Interview Primo Over 'mijn Jaar Bij Jean-marie Dedecker"

Thierry Debels na een jaar bij Lijst Dedecker over de achillespees van LDD

“Niemand mag Jean-Marie boven het hoofd groeien”

Ze hadden bij de recentste verkiezingen een grote doorbraak verwacht, maar die is er niet gekomen. Meer zelfs: het voortbestaan van de Vlaamse rechts-liberale partij Lijst Dedecker (LDD) heeft aan een zijden draadje gehangen en het scheelde niet veel of JeanMarie Dedecker was naar Europa verdwenen. Dat blijkt uit ‘Mijn Jaar bij Jean-Marie Dedecker’, het nieuwe boek van financieel econoom Thierry Debels. “Jean-Marie is een extreme controlefreak en dat kan de partij fataal worden”, zegt hij.

T

hierry Debels heeft als journalist zijn sporen verdiend in tal van financiële dossiers, schreef onder meer een belangwekkend boek over de Fortis-affaire en ging in juni vorig jaar aan de slag bij de studiedienst van Lijst Dedecker om zich vooral met financiële en economische dossiers bezig te houden. Niet dat zijn expertise door iedereen naar waarde werd geschat. Na de voor LDD tegenvallende verkiezingen van dit voorjaar werd hij bedankt voor verleende diensten en zette hij zich aan het schrijven over zijn ervaringen bij de partij rond de Oostendse politieke kuitenbijter Jean-Marie Dedecker. Het verslag dat hij daarvan doet in ‘Mijn Jaar bij Jean-Marie Dedecker’ dat vanaf deze week in de winkels ligt, schetst een toch wel ontnuchterend beeld van een partij waarin alles en iedereen in functie wordt gesteld van de grote roerganger en de onderlinge concurrentie moordend is. Debels heeft er nochtans geen afrekening van gemaakt. Hij maakt een nuchtere analyse van wat er binnen de partij verkeerd is gelopen en nog loopt, en concludeert dat, nadat getalenteerde krachten werden weggepest, enkel nog jaknikkers overblijven. Rest de vraag waarom Debels uitgerekend bij LDD aan de slag ging. “Omdat ik in het project geloofde”, zegt hij. “Ik ben er niet aan begonnen met een verborgen agenda, maar wilde bijdragen aan wat ik beschouwde als de core busi106

Thierry Debels: “Ooit zij Jean-Marie Dedecker me: ‘De LDD is van mij!’”

ness van de partij: die van parlementaire waakhond, een partij die, zoals dat in een parlementaire democratie moet en bij ons te weinig gebeurt, de regering terdege controleert, misbruiken en misstanden aanklaagt en de machtshebbers tot de orde roept.” Werd je daarin ontgoocheld? Thierry Debels: Niet in eerste instantie. Toen ik een inleidend gesprek had met Jean-Marie prees hij mij voor mijn onafhankelijke geest. “Je bent een vrijdenker”, zei hij. “Net dat soort mensen hebben we nodig.” Hij meende het wellicht, en de partij heeft bovenvermelde functie ook een tijdlang heel goed ingevuld. Alleen bleek al snel dat in eerste instantie Jean-Marie zelf geen vrij-, laat staan andersdenkenden tolereert. Wie niet met hem is, is tegen hem. Zijn zoon en advocaat Dimitri zei ooit dat de partij juist nood heeft aan mensen die Jean-Marie durven tegen te spreken, maar in de praktijk blijkt dat niet zo

eenvoudig. Toen iemand hem erop wees dat hij in een interview in de fout was gegaan, ontplofte Jean-Marie en schold hij die mandataris de huid vol. Dat werd het probleem van LDD: mensen die er een eigen mening op nahielden en daar ook voor uitkwamen, werden uitgescholden, ontmoedigd en zelfs gedwongen de partij te verlaten. Ik ben ervan overtuigd dat het Jean-Marie ernst was toen hij mij zei dat hij vrijdenkers wilde verenigen, maar in de praktijk blijkt dit onverenigbaar met zijn ego en zijn mateloze hang naar controle. Delegeren en mensen vertrouwen is er bij JeanMarie niet bij. En als iemand dreigt meer in de belangstelling te komen dan hij, pikt Jean-Marie dat niet. Niemand mag hém boven het hoofd groeien. Zie maar wat er in het Vlaams Parlement is gebeurd. Voor de job van fractieleider waren er aanvankelijk twee valabele kandidaten: Jurgen Verstrepen en Boudewijn Bouckaert. Uiteindelijk koos Jean-Marie voor Lode Vereeck, iemand met amper politieke ervaring. Op die manier probeert Jean-Marie alle touwtjes in handen te houden. Ooit zei hij letterlijk: “De LDD is van mij!” Als iemand de stekker zal uittrekken, zal het dus ook Jean-Marie zijn. Dat en het maken van serieuze fouten in de aanloop naar de verkiezingen heeft meegespeeld bij het slechte resultaat van LDD bij de recentste stembusgang. Eerst dacht men bij de stijgende polls al aan een haalbare 20 procent, vervolgens

stelde Jean-Marie die verwachtingen bij tot 10 procent, waarmee men nog een zeker gewicht in de weegschaal had kunnen leggen. Uiteindelijk moest men genoegen nemen met 7,7 procent: een kleine speler. Daarmee heeft LDD haar momentum, het kantelmoment waarop een partij kan doorgroeien, gemist. Heel wat potentiële kiezers hebben afgehaakt na de detectivestory waarmee LDD Open VLD-minister Karel De Gucht, gezworen vijand van Jean-Marie, wilde aanvallen. Dat is voor de partij electoraal zeer slecht uitgedraaid. Voor alle duidelijkheid: het inschakelen van de detective was een beslissing van Jean-Marie zelf en van niemand anders. Hij zei: “We doen het.” Terwijl Kris Daels, exundercoveragent en politiespecialist van de partij, hem dat heeft afgeraden. De affaire is Dedecker als een boemerang terug in het gezicht geslagen. Als ik ervan had geweten, zou ik het ook hebben afgeraden. Het was een laakbare en ontoelaatbare praktijk, een liberale partij onwaardig. Het probleem is dat Dedecker, als het over Open VLD en meer bepaald De Gucht gaat, niet meer helder kan denken. Bovendien is al wat verkeerd kon gaan, ook verkeerd gegaan. De detective maakte de flater haar verslag niet rechtstreeks over te maken aan Jean-Marie zelf maar door te geven via de ex-voorzitter van LDDLimburg, Guy Geens, die het uit rancune naar de pers lekte. Overigens is het op zich al bedenkelijk dat binnen een partij die toen amper twee jaar bestond al zoveel rancune was gekweekt. Dat zegt op zich ook al veel. Als leek zou ik denken dat wie zich binnen zo’n jonge partij engageert, dat doet uit idealisme. Maar wat blijkt: als het gaat over het invullen van kieslijsten en verdelen van eventuele mandaten, draait het ook bij LDD in de eerste plaats om geld. Plat opportunisme, zeg maar. Het zou naïef zijn om te denken dat het bij LDD anders zou zijn. Een zitje in het Vlaams Parlement brengt al gauw tussen de 300.000 en de 350.000 euro op, ruimschoots voldoende om voor te vechten. Soms letterlijk, want in sommige provincies gingen LDD-kandidaten met elkaar op de vuist. En er werd ook niet de hand gehouden aan gedane beloften en gemaakte afspraken. Kris Daels was formeel aangeduid voor de

“Dedecker heeft driemaal op het punt gestaan om de partij op te heffen.”

belangrijke eerste opvolgersplaats voor het Vlaams Parlement in Oost-Vlaanderen. Daels heeft daarvan een door Jean-Marie en andere vooraanstaande LDD’ers getekende afspraak op papier. De andere kandidaat Rudi De Kerpel, weliswaar een trouwe Dedecker-soldaat maar een lichtgewicht in vergelijking met Daels, legde zich daar aanvankelijk bij neer, maar begon al gauw op achterbakse wijze op Jean-Marie in te praten. Hij zette een campagne op tegen Daels en wist het via bijzonder vuil spel zo te manipuleren dat Jean-Marie uiteindelijk toch nog bakzeil haalde en De Kerpel aanduidde als eerste opvolger. Uiteraard wekte dat bij Daels rancune op. De lijstverdelingen zorgden ook binnen andere partijen voor conflicten, denk maar aan de bitse wrijvingen in Open VLD-OostVlaanderen tussen Fientje Moerman en Jean-Jacques De Gucht, maar daar werd dat binnenskamers afgehandeld. Niet bij LDD, waar mensen zonder boe of ba worden geconfronteerd met arbitraire beslissingen die zonder overleg boven hun hoofd worden genomen. Is niet een van dé problemen bij LDD dat te veel leidende leden er volstrekt andere

meningen op nahouden? Dat er geen echte doctrine is? Een tekenend voorbeeld: Jean-Marie is een overtuigd opposant van Israël, Verstrepen een al even felle aanhanger. Tja, dat moet wel serieus botsen. Dat klopt. Ook binnen de liberale, socialistische en katholieke partijen zijn er mensen met uiteenlopende meningen, maar er is een overkoepelende visie die hen op een positieve manier bindt. De mensen van LDD worden door negatieve zaken gebonden: hun aversie van Open VLD en andere partijen, hun aversie van de regering. Er is geen of te weinig positief gezamenlijk strijdgoed. Sommige LDD-politici voelen zich door hun eigen partij geboycot. De persdienst speelt daarbij een centrale rol. Moet zo’n dienst niet gewoon uitvoeren wat hun politici opdragen? Binnen alle andere partijen, zelfs Vlaams Belang, wel. Niet zo bij LDD. Als politici een dossier samenstellen en dat via de persdienst wereldkundig willen maken, gebeurt het maar al te dikwijls dat die dienst ‘njet’ zegt. Met name dan communicatiemanager Piet Deslé, nog zo’n trouwe soldaat van JeanMarie die er angstvallig over waakt dat 107

niemand de voorzitter naar de kroon steekt en diens volledige vertrouwen geniet. Niets mag naar buiten gaan zonder eerst de persdienst te passeren, en zo houdt Deslé alles onder controle. Trekt hij heel wat macht naar zich toe. Uiteindelijk ook uit eigenbelang, want nadat hij zelf politiek kandidaat was geworden, werden opeens opvallend veel berichten over Brussel verspreid, ‘toevallig’ de stad waar Deslé opkwam. Dat soort ongezonde vermenging van functies kan enkel maar tot scheve situaties leiden. Zeker een partij als LDD zou geen zelfcensuur mogen toepassen. Theoretisch staat LDD de volstrekte freedom of speech voor, in de praktijk gebeurt dat niet. Onder anderen ikzelf heb geprobeerd dat te veranderen en voorgesteld bij betwisting een second opinion te vragen aan pakweg de stu-

geworden. Het is een truc van de foor die vijftien jaar geleden nog iets opbracht, maar nu niet meer. Jean-Marie had beter gekozen voor specialisten die de kiezer met sterke dossiers hadden kunnen overtuigen, alleen riskeert hij dan dat ze hem boven het hoofd zouden groeien, en dat wil hij, bewust of onbewust, tegen elke prijs vermijden. Dat is zijn grote struikelblok en de inspiratie van die verkeerde strategie die niet eens werkte en bovendien een slag in het gelaat was van de medestanders van het eerste uur. In Vlaams-Brabant moesten twee mensen die hard hadden gewerkt aan het onderwijsdossier zomaar plaats ruimen voor De Baetzelier, die prompt werd voorgesteld als onderwijsspecialiste op basis van het feit dat ze moeder is van drie schoolgaande kinderen. Tja...

Als Dedeckers nieuwe boek wordt uitgebracht in de versie die ik heb gelezen, riskeert hij een fatwa! diedienst, maar dat werd geweigerd. Al veegt iemand als Jurgen Verstrepen deze regels aan zijn laars. Hij voert zijn eigen communicatiepolitiek. Nog eens: gezond is dat niet voor de eenheid binnen een partij en voor het motiveren van politici. Overigens verdedig ik Verstrepen, die door de partij heel slecht word geprofileerd. Terwijl het toch iemand is die nog zijn gedacht durft te zeggen, dikwijls tegen de stroom in. Hij had de nieuwe fractieleider moeten worden. Nu, ik denk dat Verstrepen, die door Dedecker onterecht verantwoordelijk wordt geacht voor de slechte resultaten in Antwerpen, bij LDD bezig is aan zijn laatste mandaat. Bij de recentste verkiezingen werd gekozen voor een aantal BV’s, onder wie Karel Deruwe en Anne De Baetzelier. Dat heeft niet gepakt. Waarom niet? Eenvoudig: omdat het niet geloofwaardig was en omdat mensen slimmer zijn 108

Niemand kan echter zeggen dat Dedecker niet intelligent is. Hoe komt het dat hij zich dan toch nog zo mispakt aan de pers? Hij is politiek intelligent, maar waarom hij zo naïef is als het op pers aankomt, ik zou het ook niet weten. Toch is het zo. Sommige journalisten beschouwt hij zelfs als vrienden, terwijl dat uiteraard niet kan. Journalisten zijn vriendelijk omdat het hun job is om informatie te verzamelen en uitspraken uit te lokken. Het is niet omdat een journalist bereidwillig luistert en ooit iets positiefs over je heeft geschreven, dat hij dat zal blijven doen. Ooit zei Jean-Marie tegen voormalig Brussels VLD-parlementslid Leo Govaerts dat hij ‘Het Laatste Nieuws’-columnist Luc Van Der Kelen beschouwde als een vriend. Waarop Govaerts in een schaterlach uitbarstte. Wellicht heeft dat soort naïviteit te maken met fundamentele onzekerheid en diepe twijfels, met een bijna dwang-

matige hang naar bevestiging. Ik heb gemerkt dat wel meer toppolitici dat hebben. Je eindigt met een verwijzing naar een op stapel staand boek van Jean-Marie Dedecker (‘De Aarde Warmt Op, de Geesten Verhitten’, komt volgende maand uit bij uitgeverij Van Halewijk). Dat zal inslaan als een bom, stel je. Ik heb het manuscript twee keer gelezen en als het in die vorm verschijnt, zál het een bom zijn. Vooral de islam wordt zwaar geschoffeerd, erger zelfs dan de omstreden en bedreigde Nederlandse politicus Geert Wilders ooit heeft gedaan. Als het zo wordt gepubliceerd, mag men hopen dat het federale parlement goed wordt beveiligd en riskeert Dedecker een fatwa. Ook de joden krijgen een forse veeg uit de pan. Benieuwd of de uitgever Jean-Marie daarin is gevolgd en het oorspronkelijke manuscript wordt gepubliceerd. Heeft LDD nog toekomst? Alles hangt van de actualiteit af. Als er vervroegde federale verkiezingen zouden komen, wat weinig waarschijnlijk is, en Dedecker een paar weken voor de stembusgang een onthullend dossier op de parlementaire tafel zou kunnen smijten, zou hij spectaculair kunnen stijgen. Maar of dat er nog echt in zit, is iets anders. Trouwens, de partij werd al bijna opgedoekt. Drie keer heeft JeanMarie op het punt gestaan de partij te stoppen. En na 7 juni is hij, ontgoocheld als hij was, even van plan geweest om zijn Europees mandaat, dat was beloofd aan Derk-Jan Eppink, op te nemen. “Eppink kan de pot op”, was zijn reactie op de slechte resultaten. “Ik ga naar het Europees Parlement!” Het heeft dus niets gescheeld, of Dedecker was Europees parlementslid geworden. En dan was de partij hier onthoofd geweest en wellicht ten dode opgeschreven. Maar met LDD kan het nu in de toekomst nog alle kanten op. Tekst: Dominique Trachet

‘Mijn Jaar bij JeanMarie Dedecker’, Thierry Debels, Uitgeverij Houtekiet, € 18,50