Homat Hadat Berechit 2009

‫בעזרת השם יתברך‬

‫ילקוט מאמרי מחנות היראי‬

‫יו"ל ע"י‬ ‫תלמידי וחסידי‬ ‫רביה"ק‬ ‫מסאטמאר זי"ע‬ ‫ניו יארק‬

‫כ"ט תשרי תש"ע לפ"ק‬

‫חומת הפרשה‬ ïéàåø ïéà áåù ø÷ùä ìåáâá ïéìôåð íà íãå÷î åòãéù äî óà úîàä àåä íéîòä úåéç ìë éë òãåðã êà ... éãé ìò åìôðù íäéðéáù ïéìåôðä úåîùðî ,åéøçàù úåøåãå ïåùàøä íãà àèç ïúåà ìë íéøâä úåîùð íéàá íùîå ùáåìî íéùåã÷ä úåöåöðä 'éçá åìöàù êéà éë ,øàùä ïë ïéàù äî ,øééâúäì àá ,'åëå øåîâä áåèä ìà øåîâ òø áø÷úé óà äùåã÷ä ïî úåîùð íäá ïéàù íéåâäå äëåúá íéàåø ,äøåúä ãåîìì ïéàá ïäù ,íäî 'à ìë ìù ïåöø éôë úåðéî éøáã äøåúä íéãîåìù íéåâ ùéù òãåðë íäù øçàî ,íäéúåðéî íùî íéãîåìå úîà íåù íéàåø ïéà äùåã÷ä ìåáâì õåç àåä äùåã÷ä ìåáâì õåçù äî éë ,òãåðë .úåôéì÷äå ø÷ùä 'éçá äåçì øîàù ùçð éáâ ù"î ìò åðéøîàîë äúéî ïéà êë äòéâðá äúéî ïéàù íùë àéäå ,åá äòâðå äôçãù éãé ìò ,äìéëàá äøîàå íå÷îä éååö ìò äôéñåäù éãé ìò äòãé àéä äðäå ,'åâå åòâú àìå åìëàú àì åì äòîù êéàäå ,äòéâðä ìò äååèöð àìù êë äòéâðá äúéî ïéàù íùë øîàù äî äì ùé äøåúäù êà .äìéëàá äúéî ïéà øîàð êëìå ,äùåã÷ä ìåáâ àø÷ðù ìåáâ äî ÷ø ,'åâå åòøâú àìå åéìò åôéñåú àì ïë íâ àåäù íéøãâ íéøôåñä åôéñåäù äøåúä úîå÷ øåòéùå äùåã÷ä ìåáâ úìåæ ìáà ,ù"ò 'åëå à"îá åðìöà øàåáîë ìòå ,äùåã÷ä ìåáâì õåç àöåé óéñåîë äæ úåàøì ìåëé åðéàå ,ø÷ù 'éçáì àá ïë éãé éãé ìò ì"ø äôçã åäæå ,äøåúá úîàä äôçãå ,äùåã÷ä ìåáâî úàöé ,äôéñåäù .úîàä äúàø àì êëìå ,ø÷ùä íå÷îì

‫חומת הדת‬ ‫מאמרי השקפה בעניני העומדי על הפרק‬

‫פרשת בראשית‬

åðéúøåú úã

‫אמרת שוא עבוד אלקי‬
‫אחד הרבני‬

úãåáòå ,àáø àðòùåä ,úåëåñä âç åììä íéùåã÷ä åøñî íéùåã÷ä íé÷éãöäù ,úåô÷ääå íéòåðòðä úâùäå òáèä êøãî äìòîì ú"éùä úà åãáòå íùôð ãò áø úåøøåòúäá ìàøùé éðá úåááì åñáéëå ,éùåðàä íéâéäðîä íðîà ,íéîùáù íäéáàì íáø÷ì øòùì ïéà ,ùãå÷á äãåáòä ìëî 'éáå÷á íé÷çùî íéìéôùä úåãåáòä ìë äðéðùìå ìùîì äîùì úåùòì äæçî úåùòì íîöòì äîéá íéðåáå ,åììä úåùåã÷ä äáø àðòùåä ãåáëì íéòåðòð ìù ÷çùîäî àøåð úå÷òöå úåéëáå ìåúéäå ÷åçö úåùòì ïëå ,ì"çø .íåéä úùåã÷î áéàëî ÷åçöë úåðåùå úåðåùî äìà ,íëéøáã éìò å÷æç àéáðä øîà äæ ìòå íéîéá äùåã÷ä äãåáòá ìåúéääå ÷åçöä éùòî åììä íéîéîú íéùðàä ïåîäáå åììä íéùåã÷ä íéùðàä åäîúéå ,çáèì ïàöë íäéøçà íéëùîðä äçëåú ÷ø åøîà éøäå ,?åðøáãð äî íùôðì úåìå÷ åùòå ,íéîãå÷ä íé÷éãöäî äîë éô úåøøåòúäå úåðöéìä úåçåë úåìë ãò äòåøú íéøáùá 'éëá ìù íâå ,øòùì ïéà ãò úåðåùî úå÷òöá úåëåøà úåòù æ"òå ,íéòåðòð ïéùåò éøäå äøåú øôñ íò ïéã÷øî éøä àåù øîàì ø"äåòá àéä íúéìëú ìë éë àéáðä øîà íéùåã÷ä íé÷éãöä úãåáò íâù ,íé÷ìà ãåáò íäéùòîë íéãçà íéøáãå úçà äôù äúéä íéîãå÷ä ÷ø íúãåáò åùò äîä íâå ,äîøîå ø÷ù éùòî .å"ç ,íéðôì

íéîùä óåòì êéãáò úìáð úà åðúð úòáù øåà íùá åøîàðù íéøáãä íéàøåð äîå äøåú éæîø øôñá ÷"äèùòáä é÷ìà àðúä ïøî íéîéä äìàå ì"æå úåîù úùøôá ùèéøæòîî ùåã÷ä ãéâîäî éô ìò ,ä"äìæ è"ùòá ìàøùé 'ø íùá ,é"ðá úåîù

àáùë øîåìë ,íééòì íéìùåøé úà åîù ù"î äùòîá úåîéìù äæéà åà äàøé äæéà íãàì ä"åòá àá äæî éë ,úåäáâ äãî åì äàá ,äåöîä

àöú 'ô íéðéò øåàî

‫פרשת בראשית‬

‫שנה ב גליו ט"ז‬

‫א‬

øîàå ïåøçàä øåãä ìò àáðúä éëàìî àéáðä ,'ä øîà íëéøáã éìò å÷æç (â"é 'â) íùä íùá íé÷ìà ãåáò àåù íúøîà êéìà åðøáãð äî íúøîàå éðôî úéðøåã÷ åðëìä éëå åúøîùî åðøîù éë òöá äîå àáåè åðéìà øîàðä 'ä úàî åæ äàåáð äðä ,úåàáö 'ä êéàä ä÷åîò 'éùå÷ äù÷åé äøåàëìå ,äá ïðåáúäì ùé úòá êéìò åðøáãð äî úåù÷äì äîøòá øåîàì åìëåé àåù øùà ì"çø åøîà éë àø÷á øîàð ùøåôî øùà ïéù÷áî ïééãò äìàë óåãéâ éøáã éøçàå ,íé÷ìà ãåáò íú éðô ïéãéîòîå åðéáé àìå åòãé àìå ñçðôë øëù ïøî íúéðòîì êéøàä øáëå ,êéìò åðøáãð äî øîàì äøåîúä ìòå äìåàâä ìò ñøèðå÷ úìçúá ùåã÷ä ó÷éäá ùãå÷á åëøã éôì åìà íé÷åñô ùøôì ('à 'éñ) íù ïøî øàéáù äî '÷ä åéøáã úåãåñé úéöîúå ,ìåãâ åðçðà äúòå øîàù äîá äàåáðä ìù åôåñ ìò íéòùø ìò ,'åâå äòùø éùåò åðáð íâ ,íéãæ íéøùàî äçìö íéòùø êøã éë íúåàø éøçà åøîà øùà åììä úîà é÷éãö ìëù ìàøùé é÷ìàá íéøôåëå úãä éø÷åòå ,íéîùä ïî íéñð íäì åùòð ùôð óøçá íãâð åîçì ìë éë ,íé÷ìà ãåáò àåù ì"çø éë äæ éôì éøä ë"à ñç ì"çø åòè íéîãå÷ä úåøåãî íééúéîàä íé÷éãöä .øéëæäìî íúìàùá øãâúäì åçéðä íå÷î ïééãò íðîà äðùì äðùîå øåãì øåãî éë ,êéìò åðøáãð äî áöîä éôë øåàéá øúéá íéøáãä ìë ùøôúîå øàáúî ,éðò øåã åðéøåãá àáø àîåäúã à÷îåòì ãøåéä ìôùä éâéäðî åáø åîë åáø øùàë ,çéùîä êìî ìù åøåã ,ñçðôë øëù íéù÷áîå éøîæ éùòî íéùåò øùà ø÷ù úãåáòå íé÷éãöä éùòî ìëî àìåìèàå àëåç íéùåòå ,ìåúéäå ÷åçù íäì äùòð ìëì øùàë ìëä ,ú"éùä ùéà ìë øùàë ,øúåéá íéùãå÷îä íéðîæá úåáøì íâå úãåáòì úåøøåòúäå äáåùú øåäøä åì ùé ìàøùéî ÷çùì ïåà úåîéæî åùøç íáìá äðä ïä ú"éùä íéîéá íé÷éãöä úãåáò ìëî úåùòìå àéáå÷á ‫חומת הדת‬

åáìá øîàé äæå ,áì äáâ ìë 'ä úáòåúå ,äúåùòì äùòé àìå íãà éðá éðôá øàôúäì úåøàôúäá ë"â åì àáéù ÷ø ,ú"éùä ãåáëì úåîéìùá äåöîä äæù úîçî àåä äæ ìëå ,åááìá úåáø úåéðô ,åéúåðéçá ìëá å÷ãöá íìù ïéà áåèá åì äåöîä

(àø÷ä 'éô) äæå ,çéùî éìáçî ìåöéð àìéîî ,'åëå øåàä àåä ìäàá ,çééð íäì äùòú íúçðäå úåãòä éðôì äéäú äæå ,íé÷éãöì ñåðéë ìù ãòåî åäæå ,'åëå õ÷ä úòá äéäúù íéìåãâä íéñðä íä íãå÷ 'éô äîù íëì ãòåà øùà úåãòä éðôì äæá ùåã÷ä áúë êëåæî åðéàù éîá íàå ,÷"äìëò ,çéùî éìáçî äìöäå çééð æ"éò 'éäú äìåàâä åðá ïá å"÷ ìá÷îäì ïäå çéëåîì ïéá úøàôúì íäù äùåã÷ ìù ÷éæ íåù íäá ïéàù äìàì ù"ëå å"÷ ìù äîä ïä êåìîà éðà øîàì åááìá øàôúäì ìëä ÷ø ìëì øùàë ìëäù ÷ìîòã àòøæî øåãáù áø áøòä úåîãäì øùôà ïéòä úåàø éôìù óà ,åãåñé ø÷ùá ìáà ,áåèì äòôùä äæéà åà íéìá÷î äæéà ùéù êìîéìà ø"äåî ÷"äøä ù"îëå ,ø÷ù íä åãåñéá .äòôùä äæì äéäéù øùôà éàù åùã÷ çåøá ì"÷åöæ äùåã÷ä åðéúøåú úðååëá äæ ñéîòäì øùôàå íàù ,àèç åéìò àùú àìå êúéîò úà çéëåú çëåä æà ,íéîù íùì àìùå äùåã÷á àìù äçëåú øîàú íà óà íéáåè íéùòîäå äçëåúäù àèç åéìò àùú àèç éãéì àåáé óåñá ìáà ïéòä úåàø éôì ìá÷úú æ"òå ,äçëåúäî àöåéä äòøä ìà êéòø úà àéáúå úòá çéëåú ìàù àèç åéìò àùú àìå äøåú äøîà .ì"ðë ,àèç åéìò àùú çéëåú íàù ïôåàáå ãçà ìë úåùòì ,äæá ïðåáúäì ùé àáåè óå÷ éùòîë ú"éùäì åúãåáò 'éäé àìù ,åùôðá ïåáùç äãî äæéà ìà òéâäì ÷÷åúùäìå ,ø÷ù ìù äãåáòå íé÷éãö ìù ïúøåú ÷ø øåéù åðì ïéàå ,úîà ìù ,íéîúáå úîàá ò"ëåáä úà åãáò äîä ïäù íéîãå÷ä ãåîìì ,øñåîå äçëåú íäî ìá÷ì íé÷å÷æ åððäå ,ãáëðä íùä úà äáäàìå äàøéì íéùåã÷ä íäéøôñá åðì 'éäéù äëæð ,äðùä úìéçúá úéùàøá éîéáå úåôñåúá óøåçä ïîæ úà ìéçúäì ,äáåèì úåùãçúä úå÷÷åúùä úôñåúáå ,äøäè úôñåúáå ,äøåúä ãåîéì ,àéäù úåîë äðè÷ óà úîà ìù äãå÷ð äæéàì òéâäì ìà ùéà 'ä éàøé åøáãð æà àéáðä øîàî íéé÷ì äëæðå éáùåçìå 'ä éàøéì åéðôì ïåøëæ øôñá áúëéå" åäòø ."åîù

êúà ãòååúäì ìëåðù ,êãåòå ïòîì éúááå úåùøãî éúáå úåéñðë éúáá øåîâú àì ,åðéôî ùåîú àìù äøåú øåæâì íéöåøù äòùøä íúáùçî .í"åëò ìù ãòå éúá úåùòì ì"÷åöæ õéðæà÷î î"ø ÷"ääì äùî øàá ‫פרשת בראשית‬

.÷"äìëò úãåáòá íé÷ñåòäî äîä ïä çéùî éìáçäå éìò å÷æç ä"á÷ä øîà øùà íé÷ìà ãåáò àåù úå÷æçúä é"ò äöåòéä äöò äæî ìöðäì éãëå ,íëéøáã äàðå íäì äàð íé÷éãöì ñåðéë ãçé äìôúáå äøåúá æà àéáðä éøáã íéé÷ì åøåæòé åäòø úà ùéà æàå íìåòì .åäòø ìà ùéà 'ä éàøé åøáãð

÷éæî íéîù àìù äçëåú íäéìáäå íäéøáãá íéúôúîä íéùðà ùé äðäå æ"ëò ìáà åëåúá óåéæå úåðöéì ìáäå ø÷ùù óàã øîåì ïä øîàì íäéôá äðòîå ,úåãéñçå äàøé åëåúá óèåòî ì"æëç åøîà øáë ìáà íéîù íùì àìù àåäù úîà úåðòèá äðäëå äðäëå äîùì àá äîùì àìù êåúî úòãä øñåçî åøîàð åìà íéøáã ìáà ,ø÷ùå àåù ãáåò íðîà åîöòì äãåáò äùåòùëã äðáä øöå÷å àåäù ìë äðè÷ äãå÷ð äæéà ùé íðîà ,äîùì àìù øáùð åáì ô"ëòå ,úîàä ìà òéâäì úå÷÷å÷úùä ìù ìù õåöéð åúåàîå ,äîùì àìù ïééãò ãáåòù åáø÷á àìù äãåáòä ìë úà äìòî åáì ïåøáùå úåøøåòúä åîöòì äãåáò ãáåò øùàë àá åîöò ìò æ"ëå ,äîùì ,áì éîéîú øåáéö êøãä éðî úåòúäì äæá äöåø åðéàå óëî íúåáùçî ìëù ,åììä ø÷ù éâéäðî ìöà ìáà áùéå ,óåéæå ø÷ùå äîøî êåúá íúáù ùàø ãòå ìâø úáåç ùåã÷ä øôñá ù"îëå äøæ äãåáò úáåøòúî äá æ"òî øúåé òåøâ äæã äùòîä ãåçé øòù úåááìä àì éàãååá ë"à ,íéùåã÷ä åéøáãá ù"ééò ïéôðà äîëá ùåã÷ä åðåùì äæå ,äùòú äòøì ÷ø áùçð äáåèì øîàé åà :äåöú úùøô êìîéìà íòåð øôñá

äàøé í"éìùåøé úà åîùù ìéáùá ,íìåòì úåìâ íàå ,ìåãâå äåáâ ìâ ïåùì íééòì íäìù íìù øùà àöåéëå äìôúå äøåú åîë äãåáò äæéà äùåò åìéçã àìá øîåìë øåðëå ìáðì äúåà äùåò å"ç íøåâ äæå ,ìáð éìò ïâðî åîë ÷ø åîéçøå åðúð åäæå ,úåôéì÷ä ìà êìåä ìëä åìù äãåáòäù úåôéì÷ä íäù íéîùä óåòì êéãáò "úìáð" úà äãåáòä äùòù úîçî äæ íøâ éîå ,êë íéàø÷ðä åðééä úìáð úà åðúðù é"ò àø÷ä ùøôúîå) ìáðì óåòì åúåà åðúð æ"éò øåðéëå ìáð åîë äãåáò íâ ì"ø úåîù äìàå äæå ,(ì"çø úåôéì÷ä íéîùä øöéîá ì"ø íéøöî íéàáä åäæå ,ïåîîùäå úåøâä äæéà äùò øùàë ì"ø ïáåàø ùøôîå ,úåìâä éðá øàùì ìàøùé éðá ïéá åàø" øîåà äãåáò àåä éåàøå úåîéìùá éúãåáò ãáåò éðàù ,"íãà åäæå ,éìà äåìéå éìå÷á òîùé ú"éùäù (ïåòîù) .'÷ä ì"ëò ,úåîùä øàù ïëå éåìå ïåòîù àùøãî éáá åøîàð ùãå÷ä çåøá åìà íéøáãå íéùåòù äæ øåã ìò ùåã÷ä áåè íù ìòáä ïøîã íéòåøä íéøîåàå ,ìáðá äìôúå äøåú ú"éùä úãåáò íéòåðòðä åùò êéàä åàø íëìåë ø÷ù éâéäðîå é÷çùîå íéðåé éçéøôîëå 'åëå úåô÷äå úåðòùåääå íéîùä óåòì êéãáò úìáð úà åðúð æ"éòå ,àéáå÷á .å"ç úåìâä úëéøà æ"éò íåøâì úåôéì÷ä

'ä éàøé åøáãð æà äèéìôä úéøàù ìà øáãì êéùîî àéáðäå úîàá ú"éùä úà ãåáòì íéöåøä åìà ,íéøàùðä àåù éøáã íò åæ úùø êåúá ìåôéì àìù ,íéîúáå íéîúáå úîàá íúøîùî ìò ãåîòì ÷ø íé÷çùîáå úåéäìå íéùåã÷ä åðéúåáøå åðéúåáà úìçâ øåîùì åøáãð æà" ,äðåëð äöò äæì øîàå ,éúéîàä êøãá ÷åáã øôñá áúëéå òîùéå 'ä áù÷éå åäòø ìà ùéà 'ä éàøé àåä íà óàå ,"åîù éáùåçå 'ã éàøéì åéðôì ïåøëæ àåä äæù àéáðä éôî äçèáä æ"ò ùé ïéôðà øéòæá åéãçé åøáãð æà íéé÷ì åîù éáùåçìå 'ä éàøéì íåé÷ä ø÷ùä úåëùçî åáì ìåôé ìáì åäòø ìà ùéà åøáãé ìò ãåîòì åéöìç øåáâë øáâúäìå íìåòá úøáåâä éìáî ú"éùä êøãáå úîàä êøãá äøåú ìù äúøîùî .ìàîùìå ïéîéì úåèðì éìáîå ø÷ùå àåù úåáåøòú ïéìáåìî ÷"äøäî úîà éøáã øôñáå íúçðäå ÷åñôä ìò áúë çø÷ úùøôá ä"äìì÷åöæ éðôî ,çéùî éìáç òåãé äðäã :÷"äìæå ãòåî ìäàá

êéà äçëåúå øñåî éëøã åðúåà úãîìî ÷"äåúäã äöåøä íãàä äðäã ,åøéáç úà íãà çéëåé ìëá øåäèå ùåã÷ úåéäì êéøö íãà éðá çéëåäì æàå ,øåäè åôåâå øåäè àåä ,ð"øð åðééäã ,åéúåðéçá éàã ,àèç åéìò àùé àìå êúéîò úà çéëåú çéëåä äùåã÷á åéðôåà ìë íò ïçáð äéäéù éëä åàì ,ïâåäë äìòé åúçëåúù éøùôà éúìá éæà ,äøäèáå íâ ,åéô ìò åùòéå íãà éðáì áåèá äåöé íà óà ,úåîéìùá íäéùòî äéäéù íéìåëé íðéà íäéðù ,íéìáçä íãå÷ 'éäú ,äàìôðå äìåãâ äìåàâ 'éäúù åáìá øàôúäì åááìá øîàé äëá äæ ,íááì äðôéå äàðå íäì äàð íé÷éãö ñåðéë àúéàã äå÷ú ùé êà 'ä úåöîá åøéáç úà äëéæù äìåãâ åúìòî êéà ,íéîçøä úãî úøàôú 'éô àåä äàð äðäå ,íìåòì ‫ב‬

‫חומת הדת‬

‫צוגערעדט צו ע"ז זענע זיי‬ ‫אימתי נבראו המלאכי‬ ‫מסיתי ומדיחי‪ ,‬דאר‪%‬‬ ‫‪ ...‬א פלא ער זאגט והאר‬ ‫מע פארשטיי אז דיא‬ ‫היתה תהו ובהו‪ ,‬אי מדרש‬ ‫פרשת בראשית‬ ‫שיק אי נישט‪ ,‬אזוי זאגט‬ ‫תנחומא אי פרשת וישב )ס"ד(‬ ‫מתו דברות קדשו של מר רבינו הקדוש זי"ע להאיר עיני בתו ההסתר הגדול‬ ‫ער דארט פשט אי פסוק‪,‬‬ ‫טייטשט ער גאר והאר היתה‬ ‫נאר איבערהויפט איז דא נא שווערער דער‬ ‫תהו וחוש דאס מיינט מע דע מלא המות‪ ,‬זאגט מדרש תנחומא זאגט גאר אז דער מלא המות איז דער רד"ק טייטשט דארט דע פסוק‪ ,‬מ'קע‬ ‫ער דער מלא המות איז באשאפ געוואר דע באשאפ געוואר דע ערשט טאג‪ ,‬דא האט מע אנדערשט נישט טייטש‪ ,‬ווי דער מצודות וויל‬ ‫ערשט טאג‪ ,‬פאר אלעמע איז שוי באשאפ נישט באשאפ קיי מלאכי ביז צו צווייט טאג‪ ,‬דארט טייטש‪ ,‬אזוי איז מבואר דארט אי פסוק אי‬ ‫געוואר דער מלא המות‪ ,‬בראשית ברא אלקי מ'זאל נישט זאג חלילה שיתו‪ ,%‬או דא גאר דער ירמי'‪ ,‬אז ער האט דאס געזאגט ער האט זיי דארט‬ ‫והאר היתה תהו ובהו וחוש על פני תהו‪ ,‬דער מלא המות איז גאר געווע נא דע ערשט טאג‪ ,‬געזוכט צו פארענטפער‪ ,‬יודע זענע נישט שולדיג‬ ‫מלא המות וואס ער איז מחשי ]פני הבריות[‪ ,‬אזוי ס'איז דא לכאורה א סתירה‪ ,‬דאס איז דא הכל די נביאי הבעל פארפיר זיי‪ ,‬או דער בוכ"ע האט‬ ‫מודי שטייט אי מדרש אוי‪ %‬דע איז נישטא קיי געזאגט דעס אז מ'פארפירט איז נישט קיי מקו‬ ‫שטייט אי מדרש תנחומא‪ .‬ס'איז דא א פלא‪.‬‬ ‫לטעות‪ ,‬אז זענע מסית לעבירה דאר‪ %‬מע צו וויס‬ ‫כ'האב שוי נעכט גערעדט פו דע וואס פלוגתא‪ ,‬איז דא שווער צו מאכ א פלוגתא דא‪.‬‬ ‫אז דיא זענע נישט קיי שלוחי פו השי"ת‪ ,‬אזוי‬ ‫שטייט אי תנא דבי אליהו )ריש פ"א( ויש מקד‬ ‫אי מקו לטעות שהמלא המות סייע לבריאת‬ ‫איז דארט מבואר אי פסוק‪.‬‬ ‫לג עד את הכרובי‪ ,‬זאגט ער די כרובי זענע‬ ‫העול‬ ‫דאס קא מע נישט קלער גאר אז דער ס"מ‬ ‫‪,‬‬ ‫קדמה לעול‪ ,‬ויש מקד לג עד את הכרובי‬ ‫ס'קע אבער זיי‪ ,‬פאר מלא המות האט מע‬ ‫מקד‪ ,‬די כרובי זענע באשאפ געוואר נא פאר נישט מורא געהאט אז מ'וועט זאג‪ ,‬אטו בשופטני איז גאר א שות‪ %‬צו די בריאה‪ ,‬וואר ער איז‬ ‫בריאת העול נא‪ - .‬מילא אזוי אי פשטות ווי עסקינ‪ ,‬דעס וואס ס'איז דא א קבלה אבער עכ"פ געשטעלט אוי‪ %‬להחריב ולהסית את הבריות‪ ,‬ווי‬ ‫רש"י זאגט דא אז די כרובי מיינט מע גאר די דיא וואס זיי האב א שטיקל דעת‪ ,‬אז ס'איז דא קע זיי אז ער איז גאר א שות‪ %‬אי די בריאה‪,‬‬ ‫מלאכי חבלה‪ - ,‬דער רבינו בחיי ‪ -‬להט החרב דערינע עפעס א מקו לטעות האט מע געוואלט איבערדע האט מע גארנישט געזעה צו‬ ‫המתהפכת ‪ -‬אזוי ווי דעס פשטות טייטש זיי דא ‪ -‬באווארענע‪ ,‬אבער ווייטער אטו בשופטני עסקינ‪ ,‬באווארענע אז מ'זאל אזוינס קלער‪ ,‬פו דע האט‬ ‫לשמור את דר ע החיי‪ .‬נאר וואס'זשע דע דארט וואו ס'איז נישטא קיי מקו לטעות‪ ,‬כולי מע נישט מורא געהאט‪ ,‬אפילו ער איז באשאפ‬ ‫מ'קע זאג אז דער תנא דבי אליהו לערנט אזוי ווי האי‪ ,‬מ'קע דא נישט אלעס באווארענע‪ ,‬ממילא געוואר דע ערשט טאג האט מע נישט מורא‬ ‫דיא שיטה‪ ,‬ס'איז דא א שיטה אז די כרובי מיינט דער מלא המות דאס איז דא שוי זיי ]אומנות[ געהאט אז מ'וועט זאג ער האט חלילה עפעס א‬ ‫מע די חיות הקודש‪ ,‬שרפי ואופני‪ ,‬לכאורה איז ער איז באשאפ געוואר אוי‪ %‬חורב‪ ,‬להחריב שותפות אי די בריאה‪ ,‬אז אזא מי א מסית ומדיח‬ ‫דא דא א פלוגתא )עי' רבינו בחיי(‪ - .‬יהי' אי שיהי' העול‪ ,‬ער איז א מסית ומדיח‪ ,‬ער איז דא דאס‪ ,‬איז א שות‪ %‬אי דער בריאה‪ ,‬דעס האט די תוה"ק‬ ‫וויאזוי מ'טייטשט שטייט דא ארויס אי מדרש דא ער איז דער יצה"ר‪ ,‬שטייט דא הוא המסית הוא נישט געזעה צו באווארענע‪.‬‬ ‫כהיו בעוה"ר שיצאו מגד השכל טועי רח"ל ג‬ ‫)פ"ג ח'( אז הכל מודי‪ ,‬ס'איז א פלוגתא ווע די המקטרג או ער טוהט דערנאכדע חלילה דע‬ ‫בזה שאפשר ישועה ע"י הס"מ‬ ‫מלאכי זענע נברא געוואר צי בשני צי בחמישי‪ ,‬עונש )ב"ב ט"ז ע"א(‪ ,‬ער איז דא די אלע דריי זאכ‪,‬‬ ‫נאר אבער בעוה"ר וואס ס'טרעפט זי היינט‬ ‫זאגט דער מדרש אבער הכל מודי אז בראשו דער מלא המות איז דא דער ס"מ או דער יצה"ר‪,‬‬ ‫נישט‪ ,‬מ'זאל נישט זאג אז חלילה אז זענע געווע ממילא דער וואס ס'איז א מסית ומדיח וויאזוי זאל חלילה אזוי ארויס פו וועג או ארויס פו גדר השכל‬ ‫שות‪ %‬להקב"ה במעשה בראשית‪ ,‬מי אתי כתיב מע קלער אז ער האט א חלק אי בני העול נאר מ'זאל זאג אז מסיתי ומדיחי פו דארט קא‬ ‫)ישעי' מ"ד(‪ .‬או רש"י זאגט דא אוי אזוי‪ ,‬ויהי א שטיקל שותפות אפילו‪ ,‬אטו בשופטני עסקינ‪ ,‬קומע חלילה עפעס אוי‪ %‬א בחינה א סיוע צו דער‬ ‫גאולה‪ ,‬פו דארט זאל עפעס קומע חלילה א קצת‬ ‫ערב ויהי בוקר יו אחד‪ ,‬שטייט נישט ראשו נאר דעס קא קיינער נישט קלער‪.‬‬ ‫אזוי ווי דער רד"ק טייטשט אי ירמי' )סי' י"ד(‪ ,‬ישועה פו מסיתי ומדיחי‪ ,‬אטו בשופטני עסקינ‪,‬‬ ‫אחד ווייל הקב"ה איז מיוחד בעולמו‪ ,‬אז מ'זאל‬ ‫נישט זאג אז די מלאכי האב מסייע געווע ירמי' הנביא האט געפרעגט דע בוכ"ע ווע מ'האט די תוה"ק האט עס ניטאמאל געזוכט צו‬ ‫בבריאת העול‪ ,‬וועט מע נא זאג שתי רשויות‪ .‬נו עה געשיקט זאג די נבואה פונע חורב‪ ,‬האט ער באווארענע ווייל ס'איז גארנישט קיי מקו‬ ‫וויאזוי זאגט ער אז די כרובי ‪ -‬וואס זיי זענע‪ ,‬צי די געזאגט די נביאי הבעל זאג דא פארקערט‪ ,‬דער לטעות‪ ,‬ס'איז ארויס פו גדר השכל‪ ,‬או ווער חלילה‬ ‫חיות הקודש צי די מלאכי חבלה ‪ -‬אז דיא זענע בוכ"ע האט געזאגט אי האב זיי נישט געשיקט‪ .‬איז ס'וויל נא דע נאכגיי איז אי ק לדברי רוח קע‬ ‫באשאפ געוואר נא פריערער‪ ,‬ניטאמאל אי דא א קשיא ער זאגט גאר פאר בוכ"ע אז די נביאי מע נישט באווארענע‪ ,‬אז מ'זאל קלער אז ער‬ ‫ערשט טאג‪ ,‬זענע באשאפ געווע ]מקד לבריאת הבעל זאג פארקערט‪ .‬זאגט ער דאס איז געווע א האט חלילה עפעס א חלק אי בני העול אי‬ ‫העול[‪ .‬דאס האב אי נעכט נאכט שוי לימוד זכות ער האט געבעט דע אייבירשטע ישועת העול‪ ,‬אזא פארפירעניש‪ ,‬פו דע האט‬ ‫פארענטפערט דעס עני לויט דע מא דאמר וואס וואס זענע יודע שולדיג די נביאי הבעל פארפיר מע נישט מורא געהאט‪ ,‬די תוה"ק האט עס‬ ‫ער לערנט אז די כרובי מיינט מע די חיות הקודש‪ ,‬זיי‪ .‬נו וואס האט דער בוכ"ע געענטפערט אי האב ניטאמאל געזוכט צו באווארענע‪ ,‬האט מע געוויז‬ ‫האב אי פארענטפערט די סתירה‪ ,‬כ'וועל נישט זיי נישט געשיקט‪ .‬זאגט ער אזוי‪ ,‬אז זיי דארפ קיי אנדערע מלאכי האט מע נישט באשאפ‬ ‫איבער'חזר'‪ ,‬אבער טאמער לערנט ער פשט אז די פארשטיי‪ ,‬דאס איז נישט קיי מקו לטעות אז אי ביו ראשו‪ ,‬וואר אוי‪ %‬א מלא ס'ליגט דא עפעס‬ ‫מלאכי חבלה )ה הכרובי( איז דא עס נישט האב זיי געשיקט‪ ,‬וואר דע וואס אי שיק דער אי עה א קדושה קא זי טרעפ א מקו לטעות‬ ‫פארענטפערט מיט דע וואס כ'האב געזאגט נעכט קומט מחזק זיי דע דר התורה‪ ,‬או אז זיי האב אז זיי האב חלילה עפעס א חלק אי בני העול‪,‬‬ ‫עפעס א שותפות צו הקב"ה‪ ,‬אבער עה פאר ס"מ‬ ‫נאכט‪.‬‬

‫חומה בצורה‬

‫חומת הדת‬

‫ג‬

‫פרשת בראשית‬

‫האט מע נישט מורא געהאט אז מ'וועט זאג אז ער‬ ‫האט גאר א חלק אי בני העול‪ ,‬אוי‪ %‬דע האט‬ ‫מע זי נישט געפארכט‪ ,‬מ'האט באשאפ אפילו‬ ‫דע ערשט טאג וואר דעמאל וועט אוי קיינער‬ ‫נישט זאג‪ ,‬או ווער ס'וויל דאס זאג דעס קע מע‬ ‫שוי נישט באווארענע‪ ,‬דעס וואס ס'איז אינגאנצ‬ ‫ארויס פו גדר השכל אז די סטרא אחרא וועט אזא‬ ‫כח האב דעס האט מע נישט געזעה ניטאמאל די‬ ‫תוה"ק זאל עס באווארענע‪ ,‬האט מע געלאזט די‬ ‫בחירה‪ ,‬אז א מאמי אי הקב"ה ווער ס'האט א‬ ‫שטיקל נטיה צו דר האמת וועט זי אי דע‬ ‫נישט טועה זיי‪.‬‬ ‫או אפשר לויט דע פשט טאקע די כרובי‬ ‫זענע מלאכי חבלה דאס איז דא אוי די כתות‬ ‫פונע ס"מ האט מע אוי נישט מורא געהאט‪ ,‬איז‬ ‫פארענטפערט די סתירה )מדברי התדב"א( אז‬ ‫מ'האט דיא באשאפ פריער‪.‬‬ ‫)מס"ג בראשית תשי"ד(‬

‫***‬ ‫"ודבר בעתו מה טוב" על זמ הגאולה‬ ‫בראשית ברא אלקי[ את השמי ואת האר‪.‬‬ ‫דער מדרש זאגט אי מדרש רבה )פ"ג ג'( ]רשב"י‬ ‫פתח[ שמחה לאיש במענה פיו ודבר בעתו מה טוב‬ ‫)משלי ט"ו(‪ ,‬שמחה לאיש זה הקב"ה שנקרא איש‬ ‫]שנאמר[ ה' איש מלחמה‪ ,‬שמחה לאיש במענה פיו‬ ‫שאמר ויאמר אלקי יהי אור‪ ,‬ודבר בעתו מה טוב‬ ‫וירא אלקי את האור כי טוב‪ ,‬אזוי שטייט אי‬ ‫מדרש רבה‪ .‬דאר‪ %‬מע דא פארשטיי וואס איז‬ ‫דער ודבר בעתו מה טוב‪.‬‬ ‫‪ ...‬אזוי קא מע דאס טייטש אוי‪ %‬אלעמע‬ ‫מ'קא דאס מיישב זיי‪ ,‬דער מדרש זאגט דא ויהי‬ ‫אור דער אור מיינט מע אורו של משיח‪ ,‬והאר‬ ‫היתה תהו ובהו מיינט מע דעס גלות‪ ,‬ויאמר אלקי‬ ‫יהי אור מיינט מע די גאולה‪ ,‬פריער איז האר תהו‬ ‫ובהו‪ ,‬אזוי שטייט דא אי מדרש רבה )פ"ב ד'(‪.‬‬ ‫מילא ווע די גאולה או פארוואס האלט מע אזוי‬ ‫לאנג אוי‪ ,%‬נאר ס'איז בעתה אחישנה )ישעי' ס'(‪,‬‬ ‫אזוי שטייט דא אז ס'מוז אמאהל זיי בעתה נאר‬ ‫אז ס'איז פריער טוה אי דע זמ אליי צואייל‪ ,‬איז‬ ‫דאס בעתה אחישנה‪ ,‬אזוי זאגט דא דער נזה"ק )פ'‬ ‫ויחי סצ"ח ו'(‪ .‬ס'איז דא א זמ אוי‪ %‬די גאולה‪,‬‬ ‫איבערדע זאגט ער שמחה לאיש במענה פיו ויאמר‬ ‫אלקי יהי אור‪" ,‬אורו של משיח"‪ ,‬איי פארוואס דע‬ ‫ס'איז דער עיכוב הגאולה‪ ,‬ווייל "דבר בעתו מה‬ ‫טוב"‪ ,‬דעמאל האלט עס אויס ווע ס'קומט דער‬ ‫זמ‪ ,‬נאר א זכו מיט זכותי קא מע דע זמ‬ ‫אליי צואייל ווי דער נזר הקודש זאגט‪ ,‬קומע‬ ‫קומט ער אמאהל נאר אי דע זמ‪ ,‬נאר דער בוכ"ע‬ ‫איז משנה עתי‪ ,‬פו בריאת העול מתחילת‬

‫חומת הדת‬

‫הבריאה ביז צו סו‪ %‬איז דא יעדע רגע האט דא‬ ‫א אנדער שימוש א אנדער כח או א מזל‪ ,‬או דער‬ ‫זמ פו ביאת המשיח איז אמאהל אנגעגרייט אוי‪%‬‬ ‫דע‪ ,‬נאר אז מ'איז נישט זוכה ווארט מע עס אויס‬ ‫ביז ס'קומט דער זמ‪ ,‬או אז מ'איז זוכה איז דער‬ ‫בוכ"ע משנה עתי או מ'נעמט שטעלט מע עס‬ ‫פריער‪ ,‬איז עס טאקע בעתה אחישנה ווי דער נזה"ק‬ ‫זאגט‪ ,‬עכ"פ ודבר בעתו מה טוב דאס קומט נאר‬ ‫בעתו ווע דער בוכ"ע טוהט עס‪ ,‬או דאס טאר א‬ ‫אנדערער נישט טוה קיי שו פעולה צו דער‬ ‫גאנצער גאולה‪ ,‬מ'איז דא מושבע ועומד שלא‬ ‫ידחקו את הק‪ ,‬נאר דער בורא עול איז משנה‬ ‫עתי ער שטעלט אהער דע זמ ווע ס'ברוי צו‬ ‫זיי‪ ,‬ודבר בעתו מה טוב‪.‬‬ ‫"ודבר בעתו מה טוב" על חגי ומועדי וזמני קודש‬ ‫ווידעראו תהו ובהו‪ ,‬דער מדרש זאגט דא‬ ‫)ב"ר פ"ב א'( ג במעלליו יתנכר נער )משלי כ'(‪,‬‬ ‫דער בוכ"ע האט שוי געזעה פו תחילת הבריאה‬ ‫אה אז מ'וועט זינדיג או ס'וועט זיי תהו ובהו‬ ‫וחוש על פני תהו‪ .‬דער בוכ"ע וועט דא העלפ‬ ‫ויאמר אלקי יהי אור‪ ,‬אזוי ווי ס'וועט זיי דעמאל‪,‬‬ ‫וואויל וועט זיי דע וואס דער בוכ"ע וועט העלפ‬ ‫ער וועט די זכיה האב או דערלעב דע זמ‪ ,‬אבער‬ ‫דערווייל איז דא זייער נישט גוט‪ ,‬תהו ובהו וחוש‬ ‫על פני תהו‪ .‬אבער דער בוכ"ע האט אראפגעשיקט‬ ‫אורות אי די זמני פו די שבתות או ימי טובי‪,‬‬ ‫חגי ומועדי‪ ,‬איבערדע איז דאס מועדי‬ ‫לשמחה וואר ס'האט דא א השפעה ס'קומט‬ ‫אראפ אורות ס'דערוועקט יודע‪ ,‬איבערהויפט‬ ‫היצטערט אי די הייליגע טעג‪.‬‬ ‫צריכי להחזיק ולהמשי הרשימו קדישא שנשאר‬ ‫מימי הקדושי‬ ‫אבער ס'שטייט דא אי ישמח משה )פ' ראה(‪,‬‬ ‫דער ישמח משה טייטשט‪ ,‬ס'שטייט יש שכר‬ ‫לפעולת ויש תקוה לאחרית ושבו בני לגבול‬ ‫)ירמי' ל"א(‪ ,‬ער זאגט יודע ס'קומט די הייליגע טעג‬ ‫מ'טוהט תשובה‪ ,‬דעמאל ווער זיי אנגערופ בני‪,‬‬ ‫יודע קומע זי צוזא או מ'גיסט זי דא אויס די‬ ‫הערצער פאר באשעפער‪ ,‬מזאגט דיא דיבורי‪,‬‬ ‫מ'איז זי מייגע מ'זאל בעט מחילה וסליחה וכפרה‪,‬‬ ‫מ'זאל בעט אוי‪ %‬ישועת ישראל‪ ,‬דער פעלער איז‬ ‫ווע מ'גייט ארויס פו די הייליגע טעג איז מע‬ ‫צוריק דער פריעריגער‪ ,‬מ'האט פארגעס‪ ,‬מיט דע‬ ‫טייטשט ער אי ישמח משה יש תקוה לאחרית יש‬ ‫שכר לפעולת וואס מ'האט געטוה‪ ,‬דער פעלער‬ ‫איז אבער ושבו בני לגבול‪ ,‬מ'גייט צוריק אי זיי‬ ‫גבול או מ'ווערט צוריק נתגש‪ ,‬ווע מ'גייט ארויס‬ ‫פו די הייליגע טעג גייט מע צוריק צו דיא גבולי‪,‬‬ ‫דער גבול הגשמי‪ ,‬מ'פארגעסט גאר אז מ'דאר‪%‬‬

‫ד‬

‫עפעס צו דערכאפ מ'זאל אנכאפ די צייט‪ ,‬דעס‬ ‫דאר‪ %‬אריינגעב חיות או מ'זאל עס האלט אוי‪%‬‬ ‫ווייטער‪.‬‬ ‫דער זיידע זכרונו לברכה אי ייטב לב )פ' נצבי(‬ ‫טייטשט מיט דע ]מארז"ל במד"ר ס"פ תבא[ א‬ ‫אעברה נא אי כא סלח נא‪ ,‬נ"א יו איז דא פו‬ ‫ראש חודש אלול ביז )מוצאי שמחת תורה( ]הו"ר[‬ ‫איז דא נ"א יו‪ ,‬אז מ'זאגט א אעברה נא אז דאס‬ ‫זאל נאר דורכגיי‪ ,‬מ'זוכט נישט מ'זאל דאס האלט‬ ‫אוי‪ %‬ווייטער מ'זאל אי זי אריינברענגע קדושה‪,‬‬ ‫ווע ס'קומט ווייטער מ'זאל אי זי האלט עפעס‬ ‫פו דע וואס מ'האט אוי‪ %‬זי מקבל געווע אי די‬ ‫הייליגע טעג‪ ,‬אז מ'זאל געדענקע אז דאס איז נישט‬ ‫נאר אזא זמ אוי‪ %‬דעמאל או ווע ס'גייט דור איז‬ ‫ושבו בני לגבול‪ ,‬ס'דאר‪ %‬עפעס פו דע צו‬ ‫בלייב‪ ,‬מ'זאל עס ממשי זיי אוי‪ %‬ווייטער‪ ,‬אזוי ווי‬ ‫ס'איז געווע די עובדי ה' ווע ס'איז געקומע א זמ‬ ‫האט מע געכאפט עפעס או פו דע איז אלעס‬ ‫געבליב א רשימא קדישא פו די שבתי או אלע‬ ‫ימי טובי‪ ,‬איבערהויפט פו די הייליגע טעג איז‬ ‫געבליב א רשימא קדישא אוי‪ %‬ווייטער ‪..‬‬ ‫משתעשע געווע דערמיט‪ ,‬דאס איז זיי געבליב פו‬ ‫דע מ'האט זי מיט דע דערכאפט פו דע וואס‬ ‫ס'איז געווע דער זמ‪ ,‬די זמני המקודשי די‬ ‫זמני קדושי דאס האט אריינגעברענגט די‬ ‫קדושה או מיט דע האט מע זי דערכאפט אוי‪%‬‬ ‫ווייטער אז מ'זאל נישט פארשלאפ ווער‪ ,‬אבער‬ ‫נישט חלילה מ'זאל אוועקגיי או מ'זאל חלילה‬ ‫צוריק זיי דער זעלבער‪ ,‬זאגט ער א אעברה נא‪ ,‬אז‬ ‫מ'זאגט דאס זאל אוועקגיי‪ ,‬איז חלילה אי כא‬ ‫סלח נא‪ ,‬אבער א סלח נא איבערדע איז דעמאל‬ ‫אי כא אעברה נא‪ ,‬וואר מ'לאזט עס נישט‬ ‫אוועקגיי‪ ,‬מ'דאר‪ %‬מיט דע בלייב אוי‪ %‬ווייטער‪.‬‬ ‫איבערדע והאר היתה תהו ובהו איז ויאמר‬ ‫אלקי יהי אור‪ ,‬דער בוכ"ע שיקט אראפ א אור‪,‬‬ ‫דאס איז אוי "ודבר בעתו מה טוב"‪ ,‬דעס וואס‬ ‫ס'קומט אראפ בכל זמ איז אוי גוט אז ס'בלייבט‬ ‫עפעס דערפו‪ ,‬וירא אלקי את האור כי טוב‪ ,‬אפילו‬ ‫אי חוש‪ ,‬אבער ווע ס'קומט אראפ א ניצו אור‬ ‫אי די הייליגע טעג ברוי עפעס דערפו צו בלייב א‬ ‫רשימו‪ ,‬איבערהויפט היי‪-‬יאהר איז מקושר מיט‬ ‫שבת‪ ,‬פונע יו"ט מיט שבת‪ ,‬שבת בראשית‪ ,‬ס'זאל‬ ‫עפעס בלייב דערפו‪ ,‬אפילו נא די הייליגע טעג‬ ‫ס'זאל דערפו בלייב או מ'זאל מקושר זיי‪,‬‬ ‫מ'זאלמיר עפעס אי זי מקשר זיי די קדושה‪,‬‬ ‫מ'זאל זי מתאמ זיי‪ ,‬עבר קציר כלה קי‪ ,‬היצט‬ ‫איז דור די הייליגע טעג‪ ,‬דאר‪ %‬מע ווארט אוי‪%‬‬ ‫עפעס א השפעה רוחנית אוי‪ %‬א ישועה שלימה‪,‬‬ ‫מ'זאל די זכיה האב מ'זאל זיי מקושר אי‬

‫פרשת בראשית‬

‫באשעפער‪ ,‬ס'זאל נתרומ ווער לבבות בני ישראל‬ ‫בקדושה ובטהרה‪ ,‬ס'זאל זיי יהי חסד ה' חופ‪%‬‬ ‫עלינו‪ ,‬יודע זאל ניצול ווער מכל צרה וצוקה‪,‬‬ ‫מ'זאל זי האלט אי גבול הקדושה‪.‬‬ ‫ושבו בני לגבול שצריכי לשמור על גבולות‬ ‫הקדושה‬ ‫מ'קא דעס זעלבע טייטש )בבחי'( ותורת חסד‬ ‫על לשונה‪ ,‬יש תקוה לאחרית‪ ,‬דעס פשטות איז‬ ‫דא ושבו לבני "לגבול" מ'זאל צוריק גיי צו‬ ‫אמת'דיג גבול‪ ,‬ותטענו בגבולנו‪ ,‬יעדער יוד האט‬ ‫דא גבולי דאס מעג מע או דאס טאר מע נישט‪,‬‬ ‫א יוד וויאזוי ער זאל זיי‪ ,‬וואס ער געדענקט זי‬ ‫כסדר האט ער א גבול‪ ,‬ה אוי‪ %‬די מחשבות איז דא‬ ‫א גבול דעס מעג מע או דעס טאר מע נישט‪ ,‬או‬ ‫ה אוי‪ %‬די מעשי איז אוי דא גבולי‪ ,‬נאר מ'זאל‬ ‫זי האלט אי גבול פו די קדושה‪ ,‬ממילא בלייבט‬ ‫מע ביי עפעס‪ ,‬בלייבט מע ביי עפעס‪ ,‬מ'האט א‬ ‫שמירה‪ ,‬נאר אבער מ'דאר‪ %‬צו אלעמע סייעתא‬ ‫דשמיא‪ ,‬ושבו בני לגבול‪.‬‬ ‫לכל אחד יש איזה הרגשה והשפעה בימי‬ ‫הקדושי וצרי לאחוז עצמו בה‬ ‫‪ ....‬עקסטער דע ווי כ'האב געזאגט ווי‬ ‫מ'האמיר נעכט געשמועסט ביי די הקפות וואס‬ ‫ס'שטייט לעיני "כל" ישראל מיינט מע אלע דורות‪,‬‬ ‫אי אנדערע דורות זעהט מע נישט גארנישט‪ ,‬די‬ ‫גרויסע הסתרה‪ ,‬אבער דער כח פו משה רבינו' איז‬ ‫דא אלעמאל‪ ,‬או יודע וואס זענע ראוי געווע‬ ‫האב דאס געזעה‪ - .‬ווי ס'איז ידוע או אי האב עס‬ ‫אמאהל געהערט פו יודע וואס זענע דערביי‬ ‫געווע ביי זיידע זכרונו לברכה דער ישמח משה‪,‬‬ ‫דער ישמח משה פלעגט צו זאג ביי די הקפות‪ ,‬ביי‬

‫די פערטע הקפה‪" ,‬ברו הבא משה רבינו‪ ,‬ער האט‬ ‫געזאגט א שאר‪ %‬ווארט‪ ,‬ער האט געזאגט דו ביסט‬ ‫דא א עדות אז אי האב גארנישט פארפעלט פו‬ ‫דער תורה קיי קוצו של יו"ד"‪ - .‬עכ"פ די אלע‬ ‫זמני ווי כ'האב פריער געזאגט ודבר בעתו מה טוב‪,‬‬ ‫אשר עשה משה לעיני כל ישראל‪ ,‬די הרגשה פו‬ ‫משה רבינו' איז דא ביי יעד‪ ,‬די גמרא זאגט משה‬ ‫שפיר קאמר‪ ,‬אז יעדער תלמיד חכ ווערט‬ ‫אנגערופ בחינת משה‪ ,‬פארוואס ווייל ס'איז דא‬ ‫עפעס א ניצו‪ ,‬ווע ס'איז זייער ווייט מ'שפירט‬ ‫נישט או מ'זעהט נישט‪ ,‬אבער ודבר בעתו מה טוב‪,‬‬ ‫אזוי ווי בראשית ברא וירא אלקי את האור כי טוב‪,‬‬ ‫ווי כ'האב פריער געזאגט ס'איז דא דא זמני וואס‬ ‫ס'קומט אראפ א שטיקל השפעה‪ ,‬אפילו ווי שווא‬ ‫די השפעה איז‪ ,‬דער עיקר איז אז מ'כאפט זי אה‬ ‫דערינע או מ'לאזט עס נישט איבער‪.‬‬ ‫או דער בוכ"ע זאל העלפ מ'זאל די זכיה האב‬ ‫מ'זאל בלייב ביי דיא השפעה פו די הייליגע טעג‪,‬‬ ‫מ'קומט אריי אי די אנדערע ימי וזמני‪ ,‬אי די‬ ‫ימות החור‪ ,%‬ווי דער אמת א יוד אז מ'האט אינזי‬ ‫דע בוכ"ע איז יעדערער טאג או יעדע מינוט‬ ‫הייליג‪ ,‬מ'האט דא אי זי א קדושה‪ ,‬דער‬ ‫אייבירשטער העלפט ער איז משפיע אי יעד יוד א‬ ‫שטיקל הרגשה או מ'שפירט א טע‪ ,‬איבערהויפט‬ ‫שמיני עצרת ווערט דא אנגערופ עכבו עלי אז‬ ‫מ'האלט איי די קדושה מ'זאל נישט ארויס‬ ‫אויפאמאל‪ ,‬דאס איז דא דער ממוצע‪ ,‬דער טאג‬ ‫פו שמיני עצרת‪ ,‬לשו עכבה‪ ,‬עכבו עלי יו אחד‬ ‫זאג זיי אז דאס איז איבערדע דעס זאל‬ ‫אויפהאלט די קדושה אוי‪ %‬ווייטער‪ ,‬דאס איז א‬ ‫ממוצע‪ ,‬וואר ס'איז דא ווייטער קשה עלי‬

‫פרידתכ‪ ,‬דאס איז דער סו‪ ,%‬דעס שוועריקייט‬ ‫דערנאכדע איז דא ווייטער שווער‪ ,‬או אפשר‬ ‫נא שווערער‪ ,‬וואס האט מע אויפגעטוה‪ ,‬נאר‬ ‫ס'זאל נישט זיי קיי פרידה‪ ,‬דער טאג‪ ,‬ס'איז טאקע‬ ‫אוי‪ %‬דע געשטעלט ס'זאל גור זיי ס'זאל נישט‬ ‫זיי קיי פרידה‪ ,‬מ'זאל זיי מקושר ווייטער מיט די‬ ‫קדושה‪ .‬דער בוכ"ע זאל העלפ מ'זאל די זכיה האב‬ ‫אחזתיו ולא ארפנו‪ ,‬מ'זאל זי אנכאפ אי דע‬ ‫פינטעלע דאס איז דער ממוצע וואס ס'איז דא ביי‬ ‫יעד יוד‪ ,‬מ'זאל זי אנכאפ דערינע מ'זאל נישט‬ ‫נאכלאז‪ ,‬דאס איז בעוד מועד ס'איז דבר בעתו‪,‬‬ ‫מ'זאל מקדש זיי די צייט‪ ,‬מקדיש זיי ‪ ..‬די עתי‬ ‫וזמני צו דער תוה"ק‪ ,‬מ'זאל אוי‪ %‬זי מקבל זיי‬ ‫באמת דע עול תורה או עול מלכות שמי‪ ,‬דער‬ ‫אייבירשטער זאל העלפ מ'זאלמיר אהיימגיי‬ ‫טאקע פו די הייליגע טעג מ'זאל דאס שפיר‪,‬‬ ‫מ'זאל זעה א תכלית טובה‪ ,‬מ'זאל זעה דעס‬ ‫תועלת‪ ,‬ברוחניות ובגשמיות‪ ,‬מ'זאל די זכיה האב‬ ‫זעה דעס תועלת‪ ,‬למע לא ניגע לריק‪ ,‬ס'זאל נישט‬ ‫זיי יגיעה לריק‪ ,‬מ'זאל עפעס אויפטוה‪ ,‬מ'זאל זי‬ ‫דערהאלט אי די קדושה‪ ,‬מ'זאל זי דערהאלט אי‬ ‫די קדושה אוי‪ %‬ווייטער‪ ,‬ס'זאל נתעורר ווער רחמי‬ ‫שמי אוי‪ %‬יודע בכלל ובפרט‪ ,‬מ'זאל די זכיה האב‬ ‫מ'זאל זיי באמת דבוק זיי אי די קדושה‪ ,‬מ'זאל‬ ‫דערגרייכ א ישועה אמיתית ברוחניות ובגשמיות‪,‬‬ ‫ס'זאל נתרומ ווער דער קר התורה וישראל‪,‬‬ ‫מ'זאלמיר זוכה זיי צו זעה בישועת כל ישראל‬ ‫ושמחת ובהתגלות כבוד שמי עלינו במהרה‬ ‫בימינו אמ‪.‬‬ ‫)מס"ג בראשית תשי"ד(‬

‫‪áø øîà äãåäé ø"àå ,ñéøôî ïéø÷î øô øåùî 'äì áèéúå øîàðù ,åçöîá åì äéä ãçà ïø÷ ïåùàøä íãà áéø÷äù øô áø øîà äãåäé áø øîà à"ò 'ñ óã ïéìåç 'îâ àúéà‬‬ ‫‪íúîå÷á úéùàøá äùòî ìù ìáà ,ïîæ øçàì íéìãâ íäéúåðø÷å íîò úåãìåð íäéúåñøô íéøååù ìëù ,é"ùøô) ,åéúåñøôì úåîãå÷ åéúåðø÷ ïåùàøä íãà áéø÷äù øåù‬‬ ‫‪÷ã÷ãì ùéå .ñéøôî øãäå àùéøá ïéø÷î ,ñéøôî ïéø÷î øô øåùî 'äì áèéúå 'àðù ,(åéúåñøôì åéúåðø÷ åîã÷ù åàöîð ,äìçú åùàø ,õøàä ïî àöéùëå ,ïäéðø÷áå åàøáð‬‬ ‫‪.äæì äæ øáéç éàî‬‬ ‫‪àéáî êëì ,íéøáéà ç"îøá íâåô àèåç íà êëì ,äùò úåöî ãâðë íãàá íéøáéà ç"îø ùéã íåùî éðùîå ,ïáø÷ àéáî àèåç íãà íà íòè äî íéùøôîá àúéàã õøúì ùéå‬‬ ‫÷‪úòùá äì ïéà íéðø÷ 'áå ,íéøáéà ìë äãéì úòùá ïðéòáã åöøéúå ,íéðø÷ 'á äì ùé éøäù ,íéøáéà ð"ø ùé äîäáì àìä íéù÷îå ,àèçä ï÷úîå íéøáéà ç"îø åì ùéù ïáø‬‬ ‫‪íãà áéø÷äù øô àãåäé ø"à ,øéôù éúà àúùäå ,ìëàú àì ïâä õòî àåäå ,íãà ìëî øúåé úøçà äåöî åì äéä ïåùàøä íãàã òåãé äæå ,áéùç àì ,ë"çà ÷ø äãéì‬‬ ‫‪,åéúåöî ãâðë íéøáéà è"îø àåäå ,åçöîá åì 'éä úçà ïø÷ øîà äæì ,øúåé úçà úåöî åì äéä àä åúåà áéø÷ä êéàä äù÷ú ìàù íåùî ,åçöîá åì äéä úçà ïø÷ ïåùàøä‬‬ ‫‪.÷"åãå ,åúåà áéø÷ä øéôùå ,äãéì úòùá åéäã åðééäã ,åéúåñøôì úåîãå÷ åéúåðø÷ ïåùàøä íãà áéø÷äù øåù õøúî äæì ,äãéìä øçà íäã éáéùç àì íéðø÷ àä äù÷ êà‬‬ ‫‪òáàùè ÷"ãáà ÷éãö éøô‬‬ ‫‪ä"äì÷åöæ ïéìáåìî ÷"ääå ùèéøæòîî ùåã÷ä ãéâîä ÷"öá óôåúñä‬‬ ‫‪äù÷äù äî ÷"ì éëäáå ,åéòùô ìò úåãåäì áåè åøåâéðñ äùòð àéäã ,úáùä íåéì øéù øåîæî øîà ïåùàøä íãà è"é ÷øô øæòéìà éáøã é÷øôá àúéà ,íãàä úà ùøâéå‬‬ ‫‪,úåãåäì áåè úáùä íåéì øéù øåîæî øîàã ì"æø åøîà ïåùàøä íãà éøäã ,'åëå äàì úàáù ãò ä"á÷äì äãåäù íãà äéä àì úåëøáã ÷"ô åøîàù å"øð ê"ùøäî åðãéãé‬‬ ‫‪.ù"à äæáå ,åéòùô ìò éåãéå 'éô "úåãåäì" áåè à"ø é÷øô éô ìòå‬‬ ‫‪íãà êøò úåîã÷ øáãî‬‬

‫חומת הדת‬

‫ה‬

‫פרשת בראשית‬

åæðâå åæðâì áåè éë ùøãîá àúéàå .áåè éë øåàä úà íé÷ìà àøéå éúòîùå ,ù"ò øåãå øåã ìëá íé÷éãö ïéùîúùî åáå íé÷éãöì åæðâ ú"éùäù øîàå ,àåää øåàä æðâð ïëéä ä"äììæ ò"ð æ"ààî åðééä ,àåää øåàá øåãå øåã ìëá íé÷éãö ïéùîúùî ïëìå ,äøåúá óåñî åá ìëúñäì ïéìåëéù ,øåàä åúåà äá ùéù äøåúä éãé ìò áúëù äî úåéùòî äîë ùîî éðéò åàøù åîë ,åôåñ ãòå íìåòä êéà ,äùåã÷ä õøàì òñðù ì"æ øåáéèå÷ ïåùøâ 'ø çåðîä æ"åãì áéùäå ,õøàì õåçá äùò äæ äîå ,õøàì õåçá úáùá åúåà äàøù äìéî úéøá øéáâ äæéà äùò úáù åúåàáù úøâàá éð÷æ éãåã åì øùà äðäëå äðäëå ,åìöà ìäåî úåéäì åéøçà çìùå ,õøàì õåçá ,åôåñ ãòå íìåò óåñî ùîî ìëúñä øùà ,ìéëäî äòéøéä äøö÷ ïàë æîåøî äæù ì"éå .äøåúá æðâðù øåà åúåà éãé ìò äéä ìëäå øàåáî àöîð ,äøåúá àéøèîéâá øåàä úà 'éô è"äòáä éë ÷åñôá úà"á åæðâ ïëéäå æåðâì áåè éë øåàä úà íé÷ìà àøéå ÷åñôá ùîî .ïáäå ,øåàä úà øôñî àåäù äøåúá åðééä ùîî "øåàä íéøôà äðçî ìâã éî ìëå :ì"äæá äæ ìò 'ë ã"åúá ì"ðä ÷"äôñ ìò åúîëñäá ì"æ éåìîàùî ÷"äâäå] øùàë ,ùîî àéáðë 'éäù ùéà øéáë àì äæ 'éäù äàøéå òãé äæá ïðåáúîå äàåøù éì åáäé 'éôàù ïîàð ãò àåäå ,ùîî åéðéòá úàæ äàøù äæä øáçîä ÷"ää ãéòä ,øåîâ úîà äæ éøäå ,å"ç àîæåâ åà ø÷ù øáã åéôî àéöåî 'éä àì àîìòã éììç ìë ÷"äôñä òéâéù éî ìëì äáø äåöîå ,'åëå 'äá çèáéå åúðåîà ÷æçúú úàæ äàåøäå ïéøå÷ù úåéùòî øôñ äæ ïéà éë ,åìàä '÷ä øáçîä ìù ÷"ãá èéáéù åãéì äæä ã"ëò åùéçëäì à"àå úîà ùéàî øôñá áúëð øåîâ úîà àåä ìáà ìëéá äùòî .[ù"ééò

åôåñå ,ú"îà ú"ñ íé÷ìà àøá úéùàøá åúìéçú ,úéùàøá äùòî íé÷ìà àøéå] íéîòô òáøà ùé ãåòå ,ú"îà ,úåùòì íé÷ìà àøá ìëäù [úà íé÷ìà àøéå ,úà íé÷ìà àøáéå ,úà íé÷ìà àøáéå ,úà øùôàå ,åéæîøá íéøåèä ìòá áøä áúëù åîë ,úîà íéîòô äùù åðåöøù íìåòä úåçåø òáøàå õøàå íéîùì æîø íäù èùôä éôì .úîà øáã ìò åâäðúé ìëäù 'úé 'ç ùåøã íéãçà íéøáã äæ áåè ì"æç åùøã .ãåàî áåè äðäå äùò øùà ìë úà íé÷ìà àøéå ,à÷åã ãàî úáéúá ø"äöéä æîåøî î"î '÷ ,ø"äöé äæ ãàî è"öé äùî 'ø ÷éãöä ìàøùé ùåã÷ íùá éúòîùù äöìä é"ôò ì"ðå äåöî àåä íà øáã äæéàá ÷ôåñî íãàä íà ,÷ñøàååòùôî í"úñ øîåàù è"öéä êøã äðäã ,åîöòá ïéçáäì êéøö ,êåôéäì å"ç åà úéñîå òáåú åðéà áåù éæà òîåù åðéà íàå ô"á åà 'à íòô íãàì éãéì åàéáî øùà ãò èå÷ùé àìå çåðé àì ø"äöéä ìáà ,ãåò åúåà ,êìîéìà 'ø ùåã÷ä ìù ø"äéá àúéàãë ,äæä ìôùä íìåòä úåàú ãöî åà ø"äöéä ãöî àåä íà àåä äî ÷ôåñî àåäù øáãá ë"ò ïîéñ åì êìåäå íéúù åà íòô øîåà íà ,êë àåä ïçáîä éæà è"öéä àåä éæà èå÷ùé àìå çåðé àìå ãàî åúéñî íàå ,äåöî àåäù íãàì àåäù úîçî "ãàî" ø"äöéä àø÷ð ë"òå ,ø"äöéä ãöî àåäù ïîéñ .äöìä ã"ò àåäå ,úéñî àåä äæä øåãá æ"äåò úåàú äðäã ,ãàî àø÷ðã äöìä é"ôò ì"ð ãåò éùðà åâøäù íåéîã íé÷éãö íùá éúòîùù ã"ò ,ïåîî úåàú ïåîî àø÷ð ãàî äðäå ,ïåîîä úåàú ãàî øáâ æ"òã àøöé â"äðë ø"äöéä àø÷ð ë"ò ,êðåîî ìëáå êãàî ìëáå ì"æç åùøãù åîë äöìä ã"ò ì"ðë ,úååàúä ùøåù àåäù ïåîîä úåàú àåäù ãàî .ïáäå òðöåîä øéáã

‫פרשת בראשית‬

ìôë íìùì î"ò áðåâ åéúåòìöî úçà ç÷éå ïùéå íãàä ìò äîéãøú 'ä ìôéå áðâ íëé÷ìà ìàéìîâ ïáøì øôåë äéì øîà à"ò è"ì óã ïéøãäðñ 'îâá ,åãòá øùá øåâñéå àìå ,'åëå äéì àðøãäî àðàã äé÷áù äéúøá äéì äéøîà ,ïùéå íãàä ìò äîéãøú 'ä ìôéå áéúëã ,àåä íù õ"áòé úåäâäá äù÷äå .åùîùì äçôù åì åðúðå ,úçà òìö åðîî åìèðù ïåùàøä íãàì åì äéä äôé àáá 'îâá øàåáî àä [åìù íìåòä ìëù ìåëéáë äáéðâ êééùù ì"ñã øôåë äúåà éôìë] äæ àåä 'éú äîã øúåé ïåùàøä íãàì åðúðù äîá éðäî äî ïë íà ,ìôë åì øéæçî íà óà áåðâì øåñàù à"ñ óã àòéöî .åùîùì äçôù åì åðúðù áðâðù äîî ,åì íìùî àìäã äæ àåä äáéðâ øåñéà åàì íìùì úðî ìò äáéðâ øåñéàã (à ,íéöåøéú éðù íù õøúîå 'éä ïåùàøä íãà éáâ éëä ìáà ,èå÷éîì øåñàå ,åì íøåâù øòöä àåä øåñéàä ÷ø äéáðâì åúðååë ïéà ïëå áðåâù òãåé éðùä ïéàã àëéäã äëìäì ùåãéç äæî àöéå] .øåñéà àëéì ë"ò íåìë øòöá ùéâøä àìå ïùé 'ìä áøä ò"åùá ïééòå ,äæá åðãù íéðåøçàá 'ééò ,øåñéà àëéì æà ,åøéæçäì äöåøù äòùá õôç åðîî .[éëä åéøáãá ë"â çëåîù äáéðâ äéì éåä àì àîìã àåä ùùçä ,ìôë íìùì úðî ìò áåðâì øåñàã àäã õ"áòéä íù õøúî ãåòå (á úéà éàãååáã àîòè éàä êééù àìã ä"á÷ä ìáà ,íìùì åì äéäé àì éìåà ,íåé ãìååé äî òãåé éîã ,íìùì .ìôë íìùì î"ò áåðâì øåñéà àëéì ë"ò ,íìùì äéì é"ò ãéî åì äëæî íãàã àëéäã ,áúëù â"÷ñ è"ðù 'éñ î"åç ê"ùä éøáã ô"ò åöøéú íéðåøçàäå (â ä"á÷ä äëéæù äîá äæî åòãé íéëàìîä éîð éëä ë"à ,äæî òãåé øçàäù ïåéë ,äáéðâ éø÷éî àì áåù øçà .àåä øúåîå ,ãéî åì åîìéù éøäù ìôë íìùì úðî ìò éø÷éî àì áåù ,ïåùàøä íãàì

úéñîì ïéðòåè ïéà é"ùø áúëå ,úàæ úéùò éë ùçðä ìà íé÷ìà 'ä øîàéå åúåëæá ïéëôäî ïéàù ïàëî è"ë óã ïéøãäðñ àøîâî àåäå áéùäì åì äéä ,úàæ úéùò äîì ìàù åìàù ,úéñî ìù ø"àã àåä íù 'îâä ïåùìå .ïéòîåù éî éøáã ãéîìúä éøáãå áøä éøáã

äéì éåä éàî ,àåä ïòè àìù éôì ä"á÷ä äéì ïòè àì äî éðôîå ,áéùäì ùçðì åì 'éä úåðòè äáøä éàìîù äæ äî íù úåãâà éùåãéçá à"ùøäîä äù÷äå .ïéòîåù éî éøáã ãéîìúä éøáãå áøä éøáã ,øîéîì ãéîìúä éøáãå áøä éøáã úçà äðòè ÷ø áùåçå äðåî 'îâä éøä ,áéùäì åì 'éä úåðòè äáøä øîà÷ã .ïåòèì ùçðä ìåëé 'éäù äðòè ãåò 'îâá àöîð àìå ,ïéòîåù éî éøáã ùçðä 'éä åæ äðòèå ,äøéáò øáãì çéìù ïéà ïðéøîà àì äîì íéùøôîä 'å÷á õøúì ïéìåëé úåèùôáå .ïåòèì ìåëé éðù ùé ïéòîåù éî éøáã ãéîìúä éøáãå áøä éøáãá èùôá äðäã ,úåéùå÷ äîë äæá áéùäìå øîåì ùéå ïéãî äøéáò úåùòì ãçà åì çìåùùë áééç çéìùäã äðååëäã òîùî à"ð óã ÷"áá é"ùø éøáãîã ,ïéëìäî êøã á"ô÷ ïîéñ ùéøá ò"îñä ìáà ,"çéìùä áééç" äæìå ,ïéòîåù éî éøáã ãéîìúä éøáãå áøä éøáã éæçð àúùäå ."çìùîä øåèô" êëìå ,úåùòì éì òîùé àìù éúøáñ øîåìå ìöðúäì ìåëé çìùîäã ,åì úøçà áøä éøáãá åîöò úà øåèôì äðòè íåù ùçðäì àëéì áåù ,áøä éøáãá ò"îñä 'éô åè÷ð íàã ,ïðà ùçðä 'éôù äîá é"ùø éøáãî àöåé ùøåôî éøäù ,åì òîùé àìù øáñ÷ã ïéòîåù éî éøáã ãéîìúä éøáãå éúééä øåáñë øîéîì êééù àì íãàä úà äòèäù íå÷îáå ,äåç úà äòèäù çëåî ë"à ,"éðòèä" éðàéùä é"ùø ìò åæ àéùå÷ äù÷äù éçøæîá ïééòå] ,øåñéà äæá ùéù òãé àìå åúåà äòèä éøäù ,éì òîùé àìù àì àä ,ïéòîåù éî éøáã ãéîìúä éøáãå áøä éøáã ì"ìåäå ,úéñîì ïéëôäî ïéàù ïàëî åæ àøîéî àéáäù áøä éøáã øåàéáá é"ùø 'éôù åîë úøçà êøãá íéëøåã íà ë"àùî ,[øåñéà äæá ùéù òãéì äåçì éåä ùãçì øùôà ,çìùîä åçìùù åîöò øåèôì ìåëé çéìùä ïéàã äðååëäã ïéòîåù éî éøáã ãéîìúä éøáãå ïåéëîå ,øåñà åà øúåî äæ íàä ìåàùìå ùåøãì áééåçî úééä øîåì øùôà ïééãòã ,éëä éîð êééùù øîåìå .ïéòîåù éî éøáã ãéîìúä éøáãå áøä éøáã àéùå÷ä àá áåù úùøãå úìàù àìù ïéà é"ùø éøáã éôì 'éôà ð"äàã ,ãéîìúä éøáãå áøä éøáã ïåòèì ùçðä ìåëé äðòè äæéà ù"à àúùäå ÷ø äúñä ìò ùðòð àì úéñäì àìù äåèöð àìù ùçðäì ìáà ,äúåà äúéô éøäã ,åæ äðòè íåéäë úéñîì äæì åðàáù ïåéëå ,ïéòîåù éî éøáã ãéîìúä éøáãå áøä éøáã ïåòèì åì 'éä äøéáòä ìò áåùå ,äøéáò ìò äîì õøúì ìåãâ úåëéøàá äæá êéøàäì ùéå] ,äøéáò øáãì çéìù ïéà ïåòèì ë"â ùçðä ìåëé øéôù áåù .[íéîù éãéá áåéç óà åéìò ïéà äæ êøã éôìã íéîù éðéãî óà øåèô

‫ו‬

‫חומת הדת‬

‫די וואכעדיגע סדרה פ'‬ ‫בראשית‪ ,‬משלב צו זיי סו‬ ‫התורה‬

‫לתחלתה‪,‬‬

‫ולכל‬

‫דרשת מחאה והתעוררות‬ ‫על חילול הקודש ובית מקדש מעט‬

‫המורא הגדול אשר עשה‬

‫עי הגהצ ר מנשה פילאפ שליטא‬

‫בראשית ברא אלקי את‬

‫ליל ששי פ בראשית תשע לפק‬ ‫בביהמד בית יואל אהל אלטא פיגא קרית יואל יעא‬

‫משה לעיני כל ישראל‪,‬‬ ‫השמי ואת האר‪ ,‬ברוי‬ ‫מע פארשטיי דע קישור‪.‬‬

‫אבער דאס אז עס קע‬ ‫זיי‪ ,‬אז איד זאל אזאנס טוע‬ ‫אי אזעלכע הייליגע טעג‪ ,‬ערב‬ ‫סוכות‪ ,‬אי הושענא רבא‬ ‫אינע הייליג טאג זאל מע‬ ‫מוסי זיי חטא על פשע‪,‬‬ ‫שנייד‬

‫לעקטערס‪,‬‬

‫טונקל‬

‫מאכ פאר איד אי א בית המדרש ווי מע דאווענט‪ ,‬ווי מע האט זיי באמת גארנישט‬

‫אי פסוק שטייט ווייטער ויאמר אלקי יהי אור ויהי אור וגו' ויהי ערב ויהי בוקר‪ ,‬געטוע‪ ,‬דאס ווייזט אוי גאר גאר א טיפע קליפה‪ ,‬וואס איז מלובש מיט א לבוש פו‬ ‫זאגט דער מדרש ויאמר אלקי יהי אור‪ ,‬אלו מעשיה של צדיקי‪ ,‬ולחוש קרא לילה אלו חסידות‪ ,‬מיט א לבוש פו א מצוה‪ ,‬או דאס איז אסא מאל ארגער ווי ווע מע טוט פשוט‬ ‫מעשיה של רשעי‪ ,‬איני יודע באיזה מה חפ‪ ,‬כשהוא אומר וירא אלקי את האור כי טרוק אפ לש עבירה‪.‬‬ ‫טוב‪ ,‬הוי במעשיה של צדיקי חפ‪ ,‬ואינו חפ במעשיה של רשעי‪ ,‬שטעל זי די‬

‫עס האט אמאל געזאגט הגה"צ ר' רפאל סאלאווייטשיק זצ"ל בריסקער רב'ס זו‪ ,‬נאכ‬

‫ספרי הק' או דער רבי ז"ל פרעגט אוי‪ ,‬איז דע דא א הוה אמינא אז דער אייבירשטער רבי'נס התסלקות‪ ,‬עס איז געווע תש"מ ביי די מערכה פו בעלז‪ ,‬זיי האב אנגעהויב‬ ‫וויל דע במעשיה של רשעי‪.‬‬

‫רודפ' די עדה החרדית‪ ,‬דע מנחת יצחק‪ ,‬וועג דע איסור פו נעמע געלטער‪ ,‬זיי האב‬

‫אי מדרש שטייט פתח דברי יאיר מבי פתיי‪ ,‬תחלת דברי במעשי בראשית הי' דעמאלט ערב יו הקדוש געטו פארשידענע טעראר זאכ פאר מנחת יצחק‪ ,‬מ'האט אי‬ ‫ויהי אור‪ ,‬מש יבינו הכל ויפתחו בדברי תורה‪ ,‬ברוי מע צו פארשטיי דע פשט אי געשיקט פארשידענע ארבעטער‪ ,‬ס'האט אי שטארק צוקלאפט‪ ,‬מ'האט נישט געוויסט‬ ‫ווער ס'האט דאס געטו‪ ,‬האט רבי רפאל געזאגט דעמאלט‪ ,‬אז צו טוע א עבירה אי ערב‬

‫מדרש‪.‬‬

‫קע אפשר זיי‪ ,‬לעניננו דא מיט דע בית המדרש וואס עס איז אדורכגעגאנגע אי די יו הקדוש מוז זיי אז עס איז איינער וואס לייגט דאס אריי אי לש שמי‪ ,‬ס'מוז זיי א‬ ‫לעצטע ‪ 2‬וואכ וואס עס גייט פאריבער אוי דע ביהמ"ד אז די מנהיגי הערב רב פו דע חסידות‪ ,‬ער מיינט דע כבוד פו זיי רבי'‪ ,‬ממילא איז נישטא קיי זמ וואס איז נישט‬ ‫שטעטל האב זי פארלייגט צו פארשפאר דע ביהמ"ד‪ ,‬אויסצולעש די לעקטער פו מסוגל פאר דע‪ ,‬ווייל די גרעסטע רשעות וועט ער טוע ערב יו כיפור אינע הייליגסט‬ ‫דע ביהמ"ד‪ ,‬אוועק נעמע די וואסער פונע ביהמ"ד או אנדערע הצטרכות צו צושטער טאג ווייל ער טוט דא נאר מצות‪ ,‬אזוי איז טאקע נתברר געוואר אז ס'איז געקומע פו א‬ ‫א מקו תורה ותפלה אי די הייליגע טעג‪ ,‬עס איז באמת א זא וואס איז מבהיל הרעיו‪ ,‬רבי' פו א חסידות‪ ,‬צו רודפ' די גדולי ישראל פאר מפרס זיי דע דבר ד'‪.‬‬ ‫די זעלבע זא איז דא‪ ,‬א זא וואס ווערט אריינגעלייגט אי א מצוה אריי‪ ,‬מ'לייגט‬ ‫עס שטעלט זי אפ דער שכל אז זרע אברה יצחק ויעקב‪ ,‬אידישע קינדער וואס שטאמע‬ ‫דאס אריי גאר אי מעשי טובי‪ ,‬מ'דאר דאס האב פאר א רבי'‪ ,‬פאר א רב של‬

‫פו די אבות הקדושי‪ ,‬זאל זיי אומשטאנד צו טוע אזא רשעות או אכזריות‪.‬‬ ‫ברוי מע האב התבוננות‪ ,‬סיי אינע עצ העני וויאזוי עס האט געקענט צוקומע ישראל‪ ,‬מ'דאר עס פאר חסידות‪ ,‬ממילא איז נישט קיי נפקא מינה צו אי א פשוט‬ ‫צו אזא סארט זא‪ ,‬או סיי דער לימוד מוסר השכל וואס אונז ברוי מיר ארויסנעמע מיטווא‪ ,‬אדער גאר אי הושענא רבה‪ ,‬דאס איז א זא וואס מ'קע טוע אייביג‪ ,‬ווייל אז‬ ‫דערפו‪ ,‬לא עביד קוב"ה דינא בלא דיינא‪ ,‬וואס אונז דאר מיר נתעורר ווער לתשובה‪ ,‬מ'רעדט זי איי אז ער מיינט דא אידישקייט‪ ,‬ער לייגט עס אריי אי חסידות‪ ,‬ער מיינט‬ ‫גאר עבודת ד'‪ ,‬ער מיינט גאר דע כבוד פו א מנהיג‪ ,‬דע כבוד פו א צדיק‪ ,‬או דאס‬ ‫מתק זיי מכא ולהבא אז עס זאל אזאנס נישט פארקומע‪.‬‬ ‫שטערט אי‪ ,‬ממילא איז נישטא קיי זמ אי יאר וואס מ'מעג דאס נישט טוע‪ ,‬אזוי פאלט‬ ‫בעצ העני‪ ,‬אז ס'קע זיי אזא סארט זא‪ ,‬א זא וואס גוי האב געטוע‪ ,‬רשעי‬ ‫מע אריי אי די ארגסטע עבירות אי די הייליגסטע זמני‪ ,‬אנדערש קע אזא זא נישט‬ ‫או פושעי האב דאס געטוע‪ ,‬מ'האט געוויסט אז די נאציס האב פארשפארט שול‪ ,‬די‬ ‫זיי‪.‬‬ ‫קאמוניסט האב פארשפארט שול‪ ,‬פאר זייער תאוות השררה‪ ,‬דאס הערט מע ליידער‬ ‫דאס איז באמת דער מבח‪ ,‬פו ווי ווייסט א מענטש‪ ,‬מ'פאפט זי דא‪ ,‬ווי דער‬ ‫אי אר ישראל אונטער מלכות המינות‪ ,‬ווי ס'איז דא פושעי‪ ,‬די פרייע פארטראג נישט‬ ‫קיי אידישע שול‪ ,‬ס'קומע פאר אסא קריגערייע או מחלוקת אי אר ישראל‪ ,‬די בעש"ט הק' זאגט דא שוחט משו מאי מחייב משו צובע‪ ,‬דער יצה"ר דער שוחט‬ ‫פושעי פארשפאר אידישע שול‪ ,‬זיי פארטראג נישט די תפילות פו ערליכע איד‪ ,‬דאס דעלמא משו מאי מחייב‪ ,‬פארוואס איז ער שולדיג מ'האט דא אי באשאפ פאר דע‪,‬‬ ‫האט מע שוי געהערט‪ ,‬ליידער איז מע שוי צוגעוואוינט צו דע‪ ,‬אבער דאס וואס נאר וואס דע משו צובע‪ ,‬די גרעסטע עבירה איז אז ער צובע די עבירה פאר די גרעסטע‬ ‫מ'הערט דא אז איד שומרי תורה ומצוות‪ ,‬חסידי‪ ,‬זאל פארשפאר בתי מדרשי‪ ,‬מצוה‪ ,‬או דאס איז דער כח פונע יצר הרע אריינצונאר די מענטש מיט גרעסט כח פו‬ ‫אויסלעש לעקטערס איינמאל או נאכאמאל‪ ,‬מיט אזא מי אכזריות‪ ,‬דאס איז ממש א צביעה‪.‬‬ ‫אבער פו ווי ווייסט מע טאקע דע אמת‪ ,‬אסא מאל דאכט זי פאר א מענטש‬ ‫אומדערהערטע זא‪.‬‬ ‫דאס איז דער כח השט‪ ,‬ער פארבלענדט די אויג פו מענטש אונטער א לבוש פו פארשידענע זאכ‪ ,‬אז אפילו עס איז נישט אזוי אויסגעהאלט אבער ער טוט לש מצוה‪,‬‬ ‫חסידות פו די הנהגה‪ ,‬כאילו דאס איז עפעס א שטער פאר זייער דר פו הנהגה‪ ,‬פאר ער טוט א עבירה לשמה‪ ,‬וויאזוי זעהט מע וואס איז טאקע ריכטיג או וואס איז נישט‬ ‫זייער חסידות‪ ,‬פשוט צוליב דע תאוות השררה פו אני ואפסי ואני אמלו‪ ,‬עס שטערט זיי ריכטיג‪ .‬שטייט אי די ספרי הקדושי כלל זה נקוט ביד‪ ,‬אז מע קוקט וואס עס קומט‬

‫א ווינקל‪ ,‬דער מקו קודש אינע רבי'נס הייליג הויז‪ ,‬ווי ער האט געדינט דע באשעפער‪ ,‬ארויס פו דע‪ ,‬צו עס קומט ארויס פו דע א חיזוק פאר תורה‪ ,‬א חיזוק פאר תפלה‪ ,‬א‬ ‫עס שטערט זיי אז דא איז דא א מקו תורה ותפלה וואס איז נישט אונטער זייער שררה‪ ,‬זיי חיזוק פאר אמונה‪ ,‬עס קומט פו דע ארויס א טובה פאר א איד‪ ,‬איז א סימ אז עס איז א‬ ‫קענע נישט דא טוע וואס זיי וויל‪ ,‬עס איז א בחינה פו וכל זה איננו שווה לי כאשר אני גוטע זא‪ ,‬דער כלל איז מטבא לא יצא בישא‪ ,‬פו א גוטע זא קומט נישט ארויס קיי‬ ‫שלעכטע זא‪ ,‬או פו א שלעכטע זא קומט נישט ארויס קיי גוטע זא ווי די גמרא זאגט‬ ‫רואה את מרדכי היהודי יושב בשער המל‪.‬‬

‫חומת הדת‬

‫ז‬

‫פרשת בראשית‬

‫כמשל הקדמוני מרשעי יצא רשע‪ ,‬פו א רשע קומט ארויס רשעות פו א צדיק קומט קיי התחזקות אי תורה ותפלה נאר פארקערט‪ ,‬אזא ביטול תורה איז נישט קיי קיו‬ ‫ארויס גוטס‪ ,‬דאר מע זעה וואס קומט פו דע ארויס דערנא‪ ,‬צו עס קומט ארויס התורה דאס איז א הריסת התורה‪.‬‬ ‫טובות פאר אידישע קינדער‪ ,‬צו עס קומט ארויס פו דע א התחזקות פאר תורה‪ ,‬א‬

‫דאס זאגט דער פסוק‪ ,‬ולכל המורא הגדול אשר עשה משה לעיני כל ישראל‪ ,‬דאס איז‬

‫התחזקות פאר תפלה‪ ,‬איז א סימ אז עס איז א גוטע זא‪.‬‬

‫דא שבירת הלוחות ווי רש"י זאגט‪ ,‬אוי דע זאגט ער‪ ,‬ווע זאג אי אז ביטולה של‬

‫טאמער איז דער פועל יוצא פו דע פארקערט‪ ,‬עס קומט ארויס פו דע א ביטול תורה זה קיומה אז עס ברענגט א מורא גדול פאר איד‪ ,‬נאר בראשית ברא אלקי בשביל‬ ‫תורה‪ ,‬א ביטול תפלה‪ ,‬מע איז מצער איד מיט דע‪ ,‬איז נישט מעגלי אז עס זאל זיי התורה שנקרא ראשית‪ ,‬בשביל ישראל שנקראו ראשית‪ ,‬אז ס'איז ארויסגעקומע א טובה‬ ‫עפעס לש שמי‪ ,‬אז עס זאל זיי עפעס א דבר מצוה אי דע‪ ,‬אפילו מע רעדט זי איי פאר איד שנקראו ראשית‪ ,‬ס'איז ארויסגעקומע א קיו פאר תורה הקדושה שנקרא‬ ‫אז מ'מיינט עפעס א כבוד התורה‪ ,‬מ'רעדט זי איי מ'מיינט עפעס א כבוד החסידות‪ ,‬ווי ראשית‪ ,‬דאס ברענגט א התחזקות התורה‪ ,‬דעמאלט איז א מורא גדול די שבירת הלוחות‪,‬‬ ‫עס שטייט פו בעל עקידה‪ ,‬אז ס'איז דא אסא מאל מענטש וואס מיינע אז זיי קעמפ ביטולה של תורה זה קיומה‪ ,‬זיי האב גאר מקיי געווע או אויפגעהאלט די וועלט‪,‬‬ ‫פאר כבוד פו א שופט‪ ,‬פאר כבוד פו א מנהיג‪ ,‬זיי זענע גרייט צו טוע פאר דע די דור די פעולות פו משה רבינו‪.‬‬ ‫ארגסטע מעשי‪ ,‬זיי האלט אז זיי טוע א מצוה‪ ,‬או דעמאלט טוע זיי די גרעסטע‬

‫אבער אזא ביטולה של תורה וואס דא האט פאסירט‪ ,‬ביטולה של תורה ווי מע איז‬

‫עבירות או די גרעסטע רשעות‪.‬‬

‫מבטל א מקו תורה ותפלה צוליב אהבת השררה וואס מ'לייגט אריי א חסידות אריי‪,‬‬

‫מ'זעהט דא אז די תוצאות פו די זאכ זענע נאר עקירת התורה‪ ,‬עקירת האמונה‪ ,‬גזל דאס איז נישט קיי קיו התורה‪ ,‬דאס ברענגט נאר מצער צו זיי איד‪ ,‬מבטל צו זיי‬ ‫גניבה‪ ,‬מצער זיי איד‪ ,‬ביטול תורה וביטול תפלה‪ ,‬דאס איז די תוצאות וואס קומט ארויס אמת'ע ערליכע אידישקייט‪ ,‬אמת'ע ערליכע תורה‪.‬‬ ‫פו די אלע זאכ‪.‬‬

‫אוי דע זאגט די תורה הק' ויקרא אלקי לאור יו אלו מעשיה של צדיקי‪,‬‬

‫דאס קע אפשר זיי דער סמיכות סו התורה לתחלתה‪ ,‬ולכל המורא הגדול אשר עשה ולחוש קרוי לילה אלו מעשיה של רשעי‪ ,‬ואיני יודע באיזה מה חפ‪ ,‬אוי דע זאגט‬ ‫משה לעיני כל ישראל‪ ,‬זאגט דא רש"י אז עס גייט ארוי אוי שבירת הלוחות‪ ,‬מיט דע ער וירא אלקי את האור כי טוב‪ ,‬הוי במעשיה של צדיקי חפ ואינו חפ במעשיה של‬ ‫האט ער געמאכט א מורא גדול לעיני כל ישראל‪ ,‬די גמרא זאגט אי מנחות צ"ט פעמי רשעי‪ ,‬קע זיי לעניננו איז די כוונה‪ ,‬אמאל איז דא מעשיה של צדיקי אזוי ווי משה‬ ‫שביטולה של תורה זה קיומה‪ ,‬אז אמאל זעהט מע אז מע איז מבטל די תורה דאס איז רבינו וואס ביטולה של תורה זה קיומה וואס האט געברענגט דע אור התורה‪ ,‬ס'האט‬ ‫גאר דער קיו פו די תורה‪ ,‬משה רבינו האט צובראכ די לוחות‪ ,‬פו דע איז גאר ליכטיג געמאכט פאר איד‪ ,‬ווידעראו איז דא א ביטולה של תורה אזוי ווי דא‪ ,‬מ'מאכט‬ ‫ארויסגעקומע א קיו התורה‪ ,‬איד האב תשובה געטוע‪ ,‬מ'האט מבטל געווע דע עגל‪ ,‬טונקל אי ביהמ"ד מ'זאל נישט קענע לערנע‪ ,‬מקע זי אוי איינרעד אז מ'מיינט פאר א‬ ‫או שפעטער האט מע צוריק מקבל געווע די תורה אוי א גוט אופ‪.‬‬

‫טובה‪ ,‬וועג כבוד פו רבי'‪ ,‬וועג דאס חסידות‪ ,‬אוי דע זאגט דער פסוק וירא אלקי‬

‫נו לכאורה‪ ,‬זעהט מע דא אז ביטולה של תורה זו קיומה‪ ,‬מ'צוברעכט לוחות מעשי את האור כי טוב‪ ,‬אז מ'זעהט אז עס קומט ארויס גוט‪ ,‬ווי די גמרא זאגט אי מס' קידושי‬ ‫אלקי‪ ,‬לוחות וואס דער אייבירשטער האט געשריב‪ ,‬או משה רבינו האט דאס צובראכ אמרו צדיק כי טוב‪ ,‬דאס איז א צדיק וואס איז טוב לשמי וטוב לבריות ביי אזעלכע‬ ‫או פו דע איז גאר ארויסגעקומע א קיו התורה‪ ,‬קע מע דא גיי מהפ זיי דברי מעשי וואס זענע טוב לשמי וטוב לבריות איז דער אייבירשטער חפ במעשיה של‬ ‫אלקי חיי‪ ,‬אז מ'גייט גיי אוי אזא סארט וועג פו ביטולה של תורה זה קיומה‪ ,‬מ'וועט צדיקי‪ ,‬אפילו עס קוקט אויס ווי ביטולה של תורה איז עס קיומה של תורה‪ ,‬ביי דע איז‬ ‫וירא אלקי את האור כי טוב‪ ,‬משא"כ א זא וואס איז רע‪ ,‬עס איז שלעכט‪ ,‬עס איז רע‬

‫מאכ זאכ וואס וועט גור זיי ביטול תורה‪.‬‬

‫אבער די אונטערשטע שורה מ'קוקט וואס ס'איז ארויסגעקומע פו משה רבינו‪ ,‬פו לבריות איז א סימ אז ס'איז רע לשמי אוי‪ ,‬ס'האט נישט אי זי קיי שו מצוה נישט‪,‬‬ ‫זיינע פעולות איז ארויסגעקומע בלויז טובות פאר כלל ישראל‪ ,‬עס איז געווע די הצלה נאר פארקערט ס'איז בלויז רשעות‪ ,‬ס'איז דורכאויס אינגאנצ רע‪.‬‬ ‫דאס איז נעבע ליידער וואס דא איז דא‪ ,‬די מעשיה של רשעי מיט א לבוש פו‬

‫פאר כלל ישראל ברוחניות ובגשמיות‪ ,‬מוטב שידונו כפנוי' ולא כאשת איש‪ ,‬דור דע‬ ‫האט ער זיי געראטעוועט עס זאל נישט זיי קיי כלי' וועג חטא העגל‪ ,‬איד זענע חסידות‪ ,‬עס שטעלט זי ארויס אז מ'וויל כובש זיי די וועלט‪ ,‬מ'וויל איינעמע די גאנצע‬ ‫געהאלפ געוואר דור דע‪ ,‬זיי זענע אויפגעראכט געוואר או האב תשובה געטוע‪ ,‬וועלט‪ ,‬פאר די תאוות השררה‪ ,‬פאר זייער גרעסטע באקוועמליכקייט זענע זיי גרייט אויב‬ ‫משה רבינו האט דא צובראכ די לוחות ווייל ער האט געמאכט א קל וחומר פו קרב שטייט עפעס אי וועג איז מע גרייט צו טוע אלעס אוי דער וועלט‪ ,‬טונקל צו מאכ א‬ ‫פסח‪ ,‬מה דא קרב פסח וואס איז נאר איי עשה שטייט כל ב נכר לא יאכל בו אז א מומר ביהמ"ד‪ ,‬מבטל זיי א ביהמ"ד‪ ,‬מ'גייט אי ערכאות איינמאל או נאכאמאל‪ ,‬מיט מסירות‬ ‫טאר נישט עס‪ ,‬איז דא אודאי אז ביי כל התורה כולה אז איד זענע מומרי זענע זיי ומלשינות‪ ,‬מיט שקרי‪ ,‬מ'איז עוקר יסודות שבתורה או הלכות פסוקות בחוש משפט‪,‬‬ ‫דא אודאי נישט ראוי מקבל צו זיי די תורה‪ ,‬האט ער צובראכ די לוחות‪ ,‬או וואס האט ס'איז אפענע הלכות פסוקות‪ ,‬מ'רעכנט זי נישט מיט קיי הלכות פסוקות בעוה"ר‪,‬‬ ‫דאס געברענגט‪ ,‬אז איד האב תשובה געטוע‪ ,‬זיי האב מבטל געווע דע עגל‪ ,‬או מ'שלאגט זי אוי יעדע זא אבי מצער צו זיי איד‪ ,‬דאס איז דער היפ פו כי טוב‪ ,‬דאס‬ ‫נאכדע האט מע מתו תשובה מקבל געווע די לוחות שניות‪ ,‬או דער אייבירשטער איז כי רע היא‪ ,‬ולחוש קרא לילה‪ ,‬אוי דע זאגט ער וירא אלקי את האור כי טוב‪ ,‬די‬ ‫האט מוחל געווע יו כיפור‪ ,‬די תוצאה פו דע איז געווע אז ס'איז געווע א טובה פאר מעשיה של צדיקי דאס ברענגט גוטע זאכ אבער ולחוש קרא לילה‪ ,‬די מעשי הרשעי‬ ‫כלל ישראל‪ ,‬פאר די תורה הקדושה‪ ,‬ס'האט גור געווע אז ס'איז געווע תורה בטהרה‪ ,‬א דאס איז רע לשמי ורע לבריות דאס איז מעשי נמרוד וואס איז געווע צד את הבריות‬ ‫אמת'ע תורה‪ ,‬אזא ביטול תורה פו די שבירת הלוחות איז א קיו התורה‪ ,‬דאס ברענגט ומטע מאחרי המקו‪ ,‬הוא החל להיות גבור ציד באר‪ ,‬אוי א שקר'דיג חנופה'דיג‬ ‫וועג מפאפט ארו א דור‪ ,‬מ'איז ממריד א דור קעג אמת' דר התורה‪ ,‬קעג אמת' דר‬

‫ארויס שפעטער א קיו התורה‪.‬‬ ‫משא"כ אויב די תוצאות זענע צער של ישראל‪ ,‬גניבה גזילה‪ ,‬רציחות אכזריות‪ ,‬מדות פו די פריערדיגע צדיקי אמת‪.‬‬ ‫עס שטייט אי דגל מחנה אפרי פ' נח אז דאס איז די מעשי פונע דור הפלגה‪ ,‬זיי‬ ‫רעות‪ ,‬מ'טשעפעט איד‪ ,‬או ס'ברענגט ביטול תורה וביטול תפלה‪ ,‬עס ברענגט נישט נא‬ ‫האב געזאגט נעשה לנו ש פ נפו על פני כל האר‪ ,‬זאגט ער אז דאס איז מרמז אוי די‬

‫חומת הדת‬

‫ח‬

‫פרשת בראשית‬

‫רבי'ס‪ ,‬זיי זאג נלבנה לביני‪ ,‬זיי טוע זי א בגדי לבני‪ ,‬ונשרפה לשריפה‪ ,‬זיי וואס האלט זי נא א‪ ,‬דער רבי איז געבליב זייער רבי‪ ,‬דער רבי איז געווע דער‬ ‫פלאקער‪ ,‬זיי ווייז כאילו זיי האב התלהבות‪ ,‬זיי קלאפ כ אל כ כאילו ס'איז מחמת לעצטער רבי אי אונזער דור וואס איז געווע פו די פריערדיגע צדיקי‪ ,‬מ'וויל זי נישט‬ ‫התלהבות‪ ,‬זאגט ער בימיו נפלגה האר‪ ,‬זיי מאכ א חורב אוי די וועלט‪ ,‬זיי וויל כובש אוועקרייס פו זיינע הוראות‪ ,‬מ'וויל נישט זיי פרומער פו אי‪ ,‬מ'וויל נישט אפטרעט‬ ‫זיי אז אלעס זאל זיי אונטער זייערע הענט‪ ,‬אני ואפסי מל‪ ,‬זיי וויל אלעס אייננעמע‪ ,‬אז פו זיינע הוראות‪ ,‬מ'וויל זי האלט צו זיי תורה או זיי קדושה‪ ,‬או ווילאנג דאס איז דא‬ ‫גארנישט זאל נישט זיי נאר זיי זאל זאג‪ ,‬ותהי לה הלבינה לאב והחמר הי' לה שפירט דער כת של שקר אז עס שטערט זיי‪ ,‬עס גיבט זיי נישט קיי קיו זיי קענע נישט‬ ‫לחומר‪ ,‬זאגט ער חומ"ר איז ר"ת חכ מופלג ורב רבנ‪ ,‬ער וויל זיי אז נאר איז דער ראש אנגיי מיט זייער אני ואפסי‪ ,‬ווייל ס'איז נא דא איד וואס האלט זי נא צו צו דע אור‬ ‫כל בני הגולה‪ ,‬ער איז דער חכ מופלג או רב של ישראל‪ ,‬ער צושפרייט דאס אידישקייט‪ ,‬פונע צדיק‪.‬‬ ‫או דער עיקר נעשה לנו ש‪ ,‬זי מאכ א נאמע אוי די וועלט‪ ,‬אייננעמע שטעט ונפו‬

‫שטייט אי זוה"ק‪ ,‬אז א פלא ווי א צדיק האט געוואוינט‪ ,‬קומט דער צדיק אליינס‬

‫על האר‪ ,‬או די ברענגע דע חורב אוי די וועלט‪ ,‬ולא ידע איש את שפת רעהו‪ ,‬זיי אראפ אסא מאל אוי דע פלא‪ ,‬דער זוהר הק' זאגט אז דאס פלא ווי א צדיק האט‬ ‫ברענגע אריי מחלוקת או פירוד הלבבות צוויש איד‪ ,‬אזוי שרייבט דער דגל פ' נח‪.‬‬ ‫געלערנט תורה או געדינט דע באשעפער‪ ,‬טאמער לערנט מע שפעטער תורה אוי‬ ‫דאס זעהט מע ממש אויסגעמאל בחוש‪ ,‬ווי מ'זעהט די בחינה‪ ,‬ביי דע מנהיג דא יענע פלא‪ ,‬קומט דע צדיק'ס נשמה דארט אהי באזוכ או ער לערנט מיט מיט די‬ ‫פו קרית יואל‪ ,‬ער וויל זי אהערשטעל אלס דער רשכבה"ג‪ ,‬ונלבנה לביני מיט די וואס זיי לערנע תורה‪ ,‬ובפרט אז מע לערנט זיי תורה‪.‬‬ ‫ווייסע בעקיטשע‪ ,‬ונשרפה לשריפה‪ ,‬ער זאל קלאטש מיט די הענט‪ ,‬דער עיקר איז ונעשה‬

‫דער עצי חיי טייטשט מיט דע‪ ,‬וזרח השמש ובא השמש ואל מקומו שוא זורח‪ ,‬אז‬

‫לנו ש‪ ,‬או חרוב מאכ די וועלט מיט מחלוקת‪ ,‬שנאת חנ או פירוד לבבות‪ ,‬וואס דאס אפילו די זו גייט אונטער‪ ,‬דער צדיק ווערט נסתלק‪ ,‬אבער אל מקומו שוא זורח‪ ,‬אוי‬ ‫איז זיכער בבירור אז עס האט נישט קיי סר פו לש שמי‪ ,‬דער אייבירשטער איז נישט דע פלא ווי ער האט געדינט דע באשעפער האלט ער אי איי צוריק קומע‪ ,‬או שיינט‬ ‫חפ אי דע‪ ,‬דער אייבירשטער האט דאס פיינט‪.‬‬

‫פו זיי קדושה‪.‬‬

‫*‬

‫איז זיכער אז דא אי דע מקו איז דא א מורא'דיגע קדושה‪ ,‬אז מ'לערנט דא תורה‪,‬‬

‫לכשתמצי לומר ליגט דא נא א טיפערע כוונה אי דע וואס זיי האב זי פארלייגט או מ'דאווענט דא‪ ,‬קומט צוריק דער הייליגער אור פונע רבי' זי"ע‪ ,‬עס גיבט אריי א‬ ‫אוי דע בית המדרש‪ ,‬אוי דע מקו קודש‪ ,‬מקו משכ קדשו פו רבינו הקדוש זי"ע‪ ,‬חיות‪ ,‬אז מ'זאל זי קענע ווייטער דערהאלט‪ ,‬אי די שווערע נסיונות‪ ,‬אי דע עלמא‬ ‫וואס דער רבי זי"ע האט דא געוואוינט‪ ,‬או שפעטער האט די רעבעצי ע"ה געשטרעבט דשיקרא פונע דור‪ ,‬אי א דור פו האמת נעדרת ווי דער אמת איז אונטערגעגאנגע‬ ‫או געזוכט אז עס זאל זיי א ביהמ"ד לשמו ולזכרו פו רבי'‪ ,‬אי דע בית צדיקי‪.‬‬

‫כמעט‪ ,‬עס איז אזא עול השקר אז ווי מע דרייעט זי איז שקר‪ ,‬דער רבי זי"ע איז געווע‬

‫דער פסוק זאגט הפו רשעי ואינ ובית צדיקי יעמוד‪ ,‬דער היפו פו די רשעי דער אור האמת‪ ,‬דאס ביסעלע אמת פו דע דור איז נאר געבליב בכוחו‪ ,‬ובזכותו אנו‬ ‫איז בית צדיקי‪ ,‬די רשעי פארטראג נישט דע בית צדיקי‪ ,‬א הויז פו צדיקי‪ ,‬א הויז חיי‪ ,‬אויב דע מקו ווי ער האט געדאווענט או געלערנט קומע איד או דאווענע או‬ ‫פו ווי עס איז ארויסגעגאנגע לעכטיגקייט פאר די גאנצע וועלט‪ ,‬ווי עס ארויסגעגאנגע לערנע דעמאלט שטארקט זי זיי אור‪ ,‬או דאס וויל די רשעי אויסרייס‪ ,‬זיי מיינע‬ ‫תורה עבודה קדושה או גמילות חסדי‪ ,‬או איד כאפ זי נא א עד היו הזה אי דע נישט די דירה‪ ,‬זיי מיינע נישט די מענטש וואס זענע יעצט דא‪ ,‬זיי מיינע דע רבי ז"ל‬ ‫מקו קדוש‪ ,‬א מקו קדוש וואס איז מסוגל ווייל טאקע עס איז אזא הייליג פלא ווי דער וואס ער איז פו די מתפללי פו דע מקו‪ ,‬וואס ער קומט אהער‪" ,‬דע רבי' זכרונו‬ ‫רבי האט געוואוינט‪ ,‬א דירה פו א צדיק איז דא השראת הקדושה‪ ,‬עס שטייט אזוי אז לברכה וויל זיי אויסרייס"‪ ,‬זיי פיר דא א אפענע מלחמה קעג דע זכרו פונע רבי‬ ‫מקומות ווי צדיקי האב געוואוינט‪ ,‬ווי צדיקי האב געדינט דע באשעפער‪ ,‬איז דא ז"ל מיט ליצנות‪ ,‬גאנצע בלעטלע מיט פאשקעוויל האב זיי געמאכט קעג דע‪ ,‬קעג די‬ ‫דארט השראת הקדושה‪ ,‬עס שטייט אזוי פו ישמח משה‪ ,‬אז ער האט מרגיש געווע אוי אמונה וואס מ'האט אי רבי' ז"ל‪ ,‬דאס ליגט אי די קליפה וואס שלאגט זי אזוי‪ ,‬זיי געב‬ ‫א פלא אמאל ווי דער ר"ר אלימל זי"ע האט איינמאל געדאווענט‪ ,‬ווע ער איז געווע נישט אוי איינמאל או נאכאמאל‪ ,‬זייער גאנצער ציל איז נאר אויסצורייס דאס דביקות‬ ‫אי שינאווא האט ער געשפירט שיריי פו די אהבה ויראה וואס דער הייליגער ר"ר וואס איז נא דא אינע צדיק אמת‪ ,‬פו איד וואס וויל נא זיי דבוק אי אי מיט א‬ ‫שמעלקא מניקלשבורג זי"ע האט איבערגעלאזט‪ ,‬אזוי ברענגט דער ייטב לב‪ ,‬צדיקי האב אמת‪.‬‬ ‫לאנגע יאר שפעטער געקענט מרגיש זיי א ניצו וואס א צדיק האט איבערגעלאזט‬

‫מ'זעהט ווי ווייט דאס רשעות ברענט אי זיי‪ ,‬אפילו זיי זעה אז זיי פאל אדור‪,‬‬

‫איינמאל‪ ,‬ביי רבי' זי"ע איז אוי געווע אזא מעשה אינדערהיי‪ ,‬ער האט מרגיש געווע איינמאל או נאכאמאל‪ ,‬דא טוט מע ווייטער‪ ,‬ווי ישעי' הנביא זאגט הרשעי כי נגרש‬ ‫אמאל ביי איינע אי שטוב עפעס א גרויסע קדושה‪ ,‬ביז ער האט אויסגעפארשט דע השקט לא יוכלו‪ ,‬די רשעי זענע ווי די גלי הי אזוי ווי די גלי הי קענע נישט רוע‪ ,‬זיי‬ ‫בעה"ב איז ער געוואר געוואר אז דער ייטב לב האט איינמאל געדאווענט דארט א הייב זי די גאנצע צייט‪ ,‬אזוי מיט די רשעי‪ ,‬איז רש"י מסביר אז פונקט ווי די גלי הי‬ ‫מעריב‪.‬‬

‫קומט צוגיי ריזיגע הויכע גלי הי או וויל פארפלייצ די יבשה‪ ,‬או ווע עס קומט נאנט‬

‫כש"כ אי א מקו ווי א צדיק האט געוואוינט אסא שבתי או הייליגע זמני אי די צו די יבשה שטעלט זי עס אפ או גייט צוריק‪ ,‬או כאטש איי וואל האט שוי געזעה‬ ‫זמני האחרוני של אותו צדיק‪ ,‬איז זיכער אז אי דע שטוב איז דא א השראת הקדושה‪ ,‬וואס עס איז געשעה צו פריערדיג‪ ,‬אז ס'האט נישט געקענט גיי ווייטער או ס'איז‬ ‫או איד כאפ זי א דערצו‪ ,‬מע לערנט די תורה'ס פונע צדיק‪ ,‬מע חזר'ט די תורה פו צובראכ געוואר‪ ,‬דא קומט ווייטער פרישע גלי הי‪ ,‬או הייב זי ווייטער גאר הוי או‬ ‫דע צדיק‪ ,‬או דאס שטערט דע כת של שקר בימינו‪ ,‬מ'זעהט אז דאס שטערט זיי וויל ווייטער אריבערגיי די יבשה או מוז זי ווייטער אפשטעל‪.‬‬ ‫מורא'דיג דע זכרו פו רבי' ביז אי זיבעט ריפ‪ ,‬זיי זענע ארויסגעקומע מיט א מערכה‬

‫דאס זעלבע מיט די רשעי‪ ,‬הרשעי כי נגרש השקט לא יוכלו‪ ,‬זיי קענע נישט רוע‪,‬‬

‫קעג דע וואס מע רופט דע רבי "רבי זכרונו לברכה"‪ ,‬זיי מאכ פו דע דאס גרעסטע אפילו זיי זענע שוי די זעלבע זא אדור או זענע אדורכגעפאל‪ ,‬מיט אלע אופני‪,‬‬ ‫ליצי ליצנות‪ ,‬פו דע וואס מ'האלט זי נא א אינע רבי' נא אזויפיל יאר‪ ,‬מ'האלט מיט איי רשעות‪ ,‬מיט א צווייט רשעות‪ ,‬דא אליי זעהט מע דא ווי ווייט עס גייט‪ ,‬כי‬ ‫שוי ‪ 30‬יאר נאכ רבי'נס הסתלקות או ב"ה ס'איז נא דא אזויפיל איד יראי ושלימי נגרש‪ ,‬אז זיי האב געזעה אז מ'האט גענומע לעקטער מיט וואסער פו ערגע אנדערש‬

‫חומת הדת‬

‫ט‬

‫פרשת בראשית‬

‫זענע זיי געקומע שנייד‪ ,‬או אפהאק דע אפלוי‪ ,‬ס'איז השקט לא יוכלו‪ ,‬דאס רשעות נעשכיזער זי"ע‪ ,‬ס'שטייט דארט אי זכרו טוב‪ ,‬אז ר' איציקל האט נישט געלאזט ענדיג‬ ‫וואס ברענט אי זיי איז ממש עד קצה האחרו‪ ,‬מ'זעהט אי דע א מורא'דיגע כח בויע דאס הויז‪ ,‬ער האט געוואלט זאל בלייב לזכר אזוי ווי עס איז געווע ביי זיי טאט‪,‬‬ ‫הטומאה‪ ,‬א מורא'דיגע קליפה‪ ,‬זיי קוק נישט אוי קיי דורכפאל אפילו‪ ,‬אבי מצער צו זיי אז מ'זאל זי האלט אי דע הייליג הויז וועט מע בלייב מקושר מיט דע צדיק לעול‬ ‫איד‪ ,‬אבי נא א א צער או נא א צער‪ ,‬שטער א מקו קדוש‪ ,‬א מקו תורה ותפלה‪.‬‬

‫ועד או מ'וועט נישט דארפ האב א אנדער רבי'‪ ,‬האט געזאגט איינע פו די צדיקי‬

‫אלא מאי איז דאס א מלחמה קעג דע צדיק אמת‪ ,‬עס איז נישט קיי מלחמה קעג הדור‪.‬‬ ‫אונז‪ ,‬ס'איז נישט קיי מלחמה קעג די מתפללי‪ ,‬עס איז א מלחמה קעג דע מי ששיכ‬

‫אונז האב מיר דא‪ ,‬דאס הייליג הויז פונע רבי'‪ ,‬א בחינה פו בית צדיקי יעמוד‪,‬‬

‫שמו בבית הזה‪ ,‬דער צדיק וואס האט דא גערועט אי דע הויז או זיי השראת הקדושה אוי דע דאר מע זי שטארק מיט מסירת נפש‪ ,‬או נישט לאז אז עס זאל חלילה‬ ‫איז נא ווייטער דא‪ ,‬או איד וואס וויל זי נא האלט‪ ,‬האלט זי דא ווייטער‪ ,‬מ'איז צושטערט ווער‪ ,‬או מיט אייבירשטענס היל וועט עס טאקע בלייב‪ ,‬עס איז א הבטחה‬ ‫זי מתחזק מיט זיי דר מיט אמונה‪ ,‬מיט די אמונה וואס ער האט מפרס געווע‪ ,‬מיט זיי ובית צדיקי יעמוד‪ ,‬המה כרעו ונפלו ואנחנו קמנו ונתעודד‪ ,‬אזוי ווי אלע רשעי וואס‬ ‫תורה‪ ,‬או מ'פרובירט זי ווייטער מתחזק צו זיי‪ ,‬דאס וויל די רשעי אויסרייס‪ ,‬דאס זענע אדורכגעפאל מיט זייערע פלענער פו מבטל זיי בתי כנסיות ובתי מדרשות פו‬ ‫קרענקט זיי‪ ,‬דאס שטערט זיי‪ ,‬או פאר דע פארלייג זיי זי אזוי ווי די אלע רשעי‪.‬‬

‫איד‪ ,‬דאס איז געווע דער פלא פו בלע‪ ,‬ער האט דא אינזי געהאט אלעס פארקערט‪,‬‬

‫אבער אזוי ווי אלע רשעי זענע אדורכגעפאל‪ ,‬הרשעי כי נגרש‪ ,‬וועל זיי אוי ס'שטייט דא אז כול חזרו לקללה‪ ,‬חו פו מה טובו אוהל יעקב‪ ,‬ער האט אינזי‬ ‫אדורכפאל‪ ,‬לא ירעו ולא ישחיתו בכל הר קדשי‪ ,‬מיט אייבירשטענס היל וועל זיי נישט געהאט די שלעכטע כוונה‪ ,‬אז ס'זאל נישט זיי קיי בתי כנסיות‪ ,‬אבער ויהפו ד' את‬ ‫קענע האב קיי הצלחה‪ ,‬אזוי ווי זיי האב פרובירט די אלע יאר אויסצורייס דע זכר הקללה לברכה‪ ,‬וואס גייט ארוי אוי דע אז ס'וועט יא פארבלייב בתי כנסיות ובתי‬ ‫פו דע צדיק‪ ,‬או עס איז זיי ב"ה נישט געלונגע‪ ,‬עס איז דא א הבטחה לזכר עול יהי' מדרשות‪.‬‬ ‫צדיק‪ ,‬וויפיל מ'וועט פרוביר אויסצורייס דע נאמע פו דע צדיק‪ ,‬אז מ'זאל נישט‬

‫די כת של רשעי גייע בעצתו של בלע‪ ,‬די עצה פו בלע איז דא דאס געווע‬

‫אזויפיל רעד פו אי‪ ,‬מ'זאל נישט אזויפיל חזר' זיינע תורה'ס‪ ,‬וועט דאס נישט העלפ‪ ,‬מבטל זיי בתי כנסיות ובתי מדרשות‪ ,‬או זיי וויל גיי בדרכיו‪ ,‬מבטל זיי בתי כנסיות‬ ‫ווי דער רד"ק זאגט‪ ,‬אויפ פסוק כה אמר ד' לסריסי אשר ישמרו את שבתותי ובחרו ובתי מדרשות וואס גייע בדר הישר אז ס'זאל זי נישט ציע‪ ,‬אבער עס בלייבט די‬ ‫באשר חפצתי‪ ,‬ונתתי לה בביתי ובחומותי יד וש טוב מבני ומבנות ש עול את לו הבטחה פו מה טובו אוהלי יעקב‪ ,‬כנחלי נטיו‪ ,‬דער אייבירשטער זאל העלפ אז ס'זאל‬ ‫אשר לא יכרת‪ ,‬זאגט דער רד"ק אז דאס איז א הבטחה אז דער צדיק וואס לאזט נישט בלייב לעול ועד‪.‬‬ ‫איבער קיי קינדער‪ ,‬זיי זענע צובראכ ביי זי‪ ,‬ווער וועט זיי געדענקע‪ ,‬ווער וועט וויס‬

‫*‬

‫פו זיי‪ ,‬זאגט ער מ'וועט זיי קיינמאל נישט פארגעס‪ ,‬זאגט דער רד"ק אז דער‬

‫מ'דאר וויס דער שורש הדבר‪ ,‬אז דער כת איז א כת פונע ערב רב‪ ,‬ס'איז בלי שו‬

‫אייבירשטער וועט מאכ אז אי אלע בתי כנסיות‪ ,‬אי בית המקדש ווי איד קומע זי ספק אז מענטש וואס קענע טוע אזעלכע זאכ‪ ,‬אז זייערע נשמות זענע נישט מזרע‬ ‫צוזא וועט מע רעד פו זיי‪ ,‬מע וועט דערמאנע זייער זכר‪ ,‬יאר שפעטער רעדט מע ישראל‪ ,‬אפילו אז זיי זענע געבויר געוואר ביי איד‪ ,‬שטייט אי זוהר הקדוש‪ ,‬אז דער‬ ‫פו פריערדיגע צדיקי וואס האב נישט איבערגעלאזט קיי קינדער‪ ,‬ווייל ס'איז דא א ערב רב איז אויסגעמישט צוויש איד‪ ,‬ווי דער רבי ברענגט דע אור החמה‪ ,‬אז אפילו‬ ‫הבטחה פו אייבירשטע ונתתי לה בביתי ובחומותי‪ ,‬ווי איד קומע זי צוזא אי זענע געבויר געוואר ביי אידישע עלטער‪ ,‬אבער די נשמות זענע נתחל געוואר פו‬ ‫באשעפערס הויז‪ ,‬ש טוב‪ ,‬מ'וועט דערצייל די מעשי או די עבודה פונע צדיק‪ ,‬ש זרע עמלק או פו אנדערע אומות‪ ,‬אפילו זיי זענע געבויר געוואר ביי אידישע קינדער‪,‬‬ ‫עול את לו אשר לא יכרת‪ ,‬כ'וועל געב א שטענדיגער נאמע וואס וועט נישט פארשניט ס'איז נישט מעגלי אז מ'טוט אפ אזעלכע רשעות פאר איד‪ ,‬אז דאס זאל זיי מזרע‬ ‫ווער‪.‬‬

‫ישראל‪.‬‬

‫דער נאמע "רבי זכרונו לברכה" וועט קיינמאל נישט פארשניט ווער‪ ,‬דאס איז א‬

‫באמת איז דאס א גמרא אי מסכת ביצה‪ ,‬די גמרא דערציילט אז עס זענע געקומע‬

‫הבטחה וואס דער פסוק זאגט‪ ,‬ובפרט אזא צדיק וואס האט מציל געווע דע דור‪ ,‬א צדיק אורחי או מ'האט זיי נישט געגעב קיי עס‪ ,‬מ'האט זיי נישט ארויסגעהאלפ‪ ,‬האט‬ ‫וואס האט מציל געווע די אמונה פו דע דור‪ ,‬די תורה פו דע דור‪ ,‬די קדושה פו דע איינער פו די אמוראי געזאגט‪ ,‬הני מערב רב נינהו‪ ,‬ווייל ביי איד שטייט ונת ל רחמי‬ ‫דור‪ ,‬ממילא וועט דער אייבירשטער העלפ אז בית צדיקי יעמוד‪ ,‬אפילו עס איז הפו ורחמ‪ ,‬דער אייבירשטער גיבט אריי די מדה פו רחמנות אי איד מ'זאל זי מרח זיי‪,‬‬ ‫רשעי‪ ,‬די רשעי קענע איבערדרייע‪ ,‬או איבערקער‪ ,‬זיי קענע לעש לעקטערס או אז מ'איז זי מרח על הבריות איז א סימ אז מ'איז מזרע אברה יצחק ויעקב‪ ,‬אבער אז‬ ‫וואסער איינמאל או נאכאמאל‪ ,‬הרשעי כי נגרש השקט לא יוכלו‪ ,‬אבער ואינ‪ ,‬עס מ'טוט מעשי אכזריות‪ ,‬מ'הערט אזעלכע סארט רשעות מיט אכזריות צו מיט חיי אדער‬ ‫בלייבט גארנישט דערפו‪ ,‬דער סו וועט זיי ובית צדיקי יעמוד‪ ,‬דער בית צדיקי וועט מיט מתי ווי מ'האט אפגעטוע דע זומער‪ ,‬א עני פו ניוול המת‪ ,‬או דא מיט‬ ‫בלייב‪ ,‬דער בית צדיקי מיינט נישט נאר די ווענט פונע הויז‪ ,‬עס מיינט דער מהות פארשפאר בתי מדרשי‪ ,‬סת על לא דבר‪ ,‬מ'האט זיי נישט געטשעפעט או גארנישט‬ ‫פונע צדיק‪ ,‬זיי תורה‪ ,‬זיי אמונה‪ ,‬זיי זכר וועט בלייב‪ ,‬לזכר עול יהי' צדיק‪ ,‬דאס וועט געטו‪ ,‬איי זא או נא א זא‪ ,‬מיט אזויפיל אכזריות אי די בחינה פו הרשעי כי‬ ‫שטענדיג בלייב‪ ,‬ביי די איד וואס וויל זי מדבק זיי לאורו‪.‬‬

‫נגרש‪ ,‬איינס נאכ צווייט‪ ,‬ס'איז א רחמנות פשוט‪ ,‬זיי זענע געבויר מזרע אברה יצחק‬

‫ס'איז דא א פלא פו א זא‪ ,‬אי ספר זכרו טוב פו הייליג רבי איציקל נעשכיזער‪ ,‬ער ויעקב‪ ,‬אבער ס'איז בבירור אז זיי זענע מערב רב‪ ,‬ס'איז די נשמות פו עמלקי‪ ,‬הני מערב‬ ‫האט נישט איבערגעלאזט קיי קינדער‪ ,‬או נא זיי הסתלקות האב די חסידי געזוכט ווי רב נינהו‪ ,‬ביי איד קע נישט זיי אזא אכזריות‪ ,‬ס'איז א כלל גדול‪ ,‬אז מנהיגי וואס פיר‬ ‫צו גיי‪ ,‬או איינער פו די צדיקי הדור האט געשיקט זאג‪ % ,‬כ'מיי אז דער צאנזער רב זי אוי מיט אכזריות אוי איד‪ ,‬זענע נישט מזרע ישראל‪ ,‬ביי איד שטייט ברחמי‬ ‫זי"ע ‪ %‬אז זיי זאל בלייב אי די דירה פונע צדיק‪ ,‬אזוי וועל זיי זי האלט‪ ,‬בתנאי אז זיי ינהג‪ ,‬איד האב די מדות פו רחמני‪ ,‬ביישני גומלי חסדי‪ ,‬די וואס זיי טוע די‬ ‫וועל זי האלט אי דע הויז פונע צדיק‪ ,‬א קיי שינויי‪ ,‬ס'איז געווע א הויז ווי ר' פארקערטע זענע די היפו פו דע‪.‬‬ ‫איציקל נעשכיזער האט געוואוינט‪ ,‬פאר דע האט געוואוינט זיי פאטער רבי מאטעלע‬

‫חומת הדת‬

‫י‬

‫פרשת בראשית‬

‫באמת שטייט דא אי זוה"ק פ' נח‪ ,‬ער רעכנט אויס די פינ מיני פונע ערב רב‪ ,‬עס‬

‫פו די אנדערע זייט איז דאס א חיזוק‪ ,‬ווי ס'שטייט אי בני יששכר אז מ'זעהט‬

‫איז דא פארשידענע מיני‪ ,‬ס'איז דא וואס זענע זרע עמלק‪ ,‬ס'איז דא רפאי‪ ,‬די וואס זאג אזעלכע וואס זיי באראבעווע איד מיט כלי חמס‪ ,‬מיט זייערע חוקי לא טובי‪ ,‬זאלסטו‬ ‫נעשה לנו ש‪ ,‬המה הגבורי אנשי הש אינו מסטרא דאלי דאתמר בהו הבה נבנה לנו וויס אז דאס זענע מזרע עמלק וואס זענע אויסגעמישט צוויש איד‪ ,‬או דאס איז א‬ ‫עיר ונעשה לנו ש‪ ,‬דבוני בתי כנסיות ובתי מדרשות‪ ,‬זאגט ער זיי בויע אוי ריזיגע סימ אז מ'האלט שוי נאנט צו ביאת המשיח‪ ,‬ס'שטייט דא אי זוה"ק אז די וועל זיי די‬ ‫שיינע שול‪ ,‬ושוויי בהו ספר תורה ועטרה על רישי'‪ ,‬זיי לייג אריי א ספר תורה מיט א רוב פאר ביאת המשיח‪ ,‬ממילא צפה לרגליו של משיח‪ .‬האמיר אונז דע חיזוק‪ ,‬מ'זאל‬ ‫קרוי‪ ,‬מ'טוט אלעס‪ ,‬ולא לשמא לה'‪ ,‬זיי טוע דאס בכלל נישט פאר נאמע פונע שוי זוכה זיי צו ביאת המשיח בקרוב‪ ,‬אז מ'זעהט מער דאס התגברות פו די זרע עמלק‪.‬‬ ‫אייבירשט‪ ,‬נאר לעשות לו ש‪ ,‬ווי דער דגל זאגט‪ ,‬זיי וויל מאכ א נאמע וואס זאל‬

‫מ'זעהט דאס אי אר ישראל אויכעט‪ ,‬מ'זעהט דאס התגברות הרשעות פו די ציוני‬

‫קלונגע אי די וועלט אז ער איז דער חכ מופלג ורב רבנ‪ ,‬ער נעמט איי די וועלט‪ ,‬ער די ריכטיגע עמלקי ווערט אלס שטערקער או שטערקער‪ ,‬זיי קומע אלס מיט פרישע‬ ‫איז אלעס‪ ,‬זאגט ער הה"ד ונעשה לנו ש‪ ,‬ומסטרא אחרא מתגברי על ישראל דאינו גזירות רעות מיט רדיפות‪ ,‬די שנאת הדת ווערט מער‪ ,‬או אפילו ווע זיי פאל אדור געב‬ ‫כעפרא דארעא‪ ,‬וגזלי לו‪ ,‬זיי גזל' זיי צו‪ ,‬או דורכדע ווערט מע אפגעשוואכט פו זיי נישט אוי‪ ,‬יעצט מיט די מאמע וואס זיי האב זי פארלייגט אי ירושלי‪ ,‬מ'זעהט אז‬ ‫עבודת ה'‪.‬‬ ‫אפילו איי משפט געבט זיי נישט גערעכט‪ ,‬גייע זיי נאכאמאל אי געריכט‪ ,‬זיי טוע אלע‬ ‫ס'איז דא א פירוש פו רבי שמעו לביא‪ ,‬דער מחבר פונע זמר בר יוחאי‪ ,‬זאגט ער אופני אבי צו באשולדיג די מאמע צו באראבעווע אירע קינדער פו איר‪ ,‬זיי האב גענוג‬ ‫אוי דע‪ ,‬איז ער מסביר באריכות דע עני פו די ערב רב וואס זענע געבליב אי די ביטערע גזירות גוזר געווע אוי די מאמע‪ ,‬מיט א גזירת גירוש‪ ,‬אבער אז מ'האט נישט‬ ‫לעצט גלות‪ ,‬זאגט ער רישא דקיומא סגי‪ ,‬זיי שטייע אי שפי זיי האב די מאיאריטעט‪ ,‬צוגענומע די קינדער זענע די רשעי נישט צופריד‪ ,‬זיי גייע צו א העכער געריכט‪ ,‬זיי‬ ‫קיימי ל על ישראל בכלי חמס‪ ,‬זיי באראבעווע איד‪ ,‬ועלייהו איתמר כי מלאה האר וויל צונעמע אירע קינדער או אריינשליידער אי תפיסה‪ ,‬מ'דאר רחמי שמי‪ ,‬די‬ ‫חמס מפניה‪ ,‬איז ער מסביר אז די וואס זענע רודי את בני ישראל בפר‪ ,‬זיי אנדערע ווא הייבט זי א די אפיציעלע משפט אוי די פרוי‪ ,‬אבער מ'זעהט די בחינה פו‬ ‫אונטערדרוק איד‪ ,‬די זענע לא מבני ישראל המה‪ ,‬זאגט ער כל המתמנה על הציבור הרשעי כי נגרש השקט לא יוכלו‪ ,‬דאס רשעות טרייבט זיי אז זיי מוז‪.‬‬ ‫ומנהיג ברחמי ונות נפשו עליה‪ ,‬איז בידוע שנשמתו מכנסת ישראל‪ ,‬וברחמי ינהג‪,‬‬

‫או אזוי איז אי די גאנצע וועלט‪ ,‬שטייט דא אי זוה"ק אז איבעראל אי דער וועלט‬

‫די הנהגה איז מיט רחמנות‪ ,‬אבער די וואס פיר זי אוי בכלי חמס‪ ,‬זיי באראבעווע איד‪ ,‬זענע די מנהיגי די פאסטוכער פונע ערב רב וואס זיי זענע מצער איד או‬ ‫מיט שלעכטע עצות‪ ,‬די זענע פונע שורש פונע נחש‪.‬‬ ‫אונטערדרוק איד‪ ,‬קע מע כאטש האפ אז מ'האלט שוי נאנט צו ביאת הגואל‪ ,‬צפה‬ ‫דער מי וואס הייס גבורי‪ ,‬המה הגבורי אנשי הש‪ ,‬די וואס זיי קומע פו נמרוד לרגלא דמשיחא‪ ,‬אז משיח וועט קומע‪ ,‬וועט דא בטל ווער די אלע כיתות של שקר‪ ,‬די‬ ‫הוא החל להיות גבור ציד‪ ,‬ממריד צו זיי די וועלט קעג הקב"ה‪ ,‬די וואס זאג הבה נבנה אלע כיתות הע"ר או איד וועל אויסגעלייזט ווער‪ ,‬דאס איז בנוגע די עצ זא וואס‬ ‫לנו עיר ונעשה לנו ש‪ ,‬די וואס זיי בויע בתי כנסיות ובתי מדרשות‪ ,‬או זיי לייג אריי א מ'ברוי וויס‪ ,‬וויאזוי מ'ברוי דאס אנקוק‪.‬‬ ‫ספר תורה דארט מיט א עטרה‪ ,‬אבער זיי מיינע נאר א נאמע נישט לש"ש פונקט ווי די‬

‫*‬

‫בוני המגדל‪ ,‬זאגט ער זיי בויע נישט די בתי כנסיות נאר אז זיי זאל האב א חרב ביד‪ ,‬אז‬

‫אבער פו די אנדערע זייט ברוי מע זי מתבונ זיי פאר אונז אליי‪ ,‬אונז האב מיר א‬

‫זיי זאל זיי בעה"ב‪ ,‬לעשות חפצ ורצונ להתגבר על הע‪ ,‬המה הגבורי המתגברי על כלל אז לא עביד קוב"ה דינא בלא דיינא‪ ,‬אויב ס'פאסירט אזא זא אי א מקו קדוש וואס‬ ‫ישראל עניי ושפלי וואס האב מורא פו זיי‪ ,‬ועלייהו איתמר והמי גברו מאוד על מ'וויל צעשטער אי די הייליגע טעג אינע זמ שמחתינו‪ ,‬מ'זוכט מצער צו זיי דע‬ ‫האר‪ ,‬אלו מי הזדוני מי המבול‪ ,‬נישט די מי התורה מי חיי‪.‬‬

‫ציבור דא‪ ,‬מיט לעש לעקטערס או צונעמע וואסער איינמאל או נאכאמאל‪ ,‬נו אז די‬

‫די חברה פארשטאפ דאס וואסער‪ ,‬זיי פארשטאפ דע מי חיי‪ ,‬זיי וויל נישט רשעי טוע דאס איז א שרעקליכע רשעות‪ ,‬אבער אונז דאר מיר מאכ א חשבו הנפש‪,‬‬ ‫צולאז קיי מי חיי פאר א ביהמ"ד‪ ,‬זיי זענע די מי הזדוני‪ ,‬זייער שלטו המה על מה עשה ד' ככה‪.‬‬ ‫הגבורי‪ ,‬דאס איז דער שורש פו די קליפה‪.‬‬

‫דער רבי ז"ל אי דברי יואל ראש השנה‪ ,‬ביי א דרשה שנת תרצ"ט ברענגט ער אראפ‬

‫אונז דאר מיר לויב דע אייבירשט ברו הוא אלקינו שבראנו לכבודו והבדילנו מ דע שער המל‪ ,‬ער ברענגט א מעשה איינמאל פאר שבועות האט דער ראש הגלחי‬ ‫התועי‪ ,‬ענדערש צו זיי פו די געליטענע ווי צו זיי פו די רודפי וואס זענע מצער צוגעשפארט דאס ביהמ"ד אי די שטאט ‪ %‬דא טוע עס ליידער ראשי קהילות ליידער ‪%‬‬ ‫איד‪ ,‬מ'דאר זי מתבדל זיי פונע ערב רב וואס מער‪ ,‬אויב האט מע נישט מרגיש ס'איז געווע צוגעשפארט גאנ זומער ואי איש ש על לב‪ ,‬ערב ר"ח אלול זענע זי‬ ‫געווע גענוג זייער שלעכטקייט‪ ,‬זייער רשעות או שקר‪ ,‬גיבט מע צו לייד פו צייט צו צוזאמגעקומע די גאנצע שטאט או ער האט מעורר געווע מיט א דרשה‪ ,‬מיט גרויסע‬ ‫צייט‪ ,‬אוי זאכ וואס מ'האט זי נישט גע'חלומ'ט אז עס קע זיי‪ ,‬מ'דאר ארויס האב בכיות‪ ,‬ס'איז געווע גרויס התעוררות וגעו כל הע בבכי' אז מפארשפארט א שול‪ ,‬איז‬ ‫קלאר וואס דאס איז‪ ,‬עס איז א כת של שקר‪ ,‬ווי דער רבינו יונה זאגט אז איינע פו די עניני מע נתעורר געוואר מ'האט צוזאמגענומע גרויסע געלטער‪ ,‬מ'האט געגעב שוחד פאר‬ ‫תשובה אויפ עני פו חילול ה' אז די נקודה של שקר ישפיל ויכניע עד לעפר‪ ,‬מ'זאל גלח או מ'האט זיי געגעב רשות צו עפענע דאס ביהמ"ד‪ ,‬דאס קומענדיגע יאר ווע‬ ‫נישט האב קיי שייכות מיט זיי‪ ,‬מ'טאר נישט זיי פארנומע מיט זיי ווייל מ'ווערט אלעס איז געווע כשורה‪ ,‬דאס ביהמ"ד איז געווע אפ א קיי שינוי‪ ,‬האט מע פארגעס‪,‬‬ ‫אראפגעשלעפט‪ ,‬אבער דאס וואס מ'ליידט דאר אריינגעב חיזוק‪ ,‬אז אונז זעמיר נישט או ער האט נישט מעורר געווע מיט א דרשה ער"ח אלול אזוי ווי א יאר פריער‪ ,‬איז אי‬ ‫ח"ו פו דע מי פו די גבורי וואס זענע זי מתגבר אוי איד‪ ,‬אונז זעמיר ענדערש פו געקומע אי חלו א זק מופלג ותוארו כמלא אלקי‪ ,‬או געפרעגט פארוואס ער האט‬ ‫די עניי ושפלי וואס דער זוה"ק זאגט וואס זיי לייד פו די גבורי וואס האב די גרויסע פאראיאר געמאכט אזא התעוררות לתשובה או יעצט נישט‪ ,‬האט ער געזאגט אז פאראיאר‬ ‫שול‪ ,‬או זיי בויע בתי כנסיות ובתי מדרשות נישט לשמא דקוב"ה נאר אלס נעשה לנו איז געווע דאס ביהמ"ד פארשפארט האט ער געשפירט א פליכט אז מ'דאר דאס‬ ‫ש‪ ,‬אז ס'זאל קלונגע די נאמע פאר פראפאגאנדע‪.‬‬

‫עפענע‪ ,‬אבער יעצט אז ס'איז צוריק על מכונו האט ער נישט געשפירט קיי פליכט‪ ,‬האט‬ ‫ער אי געזאגט‪ ,‬אדרבא‪ ,‬מה דא דעמאלט ווע דאס ביהמ"ד איז געווע פארשפארט‬

‫חומת הדת‬

‫יא‬

‫פרשת בראשית‬

‫ס'איז געווע אזא קטרוג האט געהאלפ דאס התעוררות‪ ,‬איז כש"כ אז דאס ביהמ"ד איז יעד ביהמ"ד דאר מע זי אויפפיר הייליג‪ ,‬אי אזא ביהמ"ד דאר מע זי אויפפיר‬ ‫אפ ברוי מע מעורר זיי תפלות ישראל‪ ,‬דער רבי האט דאס געזאגט תרצ"ט‪ ,‬אונז האב פילפאכיג הייליגער‪ ,‬פילפאכיג ערנסטער‪.‬‬ ‫מיר זוכה געווע אז די בתי מדרשי זענע יא אפ‪ ,‬כל בי עשרא שכינתא שרי' ברוי מע‬ ‫מעורר זיי רחמי שמי‪.‬‬

‫מ'דאר אויספאלג די הוראות פו דע צדיק וואס האט דא געוואוינט‪ ,‬וואס ער האט‬ ‫געפאדערט פו אונז שטענדיג‪ ,‬מ'זאל אויפשטיי פארטאגס או קומע לערנע‪ ,‬עס קומט‬

‫דאס אז מ'האט דאס אדורכגעמאכט אז מ'וויל פארשפאר דאס ביהמ"ד‪ ,‬מ'פייניגט די יעצט א לאנגע ווינטער‪ ,‬א נייע זמ‪ ,‬דאר יעדער איינער זי מקבל זיי‪ ,‬צו זיי פו די‬ ‫מתפללי‪ ,‬ב"ה מ'האט אדורכגעלעבט‪ ,‬מ'דאר נא ווייטער רחמי זיי זאל נישט קענע משכימי קו אי ביהמ"ד‪ ,‬איינע פו די תביעות וואס דער רבי האט שטארק געפאדערט‪,‬‬ ‫אויספיר זייערע פינסטערע פלענער‪ ,‬מ'קע נישט אויסרעכענע‪ ,‬זיי קומע אלס אוי מיט פו די ימי הנעורי זאל מע זי מרגיל זיי צו השכמת הבוקר‪ ,‬דעמאלט איז דער קאפ נא‬ ‫פרישע רשעות‪ ,‬השקט לא יוכלו‪ ,‬לא ישנו א לא יכשילו‪ ,‬זיי קענע נישט שלאפ קיי קלאר‪ ,‬דוקא אי ביהמ"ד זאל מע קומע לערנע‪ ,‬אינדערהיי איז דא פארשידענע‬ ‫נעכט אויב זיי זענע נישט מצער קיי איד‪ ,‬דאר מע דא אוודאי רחמי שמי‪ ,‬דאס ביטולי‪ ,‬מדאר קומע אי ביהמ"ד לערנע‪ ,‬דער בעל דבר פארלייגט זי אוי דע‬ ‫ווייזט אז עס איז א קטרוג‪ ,‬ווי דער שער המל זאגט אז דעמאלט ווע דאס ביהמ"ד איז מ'זאל נישט קומע אי ביהמ"ד לערנע‪ ,‬ובפרט אז מ'זאל נישט אויפשטיי פארטאגס‪,‬‬ ‫פארשפארט איז א סימ אז ס'איז א קטרוג‪ ,‬אז מ'שטערט א ביהמ"ד איז א סימ אז ס'איז א ס'איז געוואר אזא פארשלעפעניש‪ ,‬מלייגט זי שפעט‪ ,‬די פארטאגס זענע שוואכער‬ ‫קטרוג‪.‬‬

‫געוואר‪ ,‬סווערט שוואכער פו יאר צו יאר‪ ,‬אפילו אי די ישיבות ווערט עס ליידער‬

‫דאר מע מאכ דע חשבו הנפש‪ ,‬וואס פעלט אונז דא אי דע ביהמ"ד אז ס'קומט שוואכער‪ ,‬כש"כ ביי די בעלי בתי‪ ,‬יעצט בפרט אי די ווינטער נעכט‪ ,‬די צדיקי האב‬ ‫אזעלכע זאכ‪ ,‬אוודאי מגלגלי זכות ע"י זכאי וחוב ע"י חייב‪ ,‬די רשעי וואס טוע די געזאגט אז די ווינטער נעכט האב קדושת חול המועד‪ ,‬ווי דער בעלזער רב רבי ישכר דוב‬ ‫רשעות האב זי זייער חשבו‪ ,‬ווייל זיי זענע רשעי געשעט דאס דור זיי‪ ,‬אבער אונז האט געזאגט אז דורכדע איז מע ממשי די קדושה פו די הייליגע טעג איבער גאנצ‬ ‫ברוי מיר מאכ דע חשבו פארוואס איז עס אונז געקומע‪ ,‬מ'דאר זי אביסל מתבונ יאר‪ ,‬דור דע וואס מ'שטייט אוי פארטאגס‪ ,‬מ'איז קובע עתי לתורה בבוקר וערב‪ ,‬עס‬ ‫זיי‪ ,‬צו פירט מע זי אוי אי דע ביהמ"ד אזוי ווי עס וואלט געפאסט פאר אזא איז א הלכה אי שו"ע אז מ'דאר קובע זיי עתי לתורה יעד צופרי או ביינאכט‪ ,‬או‬ ‫ביהמ"ד‪ ,‬אזא הייליג מקו‪ ,‬דאס ביהמ"ד איז הייליגער פו אנדערע בתי מדרשי ווייל עס דאס וויכטיגסטע איז נא צופרי‪ ,‬מ'זאל אויפשטיי פארטאגס‪.‬‬ ‫איז די דירה פו א צדיק‪ ,‬מ'דאר זי דא אויפפיר אסא מער בקדושה ובטהרה‪ ,‬אסא‬

‫‪Ô¯Á‡‰ „ÂÓÚ· ͢Ӊ‬‬

‫מער עוסק זיי בתורה ובתפלה‪ ,‬נישט אנברענגע די צייט‪ ,‬נישט טוע זאכ וואס מ'טאר‬ ‫נישט טוע‪ ,‬נישט מאכ קיי מושב לצי‪ ,‬או קיי קיבו פו הוללות אי אזא פלא‪.‬‬ ‫ס'ווערט געברענגט אי ס' אהל שלמה אז דער תפארת שלמה איז געווע אמאל אי‬ ‫ליזענסק‪ ,‬כידוע פלעגט ער אסא מאל פאר צו ציו פו רבי' רבי אלימל‪ ,‬האט ער‬ ‫געוואלט זעה די דירה פו רבי ר' אלימל‪ ,‬ס'האט געוואוינט דארט א איש פשוט מאוד‪,‬‬ ‫ער האט זי מזכיר געווע אז ער האלט שוי לאנגע יאר נא די חתונה או ער האט נישט‬ ‫קיי קינדער‪ ,‬האט אי דער תפארת שלמה געזאגט אז די סיבה דערפו איז ווייל די‬ ‫וואוינסט אי די דירה פו רבי' רבי אלימל‪ ,‬ס'איז זייער א הייליג פלא‪ ,‬או דו פירסט‬ ‫די נישט אוי אזוי הייליג ווי עס פאסט פאר אזא הייליג פלא‪ ,‬או וועג דע קענסטו‬ ‫נישט זוכה זיי צו קיי קינדער‪ ,‬אז דו וועסט זי אוועקציע פו דע הויז וועסטו‬ ‫געהאלפ ווער‪ ,‬שפעטער איז ער געהאלפ געוואר‪.‬‬ ‫זעהט מע וואס פאר א אחריות עס ליגט‪ ,‬אז א מקו קדוש ווי א צדיק האט געדינט‬ ‫דע באשעפער בקדושה ובטהרה‪ ,‬דאר מע זי אויפפיר אסא מער איידעלער או‬ ‫ערליכער‪ ,‬אפילו אי א הויז‪ ,‬כש"כ אי א בית מקדש מעט‪ ,‬א בית מדרש א מקו תורה‬ ‫ותפלה טאר מע עס נישט מאכ פאר א קיבו ווי מע פארברענגט די צייט‪ ,‬ווי מע‬ ‫פאליטיזירט‪ ,‬ווי מע רעדט לשו הרע‪ ,‬ווי מע לערנט נישט ווי עס ברוי צו זיי‪ ,‬עס טאר‬ ‫נישט ווער א פלא ווי עס איז געמאכט בלויז פאר עס או טרונקע או שמועס‪ ,‬אדער‬ ‫קוק אי די סעליולערס‪ ,‬ס'איז דא אינגעלייט וואס ווייס נישט מיט וואס מ'שפילט זי‪,‬‬ ‫אז מ'דרייעט זי ארו או מ'קוקט אי די סעל פאונס‪ ,‬אי די בלעקבעריס‪ ,‬מ'ברענגט אי‬ ‫ביהמ"ד אריי אלע מיני נייעס פו אלע טמא'נע צייטונגע‪ ,‬אלע ראיות אסורות‪ ,‬אלע‬ ‫שמיעות אסורות‪ ,‬מיט דע קומט מע אריי אי דע ביהמ"ד אי א מקו קדוש‪ ,‬מ'ווייזט‬ ‫דאס איינער פאר צווייט‪ ,‬מ'פארברענגט מיט דע די צייט‪ ,‬משפילט זי מיט די געימס‬ ‫וואס איז דא אי די אלע כלי טמאי‪ ,‬מי יודע וואס פאר א קטרוג רח"ל אזא הנהגה‬ ‫ברענגט‪ ,‬ובפרט אז עס ווערט געטוע אי א מקו קדוש‪ ,‬טאקע ווייל דער פלא איז אזוי‬ ‫הייליג דאר מע נא אסא מער אבאכט געב אוי דע‪ ,‬נזהר זיי בקדושת המקו‪ ,‬אי‬

‫חומת הדת‬

‫יב‬

‫פרשת בראשית‬

‫יושע עהרענריי ז"ל ב הגה"ק‬ ‫‪'‰ ÏÂÏÈÁ ÈÓ„ ‡Îȉ‬‬ ‫ז‬ ‫משאמלוי זצוק"ל שהי' נוכח ע
אביו‬ ‫באחד מימי המערכות נגד‬ ‫בעת ששהו אצל הדרכי תשובה‪,‬‬ ‫הציוני
‪ ,‬עשה בחור אחד מעשה‬ ‫ענינים נפלאים ושיחות קודש ממרן רביה"ק זי"ע‪,‬‬ ‫ונתהוה שיחה בבי מדרשא שבאי
‬ ‫שצייר וחרט על גבי כותל הבני של‬ ‫מאוצרו הטוב של הרהגה"צ מו"ה רבי נתן יוסף מייזעלס זצ"ל אבדק"ק אבני שלמה‬ ‫לתלמידי הבעש"ט וכו'‪ ,‬ובאמצע‬ ‫הקאנסולאט הציוני הסמל של‬ ‫ריש מתיבתא דסאטמאר ואיש אמונו של מרן הק' זי"ע‬ ‫השיחה נכנס הדרכי תשובה ואמר‪ ,‬כי‬ ‫הגרמני
הנאציס הארורי
ימ"ש‪,‬‬ ‫ נרשמו ע"י חתנו הרה"ג אבד"ק טשאטה שליט"א ‪-‬‬‫שמע מפ"ק הדברי חיי
זצוק"ל‪ ,‬כי‬ ‫ואיתרע מזלי' שנתפס בשעת מעשה‬ ‫ע"י שוטרי העיר‪ ,‬ונתהוה מזה רעש גדול בהמכ"ע‪ ,‬וכול
הרעישו נגד המעשה דר הבעל ש
טוב הי' רק למאה וחמשי
שנה‪ ,‬וכבר עבר זה‪ .‬ונהנה מאוד מר‬ ‫שהוא חילול ה'‪ .‬אז אמר לי מר הקדוש זי"ע‪ ,‬כי הלא בס הכל עשה זה בחור ז"ל מזה‪ ,‬כי לא חידש דבר מעצמו‪ ,‬ומקור מקומו קדוש‪.‬‬ ‫˜¯‪ÍÚÏËȘ ˙‡È‬‬ ‫צעיר לימי
בגיל שש עשרה שנה‪ ,‬ולכל היותר יאה להקרא "מעשי ילדות"‪ ,‬או‬ ‫"מעשה פראות"‪ ,‬וכול
קוראי
לזה חילול ה'‪ ,‬ולעומת זה קמה וג
נצבה‬ ‫פע
אחת אמר לי מר באנחה יתירה שאי בדור הזה מי שיקרא קוויטלע‪,‬‬ ‫מדינה שלימה שעומד ומעביר על הדת רח"ל רבבות ילדי ישראל וכול
וא
יש אחד ה"ה הרב המפורס
ר' יהודה האראוויט מדזיקוב ז"ל‪] ,‬זה הי'‬ ‫שותקי
‪ ,‬ויש ש
רבני
ואדמורי"
ואינ
קוראי
לזה חילול ה'‪.‬‬ ‫כבר אחר פטירת הרב מסטראפקאוו ז"ל שאליו נת מר הקדוש זי"ע קוויטל[‪.‬‬ ‫‪˙¯„Ú ˙Ó‡‰Â‬‬ ‫ופע
אחת אמר לי שרוצה לפסוק מליקח קוויטלע‪ ,‬כי היות שאי העול
‬ ‫בשנת תשכ"ד בער‪ ,‬אחר איזה מעשה שהי' אז בבית רבינו שהגיע לרבינו מביני
בקוויטלע וידמו בדעת
שיש בזה עני‪ ,‬ע"כ יפסיק מלקחת‪ ,‬ויתבטל‬ ‫ממנה צער גדול עד למאוד‪ ,‬וממש כמה שבועות לא מצא מרגוע לנפשו‪ ,‬וכאב עני של קוויטלע‪ ,‬ואמר לי כהאי לישנא‪ :‬ולא יזכר ולא יפקד עני זה‪ ,‬אמנ
‬ ‫לו עד דכדוכה של נפש‪ ,‬ואחר כמה שבועות מצאתי לרבינו לפני התפלה ששרוי אח"כ שפט בדעתו שאינו כ‪ ,‬כי א
יפסיק הוא לבד יפסיק‪ ,‬אבל לא יפסיקו‬ ‫בצער גדול‪ ,‬ונאנח על פרשה זו‪ ,‬ואמר לי למה ועל מה הגיע לי ככה‪ ,‬ורציתי מלקחת קוויטלע אלה שאינ
יודעי
לקרות‪.‬‬ ‫אחר שנפל למשכב בשנת תשכ"ח ל"ע אמר לי בגודל שברו רוחו שנוטלו‬ ‫לנחמו ואמרתי‪ :‬פאר אמת ליידט מע‪ ,‬ענה לי מר הקדוש זי"ע ברוב‬ ‫ענוותנותו כי באמת כהיו
אינו בנמצא כלל האמת‪ ,‬שאנו במצב של והאמת ממנו כל הכוחות‪ ,‬אבל זה הכח הניחו לי מ השמי
אי לקרות קוויטל‪ ,‬וכ‬ ‫נעדרת לגמרי‪ ,‬וטענתי שעכ"ז הולכי
בדר האמת‪ ,‬ולא רצה לקבלו וטע כי אמר לכמה רבני
כי א‪ #‬בזקנותו הניחו לו כח זה אי לקרות קוויטל‪.‬‬ ‫אי שיי אמת כלל כהיו
שהרי כבר נעדר‪.‬‬ ‫]ובעני קריאת קוויטל הלא ידוע לאלפי
ולרבבות מה שיודעי
לספר‬ ‫„¯‪·ÂË Ì˘ ÏÚ·‰ Í‬‬ ‫מעשי גדולי
מה שראו בעיניה
אצל מר הקדוש זי"ע‪ ,‬והמפורס
א"צ ראי'‪,‬‬ ‫בשעה שהוציא לאור עול
חלק ראשו מספר הקדוש ויואל משה ונעשה וכדאי לציי עובדא אחת אמיתית ששמעתי שבא איזה אדמו"ר אחר פטירת‬ ‫רעש גדול בעול
על מה שכתב ש
מר בעני שכחת דר הבעל ש
טוב‪ ,‬אז אביו ורצה לדבר בסתר ע
מר הקדוש זי"ע‪ ,‬ושאל את רבינו על עני קבלת‬ ‫אמר לי מר הקדוש זי"ע‪ ,‬כי לא עלה על דעתו שיהי' מזה איזה מדובר‪ ,‬כי הי' קוויטלע כי הוא חושש מגניבה וגזילה‪ ,‬כי אינו יודע אי לקרות ונותני
לזה‬ ‫בדעתו כדבר פשוט והבי כי כול
מביני
את זה‪ ,‬ואדרבה הכי את עצמו פדיונות‪ ,‬ורבינו טע בעדו כי כול
יודעי
שאי זה עני של קריאת קוויטלע‪,‬‬ ‫שירעישו על ספרו על מה שכתב בעני הציונות אבל על זה לא חשב מעול
‪ .‬רק שבאי
להזכיר א"ע‪ ,‬ע"כ אי בזה חשש של גניבה‪ .‬ואח"כ אמר רבינו לבאי‬ ‫ובאותו העת היתה אסיפת רבני
ובאמצע התחילו לרמז נגד עני זה שכתב ביתו כי הלא אביו של האדמו"ר הנ"ל ג"כ לא ידע אי לקרות קוויטל‪ ,‬ומה זה‬ ‫רבינו בויואל משה שנשתכח דר הבעש"ט הק'‪ ,‬אז אמר מר הקדוש זי"ע שחושש כ"כ‪.‬‬ ‫שאדרבה שיאמרו מהו דר הבעש"ט הק' ומה חידש דבר חדש‪ ,‬ולא השיבו‬ ‫ובכתבי הרה"צ המפורס
מו"ה יחזקאל'ע מער ז"ל כתב שלא רצה לקבל‬ ‫דברי
של טע
‪ ,‬עד שבא אחד ואמר שהבעש"ט חידש עני של דביקות על דמי פדיו יותר מדאלער‪ ,‬שהיות שאינו יכול לקרות קוויטל ושולחי
אליו‬ ‫בהקב"ה‪ ,‬וע"ז ענה רבינו כי דבר זה נמצא בשני מקומות בספר חובת הלבבות‪ ,‬ע"מ שיקרא הקוויטל ע"כ א
שולחי
יותר מדאלער אחד הוא שולח בחזרה‪,‬‬ ‫א"כ כבר הי' זה בימי הראשוני
ולא חידשו הבעש"ט‪ ,‬ולא ידעו מה להשיב‪.‬‬ ‫וכ"כ הי' ירא לנפשו עד כי בסו‪ #‬השנה עדיי לא מצא מנוחה על הקוויטלע‬ ‫ובאותה תקופה סיפרתי למר הקדוש זי"ע ממה ששמעתי מדודי הרה"ג ר' שקיבל והכניסו למר הקדוש זי"ע[‪.‬‬

‫מעתיקי שמועה‬

‫‪('á à"ô ø"á) äáø úéùàøááã íäéøáã áùééì ùé ìáà ,àîåçðúá àåä úîàáå .é"ùø ìù åéáà àåäã åáúëå ,íå÷î íåùá øîàîä äæ ïéàã åáúë íéáø .÷çöé ø"à úéùàøá úìéçúá é"ùøá‬‬ ‫‪åì äéäã ãåò ì"ðå .óñåé úøàôúá àåä ïë ,åøôñ úìéçúá åîù øéëæäì åéáàì ãåáë ÷ìçì éãë ,àîåçðúá ù"îë ÷çöé éáø íùá åàéáä ì"æ é"ùøå .ïéðëéñã òùåäé éáø íùá øîàîä äæ àéáä‬‬ ‫‪'ä äéäé íà ä"éà ùøôðù åîë ,íàéáä äðååë äæéàì éàãåáå ïåðéà ïéøéòæ ,íéøîàîä éìòá úåîù àéáä íéãçåéî úåîå÷îáù íâä ,íúñá íéùøãîä ìë àéáäù åîë ,íúñá øîàîä àéáäì‬‬ ‫‪áåè ïáà ì"æ é"ùø ìù åéáàî ç÷éì åöøù ,úåøåãä øãñáå äìá÷ä úìùìùá áåúë àöîðå øåã ìà øåãî ìáå÷îä éôì èøôáå ,åàéáä åéáà ìù åãåáëìã ïàëá øîåì êéøö êçøë ìò .åðîò‬‬ ‫‪úìçúá åîù úà æîøì ãçà ìë êéøöù úîàä éîëç ãéá ìáå÷îå .åúøåúá ìàøùé ìë éðéò øéàéù ïá åì äéäéù íéîùä ïî åäåçéèáä ïë ìòå ,íéì åìéèäå åç÷ìå áø ïåä ãòá äøæ äãåáòì‬‬ ‫‪åúãéñç áåøá ÷éãöä åéáà úåéäì ,÷çöé éáø øîà äæ ìëù åôåñ ãòå åúìéçúî øôñä ìë ìò æîøì ,÷çöé éáø øîà åøôñ úìçúá åéáà íù æîø åúåðúååðò ìãåâì ì"æ é"ùø åðéðéò øåàîå ,åøôñ‬‬ ‫‪.ì"ð ,é"ùä úàî åøëù äæ äéäå ,äøåúä ìëá êìðå òñð åøåàìå ,äæ ìòô‬‬ ‫‪úéùàøá úùøôì é"ùø éøåàéá äìëã àøâà‬‬ ‫‪÷ø ììôúäì íéùðä êøã î"îå ,äìëìëä ìòå äéçîä ìò ììôúäì øùéä ùéà êøã ïéàã òåãéã ,êë ì"é 'éôäå ,åãâðë äëæ àì åúøæò äëæ (à"ò â"ñ úåîáé) ì"æç åùøã ,åãâðë øæò åì äùòà‬‬ ‫‪äúéáá ä÷ãö úðúåð àéäù éðôî ,äãöá ïéðòä äìòå íéîùâä ìò åúùà íò ììôúäù 'é÷ìç àáàá (á"ò â"ë) úéðòú 'ñîá ì"æç ù"îë øúåéá äæ ïéðòá úòîùð äúìôúù ïéãá ïëå ,äæ ìò‬‬ ‫‪ù÷á øùàë åúãåáòå åúøåúì åáì çúåô ,äáåèì íäéðù ãñç éôìë äèî ä"á÷ä éæà äëæ íàå ,äì àìå à÷åã åì äàð åäæå ,'ä úãåáòì çåúô åáì 'éäéù ììôúî ùéàäå ,ù"ò äúééðä úáø÷îå‬‬ ‫‪,äæ ù÷éá àì àåä éøäù åúñðøô ïéèòîî ,øéîçäì íäéðùá äìéìç óàá 'éèð ùé å"ç éæà äëæ àì ìáà ,äúìôúá åúøæåò àöîð ,åúùà äù÷á øùàë äáåè òôùá òéáùîå ãé çúåôå ,àåä‬‬ ‫‪.åúãâðî àöîð ,äøåú àìå äñðøô äù÷á åúùà éøäù åúéçî ìò åúøåúî ãøèðå‬‬ ‫‪é"÷ 'ò ñ"úçäì ïåøëæä øôñ‬‬

‫חומת הדת‬

‫יג‬

‫פרשת בראשית‬

‫במקו המשפט שמה הרשע‬ ïéà éøùú ä"ë âàèñðéã íòðòâðàâøàô èôùî ïëéìãðòù íòã ééá ãéáàø äùî ,íåãñã àðèôåù øòã èàä íã úìéìò íòã øòáéà íéìùåøé øîåî à ìàøùé é÷ìàá øôåë øòðôåøòâñéåà ïà á÷øé íéòùø íù íåéå úáù ììçî ,øéæçäå ïôùä úåôéøèå úåìéáð ìëåà ñéòëäì ïøàô òéö÷òì òáøàä à ïáòâòâ ,úã àðåù øòðôåøòâñéåà ïà ,íéøåôéëä ïâéèëòî íòã èëééøâøòã èàä ñò ñéåà êéæ èäòæ ,úéãøçä úåãäé èàä íåèðòãéà øòëéìèìòååìà øòã ñàåå ÷åøã ïëéìèìòååìà éã ïìéôù òëìòåå ïøàèøàøàáàìà÷ äñãä éã óéåà èáéàòâñéåà ïéà ééæ èîòùøàô ñò ,íã úìéìò ïëéìøòãéåù íòã ïéà òìàø òëéìãðòù åö ïåô ÷éøåö ééæ èìàä ñò ïåà ,åôåñ ãòå íìåòä óåñî èìòåå òöðàâ éã ïëòøá èæåîòâ êéæ øò èàä øàôøòã ñàåå ,íçåø ìò äìåòä ìëë ïòåè ïâéìééååèééö íòðéà úåòùø íåîéñ÷àî ñàã ïâééìðééøà ïëàð ïéåù áéìåö ,øòãðé÷ éã ïåô òîàî éã ïìééèôà èðò÷òâ èùéð øò èàä ìééèøåà .úåøéãà úåàçî éã ïåô õçì ïåà ÷òøù íòã æéà òëìòåå ìééèøåà ïééæ ïåô òãðò ïéà øò èàä øàôøòã øòáà ,øòùì ïéà ãò úåéøæëà ,úåòùø ,úãä úàðù èéî èòååò÷éôòâðà úåãäé ïøàô òéö÷òì à èáéâ øò ,äøåú ïá à ïøàååòâ øò æéà íéöåìô éã øòáéà íéøéåè÷àã òøòééæ ïåà äñãä èòîùøàô ïòî ïëúéä úéãøçä ,íéùøãî ,ì"æ åðéîëç éøîàî èàìá øéô èéî äùøã òöðàâ à ,èìòåå ìåãâ ïåô ,íéðô úðáìä ïåô èéé÷áøàä éã øòáéà íééç õôç èéî í"áîø ,èìòåå ÷ò æéà'ñ ,äñãä óéåà òøä ïåùì èãòø'î ,òøä ïåùì ïåô ,íåìùä èééâ õøàä ñàã ,úåðîçø êéì÷òøù !éåä ,èòîùøàô êòáòð ïøòåå ééæ äñãä èòôòùè'î ñàåå èééäùèðòîîåà éã øàô øòö ïåô ñéåà íéà øòã èàä êòìòôòù òøéà èéî òîàî òâéãìåùîåà òøòééè éã óéåà ,úåôéøèå úåìéáð èñòøô øò ïòåå ,èùéð úåðîçø ïéé÷ øæëà øòã òùø èéî ,åäééîåôì àøôò ùåã÷ä íåé íòðòâðàâøàô ïñòøôòâ èàä øò ïòåå ,íòìáàøô ïéé÷ øàâ øò èàä äøåúáù íéøåñéà òìà ïåà úåúéøë éøåñéà òëéìøòãéåù éã ïâò÷ äçåî æéà úéãøçä úåãäé ñàã ïòåå ñòôò øòáà øò ïò÷ ,íã úìéìò øòëéì÷òøù øòã ïåà äñãä ïåô ïèðòîéøòôñ÷ò ÷öåé ,'åë ìàøùéì äøåú ä"á÷ä ïúðù äòùá ïåô íéùøãî âðéìöåìô .àîèä åéô êåúì úçúåø äàåö éåå èäòæ ïòî ïòåå úéãøçä úåãäé ïøàô ÷åæéç øòâéãìàååòâ à æéà ñò èìàôù ñò ,äàçî ìå÷ øòâéèëòî øòã èëééøâøòã èàä ñò èééåå òèñëòä òøòééæ åö èëééøâøòã ñò ,åôåñ ãòå íìåòä óåñî êøåãà òëéìèò ñàåå ñàã ,íéìåãâä ãòå íéðè÷äî íéòùø òìà éã ïåô øòèñðòô óéåà èâééì ÷øàé åéð úåöåçá ïòééøù ñéåøà ïòîå÷ ïãéà òëéìøò èðæéåè úåîåà òìà øàô ééæ èîòùøàô ñò ,õçì ïåà ÷åøã ïèñ÷øòèù íòã ééæ øòã æà ùæà ,ïèðåà óéåà èðòä éã ôàøà ééæ èãðéá ñàã øàð ,íìåòä ïæåî ééæ ,í"åëò é÷åç ÷÷åçî æéà ïòî éåå éðåéöä èôùî íòã ñàåå èôåù øòèéá à !íéðô úðáìä úåëìäå òøä ïåùì úåëìä ïòîòð øéôà íéöåìô .øòèëòìòâ íòð æðåà ,äëøòî éã èéî ïééâðà ò÷àè èòåå úéãøçä úåãäé ñàã íåé úùåã÷ øòâéìééä øòã éåå ,íåãñã àðèôåù íòðåô øñåî ñàã ïà øéî éã ñàåå ïäòæ øéî æà ,êéúååöî åðéîëçú éáéåàî èùèééèòâ èàä áåè .ïåè êéåøá ïòî ñàåå éåðòâ ïéåù øéî ïñééåå ,úåàçî éã óéåà ïâàæ íéòùø

÷éãö úåðø÷ äðîîåøú òãâà íéòùø éðø÷ ìëå

‫פרשת בראשית‬

‫יד‬

‫חומת הדת‬

òìà éã ïåà íéðåðçúå úåìôú àæà éåå øòî èùéð úåù÷á òùéðàîòøòö òìàðàéöéãàøè ïåà øôåù úåòé÷ú ééá úåéëá òùéðàîòøòö éã ïåô ïáéåäòâðà .âðåìòèùøàô .úåðòùåä éã ééá úåéëá òùéðàîòøòö éã ééá èâéãðòòâ ïåô êåðéç øòã æà èðééîòâ ÷éøåö âéìãðòö øàé à èéî øéî ïáàä áéåà à æéà øôåù úåòé÷ú æà ïôåà ïà óéåà øòãðé÷ òùéãéà ïééæ êðçî "ùæãòèéøòä" æéåìá æéà ÷éãöì òåøæ øåà ïåà òéðàîòøòö øòìàðàéöéãàøè òøòèöòì éã ïéà øéî ïáàä ,øòãðé÷ òìòéöòôñ øàô ãééøñéåà ïà æéåìá æéà èñáìòæ øòâéãòøô éã ééá úåàéöî à øòãééì æéà ñàã æà èðøòìòâ ïòðò÷ ïøàé ... :äöîùì òåãéä åúùøãá åðåùìë êìäî íòã èâàæòâøàô èñáìòæ ïáàä ñàåå ,äøåñî èðééî ñàã "ùæòèéøòä" êéæ èôåø ñàåå ãåîéì à ïòðøòì âòî ïòî àé éã ééá ,íéâäðî òùéæéåöðàøô òèìà ïòðøòì ïòî ïò÷ ïæéåöðàøô éã ééá øòèìò òøòééæ ïåô íéâäðî òùéðà÷éøôà òèìà ïòðøòì ïòî ïò÷ òöøàååù èæàì ïòî ,íéâäðî òùéãéà òèìà ïòðøòì ïâòî – ìéãáäì – ïãéà ïåà ,ñòãééæ ãðéö'î ,äëåñ éã ïéà èñò'î ,ïãéà òìà êéæ ïøéô éåæà ìééåå äðùä ùàø øôåù ïòî ,.åå .à .à ,ïîå÷éôà íòã è'áðâ'î ,øåøî ïåà äöî èñò'î ,èëòì äëåðç ñìà øòáà ,âäðî à ïåà àúééøåàã à ïùéååö ÷åìéç íòã ïâàæ èùéð ò÷àè øàè .àúòã éàäî ì"çø ,ì"ëò ... ïòðøòì ééæ èéî ñò ïòî âòî âäðî øòùéãéà à ïìòèùøàô ïòî èåè øàé ïééà æà èùéð øòãðåàåå ïéé÷ øàâ æéà ñò úåðòùåä à ééá øàé èééååö à ;âðåâéãòøô øôåù úåòé÷ú à ééá òéðàîòøòö úåöî éã ééá ìàî øòãðà ïà ïåà õðòèòâ úåô÷ä éã ééá øàé èéøã à ;òãòø ïà ïåà íéîù úàøé ïåô íéðîéñ ïéé÷ ïà èìòèùòâøòäà èøòåå õìà .òëåèàîåñ à .òéöéãàøè òùéãéà éã çëî æéåìá øàð ,èéé÷øòëòä ïéà äðåîà ôàøè ïéé÷ òùéðàîòøòö éåå èìãðàååøàô èøòåå ïãéà ééá òèñâéìééä ñàã æà êàð àìô íéîù úàøéå äðåîà èéî èéé÷øòëòä èéî ïãðéáøàô èùéð'ñ æà ?âðåìòèùøàô !ïøòåå ïäåèòâ ùøòãðà èùéð ñàã ïò÷ ,òéöéãàøè ñìà æéåìá ñàã èåè'î ïåà éåå" :øòãðåàåå èéî ïâòøô ïåà íåøà êéæ ïòééøã íéîù úàøé èéî ïãéà íåé ïùéååö ,ïéãì ïéã ïéá ïòðòæ òëìòåå âòè éã ïéà æà ïééæ èìàîòâ ñàã ïò÷ ïåà ïãðòù åö ïééæ ãðàèùîåà øòãðé÷ òùéãéà ïìàæ ,äáø àðòùåä ïåà øåôéë èòî ùã÷î úéá à ,ïòðøòì ïåà ïòðòååàã ïãéà åàåå ùøãîä úéá à ïëàî âðò ïà øàô ïòééøù ïåà âçä éîé éã ïéà ïòîå÷ðòîàæåö êéæ ïìòåå ïãéà åàåå "?àðòùåä åðé÷ìà êðòîì àðòùåä ùãå÷ä ïåøà íòðòôà øòöðàâ øòã æéà ïùèðòî éã èà ééá ?øòãðåàåå àæà ò÷àè ïòã ñàã æéà .ïøòøè ìéãà÷àø÷ èéî èééìâàá ìéôù òùéðàîòøòö "åðé÷ìà êðòîì àðòùåä" ...íãä ìàåâ íòã øàâ èðééî'î ïåà ,åðéìàåâ êðòîì èééøù'î

‫ימי לנוראי או ימי לרעי‬

˙ÂÈÒÎ È˙··Â ˙¢¯„Ó È˙·· ÔȈ·˜˙Ó Ï‡¯˘È È·˘ ‰Ú˘·

íòã øòáéà ïòâðåèëàøèàá ïåà ïãðòù ïåô è÷à ïëéìãðòù èòî ùã÷î úéá íòã ïøòèùåö øàé ïåô âòè òèñâéìééä òîàñ éã ïéà ìàåé úéá ùøãîä úéá ñàååøàð éã ïåô ìòååù íééá ïéåù èééèù íåèòîåà ìàøùé ììë æéåìá âòè òâéìééä éã ïåô ïáéìáøàô êàð æéà ñò .íéàøåðä íéîé òðòôàìøàô ñò éåå èéåì ñàåå ,ïåùç ùãåç ïéëøáî úáù ,"úéùàøá úáù" øòâéãðòîå÷ øòã íòã ïòðòëééöôà "úéùàøá úáù" øòã èåè ùãå÷ éøôñ éã ïéà øàåáî èøòåå .ùãåçä úìéòð ïìéôòâ éã èôéøù à ïåô ïòîàø éã ïéà ïøòãìéùåöôàøà øòååù æéà ñò éã ,íéàøåðä íéîé éã ïåô ïãééù êéæ èåè ÷ìàô òùéãéà ñàã òëìòåå èéî èéî ïöéæòâ ïãéà ïòðòæ úåòù òðééæ ïåô áåø ïëìòåå ïéà ùãåç à .âòè òâéìééä úéá ïåô èðòåå øéô éã ïùéååö èðàä øòã ïéà êòì'îéìäú èéî øòãà íéøåæçî éã ïéà ùãåç à .ïèùøòáéåà ïøàô õøàä ñàã èâéðééøòâñéåà êéæ ïåà ùøãîä íåö èéé÷èðàð à ñàååèò èøéôù ,íò éèåùô 'éôà ,ãéà øòãòé ïëìòåå òëìòåå ïèéé÷ðáéåäøòã òâéèñééâ èøéôù'î ïëìòåå ïéà ùãåç à .ïèùøòáéåà .äìôú ïåà äøåú ,äùåã÷ åö ùèðòî íòã ïòâðòøáèðàð ïòåè èàä'î æà âéãðòôàä ,ïåçèá ïåà ÷åæéç èéî ìéô ò÷àè æéà ìàøùé ììë ñéåøà è÷å÷'î ïåà øàé ïâéãðòîå÷ ïôéåà ñèåâ õìà ïèòáòâñéåà ò÷àè êéæ ïééæ ìàæ'î ñàåå øàé à ïééæ ò÷àè ìàæ øàé òâéãðòîå÷ ñàã æà íééðéò ïåéìëá éã ïòðøòì ïåà âéàåø ïöéæ ïòðò÷ ìàæ'î ñàåå øàé à ;ïèùøòáéåà íåö èðàð úáçøä èéî øòãðé÷ éã ïééæ ìãâî ïééæ äëåæ ìàæ'î ñàåå øàé à ;äùåã÷ä äøåú ò÷àè ìàæ ñò æà âðåðòôàä èéî èìéôòâðà ïòðòæ øòöøòä òùéãéà .úòãä èéé÷ðëàøáòö à èéî ïòååòâ ììôúî èàä'î òëìòåå äìéôú éã ïøòåå íééå÷î ò÷àè ìàæ øàé òééð ñàã ïåà ,"äéúåëøáå äðù ìçú" :äðùä úñéðë íééá ãìàá úåàåôø ïåà úåòåùé ,áåèå áåè ìë ïåô úåáåè úåòôùä êéæ èéî ïòâðòøá ììë òëìòåå óéåà øàé ñàã ïééæ ò÷àè ïéåù ìàæ ñò ïåà ,úåéðçåøáå úåéîùâá ïìòåå øéî ñàåå øàé ñàã ,øàé èðæéåè ééååö ãìàá ñéåøà ïéåù è÷å÷ ìàøùé ,åðéùàøá çéùîä êìî åðéëìîå åðéùã÷ øéò ïåéöì úåìòì ïééæ äëåæ ú"éùäæòá .ø"éëà *

Ú˜‡Ë Ô·‡‰ ÚÎÏÚ ÌÈ˘‡ ¯‡Ù ‚ÚË È„ – 'Ìȇ¯Â'Ï ÌÈÓÈ È„ ÌÈÓ˘ '‡¯ÂÓ' éøôñ éã ïéà âòè òâéìééä éã èðëééöòâðà ïøòåå éåæà èà !íéàøåð íéîé ïåà ãçô à ïôøàåå íîöòìùë âòè éã ,âòè òâéã'ãçô ïòðòæ âòè éã ïòã ,ùãå÷ ïáàä ïåà êéæ ïèëøàô òëìòåå éã øàô ,'íéàøåð' ïòðòæ òëìòåå éã øàô àøåî à èàä øòëìòåå ãðé÷ ùéãéà ñòãòé ,ìàøùé ùéà ìë .ïéãä éîé éã øàô 'àøåî' ñàåå ïôàëåöðééøà âòè éã ïéà èëåæ ,íéîù úàøé òìò÷ôàøè à êéæ ïéà øàð ùøãîä úéá ïéà èöéæ'î .íéáåè íéùòîå úååöî øòî ñàåå ïåà íéúåëæ øòî ,íéàøåð íéîé ïòðòæ âòè éã æà âéãðñéåå ,èåðéî òâéøòáéà òãòé ì'îéìäú ï'èéî úåùøãî éúáå úåéñðë éúá éã ïéà ïòîòð ïòîàæåö êéæ ïòåè ïãéà .ãçôå ïéã éîé äðùä ùàøá æà âéãðñéåå ,ïèùøòáéåà íåö õøàä ñàã ñéåà êéæ èñéâ'î ïåà éúá éã ïéà íåèòîåà .ïåàöé ïé÷úôä ø"òùåäáå ,ïåîúçé øåôéë íåö íåéá ïåáúëé ìñéáà èéî ,äðåîà ìñéáà èéî ïãéà íàæåö øàð êéæ ïòîå÷ ñò åàåå íéùøãî ïéà èùøòä òëìòåå íéãçô òñéåøâ éã ïèôåì éã ïéà ïôàè ïòî ïò÷ ,íéîù úàøé éìáä ïéé÷ èéî èééö éã ïìéôùøàô èùéð ò÷àè ïòåè ìëù èéî ïãéà .âòè éã íåö íéðåðçúå úåìôú èéî íéàøåðä íéîé éã ñéåà ò÷àè ïöéð øàð ,äæä íìåò .ïèùøòáéåà

øòã ÷øàèù éåå ì"æ åðéîëç éøáã éã ïéà øéî ïòðåôòâ ïìàî òâéìàöîåà ,úåùøãî éúááå úåéñðë éúáá ïéöá÷úî é"ðáù ïîæá ïééæ åö âøè÷î èëåæ ïèù åàåå íå÷î ñàã ,úåùøãî éúáå úåéñðë éúá éã .íéàøåðä íéîé éã ïéà ìòéöòôñ ïèù íòã øàô æéà ñàã ,âòè òâéìééä éã ïéà íàæåö êéæ ïòîå÷ øòãðé÷ òùéãéà ééæ ,ïòã .àðåù ïèñòøâ ïèéî éåå ééæ èéî êéæ èîòðàá øò .âéåà ïéà ïøàã à éåå ïòðòæ úåùøãî éúáå úåéñðë éúá éã ,øòèù øòèñòøâ øòã íéà øàô êàã ïòðòæ òâéìéååæééá òðééæ òìà ïøòèòîùòö ïòåè òëòìòåå úéáä úåøå÷ éã êàã ïééæ ììôúî ïãéà éã êàã ïòåè úåùøãî éúáå úåéñðë éúá éã ïéà èøàã .øòðòìô ;"øåâéðñ ç÷å øåâéè÷ ñä" êéæ ïèòá ééæ éåå øòôòùàá íåö ïééæ ïðçúî êéæ ïåà ïééæ ïðçúî êéæ ïñàî ïéà ïãéà ïòîå÷ úåùøãî éúáå úåéñðë éúá éã ïéà èøàã èéî ïåà äùåã÷ èéî ,äøåú èéî ïìéôðà êéæ ééæ ïòåè ïèøàã ;øòôòùàá íåö øò .ïèìàäñéåà èùéð ñàã ïò÷ øò .èùéð øò èâàøèøòã ñàã ïåà ,íéîù úàøé ...ÌÈ˘‡ È„ ¯‡Ù ‚ÚË È„ – 'ÌÈÚ¯'Ï ÌÈÓÈ È„ íéâåøè÷ êòì÷òô éã ,øòðòìô òâéìéååæééá òðééæ òìà ïåô éåå ïâéåà éã èéî èòæ éã ïåô øòèéö ïéé÷ èùéð ïôàë òëìòåå òëìòæà øòãééì øòáà ïàøàô ïôééæ à éåå ïòðåøòö ïøòåå ,ïéãä íåéá èôùî íåö êéæ èôòìù øò òëìòåå èéî òìà éã ,ùãåçä éâäðîå úåöî òìà éã ïòðòæ ...íéùðà éã ééá .íéàøåðä íéîé

‫פרשת בראשית‬

‫טו‬

‫חומת הדת‬

‫ה‬

éúá éã áéìåö ?ñàåå áéìåö ñòìà ïåà .ïëàî èùéðøàâ ééæ èéî ïò÷ øò .æàìá ìçåî êìî éðôì ïééæ ïðçúî èøàã êéæ ïòåè ïãéà åàåå úåùøãî éúáå úåéñðë .çìåñå ïè÷à òëéìãðòù éã ïåô ïòðéåèù ïåà ïòééèù íéîéìùå 'íéàøé' ïãéà èòî ùã÷î úéá íòã ïøòèùòö ñàã íåøà ùîùä éðéòì ôà êéæ ïìéôù òëìòåå ïéé÷ èùéð òâéðòé éã ò÷àè ïáàä .'àâéô àèìà ìäà ìàåé úéá' ùøãîä úéá ïòîå÷ ïãéà åàåå ,ùøãîä úéá à èéî ïòðòôòùèøàô êéæ éåå úåâàã òøòñòá ïåà ïòðòååàã åö íéàøåðä íéîé éã ïéà èøôá ïåà øàé õðàâ à íàæåö êéæ ïåà íéîù úàøé ìù ÷éæ ïãòé ïåô ïäåèòâñéåà òâéðòé éã ò÷àè ïòðòæ ?ïòðøòì ïéà ïáòâåöôà êéæ ñàåå èéî ïáàâôéåà òøòâéèëéåå ïéé÷ ïôàøèòâ èùéð ïáàä ?øòãðé÷ òùéãéà ïåô úåùøãî éúá ïâéãòù èéî æéåìá øàð ïéãä éîé éã éã ééá .êàôðééà õðàâ øòãééì æðåà ïòðòæ ñòâàøô éã óéåà íéöåøéú éã íòã ïåô .úåâàã òøòñòá ïéé÷ íéàøåð íéîé éã èùéð ò÷àè ïòîòðøàô òâéðòé òâéèëøàô âòè éã ïòðòæ áéåà .èééøôàá êéìöðòâ ïéåù êéæ ééæ ïáàä ïéãä ãçô éã øòáà ïòðòæ ,'íéàøåð'ì íéîé æéà'ñ ,íéîù úàøé ìñéáà èéî ïãéà øàô âòè ïåà úååöîå äøåú ,èéé÷ùéãéà òëìòåå òâéðòé éã øàô .'íéòø'ì íéîé êéåà âòè òùéðàîòøòö òìàðàéöéãàøè à éåå øòî èùéð ïòðòæ ,ìàøùé éâäðî ïåô èùéð ììëá ïøòèéö ïåà ,áééçî èùéðøàâ âòè éã ò÷àè ïòðòæ âðåìòèùøàô .ïòðøòì ïåà ïòðòååàã ïãéà åàåå äìéôúå äøåú íå÷î à ïâéãòù ïåô òùô éã ïééæ åö áéøçî êéæ ïâééìøàô òâéðòé éã ñàååøàô ääéîú à åìéôà ïòã æéà éúáå úåéñðë éúá éã ?íåøà ïåà ïéãä éîé éã ïåô âòè éã ïéà à÷ééã íéùøãî éúá ïééæ çéù êôåù íàæåö êéæ ïòîå÷ íéîéìùå íéàéøé ïãéà òëéìøò åàåå ,úåùøãî ïòåè èøàã .âéåà ïéà ïøàã à éåå òâéðòé éã øàô êàã æéà ñàã ,øòôòùàá íåö íéëøãå úåøåú éã èéî ïééâåöðà ãçà íëù úåùòì ïééæ õá÷úî ïãéà éã êàã êéæ êéæ ïòåè èøàã ;ì"÷åöæ ùåã÷ä ïøî ï÷æ åúåàî ïòååòâ ìá÷î ïáàä øéî òëìòåå ïòééøù ,ùøãîä úéá íòã ïéà ,èøàã ;íòøæ ìòå íäéìò ïèòáñéåà ïãéà éã êàã ïãéà éã ,"àðòùåä åðé÷ìà êðòîì àðòùåä" ùãå÷ä ïåøà íòðòôà ïà øàô êøáúé åîù ãåáë ïòîì òîùî éúøú íéîã ïèñà÷ èæàìòâ êéæ ïáàä òëìòåå ïãéà éã êàã ïáàä èøàã ïåà ,å"öé ìàåé úéø÷ éëëåúá ø"äåòá ììåçîä åîù ééæ äëåæ ïìàæ ééæ æà ïøàé òìà éã ïèùøòáéåà íééá ïèòáòâñéåà êéæ ïâàøèøòã ñàã ïåà .òâéðòé éã ïåô úåôéãøå úåùéâð òìà éã ïöéååùåöëøåã ,íàæåö êéæ ïòîå÷ íéîéìùå íéàøé åàåå íéùøãî éúá éã à÷ééã !òâéðòé éã èùéð éë ,ïéãä éîé éã ïéà ø÷éòá ïåà ,ïëàî åö áåøç ïëåæ øòèìòâ òìà øàô ééæ ïìòåå .àðèéùã éðéòá àåä àøéâ ïéã ÌÈÚÂ˙‰ ÔÓ ÂÏÈ„·‰Â „·ÎÏ Â‡¯·˘ ÂȘχ ͯ·

ú"éùäæòá àåáé êùîä ‫מעמוד יב‬ ‫המש‬ ‫ ס'איז דא א ספר‬,‫ דער ייטב לב פלעגט יעדעס יאר ביי די הקפות פו דע רעד‬,‫ס'איז באקאנט‬ ‫ ברענגט ער אז דער ייטב לב פלעגט אייביג ביי די הקפות מעורר‬,‫נר דוד פו א תלמיד פו ייטב לב‬ ‫ ער פלעגט זאג‬,‫ מ'זאל נישט פארשלאפ די לאנגע ווינטער נעכט‬,‫זיי אז מ'זאל אויפשטיי פארטאגס‬ ,‫ ער האט ציי ווייטאג‬,‫ ער קע נישט שלאפ ביינאכט‬,‫עס גיבט זי אמאל א מענטש האט יסורי‬ ‫ אז מ'שטייט אוי פארטאגס מ'האט יסורי פו‬,‫ מ'קע נישט שלאפ ביינאכט‬,‫אויער ווייטאג‬ ‫ או מ'פלאגט זי או משטייט אוי ווערט מע דעמאלט‬,‫אויפשטיי אוי די אויג ווייל מ'איז מיד‬ ‫ אשרי הגבר אשר תיסרנו קה ומתורת‬,‫ אזוי ווי עס שטייט אי מדרש‬,‫ניצול פו אנדערע יסורי‬ ‫ לאזט נישט אדור‬,‫ דור דע וואס מ'לערנט תורה ווערט מע ניצול פו אנדערע יסורי‬,‫תלמדנו‬ .‫אזעלכע הייליגע ווינטער נעכט‬ ‫המש בגליו הבא בעזהשי"ת‬

íéìåòä ïåéìâä úåàöåäá òééñì äöåøù éî ,øéòäìå øéàäì åà ,úåáåøî úåàöåäì ñ÷òô/ìòèä ìò úëøòîä ìà äðôé

206-350-9006 ‫פרשת בראשית‬

‫טז‬

‫חומת הדת‬