Interview With Afzal Guru

ജീവി

ാൻ േവ

മാ

ം

മഹ ദ് അഫ്സൽ - വിേനാദ് േജാസ് (വിേനാദ് െക േജാസ് േറഡിേയാ െപസഫി ാ െന ് വർ വിേദശേലഖകനാണ്. [email protected]) വിവർ നം : ശിവ മാർ ആർ പി

,് യ എസ് എ യിെല

ി േമശയെട അരികിൽ ൈകയിൽ ഒ സ മായി നിൽ യണിേഫാം ധരി തടി മ ഷ െ മ ിൽ സ ർ ശകർ ആഹാരെ ാതികൾ റ വ െകാ ് മേയാെട കാ . അയാൾ ് പാസിക് കവറിൽ മഖം പഴ് ി മണ േനാ ാം, േവണെമ ിൽ സണിൽ േകാരിെയട ് ചി ാം. അവർ ിെതലാം പരിചിതമായ േപാെല. മലായ് േകാഫ് , ഷാഹി പനീർ, ആല ബൻഗൻ, മിെകഡ് െവജി ബിൾ...സര ാഭടെ ൈകയിെല സൺ, എണ ാട പ ിയ കറി ഷ െള ഓേരാ ിെനയം ചിക . ഓേരാ പരിേശാധനയം േശഷം സൺ െതാ ട വ ി ഒ പാ ം െവ ിൽ യാ ികമായി മ ം. അത െന വിവിധ നിറ ളെട െകാളാഷായി. ഏതാ ് 4.30 ആയേ ാഴാണ് എെ ഊഴെമ ിയത്. കര ി േമശ റ വ ് അയാൾ എെ അടിമടി േനാ ി. പല ാവശ ം. െമ ൽ ഡി കർ ശബമ ാ ിയ കാരണം െബൽ ം താേ ാൽ ളം വാ ം ഊരി േമശ റ വേയ ി വ . തമിഴനാട് െസഷ ൽ േപാലീെസ (TSP) ബാഡ ധരി ി മ ഷൻ സം പനായി. ഇനിെയനി ് അകേ യ േപാകാം. തിഹാർ െസൻ ൽ ജയിലിെല ിസൺ ന ർ 3-ൽ ‘വളെര അപകടകാരികളായ തടവകാെര‘ പാർ ി ിരി വാർഡിൽ േവശി ാൻ േവ ിയ നാലാമെ സര ാ പരിേശാധനയാണിേ ാൾ കഴി ത്. ഇനി എനി

് മഹ

ദ് അഫലിെന കാണാം.

ക ിയ ഗാസകളം ഇ ഴികളം െകാ നിരവധി െചറിയ അറകളായി തിരി ി മറി. തടവകാര ം സ ർ ശക ം ത ിൽ സംസാരി ാൻ ഒ െചറിയ ൈമേ ാേഫാ ്. സീ റം ചവരിൽ പതി വ ി ്. പേ േയാജനമില. കാ കൾ ചവരിൽ േചർ വേയ ി വ ം മേ അ യാൾ പറയ െത ാെണ ് ഒ മാതിരിെയ ിലം പിടികി ാൻ. ഞാൻ െചലേ ാൾ തെ അഫൽ, ഗാസെകാ തിരി അറയ ിൽ എെ കാ ിരി ായി . ശാ വം ഗംഭീരവമായ മഖം. അധികം ഉയരമിലാെത മ കളെട മ ില ഒ മ ഷ ൻ. ൈപജാമയം ർ യമാണ് േവഷം. െറയ്േനാൾ ഡിെ ഒ േപന േപാ ിൽ ിവ ി .് വളെര ദ മായി െതളി ശബ ിൽ അേ ഹം എനി ് സ ാഗതം പറ . ‘സഖമാേണാ സാർ?’ എനി സഖമാണ്. പേ അേത േചാദ ം എനി േ ാ ് േചാദി ാൻ കഴിയേമാ? അ ം വധശി കാ കഴിയ ഒരാേളാട്? ഒ നിമിഷം

കട േപായി. എ ി ം ഞാന േചാദി . ‘സഖമാണ് സാർ’ അേ ഹം പറ . ‘ന ി‘. ഒ മണി േറാളം ഞ ൾ സംസാരി . ര ാഴകൾ േശഷം ഒ സ ർശനം ടിയ ായി. പറയാ ം േചാദി ാ മ െതലാം നി ിതമായ സമയ ി ിൽ തീർ ാൻ ഞ ൾ ര ാളം വലാെത യാസെ . എെ െചറിയ േപാ ് േനാ ്ബ ിൽ ഞാൻ തിര പിടി ് കാര ൾ റിെ ട െകാ ി . ഒ പാട് കാര ൾ ഈ േലാകേ ാട് വിളി പറയാ ഒരാളായി ാണ് എനി ് അഫലിെന അ ഭവെ ത്. ‘ജീവപര ം’ ശി ി െ തെ ഇേ ാഴെ അവസ യിൽ ആളകളിേലെയ ാ നിസഹായത അേ ഹം ആവർ ി ്വ മാ ിെ ാ ി , അഭിമഖ ിലടനീളം. ഒ പാട് ൈവ ള തി പ ള ് അഫലിന്. അവയിേല അഫലമായാണ് ഞാനിേ ാൾ സംസാരി െകാ ിരി ത്? “എെ സംബ ി ിടേ ാളം ആെക ഒ ആരാണ് മേ അഫൽ?“ ഒ നിമിഷെ മൌനം.

അഫേലയ

. അതാണീ ഞാൻ.

ഊർ സ ല ം ബ ിമാ ം ആദർശവാദിയമായ യവാവിേ തായ തകാലം അഫലി ായി . െതാണറകളെട ട ിൽ കാശീർ താഴ രയിെല ഏെതാ യവത െ യം േപാെല രാഷീയ ാൽ സ ാധീനി െ ടകയം JKLFൽ അംഗമായി അധിനിേവശകാശീരിേലയ് പരിശീലന ി േപാ കയം െചയ അഫൽ. പേ വളെര െപെ ് മായ ാഴ കെളാട ി. തിരി വ സാധാരണജീവിതം നയി ാൻ ആരംഭി . എ ാൽ അത എള മായി ില. സര ാേസന േനാ മി ി തിനാൽ െട െട അവർ കസഡിയിെലട . അതിഭീകരമായി മർ ി . േഷാേ ൽ ി . ത െവ ിലി ് മരവി ി . െപേ ാളിൽ ളി ി . മള െപാടി േക ി പക ി . എലാ ി ം പറേമ ഒ ക േ സ് തലയിൽ െക ിവയകയം െചയ. വാദി ാൻ വ ീലില. നെലാ വിചാരണ ടിയില. അവസാനം ഇതാ മരണശി വിധി ിരി . േപാലീസകാർ അവതരി ി ക ൾ ് നല ചരണം നൽകാൻ മീഡിയകൾ മ രി . അതാണ് സ ീം േകാടതി പരാമർശി ‘ രാഷ ിെ സാമഹിക മനസാ ി’െയ നിർ ി ത്. “അ െന ഞാൻ മരണ ശി വരിേ വനായി. ആ അഫലമായാണ് നി ൾ സംസാരി ത്.“ റ നിമിഷെ നിശബതയ േശഷം അേ ഹം ടർ . “പറെ േലാക ിന് ഈ അഫലിെന ി എെ ിലം അറിയാേമാ എ കാര ിൽ എനി സംശയമ ്. ഞാൻ താ േളാട് േചാദി കയാണ്.. എെ ഭാഗം പറയാൻ എനി ് അവസരം ലഭിേ ാ? നീതി നട ായി എ കാര ിൽ ഉറ േ ാ? വ ീലിെന നൽകാെത, ഒ മ ഷ െനതിെര േകസ നട ി നി ൾ ിെ ാലേമാ? വിചാരണയിലാെത? ജീവിത ിൽ അയാൾ എ ാണ്

അ ഭവി െത ം സഹി െത ജനാധിപത ം. അേല?“

ം േകൾ

ാൻ

ാ

ാെത? ഇെതാ

മല

താ ളെട ജീവിത ിൽ നി തെ ട ാം. ഈ േകസി മൻ പ ജീവിതം. “കാശീരാെക ഇള ിമറിയ രാഷീയ കാലാവസ യിലാണ് ഞാൻ വളർ വ ത്. മൿബൽ ഭ ിെന ിെ ാ . സാഹചര ൾ െപാ ിെ റിയെട വ ിെല ി നി . കാശീർ ശ ി സമാധാനപരമായ പരിഹാരം േവണെമ കാഴ ാേടാെട തെ ജന ൾ ഒരി ൽ ടി െതെരെ ട ിൽ പെ ട ാൻ തീ മാനി . കാശീരി മസീ ളെട വികാരെ തിനിധീകരി ാൻ മസീം യൈണെ ഡ് െ ് (MUF) കാശീർ ശ ിെ ശാശ തപരിഹാരം േവണെമ നി യേ ാെട പീ തമായി. എ ാൽ MUFെ വർ ി വ സ ാധീന ിൽ െഡൽഹിയിെല ഭരണ ട ിന് വിറളിപിടി . അതിെ ഫലമായാണ് െതരെ ട ിൽ വ ാപകമായി തെ ക ര ൾ അരേ റിയത്. വ ി രിപ േ ാെട ജയി േനതാ ൾ അറസ െച െ . അപമാനി െ . അഴികൾ ിലായി. അതി േശഷം മാ മാണ് ആയധെമട ാൻ േനതാ ൾ വിളി പറ ത്. ആയിര ണ ി യവാ ൾ സായധലഹളയ് ത ാറായി മേ ാ വ . ീനഗറിെല ഝലംവാലീ െമഡി ൽ േകാേളജിെല MBBS പഠനമേപ ി ാണ് ഞാ ം അവേരാെടാ ം േചർ ത്. JKLF- അംഗമായി ഞാൻ കാശീരിെ മേ വശേ യ േപായി. എ ാൽ പാകിസാനി രാഷീയ ാർ ഇ ൻ രാഷീയ ാെര േപാെല തെ യാണ് കാശീരികെള ൈകകാര ം െച െത മനസ ിലാ ാൻ അധികം സമയം േവ ി വ ില. റ ് ആഴകൾ േശഷം ഞാൻ തിരി േപാ . സര ാ േസനയ മൻപാെക കീഴട ി. താ ൾ റിയാേമാ.. കീഴട ിയ തീ വാദിയാെണ കാണി ് BSF നൽകിയ ഒ സർ ിഫി േപാലമെ നി ്. ഒ പതിയ ജീവിതമാണ് ഞാൻ ട ിയത്. േഡാകറാകാൻ എനി കഴി ില. എ ാൽ ക ീഷൻ വ വസ യിൽ മ കളം ശസ ിയാ ഉപകരണ ളം വിൽ ക വട ാരനായി.“ (ചിരി ) “ റ വ മാനം വ ് ഞാെനാ സ ർ വാ ി. വിവാഹം കഴി കയം െചയ. പേ ‘രാഷീയ ൈറഫിളകാെരേയാ STF ഭട ാെരേയാ ഭയെ ടാെത കഴി ഒ ദിവസം േപാലം പി ീട് ജീവിത ില ായി ില. കാശീരിെലവിെട തീ വാദി ആ മണമ ായാലം പ ാള ാർ സാധാരണ മ ഷ െര േ ാഹി ം. ഒരി ൽ കീഴട ിയ എെ േപാല വ െട സ ിതി അതിലം കഷമായി . അേനകം ആഴകൾ അവർ ഞ െള പിടി വയം, ക േ സകൾ ഉ ാ െമ പറ ഭീഷണിെ ട ം. ഭീമമായ സംഖ ൈക ലി െകാട ൽ മാ ം താത്കാലികമായി േപാകാൻ അ വദി ം. പല ാവശ ം എനി ീ അ ഭവ ൾ ഉ ായി ്. രാഷീയ ൈറഫിൾ 22-െല േമജർ റാം േമാഹൻ േറായ് എെ ഹ ഭാഗ ് േഷാേ ൽ ി ി .് അവ െട േടായ്െല ് കഴകി കയം ക ാ ് ിയാ ി കയം െച ി ി ്. സര ാഭട ാർ ് ൈക ലി െകാട ാണ്

ഒരി ൽ ഞാൻ ഹംഹമാ പീഡനക ാ ിൽ നി ര െ ത്. DSP വിനയ് പയം DSP േദവി ർ സിം മാണ് മർ നമറകൾ ് േമേൽനാ ം വഹി ത്. പീഡനമറകൾ നട ാ തിൽ അതിവിദ നായ ഇെൻസകർ ശാ ി സിംഗ് മ മണി റാണ് എെ ടർ യായി േഷാേ ൽ ി ത്. അ ം ൈക ലിയായി ഒ ല ം പ നൽകാം എ സ തി ാൻ േവ ി മാ ം. ഭാര സ ം ആഭരണ െളലാം വി . േപാരാ പണമ ാ ാൻ എെ സ ർ വി . ആ ക ാ ിൽ നി പറ വ േ ാൾ സാ ികമായം മാനസികമായം ഞാൻ തകർ േപായി . ആറമാസ ാലേ യ് എനി പറ ിറ ാൻ കഴി ില. അ യ് എെ ശരീരം റ ിേ ായി . ലിംഗ ിൽ ൈവദ തിേയൽ ി ി കാരണം ഭാര യമായി കിട പ ിടാൻ േപാലമാ മായി ില. അേനകം നാൾ മ കഴിേ ിവ സാധാരണ നിലയിെല ാൻ.“ അസ സ കരമായ ഒ തരം ശാ തേയാെടയാണ് അഫൽ താൻ േനരി മർ ന ളെട വിശദാംശ ൾ വിവരി ത്. പറ തിേന ാൾ ടതൽ അയാൾ ് എേ ാട് പറയാ െ േതാ ി. എെ യം ടി നി തി ണ ാൽ വർ ി സര ാേസനയെട ഭീതിദമായ കാ ി ലകൾ േക ിരി ാൻ കഴിയ തിന റമാണ്. “നമ ് ാേരാപിതമായ ശ ിേലയ വരാം. പാർ ലെമ ് ആ മണ ിേലയ ് നയി സംഭവ െളെ ലാമായി ?” “STF ക ാ കളിൽ ഞാൻ അ ഭവി പാഠ ൾ േശഷം, STF-കാ മായി സഹകരി ാലം ഇെല ിലം ഞാ ം എെ ടംബവം ടർ യായ ഉപ വ ൾ ിരയാവം എ റിയാവ െകാ ് DSP േദവി ർ സിംഗ് ഒ െചറിയ േജാലി അയാൾ േവ ി െച ാൻ പറ േ ാൾ - അ െനയാണ് അയാൾ പറ ത് -‘ഒ െചറിയ േജാലി’- അ െചയെകാട ാെത മ മാർ ഗെമാ ം എെ മ ില ായി ില. ഒരാെള െഡൽഹിയിെല ി ണം. അവിെട അയാൾ ായി ഞാെനാ വാടക വീട് കെ ണം. ഇതാണ് േജാലി. ഇതി മൻപ് അയാെള ക ി ില. കാശീരി സംസാരി ാ െകാ ് പറ ആളായിരി ം എ ഞാൻ സംശയി . മഹ ദ് എ ാണ് േപ പറ ത്. (5 േതാ ധാരികളമായി പാർലെമ ് ആ മി മഹ ദിെന േപാലീസ് തിരി റി ി .് ആ മണ ിനിടയിൽ എലാവ ം സര ാൈസനിക െട െവടിേയ മരി .) ഞ ൾ െഡൽഹിയിലായി േ ാൾ എനി ം മഹ ദി ം േദവീ ർ സിംഗിെ േഫാ കൾ വ മായി . മഹ ദ് ധാരാളം ആളകെള െഡൽഹിയിൽ സ ർശി ി കാര വം എനി റിയാം. ഒ കാറ വാ ി തി േശഷം എനി ിനി നാ ിേലയ് േപാകാെമ ് അയാൾ പറ . സ ാനം എ നിലയ് 35000 പയം അയാൾ ത . ഈദ് സമയം ടംബേ ാെടാ ം െചലവഴി ാൻ ഞാൻ കാശീരിേലയ േപാ . ീനഗറിൽ നി ് െസാേപാേറായിേലയ് േപാകാൻ ബസ കാ നിൽ േ ാഴാണ് എെ അറസ െചയ് പാരിേ ാറാ േപാലീസ് േസഷനിേലയ

െകാ േപായത്. കഠിനമായി ഉപ വി . േനെര STF -െ മഖ കാര ാലയ ിൽ െകാ വ . അവിെട നി ് െഡൽഹിേലയം. െഡൽഹി േപാലീസിെല േത കവിഭാഗ ിെ പീഡനമറിയിൽ വ ് മഹ ദിെന ി എനി റിയാവ െതലാം ഞാൻ പറ . എെ കസിൻ ഷൌ ം അവെ ഭാര നേവ്ജാ ം എസ് എ ആർ ഗീലാനിയം ഞാ മാണ് പാർലെമ ് ആ മണ ി പി ില ത് എ ഞാൻ പറയണം. അതാണ് അവ െട ആവശ ം. മാ മ ൾ ് വിശ ാസം വ രീതിയിൽ ഞാനിത് അവതരി ി ണം. ഞാൻ പ ിെല പറ . പേ എനി ഗത രെമാ മ ായി ില. എെ ടംബം അവ െട കസഡിയിലാെണ ം അവെര മഴവൻ െകാലെമ മായി േപാലീസിെ ഭീഷണി. ധാരാളം െവ േ റകളിൽ ഞാൻ ഒ ി െകാട . ആ മണ ിെ ഉ രവാദി ഞാനാെണ േപാലീസ പറ ത വാചക ൾ മീഡിയകൾ മ ിൽ ആവർ ിേ ിവ .ഒ പ വർ കൻ ഗീലാനിയെട പ ിെന റി ് േചാദി േ ാൾ അേ ഹം നിരപരാധിയാെണ ് ഞാൻ അയാേളാട് പറ . എ സി പി രജ്ബീർ സിംഗ്, േപാലീസ് പറ പഠി ി തിൽ നി മാ ി പറ തിന് എലാവ െടയം മ ിൽ വ ് എെ ഉ ിൽ ശകാരി . അവർ പറ വ കഥ ഞാൻ മാ ിയതിൽ വലാെത അസ സ രായി േപാലീസകാർ. ഗീലാനിയെട നിരപരാധിത െ ി ഞാൻ പറയ ഭാഗം േ പണം െച െത ് രജ്ബീർ സിംഗ് പ വർ കേരാട് അേപ ി ായി .“ “അട ദിവസം ഭാര മായി സംസാരി ാൻ രജ്ബീർ സിംഗ് എെ അ വദി . േഫാണിൽ സംസാരി കഴി ഉടെന എനി വെര ജീവേനാെട കാണണം എ ് ആ ഹമെ ിൽ ഞാൻ സഹകരിേ മതിയാവ എ ് എെ താ ീ െചയ. െക ിവ ാേരാപണ െളലാം സ തി കയലാെത േവെറ വഴിയില എനി ് എെ ടംബം ജീവേനാെടയി കാണാൻ. േത ക െസലിെല ഉേദ ാഗസ ൻമാർ, റ കാലം കഴി ് എനി പറ ിറ ാവ വിധ ിൽ എെ േകസ് ദർബലമാ ി തീർ ാം എ ് ഉറ നൽകി യി . അതി േശഷമാണ് എെ പലസ ല ം െകാ േപായത്. മഹ ദ് പലസാധന ളം വാ ിയ ച അവെരനി കാണി ത . അ െനയവർ േകസി േവ െതളിവ ാ ി.“ “പാർ ലെമ ് ആ മണ ിെ ധാന ആസ കൻ ആര് എ ് അേന ഷി ക പിടി ാൻ കഴിയാതി േപാലീസകാർ എെ ഒ മറയാ കയാണ് ഉ ായത്, സ ം പരാജയം മറ വയാൻ . അവർ ജന െള വിഡികളാ ി. പാർലെമ ് ആ മണം ആ െട ആശയമാെണ ് ജന ൾ ിേ ാഴം അറിയില. കാശീരിെല െസഷ ൽ ടാസ് േഫാഴ ് ആസ ണം െച കയം െഡൽഹിേപാലീസിെല െസഷ ൽ െസൽ നട ാ ിെ ാട കയം െചയ േകസിൽ എെ വലി ിഴ െകാ വ ി താണ്. മാ മ ൾ ആവർ ി ് ചി ൾ കാണി . േപാലീസ് ഉേദ ാഗസ ർ ് അവാർഡകൾ ലഭി . എനി മരണശി യം.“

താ ൾ ് നിയമസഹായം േതടാമായി ിേല? “ആേരാടാണ് ഞാൻ േചാദിേ ത്? വിചാരണ നട ആറമാസം ടംബെ േപാലം കാണാൻ എെ അ വദി ില. പട ാല േകാടതിയിൽ ആെക റ സമയമാണ് പി ീട് അവെര ക ത്. എനി േവ ി ഒ വ ീലിെന വയാൻ ആ മ ായില. നിയമസഹായം അടിസ ാനഅവകാശമായ ഈ രാജ ് എെ സഹായി ം എ റ നാല് അഭിഭാഷക െട േപ ഞാൻ പറ . പേ ജഡ് എസ്. എൻ ധിം നാലേപ ം എെ േകെസട ാൻ വിസ തി എ ് എേ ാട പറ . േകാടതി എനി ായി നിേയാഗി വ ീൽ, വാദം ആരംഭി തെ വളെര നിർണായകമായ ചില മാണേരഖകൾ ശരിയാെണ സ തി െകാ ാണ്. അ ം എ ാണ് സത ം എ ് എേ ാട് ആേലാചി ാെത. അവർ േജാലി ശരി ം െചയില. അവസാനം മെ ാരാൾ ായി വാദി ാൻ േവ ി േപാവകയം െചയ. അ കഴി ് േകാടതി ഒരാെള നിേയാഗി ത്, എനി േവ ി വാദി ാനല, മറി ് കാര ൾ സഗമമായി നീ ാൻ േകാടതിെയ സഹായി ാനാണ്. അയാൾ എേ ാട സംസാരി ം ടിയില. വളെര വിഭാഗീയ ചി ാഗതിയ മ ഷ നായി . ഇതാണ് എെ േകസ്. നിർണായക വിചാരണേവളയിൽ എനി ായി സംസാരി ാൻ ആ മ ായില. എനിെ ാ വ ീൽ ഉ ായി ില എ താണ് സത ം. ഇ േപാെലെയാ േകസിൽ വ ീലിലതിരി ക എ ാൽ എ ാണ് അർ െമ ് ആർ ം മനസിലാവം. എെ െകാലകയാ േ ശ െമ ിൽ ഇ യം നീ നിയമനാടകം നട ിയെത ിനാണ്? എെ സംബ ി ിടേ ാളം ഒരർ വമിലാ താണിത്.“ േത കി ് ഒ അഭ ർ ന ഈ േലാകേ ാട് നട ണെമ േ ാ? “എനി െന േത കിെ ാ ം പറയാനില. പറയാ െതലാം രാഷപതിയ പരാതിയിൽ ഞാൻ പറ ി ്. വളെര എളിയ അേപ യിതാണ് : സഹജീവിയെട അടിസ ാന അവകാശ ൾ േപാലം അ വദി െകാട ാ തര ില െത ി ാരണകൾ ം അ മായ േദശീയവാദ ി ം അതി വി ് ഒ ാശകൾ െചയ െകാട ത്. വിചാരണ േകാടതി വധശി വിധി േ ാൾ എസ് എ ആർ ഗീലാനി പറ ത് ഞാ ം ആവർ ി ാം. ‘ നീതിേയാെടാ മാണ് സമാധാനം വരിക. നീതി നട ായിെല ിൽ സമാധാനവം ഉ ാവില.‘ അതാണ് എനി മിേ ാൾ പറയാ ത്. എെ ിെ ാലാനാണ് നി ൾ ഭാവി െത ിൽ അതാവെ . പേ അത് ഇ ൻ നീതിന ായ-രാഷീയ വ വസ കളിെല ഒ കറ പാടായി അവേശഷി ം എേ ാർ ത് ന ്.“ ജയിലിെല അവസ െയ ാണ്? “വളെര അപകടകാരികളായ വാളികൾ െസലിെല ഏകാ തടവകാരനാണ് ഞാൻ. ഉ യ റ സമയം മാ ം എെ പറ െകാ വ ം. േറഡിേയാ ഇല. ടി വി ഇല. പ ം കി പലയിട ം

കീറിെയട പ അവരത് കീറിെയട

ിലാണ്. എെ പ ി ഏെത ിലം വാർ യെ ിൽ ി ് ബാ ി ഭാഗം മാ മാണ് വായി ാൻ ത ത്.“

സ ം ഭാവിെയ ിയ ആശ നിലനിെൽ തെ , മെ െ ലാം കാര ൾ താ െള അസ സ െ ട ? ് “ധാരാളം കാര ൾ. റ ണ ിന് കാശീരികളാണ് ഈ രാജ െ വിവിധ ജയിലകളിൽ അഭിഭാഷകേരാ വിചാരണേയാ അവകാശ െളാ ഇലാെത കഴി ട ത്. കാശീർ െത വകളിെല സാധാരണമ ഷ െട ജീവിതവം വ ത സമല. കാശീർ താഴ ര സ യേമവ ഒ റ ജയിലാണ്. ഇേ ാൾ െക ി മ െത വയ ളെട കഥകളം പറ വ െകാ ിരി . വലിയ മ മലയെട മകള ം മാ മാണത്. ഒ പരിഷത രാജ ിൽ നി ൾ കാണാനാ ഹി ാ എലാം കാശീരിൽ സംഭവി . അവർ . അനീതി ശ സി . മർ നം ഉച സി .“ ഒ നിമിഷം അേ ഹം നിശബനായി. “ഒ പാട് ചി കൾ എനി ിൽ കട വരാറ ്. കർഷകെര ടിെയാഴി ി . ക വട ാ െട കടകൾ അട മ വ െഡൽഹിയിൽ. അ െന.. നീതിരാഹിത ിെ പലതര ില മഖ ൾ നി ൾ കാണാം. തിരി റിയാം. ഇേല? എ ആയിര ളാണ് ഇതിലെട തകർ േപാ ത് ! അവ െട ജീവിതം. ടംബം. ഇെതാെ എെ േവദനി ി .് “ വീ ം നീ നിശബത. “ വളെര േവദനേയാെടയാണ് സ ാം ൈസെ മരണവാർ ഞാൻ േക ത്. അനീതി, ന മായി ല യിലാെത നട ാ ി. ഏ വം സ മായ സംസാരമ ായി , നെ കണ ാൻ പഠി ി , 360 ഡി ി െ യം 24 മണി ർ ദിവസെ യം റി പറ ത , 60 മിനി ് േകാ ് ഉപേയാഗി െമസെ ാേ മിയൻ നാടായ ഇറാ ിെന അേമരി ാർ നശി ി ് നാമാവേശഷമാ ി. മ നാഗരികതകെളയം മല വ വസ കെളയം അേമരി ാർ താറമാറാ ിെ ാ ിരി കയാണ്. ‘തീ വാദ ിെനതിെരയ യ ം‘ െവറ ് പര ാ ം നശീകരണ ൾ നട ാ ം മാ ം െകാ ാം. ഇെതലാം എെ അസ സ നാ .“ ഏ പസകമാണ് ഇേ ാൾ വായി െകാ ിരി ത്? “അ തി േറായിയെട പസകം വായി തീർ . അസിത വാദെ സംബ ി സാർ ിെ രചനകളാണ് ഇേ ാൾ വായി ത്. വളെര േമാശം ൈല റിയാണ് ജയിലില ത്. അ െകാ ് എെ സ ർശി ‘തടവകാ െട അവകാശ സംര ണ സംഘ ിെല’ (SPDPR) അംഗ േളാട് പസക ൾ ആവശ െ ടാറ ്.“ താ ൾ ് പി ണ ഖ ാപി െകാ ് ആളകൾ മേ ാ ് വ ി .... ് "ആയിര ണ ിനാളകൾ എേ ാട് കാ ിയ അനീതിെയ റി സംസാരി ാൻ ത ാറായി എ ത് എെ ശരി ം സർശി വസതയാണ്. എനി വേരാട്

ന ിയം കട ാടമ ്. അഭിഭാഷകർ, വിദ ാർ ികൾ, എഴ കാർ, ബ ിജീവികൾ ഇവെരലാം അനീതിെയതിെര ഉറെ സംസാരി െകാ ് മഹ യ ഒ കാര മാണ് െച ത്. 2001-ൽ, വിചാരണയെട ട നാളകളിൽ നീതി നട ാവണം എ ് ആ ഹി വർ ് മേ ാ വരിക അ എള മായി ില. ഗീലാനിയെട േമൽ ം ആേരാപി െ േ ാഴാണ് േപാലീസ് സി ാ െ ി ആളകൾ േചാദ ൾ േചാദി ട ിയത്. ടതൽ ടതൽ ആളകൾ േകസിെന ി ടതൽ അേന ഷി കയം പഠി കയം വിശദാംശ ൾ തിരയ തിനിടയിൽ ക ൾ തിരി റിയകയം െചയേതാെട അവർ സംസാരി ാൻ ട ി. നീതിെയ േസഹി വർ അഫ്സലിേനാട െചയത് നീതിേകടാെണ ് ഉറെ പറ . കാരണം അതായി സത ം.“ താ ളെട േകസിെ കാര ിൽ ടംബാംഗ ൾ ിടയിൽ അഭി ായവ ത ാസമ ായി േ ാ? “െക ി മ ക േ സാണിെത കാര ം ഭാര ടെര ടെര പറ ി . സാധാരണ ജീവിതം ജീവി ാന വദി ാെത എെ എ െന STF പീഡി ി എ കാര ം അവൾ ് ന ായി അറിയാം. അവർ എെ എ െനയാണ് ഈ േകസിേലയ വലി ിഴ െകാ വ െത ം അവൾ റിയാം. ഞ ളെട മകൻ ഗാലിബ് വളർ വ ത് ഞാൻ കാണണെമ വൾ ് ആ ഹമ ്. മ സേഹാദരൻ ചിലേ ാൾ എനിെ തിെര സംസാരി ി ്. STF-െ ബലാത്കാര ി വിേധയനായി ാണ്. അ നിർഭാഗ കരമാണ്. അ മാ േമ എനി പറയാനാവ.“ “കാശീരിലിേ ാൾ അ െനയാണ്. തികലാപ ൾ ഏ വം േമാശമായ ആ തി ൈകയാളകയാണ്. സേഹാദരെന സേഹാദരെനതിരായം അയൽ ാരെന അയൽ ാരെനതിരായം അവർ ഉപേയാഗി ം. ഇ െനയാണ് ഹീനമായ ത ൾ ഒ സമഹെ തകർ ത്.“ ഭാര തബാസെ യം മകൻ ഗാലിബിെനയം റിേ ാർ േ ാൾ എ ാണ് േതാ ത്? “ഞ ളെട പ ാം വിവാഹവാർഷികമാണ് ഈ വർഷം. പ തിയിൽ ടതൽ വർ ഷ ളിലം ഞാൻ ജയിലിലായി . അതിേന ാൾ ടതല് ഭീകരം, ഇ ൻ സര ാേസന തടവിൽ വ ് മർ ി ് മർ ി ് എെ ഒ ി ം െകാ ാ വനാ ി മാ ി എ താണ്. എനി സംഭവി മാനസികവം ശാരീരികവമായ മറിവകൾ േനരി ് അറി വ ിയാണ് തബാസം. പല ാവശ ം പീഡനക ാ കളിൽ നി ഞാൻ പറ വ ത് സ യം നിൽ ാൻ േപാലം േശഷിയിലാ അവസ യിലാണ്. ലിംഗഭാഗ ് േഷാേ ൽ ി ൾ െട എലാതരം മർ ന ൾ ം ഇരയായി ് ഞാൻ. അേ ാെഴാെ ജീവി ാൻ േ രണ നൽകിയത് അവളാണ്. ഒ ദിവസം േപാലം ഞ ൾ സമാധാന ിൽ കഴി ി ില. കാശീരിെല രിഭാഗം ദ തികളെടയം കഥയിെതാെ തെ യാണ്. നിര രമായ ഭയമാണ് കാശീർ താഴ രയിെല വീടകെള ഭരി ബല വികാരം.“

“ ് ജനി േ ാൾ ഞ ൾ വളെര സേ ാഷി . കവി മിർ സാ ഗാലിബിെ േപരാണ് അവ ഞ ൾ നൽകിയത്. അവൻ വളർ വലതാ ത് ഞ ളെട സ പമാണ്. റ സമയം മാ ം അവേനാെടാ ം െചലവഴി ാേന എനി കഴി ി . അവെ ര ാം പിറ ാൾ കഴി യടൻ ഞാൻ ഈ േകസിൽ ട ി.“ ിെന ഭാവിയിൽ എ ായി കാണാനാണ് ആ ഹം? “അ െന േചാദി ാൽ..... ഒ േഡാകർ. അെതെ പർ ിയാവാ സ പമാണ്. പേ ടതൽ ാധാന ം േപടി ടാെത അവൻ വളരണം എ തിനാണ്. നീതിേകടിെനതിെര അവൻ സംസാരി ണം. അനീതിെയതിെര അവൻ നിലയറ ി ം എെ നി റ ്. എെ ഭാര െയയം മകെനയംകാൾ ടതൽ അനീതിെയ റി ് അറിയാവ വർ േവെറ ആ ്?“ (അഫ്സൽ ഭാര െയ റി ം ിെന റി ം സംസാരി െകാ ിരി േ ാൾ ഞാൻ ഓർ േപായത് 2005-ൽ േകസിെ വിചാരണ നട േവളയിൽ സ ീം േകാടതിയ പറ വ ് ക േ ാൾ തബാസം എേ ാട പറ ഒ കാര മാണ്. അഫ്സലിെ ടംബാംഗ ൾ കാശീരിൽ കഴിയേ ാൾ തബാസം, െകാ ിയായ ഗാലിബിെനയെമട ് െഡൽഹിയിൽ വ ് ഭർ ാവിെ േകസി േവ സഹായ ൾ െച ാ ൈധര ം കാണി . സ ീം േകാടതിയിെല പതിയ അഭിഭാഷകർ േവ ിയ മറിയെട െവളിയിൽ േറാഡ് ൈസഡില െചറിയ ചായ ിെ മ ിൽ നി ് അഫ്സലിെ കഥകൾ അവർ പറ . ചായ ടി െകാ ിരി േ ാൾ അതിൽ മധരം ടിയതിെന റി ് പരാതിെ ി ് ആഹാരം പാചകം െച ാ അേ ഹ ിെ മിട ിെന റി ാണ് അവർ സംസാരി ട ിയത്. അവയിൽ വാ കൾ െകാ തബാസം വര ി ഒ ചി ം എെ മനസിൽ ആഴ ിൽ പതി ി .് അത് അവ െട ജീവിത ിെല ഏ വം ിയെ സ കാര നിമിഷ ളിൽ നി താണ്. അഫ്സൽ ഒരി ലം അവെര അട ളയിൽ േവശി ാൻ അ വദി ി ിലേ . െതാ ട ് ഒ കേസരയിൽ അവെരയി ം. തവി ഒ ൈകയിലം പസകം മറ ൈകയിലമായി അയാൾ പാചകം െച ം. പസകം.. അത് പാചകം െച തിനിടയ് അവർ ് ഉറെ കഥകൾ വായി െകാട ാൻ േവ ിയാണ്...) കാശീർ ശെ റി .് . അെത െന പരിഹരി ാെമ ാണ് താ ൾ വിചാരി ത്? “ആദ ം സർ ാർ കാശീരിെല ജനതേയാട് സത സ രാവണം. കാശീരിെ യഥാർ തിനിധികേളാട് സംസാരി ാൻ അവർ മൻൈ െയട െ . എെ വിശ സി ക.കാശീരിെ യഥാർ തിനിധികൾ ശം പരിഹരി കതെ െച ം. തിവിപവത ിെ ഭാഗമായി ാണ് ഗവെ ് സമാധാന ിയെയ പരിഗണി െത ിൽ ശം ഒരി ലം അവസാനി ാൻ േപാ ില. അലം ആ ാർ ത കാണിേ സമയമാണിേ ാൾ.“ ആരാണ് യഥാർ ില ആളകൾ? “കാശീർ ജനതയെട വികാരെ അറിയക. അത് X ആേണാ Y ആേണാ Z

ആേണാ എെ ാ ം ഞാൻ പറയാൻ േപാ ില. ഒ ം എനി ് ഇ ൻ മാ മ േളാട് ഒരേപ യ ്. ചരണആയധമായി വാർ കെള ഉപേയാഗി ാതിരി ക. സത ം അവതരി ി ാമേല ാ. നല വാചക ളപേയാഗിെ ഴതിയ രാഷീയം ിനിറ വാർ റി കൾ സത െ വളെ ാടി കയാണ്. അപർണമായ വാർ കൾ അസ സ തയം തീ വാദവമാണ് ഷി ക. അവർ െപെ ് ‘ഇെ ലിെജൻസ് ഏജൻസികളെട’ കളി ാ ളായി തീ ം. ആ ാർ യില ാ പ വർ നം െകാ ് നി ളം ശ ളിൽ പ ാളികളാവകയാണ്. കാശീരിെന റി ് െത ായ വിവര ൾ നൽ ത് ആദ ം നിർ ിവയണം. ഴ ം ആരംഭി െത െനയാെണ ം അടി ിെല സത െമ ാെണ ം മഴവൻ ഇ ാ ാ ം അറിയെ . ശരിയായ ഒ ജനാധിപത വാദി ് സത െള മടിവയാൻ കഴിയില. ഇ ൻ സർ ാർ കാശീർ ജനതയെട വികാര ൾ ് വിലകൽ ി ിെല ിൽ അവർ ് ശം പരിഹരി ാൻ കഴിയില. അെതാ ശേമഖലയായി ട ം.“ “ഇ യിെല നിയമവ വസ , ഒ അഭിഭാഷകെന നൽകാെത, വിചാരണ നട ാെത ഒരാെള ിേല ം എ സേ ശമാണ് നി ൾ നൽ െത ിൽ കാശീർജനതയിടയിൽ ഇ െയ റി വിശ ാസം എ ാവെമ ് നി ൾ ് ഊഹി ാം. റ കണ ി കാശീരികൾ ഇ ൻ ജയിലകളിൽ വാദി ാൻ വ ീല ാരിലാെത, നീതി ലഭി െമ തിെന ി യാെതാ തീ യമിലാെത കഴി ട ത് ഇ ൻ സർ ാരിെന ിയ അവിശ ാസ ിന് ആ ം കയാണ് െച ത്. യഥാർ ശെ കാണാെത, അ പരിഹരി ാൻ യാെതാ ം െച ാെത കാശീരിെല ഴ െള ഇലായ െച ാൻ കഴിയെമ ് താ ൾ ് േതാ േ ാ? പ ില. പാകിസാനിെലയം ഇ യിേലയം ജനാധിപത സ ാപന ൾ അലം ആ ാർ ത കാണി ട െ . ര ിടെ യം രാഷീയ ാർ, പാർലെമ ,് നീതിന ായവ വസ , മാ മ ൾ, ബ ിജീവികൾ...“ 9 സര ാഭട ാർ പാർ ലെമ ് ആ മണ ിൽ െകാലെ . എ ാണ് താ ൾ ് അവ െട ബ േളാട് പറയാ ത്? “സത ിൽ ആ മണ ിൽ ിയെ വെര നഷെ ടംബാംഗ ളെട േവദന ഞാൻ പ ിട . അേതസമയം നിരപരാധിയായ എെ േപാെലെയാരാെള ിെ ാല െകാ ് നീതി ലഭി െമ മ ിൽ അവർ െത ായി നയി െ ട തിൽ വിഷമവമ .് േദശീയതയെട േപ പറ ് പട ാ ിയ ഒ േകസിൽ അവെര ച രംഗ ളായി ഉപേയാഗി കയാണ്. കാര ൾ ശരിയായി േനാ ി ാണാനാണ് എനി ് അവേരാട് അേപ ി ാ ത്.“ സ ം ജീവിത ിൽ വലിയ േന മായി കാ െത ിെനയാണ്? “എെ േകസിലെടയം അതിെന ടർ നട ചർ കളിലെടയം എേ കാ ിയ അനീതികളം STF-െ രതകളം െവളി വ . ഒ പേ അതായിരി ം എെ ഏ വം വലിയ േന ം. ഇേ ാൾ ആളകൾ

ാട

സര ാേസനയെട പൌരാവകാശ ി േമല കട കയ െ ിയം അവർ ആസ ണം െചയ നട ാ െകാലപാതക ൾ, കാണാതാകലകൾ, പീഡനക ാ കൾ ട ിയവെയ ിയം സംസാരി ട ിയി .് ഓേരാ കാശീരി പൌര ം കഴി ട ച പാടകളാണിവ. കാശീരി പറ വർ ് സര ാേസന കാശീരിൽ കാ ി അ മെ റി ് ഒരറിവമില. ഒ പേ അവെരെ എെ ിനലാെത െകാലകയാെണ ിൽ അത് അവർ ് സത െ അഭിമഖീകരി ാൻ ഭയമാെണ തിെ നല െതളിവാണ്. അഭിഭാഷകനിലാ ഒ കാശീരിെയ ിെ ാ തിെ േപരില േചാദ െള അവർ ് േനരിടാൻ കഴിയില.“ കാ ളയ ൈവദ തെബല് ശബി . െതാ ട അറകളിൽ സംസാരി തിെ േവഗം ടി. ഞാൻ അവസാന േചാദ ം അഫ്സലിേനാട് േചാദി താ ൾ എ െന അറിയെ ടാനാണ് ആ ഹി ത്? ഒ നിമിഷം ചി ി േശഷം അേ ഹം പറ . “അഫ്സലായി. മഹ ദ് അഫ്സലായി. ഞാൻ കാശീരികൾ ് അഫ്സലാണ്. ഇ ാർ ം. പേ പരസരവി മായ ര രീതിയിലാണ് ഈ ര വിഭാഗവം എെ േനാ ി ാ ത്. അവർ ിടയിെല ഒരാളായ െകാ ല കാശീരിെല ജന ൾ എനി ലമാ ത്, മറി ് സത െ റി ് നല േബാധമ െകാ ം ചരി ിെ േയാ ഏെത ിലം സംഭവ ിെ േയാ വികല വ ാഖ ാനം െകാ ് അവ െട ധാരണകെള െത ി രി ി ാൻ കഴിയില എ െകാ ാണ്. അതാെണെ വിശ ാസം.“ അഫ്സലിെ അവസാന പരാമർശം മനസിലാ ൻ ആദ ം ഞാൻ യാസെ . പേ പി ീട് അേ ഹം എ ാ േ ശി െത ് മനസിലാകാൻ ട ി. ഒ കാശീരി പറയ കാശീരിെ ചരി വം സംഭവ ളെട വ ാഖ ാനവം ഒ ഇ ാരന് എേ ാഴം ഒ േഷാ ് ആയിരി ം. കാരണം കാശീരിെന റി അവെ അറിവ് െടക് ബ കളിൽ നി ം പ വാർ കളിൽ നി ം സ പി താണ്. അഫ്സൽ അ സചി ി കയായി . വീ ം മണി മഴ ി. അഭിമഖം അവസാനി . ആളകൾ ഇേ ാഴം െതാ ട അറകളിൽ സംസാരം ട കയാണ്. ൈമ കളെടയം സീ റകളെടയം ജീവൻ നില . പേ കാ ർ ി ാൽ, ച കളെട ചലനം ി ാൽ ഇനിയം ചില മനസിലാ ാം. േപാലീസകാർ ശ മായ ഭാഷയിൽ മതിയാ ാൻ ആവശ െ . പറ േപാകാ ം. ആളകൾ അ ി ിെല മനസിലായേ ാൾ അവർ മറിയിെല ൈല കൾ െകട ി. കട ഇ !് തീഹാർ ജയിലിെല മ ാം ന ർ വാർഡിൽ നി ം േറാഡിേലയ നീ വഴി പി ിടേ ാൾ രേ ാ മേ ാ അംഗ ൾ അട ിയ െചറിയ െള ഞാൻ ക . അവർ നിശബരായി പറേ യ് േപാവകയാണ്. അ യം ഭാര യം മകളം േചർ ഒ സംഘം. അെല ിൽ സേഹാദരൻ , അനിയ ി, ഭാര .

അ മെല ിൽ കാര ം േച ം. അെല ിൽ മ ാേരാ. എലാ സംഘ ൾ ം ര കാര ൾ െപാ വായി ഉ ്. അവർ ന മായ ഒ ണി സ ി വഹി ്. അവയിൽ മലായ് േകാഫയെട, ഷാഹി പനീറിെ , മികഡ് െവജി ബിളിെ നിറ കൾ പ ിയിരി . ര ാമേ ത് അവെരല ാം വിലയിലാ പ ൻത വസ ളാണ് ധരി ിരി ത്. കീറിയ ഷസകളം. േഗ ന ർ മ ി െവളിയിൽ 588-◌ാ◌ം ന ർ ബസ കാ അവർ നി . തിലക് നഗർ -ജവഹർലാൽ െന േസഡിയം ബസ്. അതവെര ഒ പേ ദൌല ൌൻ െമയിൻ ജംഗ്ഷനിൽ എ ി ം. അവർ ഈ രാജ െ പാവെ പൌര ാരാണ്. ഏ വം പാവെ വന് ഏ വം കട ശി ലഭി തിെന റി ് രാഷപതി അബൾ കലാം പറ ത് ഓർ േപായി. ഞാൻ അഭിമഖം നട ിയ ം അ രെമാരാളമായാണ്. എ േടാ കൾ (ജയിലിൽ അ വദി ി പണം) ൈകയില ് എ ് ഞാൻ അഫ്സലിേനാട് േചാദി ി . “ജീവി തിന് േവ ” എ ായി മറപടി. Published in തർ

നി, ഏ

ിൽ 2007, Volume 3, No. 4