Interna medicina Nastavnik: Prof. dr. Vlado \or|ieski
Fond
na ~asovi: 2+1 e-mail za kontakt:
[email protected] informacii na: www.vmsb.uklo.edu.mk Denovi za priem na studenti: Ponedelnik: 15:00 – 16:00
Literatura: Interna
medicina, tom 1, tom 2, Makedonska riznica, Kumanovo, 2003, Vladimir Serafimoski Interna medicina,Savremena administracija, Beograd, 1998, Marcus A Krupp Repetitorium iz interne medicine, Savremena administracija, Beograd, 1997, Mihailo Staji}
Po{iroka literatura Harrison’s
Principles of Internal Medicine, 16 th Editional, McGraw-Hill Companies, 2005, Kasper, Dennis L.;Braunwald,Eugene;
Celi na predmetot: da
gi vovede studentite vo sodr`inite na internata medicina
da
gi zapoznae studentite so najnovite dostignuvawa vo dijagnostikata i tretmanot na internisti~kite zaboluvawa
Kontinuirana proverka na znaeweto i ispit: Redovnite studenti imaat mo`nost da go polo`at ispitot po pat na kolokviumi i ostanatite navedeni aktivnosti i toa na sledniov na~in: kolokvium 1 40% kolokvium 2 40% aktivnost na ~asovite i ve`bite, samostojni doma{ni raboti seminarski trudovi 100%
10% 10%
Realizacija na nastavnata programa:
Nastavnata
programa na predmetot Interna medicina }e bide realizirana preku predavawa – interaktivna nastava, ve`bi, diskusii, samostojni doma{ni raboti i seminarski trudovi.
“Zdravje
e sostojba na potpolna fizi~ka, mentalna i socijalna blagosostojba” Vo zdrav organizam postoi postojanost na vnatre{na sredina-homeostaza Bolest e sostojba na poremetena gradba i funkcija na kletka, tkivo ili organ
Nadvore{ni pri~ini za bolest fizi~ki-visoka
i niska temperatura,atmosferski i barometarski pritisok,jonizira~ko zra~ewe,elektri~na energija hemiski- hemikalii,te{ki metali, kiselini,bazi biolo{ki-paraziti,protozoi,bakterii,virusi
Vnatre{ni nasledni vrodeni poremetuvawe psihosomatski
na imunitetot
Bolesti na organite za di{ewe Osnovnata uloga na respiratorniot sistem e da ovozmo`i nepre~ena razmena na gasovi pomw|u oranizmot i negovoto okruzuvawe
Simptomi te{ko
di{ewe (dyspnea) ka{lica (suva,neproduktivna i produktivna iska{luvawe (ekspektoracija) lepliv i `ilav sekret (astma),nelepliv (bronhitis),bistar,maten hemoptizii-iska{luvawe na mali koli~ini na krv
hemoptoe-pojava
na pogolemo
koli~estvo na krv gradna bolka cijanoza-sinkavo (modro) prebojuvawe na koza i ligavici
Dijagnosti~ki metodi rutinska
radiografija kompjuterizivana tomografija-morfolo{ki promeni na organite na gradniot ko{ (maligni zaboluvana na belite drbovi i pleurata) magneten rezonans-kade drugite metodi ne ja potvrduvaat dijagnozata scintigrafija-vizualizacija na krvnite sadovi i di{nite pati{ta so radioizotopi
pulmonalna
angiografija
ultrazvuk spirometrija-poremetuvawe
na
ventilacijata vo mir endoskopija-bronhoskopija – morfologija na di{nite pati{ta
Hroni~na opstruktivna bolest na belite drobovi (HOBB) Hroni~nata opstruktivna bolest se karakterizira so hroni~no ireverzibilen, ograni~en protok na vozduh niz di{nite pati{ta, a retko reverzibilen nea ja so~inuvaat tri entiteti: hroni~en bronhitis bolest na malite di{ni pati{ta emfizem
Elementi bitni za dijagnoza anamnesti~ki
podatoci za pu{ewe hroni~no ka{lawe so iska{luvawe (kaj hroni~niot bronhitis) i dispnea (kaj emfizemot) bronhiti~ni {umovi, smalen intenzitet na di{niot zvuk i prodol`en ekspirium smalen protok na vozdu{nata struja vo di{nite pati{ta pri funkcionalno ispituvawe na belite drobovi
Etiologija Nedovolno jasna pu{ewe zagaduvawe na vozduhot infekcija na di{nite pati{ta semejni i genetski faktori alergija
Hroni~en bronhitis E sostojba pridru`ena so prekumerna traheobronhijalna produkcija na mukus dovolen da predizvika ka{lica najmalku tri meseci vo godinata pove}e od dve godini po red
Etiologija povtoruva~ki
infekcii od mikroorganizmi,bakterii i virusi pu{ewe aerozagaduvawe
Klini~ka slika Simptomi i znaci: ka{lawe i iska{luvawe, vo napadi, naj~esto vo utrinskite ~asovi ka{laweto e provocirano so laden i zagaden vozduh iska{luvaweto e so razli~na koli~ina, izgled, boja i miris
gu{ewe spazam edem
na sluznicata poka~ena temperatura hemoptizii
Laboratoriski naodi: policitemija (kako posledica na postojana hipoksemija) Rendgenski naodi: poja~ana bronhijalna {ara “valkani beli drobovi” golemo i horizontalno srce belodrobna hipertenzija
Lekuvawe otsranuvawe
na etiolo{kite faktori bronhodilatetorni sredstva (Aminophyllin) ekspektoransi antibiotici
Nega topli
vitaminski pijaloci pogodna pol`ba za di{ee i iska{luvawe prodol`eno klimatsko lekuvawe
Emfizem Permanentna abnormalna distenzija na vozdu{nite prostori distalno od terminalnite bronhioli so destrukcija na alveolarnite septi
Etiologija dolgotrajno
uporno ka{lawe kaj bolni so hroni~en bronhitis,brohiektazii, bronhijalna astma,tuberkuloza idiopatski ili primaren
Klini~ka slika Simptomi i znaci: ote`nato di{ewe ka{lica i pojava na cijanoza lesen zamor pri rabota i vo mir
Rendgenski naodi: hiperinflacija parenhimski buli subpleuralni meuri namalena periferna {ara
Lekuvawe antibiotici bronhodilatatori
Ako e prisutna srceva slabost diuretici kardiotonici
Nega op{ta
nega i informirawe na pacientot za {tetnoto deluvawe na lo{ite naviki kako pu{eweto i vlijanieto na respiratornite infekcii
Brohiektazija Pretstavuva
definitivna i ireverzibilna dilatacija i deformacija na lumenot na bronhite
Etiologija infektivna
grupa se povtoruva~ki epizodi na infekcii na belite drobovi neinfektivni pri~initumori,fibrozni,atelektati~ni i atherentni procesi,aspiracija i penetracija na raznovidni masi,pu{ewe, inhalacija na toksi~ni gasovi
Klini~ka slika Simptomi i znaci hroni~na ka{lica koja vo po~etokot e suva a potoa produktivna so iska{kuvawe na ispluvok sputum-obilen na utro hemoptizi dispnea cijanoza
Dijagnoza Laboratoriski naod: poka~ena sedimentacija,leukocitoza Rendgenografija: mo`e da e normalna – rana faza mali cisti~ni praznini, so ili bez hidroaeri~ni nivoa,sotesti {uplini,lentesti senki vo vid na “tramvajska pruga”
bronhoskopija i bronhografija otkrivaat intrabronhijalni pri~ini (tu|o telo, tumor) kako i mo`ni komplikacii kompjuterska tomografija najdobri rezultati spirometrija restriktiven tip na ventilatorna insuficiencija
Lekuvawe utvrduvawe
na etiopatogenetski faktori podobruvawe na efikasnosta na eliminacijata na bronhijalniot sekret – zgolemen vnes na te~nosti,vitamini,mukoliti~ni sredstva,ekspektoransi antiinflamatorna terapija bronhodilatatori hirur{ki tretman
Nega osnovna
nega e zapoznavawe na bolniot so prirodata na bolesta, obuka za izbor na polo`ba i podobra drena`a klimatsko lekuvawe
Pnevmonija E infekcija na belodrobniot parenhim Na~ini na prenesuvawe: aspiracija na mikroorganizmi koi go koloniziraat orofaringsot inhalacija na infektivni aerosoli hematogena disiminacija direktna inokulacija
Elementi bitni za dijagnoza poka~ena
temperatura, treska, pleuralna bolka vo gradniot ko{, ka{lica pri fizikalen pregled na gradniot ko{ dokazi za konsolidacija leukocitoza dam~esti ili lobarni infiltrati na radiografija na belodrobniot parenhim
Klini~ka slika Simptomi i znaci: naglo poka~ena telesna temperatura i treska, isplukavawe na gnoj i bolka vo gradite fizikalen pregled: toksi~en izgled, tahikardija, tahipnea
Dijagnoza Laboratoriski naod: leukocitoza Rendgenografija: mo`e da e normalna – rana faza lobarni ili segmentni infiltrati. Mo`e da ima i plevralen izliv na zafatenata strana
Ispituvawe na sputumot Invazivni proceduri: transtrahealna aspiracija perkutana belodrobna punkcija fiberopti~ka bronhoskopija biopsija
Lekuvawe antibiotici
so {irok spektar antipiretici oksigenoterapija
Pneumotoraks akutna sostojba na ote`nato ili onevozmo`eno di{ewe poradi prodor na vozduh pome|u visceralniot i parietalniot list na pleurata.
Etiologija sprema pri~inata na nastanuvawe se razlikuvaat tri oblici: spontan ve{ta~ki traumatski
Elementi bitni za dijagnoza akutna
bolka od ednata strana na gradniot ko{ i dispnea, koja ~esto trae nekolku dena minimalen fizikalni naod; hiperrezonanca, namaleni di{ni zvuci, pomestuvawe na medijastinumot, cijanoza prisustvo na pleuralen izliv na ragiografija na beli drobovi
Klini~ka slika ostra
bolka vo vid na probodi vo gradite ka{lica nagla dispnea tahikardija cijanoza kolaps
Dijagnoza
1.
2.
anamneza fizikalen pregled
labaratoriski naodi: gasnata analiza otkriva hipoksemija kaj pogolem broj na bolni promena na EKG
rendgenski pregled: kolabirani beli drobovi do hilusot, koi so edna tanka linija se ograni~eni sprema prosvetleniot hemitoraks, kade ne se gleda belodrobna {ara najdobro e da se slika vo ekspirium koga ima sekundaren izliv, toj se otkriva so karakteristi~ni hirdo-vozdu{ni nivoa
Lekuvawe zavisi
od te`inata na bolesta miruvawe vo krevet, simptomatsko lekuvawe na ka{licata i bolkata malite pneumotoraksi spontano se izlekuvaat torakotomija
Astma Porano be{e etabliran terminot bronhijalna astma, a denes se upotrebuva samo terminot astma,bidej}i najnovite biopti~ni studii poka`aa deka inflamatorniot proces i promenite pri astmata ne se lokalizirani samo vo bronhite, tuku i vo alveolite
Astmata
e hroni~no inflamatorno zaboluvawe na di{nite pati{ta vo koe u~estvuvaat mnogobrojni kletki, vklu~itelno mast-kletkite,eozinofilite i T-limfocitite.
Etiologija atopija-
perzistenten IgE odgovor na ekstrinzi~ni proteinski alergeni infekcija na respiratorniot sistem okolinata i zagaduvawe na vozduhot farmakolo{ki stimuli fizi~ki napor emocionalen stres
Elementi bitni za dijagnoza epizodi~na
ili hroni~na pojava na “vizing”,dispnea,ka{lica i ~uvstvo na napnatost vo gradniot ko{ pri fizikalen pregled prodol`en ekspirium i difuzen “vizing” ograni~en protok na vozdu{nata struja pri funkcionalno ispituvawe kompletna ili delimi~na reverzija na opstrukcijata posle primena na bronhodilatatori
Klasifikacija na osnova na etiologijata: ekstrinzi~na (alergi~na,atopiska) intrinzi~na (nealergi~na,neatopi~na) Klasifikacija na osnova na te `inata na bolesta: lesna sredna te{ka
Klini~ka slika Asmati~niot napad se javuva no}e,so ~uvstvo na stegawe vo gradite,di{eweto stanuva ~ujno grubo i ostro,svireweto stanuva ponaglaseno Simptomi i znaci dispnea ka{lica svirewe vo gradite Wheezing
Dijagnoza rekurentni
napadi od egzogeni faktori karakteristi~ni no}ni i rano utrinski (3-5 ~asot) asmati~ni simptomi povremenost (epizodi~nost) na simptomite,poradi {to fizikalniot pregled mo`e da bide sosema normalen
Funkcionalen monitoring i funkcionalni testovi spirometrija Laboratoriski i drugi ispituvawe kompletni analizi na krvta (infekcija) rendgengrafija zgolemen vkupen broj na eozinofili vo krvata,sputumot i nazalniot sekret-karakteristi~ni za astma i marker na te`inata na astmata
bronhodilatatoren
test + opredeluvawe na totalen i specifi~en IgE -zgolemeni pozitivni bronhoprovokaciski testovi rinoskopija fiberopti~ka bronhoskopija
Lekuvawe antiinflamatorni bronhodilatatori antileukotrieni mukolitici
lekovi-kortikosteroidi
Nega-da se objasni prirodata na bolesta,etiolo{kite i provokativnite faktori,zabrana na pu{eweto,prodol`eno klimatsko lekuvawe