Homat Hadat - Satmar - New York

‫בעזרת השם יתברך‬

‫ילקוט מאמרי מחנות היראי‬

‫חומת הדת‬

‫יו"ל ע"י‬ ‫תלמידי וחסידי‬ ‫רביה"ק‬ ‫מסאטמאר זי"ע‬ ‫ניו יארק‬

‫מאמרי השקפה בעניני העומדי על הפרק‬

‫גליו ח'‬

‫י"א' אב תשס"ט לפ"ק‬

‫פרשת ואתחנ‬ ‫‪åðéúøåú úã‬‬

‫נחמו נחמו עמי יאמר אלקיכ‬ ‫אחד הרבני
‬ ‫שבת זו הבא עלינו‪ ,‬שבתו של נחמה וישועה‪ ,‬שאנו מפטירי בה‬ ‫בפסוקי נחמה שניבא לנו ישעי' הנביא המדבר על לב ירושלי נחמו‬ ‫נחמו עמי‪ ,‬אחרי עבור הימי הנמוכי מרגישי קצת שמחה ונחמה‬ ‫המרעיפי טללי תחי' בלבבות הנשברות‪ ,‬ומתחילי ימי שמחה‪ ,‬וכמה‬ ‫דיני אבילות מבואר בפוסקי שהיו נוהגי לחומרא עד שבת נחמו‪,‬‬ ‫ועלינו לחקור מה זו נחמה ומה נשתנה שבת הזו מכל השבתות‪ ,‬ומה‬ ‫הביאנו עכשיו אחר שישבנו וקוננו את הקינה אשר קונ ירמי'‪ ,‬כאבילה‬ ‫עוטי' בוכה ומייללת על גלות השכינה ועל חורב דבירי זה יותר מאל‬ ‫ותשע מאות וארבעי ואחד שני‪ ,‬ארכו הימי ודבר כל חזו‪ ,‬עבר‬ ‫קצר כלה קי ועדיי לא נושענו ולשמחה מה זו עושה‪ ,‬וכי שמענו קול‬ ‫שופר של משיח לבוא לגאלינו‪ ,‬וכי כבר שמענו קולו של אליהו הנביא‬ ‫קול מבשר ואומר‪ ,‬מבשרת ציו לבשרא גאולתא בסו יומיא‪ ,‬וכבר‬ ‫האריכו בזה ספרי קודש צדיקי אמת כדרכ בקודש‪.‬‬

‫˙˘‪‰Ó‡ ˘‡¯Ó ȯÂ‬‬

‫‪ÌȄ„ ˙Ú ‡·· ‰Ê ˙ÓÂÚÏ ‰Ê ÂÁÓ˘È˘ ,Ì„‡‰ ¯ÓÂÁ ‰·ÚÓ· ÌȇÂÏÎÂ‬‬ ‫‪·‰Â‡ ˙‡¯˜Ï ÌȘÁ¯Ó ı¯‡· ȯÎ ˘È‡ ÁÓ˘È ¯˘‡Î ,˘„˜ ˙·˘ ÌÂÈ‬‬ ‫‪ ‰ÏÎ ˙‡¯˜Ï ‡ˆ ‡· „ÂÒ ‰Ê ,Â˙„ÏÂÓ ı¯‡Ó ‡·˘ ·¯˜Â‬עכ"ל‪ .‬א‬ ‫השבת נחמה לנו בגלות‪ ,‬כ אחר הימי שאנו נמצאי בימי חוש‬ ‫ואפילה‪ ,‬הרי אנו מתנחמי דוקא ע"י שבת קודש כדברי הגאו הנ"ל‪.‬‬

‫והשל"ה הק' כ' לפרש מאמר חכז"ל עתידי ישראל לומר שירה‬ ‫לעתיד לבוא‪ ,‬דאי הכונה שרק לעתיד נאמר שירה‪ ,‬רק כאז כ עתה עוד‬ ‫בתו גלותינו ובימי אבלינו אנו אומרי שירה על ש העתיד לבוא‪,‬‬ ‫אנו מתחזקי באמונה חזקה כאילו כבר הושיענו יוצרינו והוציאנו‬ ‫‪ÌÁÓ ˘„ÂÁ‬‬ ‫מאפילה לאורה‪ ,‬ולזה אמר שלמה המל בשיר השירי תשורי מראש‬ ‫אמנה שכהיו מזמרי ומתנחמי ואומרי שירה תיכ ומיד ע"י‬ ‫אבל עוד יותר יש בזה תקוה לנפשינו ונחמה לאבלינו‪ ,‬כי ידוע מה‬ ‫ה‬ ‫אמונה החזקה מראש מקוד‪ ,‬כי חזקה עלינו אמונתינו בהקב" שכתבו הקדמוני דחודש זה נקרא חודש אב עד עשירי בו‪ ,‬ואח"כ‬ ‫ובהבטחתו שהבטיח לנו ע"י נביאיו הנאמני‪.‬‬ ‫קורא ל ש חדש חודש "מנח"‪ ,‬כמ"ש החת"ס בהגהות על שו"ע‬ ‫סימ תקנ"א‪ ,‬ומהו הנחמה מעשירי ואיל‪ ,‬דהנה ידוע מצדיקי אמת‬ ‫‪˙ÂÏ‚‰ ÈÓÈ· ÂÏ ‰ÓÁ ˙·˘‰‬‬ ‫בדורינו אלה נתקיימה בנו במלוא מוב המילה הפסוק ואנכי וספרי קודש דירושלי של מעלה נבנה ע"י מצות ומעשי טובי‪,‬‬ ‫הסתיר אסתיר פני מה ביו ההוא‪ ,‬שאי ל שעה קשה מזו כאותה וכמ"ש בסה"ק זרע קודש לפרש בונה ירושלי ה' דירושלי נבנה ע"י‬ ‫שנאמר בה גזירת הסתר פני כמבואר‪ ,‬וההסתר הגדול בתו ההסתר מעשיה של ישראל וצדיקי אמת‪ ,‬וכ' ש מה ששמע מפ"ק של הרה"ק‬ ‫‪ÌÈÈÏÙη ‰ÓÁ‬‬ ‫עד שאי אנו משיגי כלל כי הננו נמצאי בתו ההסתר ומדמי ר"ר אלימל זי"ע‪ ,‬ומרגלא בפומי' דמר הקדוש זי"ע בתורותיו‬ ‫ידוע תדע כי האבילות שאנו מתאבלי על ירושלי ועל חורב בעצמ כאילו קר אור פניה‪ ,‬זה יותר קשה מכול כמו שביארו ספרי הקדושי‪ ,‬וכמבואר בארוכה בהקדמת ספר הקדוש ויואל משה‪.‬‬ ‫אבל לתוספת נופ על העני לדעת תוק קריאת הש מנח אב‬ ‫ביהמ"ק אינה דומה למה שמתאבלי על המת‪ ,‬דגזירה על המת קודש להמשיל לה משל‪ ,‬כי ההול בחוש ויודע בעצמו כי תעה מני‬ ‫שתשתכח מ הלב‪ ,‬כי אילו ח"ו אבדה תקותינו לא היינו מתאבלי בה דר למקו חוש ואפל‪ ,‬האיש ההוא הול לאט לאט ומפחד בכל רגע אחר ת"ב‪ ,‬וג בשבתו שבת קודש שמפטירי בה נחמו‪ ,‬לפי דרכו של‬ ‫ולא היינו בוכי כזה אלפיי שני בלי הר‪ ,‬אי זה כי ניצוצי אור שלא יפול ושלא יכשל בע ובאב ולא יפול לבאר שחת‪ ,‬ועל ידי שנזהר מר החת"ס בדרוש לז' אב )תו"מ פ' דברי( וז"ל‪Ì˙‡˘Î Ï"ÊÁ‡ ‰‰ :‬‬ ‫וסימני חיות ניכרי בו‪ ,‬וכדאי לציי שבימי הגאו המהר" שיק פרצה בכל פסיעה ופסיעה אולי יעלה בידו להנצל‪ ,‬אבל לא כ מי שהל ‪,·¯ÂÁÏ ÌÈÂÓ Ì˙‡ ÌÈÎÂÊ Ì˙‡ ȇ˘Î ÂÈ·Ï ÌÈÂÓ Ì˙‡ ÌÈÎÂÊ‬‬ ‫מחלה מסוכנת )חולירע( ל"ע‪ ,‬ויהי אינו אלא לשו צער כי הרופאי חשכי ואי נוגה לו‪ ,‬אמנ בדמיונו טועה כאיש חול חלו כי האיר ‪ÏÏÎÂ˘Ó ‰ÏÚÓÏÓ ˜"Ӊȷ ‡Â·È Ï"ÚÏ ‰"¯ 'ÒÓ· È"˘¯ÈÙ ÈÎ ÔÈÚ‰Â‬‬ ‫קבעו והוציאו צו שלא רק התענית מסוכ למחלה זו רק ג לומר לו השמש‪ ,‬וירו כמו איל בלי שו זהירות‪ ,‬זה קשה יותר שעי"ז יכשל ‪χ '‰ ˙‡ ÌȯÈÎÊÓ‰ ·È˙Î ,‰· ‰È‰È ‰Ó·Â Â˙‡ ‰·‰ ÈÓ ‰‰Â ,È·Â‬‬ ‫קינות ולהתאבל על ירושלי ולבכות על דמ של ישראל מסוכ מאוד בע ובאב ונופל לבאר שחת‪ ,‬וע"ז נאמר ואנכי הסתר אסתיר פני „‪,ı¯‡· ‰Ï‰˙ ÌÈÏ˘Â¯È ÌÈ˘È „Ú ÔÂÎÈ „Ú ÂÏ ÈÓ„ Â˙˙ χ ÌÎÏ ÈÓ‬‬ ‫למי שנחלה בה ה"י‪ ,‬כי בתוכ המגילה וקינות המקוננות משמיעי מה‪ ,‬שזה בעצמו שאנו נמצאי בהסתר ג"כ הסתר הוא‪ ,‬שאי אנו ‪Ïη ,ÂÈ· ÂÈȉ ‰·¯ÂÁ ÏÚ ÌÈÏ·‡˙Ó‰ ÔÂȈ ÈÏÈ·‡ Ï˘ ¯Úˆ‰Â ‰Èη‰‬‬ ‫˘‪ÌÈ˘È ÔÂÎÈ ÂÈȉ ·¯ÂÁ ÏÚ ˙ÂÎ·Ï ÌȈ·˜˙ӢΠ˙‡Ê‰ ˙Ú· ‰‬‬ ‫לזכור מה שעשה צר ואויב‪ ,‬בכל מיני רציחות ושמדיות שאירעו מכיני עצמ לזה‪ ,‬והסכנה מרחפת יותר‪.‬‬ ‫לישראל בימי החורב ובמש אלפי שנות גלותינו בגזירת ת"ח ות"ט‪,‬‬ ‫אבל זאת נחמתינו כשבא שבת קודש בימי הגלות ונתעורר לבבינו ‪È· ˙È·‰ ‰ËÓÏ „¯È ÔÈ·‰ ‰Ê ¯Ó‚ÂÈ˘Î ,ı¯‡· ‰Ï‰˙ ÌÈÏ˘Â¯È‬‬ ‫ושאר גזירות רעות‪ ,‬ושפטו לפי דעת כי סכנה גדולה להזכיר למי שיש קצת מתו רגשי קדושה‪ ,‬מזה מתגלה לנו הקב"ה בתו ההסתר‪‰˘˘ Ò„¯Â‰Â ,ÌÈ˘ 'Ê Â‡· ‰ÓÏ˘ ,ÂÈ·Ï ÌÈÂÓ Â‡ ‰‰Â .ÏÏ΢Ӡ,‬‬ ‫לו חולה כזו‪ ,‬ונשאל ע"ז מר הגאו המהר" שיק ז"ל מה לעשות ואי ומרגישי שהשי"ת שוכ בתוכינו א בתו הגלות המר הזה‪ ,‬ולא מפינו ˘‪ÈÙÏ) ÌÈ˘ ·"Ú ˙Â‡Ó Ú·˘Â Ûχ ‰Ê ÌÈ· ÌȘÒÂÚ ÂÁ‡Â ,ÌÈ‬‬ ‫להתנהג‪ ,‬והשיב לה נאמר בשו"ת מהר" שיק או"ח סי' רפ"ט וז"ל‪ :‬יצאו הדברי‪ ,‬כי כדבר האמור כתב דברי להבי בספר החיי מהגאו ‪‡"Ó ˙Â‡Ó Ú˘˙ Ûχ ‡Â‰ ÂÈ˘ÎÚ ,¯„· ʇ Ò"˙Á‰ Ï˘ ·˘Á‬‬ ‫‪ Ôȇ˘ ·˙΢ ÌȯÁ‡ ¯‡˘Â (˙ÂÏÈ·‡ 'ω „"ÂÈ·) ‡"Ó¯‰ Ô¢ÏÓ‬המפורס בדורו חד מתקיפי קמאי רבי חיי ב"ר בצלאל אחי הגאו ˘‪ÈÓÈ Ì‰ ÍÎ Ô·¯ÂÁ‰ È˘ ‰ÓÎ ,·¯ÂÁÏ ÂÈ· ÌÈÂÓ Â‡˘ ‰Ê ,(ÌÈ‬‬ ‫‪ 'Ù· ˘ÓÂÁ· Ô"·Ó¯‰ ˘"ÓÎ Â˙ÂÂÎ ‰‡¯ ,Ï"ÎÚ ¯·„‰ ˙Ú˘· ÌÈÏ·‡˙Ó‬המהר"ל מפראג זלה"ה‪ ,‬שידוע כי אליהו הנביא הי' רגיל אצלו‪ ,‬והיה ‪‰· ÂÈȉ ,ÔÈ·‰ ˙ÂÓˆÚ ‡Â‰ Ô·¯ÂÁ‰ ÏÚ Èη‰Â „ÙÒ‰‰ ÈÎ ,ÔÈ·‰‬‬ ‫‪ ,̘ȷ„È „Â‡Ó ˜ÈÊÈ ÌȘ·„‰ ÌÈÈÏÁ‰ Ïη ¯·„‰ ¯È‡· ˙‡¯‰˘ ‡¯ÈÂ‬עמיתו וריעו של רב של ישראל הרמ"א זי"ע בקראקא וצמודי יחדיו ‪χ¯˘È·˘ ÌÈÁ„‰ χ¯˘È ÈÁ„˘ È"Ú ,‰· Íω ‰· ,'‰ ÌÈÏ˘Â¯È‬‬ ‫‪¯¯ÂÚÓ ˘¯Â„‰ Ï„‚‰ '‡ ·Ï È"Ú˘ ,·Ï ȯ·˘‰ ̉ ̉ ,ÌÈÒÎ˙Ó‬‬ ‫‪ ‡˙Â˙ÂÚÈ· ÂÏÈه ,Ì‰Ó ‡˙Â˙ÈÚÈ·‰ ˘"Π,˘"ÈÈÚ ,̉· ‰·˘ÁÓ‰ ÔÎÂ‬כאהבת דוד ויונת‪.‬‬ ‫‪˙ÂÏÈ·‡ Ï·‡ ,˜ÈÊÓ ̉· ‰·˘ÁÓ‰ „ÈÏÂÓ ,¯·„‰ ÔÓÊ· ˙¯Á‡ ‰˙ÈÓÂ‬‬ ‫‪ÚÂÓ˘Ï ÌÈÒÎ˙Ó‰ ÌÈÁ„‰Â ,Û‚‰ ˙¯·˘Ó‰ ‰Á‡ È"Ú Ì˙‡ ¯·˘ÓÂ‬‬ ‫וכה דבריו בחלק פרנסה וכלכלה ח"ג פרק ו'‪˙‡ ˙"È˘‰ ˙·‰‡Ó :‬‬ ‫‪ÏÎ ˘Â˘Ó ‰˙‡ Â˘È˘ ‰·¯„‡ ,‰˙ÈÓÏ Í˘Ó‰ ‰Ï Ôȇ ÌÈÏ˘Â¯È Ô·¯ÂÁ ÏÚ‬‬ ‫˜‪ ,'ÂΠÔÈ·‰Â ‰‡ÂÙ¯‰ ÂÓˆÚ· ‡Â‰ ‰Ê‰ ¯·˘‰Â ,'‰ χ ‡¯Â˜‰ ÏÂ‬עכ"ל‬ ‫‪¢„˜ ˙·˘ ˙‡ Ì‰Ï Ô˙ ,˜ÙÒ ÏÎ Ì·ÏÓ ¯ÈÒ‰Ï È„Î ,χ¯˘È ÂÓÚ‬‬ ‫‪ÌÈ˙ÚÏ ‰È·‰ 'ÈÙ ,‰˙ÁÓ˘· ‰‡Â¯Â ‰ÎÂÊ Ï·‡˙Ӊ ,ÌÈÏ·‡˙Ó‰‬‬ ‫הק'‪.‬‬ ‫˘‪‰Ó· ,ÌÈÏ¯Ú ÂÎ˘È ‡Ï ÂÈ˙ÁÂÓ·Â ,ÂÈÈ·Â ÂÈ· ˙ȯ· ˙‡ ‡Â‰‬‬ ‫˘‪,ÈÁ‰ ÏÚ ÔÈÓÂÁ˙ ÔÈÏ·˜Ó Ôȇ ‰Â˜˙ „ÂÚ ˘È˘ Â˙‡ ¯¯ÂÚÓ Ï·‡‰‬‬ ‫ודבריו הקדושי דברי ניחומי ה כמי קרי על נפש עייפה‪,‬‬ ‫˘‪‰ÁӢ Â˙Ȉ¯ ÈÎ ÂÈÙ ¯Â‡Â Șχ ÚÙ˘ ÂÓˆÚ· χ¯˘È ˘È‡ ÏÎ ˘È‚¯È‬‬ ‫‪ ‰ÏÂÎ ˙·˘ Ï˘ ÏÈÏ ,˙·˘‰ ˙ÒΉ· „ÈÓ ÔÈÂÎ˙Ó ÈÏ· ÂÈÏÚ ÏÙ¢ ‰¯È˙È ÔÓ ÂÏÈˆÓ ˙ÂÈ‰Ï È‡¯ ÂÓˆÚ ‰Ê ,Â‚Ï È„Â„ ‡Â·È ÂÈÏÚ 'ÈÂË Â„È „ÂÚÂ‬ומעוררי אותנו להרבות בבכי ולהתאונ על בני בית הבחירה וגלות‬ ‫‪ ¯·„‰‬עכ"ל‪.‬‬ ‫‡‪ ‰ÁÓ˘‰Â ¯Â‡‰ ıˆÈ ˜¯ ‰Ê Ôȇ˘ ˜ÙÒ È˙Ï· ,ÂÈÓ˜ӷ ‰Â„Á ÊÂÚ ¯Â‬השכינה וגלות ישראל‪ ,‬ובזה נזכה שחלק כחלק נאכל להיות לנו חבל‬ ‫וזאת נחמתינו בגלות המר הזה אשר זה כמה שני שעברו ועדיי ‪ ‡È· ‡Ï ÂÏ Ôȇ˘ Ù"Ú‡˘ ,Ì˘Ó ˙‡ˆÂÈ ‰‡Â·‰˘ ̘ÓÓ ˜È‰·Ó‰‬ונחלה בבני העתיד לבוא בנוי ומשוכלל מלמעלה ע"י דמעותינו ושברו‬ ‫לא נושענו‪ ,‬אמנ אנו מתנחמי ע"ז שאנחנו זכינו לבכות על חורב ‪ „ÒÁ ÂÓÓ ·ÊÚ ‡Ï ˙‡Ê ÏÎ ÌÚ ,‰‡ÓË ‰Ó„‡ ÏÚ ÂÁ‡Â ‰ÊÂÁ ‡ÏÂ‬לבינו‪.‬‬ ‫וע"כ הנחמה בשבת נחמו וחודש מנח אב שפיר יאות לקרוא לה‬ ‫בית המקדש‪ ,‬שמתו האבילות והבכיות הננו מקבלי נחמה בכפלי‪ÂÁ‡ ˯ٷ ,Â˙·˘· ˙·˘ È„Ó ÌȘχ ¯Â‡ ÂÈÏÚ ÚÈÙ˘‰Ï Â˙Ӈ ,‬‬ ‫והוראה ברורה היא כי עוד ישמע בערי יהודא ובחוצות ירושלי קול ‪ ,‰Ê‰ ˘Â„˜‰ ÌÂÈ· ÂÈ˘ÙÏ Ú‚¯Ó ÌȇˆÂÓ Â‡ ‰Ê‰ ¯Ó‰ ˙ÂÏ‚‰ ÈÙÈÈÚ‬נחמה בכפליי‪ ,‬והשי"ת יזכינו להיות מנוחלי העוה"ב‪ ,‬ונזכה ונחיה‬ ‫ששו‪ ,‬כנאמר שישו אתה משוש כל המתאבלי עלי'‪ ,‬וע"ז מורה ובא ‪ ,˙Ó‡ ˙¯Â˙ ÂÈ˙¯Â˙ ÈÎ ˜ÙÒ ÂȯÁ‡ Ôȇ˘ ¯ÂÓ‚ ¯Â¯È· ÂÏ ¯¯·˙ ‰Ê·Â‬ונראה אותה במו עינינו בישועת של ישראל ושמחת אמ‪.‬‬ ‫הבטחת הנביא מפי הקב"ה להאמי באמונת אומ כי כש שראינו ‪̉˘ Ì˘‰ ˙ÂˆÓ Ú·ËÓ ‰ÁÓ˘‰ ¯Â˜Ó ‡Â‰˘ ˘Ù‰ Ú·ËÓ Î"‚ ‰ÊÂ‬‬ ‫בחורבנה וקוננו עלי' את הקינה‪ ,‬כמו כ נזכה לראות בנחמתה‪.‬‬ ‫‪ÌÈÚ˜˘Â ‰ÁÓ˘‰Â ¯Â‡‰ ̘ÓÓ ÌȷˆÁ ̉È˘ ¯˘‡ ,·Ï ÈÁÓ˘Ó‬‬

‫חומת הדת‬

‫א‬

‫פרשת ואתחנ‬

ïéé÷ ïòååòâ èùéð æéà'ñ àúù àìåëã úáù èùéð øò èàä äöéìç òñéåøâ ééá àìéî ìàæ øò ,äçåðî ïéé÷ ‫ עובדי טבי הנלקטי מלש"ק של מר רביה"ק זי"ע‬,‫ אמרות טהורות‬,‫ניצוצי קודש‬ êàã èééèù íé÷éãö ,ïòðòãøà åö ïäòæ ñòôò ‫לרגלי יומא דהילולא קדישא של מר הישמח משה זי"ע‬ òöðàâ éã èáééìá'ñ èâòøôòâ íäò øò èàä ñéåà ïòééâ ééæ ñàåå àéã "åøîàîá íéúî" äéçî æéà øò øò èîå÷àá úáù ïøòãðà íòã ïåà äøéúé äîùð æéà øò èøòôèðòòâ øò èàä ,ïééìà èùéð åèñééâ ñàååøàô éåæà ,øòôòùàá øòã ééæ èôìòä ,ä"á÷ä ïåô øîàî ïëøåã àùð 'ô) ÷"äåæ ïéà ,øòñòøâ êàð äøéúé äîùð à ìàîàëàð íåö ïòâðàâòâðééøà èùéð ìàîðéé÷ æéà øò ,ãâðúî à ïòååòâ éåæà ,ìòåôá ïäòæòâ ñàã ïòî èàä íäò ééá ïåà .øò èâàæ æéà'ñ ïåà ,àúù àìåëã úáù ïãðàäøàô æéà (á"ò ã"î÷ã åã ,êéåà èöòé úåùø ïéé÷ èùéð øò èàä åééçá áø .ù"÷ ééá íäò ééá ïäòæòâ ñàã ïòî èàä òåãé æéà'ñ éåå øòã äëøáì åðåøëæ òãééæ øòã æà íé÷éãö ïåô ìáå÷î ñàã øò èàä ,ïééâ åèñðà÷ åð ïééâ åö àé êàã èñâòìô .(ë"ùú àø÷éå â"ñá ïééòå ,æ"ëùú äøô â"ñ) òöðàâ à ìîééøèù ïèéî ïòâðàâòâ æéà øò - äùî çîùé æéà'ñ ïåà ïòååòâ ùøåãå ø÷åç øò èàä éøôåö ,èøòäòâ òøòãðà øàð 1,àúù àìåëã úáù ïòååòâ æéà øò - ,êàåå íìåòì íéîòô 'â äãøé åúîùð èàä øò ïåà èîéèùòâ èàä'ñ úîà ñòìà ïòååòâ ,èùéð ïñééåå ééæ ïåà ùéâøî èùéð ïòðòæ ïòãåé ò'èåùô åîöò ìò ä"äìæ äùî çîùéä æ"÷ øîàù äî òåãé èàä'î ïåà ïôåø èæàìòâ èàä øò ,ïå÷éú à èëàîòâ ïåùàøä íòôá ,äæä íìåòá ìåâìâá íéîòô äùìù äéäù íòðåô çë ì÷éèù à èâéì'ñ éåæà æéà úîà øòã øòáà øòéøô ïòååòâ èùéð ïòðòæ ñàåå àéã ô"ëò .äöéìç ïáòâòâ øã äéäù ìäàä úà ïééãò øëåæ àåäù øîàå ,øáãîä øåãá â"äáù) .äòôùä éã àã æéà êàåå òöðàâ à ïéà ïééìà úáù çð â"ñ) .(ë"çà íâ åúöéçîá úåéäì íäì ïéà ÷éãöä ìöà) (ã"ñø äåöú 'ô ìàåé éøáã ïééòå ,å"ëùú äúèð åà åðéáø äùîì ïéòééñîäî 'éä íà åäåìàùå .åá (ç"ëùú éðá éðúîçð ,ïåùàø úéá ïáøåç ïîæá 'éä éðùä íòôáå .çø÷ øçà åúòã åìòú àðà ïé÷òåö ïéùåã÷ä ïéöåöéðä äàø äòéîù äîåã åðéàå ,'åâå éðò äàø øáâä éðà åîöò ìò øîàå ,åéîéá áøçð åìéàë åéîéá ÷"îäéá äðáð àìù øåã ìë úåôéì÷ä ïéáî åðúåà àáà ÷"ëî éúòîù ïë ,ïáøåçä úà åîöòá äàøù 'éàøì ô"èéé) áì áèéé øòã äëøáì åðåøëæ òãééæ øòã èâðòøá åö ñàã èâòìô äëøáì åðåøëæ òãééæ øòã òåãé æéà'ñ àåäù øîàù 2úîà éãéâî éôî éúòîùå .ä"äìæ éøàî øòã ,ïñéð øæòìà 'ø æà ,('à úåà íéðéòì äôé øîàî äëøáì åðåøëæ òãééæ øòã æà ïâàæëàð èâòìô øò ,ïâàæ ø"åîàà éôî éúòîù àì úàæ ìáà ,àéáðä 'éîøé 'éä åîöòá èàä ùã÷îä úéá ïáøåç ñòã ,èùèééèòâ èàä ,øòèàô ñò èàä øò æà èâàæòâ ìäàîà èàä äùî çîùé øòã åðëæé ú"éùä .íìåòä äæá äúò àåä éùéìùä íòôáå ,ä"äìæ èâàæ ,ïåéö úá êðåò íú [øîàðù] úåðåò ïòååòâ øôëî êàã àæà ïéà íàæòðåö êéæ ïòîå÷ ïòãåé ïòåå ìàîòìà ,ïäòæòâ úàéáá àåáé øùàë ,íéøåäèäå íéùåã÷ä åéðô úåàøì ñòã ïøàååòâ èòéåáòâ èùéð æéà'ñ ñàåå (øåã) ñòã øò éúá éã ïéà èîå÷'ñ ñàåå ïãòé óéåà ãçô à èìàô èééö äìâúé éàãååáå ,øáãîä øåã ìù àåáø 'ñä íò ãçé ,çéùî éåæà æéà øòö øòã ,øòö øòñéåøâ à êéåà êàã æéà ÷"îäéá ïòîå÷ íàæòðåö êéæ ïòîå÷ ïòãåé ïòåå õìàîòã ,úåùøãî 'ô ìàåé éøáã) .äæä íìåòá äðåøçàá 'éäù ùåáìá íâ åðì èâðòøá ,õìàîòã éåå éåæà è÷ðåô ,åéîéá áøçð åìéàë øôëî èâéãðéæòâ ïáàä ïòãåé ñàåå ïéùåã÷ä ïéöåöéð òìà éã êàã .(è"é å"ç ìàåé éøáãá ïëå ,å"ô øáãîá ,øòèàô ïøàô ,äùî çîùé ïøàô èâàæòâ ñò èàä øò ,øò êéæ ïèòá ééæ ïåà çèúùî êéæ ïòðòæ ïåà ,úåðåò òøòééæ èéî æéà øò èâàæòâ èàä äùî çîùé øòã òåãé æéà'ñ .(å"ëùú åîçð ïðçúàå â"ñ) .éðá éðúîçð èâàæòâ øò èàä !èùéðøàâ èéî ÷òååà èùéð æðåà èæàì !äìòî æðåà ñèééæ øáãîä øåã ïéà ïòååòâ æéà øò ,(íìåòá) ìäàî ééøã ïòååòâ úîàä ìà ïååëì ùãå÷ä çåø äìéìç ïìàæ ééæ æà ùåã÷ íåé íòã ïåô ñéåøà èùéð øéîàì íééá ïòååòâ øò æéà êàðøòã ïåà ,ìàîðééà ïòååòâ øò æéà òøòééæ åö êéæ ïèòá ééæ !úåôéì÷ä é÷îò éã ïéà ïáééìá êàð æà ïâàæ ééæ ñàåå êàñà àã æéà'ñ èøòäòâ áàä'ë - ,ïáøåç úåãåà äöò ä"äìæ à÷ñéìî ÷"äøä åìàù ãçà íòô óéåà úåðîçø ñèàä ïôàùàá ééæ ïáàä ñàåå ñòèàè áàä éåæà àã æéà ,ïééìà àéáðä 'éîøé ò÷àè ïòååòâ æéà øò äùî çîùéä åì áéùä .àì åà åúåùòì íà ïéé øçñî åàåå èøàã èùéð æðåà èæàì !äìòî æðåà ñèééæ !æðåà ïâòåå ñðòãééæ íòðåô èâàæòâëàð ïòî èàä èøòäòâ êéà ãçà íå÷î ìò åéúåãéúé êîúå ,øçñîä äùòé àìù ä"äìæ èéî ÷òååà èùéð ñèééâ äìéìç ,ééåå éåà ééåå éåà !øéîòæ'î ïòååòâ øò æéà ìäàî òèéøã ñòã ïåà - ,(ä"äìæ ì"èééä) éúáùç éðà ,øîà àöé øùàë .ïë çéëåä íùîù ñ"ùá ìåëé éðà óà ë"àå ,àøîâ éì øîà äðäå ,÷"äåø øîàéù øàð ÷"äöéð éã ïééæ äìòî ïòî ïò÷ ñàåå èéî ,èùéðøàâ .(æ"ëùú â"äáù â"ñ) .ïòîå÷òâôàøà èöéä áåè äæä øçñîäù øçà íå÷îá 'îâä éøáãî àéöåäì øòã .øòôòùàá ïâéãòáòì ïøàô ïøòøè òâéã'úîà èéî åðé÷æî òîù áì áèééä ä"äìù æ"ààù àðòãé àãáåò åôåñáå ïééä øçñîá åãé çìù ,äùò ïëå ,åá çéìöäì ìëåàå øò ïâàæ åö èâòìô äùî çîùé øòã äëøáì åðåøëæ òãééæ ,'âä íòô æ"äåòá àåäù åì øîàù ä"äìæ äùî çîùéä äúò ,øîàå à÷ñéìî ÷"äøä äðòð .åéúåòî ãéñôä øáã ìù íéøéôëä ,ïòééøù ééæ èøòä øò ïâéåà éã èéî ñò èäòæ úåàøãäðñ éùàø ìëù øîàå øáãîä øåãá 'éä úçà íòô åúòãá äìòúù ,ùãå÷ä çåø àåä åîöòá äæ éë éúòãé .äùî çîùé ïéà èééèù èøàåå ñòã - !óøèì íéâàåù .åðéáø äùî íò 'éä íò ïåîää ÷øå ,çø÷ ìù åãöá åãîò (æ"òø ãåîò æ"ç ìàåé éøáã) .åðéðòì úîàä àåä øùà àøîâä (ã"öøú úðù éøãð ìë úùøãá ïëå ,è"éùú éøãð ìë úùøã) àåäù áéùä ,ì"æ àåä ãîò ãö äæéàá áì áèééä åúåà ìàù úéðåéöä úòåðú ìò åùøãî úéáá òéôåä ÷"äåø åéðéòá áèåäù ïéæåøî ÷"äøäî àøîéî áèééä åìàù ,çø÷ íò àìå äùî íò àì åîöò éðôá ãîò ïåøëæ éðáà) íéðô áèéé ïéà äëøáì åðåøëæ òãééæ øòã àì äúà ,åáéùä ,åðéáø äùî ãâð êë úåùòì ïëúéä ,áì ë"ùîá) ,åùøãî úéáá äòéôåä ùãå÷ä çåø äæá äðä øòã ,ïâòåå ñøòðéùæéø íòðåô øò èâðòøá (ä"ì úåà ä"øì ìàåù úééä àì åúåà øéëî úééä åìéà ,çø÷ úà òãåé úééä éîéëùî íëì àåù ô"äò æ"ë÷ ìèéôà÷ äùîì äìôúá íðéàå á"èá íéìëåàù íéáöòä íçì íéìëåàäù (íå÷ á÷òéì øîàé úòë èùèééèòâ èàä øòðéùæéø øòâéìééä (çø÷ 'ô ìàåé éøáã) .êë ìàøùéì äìåàâ àéáäì ïéîéëùîå ,ïáøåçä ìò íéìáàúî ïåîä øòã íéðåùàøä úåøåã ïéà ,ì÷ ìòô äî ìàøùéìå íéøáãî úåîùð éúù òîù úåìâä ïéëéøàîù úáù íéøçàîä äîä ,ïîæä íãå÷ 'éìò éðá éã øòáà êéæ èäåè'ñ ñàåå èñéååòâ èùéð èàä äëøáì åðåøëæ òãééæ øòã ìäàîà èøòäòâ áàä êéà (ç"ë 'éñ úåòåáù ùìù øîàî äùî ìàåéå) .ø"äåòá ,úòë ,èùèééèòâ øòðéùæéø øòã èàä ,èñéååòâ ïáàä øò èâðòøá åùã÷ ãé áúëá èøàã ,äùî çîùé øòã åúîùð äçøô ù"ø÷ úòùá á÷òéì ,ìàøùéìå á÷òéì øîàé ïòåå ,èééö à ïòîå÷ èòåå'ñ øò æà ,äùòî àéã óéåà æîøî øåöé÷á æéà øò ïåà ïèøàã ìàøùéì ïòðòæ ñàåå 'éìò éðá éã ééñ ïåà ,íò éèåùô éã ééñ øò èàä èëàð øòã óéåà ïòâðàâòâñéåøà ìäàîà æéà íéúî äéçî (çìùá ô"ñ) äùî çîùé ïéà èééèù'ñ... èâðòøá .ïñéåå èùéð èòåå'î ì÷ ìòô äî ïâòøô êéåà ïìòåå íåö èãòø øòðééà èøòäòâ øò èàä ,úåùôð ééååö èøòäòâ àã æéà'ñ äùî çîùé øòâéìééä øòã èùèééè ,åøîàîá ñò èàä øò íéðô áèéé ïéà äëøáì åðåøëæ òãééæ øòã ãåã ïâéøùòâ èàä øò ,íäò øàô èðééåå øò ïåà ïøòãðà úîà øòã æéà ú"éùä øàô øåáéã à ïâàæ ééæ æà íé÷éãö íäò æéà'ñ ,åéðéòá áèåäå äùî çîùé ïøàô èâàæòâëàð ïééæ êéåà ò÷àè ,äëåá àåä êéàä èøàã øò èáééøù - ,ãåã ò"ëåá øòã øàð ,úåéç ñòã ñéåà ééæ èééâ'ñ ,íùôð úàöá .ïòååòâ íéëñî øò èàä àîúñî ,èøàåå ñòã ïìòôòâ øò èàä - ,ïáéøùòâôéåà ñò èàä øò åùã÷ ãé áúë "äéçî" øò èâàæ ,ïáòì ïáééìá êàã ïìàæ æà äéçî ééæ æéà (å"èùú ø"åä) æéà øò æà ,áø íåö ïééâðééøà ìàæ øò íäò øàô èðééååòâ íéøáã ìù ïùøåùå ïøå÷îá ø÷ç àîúñî ïåà äðîìà ïà èæàìòâøòáéà èàä øò ïåà ÷òååà ïéåù ‫ וכידוע העובדא שאא"ז הישמח‬:‫עיי חד"ת פ' תצוה עמ' רע"ו ד"ה ובעל וכו' וז"ל‬ ‫ ופע אחת כתב אליו‬,‫משה זלה"ה הי' לבוש בגדי שבת והשטריימל ג בימות החול‬ èùèééè àåáú éë úùøô ïéà äùî çîùé ïéà èééèù ‫הרה"ק בעל עטרת צבי זלה"ה אגרת שלומי וכתב לו בי יתר התוארי שבת דכולה‬ øò èùèééè ,ãåàî äâùé êúéøçàå øòöî êúéùàø 'éäå øò ‫ ובספר מושיע של ישראל ח"ב הביא דרבינו כיו בזה על הגה"צ משארמאש זצ"ל‬2 ‫ה ער‬$" ‫ וכאשר קרא אא"ז זלה"ה את המכתב ענה ואמר בשחוק קל על שפתיו‬,‫שתא‬

 ‫ג‬

‫משה איש האלקי‬

1

.‫ששמע גירסא זו מהרה"ק מנאסויד זי"ע בש מר הייטב לב זי"ע‬

‫פרשת ואתחנ‬

‫ב‬

.‫ וע"ע בנועמ"ג ר"פ ויקהל ופ' אמור עה"כ ששת ימי‬."‫ווייסט‬

‫חומת הדת‬

‫‪ïéåù ñò áàä'ë - ïèøàã èâðòøá øò ,äùî çîùé ïéà‬‬ ‫‪èàä øò ïèøàã èâðòøá øò - èâàæòâëàð ìäàî êàñà‬‬ ‫‪ñàååøàô ,äìåàâä øåçéà íòã ïåô íòè íòã ïòååòâ ø÷åç‬‬ ‫‪éì òãååúð éúø÷ç øùàëå ,àáåëéò äëë òåãî ,ñàã æéà‬‬ ‫‪ñàåå àèç íòãëøåã øàð éì òãååúð øò èâàæ ,øò èâðòøá‬‬ ‫‪ïåà íâåô êàñà øòééæ æéà'î ñàåå ,èðòâåé øòã ïéà èäåè'î‬‬ ‫‪ïéé÷ èùéð èäåè'î ,íòã óéåà äáåùú ïéé÷ èùéð èäåè'î‬‬ ‫‪èùéð èäåè'î íúåð÷æ úòì åìéôà ïåà ,íòã óéåà äáåùú‬‬ ‫÷‪ïåô äáéñ éã æéà ñàã ,íéøåòð úåàèç éã óéåà äáåùú ïéé‬‬ ‫‪ïòååòâ ø÷åç èàä øò æà àîúñî - .äìåàâä øåçéà‬‬

‫‪íòã èéî - .íéøáã ìù ïøå÷îá èñéååòâ øò èàä àîúñî‬‬ ‫‪æéà ïøäàé òèùøò éã æà øòöî êúéùàø 'éäå øò èùèééè‬‬ ‫‪âéðééåå èàä'î æà èðòâåé éã ïéà èàä'î æà ,ïéøòöåî úåðåò‬‬ ‫‪â"ñ) .÷øàèù ïòî æéà ãåàî äâùé êúéøçàå æéà èâéãðéæòâ‬‬ ‫‪(ã"éùú àøàå â"ñá ïëå ,å"èùú àøàå‬‬

‫‪íéîùá åéøáãë å÷ñô àîúñî ïë øîà íà‬‬ ‫‪äùî çîùé ïéà äëøáì åðåøëæ òãééæ øòã øòáà øàð‬‬ ‫‪äáåùú ïåô ÷åìéç à æéà'ñ ñàåå ñòã æà ,óéåà èäåè‬‬ ‫‪,ãéçéã äáåùú øàð æéà ñàã äáäàî äáåùú ïåà äàøéî‬‬

‫מכתבי למערכת‬ ‫אמע"כ עורכי ומוציאי לאורה‪ ,‬הגליונות החשובי "חומת הדת" המלאי זיו ומפיקי נוגה‪ ,‬לאור בתורת ה'‬ ‫היא חכמה‪ ,‬ובמיוחד בתורת רביה"ק מאור הגולה זצוקלה"ה אשר לאורו נסע ונל בי הנסיונות ופגעי הזמ‪ ,‬עד‬ ‫כי ימלא האר דעה את ה' אמ‪.‬‬ ‫שלו לכ ושלו לתורתכ‪ ,‬יהי נוע ה' עליכ ועל פעולת ידכ‪.‬‬ ‫באתי בשורתי אלה להכיר ברכת הטובה‪ ,‬אשר את מנחילי לנו‪ ,‬בפרי עטכ" קולמוס ברי לבב‪ ,‬העמלי‬ ‫ע"ד אמת‪ ,‬לזכות לבני ישראל הדורשי לפשט העקמומית שבלב‪ ,‬ללמד להועיל‪ ,‬להשכיל על דבר אמת‪ ,‬ע"י‬ ‫התבוננות בתורתינו הק'‪ ,‬ובדברי תורת של רבוה"ק מוסדי דור דור‪ ,‬ובדרכ של אבות‪ ,‬ובד בבד להבזות מעשי‬ ‫התועי‪ ,‬לבל נלמד לעשות כמות‪ ,‬להוכיח טעות‪ ,‬ולהורות לנו הדר הנכונה‪ ,‬אשר הלכו בה אבותינו מעול‪.‬‬ ‫אמנ הטבת חסד האחרו מ הראשו‪ ,‬שא עד הנה נזעקת על מעשי התועי אשר מחו למחנינו‪ ,‬אשר‬ ‫זה מכבר ב"ה נבדלנו מדרכיה וממהל מחשבותיה‪ ,‬הרי שעתה זכינו שתעוררו על מעשי בנ"א המעורי בתו‬ ‫מחנינו‪ ,‬אשר זה לא מזמ כביר היו בדעה אחת עמנו‪ ,‬ועתה נכשלו בטעות עגומה‪ ,‬לעשות מעשי קנאות לא שערו‬ ‫אבותינו‪ ,‬ועזבו מקור מי חיי – דר התורה‪ ,‬לחצוב לה בארות נשברי‪ ,‬דרכי הגוי ומחשבותיה‪ ,‬רח"ל‪.‬‬ ‫ואת גבורי כח‪ ,‬שנזדרזת על הדבר להזהיר לבני ישראל‪ ,‬לבל ניגרר אחרי דרכ המוטעה‪ ,‬אשריכ ואשרי‬ ‫חלקיכ‪ ,‬ית ה' לכ כח ואומ להמשי פעלכ לטובה‪ ,‬להעיר אוז אנשי לב באמונת אומ בדרכי אבותינו‬ ‫ורבותינו הק'‪ ,‬ונזכה כולנו להשיב בתשובה שלימה להבוכ"ע‪ ,‬ויביט בצערינו‪ ,‬ויגאלנו גאולת עולמי‪ ,‬אמ‪.‬‬ ‫הכ"ד המברכ מקרב לב‪ ,‬כו"ח אור ליו ו' מנ"א תשס"ט לפ"ק‪.‬‬ ‫א‪ .‬פ‪ .‬מאנסי ניו יארק‬ ‫נ‪.‬ב יש לי איזה הערות להעיר רוחכ‪ ,‬אולי יש בה משו חידוש‪ ,‬אבל אינני רגיל בכתיבה‪ ,‬ועולה לי בקושי‪,‬‬ ‫ומה טוב בהזדמ שאוכל דבר אליכ פא"פ‪ ,‬ייש"כ‪.‬‬ ‫כבוד הגליו החשוב מערכת חומת הדת‬ ‫ראיתי בגליוניכ העבר שבצדק עוררת על מה שסומכי עצמ על הכשריה של אות הארגאניזאציעס‬ ‫המשתייכי ומתחברי אל הציוני שר"י ועושי מעשי זמרי לחזק את מעשיה המקולקלי להתגרות באומות‬ ‫רח"ל‪ ,‬אמנ מצאתי לנכו להעיר לכ כי סמוכי לדבריכ ביסוד נחו זה מדברות קדשו של מר רביה"ק זי"ע‬ ‫שהלו ראיתי בקונטרס דברות קודש בשלש סעודות של פ' שמיני תשכ"ג‪ ,‬ולמע נחיצות העני כדאי להעתיק‬ ‫קצת מלשו קדשו באמצע דבריו ואלו ה‪ :‬דא איז עפעס א בחינה‪ ,‬דיא סעודה‪ ,‬מ'זעהט עפעס דיא סעודה פו‬ ‫המ' איז געווע כשר‪ ,‬ס'איז געווע אלדינגס‪ ,‬נאר דער פעלער איז געווע ס'איז אבער געוועז צוזאמע מיט‬ ‫המ'‪ ,‬ס'איז געווע "המ'ס קאפ" דערינע‪ ,‬צוזאמע‪ ,‬או מ'האט זיי געגעב א עקסטער טיש‪ ,‬א עקסטערער‬ ‫שטוב אוי האט מע זיי געגעב‪ ,‬אזוי שטייט אי מדרש‪ ,‬ס'האט אבער געשטאמט דער מקור איז געווע פו המ‬ ‫איז דאס געוועז מיט אחשורוש'‪ ,‬וואר ס'איז נישט גענוג אז ס'איז כשר‪ ,‬דעס ערשטע מוז מע זעה ס'זאל זיי‬ ‫להבדיל בי טמא לטהור‪ ,‬מ'טאר נישט נהנה זיי פו א סעודה וואס ס'האט א שייכות מיט רשעי‪ ,‬פו דיא‬ ‫וואס זיי וויל מעביר על הדת זיי טאר מע נישט נהנה זיי‪ ,‬דערנא דאר מע הערשט קוק צי ס'איז כשר‪,‬‬ ‫וואר טאמער איז עס מיט זיי צוזאמע שפילט נישט קיי ראלע דעס כשרות‪ ,‬וואר דעס התחברות מיט זיי איז‬ ‫ארגער ווי יעדעס טריפות‪ ,‬וואר אוי נבילות וטריפות קומט נישט קיי כליה קיי מיתה ס'איז נאר א לאו‪ ,‬או‬ ‫אז מ'איז נהנה מסעודתו של אותו רשע רח"ל איז געווע א גזירה פו כליה‪ .‬איבערדע איז קוד איידער ער וויל‬ ‫מיר זאג בי החיה הנאכלת‪ ,‬וואס מ'מעג עס או וואס מ'טאר נישט‪ ,‬דאר מע קוד זעה אז ס'איז להבדיל‬ ‫בי "טמא לטהור"‪ ,‬אז מ'דאר עפעס נהנה זיי עפעס פו א סעודה פו עפעס א זא מוז מע קוד זעה צי‬ ‫ס'איז הבדלה בי טמא לטהור‪ ,‬צי ס'האט נישט קיי שייכות חלילה פו דארט‪ ,‬צי ס'קומט נישט עפעס פו זיי‪.‬‬ ‫עכל"ק‪.‬‬ ‫מדי דברי בו‪ ,‬ראיתי לנכו לעורר אתכ על עני התמונות‪ ,‬כי ידוע כמה הצטער אותו צדיק ונגע עד לבו שלא‬ ‫לעשות תמונות מצורת קדשו‪ ,‬וכהיו הזה עבר ושנה ונעשה כהיתר גמור לכתחילה שבלכתחילה‪ ,‬ואי ש על לב‪,‬‬ ‫כי מלפני זאת בישראל כל נפש נקי סלדה נפשו מעשיית תמונות וכהיו אי פוצה פה‪.‬‬ ‫תודה רבה על עבודתכ הקשה‪ ,‬תחזקנה ידיכ הלאה לזכות את הרבי‪.‬‬ ‫הק' י‪ .‬ש‪ .‬ר‪.‬‬

‫חומת הדת‬

‫ג‬

‫‪ïòî èîòð äàøéî øàð æéà'ñ åìéôà íéáøä úáåùú øòáà‬‬ ‫‪åðåøëæ òãééæ øòã æà ïåà - .äáäàî äáåùú éåå ïäà ñò‬‬ ‫‪èð'÷ñô'òâ éåæà ïòî èàä àîúñî éåæà èâàæ äëøáì‬‬ ‫‪â"ñ) .ìèá øáã à å"ç èâàæòâ èùéð êàã èàä øò ,íéîùá‬‬ ‫‪:åðéáø øîà æ"èùú ô"÷éå ÷"áù ìéìáå ,æ"éùú éçéå‬‬ ‫‪åîë ìòåô íéáøä úáåùúù åùã÷ çåøá ïë äàø àîúñîå‬‬ ‫‪(äáäàî äáåùú‬‬ ‫)‪äùî çîùé øòã éåå éåæà.. (á"ëùú éú÷åçá â"ñá æ"éòëå‬‬ ‫‪øò ,ïèìàäòâñéåà ïòååéâ èùéð ñò èòä øò èâàæòâ èàä‬‬ ‫‪ïéé÷ ïáàä èðà÷òâ ïòååéâ èùéð èòä øò èâàæòâ èàä‬‬ ‫‪ïéåù æà ïæéååòâ ïòååéâ èùéð íäò èòä'î ïòåå íéîé úëéøà‬‬ ‫‪õìà èøàðøàô íäò èàä'î øàð ,äìåàâ éã æéà èà ïéåù‬‬ ‫‪øò èàä ñàã ,ïòååòâ íéîé êéøàî øò èàä øòîåøà éåæà‬‬ ‫‪.äùøã òèöòì éã ïéà ïééìà èâàæòâ‬‬

‫‪ïáøåç ìò âàåãå øöéî úåéäì ù"øé ìëì éåàø‬‬ ‫‪÷"îäéá‬‬ ‫‪øò ïòåå äùî çîùé øòã òãééæ øòã æà òåãé æéà'ñ‬‬ ‫‪êàã æéà ïéìáåì ïéé÷ ìäàî òèùøò ñòã ïòîå÷òâ æéà‬‬ ‫‪ò"åùá àúéà àìäã) èàäòâ ïéæðéà èàä øò ,ïòååòâ ñàã‬‬ ‫‪úåéäì íéîù àøé ìëì éåàø êàã æéà'ñ ('à ïîéñ ç"åà‬‬ ‫‪æà ïäòæòâ ñàã èàä øò ïåà ,ïáøåç ïôéåà âàåãå øöéî‬‬ ‫‪øòã æà èìàååòâ èàä øò ,äçîùá ïòðòæ íéãéñç‬‬ ‫‪òèùøò ñòã ïòîå÷ðà èòåå øò ïòåå øòðéìáåì øòâéìééä‬‬ ‫‪éåæà èàä øò ,ïøòôèðòøàô ñàã íäò øò ìàæ ìäàî‬‬ ‫‪ïéòééñî øäèì àáä øàð ,ñò èîå÷ éåå ééà ,èàäòâ ïéæðéà‬‬ ‫‪èééèù'ñ ,èâàæòâ èàä øò ñàåå òåãé êàã æéà'ñ ,åúåà‬‬ ‫‪.ïôìòäèéî ïôøàã íé÷éãö ìééåå ïéòééñî øàð òééñî èùéð‬‬ ‫‪øòã íäò èàä øòðéìáåì íåö ïòîå÷òâðà æéà øò ïòåå ïåà‬‬ ‫‪íëéìò íåìù íééá óëéú èâàæòâ ñàã øòðéìáåì øòâéìééä‬‬ ‫‪óøàã'î øò èâàæ ,ñéåà èëòìù èäòæ øò ñòôò ñàåå‬‬ ‫‪ñòìà ïâòååèñòãðåô ïáøåç ïôéåà âàåãå øöéî ïééæ ò÷àè‬‬ ‫‪øéî ñéâøàô æðåà" èâàæòâ øòðéìáåì øòã èàä ,äçîùá‬‬ ‫‪ñòìà øòáà ïáøåç ïôéåà ïøòøè ïëàÈ a èëàð éã ééá êéåà‬‬ ‫‪èàä øò ñàåå èðëòøòâñéåà íäò èàä øò ,"äçîù èéî‬‬ ‫‪òöðàâ éã ,åúåà ïéòééñî øäèì àáä íòã ,èàäòâ ïéæðéà‬‬ ‫‪ñòìà íäò øò èàä èàäòâ èàä øò ñàåå äáùçî‬‬ ‫‪(ç"é úåà íéðéò äôé øîàî) íéðô áèéé øòã .èâàæòâëàð‬‬ ‫‪íéìáàúîä ìë ùåùî äúà åùéù ,íòã èéî èùèééè‬‬ ‫‪â"ñ) .ùåùî êéåà æéà ìáÆ àÅ úòùá ò÷àè ,(å"ñ 'éòùé) äéìò‬‬ ‫‪(î"ëá ãåòå â"ëùú úåîù â"ñáå ,æ"èùú ø"åäá ïëå ,á"ëùú åøúé‬‬

‫‪íéàðúä ìù ò"âä åîåìçá äàø‬‬ ‫‪,èâðòøá äùî çîùé øòã äëøáì åðåøëæ òãééæ øòã‬‬ ‫‪íäò èàä'î æà ìäàîà ,úåðåéæç ïèøàã èâðòøá øò‬‬ ‫‪ïãò ïâ ïäòæòâ øò èàä íåìçá ,íéàðúä ìù ïãò ïâ ïæéååòâ‬‬ ‫‪èðøòì ïåà èöéæ ï÷æ à ïäòæòâ øò èàä ,íéàðúä ìù‬‬ ‫‪ñàã ,ïãò ïâ ñòã æéà ñàã èâòøôòâ øò èàä ,úåéðùî‬‬ ‫‪íäò ïòî èàä ,èòëéåà íìåò íòã óéåà êàã êéà áàä‬‬ ‫‪ïâ ñòã øàð ,ïãò ïâ ïéà æéà øò æà èñðééî åã èøòôèðòòâ‬‬ ‫‪íòã ïãò ïâ ñòã æéà ïééìà ñàã æà .íäò ïéà æéà ïãò‬‬ ‫‪ãåîéì ïåô ïåà ÷"äåú éã ééá ò÷àè èøéôù'î ñàåå íòè‬‬ ‫‪ïòî æéà íòãøòáéà ìéãáîä êñî øòã øàð æéà'ñ ,äøåúä‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪(æ"éùú á÷ò â"ñ) .ùéâøî èùéð ñàã‬‬ ‫‪ 3‬עיי ישמח משה פ' ויקרא ד"ה אד כי יקריב וכו'‪ ,‬וזל"ק ש באמצע הדרוש‪" :‬עפ"י שנתגלה לי‬ ‫בחלו בעני הג"ע של התנאי" עכל"ק‪ .‬ועיי בתהלה למשה שכ' ביאור הדברי מה ששמע מפ"ק‪.‬‬

‫פרשת ואתחנ‬

‫וועל )מודה( זיי‪ ,‬והי' ה'‬ ‫ישב בדד וידו‬ ‫למל! על כל האר‪ #‬ביו ההוא‬ ‫כ'האב אינזי געהאט וואס‬ ‫יהי' ה' אחד ושמו אחד‪ ,‬וועל‬ ‫מ'זאגט אי מגילת איכה )ג' כ"ח(‪,‬‬ ‫מתו דברות קדשו של מר רבינו הקדוש זי"ע להאיר עיני בתו ההסתר הגדול‬ ‫די אומות אוי! מודה זיי‪ ,‬אזוי‬ ‫ישב בדד וידו כי נטל עליו‪ .‬וואס‬ ‫טייטשט רש"י אוי‪ $‬דע פסוק‪.‬‬ ‫ישב‬ ‫די טייטש איז‪ ,‬זאגט רש"י‬ ‫זאלסטו די! אוי! האלט או זאלסט נישט בטל ווער‬ ‫פאר קיי שו זא! נישט‪ ,‬זאלסט נישט בטל ווער " זאגט פרעגט דער מזרחי‪ ,‬לפי זה איז דא! עס א סיפור‪ ,‬ער‬ ‫בדד חלילה אי א עת צרה זאל מע זיצ אליי‪ ,‬וידו‬ ‫ער " נישט פאר קיי גרויס מענטש‪ ,‬נישט פאר קיי דערציילט מיר היצט איז אלקינו או לעתיד וועט זיי אחד‪,‬‬ ‫מ'זאל ווארט‪ ,‬כי נטל עליו דער בעל הגזירות האט עס‬ ‫צדיק‪ ,‬נישט פאר קיינע‪ ,‬או אפילו דו וועסט בלייב אבער נישט קיי ציווי‪ ,‬ס'איז דא! עפעס א ציווי דער פסוק‪,‬‬ ‫גענעמע‪ ,‬כי נטל עליו דאס איז פונע בעל הגזירות‬ ‫איינער אליי‪ ,‬ואי איש עמ!‪ ,‬אפילו דעמאל‪ #‬זאלסטו מ'זאל וויס אחדות הבורא ב"ה‪ ,‬לפי זה איז דא! עס א‬ ‫קומט דאס‪ ,‬זאלסטו נאר זיצ או ווארט‪.‬‬ ‫די! האלט‪ ,‬אזוי זאגט ר' יעקב עמדי דארט‪ ,‬א פלא ער סיפור ‪...‬‬ ‫א[ לכאורה ברוי! מע פארשטיי דע פסוק‪,‬‬ ‫דער מדרש גייט גאר א אנדער דר!‪ ,‬דער מדרש רבה‬ ‫זאגט עפעס ווי א נבואה א רוח הקודש‪.‬‬ ‫פארוואס בדד‪ ,‬פארוואס מוז מע זיצ אליי‪ ,‬ברוי! דע‬ ‫דאס קע זיי דאס האט די נבואה געזאגט ישב בדד )פ"ב סי' ל"ה( זאגט‪ ,‬שמע ישראל‪ ,‬זאגט ער יודע האב‬ ‫נישט ווארט יעדערער‪ " ,‬אי גאנ‪ #‬מגילת איכה שמועסט‬ ‫וידו אז מ'זאל זיצ או ווארט‪ ,‬או אפילו ס'וועט זיי זוכה געווע צו קריאת שמע פו יעקב אבינו'‪ ,‬יעקב אבינו‬ ‫ער שוי אוי‪ $‬לעתיד‪ ,‬ס'איז דא! אלעס נבואה אוי‪$‬‬ ‫"בדד"‪ ,‬אפילו מ'וועט זי! אומקוק מ'וועט בלייב אליי האט געזאגט שמא יש בכ פסול‪ ,‬ביקש לגלות את הק‪#‬‬ ‫שפעטער‪ ,‬למשל ביי דע וידו אב בי )ש נ"ג( זאגט‬ ‫גלמוד מיושביה‪ ,‬די וועלט איז אריינגעפאל או מ'וויל ונסתלקה ממנו שכינה‪ ,‬האט ער געזאגט שמא יש בכ‬ ‫רש"י ער האט מתנבא געווע אוי‪ $‬דניאל' פאר דער‬ ‫נישט ווארט מ'וויל זי! נעמע‪ ,‬זאגט ער ישב "בדד" פסול‪ ,‬האב זיי געזאגט ניי‪ ,‬כש שאי בלב! אלא אחד כ‬ ‫צייט‪ ,‬דעמאל‪ #‬האט מע שוי געזעה אז מ'וועט ווארפ‬ ‫וידו‪ ,‬אפילו דו בלייבסט אליי‪ ,‬מוזטו זיי פו דיא‪ ,‬אי בלבנו אלא אחד‪ ,‬פתח ואמר ברו! ש כבוד מלכותו‬ ‫דניאל'‪ ,‬אי מגילת איכה ליגט דא! אלעס עד סו‪ $‬כל‬ ‫וידו זאלסט שווייג‪ ,‬זאלסט ווארט‪ ,‬כי נטל עליו ביז לעול ועד‪ ,‬ס'איז דא! א גמרא )פסחי ד‪ $‬נ"ו(‪ ,‬דע אחד‬ ‫הדורות‪ " ,‬איכה ישבה בדד‪ ,‬וואונדערט זי! ישבה בדד‪,‬‬ ‫דער בעל הגזירה וועט נעמע ס'וועט קומע די צייט האב יודע מקבל געווע דעמאל‪ #‬ביי יעקב אבינו'‪,‬‬ ‫זאגט רש"י גלמוד מיושביה‪ ,‬אז ס'איז געבליב די שטאט‬ ‫יודע וועל געהאלפ ווער‪ ,‬מ'זאלמיר די זכיה האב‪ .‬איבערדע זאגט מע " לכאורה וואס איז דער פשט טאקע‬ ‫אליי‪ ,‬דיא וואס זענע געזעס זענע אוועק‪ ,‬איכה ישבה‬ ‫אזוי ווי די פסוקי זאג ארויס דא אז הקב"ה האט "שמע ישראל"‪ ,‬די גאנצע תורה האט מע אנגעזאגט פאר‬ ‫בדד‪ ,‬הייסט בדד‪ ,‬אבער דא זאגט ער אה ישב בדד‪,‬‬ ‫געזאגט‪ ,‬ואתחנ אל ה' בעת ההוא‪ ,‬דער בוכ"ע האט יודע‪ ,‬וועמע דע האט מע געזאגט ה' אלקינו ה' אחד‪,‬‬ ‫פארוואס זאגט מע עפעס אה ישב בדד‪ ,‬מילא דארט איז‬ ‫געזאגט‪ ,‬דער מדרש זאגט דא! אז ער וועט קומע מיט וואס איז דיא הקדמה‪ " ,‬דער מדרש טייטשט שמע‬ ‫עס געווע א גזירה אז ס'זאל זיי בדד מיושביה‪ ,‬אבער‬ ‫דור המדבר‪ ,‬או דעס דור וואס זיי וועל זוכה זיי מקבל "ישראל" מיינט מע יעקב אבינו‪ ,‬ישראל סבא‪ ,‬שמע‬ ‫פארוואס זאל מע זיי בדד‪ ,‬פארוואס קא מע נישט זיי‬ ‫זיי פני משיח צדקינו דיא וועל זעה משה רבינו' מיט ישראל אוי‪ $‬דער כוונה אזוי ווי מ'האמיר דעמאל‪ #‬געזאגט‬ ‫מיט יודע צוזאמע‪ ,‬וואס איז דער "ישב בדד"‪.‬‬ ‫גאנצ דור המדבר‪ ,‬דעס גאנצע דור וואס זיי האב מקבל ה' אחד זאג מיר היינט אוי!‪ ,‬מ'זאגט פאר יעקב אבינו שמע‬ ‫ב[ או וואס איז דער "וידו" אז מ'זאל ווארט‪ ,‬אזוי‬ ‫געווע די תורה או זיי האב געהערט אנכי ולא יהי' ל! ישראל‪ ,‬אזוי טייטשט דער מדרש‪.‬‬ ‫זאגט רש"י מ'זאל ווארט‪ ,‬מ'מוז דא! ווארט‪ ,‬מ'האט‬ ‫‪...‬לאמיר'זשע זעה‪ ,‬קוד דאכט זי! מיר‪ ,‬כ'האב‬ ‫מפי הגבורה‪ ,‬דיא וועל דא! אלע מיטקומע מיט משה‬ ‫דע עפעס א ברירה‪ ,‬מ'דאר‪ $‬נאר מקבל זיי באהבה או‬ ‫רבינו' ווי מ'זעהט דא אט‪ ,‬שטייט דא! מיט עה וועל אמאהל געזאגט שוי לאנג‪ ,‬יודע )בני יעקב( האב געזאגט‬ ‫מ'זאל בעט דע אייבירשטע‪ ,‬אלדינגס מוז מע‪ ,‬אבער‬ ‫זיי מיטגיי ביי תחיית המתי‪ ,‬אזוי שטייט דא! ארויס פאר יעקב אבינו כש שאי בלב! אלא אחד כ! אי בלבנו‬ ‫דאס אבער מ'זאל זיצ או ווארט האט מע דע א‬ ‫)במדרש רבה ס"פ עקב( אליהו האט געזאגט ער וועט וכו'‪ ,‬וואס איז דער "כש"‪ ,‬איז דע פארהאנד צוויי ערליי‬ ‫ברירה אנדערשט‪.‬‬ ‫נישט גיי אה משה רבינו'‪ ,‬ממילא וועט מע זוכה זיי אחדות‪ ,‬אחדות איז אחדות‪ ,‬זאל זיי זאג אי בלבנו אלא‬ ‫נאר דאס איז א נבואה זעהט אויס אוי‪ $‬שפעטער‪,‬‬ ‫צו זעה וועט מע זעה בגדולת של ישראל‪ ,‬דעס דור אחד‪ ,‬פו כש שאי בלב! איז דא! משמע אז ס'איז‬ ‫אזוי ווי כ'האב שוי געזאגט אסא! מאהל‪ ,‬דאס שטייט‬ ‫פארהאנד א אנדערער מי אחדות‪ ,‬איבערדע האב זיי זי!‬ ‫וואס זיי האב געהערט אנכי ולא יהי' ל! מפי הגבורה‪.‬‬ ‫דא! ארויס אי מדרש )ילקוט פ' בא( אי דע זכות וועט‬ ‫דער בוכ"ע זאל העלפ אונז זאלמיר זיי פו דיא‪ ,‬נאר צוגעגלייכט צו יעקב אבינו‪.‬‬ ‫זיי די גאולה‪ ,‬והיה למשמרת‪ ,‬נטרונא‪ ,‬וואס מ'וועט זיצ‬ ‫הכפירה בלבוש האמונה‬ ‫מ'זאלמיר זוכה זיי צו זעה פני משיח צדקינו‪ ,‬מ'זאלמיר‬ ‫או ווארט‪ ,‬לא תאכלו כד מהבהבא‪ .‬ווי דער זית רענ‬ ‫זוכה זיי צו זעה ישועת של ישראל‪ ,‬ווע ס'וועט זיי‬ ‫זעהט אויס אי דע אחדות איז דא שלעכטע פשטי‬ ‫פו מג אברה זאגט דארט פשט‪ ,‬אז מ'זאל נישט נהנה‬ ‫ע‬ ‫"‬ ‫בוכ‬ ‫דער‬ ‫‪,‬‬ ‫בכפלי‬ ‫נחמה‬ ‫א‬ ‫‪,‬‬ ‫בכפלי‬ ‫נחמה‬ ‫‪,‬‬ ‫נחמו‬ ‫נחמו‬ ‫אוי!‪ ,‬מ'זאגט טאקע אחדות‪ ,‬פונדעסטוועג איז מע עפעס‬ ‫זיי מ'זאל נישט נעמע א גאולה פאר דער צייט‪ ,‬נאר‬ ‫זאל העלפ ס'זאל טאקע זיי די אלע נחמות‪ ,‬מ'זאלמיר משת‪ $‬מ הצד‪ ,‬מ הצד מיט א אויסרייד‪ ,‬אזוי ווי‬ ‫מ'זיצט או מ'ווארט‪ .‬זעהט אויס אפילו ווע ס'דאכט זי!‬ ‫זוכה זיי צו זיי פו דיא‪ ,‬מ'זאל חלילה נישט נדחה מ'שטעלט אריי בעוה"ר‪ ,‬אזוי ווי מ'זעהט היינט‪ ,‬אז‬ ‫אז מ'האט זי! עפעס גענעמע א שטיקל גאולה‪ ,‬דאר‪$‬‬ ‫ווער‪ ,‬מ'זאלמיר זוכה זיי צו זעה ישועת ישראל‪ ,‬מ'גלייבט אז ס'איז דא א באשעפער או אי דרכי פו‬ ‫מע זיצ או ווארט או מ'זאל חלילה נישט טייל נעמע‬ ‫מ'זאלמיר זי! קאנע האלט ביי אמת‪ ,‬מ'זאל מקושר כפירה או פו מינות " מ'האט א שייכות מיט כופרי או‬ ‫אי דע‪ ,‬ס'איז מבואר אי דברי חכמינו ז"ל אז אי דע‬ ‫זיי אי די תוה"ק אי הקב"ה או אי דרכי אבותינו‪ ,‬מיט מיני " או מ'מישט דאס אריי‪ ,‬או מ'שטעלט דאס‬ ‫זכות וועט זיי ביאת המשיח‪ ,‬ס'זעהט אויס בלי ספק אז‬ ‫מ'זאל חלילה נישט אריינפאל ח"ו‪ ,‬מ'זאלמיר זוכה זיי אריי אי דער תוה"ק בעוה"ר‪ ,‬דעס איז נעבע! דעס‬ ‫ווע נישט דיא פעולה רעה ווע נישט דיא ביטערע זא!‬ ‫מקיי צו זיי דברי התוה"ק או דברי נביאי באמת גרעסטע אומגליק‪ ,‬ס'פארפירט די גאנצע וועלט‪.‬‬ ‫וואס ס'איז געשעה )גאולה של שקר ע"י הציוני( העט‬ ‫ובתמי‪ ,‬מ'זאל זיי לרצו פאר הקב"ה‪ ,‬ס'זאל נתקדש‬ ‫מע שוי לאנג גיווע געהאלט נא! ביאת המשיח‪ ,‬נאר‬ ‫תולי כל הנסי הנעשי להמיני בהקב"ה‬ ‫ווער ש"ש על ידינו‪ ,‬ס'זאל זיי ישמחו השמי ותגל‬ ‫בעוה"ר דאס איז געווע דער כח פונע ס"מ‪ ,‬או‬ ‫איבערדע מיי אי! שמע ישראל ה' אלקינו ה' אחד‪,‬‬ ‫דעס‬ ‫אנקוק‬ ‫וועט‬ ‫'‬ ‫מ‬ ‫ווע‬ ‫זיי‬ ‫צו‬ ‫זיי‬ ‫זוכה‬ ‫זאל‬ ‫'‬ ‫מ‬ ‫‪,‬‬ ‫האר‪#‬‬ ‫דורכדע ליידט מע דורכדע איז מע נא! סובל דעס‬ ‫ער פרעגט דא! די קשיא דער מזרחי ]דלפרש"י "ה'‬ ‫זאלמיר‬ ‫'‬ ‫מ‬ ‫‪,‬‬ ‫אתפאר‬ ‫ב!‬ ‫אשר‬ ‫ישראל‬ ‫זיי‬ ‫וועט‬ ‫'‬ ‫ס‬ ‫וואס‬ ‫דור‬ ‫פו‬ ‫גלות‪ ,‬עכ"פ ס'איז מבואר אזוי אז נאר אי דע זכות‬ ‫אלקינו" ולא אלקי האומות נמצא[ ס'איז א סיפור‪ ,‬או ה'‬ ‫בהתגלות‬ ‫שלימה‬ ‫ישועה‬ ‫די‬ ‫זעה‬ ‫צו‬ ‫יי‬ ‫ז‬ ‫זוכה‬ ‫במהרה‬ ‫ווארט‪.‬‬ ‫אחד איז דא! א ציווי‪ .‬נאר מיר דאכט זי! אז דער "ה'‬ ‫‪.‬‬ ‫אמ‬ ‫בימינו‬ ‫במהרה‬ ‫עלינו‬ ‫שמי‬ ‫כבוד‬ ‫א‪ $‬א נשאר בודדי לא נמיר אותו‬ ‫אלקינו" איז אוי! א ציווי‪ ,‬וואר די גמרא )מנחות ק"י‪(.‬‬ ‫)מס"ג ואתחנ תשכ"ב( זאגט דא! די אומות העול גלייב אלע אי באשעפער‪ ,‬אי‬ ‫ר' יעקב עמדי זאגט דא! )מגדל עוז עליית היראה‬ ‫ה' אלקינו ה' אחד‬ ‫די סיבה ראשונה‪ ,‬זיי רופ עה אלקא דאלקא‪ ,‬זיי זאג נאר‬ ‫גנז! כ"ג( " כ'האב עס שוי געזאגט אסא! מאהל‪ ,‬ס'איז‬ ‫שטייט אי די וואכעדיגע סדרה‪ ,‬שמע ישראל ה' אז זיי זענע אונטער עה‪ ,‬אבער דאס זאג זיי אלע אז‬ ‫ידוע וואס ער זאגט דארט ביי די כת ש"צ‪ " ,‬זאגט ער‪,‬‬ ‫דיא וועל שוי קומע לשמצה‪ ,‬נאר אי! פארכט מי! אלקינו ה' אחד‪ .‬דברי חכמינו ז"ל לאמיר זעה‪ ,‬דער אחד ס'איז דא העכערס‪ ,‬ס'טרעפט זי! מיעוט דיא וואס זיי‬ ‫ס'וועט נאכקומע אסא! ארגער ווי זיי‪ ,‬זאג אי! דיר שוי איז א ציווי )ברכות י"ג‪ ,(:‬ס'איז געדרינגע פו אנכי ה' ווייס נישט‪ ,‬די המוני‪ ,‬אבער אזוי זעהט אויס‪ ,‬אזוי שטייט‬ ‫פאראויס " אזוי זאגט ער דארט א פלא " זאלסט די! אלקי!‪ ,‬אחדות הבורא ב"ה‪ .‬רש"י טייטשט‪ ,‬שמע ישראל ה' אי די גמרא‪ .‬דער אוה"ח הקדוש זאגט אזוי )פ' יתרו עה"כ‬ ‫אודאי היט‪ ,‬או אפילו ווע דו וועסט די! אומקוק אז אלקינו אצינדערט איז נאר אלקינו‪ ,‬נישט די אומות העול‪ ,‬לא תעשה ל! פסל( אז דעס רוב פו די עובדי ע"ז זענע‬ ‫דעס דור וועט אריינפאל או דו וועסט בלייב אליי נישט אלקי האומות‪ ,‬לעתיד וועט זיי ה' אחד‪ ,‬אלע אומות אזוי געווע‪ ,‬זיי האב געזאגט אי כבודו להשגיח‬

‫חומה בצורה‬

‫חומת הדת‬

‫ד‬

‫פרשת ואתחנ‬

‫בתחתוני‪ .‬אזוי ברענגע דא! אלע דאס )מה שפי' בספר‬ ‫העקרי(‪ ,‬אז אשר יומרו!‪ ,‬זיי האב די! געמאכט גרויס‪,‬‬ ‫למזימה‪ ,‬כדי מ'זאל הפקר מאכ‪ ,‬מ'זאל זאג מ'טוהט זי!‬ ‫נישט אומקוק‪) ,‬ואומרי( מ'האט איבערגעגעב‪ ,‬זיי האב‬ ‫א שטיקל שותפות ח"ו‪ ,‬מ'גיט עפעס צו‪ ,‬אבער אז די סיבה‬ ‫ראשונה איז דער בוכ"ע זאג זיי אוי!‪ .‬או בעוה"ר מיט‬ ‫דע ווערט מע אריינגעכאפט אוי‪ $‬א אנדערע בחינה‪,‬‬ ‫מ'ווייסט גארנישט‪ ,‬מ'פאלט אריי אי מינות או אי‬ ‫כפירה מיט דע דר! אז מ'גלייבט גאר אי באשעפער‪,‬‬ ‫מ'זאגט ס'איז אלעס מ השמי‪ ,‬פונקט פארקערט‪,‬‬ ‫מ'הענגט אה אלע עבודה זרה'ס מיט אלע מינות מיט די‬ ‫כפירה‪ ,‬זאגט מע אז ס'איז מ השמי‪ ,‬אזוי אז ס'טוהט זי!‬ ‫נישט אליי‪ ,‬ער ווערט גאר א גרויסער מאמי‪ ,‬גאר‬ ‫פארקערט‪ ,‬ער וויל גאר נישט וויס אז דער בוכ"ע האט‬ ‫געגעב א כח‪ ,‬נעבע!‪ ,‬מנסה ה' אלקיכ אתכ הישכ‬ ‫אוהבי את ה'‪ ,‬זיי קאנע ווייז נסי ונפלאות מיט אותות‬ ‫ומופתי אפילו‪ ,‬אבער אזוי כהנה וכהנה‪ ,‬פלוצי ווערט‬ ‫מע גרויסע מאמיני‪ ,‬או מ'שטעלט אריי די אלע דרכי‬ ‫לא טובי נעבע! וואס מ'גראבט אונטער דעס גאנצע‬ ‫יודישקייט או דער גאנצער אמונה‪ ,‬שטעלט מע אריי אי‬ ‫השי"ת‪ ,‬או מ'מאכט פו דע גאר א אמונה‪ ,‬היפו! העני‪,‬‬ ‫מ'דרייט אויס‪ ,‬אזוי ווי מ'זעהט נעבע! צו בעוה"ר בחוש‪.‬‬ ‫איבערדע זאגט מע זאלסט וויס‪ ,‬מ'זאגט "ה'‬ ‫אלקינו" או נישט אלקי האומות‪ ,‬זענע דא! אוי! מודה‬ ‫אי באשעפער‪ ,‬נאר אלא מאי מוז דא! זיי אז מ'איז עפעס‬ ‫משת‪ $‬צו בוכ"ע הייסט שוי נישט‪ ,‬איז עס שוי נישט‬ ‫אלקינו‪ ,‬ברוי! מע דאס צו וויס‪ ,‬ס'איז א אזהרה‪ ,‬טאמער‬ ‫איז דא א שיתו‪ $‬איז עס נישט אלקינו‪ ,‬פארוואס איז נאר ה'‬ ‫אלקינו נישט פו די אומות‪ ,‬מוז מע דא! אויסקומע צו‬ ‫דע‪ ,‬ברוי! מע דאס גוט געדענקע אז מ'איז עפעס משת‪$‬‬ ‫אריי‪ ,‬מ'לייגט אריי א טבעיות‪ ,‬או מ'לייגט אריי אז‬ ‫ס'איז פארהאנד עפעס א מי עני וואס ס'איז נישט )ע"ד‬ ‫התורה( וואס ס'רירט ח"ו אה אי דער אמונה )אי זה בגדר‬ ‫אמונה כלל(‪ ,‬איז דאס טאקע א "ציווי"‪.‬‬ ‫אחדות הבורא רק בדר! ישראל סבא‬ ‫איבערדע האב יודע געזאגט כש שאי בלב! אלא‬ ‫אחד‪ ,‬ער קע זאג אי! מיי דע באשעפער‪ ,‬אי! מיי מיט‬ ‫אלעמע דע באשעפער‪ ,‬ס'איז אבער נישט מיט קיי‬ ‫אמת'דיג דר!‪ ,‬איבערדע האב זיי געזאגט ניי‪ ,‬טאקע‬ ‫אוי‪ $‬דיי בחינה‪ ,‬על דר! ישראל סבא‪ ,‬האב זיי עה‬ ‫געזאגט "כש" שאי בלב! אלא אחד כ! אי בלבנו‪ ,‬אוי‪$‬‬ ‫דע אופ‪ ,‬נישט אוי‪ $‬אזאלעכע אופני )שיש בה ח"ו‬ ‫שו דבר משות‪ .($‬איבערדע זאגט מע שמע "ישראל"‪,‬‬ ‫איבערדע איז מע דאס מזכיר אז מ'דאר‪ $‬צו גלייב אי‬ ‫אחדות הבורא על דר! "ישראל סבא"‪ ,‬וואר מ'קא זאג‬ ‫הונדערט מאל ה' אלקינו ה' אחד או ס'איז שקר וכזב‪,‬‬ ‫וואר מ'פאלט אריי אי דעות נפסדות‪ ,‬אי שלעכטע דעות‪,‬‬ ‫או מ'זאגט טאקע ווייטער ה' אחד‪ ,‬נאר אוי‪ $‬דעות‬ ‫נפסדות‪ ,‬איז דער "ה' אלקינו" איז דאס א "ציווי" מ'זאל‬ ‫וויס אז ס'איז נאר "אלקינו"‪ ,‬פארוואס איז נאר אלקינו‪,‬‬ ‫פארוואס‪ ,‬זיי גלייב דא! אלע אי באשעפער‪ ,‬פארוואס‬ ‫פארוואס‪ ,‬ווייל מ'מישט עפעס אריי‪ ,‬דאר‪ $‬מע דאס גוט‬ ‫געדענקע אז מ'זאל נישט אריינמיש עפעס אנדערשט‬ ‫גארנישט‪ .‬היינט זעהט מע ח"ו אז מ'לייגט אריי מינות‬ ‫טאקע אי הקב"ה אליי‪ ,‬אז הקב"ה וויל ח"ו האב א דר!‬ ‫המינות צי כדומה‪ ,‬אזוי ארו שטעלט מע אריי מיט‬ ‫פארדרייטע זאכ מיט דעות נפסדות‪ ,‬או מ'ווערט‬ ‫פארפירט ל"ע‪.‬‬ ‫)מס"ג ואתחנ תשכ"ו(‬

‫חומת הדת‬

‫בדורינו אלה צריכי להביט על דעת אבותינו ומיני' לא‬ ‫נזוע‬ ‫מ'קא זאג דע פשט וואס ס'שטייט יענע‬ ‫וואכעדיגע סדרה‪ ,‬ה' אלקיכ הרבה אתכ והנכ היו‬ ‫ככוכבי השמי לרוב‪ ,‬ה' אלקי אבותיכ יוס‪ $‬עליכ ככ‬ ‫אל‪ $‬פעמי ויבר! אתכ כאשר דבר לכ‪ .‬קוד איז נא!‬ ‫גענוג ה' "אלקיכ" ענקער באשעפער‪ ,‬שפעטער שטייט‬ ‫שוי נאכאמאל ער האט געזאגט די ברכה האט ער שוי‬ ‫געזאגט "אלקי אבותיכ"‪ ,‬ער איז דער באשעפער פו‬ ‫ענקערע עלטער‪ ,‬וואס איז דער חילוק‪ ,‬ס'איז דא! ביידע‬ ‫אמת ויציב‪ ,‬אלקינו ואלקי אבותינו‪ ,‬אי דער ערשטער‬ ‫ברכה האט ער געזאגט מזכיר געווע אלקיכ או היצט‬ ‫אלקי אבותיכ‪.‬‬ ‫עבודת האבות הקדושי כ"א כפי בחינתו‬ ‫קע זיי‪ ,‬ס'שטייט דא! פארוואס מ'זאגט אלקי‬ ‫אברה אלקי יצחק ואלקי יעקב‪ ,‬פארוואס זאגט מע‬ ‫נאכאמאל דע ש‪ ,‬מ'האט געקאנט זאג אויפאמאל אלקי‬ ‫אברה יצחק ויעקב‪ ,‬פארוואס זאגט מע עקסטער‪ .‬ווייל‬ ‫יעדער האט געדינט דע באשעפער אוי‪ $‬א אנדערע מדה‬ ‫מיט א אנדערע בחינה‪ ,‬אברה אבינו האט מקרב געווע‬ ‫את הבריות ס'איז ידוע מדת החסד זיי מדה‪ ,‬מיט אזא‬ ‫מאדע דעת מיט אזא מדריגה האט ער געטוה דע רצו‬ ‫הבורא ב"ה‪ ,‬דאס איז געווע זיי עבודה‪ ,‬יצחק אבינו איז‬ ‫געווע א אנדערע בחינה כידוע‪ ,‬ער האט געטוה דע‬ ‫רצו הבורא ער האט געדינט דע באשעפער אוי‪ $‬א‬ ‫אנדערע בחינה‪ ,‬זאגט מע ביי יעד עקסטער אלקי‪ ,‬יעדער‬ ‫האט געדינט דע אייבירשטע אוי‪ $‬א אנדערע בחינה מיט‬ ‫א אנדער גאטונג דעת‪ ,‬אלעס איז געווע כולו קודש‪,‬‬ ‫ס'האט אלעס געברויכט צו זיי‪ ,‬ווייל ס'איז יעדער געווע‬ ‫אוי‪ $‬א אנדערע בחינה זאגט מע נאכאמאל אלקי‪.‬‬ ‫בדורות הללו א"א לעבוד את השי"ת כפי דעת עצמי רק‬ ‫אלקי "אבותיכ"‬ ‫אבער עכ"פ אי א דור וואס ס'איז צדיקי מ'גייט‬ ‫אי גראד וועג אי דער תוה"ק‪ ,‬מ'מיינט דע אמת‪ ,‬קא‬ ‫מע דינע דע באשעפער מיט דעת וואס דער בוכ"ע איז‬ ‫חונ דעת‪ ,‬אבער אז ס'איז אי די לופט פונע דור אז מ'קא‬ ‫חלילה מעק זיי די תוה"ק‪ ... ,‬די דורות‪ ,‬דור דורות‪,‬‬ ‫ס'ווערט נתמעט‪ ,‬מ'באקומט נישט צו קיי דעת‪ ... ,‬אי אזא‬ ‫דור מוז מע קוק וואס האב אונזערע עלטער געזאגט‪,‬‬ ‫קא מע נישט זאג קא מע נישט גיי נא! זייער דעת ]של‬ ‫אנשי הדור[‪ ,‬מ'קא נישט זאג "אלקיכ"‪ ,‬מ'מוז וויס‬ ‫"אלקי אבותינו"‪ ,‬וויאזוי זעהט אויס וויאזוי האב זיי‬ ‫געדינט דע באשעפער‪ ,‬וואס איז זייער מיינונג געווע‪,‬‬ ‫וואס איז זייער דעת‪ ,‬הג מ'פארקרומט דאס אויכעט‪,‬‬ ‫אבער עכ"פ אז מ'קוקט אריי אי אמת וואס דעס פריעריגע‬ ‫דור האט געזאגט‪.‬‬ ‫דאס איז דער חילוק‪ ,‬דעס דור )שאמר לה משה‬ ‫רבינו( והנכ היו‪ ,‬דאס איז געווע כול צדיקי גמורי‬ ‫וואס זענע געגאנגע דעמאל‪ #‬קיי א"י‪ ,‬דעס דור די עדה‬ ‫השלימה‪ ,‬ס'איז שוי נישט געווע פו די מרגלי ס'איז‬ ‫שוי נישט געווע גארנישט‪ ,‬דעס דור איז געווע צדיקי‪,‬‬ ‫האט ער געזאגט "ה' אלקיכ" יבר! אתכ דאס איז גענוג‪,‬‬ ‫ענקער באשעפער‪ ,‬לויט ענקער דעת‪ ,‬האט ער געזאגט‬ ‫"אלקי" לויט דעת וואס זיי האב געדינט‪] ,‬אמנ[ ווע‬ ‫ס'וועט זיי יוס‪ $‬ה' עליכ ככ אל‪ $‬פעמי‪ ,‬שטייט‪ ,‬דער‬ ‫פסוק זאגט דא! אי די שפעטערע דורות נא! דע דור נא!‬ ‫יהושע' או די זקני וואס זענע געווע מיט יהושע'‪,‬‬ ‫מ'האט שוי אנגעמאכט עבודה זרה'ס‪ ,‬ס'איז שוי‬ ‫פארקרומט געוואר אסא! דער דעת‪ ,‬דעמאל‪ #‬מוז מע‬

‫ה‬

‫שוי נאר קוק "אלקי אבותיכ"‪ ,‬אז ס'איז יוס‪ $‬עליכ ככ‬ ‫אל‪ $‬פעמי‪ ,‬או ס'וועט זיי "כרוב"‪ ,‬אז מ'וועט זיי‬ ‫מוסי‪ $‬זיי כי תוליד בני ובני בני‪ ,‬שפעטערע דורות מוז‬ ‫מע שוי זיי אלקי "אבותיכ" יוס‪ $‬עליכ‪ ,‬דעמאל‪ #‬מוז‬ ‫מע שוי וויס אלקי אבותיכ‪ ,‬או נישט קיי אייגענע‬ ‫דעת‪ ,‬מ'מוז וויס וויאזוי האב זיי געדינט דע באשעפער‪,‬‬ ‫וואס איז זייער מיינונג געוועז‪ ,‬דאר‪ $‬מע מתבונ זיי‪ ,‬קא‬ ‫מע נאר זאג אלקי אבותיכ‪ ,‬מ'קא נישט עפעס‬ ‫אנדערשט זאג‪.‬‬ ‫***‬ ‫כח תפלתינו כהיו הוא רק ע"י תפלת משה רבינו‬ ‫לאמר לדורות‪ ,‬לכאורה דער בוכ"ע האט עה‬ ‫געלאזט מתפלל זיי אזויפיל תפלות‪ ,‬לכאורה ס'איז דא!‬ ‫לריק ס'האט נישט גענוצט‪ ,‬אפשר טוהט ער דערמיט‬ ‫תיקוני מיט די תפלה‪ ,‬הקב"ה מתאוה לתפלת של‬ ‫צדיקי‪ ,‬ס'איז א עבודה‪ ,‬אבער בחנ זי! מצער זיי?‪.‬‬ ‫נאר שטייט אי שערי אורה ס'איז א כלל גדול א‬ ‫אמת'דיגע תפלה קומט נישט צוריק ריק‪ ,‬אפילו מ'זעהט‬ ‫גארנישט‪ ,‬אזויפיל יאהר מ'איז מתפלל אוי‪ $‬די גאולה או‬ ‫ס'קומט נישט גארנישט‪ ,‬זאגט דער שערי אורה דיא תפלות‬ ‫זענע דא במרומי‪ ,‬נאר ס'איז נאכנישט די צייט דערצו‪,‬‬ ‫ווע ס'וועט קומע די צייט‪ ,‬אז מ'וועט תשובה טוה‪ ,‬וועט‬ ‫מע האב תועלת פו די אלע תפלות‪ ,‬די אלע תפלות וועל‬ ‫צוני‪ #‬קומע ווע די צייט וועט זיי‪.‬‬ ‫דאס זאגט ער ואתחנ וכו'‪ ,‬וויאזוי וועלמיר אונז‬ ‫געהאלפ ווער‪ ,‬אז מ'וועט אויפוועק דיא תפלות פו משה‬ ‫רבינו'‪ ,‬דיא זעלבע תפלות אעברה נא ואראה‪ ,‬או דער‬ ‫אמת ווע ס'וועט זיי די גאולה שלימה וועט דא! משה‬ ‫רבינו קומע או ער וועט גיי‪ ,‬וועט מקויי ווער דער‬ ‫אעברה נא‪ ,‬וואר נחנו מה וואס קא מיר אונז דע‪ ,‬ווי קא‬ ‫מיר אונז‪ ,‬מ'דאר‪ $‬מתפלל זיי או בעט השי"ת רחמי‬ ‫ותחנוני‪ ,‬מ'זעמיר דא! זייער ווייט זייער ווייט פו דע‬ ‫מ'זאל קאנע זאג א אמת'דיג דיבור פאר בוכ"ע אי‬ ‫דע גרויס שפלות אי גרויס חשכות‪ ,‬אי וואס פאר א כח‬ ‫דע איז מע מתפלל‪ ,‬מ'איז מתפלל מ'כאפט זי! אה אי די‬ ‫תפלות פו משה רבינו'‪ ,‬מ'איז זי! מחבר‪ ,‬דאס זאל‬ ‫דערוועקט ווער טאקע דיא תפלות פו משה רבינו'‪ ,‬דאס‬ ‫קומט צוני‪ #‬פאר אלע דורות‪.‬‬ ‫דאס איז דער פשט ואתחנ אל ה' "בעת ההוא"‬ ‫כאטשיג ס'איז נאכנישט געווע די צייט אז די תפלות פו‬ ‫משה רבינו זאל אנגענומע ווער‪ ,‬דעמאל‪ #‬איז נאכנישט‬ ‫געווע די צייט‪ ,‬נאר "לאמר לדורות" שיהיו מתפלל בעת‬ ‫צרת‪ ,‬ווע ס'איז בעת צרת‪ ,‬דעמאל‪ #‬כסדר‪ ,‬וואס יודע‪,‬‬ ‫וואס מ'קע זאג עפעס א תפלה‪ ,‬מ'קע זאג א דיבור פאר‬ ‫בוכ"ע‪ ,‬איז דער כח או דער יסוד דערפו די תפלה פו‬ ‫משה רבינו'‪ ,‬דאס העלפט אונז ארויס‪ ,‬ס'זאל שוי קומע‬ ‫די צייט ס'זאל נתמלא ווער בקשתו‪ ,‬דאס איז דער לאמר‬ ‫לדורות‪ ,‬איבערדע איז דאס אלעס אמת‪.‬‬ ‫***‬ ‫ש "ישראל" נקרא ע"י הס"‬ ‫העדותי בכ היו את השמי ואת האר‪ ,#‬וואס איז‬ ‫דער "היו"‪ .‬ס'שטייט אי מדרש ילקוט פרשת האזינו‬ ‫)פל"ב(‪ ,‬האזינו השמי ואדברה זאגט דער מדרש עתידה‬ ‫כנסת ישראל אז זיי וועל זאג לעתיד ווע דער‬ ‫אייבירשטער וועט העלפ נא! די נחמות‪ ,‬ווע דער בוכ"ע‬ ‫וועט זיי מקרב זיי נאכ גאנצ צירו‪ $‬מ'וועט דורכגיי‪,‬‬ ‫וועל יודע זאג מ'שעה מיר זי! עדי קיימי‪ ,‬די עדות‬ ‫שטייע‪ ,‬מ'האט געגעב עדות שמי ואר‪ ,#‬איי איי איי‪ ,‬זיי‬

‫פרשת ואתחנ‬

‫זענע דא די עדות וואו מ'האט געזינדיגט‪ ,‬וועט דער בוכ"ע‬ ‫זאג הנני מעביר‪ ,‬ס'שטייט דא! אז ס'וועט בטל ווער‬ ‫דער שמי ואר‪ ,#‬מ'האט באשאפ אר‪ #‬ושמי חדשי‬ ‫שטייט דא! ס'וועט ארויסקומע שמי ואר‪ #‬החדשי אזוי‬ ‫שטייט דא! )ישעי' ס"ה(‪ ,‬הנני מבטל‪.‬‬ ‫כ'האב שוי לאנג געזאגט )ס"ג האזינו תשכ"ב וס"ג‬ ‫עקב תשכ"ו(‪ ,‬מ'זעהט ס'איז א עני פלא וואס ער זאגט‬ ‫דארט אי מדרש אז יודע וועל זאג הרי שמי קיי‪ ,‬כ'האב‬ ‫דע נאמע‪ ,‬אי! שעה מי! מיט נאמע‪ ,‬וועט דער בוכ"ע‬ ‫זאג אי! וועל דיר צונעמע‪ ,‬או אי! וועל דיר געב עפעס‬ ‫א אנדער נאמע‪ .‬וואס עפעס מיט א נאמע‪ ,‬וואס א נאמע‬ ‫האב יודע‪ ,‬פארוואס שעמט מע זי!‪ ,‬וואס האט מע זי!‬ ‫צו שעמע מיט דע נאמע פונע יוד‪ ,‬ווער האט געגעב‬ ‫דע נאמע פו יודע ישראל‪ ,‬שמע ישראל‪ ,‬ישראל סבא‪.‬‬ ‫נאר וואס דע‪ ,‬אי מדרש זעהט דא! אויס עפעס‬ ‫אוי‪ $‬א ארט )פרד"א פל"ז ועוד( אז דאס איז געווע‬ ‫אמאהל דער נאמע פונע ס"מ‪ ,‬נאר ער האט עס‬ ‫איבערגעגעב פאר יעקב אבינו'‪ ,‬איז עס געקומע אי די‬ ‫קדושה‪ .‬נאר דער רוה"ק האט געוויז אמאהל וועט זיי א‬ ‫נאמע פו מינות או אפיקורסות ה' ישמרינו‪ ,‬או ווע דער‬ ‫אייבירשטער וועט העלפ ווע מ'וועט פטור ווער אלע‬ ‫צרות‪ ,‬מ'וועט פטור ווער די אלע חטאי‪ ,‬ס'וועט זיי כי‬ ‫תעביר ממשלת זדו מ האר‪ ,#‬דער בוכ"ע וועט העלפ‬ ‫יודע וועל זיי ברו המעלה‪ ,‬או מ'וועט דא! האב דע‬ ‫נאמע‪ ,‬מ'וועט דא! אבער הייס "ישראל"‪ ,‬וועל זיי זאג‬ ‫אי! שעה מי! זייער מיט נאמע‪ ,‬אז אונז טראג מיר דע‬ ‫נאמע וואס ס'איז געווע א מלכות המינות‪ ,‬מ'שעה מיר‬ ‫זי!‪ ,‬או דער בוכ"ע זאגט כ'וועל דיר געב א נייע נאמע‪.‬‬ ‫לא נתגלה ש החדש כדי שלא יחללוהו‬ ‫א פלא‪ ,‬ס'שטייט נישט אי מדרש וואס פאר א‬ ‫נאמע‪ ,‬אוי‪ $‬ירושלי שטייט ס'וועט הייס כסא ה'‪ ,‬דא‬ ‫שטייט נישט‪ .‬ווייל מ'האט מורא געהאט ווע ס'העט גיווע‬ ‫געשטאנע דער נייער נאמע העט זיי גיווע פארשמוצט‬ ‫דע נייע נאמע אוי! ווע מ'איז מגלה דע נאמע‪ ,‬על כ‬ ‫העלימו הכתוב לטובת ישראל‪.‬‬ ‫עכ"פ דעמאל‪ #‬וועט מע מעביר זיי די עדות‪ ,‬דער‬ ‫בוכ"ע האט שוי מנח געווע פאראויס‪" ,‬היו" ווערט‬ ‫אנגערופ‪ ,‬אשר יאמר היו מיינט מע יעד טאג ‪ ..‬ווילאנג‬ ‫ס'איז היו‪ ,‬נאכדע שטייט דא! )בהגש"פ( קרב יו אשר‬ ‫הוא לא יו ולא לילה‪ ,‬ס'איז נישטא קיי היו או ס'איז‬ ‫נישטא קיי לילה‪ ,‬ס'וועט זיי אנדערע טעג‪ ,‬ס'וועט זי!‬ ‫אויפהער דער גאנצער סדר העול‪ ,‬וחפרה הלבנה ובושה‬ ‫החמה )ישעי' כ"ד כ"ג(‪ ,‬האט דער בוכ"ע געזאגט פאראויס‬ ‫אפילו מ'האט מעיד געווע שמי ואר‪ ,#‬יודע וועל זי!‬ ‫דא! שרעק וואס וועט זיי‪ ,‬יודע וועל אמאהל תשובה‬ ‫טוה או יודע וועל געהאלפ ווער‪ ,‬אז זיי וועל דא!‬ ‫האב די עדות וואס האב געהערט‪ ,‬האט דער בוכ"ע‬ ‫געזאגט העידותי בכ "היו"‪ ,‬נאר ווילאנג ס'עקזעסטירט‬ ‫דער "היו"‪ ,‬דעמאל‪ #‬וועל זיי זיי עדות‪ ,‬או דערנא!‬ ‫וועל זיי זיי אויס עדות‪ ,‬ווע ס'וועט זיי דער עול‬ ‫התיקו או ס'וועט שוי נישט זיי דער היו‪ ,‬דעמאל‪#‬‬ ‫וועל זיי זיי אויס עדות די שמי ואר‪ ,#‬דעמאל‪ #‬וועט זי!‬ ‫אויפהער‪.‬‬ ‫לזה אי מברכי שעשני "ישראל"‬ ‫ווע משה רבינו האט דאס געהערט אשר הוצאתי!‬ ‫מאר‪ #‬מצרי מבית העובדי‪ ,‬מ'וועט פטור ווער אלעס‪,‬‬ ‫או דיא אלע וואס זיי האב געמאכט עבודה זרה'ס‪ " ,‬דאס‬ ‫האב אי! געזאגט שוי לאנג אמאהל‪ ,‬זיי פרעג דא! די‬ ‫קשיא פארוואס מ'זאגט נישט שעשני ישראל‪ ,‬אזוי ווי דער‬

‫חומת הדת‬

‫טורי זהב פרעגט פארוואס זאגט מע לשו שלילה שלא‬ ‫עשני גוי‪ .‬נאר מ'האט דא! אבער געזעה אז ס'וועט זיי א‬ ‫נאמע וואס מ'וועט עס מוז מעביר זיי מ העול אויכעט‪,‬‬ ‫נו וויאזוי קא מע זאג שעשני ישראל‪ ,‬א ברכה מוז דא!‬ ‫זיי‪ ,‬מ'האט דא! געזעה אז דאס וועט אמאהל נישט גוט‬ ‫זיי‪ ,‬איבערדע מוז מע זאג נאר ברו! שלא עשני גוי‪,‬‬ ‫דעס וועט אייביג גוט זיי שלא עשני גוי‪ ,‬קיי גוי אמאהל‬ ‫נישט‪ ,‬ס'איז נישט קיי נפק"מ )מה יהי' שמ(‪ ,‬דאס איז‬ ‫אמאהל זיכער‪.‬‬ ‫איבערדע ווע משה רבינו האט געהערט אנכי ה'‬ ‫אלקי! אשר הוצאתי! מבית עבדי מבית העובדי‪ ,‬אז‬ ‫מ'וועט אמאהל ארויסקריכ‪ ,‬או מ'וועט אמאהל פטור‬ ‫ווער דיא אלע זאכ‪ ,‬האט ער געזאגט ברו! "שלא עשני‬ ‫גוי" נישט "שעשני ישראל"‪ ,‬איז עס טאקע הא בהא תליא‪,‬‬ ‫גיהער דאס טאקע צו דע‪.‬‬ ‫היוצא לנו מזה אז דער בוכ"ע זאל העלפ נחמו‬ ‫נחמו עמי ס'זאל שוי זיי די נחמה‪ ,‬כאשר שמענו כ עוד‬ ‫נחזה‪ ,‬אזוי ווי מ'זעה מיר אזויפיל התחזקות דא‪ ,‬ווי מ'זעה‬ ‫מיר אי מדרשי חכמינו ז"ל אז דער בוכ"ע וועט אמאהל‬ ‫העלפ יודע‪ ,‬מ'זאלמיר האב די זכי' צו זיי פו דיא‬ ‫מ'זאלמיר דאס דערלעב‪ ,‬מ'זאלמיר זוכה זיי מ'זאל נישט‬ ‫נדחה ווער דור! די חטאי‪ ,‬מ'זאלמיר זוכה זיי צו זיי פו‬ ‫דיא וואס זיי וועל זיי צוויש די געהאלפענע‪ ,‬צוויש די‬ ‫געטרייסטע מיט די אמת'דיגע נחמה וואס ס'וועט זיי‬ ‫במהרה‪ ,‬דער בוכ"ע זאל דערפרייע יודישע הערצער או‬ ‫זאל דערלייכט יודישע אויג‪ ,‬יודע וואס זיי קוק ארויס‬ ‫נא!‪ ,‬ס'איז דא יודע מיט צובראכענע הערצער וואס זיי‬ ‫העט נא! געוואלט גיי בדר! האמת‪ ,‬דער בוכ"ע זאל זי!‬ ‫שוי מרח זיי על עמו ועל ארצו‪ ,‬מ'זאלמיר געהאלפ‬ ‫ווער במהרה‪ ,‬מ'זאלמיר זוכה זיי צו זעה בישועת כל‬ ‫ישראל ושמחת או די ישועה שלימה בהתרוממות קר‬ ‫התורה וישראל ובהתגלות כבוד שמי עלינו במהרה‬ ‫בימינו אמ‪.‬‬ ‫)מס"ג ואתחנ תשכ"ז(‬ ‫***‬ ‫נחמה בכפלי על דורינו אלה‬ ‫דער בוכ"ע זאל העלפ ס'זאל טאקע זיי "יאמר‬ ‫אלקיכ" או "נחמו נחמו"‪ ,‬או דעמאל‪ #‬וועט זיי נחמות‬ ‫עליוני נחמות תחתוני ווי ער רעכנט אויס‪ " ,‬דעס וואס‬ ‫מ'גיט דארט נחמות נעבע! פאר שפלי ובזויי‪ ,‬אבער א‬ ‫ערליכער יוד איז בצער וביגו‪ ,‬נשפ! לבו כמי אז מ'קוקט‬ ‫אה דעס שפלות דע מעמד פו יודישקייט וויאזוי‬ ‫מ'פאלט אראפ‪ " ,‬או דיא וואס זענע בעול העליו די‬ ‫אלע גלגולי די אלע וואס זיי קומע אראפ נאכאמאל‪.‬‬ ‫כ'האב דא אינזי געהאט טאקע‪ ,‬כל דור שלא נבנה‬ ‫ביהמ"ק בימיו כאילו נחרב בימיו‪ ,‬ברענגט דער זיידע‬ ‫זכרונו לברכה דער ייטב לב )ייט"פ מאמר יפה לעיני אות‬ ‫א'(‪ ,‬אז ר' אלעזר ניס‪ ,‬דער פאטער‪ ,‬האט געטייטשט‪ ,‬דעס‬ ‫חורב בית המקדש האט דא! מכפר געווע עונות ]שנאמר[‬ ‫ת עונ! בת ציו‪ ,‬זאגט ער דעס )דור( וואס ס'איז נישט‬ ‫געבויעט געוואר דעס ביהמ"ק איז דא! אוי! א גרויסער‬ ‫צער‪ ,‬דער צער איז אזוי מכפר כאילו נחרב בימיו‪ ,‬פונקט‬ ‫אזוי ווי דעמאל‪ ,#‬ברענגט ער‪ ,‬ער האט עס געזאגט פאר‬ ‫ישמח משה‪ ,‬פאר פאטער‪ ,‬האט ער געזאגט נחמתני בני‪.‬‬ ‫נאר לדרכינו קע זיי דער פשט אזוי אויכעט‪ ,‬וואר‬ ‫דער מדרש זאגט דא! )שיאמרו ישראל( טאמער דיא נחמה‬ ‫איז נאר פאר דע דור וואס זיי האב געזעה דעס חורב‪,‬‬ ‫האט ער געזאגט ניי‪ ,‬אי! בי געקומע מנח זיי אלע‬

‫ו‬

‫דורות‪ ,‬שנאמר "יאמר" ולא נאמר אמר אלקיכ אלא יאמר‬ ‫אלקיכ‪ ,‬דער בוכ"ע וועט דאס זאג פאר אלע דורות‪ .‬דעס‬ ‫איז דער פשט‪ ,‬אז דער כל דור שלא נבנה בימיו‪ ,‬מ'זאל‬ ‫נישט מיינע‪ ,‬לכאורה זעהט דא! אויס דעס לשו פו די‬ ‫נחמות אז ס'איז פאר דיא וואס זיי האב געזעה דעס‬ ‫חורב‪ ,‬זאגט ער ניי‪ ,‬כל דור שלא נבנה בימיו איז כאילו‬ ‫נחרב‪ ,‬דיא וועל מקבל זיי די נחמה פונקט אזוי ווי דיא‬ ‫וואס ס'איז נחרב בימיה געווע‪ ,‬איז דאס טאקע איינס‪,‬‬ ‫איבערדע זאגט מע יאמר אלקיכ‪ .‬איבערדע איז דאס‬ ‫נחמו נחמו עמי‪ ,‬זענע זיי ביידע‪.‬‬ ‫כשיעשו תשובה יחשבו העונשי כאילו נלקה בכפלי‬ ‫כי לקחה מיד ה' כפלי בכל חטאתיה‪ ,‬מ'פלאגט זי!‬ ‫ווי קע דאס זיי‪ ,‬ווי קא זיי עפעס כפלי‪ ,‬ווי רש"י‬ ‫פרעגט איז דאס דע די מדה‪ ... ,‬ווי קע דאס זיי‪ ,‬ס'שטייט‬ ‫דא! קל אמונה ואי עול‪ ,‬ווי קא דאס זיי מ'זאל עפעס‬ ‫נעמע חלילה מער ווי ס'קומט‪ ,‬טאפלט‪.‬‬ ‫נאר דער אמת איז אזוי‪ ,‬יודע וועל דא! תשובה טוה‬ ‫דעמאל‪ ,#‬הובטחו על התשובה‪ ,‬אזוי זאגט דא! דער‬ ‫רמב" )הל' תשובה פ"ז(‪ ,‬ושבת עד ה' אלקי!‪ ,‬ס'איז א‬ ‫הבטחה‪ ,‬מילא יודע וועל תשובה טוה‪ ,‬נאר אוי‪ $‬די‬ ‫הארבע עונות כריתות ומיתות בי"ד אפילו אז מ'טוהט‬ ‫תשובה איז תשובה תולה ויסורי מכפרי‪ ,‬יסורי מוז מע‬ ‫אל‪ #‬האב‪ ,‬נאר די גמרא זאגט )ערכי ט"ז ע"ב( היכי דמי‬ ‫יסורי כגו הושיט ידו לכיסו‪ ,‬ס'קע זיי מיט רחמי‬ ‫וחמלה‪ ,‬שוואכערע יסורי וואס מ'קא פארטראג לייכט‪,‬‬ ‫עכ"פ יסורי מוז מע האב‪ .‬אבער אז מ'טוהט נישט קיי‬ ‫תשובה ח"ו איז דא! ארגער‪ ,‬אזוי ווי ס'איז נעבע! בעוה"ר‬ ‫וואס זיי האב סובל געווע די אלע דורות אוי‪ $‬די עונות‬ ‫ווייל מ'האט נישט געטוה קיי תשובה‪ .‬לעתיד דער‬ ‫גאנצער כלל ישראל וועט תשובה טוה‪ ,‬די אלע וואס זיי‬ ‫וועל אויפשטיי בימי ביאת המשיח‪ ,‬ווע משיח וועט‬ ‫קומע‪ ,‬מ'וועט טוה תשובה שלימה‪ ,‬איז דא! למפרע די‬ ‫אלע יסורי‪ ,‬תשובה איז דא! עוקר החטא מעיקרא או‬ ‫מאכט עס צוריק פאר זכיות מעיקרא‪ ,‬ממילא וועט‬ ‫אויסקומע זענע די יסורי וואס זענע געווע אוי‪ $‬א‬ ‫בחינה צו שטארק געווע‪ ,‬איז עס כפל כפלי‪ ,‬נישט‬ ‫דעמאל‪ ,#‬וואר בשעת איז עס געווע כדי אז מ'טוהט‬ ‫נישט קיי תשובה‪ ,‬אבער נא! דער תשובה אוי‪ $‬למפרע‬ ‫וועט עס דער בוכ"ע‪ ,‬דערנאכדע וועט דער בוכ"ע‬ ‫באצאל כפלי‪" .‬נחמו עמי" וועט זיי כי לקחה מיד ה'‬ ‫"כפלי" בכל חטאתיה‪ ,‬וועט זי! אויסלאז דערנאכדע‬ ‫נא! די תשובה וועט מע באצאל דערנאכדע כפל כפלי‪.‬‬ ‫דער בוכ"ע זאל העלפ נחמו נחמו עמי "יאמר"‬ ‫אלקיכ‪ ,‬דער בוכ"ע זאל זאג‪ ,‬או בקרב זאלמיר זוכה זיי‬ ‫צו זעה בנחמת ציו וירושלי בקדושה ובטהרה‪ ,‬מ'זאל‬ ‫במהרה זוכה זיי מ'זאלמיר דערלעב צו זעה די ישועה‪,‬‬ ‫וישמיענו ברחמיו טאקע "לעיני" כל חי לאמר‪ ,‬לעיני כל‬ ‫חי‪ ,‬מ'זאלמיר זוכה זיי צו זעה מיט די אויג‪ ,‬יראו עינינו‬ ‫וישמח לבנו‪ ,‬מ'זאל במהרה זוכה זיי מ'זאל נתנח ווער‪,‬‬ ‫מ'זאלמיר די זכיה האב צו דינע דע באשעפער באמת‬ ‫ובלב של בקדושה ובטהרה‪ ,‬ונס יגו ואנחה‪ ,‬ס'זאל‬ ‫דערלייכט ווער יודישע אויג מ'זאלמיר זעה דע אמת‬ ‫בכל פעולה ופעולה זאלמיר טוה דע רצו הבורא ב"ה‪,‬‬ ‫מ'זאלמיר זעה די שמחה ישמחו השמי ותגל האר‪ #‬די‬ ‫שמחה אמיתיית‪ ,‬בהתרוממות קר התורה וישראל‬ ‫ובהתגלות כבוד שמי עלינו במהרה בימינו אמ‪.‬‬ ‫)מס"ג ואתחנ תשכ"ו(‬

‫פרשת ואתחנ‬

ìëî øúåäå éã äîåãî úåðåù úåúéëå úåðçîä íéòùøì íéøáçúîä íìåòá éëå ,òéáøìå ùéìùì äöçîì ìàåéå ùåã÷ä øôñ øùà ,åììä íéðåöé÷ íéàð÷ íò òø ç÷î åì ç÷éì äæ úåèùì äàø äî íò øáçúé éë òöá äî éëå ,íúáéúðì øåà äøåîúä ìòå äìåàâä ìòäå ,íìâøì øð äùî .åðéùôð úåãôå åðéúìåàâ úáëòîä úéðåéöä äôéì÷ ãâð ÷ìîòá 'ãì äîçìî éîçåì

íñøôúð ïåøçàä òåáùá ,íééðåéöä ïòðéæàâàîä úçàá åøå÷éáî úåøãåäî úåðåîú ìâø ,÷øá éðá øéòä ùàø ìù áø êìî úéø÷ éëëåúá ãåáëä úøúåéá åäåìáé÷ù ,úéðåéöä äìùîîå äáëøîá éùéîç áø áøòä ,ò"éæ ÷"äéáø ïøî åðéòåø åðéáà äçôéèå äððåë äãñéù äøéèòîä ìàåé úéø÷ íéàãåâà úçôùîî äøå÷îù åìù úéðáøä íâ äòéôåä íù áéáç øå÷éáì åìáé÷ àúîã ìöà íâøúîë äùîéù äàîèä äôùá úåàé÷áá äðåùì ñøà áèéîáù ,÷øá éðáá íéðåéö íéé÷úä ïë åîë ,åììä íéðåéöä íò ãçà íëù ãåáòì ãçàúäìå úåááìä áø÷ì ,øå÷éáä ,íëì àéä èòîä ,é"ø÷ ìù øàéòîä úéáá åãåáëì íéðô úìá÷ ãîòîå äìåãâ äáéñî éäúå ,íéùâôð åìàë íéøéãàå íéìåãâ ïøàéòî éðùùë íéîù áì ãò äçîùä äìãâ àìä íéùðà úååö íò êìä íùî ,íúòùá äâìôää øåãë íéãçà íéøáãå úçà äôù íäì ÷éìáàôä ä"ä øéòä éøòùá åðéúùáìå åðéúåôøçì úãîåòä úåðéîä úéáá áåùç øå÷éáì ìåî áöééúä äæ øå÷éá ìù äôåñìå ,ïéò úåáéäøî ùîî úìåãâä úåðåîúäå ,àúîã ìå÷ñ äøàåôî äðåîú åùòå ùæãòìéååä úìäðä ø"åé íò "àúîã øàåôîä ÷àøè ùæãéáøàâä" .åììä úåðåîúá íñøôúäù éôë øå÷éáä ïëåú ë"ò ,äìòð ãåàî áåè ä"á äúìòù

‫מצא מי את מינו וניער‬

‫רעיונות על ביקור רשע בני ברק הציוני בהפאבליק סקול של קרית יואל‬

,åìàë úåéòèå úåðåáùç ÷øá éðá ìù øàéòî åúåà åì áùç ïëà éë øîàì äîãð íà äìùîîäå çåëä íäìù – ïåùìå òåøæ éìòá é"ø÷á ùãå÷ íò éùàø ìò íéòñåôäì éøä íøâåé - íéåâä íäéðëùá úåøâúäì íîöòì úåðåéö éùòî úåùòì íäìù ùæãòìéååä íò ,íéé÷ð íúééäå íåùî ïëì ,ïäá àöåéëå åìàë íéøáãá íúåà íéãùåç éë ìåãâ ÷æðå øòö øãñì åçøëåä ,íäéøåøéâå íéðåéö éðéòá áåè ìëùå ïç àåöîì éúùã÷ðå úåöî íåùîå ñç éë ,øàéòî åúåàì úåàøäìå çéëåäì ,÷øá éðá ò"ùø ìù øå÷éáäì úãçåéî úéðáú åúåàá íúåà øéîé àìå íôéìçé àìå ,"øàîèàñ ÷òìô" ãåò íäì ùéù øéëæäìî äùåã÷ä äøåúä øùà ,øåãä úåöøéô ìë ãâð íéîçåìë íìåòá íñøåôîä ïùéä øàîèàñ ïåîî òöá ïòîì ,íùôð úååàë úåùòì ,àöú íúàî äùãç äøåú éë ,íìâøì øð äðåîàäå äøåäèä äðåîàä úà óéìçäì ,íéðúéàä 'éúåãåñéå äùåã÷ä äøåúä éø÷éò úà øå÷òì ,áøç äø÷ãìå øåäèä êåðéçä éùã÷á áøç õåòðì ,ì"çø úåðéîå äøéôë éø÷éò úìá÷á íäì ùéù äèîì äìòîî ìåèéá ìù èáîá íäéìò èéáäì á"á ìù øàéòî åúåàì äìéìç ÷éãö åúåà ìù åúøåúì àåäù ìë ãåáòéù äæéà íäì ùéù ,íéâééñå íéøãâ äæéà ãåò .(ïáæéùì àðîçø) íäì àéä äôøçì éë ,'éø÷ä ãñééî ùåã÷å

ïåùàø ì÷ùî éôì éë ,åæ äøæ äãåáò úëñîá ÷øô åúåà ãåîììå úö÷ ïðåáúäì åðéìò íéìåãâ íéðéðáå úåãñåî äîëå äîë íäì ùé àìä ,øå÷éáä øãñ ìò ìåãâ ïåéò êéøö äîì ,äèéçùä úéáä ,èðòìô øòåñä ,øòèðòö ñòðæéá ,øòèðòö âðéôàùä ,íéøéãàå íúçìöä ó÷åú àéä åæ éëå ,ìå÷ñ ÷éìáàôä ìöà ø÷áì åæ äðåùî øå÷éá à÷ééã åøçá íò ãåîìì ìå÷ñ ÷éìáàô íäì ùéù íéàãåâàäå íéðåéöä ìëì úåàøäì íúåàéâ àéùå .úåáåøòúá íéìåçäå íéàéøáä íéãìéä

úçàì úçà åì úåàøäì øå÷éáä êùîá åçéìöäå åòãé áèéä òøäì äîä íéîëçä ø"åîãàä éë ìòôúð ò"ùøä ,úåðåîú úåùòìå øáçúäì ïéìåëé äæë øàîèàñì ïëàù äøùé äðáä ë"ë åì ùé ,÷éãö åúåà ìù åëøã êéùîîì åîöò øîééúîä ìåãâä áø áøòä åúçéù ïëåú ìëîå ,íäéøåøéâå íéðåéöä ìëì íéãçà íéøáãå úçà äôùá øáçúäì ò"éæ ùåã÷ä ïøî ìéçðäù íéùåã÷ä úåãåñéä éøçà ùøùìå øå÷òì åñøà äìåòå õáöáî øòøàîèàñ" úåéäì íåéäë úøîééúîä ìàåé úéø÷ ìù úéðáøä ,åì ïèùì íéãîåò éë áéáà ìúáù éàîöò êåðéçá àúå÷ðéã àñøéâå ,äàîèä äôùá úèìåù ïëà "ïéöòáòø åúåà ,ãéøîäìå ãåøîì ïéåëì äðåáø úà úòãåé íéùð úîëçáå ,äðåùì ìò áèéä ìéâø äæá ùé ìåãâ êøåö éë ìàåé úéø÷ì ÷øá éðá ïéá ÷æç øùâ úåðáì õåçðì äàåø "÷"äâä" íéîéä íéðåùàøä íéîéë àì éë íäì òéãåäìå ,íéèàðàôä ìàåé úéø÷ éáùåú úà êðçì ïéá íéìéãáîä íéëñîä ìë åöøôð øáëå ,øàîèàñ áø÷á úåáùåð úåùãç úåçåø ,äìàä .ú"ìéä ,íéñøå÷éôàå íéðéîì íéøáçúîì 'ã éàøé

øùàë éë òåá÷ ãåñé äæ éøä ,áøåòä ìöà øéæøæä êìä íðçì àì éë ì"æç åøîà íà àì æà ,'éäéù äî øå÷éá äæéàì áøåòä ìà øéæøæä áø÷å ,ãçé úåàîè úåôåò éðù íéùâôð òãú ÷ø ,íéøáãä éðô ïë àì ,íìåë úà äø÷ä øùà àéä äø÷î éë áåùçì éúô äâåù 'éäú íéîåøò úåáùçî àöîú íäá ïééòú íàå ,áøåòä ìöà øéæøæä êìä íðçì àì éë äðîàð .åðì ùåã÷ä ìë úà øå÷òì úéðåãæ äøèîá äîøîá íéàáä äðéãî ìù äîöòî íöò åðä ÷øá éðá ìù 'éøéòä ùàø ,åðéðôì øùà úà áåùçð äáä òåáùì íéðéîä úñðë éøáç åîë 'éøéòä éøáç íéçøëåî äðåøçàì òåãéä éôëù ,úéðåéöä àìå ,ì"çø äùåã÷ä äøåúä é÷åç ìòî íåðäéâ ìù äðéãîä é÷åç íéøäì íéðåîà úòåáù åðä äæä íåéäë 'éøéò ùàøù åììî øåøá ìáà ,ïë åðéàù çéðð íà óà éë ,éðú÷ åæ óà åæ íò éùàø ìò íéòñåôä øùàë ïëáå ,óòúñîäå äìù úåòîùîä ìë íò ÷äáåî éúã éðåéö ,åæ äìæä úåëìîì ãåáë ÷åìçì íéöåø ,ìàåé úéø÷ øéòä ìò úåìòá íäì åôèçù ùãå÷ àéä àåìä ,åæ 'éø÷á øæåî øæì åì äî ,çøåàä éðô äñëú äùåá àìä ìàåé úéø÷ éëëåúá çåø ìù åú÷åùú æåòå åùôð úàùî ,õøàä ìëì ùåùî éôåé úìéìë äúéäù äæéìòä øéòä ùøôåîå ìãáåî 'éäéù ùåã÷å øéãà øöáî øéàùä ïòîì ò"éæ ùåã÷ä åðéáø ïøî åðéôà ìò øáòù úåàìúå ìáñ ìù úåòø íéðù éøçà ,åðéùôðá àð áåùçð ,íäéøåøéâå íéòùøäî éøçà ïëàå ,øéòì õåçî øöáî øéò úåðáì åúìçåú äáæëð úåáø íéîòô øùàë ÷éãö åúåà òéáä íéìéî äæéàá ,'éåðá äìéú ìò äáâùð 'éø÷ úåàøì äëæùë íéù÷ä äãéì éìáçä ìë .äæ ùåùî úéø÷ ìò äàìéòä åúçîù úà

úåðåéîã ÷ø äæ ïéà !íéàá íä äîøîá éë ,÷øá éðá ò"ùø åúåà øîàé øåîà íàå äîåãîä ãåáëäå øå÷éáä êøåöì ÷øå ,åéðéòá ïç àåöîì ,àîìòá íéøáã éèåôèôå ,àåù ìà åëéìåäì áøåòä éëëåúá øéæøæä úà åàéáé ,äçëåðå àð åëì åøîà ,àåù øáéã íäéô éøòùá ø"äåòá úãîåòå äðáðù ìåãâ ïéðá åúåà åì úåàøäì ,àúîã ìå÷ñ ÷éìáàôä úòá÷ðù äæåæîä úøåîú) ìàøùé é÷ìàá äìçðå ÷ìç äì ïéà éë ì"çø äæéøëäù øéòä ùéù ÷øá éðá ò"ùø åéðéòá àð äàøé ,(ù"îåò úìá÷ æéøëäì é"ðá éúá éçúô éøòùá àðîçø úåæåæî 'éìò ïéàù íéðîàð úåöîå äøåú éøîåù ìù øéò éëëåúá äæ ìåãâ ïéðá úéáá óàù ì"çø úåãìéå íéãìé úåáåøòúá íù íéãîåìù äæë êåðéç úéá ,ïáæùéì úà ãîìì øùôà éàù äæë êåðéç úéá ,åéãçé úåðáå íéðá íéáøòî ïéà øåîâ íéìåçä ìéãáäì úåàâç êòîöàø÷ä úîâåãë "ùæãòèéøòä"ë ÷ø íéáåè íéîéä úåãåà íéãìéä ìö äæéà ãåò åì øàùð éà àð äàøð ïë éøçàå ,äøäèì äàîåè ïéá úåìãáä éôìà óìà ìù åúøåú øåà íà ,äùåã÷ä äøåúäì åäã ìë ãåáòéù äæéà ãåò åðì ùé íà åçåîá ÷ôñ óéñåéå íëç òîùé !àáøãà ,åðéáø÷á õåöéð ãåò äì ùé 'éø÷ä ãñééî ùåã÷å ÷éãö åúåà ìò éë àð äàøé ,åúòùø ìò úåòùø óéñåäì åðéúåâäðúäî á"á ò"ùø åúåà ãåîìé ,ç÷ì ìù úãë äøåøá äëìä åøøéáù ,äàøåäå äøåú éìåãâ ìë ìù äîåöòä íúåãâðúä óà ,'ä íù äá øéëæäì ìáì äùòîì íãå÷ éàðúá äæë êåðéç úéá ãñééì åéìò ìá÷ìù ,äøåú íéáééåçîù øåáòé ìòå âøäéã åäééøæéáà íåùî äá ùéå ,àøåðå øåîç øåñéàá øåñà ïéôåøéçå úåöøîð úåìì÷ äæéà óåøéöá úåîéìàä çëá åðçðàå ,'éìò åùôð øåñîì

‫פרשת ואתחנ‬

íéùåã÷ä åééçá ïåøçàä åøå÷éáá úàæ äúéä ,êøãä úà åðì äøåé úôìàî àãáåò úéá ìë áì ïåáàãì äîéîùä äøòñá åúåìò éðôì úåøåôñ úåòåáù ,íò áåøá òéôåäù ìù ùãçä ïéðáá õé÷ä êùîá åãîì ïàöä éçøô ,è"ìùú úðù àèéé÷ã éäìù ,ìàøùé ø÷áì àá åéúåçåë úùìåç úåøîì ùåã÷ä åðéáøå ,åðéáø úéáì êåîñ ãîòù ìçø úéáä åùã÷ úëøá íäì òéîùä øùàë '÷ä åéðô øåà åðø÷å ,íéùã÷ ïàö éøãò íéãìéä úà äàøîì ãåàî ùâåøî åðéáø äàøð ùãå÷ äåàð åúéáì åúøæçá ,íé÷ìà ïðç øùà íéãìéäì äáéùäå ,"ïäòæòâ èñàä ,ïäòæòâ èñàä" ä"ò 'öä úéðáøä úà ìàù '÷ä ïøî ,åéðéò äùåã÷ä åúçîù åðéáø òéáäå ,ïç íéàìî íéùã÷ ïàö ø"äòéìá éúéàø ïëà ä"ò úéðáøä ."!ÔÚÂÂÚ‚ ˯‡„ ˢÈ Êȇ ËÒÈÂȈ ÔÈȇ ÔÈȘ ‰"·" äáö÷ ïéà ãò íéøáç úåéäì íäì áùçé íåöò ïåéæáì ,íäéøåøéâå íéðåéöä åìàù ,åììî øåøá ãåáë íäì ùé ,åéìò ÷åáã øàùð ïééãò "øàîèàñ ÷òìô"ä øùà éî ìëì íéáéù÷î

‫ז‬

‫חומת הדת‬

‫‪øùàë ò÷éøòîà úðéãîá ñèéòèñä ìëá íéìåãâ íéèôùî äîë åëøòð øáëå ,åçúô ìò‬‬ ‫‪,åçöð ïëàå ,íäéúá éøòùá úåæåæîä úòôåä ìò íäéìòáå íäéðéëù íò å÷áàúð íéãåäé‬‬ ‫‪úåæåæî åòá÷ð íéãåäéì úåìòáå úåëééù äæéà íäì ùéù íéìåãâä íéìåç éúá ìë ìò‬‬ ‫‪úåøùò ìò úåøùò íò øéãà ïéðá úãîåò ìàåé úéø÷ éëëåúá ìáà ,íéòåèð úåøîñîá‬‬ ‫‪äøåúä ïåáìò ìò úåâåôä ïéàî äëáð äëá àìä !äì ïéà úçà äæåæî óàå íéøòùå úåúìã‬‬ ‫‪.ìéòåé àìá åãåáë øéîä éîò øùàë ,äùåã÷ä äðéëùä øòöå‬‬

‫‪ìá÷ì éãë ,ïáø úéá ìù ú÷åðéú åìà åçéùî ìòå 'ä ìò åðéãøîá åðãîò ïéôåãéâå‬‬ ‫‪.ïìöéì àðîçø ,åðéñéë êåúì íéòôåùä ïøòììàã ïòðàéìéîä‬‬ ‫‪øãäðä øå÷éáä íééñì 'éì ïéáøò ïåðéàã ùð øáã éäåìâø ìò øîàð áéàëî ÷åçöìå‬‬ ‫‪ïëåú ìë ìò æîøîä ,ìàåé úéø÷ àúîã "÷àøè ùæãéáøàâä" éðôì äøãäðä äðåîúä íò‬‬ ‫‪.íéøúåéî íéùåøéôå ,íéããöä éðùî øå÷éáä‬‬ ‫‪ìë äáøò ,åðéáöîá ïðåáúîä íðîà ,æ"åáòã àúåðöéì 'éçáá åáúëð åðéøáã éë íà‬‬ ‫‪ìò å÷çù íéøö åàø øùàë åðéô ÷åçù úåìòäì åðì áøòé êéàä ,ùåùî ìë úáùå äçîù‬‬ ‫‪úàæë äúéä êéàä ,äðîàð 'éø÷ äðåæì äúéä äëéà 'éòùé àéáðä ïðå÷ åðéìò ,åðéúáùî‬‬ ‫‪íéî éâìô ,äùåã÷ä åúøåúáå ä"áå÷á äúìá÷á úøôåëä ø÷ò úéá ãîåò øéòä éøòùáù‬‬ ‫‪íéòåøâä óàù ïîæá ,ùåðà úåøòù úøîñîä úåæåæî úøéúñ úàèç ìò åðéðéò ãøú‬‬ ‫‪úåæåæî éìá åúéáá øåãì äöøé àì åäö÷ ãòå íìåòä äö÷î óà ìàøùé áø÷áù íéòåøâáù‬‬

‫‪ùãå÷ä ìåìéç ìò 'ã éúøùî íéðäëä åëáé íééøéëì øåðú ïéá ÷ø úøçà äöò åðì ïéà‬‬ ‫‪åðéùàø ìò íìåò úìåàâá äøäî åðìàâéå ,åðéáø÷î åîò úôøç úà øéñäì ,ùã÷îäå‬‬ ‫‪ìãâúéå ,åðéîò éðáî áø áøòä ìù úåéìâä ìåòå íéåâä ìåòî äìåàâì ãåáòùî åðàéöåäì‬‬ ‫‪.ïîà ïãéã äøäîá ,íéîú êìåä åçéùî úàéáá ,íìåòá êøáúé åãåáë ùã÷úéå‬‬

‫* * * * *‬

‫בעיקבתא דמשיחא  בעקבי הצא‬ ‫‪ò"éæ òééîàìà÷î ììä éáø ÷"äâäî ùà úåáäì íéáöåç íéøáã‬‬ ‫אחז"ל )חגיגה( על הפסוק שר חמישי ונשוא פני שנושאי פני לדורו עבורו למעלה‪ .‬והנה כשיש דור כזה שיש עדיי ביניה גדולי הדור‬ ‫וצדיקי האמת‪ ,‬אזי ג א המו ע ירודי ודלי וריקי בתורה ובמעשי עדיי יש תקוה‪ ,‬שא הגיע ימי הרעה‪ ,‬שה יגינו בעד ובצל יחיו‬ ‫בגוי‪ ,‬אבל א נתדלדל כ"כ שמלבד שהמה דלי וריקי כשרו‪ ,‬שג הוא צלול מצדיקי ומאשרי! מתעי ושופטיו צריכי להשפט‪ ,‬אזי א‬ ‫באו ימי השילו והגיעו ימי הפקידה לתת לאיש כדרכיו וכפרי מעלליו‪ ,‬אזי הצרה כפולה ומכופלת‪ ,‬ואי לה בטחו וסמיכה‪ ,‬כי א להתחנ‬ ‫לפני ה' ולהזכיר לפניו שלש עשרה מדות שברית כרותה שאינ חוזרות ריק‪ ,‬כמחז"ל וחנותי את אשר אחו אע"פ שאינו הגו‪ ,‬ורחמתי את‬ ‫אשר ארח אע"פ שאינו הגו‪ ,‬וג שישאבו מי לפני ה' בשפיכות דמעות‪ ,‬כי שערי דמעות לא ננעלו‪ .‬והנה המנהיג מכונה בש לב‪ ,‬משו‬ ‫שהוא הוא המחייה את הדור כמו הלב את האברי‪ ,‬או בש ראש כנודע‪ ,‬וזה הוא אפשר כוונת התפילה‪ ,‬א הגיע עת ועונה כזאת שהדור הוא‬ ‫שפל ונבזה עד כי כל לבב דוי וכל ראש לחלי‪ ,‬ומינה שאתה בבחינת אפס עצור ועזוב‪ ,‬אזי עשה זאת איפה בני‪ ,‬עצה היעוצה שאצא בדימוס‬ ‫מלפני קוני‪ ,‬תמכתי יתידותי בשלש עשרה תיבות ובשערי דמעות כי לא נשלבות‪.‬‬ ‫ובאמת כמה גרוע ושפל הוא דור כזה שבא כ"כ לדיוטא התחתונה ולמדריגה הנמוכה שיראת וצדקת דלה ורזה‪ ,‬שאי לה דר! אחר ומג‬ ‫ומחסה להנצל מרעות רבות וצרות כי א לחוננ חנ ע"י שלש עשרה תיבות ולהוריד כנחל דמעה‪ ,‬אבל עוד יותר ויותר ראוי לקונ ולהצטער‬ ‫ולזעוק מר על צרות ושפלות דורינו עתה במקומות מקומות שונות שגדולה יותר מכל הצרות ורעות‪ ,‬משו שבאמת המבי והיודע רואה‬ ‫שכבר הגיעו למעמד ומצב כזה שנפלה ולא תוכל לנפול יותר‪ ,‬שכבר שחה לעפר נפש‪ ,‬וה עיניה טח מראות ואינ מביני כל‬

‫אלה‪ ,‬ודומה לה שיש לה עוצר ועוזב ורועי נאמני‪ ,‬והמה לדעת מצדיקי הדור ועומדי בפר‪ #‬וגודרי‬ ‫גדר‪ ,‬ומינה שהולכי אחר עצת וסרי למשמעת‪ ,‬ובאמת ה המה ממחטיאי וממדיחי רבי ומרוצחי‬ ‫וצודדי נפשות ישראל עבור להרי קרנ וכבוד ועושר‪ ,‬והמה עושי עי שלמעלה כאילו אינו רואה‪] ,‬אי‬

‫שוטי‪ ,‬ואי טפשי‪ ,‬א תתלבשו במלבוש נכרי ותתכסו באדרת שער למע כחש‪ ,‬וכמה מהמו ע יאמינו בכ שכוונתכ ללחו מלחמות ה'‬ ‫עבור כבוד תורתו ויראתו שתתרומ ותתנשא‪ ,‬אטו ג לעי רואה שאמר הנביא אני ה' חוקר לב ובוח כליות‪ ,‬ג לו תאמר כ‪ ,‬הלא הוא יודע‬ ‫מצפוני לבבכ שלא עבור רוממות האמת ולהגדיל היראה מגמת מלחמתכ[‪ ,‬ועי"כ נשארו דוויי ועניי הצא קרח מכא ומכא‪ ,‬ומעט‬ ‫מהשרידי ומיחידי סגולה היודעי ומביני ורואי מגדלי של שקר ומבצרי שוא של הלוחמי האלו‪ ,‬עיניה ולב אל ה' בצעקת יליל‬ ‫ובזעקת שבר ואומרי אל ה' בצרות לבב ובמר נפש א לא אתה ממרו חיש מהר תסבב סיבות לבטל עצת הנפתלה‪ ,‬הלא כמעט היינו‬ ‫בכל רע וזרעו של אברה אבינו כלה מאליו‪ ,‬ומה תעשה לשמ! הגדול שנשבעת לאבות הקדושי שלעול לא תמיר אות באומה אחרת‪ ,‬וג‬ ‫לא תשכח מפי זרעו‪.‬‬ ‫)מספר משכיל אל דל ח"ג כלל ט' פרט ב' ד‪ $‬פ"ג ע"ב(‬

‫חומת הדת‬

‫ח‬

‫פרשת ואתחנ‬

‫ציצי ופרחי‬

äáéñîá íéáùåé åéä àì íéìùåøé éøé÷éå ,'à äáñîá ìò åîò áùéì åìëé àìå ,ïäîò áñéî éî åòãé ë"àà áùéù ìåáñì ìåëé 'éäå ïìáñ 'éä 'éøëæ 'ø àìà ,'éøëæ 'ø úåðòè ìèáå ,åùò äôéå éãéî åøîà àì ë"ò ,ïçìåùä àöîðå ,åäåâøä àì ë"ò ,ìàøùé éîëçî éàðâ äæ åì äàøð 'éä åúòã ïãîåà éôìå ,õéøò òùø àðåù åãöá .ù"àå åðé÷ìà úéá áéøçä åúåðìáñå åúåðúååðò

ïäëä) ÷"äøä äðä ,øîàì àåää úòá 'ä ìà ïðçúàå ãéñçä áøä ð"éãé úùà úîñøåôîä ú÷éãöä åúá øùà úòá ,é"ëòå ò"éæ (áåðéîéøî ùøéä éáö 'ø ìåãâä øéá øùò äðåîùã àîøâ àúéä àéäå ,áëùîì äìôðå äúìç ,ä"ììæ ùåáéì 'éøà ä"åî ú"ùë é"åúá âìåôîä ,ùãå÷á åëøãë éãåã äëìá ïéãå÷éøå äøéúé äçîùá ììôúî ÷"äøä 'éä ÷"ù ìéìáå ,ì"çø åîòî åøãòð øùà åéðôì äàá éæà ,äøéúé äçîùå äìåãâ úåáäìúäá åðçìåù ìò áéñî 'éä øùàë ÷"ù ìéìá äðåùàøä äãåòñáå åúá éë øî ìå÷ äøéúé 'éëáá åéðôì ä÷òöå ,áàðîéøî ì"÷åöæ ìãðòî íçðî ø"äåî ã"äôåî ÷"äøä ìù åúìë äæéà íéôà úìéôð ïéòë åãé ìò åéðô êîñ ,úàæ úà ÷"äøä òîùùë éæà ,ì"çø úññåâ àéä ì"ðä äãéçéä äùî àðîéäî àéòøä äðä ,øîàì àåää úòá 'ä ìà ïðçúàå áéúë :øîàå ùåã÷ä åéô úà çúô ë"çàå ,íéòâø 'éäé ,øîàì æ"ëò ,äãòøå äúòá 'ìî àåää úòá ,ì"çø äøö úòá 'éäéù íâä ,'ä ìà ïðçúî 'éä ä"ò åðéáø íâ øîåàå .ä"á÷ä éðôì øåáéã øáãì ãåò ìëåé ïòîì ,íùäá åðåçèáå åúðåîà ÷æåç íò åãîò ìò ãîåò øàùð ãåò øàùúå øáãä ãåò áëòúé éë êì úôëéà äî ,äòù ìëáå úò ìëá éç ìë ùôð êãéá àìä ,ä"á÷äì éëðà 'éä àìå ,äìäöå äðéøá åúãåòñ øîåâå áùåé 'éäå ,÷"ùä úçîùî éúåà ìèáú ìáù ïòîì ÷"ùä íåéá íééçá .ä"áöðú 'á íåé ãò íééçá äøàùðå ,úåáöò õîù íåù åéìò äàøð

øôåñ íúç

úéúéîàä äîçðä àéä åæ úåìâä êøåàá åðé÷ìà íù åðçëù àìù äî àéä äî éë äù÷ ,'åâå äàáö äàìî éë äéìà åàø÷å íéìùåøé áì ìò åøáã íëé÷ìà øîàé éîò åîçð åîçð øæâðù äàáö ìë äàìî àì éë åîçð øîåà äéä íà éë ,úåìâá áùúù äéìò øæâðù äàáö ìë äàìî øùà äîçðä åæ ïéà úåìâá áùúù øæâðù ïîæä ìë äáùéù øçà ìáà ,äîçð äúéä æà ïîæä éöçá äìàâðù àìà úåìâá áùúù .äîçð àåäù ìáá úåìâ ïîæ åðì äìéâ ä"á÷äù àåä òåãé éë ,ïôåàä äæá àåä äàáö äàìî éë øîàù äî éë øîåì ì"ðå äæä ìçä úåìâ ïîæ åðì äìéâ àìå ,íëúà ãå÷ôà äðù íéòáù ìááì úåàìî éôì éë ë"äàù åîë ,äðù íéòáù úåìâä ìáà ,äìåàâä ïî íéùàéúî åéä àìå äðù 'ò øö÷ äéä ìáá úåìâ éë àåä äæá äáéñäå ,øäîðäå øîä éøçà äúòå ,äìåàâä ïî íéùàéúî åéäå åúåà ìåáñéù éî àöîé àì åäìâî äéä íà êåøà êë ìë àåäù äæä ïî åðùàéúð àìå úåãîùäå úåøöäî ë"ë åðéìò øåáòá åðé÷ìà íù åðçëù àìå ïîæ ë"ë øçà äìåàâä äàáù äîçðä àéä åæ ,úåìâä êøåàì ììëäî äàöé àìå äàáö äàìî éë åäæå ,úàæî äìåãâ äîçð êì ïéà äìåàâä .úéúéîà

íéîä úøàá

åúøéèô úòùá ù"îåò ìá÷ì ìëåéù ììôúäì êéøö ìù åúøéèô úòùá ìàøùé úãåáò ø÷éòã ,õéðæà÷î ùåã÷ä ãéâîä íùá éúòîùù é"ôò ì"ðå ,'ä ìà ïðçúàå íéãåçé ãçééìå ò"à íéã÷äì íãàä êéøö ë"ò ,ìàøùé é÷ìàá å"ç øåôëì åúåà úéñî å"ç ø"äöéã ,íãà åúå÷ìà åéìò ìá÷ì éãë ,íé÷ìàä àåä 'ä ô"æ øîåì íéðåîã÷ä åð÷ú ë"òå ,ä"áå÷ã àîù àãçéì åéúåáùçîå àåää úòá 'ä ìà ïðçúàå øîà ë"ò ,æà ù"î ìåò åéìò ìá÷ì ìëåéù ú"éùäì äæ ìò ììôúäì êéøöå ,åúåãçàå .ïîà åðéìò åúåëìî ìåò ìá÷ì ìëåðù åðøæòé åéîçøá íùä ,íé÷ìà 'ä øåîàì ìëåàù åúãå÷ô úòá ì"ø

æ"éú äàéöéðéå ,ì"æ áäåà äîìù 'ø ìáå÷îä ùåã÷äì áåèä ïîù

ìàøùé òîù ÷ø íéãìéä íò ãåîìì åìëé àì ìàâåèøåô úøéæâá äòéâä äøåúäù éúáúëù åîë àåä äæä ïéðòäå ,'åëå êááì ìò íåéä êåöî éëðà øùà äìàä íéøáãä åéäå ùåøéâá äø÷ù åîë ,äøåúá å÷ñòé àìùå úã ìò íøéáòäì ìàøùé ìò øåæâì ïéãéúòù úåøéæâäå úåøöä óåñì àìù ïôåàá úåéñðë éúáäå íéøôñä ìë åç÷ìå ,úå÷åðéúì åãîìé àìùå íéáøá åùøãé àìù åøæâù ìàâåèøåô ,ãîìî éìáå øôñ éìá íäéðáì åãîìé êéà éë ,ìàøùéî äøåú äçëúùð èòîëù ãò ,äøåúá å÷ñòé àìå åììôúé ïëìå ,åúùåã÷ ìò åùôð øåñîìå åáäàì éåàøùå ãçà 'ä êéà åòãéå ìàøùé òîù íåãîìéù àìà íäì øàùð àìå ìë òãéì åìëåé àì íàå ,äøåúä ìë ììë àéäù ìàøùé òîù ìù äøö÷ äùøô íéðîæ íúåàì ìàøùéì íùä ïúð àåäù åòãéù ïéðòá íäéðáì ÷åñô åúåà åãîìéå ,ãåçéä ø÷éò àéäù ìàøùé òîù ÷åñô åòãé èòîì äùøôä úùåã÷ ìëò úåîì åùôð øåñîéù åì ãîìéù íùä ìòî åçéãäì ìòéìá éðá åàåáé íàå ,úìåëéä åìå ãçà íùä .'åëå íùä

áäæä ãéáø

í"åëòì äîãé àì æ"éòå ,úåäáâ ìàøùéì àäéù êéøö 'éäù äçëåú àåäù ì"ð î"îå ,é"ùøéô ïëå íëîöò íéèòîî èòîä íúà éë íãä éåñéë ô"ñ ,íëáåøî àì íà äùåá åîöòì áùçé àáøãà ,íäéâäðî âåäðì úååàúäìå íîöò èòîì àìå 'ä éëøãá íáì äéáâäì íäì .åîöò éðéòá èòîúäì àìå éç ìà ïá åîöò éðéòá àåä àùðå íøå äáâ éë ,éåâì äîãé à"ö÷ú øôåñ íúç

äðåîà ìò åùôð øåñîé ìàøùéáù úåçôä åìéôà .øäá éúãîò éëðàå ïìäì ù"îë éúãîò éëðà øîåì ì"åäã ,äåä ïåùì ìò äù÷ ,íëéðéáå 'ä ïéá ãîåò éëðà úåçôáù íéàåø åðàù äî ,áàðéãî ò"éæ éì÷òé 'ø å"îåãà ÷éãöä ïåàâä áøäî éúòîùã ,èåùô æ"ôò ì"ðå øúéá íéáøá åîù ùã÷é ù"úé åîù ùåãé÷ ìò âøäéù åì åøîàé íà æ"ëò ,äøåúä ìë øáåò àåä å"çå ìàøùéî ä"áëùø ùåã÷ä ïåàâä áøä íùá øîàù éì äîåãîë ,íéèåùô íéùðàì 'éçáä äæ àá ïéàîå ,'äì ð"ñîá úàù ìàøùéî 'à ìë áìá æìä øåáéãä ñðëð ,åðòîù äøåáâä éôî êì 'éäé àìå éëðàù úîçî ò"éæ áåùèéãøáî ã"áà åéôî åðòîùù ïåùàøä øåáéã ì"ø "éëðà" ä"ùæå .íéáøá åîù ùåãé÷ ìò âøäéì íçåëáù úåøåãä ìë óåñ ãò íåé÷ åì ùé ïééãòù äåä ïåùìá áéúë ë"ò ,èåîú àìù ãúéë íëéðéáå 'ä ïéá äúò ãò ãîåò ,éëðà åðééä ù"úé .÷"åãå

øåîä øåøö

ä"á÷ä é"ò íéâäðåî øùà èòî éúî åøàùð àçéùîã àá÷éòá íéåâá åöåôðù êåúî 'éô ,äîù íëúà 'ä âäðé øùà íéåâá èòî éúî íúøàùðå íéîòá íëúà õéôäå áéúë éâéäðî àìå "íùä âäðé øùà íé÷éãö èòî éúî íúøàùðå" ,'éâäðîá íéâäåðå íäéùòî åãîìéå íéåâá åáøòúéå .ä"åàä éñåîéð é"ôò à"ë øåãä éîëçå 'ä é"ôò íéâäðúî íðéà ä"åòá áåøä éë ,íéåâä ñ"úç äùî úøåú

äìåç ìò íéìäú úøéîàá åðéúìôú òîåù ä"á÷äùë ìàøùé úìåãâ

áäæä ãéáø

úøàôú íúåàøá ä"åàä äðäã ùøôì ùé ,'åâå íëç íò ÷ø åøîàå 'åâå íëúîëç àéä éë íúéùòå íúøîùå äî úåöîì íéîòè úîàáå ,êìîä éîìú øîàù åîë ,'ä úøåúë äøåú ïéàù ïåãéâéå ïåãéòé úåöîå äøåú íîöòá ìàøùé íà ìáà ,äøåú éøúñî äîä ÷ø ,åðì íééåìâ íðéàã ,íîòè ø÷éò íðéà ò"äåàä íéøáåñù éîòè ø÷éò äîä íééåìâä íä ÷øù åøáñé ìàøùéä íâù ùåçì ùé ,åðéúøåú åçáù ä"åàäù äæá íéãáëúî ú"ì àåä øîùä íúøîùå äæå ,äøåúä é"ò åðì é÷ìà ÷åáéãî 'éàøäå ,øúñð é"ôò íîòè ø÷éò úîàáå ,äøåú íò ÷ø ë"â åøáñú óåñáìå ,äæî åãáëúúå íëúðéáå íëúîëç ä"åà ìöà àéä éë ãöî åùòú àìù åøîùúù òîùðù äìåç ìò íéìéäú úøéîàå ãåîéì é"ò åéìà áåø÷ 'ä øùà ìåãâ éî éë ,ø÷ù äæå ,äæä éåâä ïåáðå íëç íé÷åç åì øùà ìåãâ éåâ éîå 'åëå ìåãâ éåâ éî éë äæå ,äîä äøåú éøúñîù ç"ëòå ,äæá àöåéëå äìôúä .íé÷éãö íéèôùîå

ãçà ïçìù ìò íéòùø íò áùéì ìåáñì ïéìåëé íðéà ìàøùé éîëç ïá 'éøëæ øîà àëìî éá éöøå÷ ìåëé àìù åâøåäì åöøå ïéòáù ïé÷åãá íåî àöî÷ øá ìéèäùë ïé÷æéðä 'ôá äðäå øîà íù ,åðé÷ìà úéá áéøçäå øñé÷ì ïéùìäå ìéæàå åäå÷áùå äúéî áééç íéùã÷á íåî ìéèî åøîàé ñåìé÷áà àìå òùøä úà ìáñù åúåðìáñ é"ùøéô ,åðé÷ìà úéá áéøçä ñåìé÷áà ïá 'éøëæ 'ø ìù åúåðúååðò ïðçåé 'ø íåî ìéèî åøîàé àîù íåùî àìà åâøåäìî åòðîð àì àìäå ,äæá êééù úåðìáñ äî ÷çåã àåäå .åâøä íòèä åîñøôé ãåòå ,øåñîä úà åâøäé àì 'åëå åøîàé àìù íåùî ÷çåã äæ íâ úîàáå ,äúéî áééç íéùã÷á .ãåò ïåãéæé àìå åàøéå åòîùéå ïéùìî àåäù éðôî åùééá àöî÷ã ïéðòä úìçú íñøôúé åúâéøä é"òã ,øúñá äöéìî àåä íéùã÷á íåî ìéèî éàäã ì"ð ìáà éùåã÷á íåî ìéèîù ìò úåéøáä åøîàéå ,ìàøùé éîëçì ìåãâ éàðâ äøåàëì úîàá åäæå ,åçéî àìå ïðáø éáúéå ãåùçì äìéìç úîàá íðîà ,åäå÷áù ë"ò ,ìàøùé éîëçì ïåéæáå 'ä ìåìéç äæ 'éäéå ,åäåâøä ïëì ìàøùé éîëç åîò áùéì ìàøùé éîëç ìåáñì åìëé àìå õéøôå õéøò òùø 'éä ð"äàìá àöî÷ øá éàä àìà ,íéðåéìò éùåã÷

ñ"úç äùî úøåú

‫פרשת ואתחנ‬

åãîòî ìò ãåîòé øö úòùáù àåä äìôúä

‫ט‬

‫חומת הדת‬

‫מהמה אבדה‬ ‫על על‬ ‫אבדההארהאר‬

‫של ‪‰Îω‬‬ ‫˜ ‡‪Ï˘ ˙Â‬‬ ‫הלכה‬ ‫קנאות‬

‫בשני האחרונות נדפסי רוב הספרי באר ישראל‪,‬‬ ‫ומועטי ה הספרי הנדפסי במדינות אחרות‪ ,‬ומרובות ה‬ ‫הסיבות לכ‪ .‬והסיבה העיקרית היא הכס‪ ,‬ובדר כלל עולה יותר‬ ‫בזול להדפיס ש ספרי מלהדפיס במקו אחר‪.‬‬ ‫חוק הוא לאומות‪ ,‬אשר כל דבר הבא מחו למדינה‪ ,‬חובה על‬ ‫הסוחר להודיע באיזו מדינה נעשה או נדפס‪ ,‬ולהדפיסו במקו‬ ‫נראה לעי בלשו המדינה‪ .‬ובמאה שני האחרונות נהפכה שפת‬ ‫ענגליש לשפת העול )וירשה בזה את מקו לשו צרפת ואשכנז‪,‬‬ ‫אשר ירשו את מקו לשו רומי ולשו יוני(‪ ,‬והסוחרי מדפיסי‬ ‫על הדברי שה עושי ‪ Made in China,‬או ‪Product of‬‬ ‫‪Brazil.‬כיוצא בזה בספרי‪ ,‬אשר כל ספר שנדפס באר ישראל‬ ‫מדפיסי ‪ Printed in Israel,‬ויש מחמירי ומוסיפי באותיות‬ ‫א"ב „‪ ,χ¯˘È· ÒÙ‬והמקילי מדפיסי נדפס באר ישראל‪.‬‬ ‫והנה כאשר נדפסו ספרי באר‬ ‫ישראל קוד שקמה המדינה‪ ,‬הדפיסו‬ ‫בספרי בלשו ענגליש ‪Printed in‬‬ ‫‪ Palestine‬או ‪Printed in Eretz‬‬ ‫)‪ ,Israel (Palestine‬ומי שרצה‬ ‫להוסי באותיות א"ב‪ ,‬הוסי „‪ÒÙ‬‬ ‫·‡¯‪ .χ¯˘È ı‬ולאחר שקמה המדינה‬ ‫הציונית‪ ,‬היה שהדפיסו נדפס במדינת ישראל‪ ,‬ואחר כ נשתקע‬ ‫ש זה ונשאר רק נדפס בישראל‪ ,‬רק הפרומע מוסיפי נדפס‬ ‫באר ישראל‪.‬‬ ‫וידוע מה שהיה רבינו ז"ל אומר‪,‬‬ ‫על מה אבדה ה"אר"? על עזב את‬ ‫תורתי‪ .‬וברור הדבר‪ ,‬אשר כל אד‬ ‫הכותב „‪ ,χ¯˘È· ÒÙ‬מודה הוא בעבודה זרה הקרויה על ש‬ ‫ישראל בעוה"ר‪.‬‬ ‫וכבר נהגו בני ישראל הכשרי לקדור ולגרד כל מקו‬ ‫שמוצאי נדפס בישראל‪ ,‬וג כל מקו שנמצא ‪,Printed in‬‬ ‫‪ Israel‬כדי להתרחק מ הכיעור והדומה לו‪ ,‬וכדי שלא להניח ש‬ ‫למיני‪ .‬ומי שמוכרח להדפיס ספרי באר ישראל מוסי‬ ‫‪Printed in E. Israel‬כדי להודיע שאי אנו מסכימי למדינה זו‬ ‫הקרויה ‪ Israel‬בגזילה מע ישראל‪.‬‬ ‫ומכל המדינות בעול‪ ,‬נקראה רק אר ישראל בש אר‪ ,‬ולא‬ ‫מצינו שיאמר אר רומי‪ ,‬אר יו‪ ,‬אר צרפת‪ ,‬כי הצרפתי וארצו‬ ‫אחד ה‪ ,‬הרומי וארצו ה כבשר אחד‪ ,‬ואי צור להוסי אר‪ ,‬כי‬ ‫הלאומיות שייכת לגויי הארצות‪ ,‬אבל ע ישראל וארצו ה שני‬ ‫דברי נפרדי‪ ,‬ואפשר להיות ישראל בלי אר‪ ,‬ואפשר לאר‬ ‫שתהיה בלי ישראל‪ ,‬וכאשר נזכה תתחבר האר ע ישראל‪,‬‬ ‫ונעלה לציו מושיעי‪ .‬ואת זה רצו הציוני לעקור‪ ,‬להפו את‬ ‫ישראל לצרפתי רומי ויוני‪ ,‬ולמחוק ולהאביד את האר‪ .‬ונזכה‬ ‫במהרה לחזו ישעיהו )ס"ב א'( וראו גוי צדק וכל מלכי כבוד‬ ‫‪ ˘„Á Ì˘ ÍÏ ‡¯Â˜Â‬אשר פי ה' יקבנו‪) .‬וע"ע מעני זה בדברות‬ ‫קדשו של מר ז"ל בגליונינו בשבוע זו במדור חומה בצורה(‪.‬‬

‫‪?‰‡¯È Ï˘ ˙‡ ˜Ï ‰¯Â˙ Ï˘ ˙‡ ˜ ÔÈ· ‰Ó‬‬

‫חומת הדת‬

‫·‚‪,‡ÂÏÒ Ô· ȯÓÊ Ïˆ‡ ÔÂÚÓ˘ Ï˘ ÂË·˘ Íω .‡"Ú ·"Ù Ôȯ„‰Ò ‡¯Ó‬‬ ‫‡‪ı·È˜Â „ÓÚ ,‰˘Ú ‰Ó .˜˙¢ ·˘ÂÈ ‰˙‡Â ˙¢Ù ÈÈ„ ÔÈ„ Ô‰ ÂÏ Â¯Ó‬‬ ‫‪.ÈÏ ÈÚÈÓ˘‰ ,‰Ï ¯Ó‡ ,È·ÊΠψ‡ Íω ,χ¯˘ÈÓ Ûχ ‰Ú·¯‡Â Ìȯ˘Ú‬‬ ‫‡‪.̉·˘ Ï„‚Ï ‡Ï‡ ÈÚÓ˘˙ ‡Ï ,È·‡ ÈÏ ‰Âˆ ÔΠ,ȇ ÍÏÓ ˙· ,ÂÏ ‰¯Ó‬‬ ‫‡‪,ÂÓÓ Ï„‚ ‡Â‰˘ ‡Ï‡ ,„ÂÚ ‡Ï ,‡Â‰ Ë·˘ ‡È˘ ‡Â‰ Û‡ ,‰Ï ¯Ó‬‬ ‫˘‪ψ‡ ‰‡È·‰Â ‰˙ȯÂÏ·· ‰˘Ù˙ .ÔË·Ï È˘ÈÏ˘ ‡Â‰Â ,ÔË·Ï È˘ ‡Â‰‬‬ ‫‪˙· ,‰¯ÂÒ‡ ¯Ó‡˙ ̇ .˙¯˙ÂÓ Â‡ ‰¯ÂÒ‡ ÂÊ ,̯ÓÚ Ô· ,ÂÏ ¯Ó‡ ,‰˘Ó‬‬ ‫‪ÂÈȉ .‰Èη· ÌÏÂÎ ÂÚ‚ .‰Îω  ÓÓ ‰ÓÏÚ˙ .ÍÏ ‰¯È˙‰ ÈÓ Â¯˙È‬‬ ‫„‪‰Ó .¯ÊÚχ Ô· ÒÁÙ ‡¯È ,·È˙Π,„ÚÂÓ Ï‰‡ Á˙Ù ÌÈη ‰Ó‰Â ,·È˙Î‬‬ ‫¯‡‪ÍÎ ‡Ï ,‡·‡ È·‡ ÈÁ‡ ,ÂÏ ¯Ó‡ .‰Îω ¯ÎÊ Â ‰˘ÚÓ ‰‡¯ ,·¯ ¯Ó‡ ,‰‬‬ ‫‪,ÂÏ ¯Ó‡ .· ÔÈÚ‚ÂÙ Ôȇ ˜ ˙ÈÓ¯‡ ÏÚ·‰ ,ÈÈÒ ¯‰Ó Í˙„¯· È˙„ÓÈÏ‬‬ ‫˜¯‪‰ÓÎÁ Ôȇ˘ ‰‡¯ ,¯Ó‡ χÂӢ .‡˜¯٠ȉÈÏ Â‰È‡ ‡˙¯‚ȇ„ ‡ÈÈ‬‬ ‫‪ÔȘÏÂÁ Ôȇ ,Ì˘‰ ÏÂÏÈÁ ˘È˘ ÌÂ˜Ó ÏÎ ,'‰ „‚ ‰ˆÚ Ôȇ ‰·˙ ÔȇÂ‬‬ ‫‪.·¯Ï „·Î‬‬ ‫‪Ìȇȷ‰ ÏÎ Ô„‡ ÈÙÏÓ ‰Îω ‰ÓÏÚ˙ ÌÚÙ˘ ,Ï"Ê ÂÈÓÎÁ „ÓÈÏ‬‬ ‫‪,‰Îω‰ ˙‡ ÒÁÙ ¯ÎÊ˘ ÈÙÏ ,ÒÁÙÓ ‰ÓÏÚ˙ ‡Ï ,Ï"Ê ÂÈ·¯ ‰˘Ó‬‬ ‫‪‰˙‡· ‰"·˜‰ ÈÙÏ ··Á˙ ÍÎ ÏΠ,‰ÈÙ ÏÚ ˙‡˜ ‰˘ÚÓ ‰˘Ú Íω‬‬ ‫˘‪,ÒÁÙ ˙˘¯Ù ,ÂÓ˘ ÏÚ ‰‡¯˜ „·ÎÏ ‰¯Â˙· ‰˘¯Ù ‰ÙÒÂ˙˘ „Ú ,‰Ú‬‬ ‫‪.ÌÂÏ˘ ˙ȯ· ÂÏ Ô˙ ‰"·˜‰Â‬‬ ‫‪ÌÈÈÂÏ˙ ˙‡˜‰ ˙ÎÒÓ·˘ ÌÈÈ„‰ ȯ˜ÈÚ ¯˘‡ ‰˘ ‰˘¯Ù ‡È‰ ÂÊ‬‬ ‫·‪È˘ÚÓ Ìȇ ˙‡˜ È˘ÚÓ ,‰Îω‰ ÈÚ„ÂÈÏ ˜¯ ‰¯ÒÓ ˙‡˜‰ .‰‬‬ ‫˜‡‪Ìȇ˜‰ È„È ÏÚ ‡Ï‡ ÌȘÒÙ Ìȇ˘ ‰Îω ȘÒÙ ‡Ï‡ ,„·Ï· ˙Â‬‬ ‫‪,‰Îω ‰ÓÚ Ôȇ˘ ˙‡˜ ÏΠ,‰Îω ÈÏ· ˙‡˜ Ôȇ :¯ÓÂÏÎ .'„ Ì˘Ï‬‬ ‫‡‪‡Ï ‡Â‰˘ .ÒÁÈÙ ‡¯È ,(Ê ,‰Î ¯·„Ó·) Ì"È·ÏÓ‰ ÔÂ˘Ï ‰Ê .˙‡˜ ‰È‬‬ ‫‪.‰Îω ¯ÎÊ ‰˘ÚÓ ‰‡¯ ¯Ӈ Ï"ÊÁ ,ÔÈ„‰ Ú„È ÈΠχ˘Ï ͯˆÂ‰‬‬ ‫‪‡È‰˘ ,„ ,· È·ÏÓ] ÈÂω Ê"ȯ‚‰ È˘Â„ÈÁ ¯ÙÒ· ‰‡ ˙ÈÏ‚¯Ó È˙‡ˆÓÂ‬‬ ‫‪‰Ó· ÔÈÈÚÏ ˘È .ÂÈÈÚÏ Ú‚Â‰ ÈÙÏ ˙ÂËÓ˘‰· ˜È˙Ú ,[˙„ÏÂ˙ ˙¯ËÙ‰‬‬ ‫˘‪ÂÈȉ "‰Ï·˜" ‡‰ ¯ÂÊÁ˙ Íȇ ,χ¯˘ÈÏ ‰Ï·˜‰ ¯ÂÊÁ˙˘ Á˷‰‬‬ ‫‪˙Â¯Â„Ó ¯·Î ‰˜ÒÙ ‡‰ ÔΠ̇ ,ÂÈ·¯ ‰˘Ó „Ú ˘È‡Ï ˘È‡Ó ¯ÒÓ‰‬‬ ‫„‪ÈÏ·˜ÓÓ ‰È‰ ‡Â‰„ ,‡È·‰ ‰Èχ„ ‰‡¯‰Â .‰¯Â˙‰ ˙¯ÈÒÓ ˙¯Â‬‬ ‫‪‡˙ȇ„ ... ÒÁÙ ÂÈȉ ... χ¯˘ÈÏ ‰¯ÒÓÈ ‡Â·È ¯˘‡ ‡Â‰ ... ‰¯Â˙‰‬‬ ‫‪‡Â‰˘ ‰ÎÊ ‰Ó ¯Â·Ú· ¯Â‡È· Íȯˆ ... Á"¯‚‰ Ì˘·Â ... ‰Èχ ‰Ê ÒÁÙ‬‬ ‫‪,ȯÓÊ ‰˘ÚÓ· ‡˙ȇ ‰‰„ ‰‡¯ .χ¯˘ÈÏ ‰Ï·˜‰ ¯ÈÊÁÈ ¯˘‡ ‰Ê ‰È‰È‬‬ ‫„‪‰Ê ÏÈ·˘·Â ... ‰Îω ¯ÎÊ ‰˘ÚÓ ‰‡¯ ÒÁÙ ,‰Îω Ì‰Ó ‰ÓÏÚ‬‬ ‫˘‪‰Îω‰ ¯ÈÊÁÈ ‡Â‰ ÌÈÓȉ ˙ȯÁ‡· Ì‚˘ ‰ÎÊ ‰Îω‰ ʇ ¯ÈÊÁ‰ ‡Â‰‬‬ ‫·‪.χ¯˘È‬‬ ‫‪‚"Ò· Ï"Ê ˘Â„˜‰ Ô¯Ó Ï˘ ¢„˜ ˙¯·„Ó ˜È˙Ú‰Ï ˘È ‰ÊÏ ÔÈÎÂÓÒÂ‬‬ ‫„·¯‪˘"‰˘) Ë‚‡Ê È"˘¯ ,‰ˆÚ ÔÈȇ ‡„ ¯Ú·‡ Êȇ'Ò :˜"ÏÊ „"‡· Ê"È˘˙ ÌÈ‬‬ ‫‡' ‪ËÒÚ „ ʇ ,Ô‡ˆ‰ È·˜Ú· ÍÏ È‡ˆ ÌÈ˘· ‰Ùȉ ÍÏ ÈÚ„˙ ‡Ï ̇ ('Á‬‬ ‫‪Ô‡ ,ڂȯÚȯ٠Ȅ ÔÂÙ Ëȯ˘ È„ Ԙ˜ ÂËÒÏ‡Ê ,Ô‰ÂË Âˆ ÈÂʇÈ ÔÒÈ ˢÈ‬‬ ‫‪ËÒÈÈ ¯Ú ı¯‡‰ ÌÚ Ô‡ Ë˘È Í‡„ ÔÚÓ Ë ÈÈÓ .Ëȯ˘ ‡È„ ÔÈȂ· ËÒχÊ‬‬ ‫ ‪‡ Ô‚Ú¯Ù ÔÈÈ‚ ¯Ú Ï‡Ê Ô‰ÂË Âˆ Ò‡ÂÂ Ë˘È ËÒÈÈ ¯Ú ı¯‡‰ ÌÚ Ô‡ ,ˢÈ‬‬ ‫˘‡‪Ԙ˜ ¯Ú Û¯‡„ ҇ ,Ô‰‡ ÒÚÙÚ ¯Ú Ë‚‡Ê ҇ ,χ¯˘È ÈÏ„‚ È„ ‰Ï‬‬ ‫„‪·"Ú ‰"Î ‰"¯) ÍÈÓÈ·˘ ËÙ¢ ‡Ï‡ ÍÏ Ôȇ ,ڂȯÚȯ٠Ȅ ÔÂÙ Ëȯ˘ È‬‬ ‫‪Ò‡„ È‡Ó ‡Ï‡ .χ¯˘È ÈÏ„‚ È„ Ô‚Ú¯Ù ÔÈÈ‚ ¯Ú Ê‡Ï ,(ÌÈËÙ¢ 'Ù È"˘¯·Â‬‬ ‫‚‪Ë˘È ÔÚÓ Ë‚‡Ê „ÈÁÈ ÔÈȘ Ûȇ ,ˢÈ ËÒÈÈ ¯Â„ ÒÚ„ ʇ Ûȯ‡ ËÈÈ‬‬ ‫·‪¯‡ ,ÌÚ Èȇ Ô‚Ú¯Ù ÔÈÈ‚ ¯Ú Ï‡Ê Ë˘È ËÒÈÈ ¯Ú ʇ „ÈÁÈ ‡ ,Ô‡ˆ‰ È·˜Ú‬‬ ‫„‪‰¯Â˙‰ ˙Á΢ ÔÈȘ Ôˆ‡‚ȇ ¯Ú Ë‚‡Ê ÌÚ„¯Ú·È‡ ,ˢÈ ËÒÈÈ ¯Â„ ÒÚ‬‬ ‫‡‪ÏÈÂÂ'Ó Ê‡ ,ÔÚ‡Ó¯Ú„ ͇ ÍÈÊ Ô‡˜'Ó ,‡„ ͇ Êȇ'Ò Ô¯‡Â ,ˢÈ ÒÚ ÊÈ‬‬ ‫˜‪.˜"ÏÎÚ .˙Ó‡ ÔÙȇ ÔÚÓ˜ ͇ ÔÚÓ ÔÚ˜ ¯Úȯٯڄ ÔÂÙ Ô˜Â‬‬

‫י‬

‫פרשת ואתחנ‬

ïåà ,ìàøùé õøà ïåô ÷òååà øéî ïòðééæ ïòìéåå øòæðåà èéî èéð õøà ïéé÷ ïòîå÷ ÷éøåö øéî ïòìòåå úåçåë òøòæðåà èéî èéð 'úé àåäå úåìâ ïéà ïòáéøèøàô æðåà èàä 'úé åðéëìî åðéáà ,ìàøùé ‫קנאות בתורת חב"ד‬ åðëéìåéå õøàä úåôðë òáøàî åðçãð õá÷éå ,ïòæééìñéåà æðåà èòåå ñàã øòáà ,à"áá äùåã÷ä åðéöøàì ÷ãö ìàåâ çéùî é"ò úåéîîå÷ éã ïåô íéáúëîå íéøîàî èøéèéö øéî ïáàä ïëàåå òðàâðàâøàô éã ïéà ïòðééæ íéôåâ òøòæðåà øàð æà ,ïòñéåå íéîò òìà ïòôøàã ïâò÷ ïòååòâ íçåì ïáàä ééæ èééåå éåå ùèéååàáåéì úéáì íéîãå÷ä íé÷éãö èéð úåîùð òøòæðåà øòáà úåëìî ãåáòùå úåìâ ïéà ïáòâòâøòáéà .'åëå äîçìî ïééæ èéî á"ùøäî øòâéìééä øòã èøôáå ,íéìáçîä úåúë òìà éã éã åö õàæðâò÷ ïéà âéèëéø æéà ñàåå ,úåðåéöä úôéì÷ òøòèñðéô éã ïâò÷ óéåà èàäòâ èàä á"ùøäî øòâéìééä øòã ñàåå ÷éìá ïèééåå íòã øòáéà ïäòæòâ êàð ïáàä íéáåèå íéìåãâ ïòåå úåãñééúä øéà úòùá êàð äãåâà éã øòùèéååàáåéì êéæ ïôåøøàô ñàåå éã ïåô íéòåúòú íéùòî òâéèðééä âéèëéåå æéà íéðåéöä úåúéë éã ïâò÷ äîçìî çë à ïåà äòåùé à ïéøòã à æéà ïåà ,ø"äåòá ïøàé ìáåé òèöòì éã ïà ïéåù èééâ ñàåå íéãéñç .äãåâà éã øòáéà á"ùø íòðåô íéøîàî òëéìèò ïøéèéö éã ïåô êøã éëéùîî éã øàâ ïòðòæ ééæ æà ïâàæ åö óåìéñ øòëéì÷òøù .íééáø øòùèéååàáåéì øò èáééøù ,ò"ãøú úáè ,ä"öù áúëî ,á"ùøäî ùãå÷ úåøâà ïéà :ã"äåúá ïåô èéé÷áøàä éã êàð ï÷ðòã ñàåå ïãéà òëéìøò ïåô èëéìô øòã ,èâàæòâðà æðåà ïáàä ì"æç ïåà äùåã÷ä äøåú éã ñàåå íéòùøì úåøáçúä ìà ì"çø äùãç äøö àéä íúðååë úúéîàá áèéä éúòéãé éôì ... èðàåå íòã ïëòøáôéåà ïæàì èùéð ïåà ,äøåöá äîåç éã ïèìàäåöðà æéà åðøîùé ú"éùäå ,úøçà äøåöá úåðåéö íòôä ãåò 'éäú úàæå ,úåãäéä òðéåæà èéî úåëééù ïáàä åö ïåô âéãðòèùìåô ïìééèôà æðåà êéåøá ñàåå .íäî òâéèëéø èðééä ïâéãòøô ïåà ,íìåò úåøãâ ïòååòâ õøåô ïáàä ñàåå úåúéë åøñ äîäå ,ïøàâðåà éãáëð íò éúøáã ïòéååá äúò éúåéäá ïáàä ñàåå éã èéî ,íòðøàô ïèñâøò ïôéåà úåîåàá úåøâúäå äøéôëå úåðéî åðéúðéãî éìåãâî äæéà íàå ,ììëå ììë äá äáàé àìå äãåâàäî ïâéãòøô ñàåå éã èéî ,ïôåà ïèñëòøô ïôéåà äùåã÷ éðéðò ïòååòâ õøåô íéùâøúîå ,ïéðòä úåéðëåúá äòéãé øãòäî ÷ø àåä äì íéôøèöî ùãå÷ éøôñ éã ïéà èäòæ'î éåå èéåì ñàåå ùéàä åúåà íòã óéåà íéæéçéùî ,úåçëä úåãâàúä ,ìàøùé úãåâà ,éðåöéçä íùäî ÷ø íéìòôúîå ïà æéà ù"îé õ"ù íòã ïâò÷ éáö ìáåð úöéö ïéà ïåà õ"áòé ïâéìééä ïåô ,úåãâàúää àéä äáåè íà òãéì éîéðô ïéðòä ìà íéøãåç íðéàå .ììëá ìàøùé øãâá ïòðòæ ééæ éö äìàù òèñðøò úåãâàúä ,å"ç øúåéá íéòåèå íéî÷òî áåè ñåñ ìò íìåòä øîàîëå ïòðéùøò æéà ñò ïòåå ïòæ åö ïòååòâ êéìâàèééåå øòééæ æéà øàôøòã .é÷ðå áåè øáãá àåä íà àåä åáåèå ãåàî ìåãâ çë àåä úåçëä ñàåå í"éøåîãàå íééáø òáåùç éã ïåô òðééà éåå ,øòãìéá ñðèöòì :á"ùø øòã èáééøù ,â"òøú úðù ïéà ïáéøùòâ ,à"ñù áúëî ïéà éåå ã"îäéá à ïéà ïòðòååàã ïòâðàâòâðéäà æéà æééø÷ ïèëòø íåö ïòâðàìàá àöé øòééøá áøä ,æðëùà äôá äìåãâ ú÷åìçî äùòð äãåâàä ã"ò òùèéååàáéì éã ,ì"çø "....êìî åðéðåãà éçé" ìååàè ïâéæéø à èâðòä ñò àåäù åìàë íéàðú ãéîòäì íéëñî åðéà éðîæä ãòåä éë ,äãåâàä ïî èôéå÷òâ èàä éáø øòã æà âéãðãìòî ,èéîøòã èñéåøâòâ ÷øàèù êéæ ïáàä íäìù äãåâàä éðôåà ïéà 'éñåø éðá åðéðôì ë"ãáå ,ó÷åúá íäéìò ãîåò èàä øò æà ééæ ïøéèéö åöøòã ,ø÷ù çéùî íòðåô øòëéá éã ïåô òðééà éãéî ,åðéúðéãî éðôì å"ç ïëåñî àéäù áùåç éðàå ,ììë íéîéàúî .é"ä ø÷ù çéùî íòðåô èéé÷ñéåøâ ïøòáéà èãòøòâ øáãá åéúìàùå é"ð ÷ñéøáî áøä íò éúàøúä àùøàåå êøã éøáò íéøáã åìéôà æà ,ìëùä øñåî ï÷øàèù à ïòîòðôàøà íòã ïåô ïò÷'î õøéúå ,áúëî íäì ïúð î"îå ,åéðéòá äáåè äðéàù éì øîàå ,äãåâàä àîåé ãçã áø éá øá øòãòé ñàåå èéé÷ùéãéà ïéà úåãåñé ,íéèåùô .æ"ò åúåà åçéøëäù ë"çà èùéð ,ìàîàëàð ïåà ìàîðééà ï'øæç ïòî æåî ,èôééøâàá ïåà èééèùøàô ùùåç éðàå ,íãéá ÷éæçéù ììë éåàø åðéàù äôî åì éúáúë éðà èùéð ñ'ðééìà ìàæ ïòî æà ,ïééìà êéæ øàô øàð ,ïøòì÷åöôéåà íòðòé éãë .íäî åðøîùé ú"éùäå ,úéðåéö úãåâà 'éäú ïîæä êùîá øùà øòééæ ïòðòæ øöéä éëøã éã ,éðåìô úîù êøãë úåîú àìù ,ïøòåå èôàëòâ øòã èáééøù â"òøú èáù ùãåç íòðòé ïåô â"ñù áúëî ïøòãðà à ïéà ,êë äùò åì øîåà øçîå êë äùò åì øîåà íåéä ,èéøù ïåà èéøè óéåà ñéåøâ :á"ùø ïåà ìàîðééà ï'øæç'åöøòáéà øàð äöò òøòãðà ïéé÷ èùéð ïáàä øéî ç"øâäì éúáúë éðà ,'åëå æðëùà ìù åîìåò úùòøî äãåâàä àì 'éðéîå ,íéëàìîë íéðåùàø íé÷éãö òâéãøòéøô éã ïåô ãééø éã ìàîàëàð ìåëé éë ,ììë í÷éæçäì àìå íúà êìéì íéìåëé åðéà åðçðàù ÷æåçá .òåæð ,íãâð úàöì íâ øùôàå í÷éçøäì êøöð 'éäé ïîæä êùîá øùà úåéäì éã ïñòåîùøòáéà ïåà ï'øæç åö øãñë âéèëéåå æéà øàôøòã ò÷àè .úéðåéö úãåâà åîë ïîæä êùîá äæ 'éäé éúô÷ùä éôì éë ñéåà ñàã èäòæ óéåà ïáéåà ùèàë ,íé÷éãö òâéãøòéøô ïåô øòèøòåå *** ïòðò÷ êéæ ìàæ ïòî ,ñ'ðééìà êéæ øàô õéðåö èîå÷ ñàã ìééåå ,âéøòáéà ,ìéòì øåîàäî úøàåáî øáë úéæðëùàä äãåâàä ìò éúô÷ùä ,èòîãéååòâ ïåéìâ øòã æéà ñàã ïåà ,ïàöä éá÷òá êøã úåòéñô éã åö ïèìàä øùà éúòã ë"â äàøú åðîîå ,'éçé ç"øäì éáúëî ÷úòäá äàøúå ,ïèðòèàô òééð ,ïòâðåãðéôøò òééð ïéé÷ ,íéùåãéç ïéé÷ ïôòøèåöôéåà èùéð ãòåä ,ì"ø àéä äðëåñî úéæðëùàä äãåâàä íò úåôúúùää åðéúðéãîì éìâ éã ïâò÷ ïééæ åö ÷æçúî êéæ íòã èéî ,òèìà ñàã ï'øæç'åöøòáéà øàð éë åðéúðéãî éðá úà ãåëìì äúò íöôç úéìëú íäéùîùîå éðîæä .íéðåãæä íéî ,íúàî ÷çøúä ïéøàâðåà øùàë èøôáå ,íåé÷ íäì 'éäé àì íãòìá ïâéìééä ïåô øòèøòåå éã ïøéèéö ïèéî ïééæ êéùîî ä"æòá øéî ïìòåå àã íéùéâøî äîä íîöòáå ,íäîò úëìåä åðéà ïòéöéìàâ íâ ð"äôëå .óòúñîäå äãåâà úåðåéö òâåðá á"ùøäî ùãå÷ úåøâà) .ãðàìñåø éìá äæë ìåçî úåùòì íäì à"àù íúåùéìç ïåô äçéù à è÷åøãòâ æéà ã"é ñøèðå÷ ïåùàø êøë íéøîàîä øôñ ïéà .(å"ñù áúëî :÷"ùìá èâàæ øò éåå á"ùø *** ‫פרשת ואתחנ‬ ‫חומת הדת‬ ‫יא‬

‫על הפרק‬

‫על חומותי‬

‫‪ìù åîìåò úòë ùéòøî äæå äãåâàä øáãá äîä íéøåáãä ìë úòë‬‬ ‫‪éàðú 'éçéù åðåöø éë ,äãåâàä ïî àöé øòééøá áøä ,íéæðëùàä‬‬ ‫‪éî ,úãçåéî úéñëåãåèøåà äãò ùéù íå÷îáù úåð÷úä øôñá ùøåôî‬‬ ‫‪ãòåäå ,äãåâàä âéäðîì øçáäì úåùø åì ïéà úàæä äãòä êåúá åðéàù‬‬ ‫‪ãòåä úìåëéá äæù íéøîåàå äæä éàðúä ãéîòäì íéîéëñî íðéà éðîæä‬‬ ‫‪ìë ñéðëäì íéöåøù éðôî àåä íúðååë úéìëú ð"äôìå ,úåùòì òåá÷ä‬‬ ‫‪ù"ëîå äâäðää ìà áì íéîù íðéàå ,øåøéá éìá ñåðëì äöøéù éî‬‬ ‫‪(ç"ðù áúëî ùãå÷ úåøâà) ...ãìåðä úà íéàåø íðéàù‬‬ ‫***‬ ‫‪ìà íãé åðúé àìù åðéúðéãî éðá ãòá øåöòì õåçð äë ïéá íðîà‬‬ ‫‪çìåù éðîæä ãòåä éë ,úéîå÷î úåãåâà åùòé àìå úéæðëùàä äãåâàä‬‬ ‫‪ìàøùé úãåâà úåîòô ìå÷å ,úåîå÷îä ìëì íäìù íéøæåçä íéáúëîä‬‬ ‫‪íò óúúùäì ìåãâ ïéðò íìöà íéáø íâå ,íéàøéä éðæàá áèéä ìöìöî‬‬ ‫‪äë ïéáù åéçé åðéãéãéî íéðáøäî íéãçàì áåúëì éúòãáå ..íéæðëùàä‬‬ ‫‪õåçð ë"ãáå ,úåùòì äî ä"éà òãð øùà ãò äùòú ìàå áùá åéäé‬‬ ‫‪.øáã úåùòì åøäîé àìå íäéðôì øùà úà åðéãéãé åòãéù‬‬ ‫‪íáåøù à÷éøòîà éãåäé ìò ìåãâ ãåñé ãéîòî äôã éðîæä ãòåä‬‬ ‫‪ë"ãáù ,äæî åòãé à÷éøòîàá íâù õåçð ë"òå ,åðéúðéãî éðáî äîä‬‬ ‫‪íéììåçîä äîä åéäéù äæì íéîéàúî íéæðëùàä ïéà äæë ìåãâ ïéðòá‬‬ ‫‪úàöì êéøö äæë øáã éë ,åæë úåéøçàä úáø äâäðä ùàøá íéãîåòäå‬‬ ‫‪'éèøô ìëá ï÷åúî øáã 'éäéù äôð â"éá äôðää øçà ìàøùé éìåãâî‬‬ ‫‪('å úåà ,å"ñù áúëî ùãå÷ úåøâà) .'úé åúøæòá‬‬ ‫***‬ ‫‪ïåô ïéôéøâòâ ïà ïéá êéà æà éì åøîàù 'éä íéøáãä êåúá‬‬ ‫‪éúéàøùë õéåàèà÷ úôéñà øçà óëéú øùà íäì éúáùäå ,ïéøòééøá‬‬ ‫‪øòééøá íâå ,áåè àì øáãäù éúøîà íéôñàðä åéä éî òéãåîäá‬‬ ‫‪...ìò åúðååë ìëù) åúåà íéììçî íéøçàù äîáå ,àåä ÷ãåö åúðòèá‬‬ ‫‪÷éãöî éðà (ïåùàøä íòôá íééäðæàø ì"à ïë ,äìàë íéðáø 'â ãåòå‬‬ ‫‪ñàã ,ì"æ í"áîøä ù"îë àåáé àìù à"à ïéîá éøùôàä ìë éë ,åúåà‬‬ ‫‪óúúùú ãðàìñåøù æ"ò íäì éúøîà óåñáå ,ïééæ æåî ïééæ ïà÷ ñò ñàåå‬‬ ‫‪íðéá åáùééúé 'éìåãâù åðééä) äîöòá äñðëä éìá úéæðëùà äãåâà ìà‬‬ ‫‪ïéà êéà ïéá ('éäúù êéàå äúìåëéáå äãåâàä úåöéçðá íîöò ïéáì‬‬ ‫‪(ç"ñù áúëî ùãå÷ úåøâà) .íòã ïéâòâ ïéöðàâ‬‬ ‫‪ä"æòá àåáé êùîä‬‬

‫אקמצא ובר קמצא חרב ירושלי‬ ‫עת צרה היא ליעקב כאשר קמו מוסרי עלי ישראל‪ ,‬ותחרד לבינו שיהודי אשר‬ ‫בש שומר תומ"צ יכונה יאכל קורצי בי מלכא להפיל ברשת אשר טמנו לה כמה‬ ‫וכמה יהודי‪ ,‬ובתוכ רב זק א' מבני קהילת של הספרדי באופ נורא ואיו אשר‬ ‫לא נשמע כמוהו בשני האחרונות בקרב ישראל‪ ,‬ודינ של אלו כבר נחר בשו"ע‬ ‫ובפוסקי במקומות הרבה רבו מלספור ונעתיק רק מקצת‪ ,‬ז"ל הרמב" ברפ"י מהל'‬ ‫ע"ז‪ :‬אבל המוסרי והאפיקורסי מישראל היה די לאבד ביד ולהוריד עד באר שחת‬ ‫מפני שהיו מצירי לישראל ומסירי את הע מאחרי ה'‪ ,‬ובפ"ג מהל' תשובה ה"ו כ'‬ ‫וז"ל‪ :‬ואלו ה שאי לה חלק לעול הבא אלא נכרתי ואובדי ונידוני על גודל‬ ‫רשע וחטאת לעול ולעולמי עולמי המיני והאפיקורסי והכופרי בתורה וכו'‬ ‫והמוסרי‪ ,‬וש הי"ב כ'‪ :‬שני ה המוסרי‪ ,‬המוסר חבירו ביד עכו" להורגו או‬ ‫להכותו‪ ,‬והמוסר ממו חבירו ביד עכו" או ביד אנס שהוא כעכו"‪ ,‬ושניה אי לה‬ ‫חלק לעוה"ב‪ .‬עכ"ל‪ ,‬וכ"פ בפ"ח מהל' חובל ומזיק ועיי"ש הל' י"א‪ ,‬ובחו"מ סי' שפ"ח‬ ‫ס"ט‪ ,‬ופסולי לעדות כמש"פ בספי"א מהל' עדות‪ ,‬ותפילי ומזוזות שכתבו פסולי‬ ‫וטעוני גניזה כמו שפסק הרמב" בפ"א מהל' תפילי ומזוזה‪ ,‬ואי מתאבלי עליה‬ ‫עי' ריש הל' אבל וביו"ד סי' שמ"ה‪ ,‬ובפ"ג מהל' ממרי כ'‪ :‬והאומרי אי תורה מ‬ ‫השמי והמוסרי והמומרי שכל אלו אינ בכלל ישראל ואי צרי לא לעדי ולא‬ ‫התראה ולא דייני אלא כל ההורג אחד מה עשה מצוה גדולה והסיר המכשול‪ .‬וכ‬ ‫איפסיק הלכתא בחו"מ סי' שפ"ח ס"י‪ .‬ועליה ועל המיני נתק ברכה מיוחדת אשר‬ ‫אנו מתפללי בכל יו ולמלשיני אל תהי תקוה‪ ,‬שלא ישלטו ידיה על ישראל ח"ו‬ ‫להרע לה‪ ,‬ואחב"י הנתוני בצרה ובשבי' המקו ירח עליה להוציא ממסגר נפש‬ ‫ויצא לצדק דיניה‪.‬‬ ‫אמנ כבר אמרו חז"ל כל פירצה שאינה מ הגדולי אינה פירצה‪ ,‬הזמ גרמא‬ ‫לפשפש במעשינו‪ ,‬כי בעוה"ר השט המסית מרקד בינינו בקרב חסידי ואנשי מעשה‬ ‫ה"י‪ ,‬כי בשני האחרונות נפר באופ נורא ואיו עני המסירה‪ ,‬וכפי הידוע שתשעי‬ ‫ותשע אחוז של אחב"י היושבי במאסר הנ פרי ביאושי של יד ישראל באמצע‪,‬‬ ‫שומו שמי על זאת! מלפני זאת בישראל כאשר שמעו על איש כזה הוקיעו אותו‬ ‫נגד השמש‪ ,‬ובל יראה וימצא בתו מחנינו‪ ,‬אמנ כהיו אלו הפורצי עזי פני‬ ‫שבדור‪ ,‬הנ האנשי המכובדי היושבי ראשונה במלכות‪ ,‬ומקורבי לרב הערב רב‬ ‫הידוע‪ ,‬ואכמ"ל‪ ,‬ואנ מה נעני אבתרי' כאשר ככל החזיו הזה קורה בשאר קהילות‬ ‫שבישראל‪ ,‬חובת הרבני והמוכיחי בשער למחות ולהתריע על פירצה נוראה זו‬ ‫בחומת בית ישראל‪ ,‬ומהרה יגדור הקב"ה פירצות עמו בית ישראל ברחמי‪.‬‬

‫תנו כבוד לתורה‬

‫הגליו הזה נתנדב‬

‫שמחה וחדוה היא לכל איש מישראל כאשר זוכי לשמוח בשמחת התורה‪,‬‬ ‫ובפרט כאשר נהוג בישראל לית כבוד לתורה לפארה ולרוממה כאשר זוכי לחנ‬ ‫ספר תורה שמפזזי ומכרכרי לכבודה‪ ,‬שמחה של מצוה היא כראוי וכיאות לכבוד‬ ‫תורתינו הקדושה והטהורה‪ ,‬ובכ נאספי ג נשי וט ליטול חבל ונחלה בשמחת‬ ‫התורה‪ ,‬אבל לאחרונה נפרצו הגדרי ויבוא ג השט בתוכ‪ ,‬כאשר תאי ומתכנשי‬ ‫המו עזרת נשי‪ ,‬ההולכי ביחד ע הליכת הספר תורה משני עבריה‪ ,‬וכמ"פ‬ ‫נווכחה כי באי לידי תערובות רח"ל ואי מי יגדור גדר ויעמוד בפר לתק גדרי‬ ‫הצניעות והקדושה‪ ,‬ואוי לה לבריות מעלבונה של תורה שלרוב תשוקת תמונות‬ ‫מהודרות להנציח את שמחה גדולה זו‪ ,‬מוכרחי הנשי להתערב לבוא בתו האנשי‬ ‫לעשות מלאכת‪ ,‬כי א לא יעשו הפיקטשער א כ יצא שכר בהפסד‪ ,‬וע"ז צווחו‬ ‫חכז"ל הלואי אותי עזבו ותורתי שמרו ח"ו‪ .‬לכ כל בעל שמחה המתכונ לחנ ספר‬ ‫תורה‪ ,‬עליו להעמיד שומרי מראש מקד ולתק גדרי הצניעות והקדושה שיהי'‬ ‫בקדושה וטהרה כדת של תורה הקדושה‪ ,‬שתהי' שמחת התורה אמיתית‪ ,‬שעלי' יאמר‬ ‫ברו אשר יקו את דברי התורה הזאת‪.‬‬

‫ע"י הר"ר אברה
עוזיאל טענענבוי
שליט"א לרגל שמחת לידת הבת‬

‫לזכות האשה החשובה יענטא בת יוכבד שתחי'‬ ‫שיד הציוני
לא ישלטו בה‬ ‫ולרפואת בנה חיי
יודא לייב ב יענטא לרפו"ש‬ ‫ע"י מו"ה אהר דוד קעניג לרגל שמחת לידת הב‬ ‫לזכות רפואת הילד ישראל משה ב הינדא לרפו"ש‬

‫‪úåàöåäì íéìåòä ïåéìâä úåàöåäá òééñì äöåøù éî‬‬ ‫‪ìò úëøòîä ìà äðôé ,øéòäìå øéàäì åà ,úåáåøî‬‬ ‫‪ñ÷òô/ìòèä‬‬

‫‪206-350-9006‬‬

‫חומת הדת‬

‫יב‬

‫פרשת ואתחנ‬