17

34,00

25

25,00

0

0,00

0

0,00

0

0,00

Ghi chó: SL: Sè l−îng CC: C¬ cÊu TTKN: Th«ng tin khuyÕn n«ng Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 2008.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

47

Hép 1: Kh«ng thÓ thiÕu th«ng tin Lµm v¶i b©y giê mµ kh«ng cã kü thuËt th× háng ¨n ngay, v¶i bÞ bÖnh mµ kh«ng dïng ®óng thuèc th× mÊt lu«n c¶ v−ên Êy chø, nhÊt lµ b©y giê v¶i xÊu chØ cã b¸n cho hµng sÊy th«i thÕ lµ mÊt lu«n nöa gi¸ ®Êy. Cø ®Õn thêi kú ch¨m sãc c¸c anh chÞ khuyÕn n«ng l¹i h−íng dÉn cho chóng t«i qua truyÒn h×nh huyÖn hoÆc göi v¨n b¶n vÒ th«n th«ng b¸o trªn loa truyÒn thanh. Nãi thËt chø, nghe ®¬n gi¶n vËy th«i nh−ng tèt l¾m, v× chóng t«i ®©u ph¶i ai còng ®−îc tham gia tÊt c¶ c¸c líp tËp huÊn, may ra ®−îc 1 n¨m 1 lÇn. ThÕ th× kh«ng ®ñ. Chóng t«i ph¶i tù ®i t×m nh÷ng th«ng tin trªn ®µi, b¸o, råi c¸c tµi liÖu ®−îc ph¸t gi÷ l¹i, chuyÓn cho nhau xem vµ lµm theo. Bæ Ých l¾m chÞ ¹! May mµ cã nã kh«ng th× chóng t«i kh«ng thÓ lµm ®−îc v−ên v¶i ®Ñp nh− thÕ. Bµ Mai ThÞ Thµnh, th«n T− Hai, x· Quý S¬n. 4.4.2. C«ng t¸c ®µo t¹o, tËp huÊn B¸m s¸t chøc n¨ng, nhiÖm vô ®−îc giao vµ nhu cÇu ®µo t¹o cña ng−êi trång v¶i, trong nh÷ng n¨m qua Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n ®· phèi hîp víi phßng n«ng nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ trong x·... më nhiÒu líp tËp huÊn cho ng−êi d©n vÒ kü thuËt ch¨m sãc v¶i, phßng trõ s©u bÖnh... KÕt qu¶ tËp huÊn cña Tr¹m vÒ v¶i thiÒu ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 4.8: B¶ng 4.7. KÕt qu¶ ®µo t¹o, tËp huÊn v¶i thiÒu qua 3 n¨m 2005 - 2007 ChØ tiªu

So s¸nh

N¨m

§VT

(%)

2005

2006

2007

06/05

07/06

BQ

Líp

52

56

65

107,69

116,07

131,43

2. Tæng sè ng−êi tham gia

Ng−êi

3.120

3.360

3.900

116,09

107,69

111,89

3. BQ sè ng−êi tham gia/líp

Ng−êi

60

60

60

100,00

100,00

100,00

1. Tæng sè líp

Ghi chó: §VT: §¬n vÞ tÝnh BQ: B×nh qu©n Nguån: Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n, 2008.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

48

Qua b¶ng 4.8 ta thÓ nhËn thÊy sè l−îng c¸c líp tËp huÊn qua 3 n¨m cã xu h−íng t¨ng lªn, n¨m 2005 lµ 52 líp, n¨m 2006 lµ 56 líp vµ n¨m 2007 lµ 65 líp, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 11,88%. Sè ng−êi/líp tËp huÊn lµ 60 ng−êi nªn víi sè l−îng líp nh− vËy còng míi chi ®¸p øng ®−îc cho 3.900 l−ît ng−êi, cßn rÊt nhiÒu hé d©n ch−a tõng ®−îc tham gia tËp huÊn v¶i thiÒu bao giê. Gi¶ng viªn tham gia tËp huÊn, ®µo t¹o th−êng lµ c¸n bé Tr¹m hoÆc còng cã nh÷ng líp gi¶ng viªn lµ c¸n bé cña TTKN tØnh, c¸n bé c¸c doanh nghiÖp, hoÆc gi¶ng viªn cña c¸c tr−êng chuyªn ngµnh n«ng nghiÖp… Qua ®iÒu tra 100 hé d©n ë 2 x· th× cã 68 hé (ChiÕm 68,00%) ®· ®−îc tham gia c¸c líp tËp huÊn vÒ v¶i, 32 hé (ChiÕm 32,00%) ch−a ®−îc tham gia tËp huÊn vÒ v¶i bao giê. Quý S¬n ®−îc coi lµ mét x· cã c«ng t¸c khuyÕn n«ng m¹nh cña huyÖn, nh−ng qua ®iÒu tra cßn tíi 10/50 hé ch−a ®−îc tham gia tËp huÊn vÒ c©y v¶i. Vµ tÊt c¶ c¸c hé nµy ®Òu mong muèn sÏ ®−îc tham gia c¸c líp tËp huÊn nµy. Lý do vÉn cßn nhiÒu hé ch−a tham gia tËp huÊn vÒ v¶i nh− vËy lµ v× do ®Þa bµn réng vµ kinh phÝ cho ho¹t ®éng cã giíi h¹n ph¶i ph©n bæ ®Òu cho nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c nhau nªn mçi n¨m mçi x· chØ cã thÓ tæ chøc ®−îc 1 - 3 líp vÒ v¶i ë c¸c th«n kh¸c nhau. Mçi líp còng chØ cã 60 hé tham gia mµ mçi th«n Ýt nhÊt ®· h¬n 100 hé d©n nªn cã thÓ cã ng−êi ch−a ®−îc tham gia tËp huÊn vÒ v¶i bao giê. B¶ng 4.8. KÕt qu¶ ®iÒu tra hé vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o, tËp huÊn vÒ v¶i

DiÔn gi¶i

Quý S¬n

Biªn S¬n

Tæng

(n = 50)

(n = 50)

(n = 100)

SL

CC

SL

CC

SL

CC

(Hé)

(%)

(Hé)

(%)

(Hé)

(%)

1. Sè hé ®−îc tham gia

40

80,00

28

56,00

68

68,00

2. Sè hé ch−a ®−îc tham gia

10

20,00

22

44,00

32

32,00

Ghi chó: SL: Sè l−îng CC: C¬ cÊu Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 2008.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

49

Trong sè 68 hé ®−îc tham gia tËp huÊn vÒ v¶i ë 2 x· Quý S¬n vµ Biªn S¬n cã 45 hé (ChiÕm 66,18%) cho r»ng tham gia tËp huÊn vµ ¸p dông thÊy cã hiÖu qu¶ thùc sù cã ý nghÜa, hä còng kh¼ng ®Þnh “ khi cßn manh móm th× sao còng ®−îc, nh−ng ®· xuÊt ®¹i trµ, qui m« lín th× kh«ng thÓ thiÕu kü thuËt”. Cã 6 hé tham gia nh−ng do gÆp ph¶i thêi tiÕt bÊt thuËn nªn kÕt qu¶ hä ¸p dông kh«ng ®−îc nh− mong ®îi. Vµ cã 17 hé cã ý kiÕn kh¸c, ®a phÇn nh÷ng hé nµy cho r»ng "lý thuyÕt vµ thùc hµnh kh¸c nhau, kh«ng ph¶i lóc nµo ¸p dông còng cho kÕt tèt, mçi n¨m mét kh¸c nªn kh«ng thÓ kh¼ng ®Þnh lµ tèt hay xÊu". Vµ kh«ng cã hé nµo tham gia mµ kh«ng ¸p dông. B¶ng 4.9. ý kiÕn cña c¸c hé n«ng d©n sau khi tham gia tËp huÊn vÒ v¶i

DiÔn gi¶i

Quý S¬n (n = 40)

Biªn S¬n (n = 28)

Tæng

SL

CC

SL

CC

SL

CC

(Hé)

(%)

(Hé)

(%)

(Hé)

(%)

1. Sè hé tham gia vµ ¸p dông thÊy kÕt qu¶ thùc sù cã ý nghÜa

29

72,50

16

57,14

45

66,18

2. Sè hé tham gia vµ ¸p dông nh−ng kh«ng hiÖu qu¶

3

7,50

3

10,71

6

8,82

3. Sè hé tham gia tËp huÊn nh−ng kh«ng ¸p dông

0

0,00

0

0,00

0

0,00

4. ý kiÕn kh¸c

8

20,00

9

32,14

17

25,00

Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 2008. Hép 2: TËp huÊn cÇn l¾m chø ! TËp huÊn cÇn l¾m chø! Tr−íc ®©y khi ch−a ®−îc tËp huÊn kü thuËt vÒ trång v¶i, gia ®×nh t«i bµ con ë ®©y ®©u biÕt tØa cµnh cho c©y ®ì ph¶i nu«i nhiÒu cµnh mµ l¹i Ýt bÞ s©u bÖnh hay lµm thÕ nµo cho c©y ®Ëu qu¶... May nhê ®−îc tham gia c¸c líp tËp huÊn do Tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn tæ chøc míi biÕt tr−íc ®©y m×nh cæ hñ thÕ nµo. Nh−ng sè líp tËp huÊn cho chóng t«i cßn Ýt qu¸. Chóng t«i mong r»ng khuyÕn n«ng sÏ tæ chøc cho ng−êi trång v¶i chóng t«i ®−îc tham gia nhiÒu h¬n. Bµ NguyÔn ThÞ G¸i, th«n Sßi, x· Biªn S¬n

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

50

TËp huÊn lµ mét néi dung quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®−îc, nh−ng ®Ó ho¹t ®éng tËp huÊn cã ®−îc nh÷ng ¶nh h−ëng thùc sù cã ý nghÜa ®Õn s¶n xuÊt v¶i cña hé th× huyÖn cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng tËp huÊn kh«ng chØ vÒ mÆt l−îng mµ c¶ vÒ mÆt chÊt. Tr¹m cÇn kÕt hîp víi c¸c c¬ quan, ®oµn thÓ nh−: Héi n«ng d©n, héi Phô n÷,… mét c¸ch chÆt chÏ th«ng qua ®ã n¾m b¾t ®−îc nh÷ng khã kh¨n cña ng−êi trång v¶i còng nh− nhu cÇu cña hä ®Ó tæ chøc tËp huÊn. Còng cã thÓ th«ng qua c¸c héi nµy ®Ó ®−a kiÕn thøc KHKT vÒ c©y v¶i tíi nh÷ng ng−êi kh«ng cã ®iÒu kiÖn tham gia c¸c líp tËp huÊn. Trong tËp huÊn cÇn g¾n lý thuyÕt víi thùc hµnh, cÇn cã sù trao ®æi th«ng tin hai chiÒu gi÷a c¸n bé tËp huÊn vµ ng−êi trång v¶i. 4.4.3. C«ng t¸c x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn NÕu nh− c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn, tËp huÊn, tham quan héi th¶o mang tÝnh chÊt lý thuyÕt th× x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn l¹i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n«ng d©n ¸p dông nh÷ng lý thuyÕt ®ã vµo thùc tÕ s¶n xuÊt. Qua ®ã n«ng d©n míi thÊy ®−îc tÝnh −u viÖt cña mét c¸ch lµm ¨n míi, mét kü thuËt míi lµm c¬ së thuyÕt phôc n«ng d©n lµm theo. NhËn thøc ®−îc tÇm quan träng nµy, Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n còng kh¸ chó träng ®Õn viÖc x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn. Nh−ng v× c©y v¶i lµ c©y ¨n qu¶ l©u n¨m ®Ó x©y dùng ®−îc mét lo¹i m« h×nh ph¶i mÊt thêi gian l©u nªn trong nh÷ng n¨m qua tr¹m chØ x©y dùng ®−îc 2 lo¹i m« h×nh lµ: M« h×nh ghÐp c¶i t¹o v¶i thiÒu thùc hiÖn ë 8 x· víi diÖn tÝch 18,6 ha, vµ m« h×nh phßng trõ s©u bÖnh trªn v¶i ë 4 x· víi diÖn tÝch 40 ha. C¸c m« h×nh nµy ®Òu ®ang ë giai ®o¹n ®Çu thùc hiÖn nªn kÕt qu¶ ch−a ®¸nh gi¸ ®−îc nhiÒu, nh×n chung b−íc ®Çu cho kÕt qu¶ tèt. Vµ hiÖn nay Tr¹m ®ang phèi hîp víi tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp 1 Hµ Néi x©y dùng m« h×nh vÒ v¶i an toµn (GAP) t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu hé n«ng d©n ®−îc tham gia vµo c¸c m« h×nh nµy. B¶ng 4.10. KÕt qu¶ x©y dùng m« h×nh s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn qua 3 n¨m 2005 - 2007 Lo¹i m« h×nh 1. MH ghÐp c¶i t¹o v¶i thiÒu 2. MH phßng trõ s©u bÖnh Tæng

DiÖn tÝch ¸p dông (ha) 18,6

§Þa ®iÓm (X·) Quý S¬n, Mü An, Biªn S¬n, Thanh H¶i, ...

40

Hång Giang, Trï Hùu, Quý S¬n, Gi¸p S¬n

58,6

Ghi chó: MH: M« h×nh. Nguån: Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n, 2008.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

51

B¶ng 4.11. KÕt qu¶ ®iÒu tra hé vÒ c«ng t¸c x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn vÒ v¶i Quý s¬n DiÔn gi¶i

Biªn s¬n

Tæng

SL

CC

SL

CC

SL

CC

(Hé)

(%)

(Hé)

(%)

(Hé)

(%)

1. Sè hé ®−îc tham quan m« h×nh

5

10,00

2

4,00

7

7,00

2. Sè hé ®−îc tham gia x©y dùng MH

3

2,00

0

0,00

3

3,00

30

60,00

30

60,00

60

60,00

3. Sè hé cã nhu cÇu tham quan hoÆc tham gia x©y dùng MH

Ghi chó:

SL: Sè l−îng CC: C¬ cÊu MH: M« h×nh Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 2008. Qua b¶ng 4.11 cho thÊy sè hé ®−îc tham gia trùc tiÕp x©y dùng m« h×nh vµ sè hé ®−îc tham quan c¸c m« h×nh vÒ v¶i cßn qu¸ Ýt so víi sè hé cã nhu cÇu ®−îc tham gia x©y dùng vµ ®−îc tham quan c¸c m« h×nh. 60% sè hé ®iÒu tra cã nhu cÇu tham quan hoÆc ®−îc tham gia vµo x©y dùng m« h×nh, trong khi ®ã míi chØ cã 7/100 hé (7%) ®−îc tham quan vµ 3/100 hé ®−îc tham gia m« h×nh. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ Tr¹m khuyÕn n«ng ph¶i cè g¾ng rÊt nhiÒu ®Ó tháa m·n ®−îc nhu cÇu cña ng−êi d©n trång v¶i hiÖn nay, ®Ó hä cã c¬ héi tiÕp cËn thùc tÕ víi KHKT. B¶ng 4.12. §¸nh gi¸ cña n«ng d©n vÒ hiÖu qu¶ cña m« h×nh tr×nh diÔn vÒ v¶i thiÒu §VT: %. §¸nh gi¸

Quý s¬n

Biªn s¬n

Tæng

1. Cã tÝnh thuyÕt phôc

50,00

50,00

50,00

2. Ýt cã tÝnh thuyÕt phôc

12,50

0,00

10,00

3.Kh«ng cã tÝnh thuyÕt phôc

0,00

0,00

0,00

4. ý kiÕn kh¸c

37,50

50,00

40,00

Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 2008.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

52

Cã tíi 50% sè hé ®iÒu tra ®¸nh gi¸ cao c¸c m« h×nh tr×nh diÔn vÒ v¶i thiÒu ®· ®−îc x©y dùng hoÆc ®−îc tham quan, chØ cã 10% hé ë x· Quý S¬n cho r»ng c¸c m« h×nh nµy vÉn ch−a thuyÕt phôc ®−îc hä. Vµ cã 40% hé l¹i cã ý kiÕn kh¸c. Tuy r»ng nh÷ng n¨m qua Lôc Ng¹n ch−a x©y dùng ®−îc nhiÒu m« h×nh vÒ v¶i nh−ng víi nh÷ng m« h×nh mµ Tr¹m ®· x©y dùng hÇu hÕt ®−îc ng−êi d©n ®¸nh gi¸ cao. Hép 3: ý kiÕn hé vÒ m« h×nh tr×nh diÔn ë ®Þa ph−¬ng chóng t«i th× m« h×nh tr×nh diÔn vÒ v¶i kh«ng nhiÒu nh− c¸c lo¹i c©y, con kh¸c. Gia ®×nh t«i còng míi chØ ®−îc tham quan mét m« h×nh vÒ v¶i lµ m« h×nh phßng trõ s©u bÖnh h¹i v¶i. Nh−ng ®©y kh«ng ph¶i lµ do Tr¹m khuyÕn n«ng tæ chøc cho chóng t«i ®i ®©u mµ nhµ t«i nghe tin nªn tù m×nh ®i t×m hiÓu, thÊy hay vÒ lµm theo thÊy còng hiÖu qu¶. Mäi n¨m víi v−ên v¶i gÇn 2 mÉu nµy nhµ tèi cø ph¶i chi tíi 2 - 3 triÖu tiÒn thuèc s©u ®Êy, nh−ng n¨m võa råi hÕt cã h¬n 1 triÖu th«i nh−ng vÉn hiÖu qu¶, ®ì c«ng phun thuèc, gi¶m chi phÝ còng ®ì h¹i ng−êi. Mµ kh«ng chØ nhµ t«i lµm theo ®©u, trong lµng t«i còng nhiÒu nhµ lµm theo. M« h×nh hay vËy mµ sao khuyÕn n«ng m×nh kh«ng triÓn khai nhiÒu h¬n n÷a nhØ ?! ¤ng Lý V¨n Kh×n, th«n B¾c Hai, x· Quý S¬n 4.4.4. C«ng t¸c tham quan héi th¶o VÒ c«ng t¸c tham quan héi th¶o ®Çu bê trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y v¶i thiÒu th× Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n míi chØ tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o th«ng qua c¸c buæi häp d©n, c¸c buæi ®¸nh gi¸ m« h×nh tr×nh diÔn vÒ v¶i. Cßn viÖc tæ chøc chuyÕn tham quan c¸c m« h×nh s¶n xuÊt v¶i ë c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c cho hé trång v¶i gÇn nh− kh«ng cã trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Cô thÓ qua b¶ng 4.12 nh− sau:

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

53

B¶ng 4.13. KÕt qu¶ héi th¶o vÒ c©y v¶i qua 3 n¨m 2005 - 2007 ChØ tiªu

§VT

N¨m 2005

2006

2007

LÇn

9

8

10

2.Sè ng−êi tham gia

Ng−êi

810

560

700

3. BQ sè ng−êi/lÇn héi th¶o

Ng−êi

90

70

70

1.Sè lÇn héi th¶o

Nguån: Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n, 2008 Sè l−îng héi th¶o tæ chøc n¨m 2007 t¨ng h¬n 2 n¨m tr−íc nh−ng sè ng−êi l¹i gi¶m ®i ®ã lµ do sè ng−êi tham gia trong 1 lÇn héi th¶o gi¶m xuèng tõ 90 ng−êi /1 héi th¶o xuèng 70 ng−êi. Nh×n nhËn vÒ nh÷ng khã kh¨n cña vÊn ®Ò nµy cã thÓ thÊy ®ã chÝnh lµ thiÕu kinh phÝ tæ chøc héi th¶o, viÖc lùa chän ®Þa ®iÓm héi th¶o, néi dung héi th¶o còng ®ang lµ khã kh¨n bëi ho¹t ®éng khuyÕn n«ng míi ®i vµo chuyªn s©u, c¸c m« h×nh vÒ v¶i míi ®−îc thùc hiÖn trong thêi gian ng¾n nªn ch−a kh¼ng ®Þnh ®−îc hiÖu qu¶ nªn ch−a tæ chøc ®−îc nhiÒu héi th¶o. Do vËy ®Ó tæ chøc ®−îc nhiÒu cuéc héi th¶o h¬n n÷a cho ng−êi trång v¶i Tr¹m khuyÕn n«ng cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p vµ b−íc ®i thÝch hîp ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c khuyÕn n«ng Tr¹m kh«ng chØ trong lÜnh vùc c©y v¶i mµ trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c cña n«ng nghiÖp. 4.5. T¸c ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®Õn s¶n xuÊt v¶i thiÒu trªn ®Þa bµn huyÖn Lôc Ng¹n 4.5.1. ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt v¶i thiÒu cña huyÖn Tõ khi ®−îc thµnh lËp Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n ®· gÆt h¸i ®−îc nhiÒu thµnh c«ng, kh¼ng ®Þnh ®−îc vai trß quan träng cña m×nh trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n cña huyÖn miÒn nói tØnh B¾c Giang víi c©y n«ng nghiÖp mòi nhän v¶i thiÒu. Hµng n¨m Tr¹m tæ chøc nhiÒu buæi tËp huÊn, héi th¶o täa ®µm, x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn vÒ v¶i cho hµng ngµn hé d©n trång v¶i tham gia. Nhê ®ã mµ s¶n l−îng vµ n¨ng suÊt v¶i kh«ng ngõng t¨ng lªn.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

54

Qua b¶ng 4.13 ta thÊy râ nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng v¶i thiÒu Lôc Ng¹n qua mét sè n¨m. MÆc dï diÖn tÝch trång v¶i cña huyÖn trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y cã xu h−íng gi¶m ®i, nh−ng vÒ s¶n l−îng vµ n¨ng suÊt l¹i t¨ng lªn, ®ã lµ do cã sù hç trî vÒ kü thuËt cña khuyÕn n«ng cho ng−êi trång v¶i. N¨m 2006 s¶n l−îng v¶i cña c¶ huyÖn lµ 54.820 tÊn, sang n¨m 2007 lµ 114.059, t¨ng h¬n gÊp ®«i, kÐo theo n¨ng suÊt còng t¨ng ®¸ng kÓ. N¨ng suÊt chung n¨m 2007 lµ 6,06 tÊn/ha, x· Quý S¬n lµ 4,35 tÊn/ha, x· Biªn S¬n lµ 3,63 tÊn/ha. Trªn thùc tÕ s¶n phÈm v¶i kh«ng chØ t¨ng lªn vÒ n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng mµ cßn t¨ng lªn c¶ vÒ mÉu m· vµ chÊt l−îng, thêi vô cña c©y v¶i còng ®−îc kÐo dµi ra nh»m gi¶m bít søc Ðp thu ho¹ch vµ tiªu thô cïng lóc. Cã ®−îc thµnh qu¶ nµy th× c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®ãng vai trß quan träng. §ã còng lµ lý do ng−êi d©n trång v¶i Lôc Ng¹n lu«n cã mong muèn ®−îc tham gia c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng nhiÒu h¬n n÷a. Tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn kh«ng chØ chuyÓn giao KHKT mµ cßn chØ ®¹o ng−êi d©n thùc hiÖn theo c¸c chÝnh s¸ch vÒ v¶i mµ UBND ®· phª duyÖt vÒ v¶i thiÒu ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ng−êi d©n trång vµ ph¸ mét c¸ch å ¹t. B¶ng 4.14. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng v¶i thiÒu qua mét sè n¨m DiÖn tÝch

DiÖn tÝch cho thu ho¹ch

S¶n l−îng

N¨ng suÊt

(ha)

(ha)

(TÊn)

(tÊn/ha)

2000

2006

2007

2000

2006

2007

2000

Tæng

14.322

18.815

18.815

10.660

15.400

18.810 33.410

Quý S¬n

1.058

1.592

1.539

967

1.480

1.481

Biªn S¬n

760

938

931

632

905

906

2006

2007

2000

2006

2007

54.820 114.059

3,13

3,55

6,06

2.660

4.939

6.438

2,75

3,34

4,35

1.687

2.938

3.294

2,67

3,25

3,63

Nguån: Niªn gi¸m thèng kª Lôc Ng¹n 2006, 2007. Trong nh÷ng n¨m qua khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n còng gãp phÇn vµo viÖc thóc ®Èy thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm b»ng viÖc ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch −u ®·i ®èi víi ng−êi bu«n b¸n v¶i trªn ®Þa bµn huyÖn, lµm viÖc víi c¸c c«ng ty chÕ biÕn xuÊt khÈu v¶i tiªu thô s¶n phÈm cho ng−êi d©n... C«ng t¸c nµy cña khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n còng ®· ®¹t ®−îc mét sè kÕt qu¶. Nh−ng do thêi gian cã h¹n vµ nh÷ng thèng kª ch−a ®Çy ®ñ nªn ®Ò tµi kh«ng ®i s©u nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc nµy. 4.5.2. ¶nh h−ëng gi¸n tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

55

§èi víi c¶ 2 x· Quý S¬n vµ Biªn S¬n yÕu tè quan träng gióp c¸c hé gia ®×nh t¨ng thu nhËp tõ c©y v¶i lµ n¨ng suÊt c©y trång t¨ng lªn do ¸p dông KHKT míi vµo s¶n xuÊt tõ viÖc ®−îc tham gia vµo c¸c líp tËp huÊn, häc hái mét sè m« h×nh ®· cã kÕt qu¶ tèt. Bªn c¹nh ®ã còng lµ viÖc më réng thªm diÖn tÝch vµ trång thªm mét sè gièng v¶i míi. Vµ kh«ng cã hé ga ®×nh nµo nãi tíi viÖc t¨ng thu nhËp tõ v¶i lµ do gi¸ t¨ng lªn. B¶ng 4.15. Nh÷ng yÕu tè quan träng gióp hé gia ®×nh n©ng cao thu nhËp tõ s¶n xuÊt v¶i thiÒu §VT: % YÕu tè

Quý s¬n 40,00 14,00 90,00 0,00 86,00

T¨ng diÖn tÝch Trång gièng míi N¨ng suÊt t¨ng Gi¸ t¨ng ¸p dông kü thuËt míi

Biªn S¬n 56,00 12,00 84,00 0,00 78,00

Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 2008. §Ó ®¸nh gi¸ c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®· ¶nh ®Õn c¸c hé d©n trång v¶i nh− thÕ nµo, hä ®−îc lîi g× tõ viÖc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng thóc ®Èy ph¸t triÓn v¶i thiÒu. T«i ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra 100 hé d©n ë 2 x· Quý S¬n vµ Biªn S¬n. kÕt qu¶ ®iÒu tra nh− sau: B¶ng 4.16. §¸nh gi¸ cña n«ng d©n vÒ møc sèng cña hé gia ®×nh so víi thêi kú tr−íc 2003

Møc so s¸nh Kh¸ h¬n tr−íc Gièng nhau KÐm h¬n

Quý S¬n (n= 50) SL CC (Hé) (%) 42 84,00 8 16,00 0 0,00

Biªn S¬n (n = 50) SL CC (Hé) (%) 33 66,00 17 34,00 0 0,00

Tæng SL (Hé) 75 25 0

CC (%) 75,00 25,00 0,00

Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 2008 Qua sè liÖu ®iÒu tra cã thÓ thÊy phÇn lín c¸c hé gia ®×nh ®−îc pháng vÊn (75%) tù ®¸nh gi¸ møc sèng cña gia ®×nh m×nh trong thêi gian gÇn ®©y,

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

56

tÝnh ®Õn n¨m 2007, kh¸ h¬n so víi thêi kú tr−íc n¨m 2003, thêi kú ch−a thµnh lËp Tr¹m khuyÕn n«ng lôc Ng¹n. Khi hái c¸c hé nµy vÒ yÕu tè gióp kinh tÕ gia ®×nh tèt h¬n th× 100% hé ®Òu cho biÕt lµ nhê lµm kinh tÕ v−ên ®åi, ph¸t triÓn c©y v¶i. 25% sè hé ®iÒu tra ®¸nh gi¸ møc sèng cña gia ®×nh m×nh vÉn nh− tr−íc nh−ng kh«ng ®−a ra ®−îc lý do thÝch hîp. Trong nh÷ng n¨m qua Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n kh«ng chØ lµm nhiÖm vô chuyÓn giao KHKT míi tíi ng−êi d©n theo mét kªnh chÝnh lµ khuyÕn n«ng nhµ n−íc mµ Tr¹m cßn gióp ®ì c¸c th«n, x· thµnh lËp nhiÒu CLB khuyÕn n«ng, nhãm së thÝch nh−: CLB N«ng d©n Thanh Hïng (Trï Hùu), CLB N«ng d©n x· Quý S¬n, HTX Hång Xu©n (Hång Giang)... Th«ng qua c¸c CLB, nhãm héi nµy khuyÕn n«ng ®Õn ®−îc víi réng r·i ng−êi n«ng d©n h¬n v× hä tham gia tù nguyÖn vµ nh÷ng khã kh¨n vµ nhu cÇu cña hä còng dÔ dµng ®Õn víi CBKN h¬n th«ng qua c¸c nhãm tr−ëng. C¸c nhãm nµy sinh ho¹t theo ®Þnh kú 3 tuÇn mét lÇn ®· gióp ng−êi d©n trång v¶i cã thªm ®−îc nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc v¶i khi mµ khuyÕn n«ng nhµ n−íc kh«ng thÓ ®¸p øng ®−îc hÕt nhu cÇu. Qua ®©y lÇn n÷a ta thÊy ®−îc vai trß cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu Lôc Ng¹n. Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n cÇn cã nh÷ng ®Þnh h−íng, gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó kh¼ng ®Þnh ®óng vai trß cña m×nh.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

57

4.6. Ph©n tÝch SWOT: §iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi, th¸ch thøc cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n §iÓm m¹nh

§iÓm yÕu

- §éi ngò CBKN c¬ së cã kinh nghiÖm c«ng t¸c - Ho¹t ®éng cña ®éi ngò CBKN cßn kÐm (sè n¨m c«ng t¸c tõ 2 n¨m trë lªn), quen ®Þa bµn hiÖu qu¶. lµm viÖc. - C¬ cÊu khuyÕn n«ng c¬ së cßn thiÕu. - §−îc sù ñng hé cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµ - Cßn yÕu vÒ c«ng t¸c x©y dùng m« h×nh tr×nh nh©n d©n. diÔn vµ tham quan häc tËp. - Cã ®−îc sù hîp t¸c cña c¸c b¸o, ®µi ®Þa ph−¬ng. - Cã nguån kinh phÝ hç trî tõ tØnh, trung −¬ng ®Ó ho¹t ®éng hµng n¨m. - Mét sè CLB, nhãm së thÝch ®· ®i vµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ lµm cÇu nèi cho khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n. C¬ héi

- C¸c CLB cßn mang tÝnh tù ph¸t. - N¨ng lùc vÒ thÞ tr−êng CBKN cßn h¹n chÕ. - Nguån kinh phÝ ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ, chia ®Òu cho c¸c lÜnh vùc, ho¹t ®éng theo chØ tiªu.

Th¸ch thøc

- Hoµn thiÖn c¬ cÊu CBKN dùa vµo nghÞ ®Þnh - Mét sè CBKN cã n¨ng lùc sÏ chuyÓn c«ng 56/2005/N§-CP vÒ khuyÕn n«ng, khuyÕn ng− t¸c khi cã c¬ héi. nªu râ mçi x· cÇn cã mét CBKN. - Sù thÊt b¹i cña m« h×nh do yÕu tè kh¸ch - Cã nhiÒu chÝnh s¸ch −u ®·i cho ph¸t triÓn v¶i quan lµm gi¶m lßng tin cña ng−êi d©n. thiÒu cña huyÖn. - ThiÕu kinh phÝ ho¹t ®éng. - Cã thÓ phèi hîp thùc hiÖn c¸c m« h×nh khuyÕn n«ng c©y v¶i c¸c c«ng ty thuèc BVTV, ph©n bãn ®Ó t− vÊn vµ hç trî vËt t−… - Côc Së h÷u trÝ tuÖ ®ang nghiªn cøu cÊp chøng nhËn chØ dÉn ®Þa lý cho v¶I thiÒu Lôc Ng¹n, t¹o c¬ héi cho v¶i thiÒu Lôc Ng¹n lËp th−¬ng hiÖu, më réng thÞ tr−êng. - C¸c dù ¸n kÕt hîp víi khuyÕn n«ng trong ph¸t triÓn v¶i thiÒu cña huyÖn còng ®ang ®−îc quan t©m.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

58

4.7. §Þnh h−íng vµ gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n 4.7.1. §Þnh h−íng - TiÕp tôc cñng cè vµ hoµn thiÖn hÖ thèng khuyÕn n«ng tõ huyÖn ®Õn c¬ së, tõng b−íc n©ng cao n¨ng lùc cho CBKN tõ huyÖn ®Õn c¬ së, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò khuyÕn n«ng c¬ së, nh÷ng ng−êi lµm viÖc trùc tiÕp víi ng−êi d©n. - T¨ng c−êng vai trß cña CBKN c¬ s¬, tõ ®ã thóc ®Èy ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ho¹t ®éng khuyÕn n«ng t¹i c¸c x· cã hiÖu qu¶ h¬n. - Phèi hîp chÆt chÏ tæ chøc khuyÕn n«ng c©y v¶i víi c¸c c¬ quan, ®oµn thÓ, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c khuyÕn n«ng, lµm cho c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®i s©u, ®i s¸t h¬n trong viÖc ph¸t triÓn v¶i thiÒu trªn ®Þa bµn huyÖn. - T¨ng c−êng th«ng tin tuyªn truyÒn, ®µo t¹o, tËp huÊn, x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn vµ tham quan héi th¶o cho ng−êi d©n trång v¶i. - Phèi hîp víi c¸c ®Þa ph−¬ng x©y dùng thªm c¸c CLB khuyÕn n«ng, khuyÕn khÝch ng−êi d©n tham gia c¸c CLB. - Trang bÞ thªm kiÕn thøc vÒ c©y v¶i cho CBKN vµ chñ nhiÖm c¸c CLB khuyÕn n«ng vµ c¸c nhãm së thÝch. - Kh¼ng ®Þnh vai trß chØ ®¹o s¶n xuÊt. æn ®Þnh diÖn tÝch v¶i trªn ®Þa bµn huyÖn, x©y dùng vµ triÓn khai më réng diÖn tÝch v¶i an toµn, ghÐp c¶i t¹o v¶i… 4.7.2. Gi¶i ph¸p §Ó thùc hiÖn ®−îc c¸c ®Þnh h−íng trªn Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n cÇn cã gi¶i ph¸p thùc hiÖn cô thÓ. v Gi¶i ph¸p vÒ hÖ thèng tæ chøc: KhuyÕn n«ng Lôc Ng¹n cÇn cã mét sè thay ®æi sau: - C¬ cÊu thªm CBKN phô t¸ch vÊn ®Ò thÞ tr−êng: CBKN phô tr¸ch vÒ thÞ tr−êng lµ mét ®ßi hái cÇn thiÕt bëi thùc tÕ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng tªn ®Þa bµn huyÖn ®Òu gÆp ph¶i khã kh¨n kh«ng chØ víi c©y v¶i mµ víi n«ng nghiÖp nãi chung, ®ã lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Çu ra cho s¶n phÈm khi x©y dùng m« h×nh. Cã gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ®Çu ra khi ®ã c¸c m« h×nh míi ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ mang tÝnh thuyÕt phôc ®èi víi ®«ng ®¶o c¸c ®èi t−îng n«ng d©n vµ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng nh−îc ®iÓm ®· tån t¹i trong nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp ViÖt Nam nãi chung ®ã lµ ch−a quan t©m nhiÒu tíi

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

59

thÞ tr−êng vµ tiªu thô s¶n phÈm mÆc dï n«ng d©n cã nghÜ tíi chuyÖn b¸n nh− thÕ nµo. Tuy nhiªn, hä cßn ch−a suy nghÜ ®Õn viÖc x¸c ®Þnh cô thÓ vµ lËp kÕ ho¹ch tiªu thô c¸c s¶n phÈm mét c¸ch ch¾c ch¾n, nªn rÊt cÇn cã ng−êi chuyªn s©u vÒ vÊn ®Ò nµy. - CÇn x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý vµ hç trî ®èi víi c¸c nhãm n«ng d©n cïng së thÝch vµ c¸c CLB khuyÕn n«ng: G¾n tr¸ch nhiÖm cña ®éi ngò CBKN víi c«ng viÖc th−êng xuyªn b¸o c¸o t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c nhãm së thÝch, c¸c CLB khuyÕn n«ng. Ph¶n ¸nh nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c nhãm, CLB kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt th«ng qua c¸c buæi giao ban. Dùa vµo c¸c nhãm, CLB ®Ó t×m ®iÓm x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn vµ ®Þnh kú ph¸t tµi liÖu kü thuËt cho c¸c nhãm, CLB. §ång thêi Tr¹m khuyÕn n«ng cÇn tÝch cùc khuyÕn khÝch, vËn ®éng ng−êi d©n tÝch cùc tham gia vµ thµnh lËp thªm nhiÒu CLB khuyÕn n«ng, nhãm së thÝch, thùc hiÖn x· héi hãa c«ng t¸c khuyÕn n«ng. - T¨ng c−êng CBKN c¬ së cho 2 x· cßn thiÕu, ®ång thêi tæ chøc tËp huÊn, ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho c¸c CBKN c¬ së. - §æi míi chÕ ®é chÝnh s¸ch cho CBKN, t¨ng c−êng x©y dùng quü khuyÕn n«ng c¬ së, t¨ng møc phô cÊp cho CBKN c¬ së ®Ó hä h¨ng say, nhiÖt t×nh h¬n víi c«ng viÖc cña m×nh. v Gi¶i ph¸p vÒ ho¹t ®éng th«ng tin tuyªn truyÒn: §Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ trong tuyªn truyÒn néi dung th«ng tin cÇn ng¾n gän, dÔ hiÓu, dÔ nhí vµ ®óng thêi ®iÓm. Th«ng tin tuyªn truyÒn còng cÇn chó ý ®Õn tÝnh ®Þnh kú vµ cã lÞch cô thÓ ®Ó n«ng d©n cã nhu cÇu vµ quan t©m tíi néi dung tuyªn truyÒn sÏ n¾m b¾t ®−îc th«ng tin mét c¸ch chñ ®éng vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. Cã nh− vËy míi h¹n chÕ ®−îc t×nh tr¹ng n«ng d©n tiÕp nhËn th«ng tin mét c¸ch bÞ ®éng do bËn c«ng viÖc hoÆc do ch−a ®éng n·o mµy mß t×m hiÓu vÊn ®Ò. v Gi¶i ph¸p vÒ ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn: Tæ chøc th−êng xuyªn h¬n n÷a c¸c buæi tËp huÊn, ®Æc biÖt khuyÕn n«ng c¬ së ph¶i tæ chøc ®−îc c¸c buæi häp, sinh ho¹t céng ®ång t¹i c¸c th«n, xãm ®Ó trao ®æi kinh nghiÖm s¶n xuÊt. Néi dung tËp huÊn cÇn ng¾n gän, xóc tÝch, cô thÓ phï hîp víi tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt, cã nh− vËy ng−êi d©n míi dÔ tiÕp thu vµ cã høng thó víi bµi gi¶ng.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

60

Tr−íc khi lËp kÕ ho¹ch tËp huÊn cÇn cã ®iÒu tra nhu cÇu cña c¸c hé n«ng d©n ®ang trùc tiÕp tham gia s¶n xuÊt. v Gi¶i ph¸p vÒ ho¹t ®éng x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn: X©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn vÒ v¶i ®ang ®−îc ng−êi d©n rÊt quan t©m. ®Ó kh¼ng ®Þnh ®−îc tÝnh −u viÖt cña c«ng t¸c x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn nµy, Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n cÇn ph¶i x©y dùng c¸c m« h×nh ph¸t huy ®−îc cao h¬n sù tham gia cña ng−êi d©n b»ng viÖc t¨ng c−êng tæ chøc trao ®æi, häc tËp kinh nghiÖm gi÷a c¸c hé tham gia x©y dùng m« h×nh. §èi víi c¸c hé tham gia m« h×nh ph¶i cã th«ng tin vÒ nhau, n¾m ®−îc t×nh h×nh s¶n xuÊt cña nhau b»ng viÖc trùc tiÕp trao ®æi hoÆc hµng th¸ng huyÖn ph¶i tæ chøc héi th¶o, trao ®æi vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt nh−: T×nh h×nh sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y, t×nh h×nh s©u bÖnh,... t×m ra vÊn ®Ò v−íng m¾c ®Ó cïng gi¶i quyÕt. - X©y dùng c¸c m« h×nh ®−îc ng−êi d©n ñng hé, tÝch cùc tham gia. - T¨ng c−êng sù trao ®æi th−êng xuyªn gi÷a c¸c hé cïng tham gia x©y dùng m« h×nh. - Cã sù gi¸m s¸t m« h×nh th−êng xuyªn cña CBKN. - Më réng mét sè m« h×nh vµ lo¹i m« h×nh theo côm x· ®Ó ng−êi d©n tiÖn tham gia vµ tham quan, häc tËp. v Gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c tham quan, héi th¶o: - Tæ chøc cho ng−êi trång v¶i ë c¸c x· kh¸c nhau tham quan, trao ®æi kinh nghiÖm lÉn nhau th«ng qua nh÷ng m« h×nh ®· cã kÕt qu¶ ngay trong ®Þa bµn huyÖn. - Khi tæ chøc tham quan cÇn ph¶i ®iÒu tra, lùa chän m« h×nh vµ ®èi t−îng tham gia, tham quan ph¶i lµ nh÷ng ng−êi thùc sù quan t©m ®Õn m« h×nh, ham häc hái, ch¨m chØ, biÕt chÊp nhËn rñi ro, cã n¨ng lùc kinh tÕ ®Ó ¸p dông m« h×nh. Sau khi tham quan c¸c hé ph¶i th−êng xuyªn ®−îc tæ chøc gÆp mÆt ®Ó trao ®æi ®Ó tiÕn hµnh ¸p dông m« h×nh cã hiÖu qu¶.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

61

PhÇn 5

KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ

5.1. KÕt luËn Qua mét thêi gian nghiªn cøu ®Ò tµi Chóng t«i ®i ®Õn mét sè kÕt luËn nh− sau: C«ng t¸c khuyÕn n«ng, nhÊt lµ chuyÓn giao kü thuËt tiÕn tíi ng−êi trång v¶i Lôc Ng¹n cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng cho sù nghiÖp xãa ®ãi, gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n cña huyÖn. Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n ®· cã nhiÒu ho¹t ®éng thiÕt thùc ®ãng gãp vµo thµnh tÝch trong s¶n xuÊt v¶i thiÒu nãi riªng vµ n«ng nghiÖp nãi chung trªn ®Þa bµn huyÖn, khuyÕn n«ng ®· t¸c ®éng tÝch cùc vµo s¶n xuÊt gãp phÇn lµm t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l−îng v¶i, gãp phÇn n©ng cao thu nhËp, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng ng−êi n«ng d©n c¶ vÒ mÆt vËt chÊt vµ tinh thÇn. Tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn lôc Ng¹n më ®−îc hµng tr¨m líp tËp huÊn víi hµng ngµn l−ît ng−êi tham gia, trong ®ã tíi 1/4 sè líp giµnh cho v¶i. Tr¹m phèi hîp víi ®µi PTTH tØnh, huyÖn, ®µi truyÒn thanh x· tuyªn truyÒn khuyÕn c¸o c¸c KTTB, c¸c m« h×nh s¶n xuÊt hiÖu qu¶, c¸c kinh nghiÖm s¶n xuÊt giái tíi bµ con n«ng d©n. §ång thêi tr¹m cßn phèi hîp víi TTKN tØnh, c¸c tr−êng, c¸c viÖn më c¸c líp båi d−ìng n©ng cao kiÕn thøc, n¨ng lùc cho ®éi ngò CBKN huyÖn vµ c¬ së. Tr¹m còng phèi hîp, gióp ®ì c¸c ®Þa ph−¬ng thµnh lËp vµ duy tr× ho¹t ®éng nhiÒu CLB KhuyÕn n«ng, nhãm së thÝch cã hiÖu qu¶. C¬ cÊu tæ chøc khuyÕn n«ng ®−îc bè trÝ tõ huyÖn ®Õn c¬ së, tuy nhiªn m¹ng l−íi CBKN cña huyÖn cßn máng, ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu c«ng viÖc ®−îc giao. Tr×nh ®é CBKN cßn thiÕu ®ång bé, tÊt c¶ míi chØ ®−îc ®µo t¹o mét chuyªn ngµnh, hÇu hÕt hä thiÕu kü n¨ng ph¸t triÓn céng ®ång, kü n¨ng s− ph¹m nªn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n khi ho¹t ®éng. Néi dung vµ c¸c th«ng tin ®−îc truyÒn ®¹t trong c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cßn ch−a ®Çy ®ñ, thiªn vÒ kü thuËt. Ch−a cã khuyÕn n«ng thÞ tr−êng,

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

62

khuyÕn n«ng chÕ biÕn n«ng s¶n, khuyÕn n«ng xóc tiÕn th−¬ng m¹i, khuyÕn n«ng t− vÊn dÞch vô kü thuËt vµ khuyÕn n«ng hîp t¸c quèc tÕ. 5.2. KiÕn nghÞ * §èi víi nhµ n−íc: - TiÕp tôc cñng cè tæ chøc khuyÕn n«ng tõ huyÖn ®Õn c¬ së, rµ so¸t th−êng xuyªn n¨ng lùc, tr×nh ®é, chuyªn m«n cña ®éi ngò CBKN cña huyÖn vµ c¬ së. NÕu kh«ng cã chuyªn m«n phï hîp th× thay thÕ hoÆc cho ®i ®µo t¹o nÕu thÊy kh¶ quan. - VÒ phô cÊp khuyÕn n«ng c¬ së: §Ò nghÞ t¨ng møc phô cÊp cho CBKN c¬ së ë møc ®iÒu chØnh thu nhËp tèi thiÓu hiÖn nay hoÆc tr¶ l−¬ng theo b»ng cÊp ®µo t¹o, CBKN c¬ së ®−îc ®ãng b¶o hiÓm x· héi ®Ó hä yªn t©m c«ng t¸c. - VÒ kinh phÝ: T¨ng thªm kinh phÝ cho ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®Ó t¨ng c−êng ho¹t ®éng khuyÕn n«ng nh− ®Èy m¹nh th«ng tin tuyªn truyÒn, tham quan, héi th¶o, mua trang thiÕt bÞ phôc vô tËp huÊn, c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng... * §èi víi ®Þa ph−¬ng: - TiÕn hµnh quy ho¹ch vïng trång v¶i tr¸nh t×nh tr¹ng trång trµn lan kÐm hiÖu qu¶. - X©y dùng chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi nh÷ng hé tÝch cùc tham gia triÓn khai m« h×nh tr×nh diÔn, vµ víi c¸c CLB khuyÕn n«ng, nhãm cïng së thÝch...

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

63

Tµi liÖu tham kh¶o 1. ChÝnh phñ vµ PTNT (2005), NghÞ ®Þnh 56/2005/N§-CP vÒ khuyÕn n«ng, khuyÕn ng−. 2. NguyÔn Minh Ch©u (2006), "T¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh tr¸i c©y ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi", Th«ng tin KhuyÕn n«ng (2), trang 52 - 54. 3. Th¹ch V¨n ChiÕn (2007), §¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ t¸c ®éng tõ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña Tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn Yªn ThÕ - tØnh B¾c Giang, HN. 4. Chu V¨n Chu«ng, NguyÔn V¨n Dòng, Vò M¹nh H¶i (1995), B−íc ®Çu nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mét sè chÕ phÈm ®Õn tû lÖ ®Ëu qu¶ cña c©y v¶i. KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc vÒ rau qu¶ 1990 - 199, trang 71-74, Nxb N«ng nghiÖp, HN. 5. Ng« Anh §øc (2007), §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng t¹i Tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn ThuËn Thµnh - B¾c Ninh, HN. 6. Phan ThÞ Thu Hµ vµ c¸c céng t¸c viªn (2004), "Ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n suÊt kinh doanh v¶i qu¶ hµng ho¸ ë huyÖn Lôc Ng¹n tØnh B¾c Giang", KÕt qu¶ nghiªn cña ®Ò ¸n VNRP, quyÓn 4, trang 40-57. 7. NguyÔn ThÞ L−îng (2006), "Ho¹t ®éng cña c¸c CLB khuyÕn n«ng t¹i huyÖn L¹c Thuû", Th«ng tin KhuyÕn n«ng ViÖt Nam (2), trang 18-19. 8. NhËt LÖ (2003), "Lµm v−ên nªn hÕt ®ãi nghÌo", Th«ng tin KhuyÕn n«ng B¾c Giang (1), Trang 29. 9. Vò C«ng HËu (1999), C©y ¨n qu¶ trong v−ên, Nxb N«ng nghiÖp, HN. 10. Phßng thèng kª Lôc ng¹n (2006, 2007), Niªn gi¸m thèng kª 2006, 2007, Nxb Thèng kª, HN. 11. §oµn ThÞ Quyªn (2007), ¶nh h−ëng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®Õn s¶n xuÊt n«ngnghiÖp trªn ®Þa bµn huyÖn Nam Trùc tØnh Nam §Þnh, HN. 12. NguyÔn H÷u Thä (2007), Bµi gi¶ng nguyªn lý vµ ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng, Th¸i Nguyªn. 13. L−¬ng §øc TÞnh (2006), "Thµnh c«ng b−íc ®Çu cña dù ¸n ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Giang", th«ng tin khuyÕn n«ng B¾c Giang (1), trang 31-33. 14. Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n (2006), B¸o c¸o thùc hiÖn m« h×nh khuyÕn n«ng giai ®o¹n 2003 - 2006, ph−¬ng h−íng thùc hiÖn thêi gian tíi.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

64

15. Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n (2006), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c khuyÕn n«ng n¨m 2005, ph−¬ng h−íng nhiÖm vô n¨m 2006. 16 Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n (2007), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c khuyÕn n«ng n¨m 2006, ph−¬ng h−íng nhiÖm vô n¨m 2007. 17. Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n (2008), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c khuyÕn n«ng n¨m 2007, ph−¬ng h−íng nhiÖm vô n¨m 2008. 18. T«n ThÊt Tr×nh (1995), T×m hiÓu vÒ c¸c lo¹i c©y ¨n tr¸i cã triÓn väng xuÊt khÈu, Nxb N«ng nghiÖp,HN. 19. TrÇn ThÕ Tôc (1999), Hái ®¸p vÒ nh·n v¶i, Nxb N«ng nghiÖp, HN. 20. Së N«ng nghiÖp vµ PTNT B¾c Giang (2004), B¸o c¸o tæng kÕt 10 n¨m c«ng t¸c khuyÕn n«ng 1993 - 2003. 21. ViÖn BVTV (2003), Kü thuËt ch¨m sãc vµ phßng trõ s©u bÖnh cho v¶i, Nxb N«ng nghiÖp, HN. 22. ViÖn thæ nh−ìng (2007), X©y dùng chØ dÉn ®Þa lý cho v¶i thiÒu Lôc Ng¹n tØnh B¾c Giang, HN. 23. UBNND huyÖn Lôc Ng¹n (2007), b¸o c¸o tæng kÕt c¸c m« h×nh khuyÕn n«ng giai ®o¹n 2005-2007, ph−¬ng h−¬ng nhiÖm vô 2008-2010. 24. UBNND huyÖn Lôc Ng¹n (2005), b¸o c¸o t×nh h×nh kinh tÕ-x· héi vµ sù chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña UBND huyÖn n¨m2005; môc tiªu, nhiÖm vô, c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n¨m 2006. 25.ND huyÖn Lôc Ng¹n (2006), b¸o c¸o t×nh h×nh kinh tÕ-x· héi vµ sù chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña UBND huyÖn n¨m2006; môc tiªu, nhiÖm vô, c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n¨m 2007. 26. ND huyÖn Lôc Ng¹n (2007), b¸o c¸o t×nh h×nh kinh tÕ-x· héi vµ sù chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña UBND huyÖn n¨m2007; môc tiªu, nhiÖm vô, c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n¨m 2008. 27. Website: http://vinhphucnet.vn/TTKHCN/TT, "Kü thuËt nh©n gièng v¶i vµ ch«m ch«m". 28. Website: http://www.kinhtenongthon.com.vn, "Th¸ng n¨m ë vïng v¶i thiÒu". 29. Website: http://www.kinhtenongthon.com.vn, "Trung t©m khyÕn n«ng khuyÕn l©m B¾c Giang: LÊy nguån nh©n lùc lµm ®ßn bÈy". 30. UBND huyÖn Lôc Ng¹n (2006), QuyÕt ®Þnh 272/Q§-UB vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n, c¬ cÊu tæ chøc vµ mèi quan hÖ c«ng t¸c cña Tr¹m khuyÕn n«ng.

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

65

Môc lôc PhÇn 1: Më ®Çu................................................................................................1 1.1. §Æt vÊn ®Ò...............................................................................................1 1.2. Môc tiªu tæng thÓ....................................................................................2 1.3. Môc tiªu cô thÓ .......................................................................................2 1.4. ý nghÜa cña ®Ò tµi:..................................................................................2 PhÇn 2: Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu..........................................................3 2.1. C¬ së lý luËn ...........................................................................................3 2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ KhuyÕn n«ng.............................................................3 2.1.1.1. Nguån gèc cña thuËt ng÷ KhuyÕn n«ng ...................................3 2.1.1.2. Kh¸i niÖm KhuyÕn n«ng...........................................................3 2.1.2. Néi dung, vai trß, nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p ho¹t ®éng cña c«ng t¸c KhuyÕn n«ng........................................................................................4 2.1.2.1. Néi dung ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng .......................4 2.1.2.2. Vai trß cña c«ng t¸c KhuyÕn n«ng...........................................6 2.1.3. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng KhuyÕn n«ng ...............................................8 2.1.2.3. C¸c ph−¬ng ph¸p KhuyÕn n«ng................................................9 2.2. C¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi......................................................................10 2.2.1. Vµi nÐt vÒ KhuyÕn n«ng thÕ giíi...................................................10 2.2.2. Vµi nÐt vÒ khuyÕn n«ng ViÖt Nam ................................................13 2.2.2.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña KhuyÕn n«ng ViÖt Nam .......13 2.2.2.2. HÖ thèng KhuyÕn n«ng Nhµ n−íc ë ViÖt Nam ......................15 2.2.2.3.Tæ chøc KhuyÕn n«ng ngoµi nhµ n−íc....................................17 2.2.2.4. KÕt qu¶ ho¹t ®éng c«ng t¸c KhuyÕn n«ng ViÖt Nam.............19 2.2.3. Vµi nÐt vÒ khuyÕn n«ng B¾c Giang ...............................................21 2.3. Vµi nÐt vÒ c©y v¶i .................................................................................22 2.3.1. Nguån gèc xuÊt sø .........................................................................22 2.3.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt mét sè n−íc trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam...........23 PhÇn 3: §èi t−îng, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu...........................26 3.1. §èi t−îng, ph¹m vi nghiÖn cøu ............................................................26 3.2. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu.........................................................26 3.3. Néi dung nghiªn cøu ............................................................................26 3.4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.......................................................................26 3.4.1. Ph−¬ng ph¸p chän ®Þa ®iÓm nghiªn cøu........................................26 3.4.2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin.....................................................27 3.4.2.1. Thu thËp th«ng tin thø cÊp......................................................27 3.4.2.2. Thu thËp th«ng tin s¬ cÊp .......................................................27 3.4.3. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin .....................................27 PhÇn 4: : KÕt qu¶ vµ th¶o luËn.....................................................................28 4.1. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu ...............................................................28

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

66

4.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn .........................................................................28 4.1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý .............................................................................28 4.1.1.2. §Þa h×nh ..................................................................................28 4.2.2.3. §iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu .....................................................29 4.1.1.4. S«ng ngßi - thuû v¨n...............................................................30 4.1.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ..............................................................30 4.1.2.1. T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai .......................................................30 4.1.2.2. T×nh h×nh d©n sè vµ lao ®éng cña huyÖn qua 3 n¨m 2005 2007 .....................................................................................................33 4.1.2.3. t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn qua 3 n¨m 2005 – 2007 .............................................................................................................35 4.2. HÖ thèng khuyÕn n«ng huyÖn Lôc Ng¹n..............................................39 4.2.1. HÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng huyÖn lôc Ng¹n ...........................39 4.2.2. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n ...............41 4.2.3. C¬ cÊu tæ chøc vµ nguån nh©n lùc.................................................42 4.2.4. Néi dung ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n trong thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu cña huyÖn.....................................43 4.3.3. C¸c ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng ®−îc ¸p dông trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt v¶i thiÒu trªn ®Þa bµn huyÖn Lôc Ng¹n .....................................44 4.4. KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n ................................................45 4.4.1. C«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn ...................................................45 4.4.2. C«ng t¸c ®µo t¹o, tËp huÊn.............................................................47 4.4.3. C«ng t¸c x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn ..........................................50 4.4.4. C«ng t¸c tham quan héi th¶o .........................................................52 4.5. T¸c ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®Õn s¶n xuÊt v¶i thiÒu trªn ®Þa bµn huyÖn Lôc Ng¹n...........................................................................................53 4.5.1. ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt v¶i thiÒu cña huyÖn..................53 4.5.2. ¶nh h−ëng gi¸n tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé..........................54 4.6. Ph©n tÝch SWOT: §iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi, th¸ch thøc cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n .....................................................................................................57 4.7. §Þnh h−íng vµ gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n ........................................58 4.7.1. §Þnh h−íng ....................................................................................58 4.7.2. Gi¶i ph¸p........................................................................................58 PhÇn 5: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ ......................................................................61 5.1. KÕt luËn.................................................................................................61 5.2. KiÕn nghÞ ..............................................................................................62 Tµi liÖu tham kh¶o.........................................................................................63

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

67

Danh môc c¸c b¶ng B¶ng 2.1: Vai trß vµ chøc n¨ng cña c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng ë ViÖt nam .....18 B¶ng 2.1. DiÖn tÝch, s¶n l−îng v¶i cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi ...................23 B¶ng 2.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt v¶i ë mét sè tØnh miÒn B¾c ViÖt Nam ..............24 B¶ng 3.2. Sè l−îng ng−êi ®−îc pháng.............Error! Bookmark not defined. B¶ng 4.1. T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña huyÖn qua 3 n¨m 2005-2007 ..........31 B¶ng 4.2. T×nh d©n sè vµ lao ®éng cña huyÖn qua 3 n¨m 2005-2007.............34 B¶ng 4.3. t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn qua 3 n¨m 2005 – 2007 ....37 B¶ng 4.5. Nguån nh©n lùc cña Tr¹m vµ ®éi ngò CBKN x·.............................43 B¶ng 4.6. KÕt qu¶ th«ng tin tuyªn truyÒn khuyÕn n«ng vÒ c©y v¶i qua 3 n¨m 2005 – 2007 ...................................................................................................45 B¶ng 4.7. KÕt qu¶ ®iÒu tra hé n«ng d©n vÒ c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ c©y v¶i..............................................................................................................46 B¶ng 4.8. KÕt qu¶ ®µo t¹o, tËp huÊn v¶i thiÒu qua 3 n¨m 2005 – 2007 ........47 B¶ng 4.9. KÕt qu¶ ®iÒu tra hé vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o, tËp huÊn vÒ v¶i ................48 B¶ng 4.9. ý kiÕn hé c¸c hé n«ng d©n sau khi tham gia tËp huÊn vÒ v¶i .........49 B¶ng 4.10. KÕt qu¶ x©y dùng m« h×nh s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn qua 3 n¨m 2005 – 2007 ...................................................................................................50 B¶ng 4.11. KÕt qu¶ ®iÒu tra hé vÒ c«ng t¸c x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn vÒ v¶i ..51 B¶ng 4.12. §¸nh gi¸ cña hé n«ng d©n ®−îc tham gia vÒ hiÖu qu¶ cña m« h×nh tr×nh diÔn..........................................................................................................51 B¶ng 4.12. KÕt qu¶ héi th¶o vÒ c©y v¶i qua 3 n¨m 2005 – 2007 ..................53 B¶ng 4.13. T¸c ®éng cña khuyÕn n«ng ®Õn diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng v¶i thiÒu qua mét sè n¨m.......................................................................................54 B¶ng 4.14. Nh÷ng yÕu tè quan träng gióp hé gia ®×nh n©ng cao thu nhËp tõ s¶n xuÊt v¶i thiÒu .............................................................................................55 B¶ng 4.15. §¸nh gi¸ cña n«ng d©n vÒ møc sèng cña hé gia ®×nh so víi thêi kú tr−íc 2003 (Tr−íc thµnh lËp tr¹m)...................................................................55

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

68

Danh môc c¸c h×nh

H×nh 2.1: Vai trß cña KhuyÕn n«ng trong chuyÓn giao c«ng nghÖ...................6 H×nh 2.2: Vai trß cña c«ng t¸c KhuyÕn n«ng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n ....................................................................................................................7 H×nh 2.3: HÖ thèng tæ chøc KhuyÕn n«ng nhµ n−íc ViÖt Nam ......................16 H×nh 4.1. S¬ ®å HÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng lôc Ng¹n ..............................40

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

69

danh Môc tõ viÕt t¾t NTTS

: Nu«i trång thuû s¶n

TTKN

: Trung t©m khuyÕn n«ng

BQ

: B×nh qu©n

NN

: N«ng nghiÖp

GTSX

: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt

KHKT

: Khoa häc kü thuËt

Tr §

: TriÖu ®ång

SL

: Sè l−îng

L§

: Lao ®éng

UBND

: Uû ban nh©n d©n

H§ND

: Héi ®ång nh©n d©n

BVTV

: B¶o vÖ thùc vËt

CLB

: C©u l¹c bé

CBKN

: C¸n bé khuyÕn n«ng

MH

: M« h×nh

PTNT

: Ph¸t triÓn n«ng th«n

CNH-H§H : C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn®¹i ho¸ DT

: DiÖn tÝch

CC

: C¬ cÊu

§VT

: §¬n vÞ tÝnh

TM-DV

: Th−¬ng m¹i - dÞch vô

XHCN

: X· héi chñ nghÜa

PTTH

: Ph¸t thanh truyÒn h×nh

CN-TTCN-XDCB: C«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp-x©y dùng c¬ b¶n

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info

70

Lêi c¶m ¬n Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ viÕt kho¸ luËn, em ®· nhËn ®−îc sù quan t©m, h−íng dÉn, gióp ®ì cña nhiÒu tËp thÓ c¸ nh©n trong vµ ngoµi tr−êng. Tr−íc hÕt em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o tr−êng §¹i häc N«ng L©m Th¸i Nguyªn, ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« gi¸o khoa KhuyÕn n«ng vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n nh÷ng ng−êi ®· d¹y dç, h−íng dÉn em trong nh÷ng n¨m th¸ng häc tËp t¹i tr−êng. §ång thêi em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c« chó Tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn Lôc Ng¹n, tØnh B¾c Giang ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em trong viÖc cung cÊp nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nghiªn cøu, còng nh− viÖc ®ãng gãp ý kiÕn, t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. §Æc biÖt em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o TS. §inh Ngäc Lan, ng−êi ®· lu«n ë bªn c¹nh vµ tËn t×nh gióp ®ì em trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu kho¸ luËn tèt nghiÖp. Cuèi cïng, em xin ®−îc bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn gia ®×nh, b¹n bÌ lµ chç dùa gióp em hoµn thµnh tèt viÖc häc tËp, nghiªn cøu cña m×nh trong suèt bèn n¨m häc võa qua. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Th¸i Nguyªn, th¸ng 8 n¨m 2008 Sinh viªn

Ph¹m ThÞ Yªn

Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info