Ga9 Hkii

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

TUAÀN 19 (Tuaàn 1 HKII)

HOÏC KÌ II

Tieát 37

DOØNG ÑIEÄN XOAY CHIEÀU

Baøi 33: I.MUÏC TIEÂU: Neâu ñöôïc söï phuï thuoäc cuûa doøng ñieän caûm öùng vaøo söï bieán ñoåi cuûa soá ñöôøng söùc töø qua tieát dieän S cuûa cuoän daây. Phaùt bieåu ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa doøng ñieän xoay chieàu laø doøng ñieän caûm öùng coù chieàu luaân phieân thay ñoåi. Boá trí ñöôïc TN taïo ra doøng ñieän xoay chieàu trong cuoän daây daãn kín theo hai caùch, cho nam chaâm quay hoaëc cuoän daây quay.Duøng ñeøn LED ñeå phaùt hieän söï ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän. Döïa vaøo quan saùt TN ñeå ruùt ra ñieàu kieän chung laøm xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng xoay chieàu.

II. CHUAÅN BÒ: -

1 cuoän daây daãn kín coù 2 boùng ñeøn LED maéc song song, ngöôïc chieàu vaøo maïch ñieän. 1 nam chaâm vónh cöûu coù theå quay quanh 1 truïc thaúng ñöùng. 1 moâ hình cuoän daây quay trong töø tröôøng cuûa nam chaâm. 1 boä TN phaùt hieän doøng ñieän xoay chieàu goàm 1 cuoän daây daãn kín coù maéc 2 boùng ñeøn LED song song , ngöôïc chieàu coù theå quay trong töø tröôøng cuûa 1 nam chaâm.

III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

Trôï giuùp cuûa GV

Baøi ghi

Hoaït ñoäng 1:Kieåm tra baøi cuõ:

Quan saùt GV laøm TN. Traû lôøi caâu hoûi cuûa GV. Maéc voân keá 1 chieàu vaøo 2 cöïc pin, kim voân keá quay. Maéc voân keá vaøo maïch, kim voân keá khoâng quay. Ñoåi choã 2 choát caém vaøo oå laáy ñieän, kim voân keá vaãn khoâng quay.

-Doøng ñieän caûm öùng xuaát hieän trong tröôøng hôïp naøo? Söûa baøi taäp 32.1 - Söûa baøi taäp 32.2 vaø 32.3 I. Chieàu cuûa ñieän Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu doøng caûm öùng: chieàu cuûa doøng ñieän caûm öùng: Cho HS xem 1 boä pin hay acquy 3V vaø 1 nguoàn ñieän 3V laáy töø löôùi ñieän trong phoøng. Laép boùng ñeøn vaøo 2 nguoàn ñieän treân, ñeøn ñeàu saùng, chöùng toû caû 2 nguoàn ñieän ñeàu cho doøng ñieän.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

1

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 Phaùt hieän ra doøng ñieän treân löôùi ñieän trong nhaø khoâng phaûi laø doøng ñieän 1 chieàu. Laøm vieäc theo nhoùm. Laøm TN nhö hình 33.1 SGK.

Thaûo luaän nhoùm, ruùt ra keát luaän, chæ roõ khi naøo doøng ñieän caûm öùng ñoåi chieàu (khi soá ñöôøng caûm öùng töø qua tieát dieän S cuûa cuoän daây daãn ñang taêng maø chuyeån sang giaûm hoaëc ngöôïc laïi). Cöû ñaïi dieän nhoùm trình baøy ôû lôùp, laäp luaän ñeå ruùt ra keát luaän. Caùc nhoùm khaùc boå sung. . Caù nhaân töï ñoïc muïc 3 trong SGK. Traû lôøi caâu hoûi cuûa GV

a/ Tieán haønh TN nhö hình 33.2 SGK. -Nhoùm HS thaûo luaän vaø neâu döï ñoaùn xem khi naøo cho anm chaâm quay thì doøng ñieän caûm öùng trong cuoän daây coù chieàu bieán ñoåi nhö hteá naøo? Vì sao? Tieán haønh TN kieåm tra döï ñoaùn. b/ Quan saùt TN nhö hình 33.3 SGK.

Nhoùm HS thaûo luaän,phaân tích xem soá ñöôøng söùc töø xuyeân qua tieát dieän S cuûa cuoän daây bieán ñoåi nhö theá

- Maéc voân keá vaøo nguoàn ñieän laáy töø löôùi ñieän nhaø, kim voân keá coù quay khoâng? - Taïi sao tröôøng hôïp thöù 2 kim voân keá khoâng quay duø vaãn coù doøng ñieän? Hai doøng ñieän coù gioáng nhau khoâng? Doøng ñieän laáy töø maïng ñieän trong nhaø coù phaûi laø doøng ñieän 1 chieàu khoâng? -Giôùi thieäu doøng ñieän môùi phaùt hieän coù teân laø doøng ñieän xoay chieàu. -Höôùng daãn HS laøm thí nghieäm, ñoäng taùc ñöa nam chaâm vaøo oáng daây, ruùt nam chaâm ra nhanh vaø döùt khoaùt. *Coù phaûi cöù maéc ñeøn LED vaøo nguoàn ñieän laø noù phaùt saùng hay khoâng? *Vì sao 2 ñeøn LED maéc // ngöôïc chieàu? -Yeâu caàu HS trình laäp luaän, keát hôïp 2 nhaän xeùt veà söï taêng hay giaûm cuûa soá ñöôøng söùc töø qua tieát dieän S cuûa cuoän daây vaø söï luaân phieân baät saùng cuûa 2 ñeøn ñeå ruùt ra keát luaän. Coù theå laäp ra baûng ñoái chieáu. -Doøng ñieän xoay chieàu coù chieàu bieán ñoåi nhö theá naøo? Yeâu caàu HS phaân tích xem, khi cho nam chaâm quay thì soá ñöôøng söùc töø xuyeân qua tieát dieän S bieán ñoåi nhö theá naøo? Töø ñoù suy ra ñaëc ñieåm chieàu cuûa doøng ñieän caûm öùng; Sau ñoù môùi phaùt duïng cuï laøm TN kieåm tra. -Goïi 1 HS trình baøy laäp luaän ruùt ra döï ñoaùn. Caùc HS khaùc nhaän xeùt boå sung chænh laïi laäp luaän cho chaët cheõ. - GV bieåu dieãn TN. Goïi 1 soá HS trình baøy ñieàu quan saùt ñöôïc

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Doøng ñieän caûm öùng trong cuoän daây daãn kín ñoåi chieàu khi soá ñöôøng söùc töø xuyeân qua tieát dieän S cuûa cuoän daây ñang taêng maø chuyeån sang giaûm hoaëc ngöôïc laïi ñang giaûm maø chuyeån sang taêng.

II. Caùch taïo ra doøng ñieän xoay chieàu: Khi cho cuoän daây daãn kín quay trong töø tröôøng cuûa nam chaâm hay cho nam chaâm quay tröôùc cuoän daây daãn thì trong cuoän daây xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng xoay chieàu.

2

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 naøokhi cuoän daây quay trong töø tröôøng. Töø ñoù neâu leân döï ñoaùn veà chieàu cuûa doøng ñieän caûm uùng trong cuoän daây. -Quan saùt GV bieåu dieãn TN kieåm tra nhö hình 33.4 SGK. -Töøng HS phaân tích keát quaû quan saùt xem coù phuø hôïp vôùi döï ñoaùn khoâng. c/ Ruùt ra keát luaän chung:Coù nhöõng caùch naøo ñeå taïo ra doøng ñieän caûm öùng xoay chieàu? Thaûo luaän chung ôû lôùp.

(hai ñeøn vaïch ra 2 nöûa voøng saùng khi cuoän daây quay). *Hieän töôïng treân chöùng toû ñieàu gì? ( doøng ñieän trong cuoän daây luaân phieân ñoåi chieàu). *TN coù phuø hôïp vôùi döï ñoaùn khoâng ? -Yeâu caàu HS phaùt bieåu keát luaän vaø giaûi thích 1 laàn nöõa, vì sao khi nam chaâm (hay cuoän daây) quay thì trong cuoän daây laïi xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng xoay chieàu. Hoaït ñoäng 4: Vaän duïng– cuûng coá: -Yeâu caàu HS ñoïc vaø traû lôøi caâu C4. -Vì sao khi cuoän daây quay trong töø tröôøng thì trong cuoän daây xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng?

Höôùng daãn veà nhaø: hoïc baøi vaø laøm baøi taäp 33.1 ñeán 33.4 chuaån bò baøi 34 TUAÀN 19

Tieát 38

MAÙY PHAÙT ÑIEÄN XOAYCHIEÀU Baøi 34:

I. MUÏC TIEÂU:

Nhaän bieát ñöôïc hai boä phaän chính cuûa moät maùy phaùt ñieän xoay chieàu, chæ ra ñöôïc roâto vaø stato cuûa moãi loaïi naøy. Trình baøy ñöôïc nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu. Neâu ñöôïc caùch laøm cho maùy phaùt ñieän coù theå phaùt ñieän lieân tuïc. II. CHUAÅN BÒ:

Ñoái vôùi GV: Moâ hình maùy phaùt ñieän xoay chieàu. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC:

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

3

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 Hoaït ñoäng cuûa HS

HS laøm theo yeâu caàu cuûa GV

- HS hoaït ñoäng nhoùm: + Quan saùt 2 loaïi maùy phaùt ñieän nhoû treân baøn GV vaø caùc hình 34.1 vaø 34.2 roài traû lôøi caâu C1 vaø C2 + Thaûo luaän chung ôû lôùp. Chæ ra ñöôïc laø hai maùy tuy coù caáu taïo khaùc nhau , nhöng nguyeân taéc hoaït ñoäng laïi khaùc nhau. + Ruùt ra keát luaän veà caáu taïo vaø nguyeân taéc hoaït ñoäng chung cho caû 2 loaïi naøy. - HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV. - HS töï ñoïc SGK ñeå tìm hieåu 1 soá ñaëc ñieåm kó thuaät: + Cöôøng ñoä doøng ñieän. + Hieäu ñieän theá. + Taàn soá. +Kích thöôùc.

Trôï giuùp cuûa GV

Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Tröôøng hôïp naøo trong cuoän daây daãn kín xuaát hieän doøng ñieän xoay chieàu? Baøi taäp 33.1 vaø 33.2? Söûa baøi taäp 33.3 vaø 33.4 Hoaït ñoäng 2: Caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu: - Yeâu caàu HS quan saùt hình 34.1 vaø 34.2 - Goïi 1 soá HS leân baøn GV quan saùt maùy phaùt ñieän thaät, neâu leân caùc boä phaän chính vaø hoaït ñoäng cuûa maùy. Toå chöùc cho HS thaûo luaän chung ôû lôùp: - Vì sao khoâng coi boä goùp ñieän laø boä phaän chính? - Vì sao caùc cuoän daây cuûa maùy phaùt ñieän laïi ñöôïc quaán quanh loõi saét? - Hai loaïi maùy phaùt ñieän xoay chieàu coù caáu taïo khaùc nhau nhöng nguyeân taéc hoaït ñoäng coù khaùc nhau khoâng? Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu maùy phaùt ñieän xoay chieàu tron kó thuaät: - Yeâu caàu HS ñoïc to phaàn ñaëc tính kó thuaät cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu trong SGK.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Baøi ghi

I. Caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu:

Maùy phaùt ñieän xoay chieàu coù hai boä phaän chính laø nam chaâm vaø cuoän daây daãn. Moät trong 2 boä phaän ñoù ñöùng yeân goïi laø stato, boä phaän coøn laïi quay goïi laø roâto.

II. Maùy phaùt ñieän xoay chieàu trong kó thuaät: *Ñaëc tính kó thuaät: -cöôøng ñoä d ñieän 2000 A -hieäu ñieän theá 25000 V -taàn soá 50 Hz 4

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 + Caùch laøm quay roâto cuûa maùy phaùt ñieän.

- Yeâu caàu 1 vaøi HS neâu leân nhöõng ñaëc ñieåm kó thuaät cuûa maùy. - GV neâu caâu hoûi: + Trong maùy phaùt ñieän -döïa vaøo nhöõng loaïi naøo caàn phaûi coù thoâng tin thu thaäp boä goùp ñieän? ñöôïc ñeå traû lôøi C3 + Boä goùp ñieän coù taùc duïng gì? Hoaït ñoäng 4: Vaän -caù nhaân traû lôøi duïng-Cuûng coá: caùc caâu hoûi cuûa -Yeâu caàu HS ñoái chieáu GV töøng boä phaän cuûa ñinamoâ xe ñaïp vôùi caùc boä phaän töông öùng cuûa maùy phaùt ñieän trong kó thuaät, caùc thoâng soá kó thuaät töông öùng. -Trong moãi loaïi maùy phaùt ñieän xoay chieàu, roâto laø boä phaän naøo? Stato laø boä phaän naøo? -Vì sao baét buoäc phaûi coù 1 boä phaän quay thì maùy môùi phaùt ñieän? -Taïi sao maùy laïi phaùt ra doøng ñieän xoay chieàu?

-Ñöôøng kính tieát dieän ngang: 4m, daøi 20m. -Coâng suaát 300MW *Caùch laøm quay maùy phaùt ñieän: Xem SGK

Daën doø: - Hoïc baøi vaø laøm baøi taäp töø 34.1 ñeán 34.4 trong SBT. - Ñoïc phaàn “ coù theå em chöa bieát “ - Chuaån bò baøi 35

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

5

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 20 Baøi 35:

Tieát 39

CAÙC TAÙC DUÏNG CUÛA DOØNG ÑIEÄN XOAY CHIEÀU

ÑO CÖÔØNG ÑOÄ & HIEÄU ÑIEÄN THEÁ XOAY CHIEÀU I. MUÏC TIEÂU: - Nhaän bieát ñöôïc caùc taùc duïng nhieät, quang, töø cuûa doøng ñieän xoay chieàu. - Boá trí ñöôïc thí nghieäm chöùng toû löïc töø ñoåi chieàu khi doøng ñieän ñoåi chieàu. - Nhaän bieát ñöôïc kí hieäu cuûa ampe keá vaø voân keá xoay chieàu, söû duïng ñöôïc chuùng ñeå ño cöôøng ñoä vaø hieäu ñieän theá hieäu duïng cuûa doøng ñieän xoay chieàu. II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS: Ñoái vôùi GV: - 1 ampe keá xoay chieàu.  1 nam chaâm - 1 voân keá xoay chieàu. ñieän. - 1 boùng ñeøn 3V coù ñui.  1 nam chaâm - 1 coâng taéc. vónh cöûu. - 8 sôïi daây noái.  1 nguoàn ñieän 1 - 1 nguoàn ñieän 1 chieàu 3V – 6V. chieàu 3V – 6V. 1 nguoàn ñieän xoay chieàu 3V – 6V  1 nguoàn ñieän xoay chieàu 3V – 6V III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS -HS traû lôøi vaø laøm theo yeâu caàu cuûa GV

- HS quan saùt GV laøm 3 thí nghieäm ôû hình 35.1 SGK . Traû lôøi caâu hoûi cuûa GV vaø caâu C1. - Neâu leân nhöõng

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Neâu caùc boä phaän chính cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu? Boä phaän naøo laø roâto? Boä phaän naøo laø stato? Söûa baøi taäp 34.1 vaø 34.2? -Söûa baøi taäp 34.3 vaø 34.4 Hñoäng 2: Tìm hieåu taùc duïng cuûa doøng ñieän xoay chieàu: - GV laàn löôït bieåu dieãnû 3 thí nghieäm ôû hình 35.1 : Yeâu caàu HS quan saùt caùc thí

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Baøi ghi

I. Taùc cuûa ñieän chieàu:

duïng doøng xoay

Doøng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng nhieät, quang

6

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 thoâng tin bieát ñöôïc veà hieän töôïng bò ñieän giaät khi duøng ñieän laáy töø löôùi ñieän quoác gia. - HS chuù yù laéng nghe thoâng baùo cuûa GV

- HS hoaït ñoäng theo nhoùm: Caên cöù vaøo hieåu bieát ñaõ coù, ñöa ra döï ñoaùn: Khi ñoåi chieàu doøng ñieän thì löïc töø cuûa doøng ñieän taùc duïng leân 1 cöïc cuûa nam chaâm coù thay ñoåi khoâng? - Töï ñeà xuaát phöông aùn TN hoaëc laøm theo gôïi yù cuûa GV. - Ruùt ra keát luaän veà söï phuï thuoäc cuûa löïc töø vaøo chieàu doøng ñieän. - HS hoaït ñoäng nhoùm: Neâu döï ñoaùn vaø laøm thí nghieäm kieåm tra roài giaûi thích keát quaû thí nghieäm

nghieäm ñoù vaø neâu roõ moãi thí nghieäm ñoù chöùng toû doøng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng gì? - GV neâu theâm: Ngoaøi 3 taùc duïng treân, ta ñaõ bieát doøng ñieän 1 chieàu coøn coù taùc duïng sinh lí. Vaäy doøng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng sinh lí khoâng? Taïi sao em bieát? - GV thoâng baùo: Doøng ñieän xoay chieàu cuõng coù taùc duïng sinh lí. Doøng ñieän xoay chieàu thöôøng duøng coù hieäu ñieän theá 220V neân taùc duïng sinh lí raát maïnh, gaây nguy hieåm cheát ngöôøi. Hñoäng 3: Tìm hieåu taùc duïng töø cuûa doøng ñieän xoay chieàu: ÔÛ treân ta ñaõ bieát, khi cho doøng ñieän xoay chieàu vaøo nam chaâm ñieän thì nam chaâm ñieän cuõng huùt ñinh saét gioáng nhö khi cho doøng ñieän 1 chieàu vaøo nam chaâm ñieän. Vaäy, coù phaûi taùc duïng töø cuûa doøng ñieän xoay chieàu gioáng heät cuûa doøng ñieän 1 chieàu khoâng?Vieäc ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän lieäu coù aûnh höôûng gì ñeán löïc töø khoâng? Em thöû döï ñoaùn? - GV coù theå gôïi yù: Haõy nhôù laïi thí nghieäm ôû hình 24.4, khi ta ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän vaøo oáng daây thì nam chaâm seõ coù chieàu theá naøo? Vì sao? -GV yeâu caàu HS haõy boá trí 1 TN ñeå chöùng toû khi doøng ñieän ñoåi chieàu thì löïc töø cuõng ñoåi chieàu. - Töø thí nghieäm treân haõy cho bieát hieän töôïng gì xaûy ra khi

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

vaø töø.

II. Taùc duïng töø cuûa doøng ñieän xoay chieàu: Khi doøng ñieän ñoåi chieàu thì löïc töø cuûa doøng ñieän taùc duïng leân nam chaâm cuõng ñoåi chieàu.

III. Ño cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá cuûa maïch ñieän xoay chieàu: Duøng ampe keá hoaëc voân keá coù

7

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV.

- HS chuù yù xem GV bieåu dieãn thí nghieäm, ruùt ra nhaän xeùt xem coù phuø hôïp vôùi döï ñoaùn khoâng. - Xem GV giôùi thieäu veà ñaëc ñieåm cuûa voân keá xoay chieàu vaø caùch maéc vaøo maïch ñieän. -Ruùt ra keát luaän veà caùch nhaän bieát voân keá, ampe keá xoay chieàu vaø caùch maéc chuùng vaøo maïch ñieän. -HS ghi nhaän thoâng baùo cuûa GV veà giaù trò hieäu duïng cuûa cöôøng ñoä doøng ñieän -caù nhaân HS traû lôøi caâu hoûi cuûa GV -HS chuù yù laéng nghe GV thoâng baùo -caù

nhaân

HS

suy

ta cho doøng ñieän xoay chieàu chaïy vaøo cuoän daây nhö hình 35.3. Haõy döï ñoaùn vaø laøm thí nghieäm kieåm tra Hoaït ñoäng 4: Tìm hieåu caùch ño cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá cuûa maïch ñieän xoay chieàu: - GV neâu caâu hoûi: Ta ñaõ bieát caùch duøng ampe keá vaø voân keá 1 chieàu ñeå ño cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá cuûa doøng ñieän 1 chieàu. Coù theå duøng caùc duïng cuï naøy ñeå ño cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá cuûa doøng ñieän xoay chieàu ñöôïc khoâng? Neáu duøng thì coù hieän töôïng gì xaûy ra vôùi caùc duïng cuï ñoù? - GV tieán haønh bieåu dieãn thí nghieäm: Maéc voân keá 1 chieàu vaøo choát laáy ñieän xoaychieàu: Yeâu caàu HS quan saùt xem hieän töôïng coù phuø hôïp vôùi döï ñoaùn khoâng? - GV giôùi thieäu 1 loaïi voân keá kaùc coù kí hieäu AC. Treân voân keá khoâng coù choát + vaø -. + Kim voân keá chæ bao nhieâu khi maéc voân keá vaøo 2 choát laáy ñieän xoay chieàu coù hieäu ñieän theá 6V? + Sau ñoù ñoåi 2 choát laáy ñieän thì kim voân keá coù quay ngöôïc laïi khoâng? Chæ soá bao nhieâu? - Caùch maéc voân keá vaø ampe keá xoay chieàu vaøo maïch ñieän coù gì khaùc vôùi caùch maéc ampe keá vaø voân keá 1 chieàu? - Cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá cuûa doøng

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

kí hieäu AC ( hay ) ñeå ño caùc giaù trò hieäu duïng cuûa cöôøng ñoä vaø hieäu ñieän theá xoay chieàu. Khi maéc ampe keá vaø voân keá xoay chieàu vaøo maïch ñieän xoay chieàu khoâng caàn phaân bieät choát cuûa chuùng.

8

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 nghó vaø traû lôøi C3, ñieän xoay chieàu luoân bieán C4 vaø caùc caâu hoûi ñoåi. caùc duïng cuï ñoù cho ta cuûng coá bieát giaù trò naøo? - GV thoâng baùo yù nghóa cuûa -caùc HS khaùc chuù cöôøng ñoä doøng ñieän vaø yù laéng nghe vaø hieäu ñieän theá hieäu duïng neâu nhaän xeùt nhö trong SGK Hñoäng 5: Vaän duïng – -HS ñoïc laïi phaàn ghi Cuûng coá nhôù -Yeâu caàu HS trình baøy laäp luaän, giaûi thích caùc caâu C3 vaø C4. -Doøng ñieän xoay chieàu coù caùc taùc duïng naøo? Trong caùc taùc duïng ñoù, taùc duïng naøo phuï thuoäc vaøo chieàu cuûa doøng ñieän? -Haõy moâ taû 1 TN chöùng toû doøng ñieän xoay chieàu cuõng taùc duïng töø vaø löïc töø khi ñoù thay ñoåi chieàu theo chieàu cuûa doøng ñieän? -Voân keá vaø ampe keá xoay chieàu coù kí hieäu nhö theá naøo? Maéc vaøo maïch ñieän ra sao? Daën doø: *hoïc baøi, laøm baøi taäp 35.1 ñeán 35.5 *chuaån bò baøi 36

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

9

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 20

tieát 40

TRUYEÀN TAÛI ÑIEÄN NAÊNG ÑI XA Baøi 36:

I. MUÏC TIEÂU: - Laäp ñöôïc coâng thöùc tính naêng löôïng hao phí do toûa nhieät treân ñöôøng daây taûi ñieän. - Neâu ñöôïc 2 caùch laøm giaûm hao phí ñieän naêng treân ñöôøng daây taûi ñieän vaø lí do vì sao choïn caùch taêng hieäu ñieän theå ôû hai ñaàu ñöôøng daây. II. CHUAÅN BÒ: HS oân laïi coâng thöùc veà coâng suaát cuûa doøng ñieän vaø coâng suaát toaû nhieät cuûa doøng ñieän. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS HS traû lôøi vaø laøm theo yeâu caàu cuûa GV

- Caù nhaân traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV.

- HS döï ñoaùn ñöôïc laø phaûi coù lôïi to lôùn môùi laøm traïm bieán theá nhöng chöa chæ ra ñöôïc lôïi ích nhö theá naøo.

- HS laømvieäc caù nhaân keát hôïp vôùi

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Doøng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng gì? Caùch söû duïng ampe keá vaø voân keá xoay chieàu? -Söûa baøi taäp 35.1 vaø 35.4 Hoaït ñoäng 2:Tìm hieåu söï hao phí ñieän naêng treân ñöôøng daây taûi ñieän: - Ñeå vaän chuyeån ñieän naêng töø nhaø maùy ñieän ñeán nôi tieâu thuï phaûi duøng phöông tieän gì? - Ngoaøi ñöôøng daây daãn ra, ôû moãi khu phoá, xaõ ñeàu coù 1 traïm phaân phoái ñieän goïi laø traïm bieán theá. Traïm bieán theá thöôøng coù daáu hieäu gì ñeå chæ söï nguy hieåm cheát ngöôøi? Vì sao laïi coù söï nguy hieåm ñoù? Vì sao ñieän trong nhaø chæ caàn coù 220V maø ñieän truyeàn ñeán traïm bieán theá laïi cao ñeán

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Baøi ghi

I. Söï hao phí ñieän naêng treân ñöôøng daây taûi ñieän: Khi truyeàn taûi ñieän naêng ñi xa baèng ñöôøng daây daãn seõ coù 1 phaàn ñieän naêng bò hao phí do hieän töôïng toaû nhieät treân ñöôøng daây. Coâng suaát hao phí do toaû nhieät treân ñöôøng daây taûi ñieän tæ leä nghòch vôùi bình phöông hieäu ñieän theá ñaët vaøo hai ñaàu ñöôøng daây

10

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 thaûo luaän nhoùm ñeå tìm coâng thöùc lieân heä giöõa coâng suaát hao phí vôùi coâng suaát cuûa nguoàn, hieäu ñieän theá vaø ñieän trôû -Laäp coâng thöùc tính coâng suaát hao phí Php khi truyeàn taûi moät coâng suaát ñieän P baèng moät ñöôøng daây coù ñieän trôû R vaø hieäu ñieän theá U giöõa hai ñaàu daây. -hoaït ñoäng nhoùm keát hôïp hoaït ñoäng caù nhaân ñeå coù coâng thöùc lieân heä P , U, R -thaûo luaän lôùp veà quaù trình bieán ñoåi coâng thöùc - HS laøm vieäc theo nhoùm traû lôøi caâu C1 , C2 vaø C3. - Ñaïi dieän nhoùm trình baøy tröôùc lôùp keát quaû laøm vieäc. - Thaûo luaän chung ôû lôùp. - Ruùt ra keát luaän: Löïa choïn caùch laøm giaûm hao phí ñieän naêng treân ñöôøng daây taûi ñieän baèng caùch laøm maùy taêng hieäu ñieän theá -vaän duïng coâng thöùc tính ñieän naêng hao phí do nhieät toaû ra treân ñöôøng daây taûi ñieän ñeå xeùt cuï theå lôïi ích cuûa vieäc

haøng chuïc nghìn voân? Laøm nhö vaäy coù lôïi gì khoâng? * GV neâu caâu hoûi: - Truyeàn taûi ñieän naêng ñi xa baèng daây daãn coù thuaän tieän gì so vôùi vaän chuyeån caùc nhieân lieäu döï tröõ naêng löôïng khaùc nhö than ñaù, daàu löûa? - Lieäu taûi ñieän baèng ñöôøng daây daãn nhö theá coù hao huït, maát maùt gì doïc ñöôøng khoâng? * GV yeâu caàu HS töï ñoïc muïc I trong SGK; -Cho HS laøm vieäc theo nhoùm. -Goïi 1 HS leân baûng trình baøy qui trình laäp luaän ñeå tìm coâng thöùc tính coâng suaát hao phí. Cho HS thaûo luaän chung ôû lôùp ñeå xaây döïng ñöôïc coâng thöùc caàn coù. Hoaït ñoäng 3: Tìm caùch laøm giaûm hao phí ñieän naêng treân ñöôøng daây taûi ñieän: * GV gôïi yù cho HS: - Haõy döïa vaøo coâng thöùc ñieän trôû ñeå tìm xem muoán giaûm ñieän trôû cuûa daây daãn thì phaûi laøm gì? Vaø laøm nhö theá coù khoù khaên gì? - So saùnh 2 caùch laøm giaûm hao phí ñieän naêng xem coù caùch naøo coù theå laøm giaûmñöôïc nhieàu hôn? - Muoán laøm taêng hieäu ñieän theá U ôû hai ñaàu ñöôøng taûi thì ta phaûi giaûi quyeát tieáp vaán ñeà gì?

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

II. Caùch giaûm hao phí treân ñöôøng daây taûi ñieän: Ñeå giaûm hao phí ñieän naêng do toaû nhieät treân ñöôøng daây taûi ñieän thì toát nhaát laø taêng hieäu ñieän theá ñaët vaøo hai ñaàu ñöôøng daây.

11

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 taêng hieäu ñieän theá -caù nhaân traû lôøi C4, C5 -thaûo luaän lôùp boå sung nhöõng thieáu soùt. -HS traû lôøi nhöõng caâu hoûi cuûng coá cuûa GV

-caù nhaân ñoïc phaàn ghi nhôù vaø Ñoïc phaàn “ coù theå em chöa bieát “

Hoaïtñoäng 4: Vaän duïng- Cuûng coá -Laàn löôït toå chöùc cho HS traû lôøi töøng caâu C4 vaø C5 C6 -Thaûo luaän chung ôû lôùp, boå sung nhöõng thieáu soùt. -Vì sao coù söï hao phí ñieän naêng treân ñöôøng daây taûi ñieän? -Neâu coâng thöùc tính ñieän naêng hao phí treân ñöôøng daây taûi ñieän? Choïn bieän phaùp naøo coù lôïi nhaát ñeå giaûm coâng suaát hao phí treân ñöôøng daây taûi ñieän? Vì sao? Daën doø: Hoïc baøi vaø laøm baøi taäp 36.1 ñeán 36.4 Chuaån bò :baøi 37

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

12

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 21

Tieát 41

MAÙY BIEÁN THEÁ

Baøi 37: I. MUÏC TIEÂU: Neâu ñöôïc caùc boä phaän chính cuûa maùy bieán theá goàm 2 cuoän daây daãn coù soá voøng daây khaùc nhau ñöôïc quaán quanh 1 loõi saét chung. Neâu ñöôïc coâng duïng chính cuûa maùy bieán theá laø laøm taêng U 1 n1 = hay giaûm hieäu ñieän theá hieäu duïng theo coâng thöùc U 2 n2 Giaûi thích ñöôïc vì sao maùy bieán theá laïi hoaït ñoäng ñöôïc vôùi doøng ñieän xoay chieàu maø khoâng hoaït ñoäng ñöôïc vôùi doøng ñieän 1 chieàu khoâng ñoåi. Veõ ñöôïc sô ñoà laép ñaët maùy bieán theá ôû hai ñaàu ñöôøng daây taûi ñieän. II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS: - 1 maùy bieán theá nhoû, cuoän sô caáp coù 750 voøng vaø cuoän thöù caáp coù 1500 voøng. - 1 nguoàn ñieän xoay chieàu 0-12V. - 1 voân keá xoay chieàu 0-15V. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS -HS traû lôøi caùc caâu hoûi vaø laøm baøi taäp theo yeâu caàu cuûa GV vaø söûa sai (neáu coù) - HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV. - Phaùt hieän ra vaán ñeà phaûi taêng hieäu ñieän theá ñeå giaûm hao phí treân ñöôøng daây taûi ñieän, nhöng roài laïi phaûi giaûm hieäu ñieän theá ôû nôi tieâu duøng.

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Cho bieát caùch laøm giaûm hao phí ñieän naêng treân ñöôøng daây taûi ñieän? Coâng thöùc tính coâng suaát hao phí? -Söûa baøi taäp 36.1 vaø 36.3 Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa maùy bieán theá: - Muoán laøm giaûm hao phí ñieän naêng treân ñöôøng daây taûi ñieän, ta laøm theá naøo thì coù lôïi nhaát? Neáu taêng hieäu ñieän theá haøng chuïc nghìn voân roài duøng ñieän ñoù ñeå thaép ñeøn, chaïy maùy ñöôïc khoâng? - Yeâu caàu HS quan saùt hình 37.1 vaø maùy bieán theá nhoû ñeå

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Baøi ghi

I. Caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa maùy bieán theá: 1. Caáu taïo: - 1 loõi saét ( hay theùp ) - 2 cuoän daây aãn coù soá voøng khaùc nhau. 2. Nguyeân taéc hoaït ñoäng: Khi ñaët 1

13

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 - HS hoaït ñoäng caù nhaân ñoïc SGK, xem hình, ñoái chieáu vôùi maùy bieán theá nhoû ñeå nhaän xeùt veà soá voøng daây ôû 2 cuoän daây. - HS döï ñoaùn keát quaû .

-Quan saùt GV laøm TN kieåm tra. - Ruùt ra keát luaän veà nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa maùy bieán theá - Thaûo luaän chung ôû lôùp. - Quan saùt GV laøm TN roài ghi caùc soá lieäu thu ñöôïc vaøo baûng 1. - Laäp coâng thöùc lieân heä giöõa U1,U2 vaø n1 ,n2 - Phaùt bieåu thaønh lôøi moái quan heä treân - HS neâu döï ñoaùn. - Quan saùt GV laøm TN kieåm tra döï ñoaùn - Ruùt ra keát laän chung. - HS hoaït ñoäng nhoùm ruùt ra caùch laép ñaët maùy bieán theá ôû 2 ñaàu ñöôøng daây taûi ñieän

nhaän bieát ñöôïc caùc boä phaän chính cuûa maùy bieán theá: -So saùnh soá voøng daây ôû 2 cuoän daây ? - Doøng ñieän coù theå chaïy töø cuoän daây naøy sang cuoän daây kia ñöôïc khoâng? Vì sao? - Neáu ta cho doøng ñieän xoay chieàu chaïy qua cuoän sô caáp thì coù doøng ñieän caûm öùng ôû cuoän thöù caáp khoâng? Boùng ñeøn ôû cuoän thöù caáp coù saùng leân khoâng? Taïi sao? - Neáu ñaët vaøo 2 ñaàu cuoän sô caáp 1 hieäu ñieän theá xoay chieàu thì ôû 2 ñaàu cuoän thöù caáp coù xuaát hieän hieäu ñieän theá xoay chieàu khoâng? - GV laøm TN ño hieäu ñieän theá ôû 2 ñaàu cuoän thöù caáp trong 2 tröôøng hôïp: Maïch thöù caáp kín, maïch thöø caáp hôû. Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu taùc duïng laøm bieán ñoåi hieäu ñieän theá cuûa maùy bieán theá- Caùch laép ñaët maùy bieán theá: - Hieäu ñieän theá ôû 2 ñaàu moãi cuoän daây cuûa maùy bieán theá coù moái lieân heä nhö theá naøo vôùi soá voøng daây cuûa moãi cuoän? - Yeâu caàu HS quan saùt TN, ghi caùc keát quaû thu ñöôïc vaøo baûng 1, caên cöù vaøo ñoù ruùt ra keát luaän. - GV bieåu dieãn tröôøng hôïp n1>n2; Cho U1 = 3V; 2,5V roài laàn löôït xaùc ñònh U2 - Neáu duøng cuoän 1500 voøng laøm cuoän sô caáp thì hieäu ñieän theá thu ñöôïc ôû cuoän thöù caáp coù thay ñoåi khoâng? Taêng hay giaûm? Coâng thöùc? - Khi naøo maùy bieán theá coù taùc duïng laøm taêng hieäu ñieän

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

hieäu ñieän theá xoay chieàu vaøo 2 ñaàu cuoän sô caáp cuûa maùy bieán` theá thì ôû 2 ñaàu cuûa cuoän thöù caáp xuaát hieän hieäu ñieän theá xoay chieàu.

II. Taùc duïng laøm thay ñoåi hieäu ñieän theá cuûa maùy bieán theá: Tæ soá giöõa hieäu ñieän theá ôû hai ñaàu caùc cuoän daây cuûa maùy bieán theá baèng tæ soá giöõa soá voøng cuûa caùc cuoän daây töông öùng. ÔÛ ñaàu ñöôøng daây taûi veà phía nhaø

14

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 theá? Giaûm hieäu ñieän theá. -HS traû lôøi C4 -laøm theá naøo ñeå coù theå vöøa -HS traû lôøi caùc giaûm hao phí ñieän naêng treân caâu hoûi cuûng coá ñöôøng daây taûi ñieän maø vöøa cuûa GV coù theå phuø hôïp vôùi duïng cuï tieâu thuï ñieän? Vaän duïng- Cuûng coá : -Yeâu caàu HS söû duïng coâng thöùc tính vöøa thu ñöôïc ñeå traû lôøi caâu C4 -Vì sao khi ñaët vaøo 2 ñaàu cuoän sô caáp cuûa maùy bieán theá 1 hieäu ñieän theá xoay chieàu, thì ôû 2 ñaàu cuoän thöù caáp cuõng xuaát hieän 1 hieäu ñieän theá xoay chieàu? -Hieäu ñieän theá ôû 2 ñaàu caùc cuoän daây cuûa maùy bieán theá coù lieân heä vôùi soá voøng daây cuûa moãi cuoän nhö theá naøo? Daën doø: Hoïc baøi vaø laøm baøi taäp 37.1 ñeán 37.4 Chuaån bò baøi 38 thöïc haønh

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

maùy ñieän ñaët maùy taêng theá, ôû nôi tieâu thuï ñaët maùy haï theá.

15

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 21

Tieát 42 Baøi 38: Thöïc haønh:

VAÄN HAØNH MAÙY PHAÙT ÑIEÄN VAØ MAÙY BIEÁN THEÁ.

I. MUÏC TIEÂU: - Luyeän taäp vaän haønh maùy phaùt ñieän xoay chieàu: + Nhaän bieát loaïi maùy ( nam chaâm quay hay cuoän daây quay), caùc boä phaän chính cuûa maùy. + Cho maùy hoaït ñoäng, nhaän bieát hieäu quaû taùc duïng cuûa doøng ñieän do maùy phaùt ra khoâng phuï thuoäc vaøo chieàu quay + Caøng quay nhanh thì hieäu ñieän theá ôû hai ñaàu cuoän daây cuûa maùy caøng cao. - Luyeän taäp vaän haønh maùy bieán theá: + Nghieäm laïi coâng thöùc cuûa maùy bieán theá.

U 1 n1 = U 2 n2

+ Tìm hieåu hieäu ñieän theá ôû 2 ñaàu cuoän thöù caáp khi maïch hôû. + Tìm hieåu taùc duïng cuûa loõi saét. II. CHUAÅN BÒ: * Ñoái vôùi moãi nhoùm HS: - 1 maùy phaùt ñieän xoay chieàu nhoû. - 1 boùng ñeøn 3V coù ñeá. - 1 maùy bieán theá nhoû, caùc cuoän daây coù ghi soá voøng daây, loõi saét coù theå thaùo laép ñöôïc. - 1 nguoàn ñieän xoay chieàu 3V vaø 6V. - 6 sôïi daây daãn daøi khoaûng 30cm - 1 voân keá xoay chieàu 0-15V. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1: OÂn laïi caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu vaø maùy bieán theá: HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV.

Trôï giuùp cuûa GV

- GV neâu caâu hoûikieåm tra caùc kieán thöùc veà caáu taïo vaø nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu vaø cuûa maùy bieán theá? - Neâu muïc ñích cuûa baøi thöïc haønh, löu yù HS tìm hieåu theâm 1 Hoaït ñoäng 2: Vaän haønh soá tính chaát cuûa 2 loaïi maùy maùy phaùt ñieän xoay chieàu chöa hoïc trong baøi hoïc lí thuyeát. GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

16

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 ñôn giaûn: - Moãi caù nhaân töï tay vaän haønh, thu thaäp thoâng tin ñeå traû lôøi caâu C1 vaø C2. - Ghi keát quaû vaøo baùo caùo. Hoaït ñoäng 3:Vaän haønh maùy bieán theá: - HS tieán haønh TN laàn 1: Cuoän sô caáp 500 voøng, cuoän thöù caáp 1000 voøng vaø maéc maïch ñieän nhö hình 38.2 trong SGK. Ghi keát quaû vaøo baûng 1. - Tieán haønh TN laàn 2: Cuoän sô caáp 1 000 voøng, cöoân thöù caáp 500 voøng vaø tieán haønh TN nhö laàn 1. - Tieán haønh TN laàn 3: Cuoän sô caáp 1500 voøng, cuoän thöù caáp 500 voøng vaø tieán haønh TN nhö caùc laàn tröôùc.

- GV phaân phoái maùy phaùt ñieän xoay chieàu vaø caùc phuï kieän cho caùc nhoùm ( boùng ñeøn, daây daãn, voânkeá) -GV theo doõi, giuùp ñôõ caùc nhoùm gaëp khoù khaên - GV phaân phoái maùy bieán theá vaø caùc phuï kieän cho caùc nhoùm ( nguoàn ñieän xoay chieàu, voân keá xoay chieàu, daây noái) - Höôùng daãn vaø kieåm tra vieäc laáy ñieän vaøo nguoàn ñieän xoay chieàu cuûa töøng nhoùm tröôùc khi cho HS söû duïng ( maéc vaøo maùy bieán theá) -Nhaéc nhôû HS chæ ñöôïc laáy ñieän xoay chieàu töø maùy bieán theá ra, vôùi hieäu ñieän theá 3V vaø 6V. Daën HS khoâng ñöôïc laáy ñieän 220V ôû trong phoøng hoïc.

Hoaït ñoäng 4: -Caù nhaân hoaøn thaønh baùo -GV thu baøi baùo caùo caùo vaø noäp baøi cho GV -GV nhaän xeùt hoaït ñoäng cuûa -HS doïn veä sinh HS Daën doø: OÂn laïi töø baøi 33 ñeán 37 ñeå tieát sau toång keát chöông II

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

17

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 22 Baøi 39:

Tieát 43

TOÅNG KEÁT CHÖÔNG II: ÑIEÄN TÖØ HOÏC

I. MUÏC TIEÂU: - OÂn taäp vaø heä thoáng hoaù nhöõng kieán thöùc veà nam chaâm, töø tröôøng, löïc töø, ñoäng cô ñieän, doøng ñieän caûm öùng, doøng ñieän xoay chieàu, maùy phaùt ñieän xoay chieàu, maùy bieán theá. - Luyeän taäp theâm veà vaän duïng caùc kieán thöùc vaøo moät soá tröôøng hôïp cuï theå. II. CHUAÅN BÒ: HS traû lôøi caùc caâu hoûi ôû muïc Töï kieåm tra trong SGK. III.TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1: Baùo caùo tröôùc lôùp vaø trao ñoåi keát quaû töï kieåm tra (töø caâu 1 ñeán caâu 9 trong baøi) Hoaït ñoäng 2: Heä thoáng hoaù 1 soá kieán thöùc, so saùnh löïc töø cuûa nam chaâm vaø löïc töø cuûa doøng ñieän trong 1 soá tröôøng hôïp. -HS traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV vaø neâu nhaän xeùt caâu traû lôøi cuûa baïn

Trôï giuùp cuûa GV - Goïi 1 soá HS traû lôøi caùc caâu hoûi töï kieåm tra. Caùc HS khaùc boå sung khi caàn thieát.

-Yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi sau: *Neâu caùch xaùc ñònh höôùng cuûa löïc töø do 1 thanh nam chaâm taùc duïng leân cöïc Baéc cuûa 1 kim nam chaâm vaø löïc ñieän töø cuûa thanh nam chaâm ñoù taùc duïng leân 1 doøng ñieän thaúng. *So saùnh löïc töø do 1 nam chaâm vónh cöûu vôùi löïc töø do 1 nam chaâm ñieän chaïy baèng doøng ñieän xoay chieàu taùc duïng leân cöïc Baéc cuûa 1 kim nam chaâm. *Neâu quy taéc tìm chieàu cuûa Hoaït ñoäng 3: ñöôøng söùc töø cuûa nam chaâm - Caù nhaân laàn löôït tìm caâu traû vónh cöûu vaø cuûa nam chaâm ñieän lôøi cho caùc caâu hoûi töø 10 ñeán chaïy baèng doøng ñieän 1 chieàu. 13. - Tham gia thaûo luaän chung ôû lôùp -Caùc caâu hoûi töø 10 ñeán 13, daønh veà lôøi giaûi cuûa töøng caâu hoûi. cho HS moãi caâu 3 phuùt ñeå chuaån bò, sau ñoù thaûo luaän chung ôû lôùp 2 phuùt. *** Daën doø: -boå sung ñaày ñuû caùc baøi taäp vaøo vôû

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

18

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 -chuaån bò baøi 40: “Hieän töông khuùc xaï aùnh saùng” Tieát 44

TUAÀN 22 CHÖÔNG III:

QUANG HOÏC

HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG Baøi 40:

I. MUÏC TIEÂU: - Nhaän bieát ñöôïc hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng. - Moâ taû ñööïc TN quan saùt ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng töø khoâng khí qua nöôùc vaø ngöôïc laïi. - Phaân bieät ñöôïc hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng vôùi hieän töôïng phaûn xaï aùnh saùng. - Vaän duïng ñöôïc kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi thích 1 soá hieän töôïng ñôn giaûn do söï ñoåi höôùng cuûa tia saùng khi truyeàn qua maët phaân caùch giöõa hai moâi tröôøng gaây neân.

II. CHUAÅN BÒ: * Ñoái vôùi moãi nhoùm HS: * Ñoái vôùi GV: - 1 bình thuyû tinh hoaëc bình - 1 bình thuyû tinh hoaëc bình nhöïa trong. nhöïa trong suoát hình hoäp chöõ nhaät ñöïng nöôùc. - 1 bình chöùa nöôùc saïch. - 1 ca muùc nöùôùc. - 1 mieáng goã phaúng ( hoaëc nhöïa ñeå laøm maøn höùng - 1 mieáng goã phaúng, meàm aùnh saùng. ñeå coù theå caém ñöôïc ñinh - 1 nguoàn saùng coù theå taïo ghim. ñöôïc chuøm saùng heïp ( neân - 3 chieác ñinh ghim. duøng buùt laze ñeå HS deã quan saùt tia saùng). III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC; Hoaït ñoäng cuûa HS

- HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV. - Töøng HS quan saùt hình 40.1 (hoaëc laøm

Trôï giuùp cuûa GV

Baøi ghi

Hñoäng 1:Tìm hieåu hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng töø khoâng khí sang nöôùc: 1. OÂn laïi kieán thöùc cuõ: - Ñònh luaät truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng ñöôïc phaùt bieåu nhö theá naøo? - Coù theå nhaän bieát ñöôïc

I. Hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng:

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Hieän töôïng tia saùng truyeàn töø

19

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TN) ñeå traû lôøi caâu ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng hoûi ôû phaàn môû baèng nhöõng caùch naøo? baøi. -GV yeâu caàu HS ñoïc phaàn môû baøi ( hoaëc TN nhö hình - Töøng HS quan saùt 40.1) hình 40.2 ñeå ruùt ra 2.Tìm hieåu söï khuùc xaï aùnh nhaän xeùt. saùng töø khoâng khí sang nöôùc: - Neâu ñöôïc keát - Yeâu caàu HS thöïc hieän luaän veà hieän töôïng muïc 1 phaàn I SGK.GV yeâu khuùc xaï aùnh saùng. caàu HS traû lôøi caâu hoûi: - Töøng HS ñoïc phaàn + Aùnh saùng truyeàn trong 1 vaøi khaùi nieäm. khoâng khí vaø trong nöôùc - HS hoaït ñoäng caù ñaõ tuaân theo ñònh luaät nhaân quan saùt GV naøo? tieán haønh TN. Hoaït + Hieän töôïng aùnh saùng ñoäng nhoùm ñeå traû truyeàn töø khoâng khí sang lôøi caâu C1 , C2 nöôùc coù tuaân theo ñònh luaät truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng khoâng? + Hieän töôïng khuùc xaï aùnh -HS hoaït ñoäng caù saùng laø gì? nhaân traû lôøi caùc - Yeâu caàu HS töï ñoïc muïc 3 caâu hoûi cuûa GV. phaàn I sgk - GV tieán haønh TN nhö 40.2. Yeâu caàu HS quan saùt ñeå traû lôøi caâu C1 vaø C2. Töøng HS traû lôøi + Khi tia saùng truyeàn töø caâu C4. khoâng khí sang nöôùc, tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng naøo? So saùnh goùc tôùi vaø goùc khuùc xaï? - Yeâu caàu HS thöïc hieän caâu C3 - HS hoaït ñoäng Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu nhoùm boá trí TN nhö hieän töôïng khuùc xaï cuûa hình 40.3 SGK tia saùng khi truyeàn töø nöôùc sang khoâng khí: - Töøng HS traû lôøi - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu caâu C5 vaø C6 C4, gôïi yù HS phaân tích tính - HS hoaït ñoäng khaû thi cuûa töøng phöông nhoùm , traû lôøi caâu aùn ñaõ neâu ra: hoûi cuûa GV ñeå ruùt + Ñeå nguoàn saùng trong ra keát luaän. nöôùc, chieáu aùnh saùng töø ñaùy bình leân. + Ñeå nguoàn saùng ôû

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

moâi tröôøng trong suoát naøy sang moâi tröôøng trong suoát khaùc bò gaõy khuùc taïi maët phaân caùch giöõa hai moâi tröôøng ñöôïc goïi laø hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng. Khi tia saùng truyeàn töø khoâng khí sang nöôùc thì: - Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi. -goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi.

II. Söï khuùc xaï cuûa tia saùng khi truyeàn töø nöôùc sang khoâng khí: Khi tia saùng truyeàn töø nöôùc sang khoâng khí thì : - Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi. - Goùc khuùc xaï lôùn hôn goùc tôùi.

20

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

- HS traû lôøi caâu C7 , C8

ngoaøi, chieáu aùnh saùng qua ñaùy bình, qua nöôùc roài qua khoâng khí. + Neáu khoâng coù phöông aùn naøo thöïc hieän ngay treân lôùp. GV neân giôùi thieäu phöông aùn trong SGK. - GV höôùng daãn HS tieán haønh TN - GV yeâu caàu 1 vaøi HS traû lôøi caâu C5. C6 vaø cho caû lôùp thaûo luaän. - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi: Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng naøo? So saùnh ñoä lôùn goùc khuùc xaï vaø goùc tôùi? Hoaït ñoäng 3: Vaän duïng – Cuûng coá : - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu C7 , C8 vaø cho caû lôùp thaûo luaän. GV chænh söûa chính xaùc caùc caâu traû lôøi cuûa HS. Daën doø: laøm baøi taäp trong SBT. Chuaån bò baøi 41

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

21

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 23 Baøi 41:

Tieát 45

QUAN HEÄ GIÖÕA GOÙC TÔÙI VAØ GOÙC KHUÙC XAÏ

I. MUÏC TIEÂU:

-

Moâ taû ñöôïc söï thay ñoåi cuûa goùc khuùc xaï khi goùc tôùi taêng hoaëc giaûm. Moâ taû ñöôïc TN theå hieän moái quan heä giöõa goùc tôùi vaø goùc khuùc xaï..

II. CHUAÅN BÒ:

* Ñoái vôùi moãi nhoùm HS: - 1 mieáng thuyû tinh hoaëc nhöïa trong suoát hình baùn nguyeät, maët phaúng ñi qua ñöôøng kinh ñöôïc daùn giaáy kín chæ chöøa 1 khe hôû nhoû taïi taâm I cuûa mieáng thuyû tinh( hoaëc nhöïa) - 1 mieáng goã phaúng. - 1 tôø giaáy coù voøng troøn chia ñoä hoaëc thöôùc ño ñoä - 3 chieác ñinh ghim. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

HS traû lôøi vaø laøm caùc baøi taäp theo yeâu caàu cuûa GV

- Ñaïi dieän caùc nhoùm leân nhaän duïng cuï TN. - Hs hoaït ñoäng nhoùm boá trí TN nhö hình 41.1 trong SGK vaø tieán haønh TN. - HS hoaït ñoäng nhoùm traû lôøi caùc caâu C1 vaø C2. - Döïa vaøo baûng keát quaû TN, caù nhaân suy nghó, traû lôøi caâu hoûi cuûa GV ñeå ruùt ra keát

Trôï giuùp cuûa GV

Phaàn ghi baøi

Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Theá naøo laø hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng? Quan heä giöõa goùc tôùi vaø goùc khuùc xaï? -Söûa baøi taäp trong SBT. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu söï thay ñoåi cuûa goùc khuùc xaï theo goùc tôùi: - GV höôùng daãn HS laøm TN theo caùc böôùc ñaõ neâu: + Yeâu caàu HS ñaët khe hôû I cuûa mieáng thuyû tinh ñuùng taâm cuûa taám troøn chia ñoä. + Kieåm tra caùc nhoùm khi xaùc ñònh vò trí caàn coù cuûa ñinh ghim A,.

- Khi tia saùng truyeàn töø khoâng khí sang caùc moâi tröôøng trong suoát raén, loûng khaùc nhau thì goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi. - Khi goùc tôùi taêng (giaûm) thì goùc khuùc xaï cuõng taêng (giaûm). -Khi goùc tôùi 0 baèng 0 thì goùc

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

22

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 luaän.

- HS hoaït ñoäng caù nhaân ñoïc phaàn môû roäng trong SGK.

-töøng HS traû lôøi caâu hoûi cuûa GV

-töøng HS laøm C3 vaø C4 -HS traû lôøi ñuùng laø tia saùng khi truyeàn töø moâi tröôøng naøy sang moâi tröôøng khaùc thì goùc tôùi vaø goùc khuùc xaï coù ñoä lôùn khaùc nhau. +tuy nhieân, söï taêng hay giaûm cuûa goùc khuùc xaï khoâng TÆ LEÄ THUAÄN vôùi söï taêng hay giaûm cuûa goùc tôùi maø tuaân theo ñònh luaät khuùc xaï aùnh saùng.

- Yeâu caàu ñaïi dieän 1 vaøi nhoùm traû lôøi caâu C1 . Coù theå gôïi yù HS baèng caùch ñaët caâu hoûi: + Khi naøo maét ta nhìn thaáy hình aûnh cuûa ñinh ghim A qua mieáng thuyû tinh? + Khi maét ta chæ nhìn thaáy ñinh ghim A’ , chöùng toû ñieàu gì? - GV yeâu caàu HS traû lôøi caâu C2 - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi: Khi aùnh saùng truyeàn töø khoâng khí sang thuyû tinh, goùc khuùc xaï vaø goùc tôùi lieân heä vôùi nhau nhö theá naøo? Hoaït ñoäng 3: Vaän duïng–Cuûng coáø: - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi: Khi aùnh saùng truyeàn töø khoâng khí sang caùc moâi tröôøng trong suoát raén, loûng khaùc nhau thì goùc khuùc xaï vaø goùc tôùi coù quan heä vôùi nhau nhö theá naøo? Ñoái vôùi HS yeáu keùm thì coù theå yeâu caàu töï ñoïc phaàn ghi nhôù trong SGK, roài traû lôøi caâu hoûi cuûa GV. - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu C3. Coù theå gôïi yù HS traû lôøi caâu hoûi naøy nhö sau; + Maét nhìn thaáy A hay

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

khuùc xaï baèng 00, tia saùng khoâng bò gaõy khuùc khi truyeàn qua hai moâi tröôøng.

23

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 B? Töø ñoù veõ ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng trong khoâng khí tôùi maét? + Xaùc ñònh ñieåm tôùi vaø veõ ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng töø A tôùi maët phaân caùch. - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu C4. Daën doø: -Veà nhaø hoïc baøi vaø laøm heát caùc baøi taäp trong SBT. -Ñoïc phaàn Coù theå em chöa bieát - Chuaån bò baøi 44

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

24

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 23

Tieát 46

THAÁU KÍNH HOÄI TUÏ.

Baøi 42: I. MUÏC TIEÂU: - Nhaän daïng ñöôïc thaáu kính hoäi tuï. - Moâ taû ñöôïc söï khuùc xaï cuûa caùc tia saùng ñaëc bieät (tia tôùi quang taâm, tia song song vôùi truïc chính vaø tia coù phöông qua tieâu ñieåm) qua thaáu kính hoäi tuï. - vaän duïng ñöôïc kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi baøi taäp ñôn giaûn veà thaáu kính hoäi tuï vaø giaûi thích 1 vaøi hieän töôïng thöôøng gaëp trong thöïc teá. II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS - 1 thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï khoaûng 12 cm. -1 nguoàn saùng phaùt ra tia saùng song song. - 1 maøn höùng ñeå quan saùt ñöôøng truyeàn cuûa chuøm saùng. -1 giaù quang hoïc

III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

Trôï giuùp cuûa GV

Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi HS traû lôøi vaø laøm cuõ: baøi taäp theo yeâu -Cho bieát moái quan heä giöõa caàu cuûa GV goùc tôùi vaø goùc khuùc xaï? Veõ tia khuùc xaï trong 2 tröôøng hôïp:Tia saùng truyeàn töø : +khoâng khí sang thuyû tinh. + töø nöôùc sang khoâng khí. -Söûa baøi taäp 41.1 vaø 41.3 Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu ñaëc - Caùc nhoùm cöû ñieåm cuûa thaáu kính hoäi ñaïi dieän leân nhaän tuï: vaø kieåm tra duïng - GV höôùng daãn HS tieán cuï TN. haønh TN - HS hoaït ñoäng + Goïi ñaïi dieän moãi nhoùm leân nhoùm boá trí vaø nhaän duïng cuï thí nghieäm. tieán haønh TN theo + Yeâu caàu caùc nhoùm boá trí söï höôùng daãn cuûa TN nhö hình 42.2 vaø tieán haønh GV. TN. - GV theo doõi, giuùp ñôõ caùc nhoùm HS yeáu, höôùng daãn caùc em ñaët caùc duïng cuï TN - HS suy nghó vaø ñuùng vò trí. traû lôøi caâu C1 . - Ñoái vôùi lôùp HS khaù, gioûi, tröôùc khi boá trí TN nhö hình 42.2

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Phaàn ghi baøi

I. Ñaëc ñieåm cuûa thaáu kính hoäi tuï: Thaáu kính hoäi tuï thöôøng duøng coù phaàn rìa moûng hôn phaàn giöõa.

25

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

- Caù nhaân ñoïc phaàn thoâng baùo veà tia tôùi vaø tia loù trong SGK. Töøng HS traû lôøi caâu C2 - HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caâu C3 -Caù nhaân ñoïc phaàn thoâng baùo veà thaáu kính vaø thaáu kính hoäi tuï trong SGK

- Caû nhoùm thöïc hieän laïi TN nhö hình 42.2. Thaûo luaän nhoùm ñeå traû lôøi caâu C4 . - Töøng HS ñoïc phaàn thoâng baùo veà truïc chính vaø khaùi nieäm quang taâm. - HS hoaït ñoäng nhoùm tieán haønh TN vaø töøng HS traû lôøi caâu C5 vaø C6 - Töøng HS phaàn thoâng trong SGK vaø lôøi caâu hoûi GV. -

Töøng

HS

ñoïc baùo traû cuûa ñoïc

, GV coù theå laøm theâm TN sau: Duøng thaáu kính hoäi tuï höùng 1 chuøm saùng song song (chuøm saùng maët trôøi hoaëc aùnh saùng ngoïn ñeøn ñaët ôû xa) leân maøn höùng. Töø töø dòch chuyeån taám bìa ra xa thaáu kính, yeâu caàu HS quan saùt TN vaø traû lôøi caâu hoûi: Kích thöôùc veät saùng treân maøn thay ñoåi theá naøo? Döï ñoaùn chuøm khuùc xaï ra khoûi thaáu kính coù ñaëc ñieåm gì? Sau khi HS traû lôøi caùc caâu hoûi treân môùi boá trí TN nhö hình 42.2 - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu C1. - Thoâng baùo veà tia tôùi vaø tia loù. - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu C2 caâu C3 - GV thoâng baùo cho HS bieát chaát lieäu laøm thaáu kính hoäi tuï thöôøng duøng trong thöïc teá. Nhaän bieát thaáu kính hoäi tuï döïa vaøo hình veõ vaø kí hieäu thaáu kính hoäi tuï. Hñoäng 3: Tìm hieåu caùc khaùi nieäm truïc chính, quang taâm, tieâu ñieåm, tieâu cöï cuûa thaáu kính hoäi tuï: - GV yeâu caàu HS traû lôøi caâu C4: + Höôùng daãn HS quan saùt TN, ruùt ra n xeùt. + Yeâu caàu HS tìm caùch kieåm tra döï ñoaùn + Thoâng baùo veà khaùi nieäm truïc chính. - GV thoâng baùo khaùi nieäm quang taâm. GV laøm TN. Khi chieáu tia saùng baát kyø qua quang taâm thì noù tieáp tuïc ñi thaúng, khoâng ñoåi höôùng. - Höôùng daãn HS tìm hieåu khaùi nieäm tieâu ñieåm: + Yeâu caàu HS quan saùt laïi TN

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

II. Truïc chính, quang taâm, tieâu ñieåm, tieâu cöï cuûa thaáu kính hoäi tuï: - Moät chuøm tia tôùi song song vôùi truïc chính cuûa thaáu kính hoäi tuï cho chuøm tia loù hoäi tuï taïi tieâu ñieåm cuûa thaáu kính. - Ñöôøng truyeàn cuûa ba tia saùng ñaëc bieät qua thaáu kính hoäi tuï: + Tia tôùi ñeán quang taâm thì tia loù tieáp tuïc truyeàn thaúng theo phöông cuûa tia tôùi. + Tia tôùi song song vôùi truïc chính thì tia loù qua tieâu ñieåm. + Tia tôùi qua tieâu ñieåm thì tia loù song song vôùi

26

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 phaàn thoâng baùo ñeå traû lôøi caâu C5 vaø C6. truïc chính. veà khaùi nieäm + Yeâu caàu HS traû lôøi : Tieâu tieâu cöï. ñieåm cuûa thaáu kính laø gì? Moãi thaáu kính coù maáy tieâu ñieåm? Vò trí cuûa chuùng coù ñaëc ñieåm gì? -HS suy nghó traû + GV phaùt bieåu chính xaùc caùc lôøi C7, C8 caâu C5 ; C6. + GV thoâng baùo veà khaùi nieäm tieâu ñieåm. - GV thoâng baùo veà khaùi nieäm tieäu cöï. - GV laøm TN ñoái vôùi tia tôùi qua tieâu ñieåm. Hoaït ñoäng 4: Vaän duïng – Cuûng coá – Höôùng daãnveà nhaø: -Neâu caùc caùch nhaän bieát thaáu kính hoäi tuï? -Cho bieát ñaëc ñieåm ñöôøng truyeàn cuûa 1 soá tia saùng qua thaáu kính hoäi tuï? Yeâu caàu HS traû lôøi caâu C7 , C8 *** Daën doø: -Hoïc baøi vaø laøm heát baøi taäp trong SBT. -Chuaån bò baøi 43

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

27

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 24 Baøi 43:

Tieát 47

AÛNH CUÛA MOÄT VAÄT TAÏO BÔÛI THAÁU KÍNH HOÄI TUÏ

I. MUÏC TIEÂU: - Neâu ñöôïc trong tröôøng hôïp naøo thaáu kính hoäi tuï cho aûnh thaät vaø cho aûnh aûo cuûa 1 vaät vaø chæ ra ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa caùc aûnh naøy. - Duøng caùc tia saùng ñaëc bieät döïng ñöôïc aûnh thaät vaø aûnh aûo cuûa 1 vaät qua thaáu kính hoäi tuï. II.CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS - 1 thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï khoaûng 12 cm. - 1 giaù quang hoïc. - 1 caây neán cao khoaûng 5 cm. - 1 baøn ñeå höùng aûnh. - 1 bao dieâm hoaëc baät löûa. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS HS traû lôøi vaø laøm baøi taäp theo yeâu caàu cuûa GV

- Caùc nhím boá trí TN nhö hình 43.2 SGK, ñaët vaät ngoaøi khoaûng tieâu cöï, thöïc hieän caùc yeâu caàu cuûa C1 vaø C2. - Ghi ñaëc ñieåm cuûa aûnh vaøo doøng 1,2,3 cuûa baûng 1. - HS hoaït ñoäng nhoùm nhö hình 43.2 SGK, ñaët vaät trong khoaûng tieâu cöï. Thaûo luaän nhoùm ñeå traû lôøi C3 - Ghi ñaëc ñieåm cuûa aûnh vaøo doøng 4 cuûa baûng 1.

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Hình daïng vaø ñaëc ñieåm cuûa thaáu kính hoäi tu? -Söûa baøi taäp trong SBT. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu ñaëc ñieåm cuûa aûnh cuûa 1 vaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï: * GV höôùng daãn HS laøm TN: - Tröôøng hôïp vaät ñöôïc ñaët raát xa thaáu kính ñeå höùng aûnh ôû tieâu ñieåm laø raát khoù khaên. GV coù theå höôùng daãn HS quay thaáu kính veà phía cöûa soå lôùp ñeå höùng aûnh cuûa cöûa soå lôùp leân maøn. - Cho caùc nhoùm thaûo luaän tröôùc khi ghi nhaän xeùt ñaëc ñieåm cuûa aûnh vaøo baûng 1. * Höôùng daãn HS laøm TN ñeå traû lôøi caâu C3. Coù

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Phaàn ghi baøi

I. Ñaëc ñieåm cuûa aûnh cuûa 1 vaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï: Ñoái vôùi thaáu kính hoäi tuï: - Vaät ñaët ngoaøi khoaûng tieâu cöï cho aûnh thaät, ngöôïc chieàu vôùi vaät. Khi vaät ñaët raát xa thaáu kính thì aûnh thaät coù vò trí caùch thaáu kính 1 khoaûng baèng tieâu cöï. - Vaät ñaët trong khoaûng tieâu cöï

28

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

- HS hoaït ñoäng caù nhaân thöïc hieän caâu C4.

- HS döïng aûnh cuûa moät vaät saùng AB taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï. - Töøng HS thöïc hieän caâu C5: +Döïng aûnh B’ cuûa ñieåm B (Duøng 2 trong 3 tia ñaõ hoïc) +Haï B’A vuoâng goùc vôùi truïc chính, A’ laø aûnh cuûa A vaø A’B’ laø aûnh cuûa AB. -HS veõ aûnh trong 2 tröôøng hôïp: vaät AB caùch thaáu kính moät khoaûng d=36cm ( ngoaøi khoaûng tieâu cöï => aûnh thaät, ngöôïc chieàu vôùi vaät) vaø d = 8cm ( trong khoaûng tieâu cöï => aûnh aûo, cuøng chieàu vaø lôùn hôn vaät) -HS traû lôøi caùc caâu hoûi vaø laøm theo höôùng daãn cuûa GV - HS traû lôøi caâu C6 vaø C7

theå yeâu caàu HS traû lôøi theâm caâu hoûi: Laøm theá naøo ñeå quan saùt ñöôïc aûnh cuûa vaät trong tröôøng hôïp naøy? * Cho caùc nhoùm thaûo luaän tröôùc khi ghi nhaän xeùt veà ñaëc ñieåm aûnh vaøo baûng 1 Hoaït ñoäng 3: Döïng aûnh cuûa 1 vaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï: Yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi: - Chuøm tia tôùi xuaát phaùt töø S qua thaáu kính cho chuøm tia loù ñoàäng qui ôû S’ . Khi ñoù S’ laø gì cuûa S? - Caàn söû duïng maáy tia saùng xuaát phaùt töø S ñeå xaùc ñònh S’ - GV thoâng baùo khaùi nieäm aûnh cuûa ñieåm saùng. - Giuùp ñôõ caùc em HS yeáu veõ hình. GV höôùng daãn HS thöïc hieän caâu C5: - Döïng aûnh B’ cuûa ñieåm B. - Haï A’B’ vuoâng goùc vôùi truïc chính, A’ laø aûnh cuûa A vaø A’B’ laø aûnh cuûa AB. Hoaït ñoäng 4:Vaän duïng-Cuûngcoá: - Haõy neâu ñaëc ñieåm cuûa aûnh cuûa 1 vaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï? -Neâu caùch döïng aûnh cuûa 1 vaät qua thaáu kính hoäi tuï? Ñoái vôùi HS trung bình yeáu, coù theå cho HS töï ñoïc phaàn ghi nhôù trong

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

cho aûnh aûo, lôùn hôn vaät vaø cuøng chieàu vôùi vaät.

II. Caùch döïng aûnh: Muoán döïng aûnh A’B’ cuûa AB qua thaáu kính (AB vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa thaáu kính, A naèm treân truïc chính), chæ caàn döïng aûnh B’ cuûa B caùch veõ ñöôøng truyeàn cuûa hai tia saùng ñaëc bieät, sau ñoù töø B’ haï vuoâng goùc xuoáng truïc chính ta coù aûnh A’ cuûa A.

29

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 SGK, roài traû lôøi caâu hoûi - Höôùng daãn HS traû lôøi caâu C6 + Xeùt 2 caëp tam giaùc ñoàng daïng. + Trong töøng tröôøng hôïp A' B ' A' B' = tính tæ soá AB OI -Ñeà nghò HS traû lôøi caâu C7 *** Daën doø: - hoïc baøi vaø laøm baøi taäp trong SBT -Chuaån bò baøi 44

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

30

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 24 Baøi 44: I. MUÏC TIEÂU:

-

Tieát 48

THAÁU KÍNH PHAÂN KÌ

Nhaän daïng ñöôïc thaáu kính phaân kyø.

Veõ ñöôïc ñöôøng truyeàn cuûa 2 tia saùng ñaëc bieät (tia tôùi quang taâm vaø tia tôùi song song vôùi truïc chính) qua thaáu kính phaân kyø. - Vaän duïng ñöôïc caùc kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi thích 1 vaøi hieän töôïng thöôøng gaëp trong thöïc teá. II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS - 1 thaáu kính phaân kyø coù tieâu cöï khoaûng 12 cm. - 1 giaù quang hoïc. - 1 nguoàn phaùt ra 3 tia saùng song song. - 1 maøn höùng ñeå quan saùt ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: 1 Hoaït ñoäng cuûa HS Trôï giuùp cuûa GV Phaàn ghi baøi Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra HS traû lôøi vaø laøm baøi cuõ: baøi taäp theo yeâu caàu -Cho bieát ñaëc ñieåm cuûa cuûa GV aûnh cuûa moät vaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï? Caùch nhaän bieát thaáu kính hoäi tuï? -Caùch döïng aûnh cuûa I. Ñaëc ñieåm moät vaät taïo bôûi thaáu cuûa thaáu kính hoäi tuï? kính phaân kì: - Töøng HS thöïc hieän 2. Hoaït ñoäng 2: Ñaëc caâu C1. ñieåm cuûa thaáu kính Thaáu kính phaân kì: phaân kì - Yeâu caàu HS traû lôøi thöôøng duøng - HS hoaït ñoäng caù caâu C1. Thoâng baùo veà coù phaàn rìa nhaân traû lôøi caâu C2. thaáu kính phaân kì. daøy hôn phaàn - HS hoaït ñoäng nhoùm - Yeâu caàu 1 vaøi HS neâu giöõa. laøm TN. nhaän xeùt veà hình daïng cuûa thaáu kính phaân kì. - Töøng HS quan saùt thí - So saùnh hình daïng cuûa nghieäm vaø chuù yù thaáu kính phaân kì vôùi nghe thoâng baùo cuûa thaáu kính hoäi tuï? GV. -Höôùng daãn HS tieán haønh TN nhö hình 44.1 ñeå II. Truïc chính, traû lôøi C3. quang taâm, + Theo doõi, höôùng daãn tieâu ñieåm, caùc nhoùm HS laøm TN tieâu cöï cuûa -

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

31

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 - HS hoaït ñoäng nhoùm tieán haønh TN. - Töøng HS quan saùt thaûo luaän nhoùm ñeå traû lôøi caâu C4. - Töøng HS ñoïc phaàn thoâng baùo veà truïc chính vaø traû lôøi caâu hoûi cuûa GV. - Töøng HS ñoïc phaàn thoâng baùo veà quang taâm vaø traû lôøi caâu hoûi cuûa GV. - Caùc nhoùm tieán haønh laïi TN, töøng HS chuù yù quan saùt vaø traû lôøi caâu C5 vaøØ C6 - HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caâu hoûicuûa GV -HS laøm C6 vaøo vôû & traû lôøi caâu hoûi cuûa GV +töøng HS ñoïc thoâng baùo veà khaùi nieäm tieâu ñieåm trong sgk - HS thöïc hieän caâu C7 -Thaûo luaän vôùi caû lôùp ñeå traû lôøi C8. -HS phaùt bieåu traû lôøi C9

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

yeáu. + Thoâng baùo hình daïng maët caét vaø kí hieäu thaáu kính phaân kì. Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu truïc chính, quang taâm, tieâu ñieåm, tieâu cöï cuûa thaáu kính phaân kì: - Yeâu caàu HS tieán haønh laïi TN nhö hình 44.1: + Theo doõi, höôùng daãn caùc em HS yeáu thöïc hieän laïi TN. Quan saùt laïi hieän töôïng ñeå coù theå traû lôøi caâu C4 + Gôïi yù: Döï ñoaùn xem tia naøo ñi thaúng? Tìm caùch kieåm tra döï ñoaùn - Yeâu caàu ñaïi dieän 1 vaøi nhoùm traû lôøi C4 . GV chænh söûa nhöõng sai soùt neáu coù cuûa HS. - Truïc chính cuûa thaáu kính coù ñaëc ñieåm gì? - Yeâu caàu HS töï ñoïc phaàn thoâng baùo vaø cho bieát ñaëc ñieåm cuûa quang taâm? -Yeâu caàu Hs laøm laïi TN hình 44.1 vaø 1 vaøi nhoùm traû lôø caâu C5 -Choïn 1 vaøi HS leân baûng laøm C6 vaø trình baøy yù kieán cuûa mình tröôùc lôùp. * GV chænh söûa nhöõng sai soùt cuûa HS -Yeâu caàu HS cho bieát: Tieâu cöï cuûa thaáu kính laø gì? Hoaït ñoäng 4:Vaän duïng –Cuûng coá -Yeâu caàu HS traû lôøi caâu C7 , C8, C9 + Theo doõi vaø kieåm tra

thaáu kính phaân kì: -Chuøm tia tôùi song song vôùi truïc chính cuûa thaáu kính phaân kì cho chuøm tia loù phaân kì. -Ñöôøng truyeàn cuûa hai tia saùng ñaëc bieät qua thaáu kính phaân kì: + Tia tôùi song song vôùi truïc chính thì tia loù keùo daøi ñi qua tieâu ñieåm. + Tia tôùi ñeán quang taâm thì tia loù tieáp tuïc truyeàn thaúng theo phöông cuûa tia tôùi.

32

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 HS thöïc hieän caâu C7 + Ñeà nghò HS phaùt bieåu traû lôøi C9 ***Daën doø: hoïc baøi,laøm caùc baøi taäp trong SBT. Chuaån bò baøi 45

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

33

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 25 BAØI 45:

Tieát 49

AÛNH CUÛA MOÄT VAÄT TAÏO BÔÛI THAÁU KÍNH PHAÂN KÌ

I. MUÏC TIEÂU: - Neâu ñöôïc aûnh cuûa 1 vaät saùng taïo bôûi thaáu kính phaân kyø luoân laø aûnh aûo. Moâ taû ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm cuûa aûnh aûo cuûa 1 vaät taïo bôûi thaáu kính phaân kyø. Phaân bieät ñöôïc aûnh aûo ñöôïc taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï vaø phaân kyø. - Duøng 2 tia saùng ñaëc bieät ( tia tôùi quang taâm vaø tia tôùi song song vôùi truïc chính) döïng ñöôïc aûnh cuûa 1 vaät taïo bôûi thaáu kính phaân kyø. II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS - 1 thaáu kính phaân kyø coù tieâu cöï khoaûng 12 cm. - 1 giaù quang hoïc. - 1 caây neán cao khoaûng 5 cm. - 1 maøn ñeå höùng aûnh. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

- Töøng HS hoaït ñoäng caù nhaân chuaån bò traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV

- Caùc nhoùm boá trí vaø tieán haønh TN nhö hình 45.1 trong SGK traû lôøi C2

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Neâu caùch nhaän bieát thaáu kính phaân kì? Thaáu kính phaân kì coù ñaëc ñieåm gì traùi ngöôïc vôùi thaáu kính hoäi tuï? -Veõ ñöôøng truyeàn cuûa hai tia saùng ñaõ hoïc qua thaáu kính phaân kì. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu ñaëc ñieåm cuûa aûnh cuûa 1 vaät taïo bôûi thaáu kính phaân kì: GV yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi: - Muoán quan saùt aûnh cuûa 1 vaät taïo bôûi thaáu kính phaân kì, caàn coù nhöõng duïng cuï gì? Neâu caùch boá trí vaø tieán haønh TN? -Ñaët maøn saùt thaáu kính. Ñaët vaät ôû vò trí baát kì treân truïc chính cuûa thaáu kính vaø vuoâng goùc vôùi truïc chính. - Töø töø dòch chuyeån maøn ra xa

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Phaàn ghi baøi

* Ñaëc ñieåm cuûa aûnh cuûa moät vaät taïo bôûi thaáu kính phaân kì: Ñoái vôùi thaáu kính phaân kì: - Vaät saùng ñaët ôû moïi vò trí tröôùc thaáu kính phaân kì luoân cho aûnh aûo, cuøng chieàu, nhoû

34

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

Töøng HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caùc caâu C3 vaø C4

- Töøng HS döïng aûnh cuûa 1 vaät ñaët trong khoaûng tieâu cöï ñoái vôùi caùc thaáu kính hoäi tuï vaø phaân kì. - So saùnh ñoä lôùn cuûa 2 aûnh vöøa döïng ñöôïc. -laøm vieäc theo yeâu caàu cuûa GV

thaáu kính. Quan saùt treân maøn xem coù aûnh cuûa vaät hay khoâng? - Tieáp tuïc laøm nhö vaäy khi thay ñoåi vò trí cuûa vaät treân truïc chính. -Qua thaáu kính phaân kì, ta luoân nhìn thaáy aûnh cuûa 1 vaät ñaët tröôùc thaáu kính nhöng khoâng höùng ñöôïc aûnh ñoù treân maøn. Vaäy ñoù laø aûnh thaät hay aûnh aûo? Hoaït ñoäng 3: Döïng aûnh cuûa 1 vaät saùng AB taïo bôûi thaáu kính phaân kì: - GV yeâu caàu HS traû lôøi caâu C3; + Muoán döïng aûnh cuûa 1 ñieåm saùng ta phaûi laøm theá naøo? + Muoán döïng aûnh cuûa 1 vaät saùng ta phaûi laøm theá naøo? - GV gôïi yù HS traû lôøi caâu C4: + Khi dòch vaät AB vaøo gaàn hoaëc ra xa thaáu kính thì höôùng cuûa tia khuùc xa ïcuûa tia tôùi BI (tia ñi song song vôùi truïc chính) coù thay ñoåi khoâng? + Aûnh B’ cuûa ñieåm B laø giao ñieåm cuûa nhöõng tia naøo? Hoaït ñoäng 4: So saùnh ñoä lôùn cuûa aûnh aûo taïo bôûi caùc thaáu kính: - GV theo doõi, giuùp ñôõ caùc nhoùm HS yeáu döïng aûnh - Yeâu caàu HS nhaän xeùt ñaëc ñieåm cuûa aûnh aûo taïo bôûi hai loaïi thaáu kính. Hoaït ñoäng 5: Vaän duïng – Cuûng coá : - Yeâu caàu HS traû lôøi caâu C6 - Höôùng daãn HS laøm caâu C7 - Xeùt hai caëp tam giaùc ñoàng daïng. - Trong töøng tröôøng hôïp, tính tæ soá; A' B ' A' B ' (hay ) AB OI -

hôn vaät vaø luoân naèm trong khoaûng tieâu cöï cuûa thaáu kính. - Vaät ñaët raát xa thaáu kính, aûnh aûo cuûa vaät coù vò trí caùch thaáu kính moät khoaûng baèng tieâu cöï.

Ñeà nghò HS traû lôøi C8

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

35

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

Daën doø: - Hoaøn taát phaàn vaän duïng vaø baøi taäp 21.1 ñeán 21.5 sbt - Ñoïc phaàn “Coù theå em chöa bieát” - Chuaån bò baøi baùo caùo thöïc haønh

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

36

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 25

Tieát 50 Baøi 46: Thöïc haønh

ÑO TIEÂU CÖÏ CUÛA THAÁU KÍNH HOÄI TUÏ I. MUÏC TIEÂU: - Trình baøy ñöôïc phöông phaùp ño tieâu cöï cuûa thaáu kính hoäi tuï. - Ño ñöôïc tieâu cöï cuûa thaáu kính hoäi tuï theo phöông phaùp neâu treân. II.CHUAÅN BÒ:

-

1 thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï caàn ño (f vaøo khoaûng 15 cm).

-

1 vaät saùng phaúng coù daïng chöõ L hoaëc F, khoeùt treân 1 maøn chaén saùng baéng 1 ngoïn ñeøn.

-

1 maøn aûnh nhoû.

-

1 giaù quang hoïc thaúng, daøi khoaûng 80 cm, treân coù caùc giaù ñôõ vaät, thaáu kính vaø maøn aûnh.

-

1 thöôùc thaúng coù GHÑ 800 mm vaø coù ÑCNN 1mm.

III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

Trôï giuùp cuûa GV

Hoaït ñoäng 1:Trình baøy vieäc chuaån bò baùo caùo thöïc haønh, traû lôøi caùc caâu hoûi: -HS trình baøy phaàn chuaån bò

- Laøm vieäc vôùi caû lôùp ñeå kieåm tra phaàn chuaån lyù thuyeát cuûa HS cho baøi thöïc haønh. Yeâu caàu 1 soá HS trình baøy caâu traû lôøi ñoái vôùi töøng caâu hoûi neâu ra ôû phaàn 1 cuûa maãu baùo caùo vaø hoaøn chænh caâu traû lôøi caàn coù. - Kieåm tra vieäc chuaån bò baùo Hoaït ñoäng 2:Thöïc haønh ño caùo thöïc haønh cuûa HS nhö tieâu cöï cuûa thaáu kính: maãu ñaõ cho ôû cuoái baøi.

Töøng nhoùm HS thöïc hieän caùc coâng vieäc sau: a/ Tìm hieåu caùc duïng cuï coù trong boä thí nghieäm. GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

- Ñeà nghò ñaïi dieän caùc nhoùm nhaän bieát: hình daïng vaät saùng, caùch chieáu ñeå taïo vaät saùng, caùch xaùc ñònh vò trí cuûa thaáu kính, cuûa vaät vaø maøn aûnh. 37

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 b/ Ño chieàu cao h cuûa vaät. c/ Ñieàu chænh ñeå vaät vaø maøn caùch thaáu kính nhöõng khoaûng baèng nhau vaø cho aûnh cao baèng vaät. d/ Ñ caùc khoaûng caùch (d, d’) töông öùng töø vaät vaø töø maøn ñeán thaáu kính khi h = h’.

- Löu yù caùc nhoùm HS: * Luùc ñaàu ñaët thaáu kính ôû giöõa giaù quang hoïc, roài ñaët vaät vaø maøn aûnh ôû gaàn thaáu kính, caùch ñeàu thaáu kính. Caàn ño caùc khoaûng caùch naøy ñeå ñaûm baûo d0 = d0’. * Sau ñoù xeâ dòch ñoàng thôøi vaät vaø maøn nhöõng khoaûng lôùn baèng nhau (chöøng 5 cm) ra xa daàn thaáu kính ñeå luoân ñaûm baûo d= d’. Hoaït ñoäng 3: -Khi aûnh hieän treân maøn gaàn Töøng HS hoaøn thaønh baùo caùo roõ neùt thì dòch chuyeån vaät thöïc haønh. vaø maøn nhöõng khoaûng nhoû baèng nhau cho tôùi khi thu ñöôïc aûnh roõ neùt cao baèng vaät. HS doïn veä sinh Kieåm tra ñeàu naøy baèng caùch ño chieàu cao h’ cuûa aûnh ñeå so saùnh vôùi chieàu cao h cuûa vaät: h = h’. - Nhaän xeùt yù thöùc, thaùi ñoä vaø taùc phong laøm vieäc cuûa caùc nhoùm. Tuyeân döông caùc nhoùm laøm toát vaø nhaéc nhôû caùc nhoùm laøm chöa toát. -Thu baùo caùo thöïc haønh cuûa HS. Daën doø: Chuaån bò baøi 47

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

38

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 26 Baøi 47:

Tieát 51

SÖÏ TAÏO AÛNH TREÂN PHIM TRONG MAÙY AÛNH

I. MUÏC TIEÂU: Neâu vaø chæ ra ñöôïc 2 boä phaän chính cuûa maùy aûnh laø vaät kính vaø buoàng toái. Neâu vaø giaûi thích ñöôïc caùc ñaëc ñieåm cuûa aûnh hieän treân phim cuûa maùy aûnh. Döïng ñöôïc aûnh cuûa 1 vaät ñöôïc taïo ra trong maùy aûnh. II. CHUAÅN BÒ: - Moãi nhoùm:1 moâ hình maùy aûnh, taïi choå ñaët phim coù daùn maûnh giaáy môø (hay maûnh phim ñaõ taåy traéng hoaëc 1 maûnh nhöïa trong, cöùng). Trong tröôøng hôïp khoâng coù moâ hình maùy aûnh thì coù theå duøng 1 maùy aûnh cuõ laøm duïng cuï tröïc quan cho caû lôùp. - GV :1 aûnh chuïp 1 soá maùy aûnh, neáu coù, ñeå coù theå giôùi thieäu cho caû lôùp xem. - Photocopy hình 47.4 SGK ñuû cho moãi HS 1 tôø, neáu muoán kieåm tra kyõ naêng döïng aûnh quang hoïc cuûa töøng HS. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS - HS hoaït ñoäng theo nhoùm ñeå tìm hieåu 1 maùy aûnh qua moâ hình. - Töøng HS chæ ra ñaâu laø vaät kính, buoàng toái vaø choå ñaët phim cuûa maùy aûnh. - Töøng nhoùm HS tìm caùch thu aûnh cuûa 1 vaät treân taám kính môø hay taám nhöïa trong ñaët ôû vò trí cuûa phim trong moâ hình maùy aûnh vaø quan saùt aûnh naøy. Töø ñoù traû lôøi caâu C1 vaø C2. -HS chæ ra ñaâu laø vaät

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu caáu taïo cuûa maùy aûnh: - Yeâu caàu HS ñoïc muïc I SGK. - Hoûi 1 vaøi HS ñeå ñaùnh giaù söï nhaän bieát cuûa caùc em veà caùc thaønh phaàn caáu taïo cuûa maùy aûnh. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu caùch taïo aûnh cuûa moät vaät treân phim: - Höôùng vaät kính cuûa maùy aûnh veà phía 1 vaät ngoaøi saân tröôøng hoaëc cöûa kính cuûa phoøng hoïc, ñaët maét phía sau taám kính môø hoaëc taám nhöïa trong ñöôïc ñaët ôû vò trí cuûa phim ñeå quan saùt

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Phaàn ghi baøi

I. Caáu taïo cuûa maùy aûnh: - Moãi maùy aûnh ñeàu coù vaät kính, buoàng toái vaø choå ñaët phim. - Vaät kính cuûa maùy aûnh laø moät thaáu kính hoäi tuï.

39

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 kính, ñaâu laø buoàng toái vaø ñaâu laø choã ñaët phim. -caùc nhoùm cöû ñaïi dieän phaùt bieåu caáu taïo cuûa maùy aûnh. -töøng nhoùm HS ñieàu chænh vò trí cuûa taám nhöïa ôû trong buoàng toái cuûa moâ hình maùy aûnh hay treân taám kính môø roài quan saùt aûnh nhaän ñöôïc

- Töøng HS thöïc hieän caâu C3

- HS hoaït ñoäng caù nhaân thöïc hieän caâu C4 - Ruùt ra nhaän xeùt veà ñaëc ñieåm cuûa aûnh treân phim trong maùy aûnh

aûnh cuûa vaät naøy - Ñeà nghò ñaïi dieän cuûa 1 vaøi nhoùm HS traû lôøi caâu C1 vaø C2. - Trong tröôøng hôïp khoâng ñöôïc trang bò moâ hình maùy aûnh thì GV gôïi yù ñeå HS caû lôùp traû lôøi caùc caâu hoûi sau: + Aûnh thu ñöôïc treân phim cuûa maùy aûnh laø aûnh aûo hay aûnh thaät? + Vaät thaät cho aûnh thaät thì cuøng chieàu hay ngöôïc chieàu? + Vaät thaät caùch vaät kính 1 khoaûng xa hôn so vôùi khoaûng caùch töø aûnh treân phim tôùi vaät kính thìaûnh naøy lôùn hôn hay nhoû hôn vaät? + Vaät thaät cho aûnh thaät thì vaät kính cuûa maùy aûnh laø thaáu kính hoäi tuï hay thaáu kính phaân kì? - Phaùt cho HS hình 47.4 trong SGK hoaëc ñeà nghò HS veõ laïi hình naøy vaøo vôû ñeå laøm C3 vaø C4 - Coù theå gôïi yù nhö sau neáu HS coù khoù khaên khi thöïc hieän C3: + Söû duïng tia qua quang taâm ñeå xaùc ñònh aûnh B’ cuûa B hieän treân phim PQ vaø aûnh A’B’ cuûa AB. + Töø ñoù veõ tia loù khoûi vaät kính ñoái vôùi tia saùng töø B tôùi vaät kính vaø song song vôùi truïc chính. + Xaùc ñònh tieâu ñieåm F cuûa vaät kính. - Ñeà nghò Hs xeùt 2 tam giaùc ñoàng daïng OAB vaø OA’B’ ñeå tính tæ soá maø C4 yeâu caàu.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

II. Aûnh cuûa 1 vaät treân phim: Aûnh treân phim laø aûnh thaät, nhoû hôn vaät vaø ngöôïc chieàu vôùi vaät.

40

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 - Ñeà nghò HS neâu nhaän xeùt veà ñaëc ñieåm cuûa maùy aûnh treân phim trong maùy aûnh Hoaït ñoäng 3: Vaän duïng -Cuûng coá -Gôïi yù HS vaän dung keát quaû vöøa thu ñöôïc ôû C4 ñeå giaûi caâu C6. -Daën doø: - Veà nhaø hoïc baøi vaø laøm baøi taäp trong SBT. - Ñoïc phaàn “Coù theå em chöa bieát” - Xam tröôùc baøi “Maét” tìm ñieåm gioáng nhau giöõa maét vaø maùy aûnh.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

41

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 26

Tieát 52

OÂN TAÄP I/ MUÏC TIEÂU: OÂn taäp, heä thoáng hoaù caùc kieán thöùc ñaõ hoïc töø HKII. Reøn luyeän tính tích cöïc ñoäc laäp suy nghó vaø khaû naêng tö duy cuûa hoïc sinh. II/ CHUAÅN BÒ : Caùc caâu hoûi oân taäp. III/ OÂN TAÄP: Hoïc sinh traû lôøi caùc caâu hoûi sau: 1. doøng ñieän caûm öùng trong cuoän daây daãn kín ñoåi chieàu khi naøo? 2. khi naøo xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng xoay chieàu? 3. caùc boä phaän chính cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu? 4. caùc taùc duïng cuûa doøng ñieän caûm öùng xoay chieàu ? 5. duøng voân keá hoaëc voân keá xoay chieàu ño gì? 6. khi truyeàn taûi ñieän naêng ñi xa hao phí ñieän naêng do gì? 7. coâng suaát hao phí do ñaâu vaø phuï thuoäc nhöõng gì? 8. maùy bieán theá coù coâng duïng gì? Ôû ñaâu ñaët maùy taêng theá? Maùy haï theá? 9. vì sao khoâng duøng ñieän moät chieàu ñeå chaïy maùy bieán theá? 10.vì sao phaûi duøng maùy bieán theá trong truyeàn taûi ñieän naêng ñi xa? 11.hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng laø gì? 12.quan heä goùc khuùc xaï vaø goùc tôùi nhö theá naøo khi tia saùng truyeàn töø nöôùc sang khoâng khí vaø khi töø khoâng khí vaøo nöôùc? 13.khi naøo goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi?khi goùc tôùi thay ñoåi thì goùc khuùc xaï nhö theá naøo? 14.ñaëc ñieåm cuûa thaáu kính hoäi tuï? 15.ñöôøng truyeàøn cuûa 3 tia saùng ñaëc bieät qua thaáu kính hoâi tuï? 16.ñaëc ñieåm aûnh cuûa vaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï? 17.caùch döïng aûnh cuûa vaät qua thaáu kính hoäi tuï? 18.ñaëc ñieåm cuûa thaáu kính phaân kì? 19.ñöôøng truyeàøn cuûa 2 tia saùng ñaëc bieät qua thaáu kính phaân kì? 20.ñaëc ñieåm aûnh cuûa vaät taïo bôûi thaáu kính phaân kì? 21.caáu taïo cuûa maùy aûnh? Aûnh cuûa vaät treân phim? HS laøm caùc baøi taäp sau:  

1.vaät AB cao 3cm ñaët vuoâng goùc vôùi thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï 4cm, caùch kính 5cm. Haõy veõ aûnh cuûa AB qua thaáu kính, aûnh ñoù laø thaät hay aûo?,cao bao nhieâu vaø caùch vaät bao nhieâu cm? 2.maùy bieán theá coù soá voøng cuûa hai cuoän daây laàn löôït laø 50 voøng vaø 8000 voøng, ñeå laøm maùy giaûm theá ,cuoän naøo GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

42

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 noái vaøo hieäu ñieän theá xoay chieàu vaø maùy ñoù laøm haï hieäu ñieän theá bao nhieâu laàn?

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

43

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 26

Tieát 53

KIEÅM TRA 1 TIEÁT I/ Traéc nghieäm: 3.neáu taêng hieäu ñieän theá ôû hai ñaàu daây taûi ñieän leân 100 laàn thì coâng suaát hao phí treân ñöôøng daây daãn seõ: A. taêng leân 100 laàn. C. Taêng leân 200 laàn. B. Giaûm ñi 100 laàn . D. Giaûm ñi 10 000 laàn. 4.duøng ampe keá coù kí hieäu AC hay (~) coù theå ño ñöôïc: A. giaù trò cöïc ñaïi cuûa doøng ñieän xoay chieàu. B. Giaù trò khoâng ñoåi cuûa cöôøng ñoä doøng ñieän moät chieàu. C. Giaù trò nhoû nhaát cuûa doøng ñieän moät chieàu. D. Giaù trò hieäu duïng cuûa cöôøng ñoä doøng ñieän xoay chieàu. 5.khi cho doøng ñieän moät chieàu khoâng ñoåi chaïy vaøo cuoän sô caáp cuûa moät maùy bieán theá thì trong cuoän thöù caáp: A. xuaát hieän doøng ñieän moät chieàu khoâng ñoåi. B. xuaát hieän doøng ñieän moät chieàu bieán ñoåi. C. xuaát hieän doøng ñieän xoay chieàu. D. Khoâng xuaát hieän doøng ñieän naøo caû. 6.Trong khung daây cuûa maùy phaùt ñieän xuaát hieän doøng ñieän xoay chieàu , vì: A. khung daây bò hai cöïc cuûa nam chaâm luoân phieân huùt, ñaåy. B. Soá ñöôøng söùc töø xuyeân qua tieát dieän S cuûa daây luaân phieân taêng, giaûm. C. Moät caïnh cuûa khung daây bò nam chaâm huùt, caïnh kia bò ñaåy. D. Ñöôøng söùc töø cuûa nam chaâm song song tieát dieän S cuûa cuoän daây. 7.ñaët moät vaät tröôùc thaáu kính phaân kì, aûnh thu ñöôïc: A. aûnh aûo lôùn hôn vaät. C. aûnh thaät lôùn hôn vaät. B. aûnh aûo nhoû hôn vaät. D. aûnh thaät nhoû hôn vaänho 8.chieáu tia saøng töø khoâng khí vaøo nöôùc, keát quaû naøo sau phuø hôïp:

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

44

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 A.goùc tôùi 40030’, goùc khuùc xaï 600 C. goùc khuùc xaï 40030’, goùc tôùi 600 B. goùc tôùi 900, goùc khuùc xaï 00 D. goùc tôùi 0 0 0 , goùc khuùc xaï 90 9.maùy bieán theá duøng ñeå: A. giöõ cho hieäu ñieän theá oån ñònh, khoâng ñoåi. B. giöõ cho cöôøng ñoä doøng ñieän oån ñònh, khoâng ñoåi. C. Laøm taêng hoaêïc giaûm cöôøng ñoä doøng ñieän. D. Laøm taêng hoaêïc giaûm hieäu ñieän theá.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

45

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 10.trong cuoän daây daãn kín xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng khi soá ñöôøng söùc töø xuyeân qua tieát dieän S cuûa cuoän daây: A. luoân luoân taêng. C. luoân luoân giaûm. B. Khoâng ñoåi. D. Thay ñoåi. 11.boä phaän chính cuûa maùy phaùt ñieän phaûi ñöôïc boá trí nhö sau: A. nam chaâm ñieän vaø cuoän daây daãn kín noái hai cöïc cuûa nam chaâm. B. nam chaâm ñieän vaø cuoän daây daãn kín noái hai cöïc cuûa nam chaâm ñieän. C. Nam chaâm coù theå quay quanh truïc vuoâng goùc vôùi cuoän daây daãn. D. Cuoän daây daãn coù theå quay quanh truïc cuûa noù tröôùc moät nam chaâm. 12.treân cuøng ñöôøng daây taûi ñi cuøng coâng suaát ñieän, neáu daây coù tieát ñieän gaáp 3 laàn thì coâng suaát hao phí toaû nhieät seõ: A. taêng 3 laàn. B taêng 6 laàn C. Giaûm 6 laàn. D. Giaûm 9 laàn. II/ TÖÏ LUAÄN: 13.Cho bieát ñöôøng truyeàn cuûa hai tia ñaëc bieät qua thaáu kính phaân kì vaø caùc ñaëc ñieåm aûnh cuûa vaät taïo bôûi thaáu kính phaân kì. 14.vaät AB cao 3cm ñaët vuoâng goùc vôùi thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï 4cm, caùch kính 5cm. Haõy veõ aûnh cuûa AB qua thaáu kính, aûnh ñoù laø thaät hay aûo?,cao bao nhieâu vaø caùch vaät bao nhieâu cm? 15.maùy bieán theá coù soá voøng cuûa hai cuoän daây laàn löôït laø 50 voøng vaø 8000 voøng, ñeå laøm maùy giaûm theá ,cuoän naøo noái vaøo hieäu ñieän theá xoay chieàu vaø maùy ñoù laøm haï hieäu ñieän theá bao nhieâu laàn? GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

46

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

47

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 27

Tieát 54 Baøi 48:

MAÉT

I. MUÏC TIEÂU: - Neâu vaø chæ ra ñöôïc treân hình veõ (hay treân moâ hình) hai boä phaän quan troïng nhaát cuûa maét laø theå thuyû tinh vaø maøng löôùi. - Neâu ñöôïc chöùc naêng cuûa theå thuyû tinh vaø maøng löôùi, so saùnh ñöôïc chuùng vôùi caùc boä phaân töông öùng cuûa maùy aûnh. - Trình baøy ñöôïc khaùi nieäm sô löôïc veà söï ñieàu tieát, ñieåm cöïc caän vaø ñieåm cöïc vieãn. - Bieát caùch thöû maét. II. CHUAÅN BÒ: - 1 tranh veõ maét boå doïc. - 1 moâ hình con maét. - 1 baûng thöû thò löïc cuûa y teá (neáu coù). III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS Trôï giuùp cuûa GV Baøi ghi Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi -traû lôøi caùc caâu hoûi cuõ: cuûa GV -Cho bieát caáu taïo cuûa maùy aûnh? -Aûnh cuûa 1 vaät treân phim I. Caáu taïo cuûa ñöôïc taïo nhö theá naøo? maét: Hñoäng 2:Tìm hieåu caáu - Töøng HS ñoïc muïc 1 taïo cuûa maét: - Hai boä phaän phaàn I trong SGK veà - Yeâu caàu HS traû lôøi caùc quan troïng nhaát caáu taïo cuûa maét vaø caâu hoûi sau ñeå kieåm tra khaû cuûa maét laø traû lôøi caùc caâu hoûi naêng ñoïc, hieåu: theå thuyû tinh cuûa GV. + Teân hai boä phaän quan troïng vaø maøng löôùi. nhaát cuûa maét laø gì? - Theå thuyû tinh -So saùnh veà caáu taïo + Boä phaän naøo cuûa maét laø ñoùng vai troø nhö cuûa maét vaø maùy 1 thaáu kính hoäi tuï? vaät kính trong aûnh. Töøng HS laøm C1 +Tieâu cöï cuûa noù coù theå maùy aûnh, coøn vaø trình baøy caâu traû thay ñoåi ñöôïc khoâng? Baèng maøng löôùi nhö lôøi tröôùc lôùp khi GV cacùh naøo? phim. Aûnh cuûa yeâu caàu + Aûnh cuûa vaät maø maét nhìn vaät maø ta nhìn thaáy hieän ôû ñaâu? hieän treân maøng - Yeâu caàu 1 hay 2 HS Hoaït ñoäng 3 : Tìm hieåu veà löôùi. traû lôøi töøng caâu hoûi söï ñieàu tieát cuûa maét: trong caâu C1 - Ñeà nghò HS traû lôøi caùc caâu II. Söï ñieàu tieát: • thuyû tinh theå hoûi sau: + Maét phaûi thöïc hieän quaù Trong quaù trình ⇔ vaät kính trong maùy aûnh trình gì thì môùi nhìn roõ caùc ñieàu tieát thì theå thuyû tinh bò co • maøng löôùi ⇔ vaät? + Trong quaù trình naøy, coù söï giaõn, phoàng leân

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

48

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 phim -Töøng HS ñoïc phaàn II trong SGK - HS hoaït ñoäng caù nhaân thöïc hieän caâu C2: Döïng aûnh cuûa cuøng 1 vaät taïo bôûi theå thuyû tinh khi vaät ôû xa vaø khi vaät ôû gaàn. Töø ñoù ruùt ra nhaän xeùt veà kích thöôùc cuûa aûnh treân maøn löôùi vaø tieâu cöï cuûa theå thuûy tinh trong 2 tröôøng hôïp khi vaät ôû gaàn vaø khi vaät ôû xa maét *thöïc hieän vieäc döïng aûnh cuûa cuøng moät vaät khi vaät ôû xa vaø khi vaät ôû gaàn maét=> nhaän xeùt veà aûnh vaø tieâu cöï cuûa theå thuûy tinh: *vaät ôû xa: A1B1 nhoû OF lôùn. * vaät ôû gaàn: A1B1 lôùn OF nhoû. -Ñoïc hieåu thoâng tin veà ñieåm cöïc vieãn traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV vaø laøm C3 : ñieåm xa maét nhaát, maét nhìn khoâng ñieàu tieát, khoaûng cöïc vieãn. - Ñoïc hieåu thoâng tin veà ñieåm cöïc caän, traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV yeâu caàu vaø laøm C4

thay ñoåi gì ôû theå thuyû tinh? - Höôùng daãn HS döïng aûnh cuûa cuøng 1 vaät taïo bôûi theå thuyû tinh khi vaät ôû xa vaø khi vaät ôû gaàn, trong ñoù theå thuyû tinh ñöôïc bieåu dieãn baèng thaáu kính hoäi tuïvaø maøng löôùi ñöôïc bieåu dieãn baèng 1 maøn höùng aûnh nhö hình 48.3 + Ñeà nghò HS caên cöù vaøo tia qua quang taâm ñeå ruùt ra nhaän xeùt veà kích thöôùc cuûa aûnh treân maøn löôùi khi maét nhìn cuøng 1 vaät ôû gaàn vaø ôû xa maét. + Ñeà nghò HS caên cöù vaøo tia song song vôùi truïc chính ñeå ruùt ra nhaän xeùt veà tieâu cöï cuûa theå thuyû tinh khi maét nhìn cuøng 1 vaät ôû gaàn vaø ôû xa maét. Hoaït ñoäng 4: Tìm hieåu veà ñieåm cöïc caän vaø ñieåm cöïc vieãn: Kieåm tra söï hieåu bieát cuûa HS veà ñieåm cöïc vieãn: + Ñieåm cöïc vieãn laø ñieåm naøo? + Ñieåm cöïc vieãn cuûa maét toát laø ñieåm naøo? + Maét coù traïng thaùi nhö theá naøo khi nhìn 1 vaät ôû ñieåm cöïc vieãn? + Khoaûng caùch töø maét ñeán ñieåm cöïc vieãn ñöôïc goïi laø gì? - Kieåm tra söï hieåu bieát cuûa HS veà ñieåm cöïc caän: + Ñieåm cöïc caän laø ñieåm naøo? + Maét coù traïng thaùi nhö theá naøo khi nhìn 1 vaät ôû ñieåm cöïc caän? + Khoaûng caùch töø maét ñeán ñieåm cöïc caän ñöôïc goïi laø gì?

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

hoaëc deït xuoáng, ñeå cho aûnh hieän treân maøng löôùi roõ neùt.

III. Ñieåm cöïc caän vaø ñieåm cöïc vieãn: - Ñieåm xa maét nhaát maø ta coù theå nhìn roõ ñöôïc khi khoâng ñieàu tieát goïi laø ñieåm cöïc vieãn. - Ñieåm gaàn maét nhaát maø ta coù theå nhìn roõ ñöôïc goïi laø ñieåm cöïc caän.

49

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

-HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi C5: chieàu cao aûnh coät ñieän 0,8cm C6: nhìn vaät ôû Cv: tieâu cöï daøi nhaát nhìn vaät ôû Cc: tieâu cöï ngaén nhaát

Hoaït ñoäng 5: Vaän duïng – Cuûng coá : Höôùng daãn HS giaûi C5 trong baøi naøy nhö C6 trong baøi 47 -Neáu khoâng coù thôøi gian thì giao C5 vaø C6 cho HS laøm ôû nhaø. + Caùch döïng aûnh cuûa 1 vaät taïo bôûi thaáu kính phaân kì. + Caùch döïng aûnh aûo cuûa 1 vaät thaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï daën doø: -laøm baøi taäp trong sbt. -Ñeå chuaån bò baøi 49, ñeà nghò HS oân laïi

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

50

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 28 Baøi 49:

Tieát 55

MAÉT CAÄN VAØ MAÉT LAÕO.

I. MUÏC TIEÂU: - Neâu ñöôïc ñaëc ñieåm chính cuûa maét caän laø khoâng nhìn ñöôïc caùc vaät ôû xa maét vaø caùch khaéc phuïc taät caän thò laø phaûi ñeo kính phaân kyø. - Neâu ñöôïc caùc ñaëc ñieåm chính cuûa maét laõo laø khoâng nhìn thaáy ñöôïc caùc vaät ôû gaàn maét vaø caùch khaéc phuïc maét laõo laø phaûi ñeo kính hoäi tuï. - Giaûi thích ñöôïc caùch khaéc phuïc taät caän thò vaø taät maét laõo. - Bieát caùch thöû maét baèng baûng thöû thò löïc. II. CHUAÅN BÒ: - Moãi nhoùm :kính caän vaø 1 kính laõo. - GV: 1 thaáu kính hoäi tuï tieâu cöï 10cm, 1 thaáu kính phaân kì tieâu cöï 50cm, 2 maøn chaén, 1 giaù quang hoïc. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS -HS laøm theo yeâu caàu cuûa GV

- Töøng HS laøm C2 , C2 vaø C3. Tham gia traû lôøi treân lôùp veà lôùp veà caùc caâu traû lôøi cuûa baïn

- HS hoaït ñoäng caù nhaân chuù yù theo doõi GV veõ

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: - Cho bieát caáu taïo cuûa maét? Maét ñieàu tieát nhö theá naøo? - Ñieåm naøo laø ñieåm cöïc caän? Laø ñieåm cöïc vieãn? Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu taät caän thò vaø caùch khaéc phuïc: - Vaän duïng voán hieåu bieát ñaõ coù trong cuoäc soáng haèng ngaøy ñeå traû lôøi C1, 1 vaøi HS neâu caâu traû lôøi vaø cho caû lôùp thaûo luaän. - Vaän duïng keát quaû cuûa C1 vaø kieán thöùc ñaõ coù veà ñieåm cöïc vieãn ñeå laøm C2 . Löu yù HS veà ñieåm cöïc vieãn. - Vaän duïng kieán thöùc veà nhaân daïng thaáu kính phaân kì ñeå laøm C3: Coù theå nhaän daïng qua hình

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Baøi ghi

I. Maét caän: Maét caän nhìn roõ caùc vaät ôû gaàn, nhöng khoâng nhìn roõ nhöõng vaät ôû xa. Kính caän laø thaáu kính phaân kì. Maét caän phaûi ñeo kính phaân kì ñeå nhìn roõ caùc vaät ôû xa.

51

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 hình.

HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV. -HS hoaït ñoäng caù nhaân thöïc hieän caâu C4.

- HS hoaït ñoäng caù nhaân ñoïc muïc 1 phaàn II SGK ñeå tìm hieåu ñaëc ñieåm cuûa maét laõo. - HS hoaït ñoäng caù nhaân thöïc hieän caâu C5. - Yeâu caàu HS veõ maét, cho vò trí ñieåm cöïc caän. ve õvaät AB ñöôïc ñöôïc ñaët gaàn maét hôn so vôùi ñieåm cöïc caän: Maét coù nhìn roõ vaät AB khoâng? Vì sao? - HS tieán haønh veõ aûnh vaø hoaït

daïng hình hoïc cuûa thaáu kính phaân kì( coù beà daøy phaàn giöõa nhoû hôn beà daøy phaàn rìa meùp); Hoaëc qua caùch taïo aûnh cuûa thaáu kính phaân kì ( vaät thaät cho aûnh aûo nhoû hôn vaät) * Tröôùc heát GV veõ maét, cho vò trí ñieåm cöïc vieãn, veõ vaät AB ñöôïc ñaët xa maét hôn so vôùi ñieåm cöïc vieãn vaø ñaët caâu hoûi: Maét coù nhìn roõ vaät AB khoâng? Vì sao? * Sau ñoù GV veõ theâm kính caän laø thaáu kính phaân kì coù tieâu ñieåm truøng vôùi ñieåm cöïc vieãn vaø ñöôïc ñaët gaàn saùt maét, ñeà nghò HS veõ aûnh A’B’ cuûa AB taïo bôûi kính naøy. -Maét coù nhìn roõ aûnh A’B’ cuûa AB khoâng? Vì sao? Maét nhìn aûnh naøy lôùn hôn hay nhoû hôn AB? - Maét caän khoâng nhìn roõ vaät ôû xa hay gaàn ? Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu veà taät maét laõo vaø caùch khaéc phuïc: - yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi sau: + Maét laõo nhìn roõ caùc vaät ôû xa hay ôû gaàn? + So vôùi maét bình thöôøng thì ñieåm cöïc caän cuû maét laõo ôû xa hôn hay ôû gaàn hôn? - GV ñeà nghò HS : + Vaän duïng caùch nhaän daïng thaáu kính hoäi tuï,thaáu kính phaân kì ñeå nhaän daïng kính laõo. + Coù theå quan saùt aûnh cuûa doøng chöõ taïo bôûi thaáu kính khi ñaët thaáu kính saùt doøng chöõ roài dòch daàn ra xa, neáu aûnh naøy to daàn thì ñoù laø thaáu kính hoäi tuï, coøn neáu aûnh nhoû daàn thì ñoù laø thaáu kính phaân kì.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

II. Maét laõo: Maét laõo nhìn roõ caùc vaät ôû xa, nhöng khoâng nhìn roõ caùc vaät ôû gaàn. Kính laõo laø thaáu kính hoäi tuï. Maét laõo phaûi ñeo kính hoäi tuï ñeå nhìn roõ caùc vaät ôû gaàn.

52

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 ñoäng caù nhaân - Coù caùch naøo nhaän daïng traû lôøi caùc caâu thaáu kính ñöôïc nöõa hay khoâng? hoûi cuûa GV. - Sau ñoù yeâu caàu HS veõ theâm kính laõo ñaët gaàn saùt maét, veõ aûnh A’B’ cuûa AB taïo bôûi kính naøy: Maét coù nhìn roõ aûnh A’B’ khoâng?Vì sao? Aûnh naøy lôùn hôn hay nhoû hôn AB? - Kính caän laø thaáu kính loaïi gì? Tieâu ñieåm ôû ñaâu? - Kính laõo laø thaáu kính loaïi gì? Tieâu ñieåm?

Hoaït ñoäng 4: Vaän duïng – Cuûng coá : --Cho bieát 1 soá bieåu hieän cuûa maét caän vaø maét laõo? -Cho bieát loaïi kính naøo coù theå khaéc phuïc caùc taät veà maét naøy? Daën doø: -hoïc baøi vaø laøm caùc baøi taäp. -chuaån bò 50

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

53

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 28

Tieát 56 Baøi 50:

I. MUÏC TIEÂU: -

KÍNH LUÙP

Traû lôøi ñöôïc caâu hoûi: Kính luùp duøng ñeå laøm gì? Neâu ñöôïc 2 ñaëc ñieåm cuûa kính luùp (kính luùp laø thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï ngaén). Neâu ñöôïc yù nghóa cuûa soá boäi giaùc cuûa kính luùp. Söû duïng ñöôïc kính luùp ñeå quan saùt 1 vaøi vaät nhoû.

II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS -

-

3 chieác kính luùp coù soá boäi giaùc ñaõ bieát. Coù theå duøng caùc 1 thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï f≤0,20 mhay coù ñoä tuï D = ≥ 5 f ñioâp (f tính baèng met). Khi ñoù phaûi tính soá boäi giaùc cuûa kính roài ghi leân vaønh kính. Coâng thöùc tính soá boäi giaùc cuûa kính theo ñoä tuï cuûa noù laø G=0,25D, trong ñoù D ño baèng ñioâp. 3 thöôùc coù GHÑ 300mm vaø ÑCNN 1mm ñeå ño aùng chöøng khoaûng caùch töø vaät ñeán kính. 3 vaät nhoû ñeå quan saùt nhö con tem, chieác laù caây, xaùc kieán,...

III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra -HS traû lôøi caùc caâu baøi cuõ: hoûi cuûa GV -Maét nhö theá naøo goïi laø maét caän? Kính caän laø loaïi kính gì? Noù coù taùc duïng gì? -Maét nhö theá naøo laø maét laõo? Kính laõo laø loaïi kính - Quan saùt caùc kính gì? Taùc duïng cuûa kính laõo. luùp trong boä TN ñeå Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu nhaän ra ñoù laø thaáu caáu taïo vaø ñaëñaëc ñieåm kính hoäi tuï cuûa kính luùp: - Ñeà nghò 1 vaøi HS neâu caùch nhaän ra caùc kính luùp laø caùc thaáu kính hoäi tuï. + Kính luùp laø thaáu kính - Ñoïc muïc 1 phaàn I hoäi tuï coù tieâu cöï nhö theá trong SGK ñeå tìm naøo? hieåu caùc thoâng tin + Duøng kính luùp ñeå laøm veà tieâu cöï aø soá gì? boäi giaùc cuûa kính + Soá boäi giaùc cuûa kính

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Baøi ghi

I. Caáu taïo vaø ñaëc ñieåm cuûa kính luùp: Kính luùp laø thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï ngaén, duøng ñeå quan saùt caùc vaät nhoû.

54

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 luùp - Vaän duïng caùc hueåu bieát treân ñeå thöïc hieän C1, C2 - Ruùt ra keát luaän veà coâng thöùc vaø yù nghóa cuûa soá boäi giaùc cuûa kính luùp.

* Caùc nhoùm quan saùt 1 vaät nhoû qua 1 kính luùp coù tieâu cöï ñaõ bieát ñeå: - Ño khoaûng caùch töø vaät tôùi kính luùp vaø so saùnh khoaûng caùch naøy vôùi tieâu cöï cuûa kính. - Veõ aûnh cuûa vaät qua kính luùp - Thöïc hieän C3 vaø C4. - Ruùt ra keát luaän veà vò trí cuûa vaät caàn quan saùt baèng kính luùp vaø ñaëc ñieåm cuûa aûnh taïo bôûi kính luùp khi ñoù

luùp ñöôïc caáu taïo nhö theá naøo? Vaø lieân heä vôùi tieâu cöï baèng coâng thöùc naøo? - Cho caùc nhoùm HS duøng kính luùp coù soá boäi giaùc khaùc nhau ñeå quan saùt cuøng 1 vaät nhoû. Töø ñoù ñeà nghò ñaïi dieän cuûa 1 vaøi nhoùm saép xeáp caùc kính luùp theo thöù töï cho aûnh töø nhoû ñeán lôùn khi quan saùt cuøng 1 vaät nhoû vaø ñoái chieáu vôùi soá boäi giaùc cuûa caùc kính luùp naøy. - Cho HS laøm C1 vaø C2. - Ñeà nghò 1 vaøi HS neâu keát luaän veà coâng thöùc vaø yù nghóa cuûa soá boäi giaùc cuûa kính luùp Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu caùch quan saùt 1 vaät qua kính luùp vaø söï taïo aûnh qua kính luùp: - Neáu khoâng coù giaù quang hoïc thì GV höôùng daãn HS ñaët vaät treân maët baøn, 1 HS giöõ coá ñònh kính luùp ôû phía treân, truïc chính cuûa kính luùp // vôùi vaät sao cho quan saùt thaáy aûnh cuûa vaät, 1 HS khaùc ño aùng chöøng khoaûng caùch töø vaät tôùi kính luùp. Ghi laïi keát quaû ño vaø so saùnh vôùi tieâu cöï cuûa kính. * Töø keát quaû treân, ñeà nghò töøng HS veõ aûnh cuûa vaät qua kính luùp, löu yùhs: - Vò trí ñaët vaät caàn quan saùt qua kính. - Söû duïng tia qua quang taâm vaø tia song song vôùi truïc chính ñeå döïng aûnh taïo bôûi kính luùp. * Yeâu caàu HS traû lôøi

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

II. Caùch quan saùt moät vaät nhoû qua kính luùp: - Vaät caàn quan saùt phaûi ñaët trong khoaûng tieâu cöï cuûa kính ñeå cho moät aûnh aûo lôùn hôn vaät. Maét nhìn thaáy aûnh aûo ñoù. - Duøng kính luùp coù soá boäi giaùc caøng lôùn ñeå quan saùt thì ta thaáy aûnh caøng lôùn.

55

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 chung tröôùc lôùp caùc caâu hoûi neâu trong C3 vaø C4. * Ñeà nghò 1 vaøi HS neâu keát luaän ñaõ ruùt ra vaø cho caùc HS khaùc goùp yù ñeå coù keát luaän ñuùng caàn coù. Hoaït ñoäng 4: Vaän duïng – Cuûng coá - Kính luùp laø thaáu kính loaïi gì? Coù tieâu cöï nhö theá naøo? Ñöôïc duøng ñeå laøm gì? - Ñeå quan saùt 1 vaät qua kính luùp thì vaät phaûi ôû vò trí nhö theá naøo so vôùi kính? - Neâu ñaëc ñieåm cuûa vaät ñöôïc quan saùt qua kính luùp? - Soá boäi giaùc cuûa kính luùp coù yù nghóa gì? Höôùng daãn veà nhaø: - Yeâu caàu HS thöïc hieän caâu C5 vaø C6 trong SGK - Ñoïc phaàn Coù theå em chöa bieát - Veà nhaø hoïc baøi vaø laøm baøi taäp töø 50.1 ñeán 50.6 trong SBT.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

56

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 29 Baøi 51.

Tieát 57

BAØI TAÄP QUANG HÌNH HOÏC

I. MUÏC TIEÂU: Vaän duïng kieán thöùc ñeå giaûi ñöôïc caùc baøi taäp ñònh tính vaø ñònh löôïng veà hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng, veà caùc thaáu kính vaø veà caùc duïng cuï quang hoïc ñông giaûn (maùy aûnh, con maét, kính caän, kính laõo, kính luùp). Thöïc hieän ñöôïc ñuùng caùc pheùp veõ hình quang hoïc. Giaûi thích ñöôïc 1 soá hieän töôïng vaø 1 soá öùng duïng veà quang hình hoïc.

II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi HS: Ñoái vôùi caû lôùp:

OÂn laïi töø baøi 40 ñeán baøi 50. Duïng cuï minh hoaï cho baøi taäp 1.

III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa Trôï giuùp cuûa GV HS HS traû lôøi theo yeâu caàu cuûa GV a/ Töøng Hs ñoïc kyõ ñeà baøi ñeå ghi nhôù nhöõng döõ kieän ñaõ cho vaø yeâu caàu maø ñeà baøi ñoøi hoûi. Töønh HS söû duïng hình 51.1 thöïc hieän töøng böôùc caùc döõ lieäu , soá lieäu theo tæ xích phuø hôïp b/ Tieán haønh giaûi nhö gôïi yù trong SGK. -veõ möùc nöôùc -xaùc ñònh ñieåm tôùi, tia loù. -xaùc ñònh tia tôùi -quan saùt vaø hoaøn thaønh baøi taäp 1 +hs coù theå nhaän xeùt khi aùnh saùng ñi töø nöôùc ra khoâng

Baøi ghi

Hoaït ñoäng 1:Kieåm tra baøi cuõ: - caáu taïo vaø ñaëc ñieåm cuûa kính luùp? Caùch quan saùt vaät qua kính luùp? Baøi taäp 1: -Söûa baøi taäp 50.1 vaø 50.3 Veõ tia saùng trong SBT. töø taâm O ôû giöõa Hoaït ñoäng 2: Baøi taäp ñaùy bình truyeàn 1: ñeán maét. *Tröôùc khi ñoå nöôùc, maét AA’ = 20cm coù nhìn thaáy taâm O cuûa AC = 8 cm ñaùy bình khoâng? AB = ¾ AC = 6 cm *Vì sao khi ñoå nöôùc laïi nhìn O: nguoàn thaáy O? I: ñieåm tôùi -Theo doõi vaø löu yù HS veõ IR: tia khuùc xaï. maët caét doïc cuûa bình vôùi chieàu cao vaø ñöôøng kính Keát luaän: maét ñaùy ñuùng theo tæ leä 2/5. nhìn thaáy ñieåm O -Theo doõi vaø löu yù HS veõ nhôø hieän töôïng ñöôøng thaúng bieåu dieãn khuùc xaï aùnh maët nöôùc ñuùng ôû saùng. khoaûng 3/4 chieàu cao bình. Baøi taäp 2: -Neâu gôïi yù: Neáu sau khi Ño AB = 4cm ñoå nöôùc vaøo bình maø Ño A’B’ = 12cm maét vöøa vaën thaáy taâm O

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

57

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 khí thì goùc tôùi i < cuûa ñaùy bình, haõy veõ tia goùc khuùc xaï r saùng xuaát phaùt töø O tôùi maét (xem hình 51.1). a/Töøng HS ñoïc kyõ Hoaït ñoäng 3: Giaûi baøi ñeà baøi, ghi nhôù taäp 2: nhöõng döõ kieän ñaõ -Höôùng daãn HS choïn 1 tæ cho vaø yeâu caàu maø leä xích thích hôïp, nhaúng ñeà baøi ñoøi hoûi. haïn laáy tieâu cöï 3cm thì b/Töøng HS veõ aûnh vaät AB caùch thaáu kính cuûa vaät AB theo 4cm, coøn chieàu cao cuûa AB ñuùng tæ leä caùc kích laø 1 soá nguyeân laàn thöôùc maø ñeà baøi milimet, ôû ñaây ta laáy AB ñaõ cho. laø 7mm. -HS veõ truïc chính, -Quan saùt vaø giuùp ñôõ HS choïn tæ xích, choïn vò söû duïng 2 trong 3 tia ñaõ trí tieâu ñieåm, vò trí hoïc ñeå veõ aûnh AB. ñieåm A cuûa vaät, veõ Hình 51.2 laø hình veõ ñuùng vaät AB (neân veõ theo tæ leä caàn coù:-.Theo AB=4 cm) nhö hình 51.2 ta coù : -HS traû lôøi 2 trong 3 *Chieàu cao cuûa vaät :AB= ñöôøng truyeàn ñaëc 7mm. bieät (tia qua truïc *Chieàu cao cuûa aûnh : chính, tia qua quang A’B’=21mm=3AB. taâm O, tia qua tieâu A' B ' OA' = ∆OAB∆OA’B’ neân ñieåm) AB OA c/Ño chieàu cao cuûa (1) vaät, cuûa aûnh treân hình veõ vaø tính tæ ∆F’OI ∽ ∆F’A’B’ neân soá giöõa chieàu cao A' B' = A' B' = F ' A' = OA'− OF ' = OA' − 1 (2) OF ' OF ' aûnh vaø chieàu cao OI AB OF ' Töø (1) vaø (2) ta coù: vaät. OA' OA' = − 1. a/Töøng HS ñoïc kyõ OA OF ' ñeà baøi ñeå ghi nhôù Thay caùc trò soá ñaõ cho: nhöõng döõ kieän ñaõ OA=16cm; OF’=12cm thì ta cho vaø yeâu caàu tính ñöôïc OA’=48cm hay caàn thöïc hieän. OA’=3OA. b/Traû lôøi phaàn a Vaäy aûnh cao gaáp 3 laàn cuûa baøi vaø giaûi vaät. thích. Hoaït ñoäng 4: Baøi taäp 3: -HS traû lôøi ngöôøi *Bieåu hieän cô baûn cuûa caän caøng naëng thì maét caän laø gì? ñieåm cöïc vieãn Cv *maét khoâng caän vaø maét caøng gaàn maét  caän thì maét naøo nhìn ñöôïc Hoaø caän naëng hôn xa hôn? Bình vì Cv cuûa Hoaø *Maét caän naëng hôn thì nhìn

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Vaäy laàn

AB 12 = =3 A' B ' 4

Aûnh A’B’ lôùn gaáp 3 laàn vaät AB Aûnh A’B’ laø aûnh thaät, ngöôïc chieàu vôùi vaät.

Baøi taäp 3: a) Hoaø caän naëng hôn Bình vì Cv cuûa Hoaø 40cm < Cv cuûa Bình 60 cm

b) Hoaø vaø Bình phaûi ñeo kính phaân kì (kính caän) kính cuûa Hoaø coù tieâu cöï 40cm, cuûa Bình coù tieâu cöï 60cm AB trong OF cho aûnh A’B’, CD ngoaøi OF cho aûnh C’D’ Aûnh cuûa AB vaø CD luoân coù vò trí naèm treân OF neân maét luoân

58

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 40cm < Cv cuûa Bình 60 cm c/Traû lôøi phaàn b cuûa baøi. -khaéc phuïc maét caän thì phaûi ñeo kính phaân kì, kính caän thích hôïp laø kính coù tieâu ñieåm F truøng vôùi ñieåm Cv => tieâu ñieåm kính cuûa Hoøa ngaén hôn cuûa Bình. -=>HS veõ aûnh laàn löôït cuûa vaät AB vaø CD, caùc vaät naøy ñeàu cho aûnh naèm trong OF neân maét caän luoân thaáy vaäy kính phaân kì coù theå chöõa taät caän thò giuùp ngöôøi caän thaáy vaät ôû xa.

ñöôïc caùc vaät ôû xa hôn ôû nhìn thaáy vaät AB gaàn hôn? Töø ñoù suy ra, vaø CD khi ñeo kính. Hoaø vaø Bình, ai caän naëng hôn? -Caùc gôïi yù neâu trong SGK laø khaù chi tieát. GV ñeà nghò HS traû lôøi vaø neáu HS coù khoù khaên thì toå chöùc cho caû lôùp thaûo luaän laàn löôït töøng caâu hoûi gôïi yù naøy. -Caùc caâu traû lôøi caàn coù laø: *Ñoù laø caùc thaáu kính phaân kyø. *Kính cuûa Hoaø coù tieâu cöï ngaén hôn (kính cuûa Hoaø coù tieâu cöï 40cm, coøn kính cuûa Bình coù tieâu cöï 60cm).

Cuûng coá - Daën doø: Treân ñaây laø 3 baøi taäp caên baûn veà khuùc xaï aùnh saùng, kính hoäi tuï, maét vaø caùc taät cuûa maét => HS veà nhaø nghieân cöùu vaø thöïc hieän theâm caùc baøi taäp veà thaáu kính phaân kì, kính laõo, kính luùp …

TUAÀN 29 Baøi 52:

Tieát 58

AÙNH SAÙNG TRAÉNG VAØ AÙNH SAÙNG MAØU.

I. MUÏC TIEÂU: • Neâu ñöôïc ví duï veà nguoàn phaùt aùnh saùng traéng vaø nguoàn phaùt aùnh saùng maøu. • Neâu ñöôïc ví duï veà vieäc taïo ra aùnh saùng maøu baéng caùc taám loïc maøu. • Bieát moat soá nguoàn phaùt ra tröïc tieáp aùnh saùng maøu vaø neâu ñöôïc ví duï. • Bieát caùch taïo ra ñöôïc aùnh saùng maøu baèng caùch chieáu aùnh saùng qua taám loïc maøu. GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

59

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 • Giaûi thích ñöôïc söï taïo ra aùnh saùng maøu baèng caùc taám loïc maøu trong 1 soá öùng duïng thöïc teá. II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS - Moät soá nguoàn phaùt aùnh saùng maøu nhö ñeøn LED, buùt laze, caùc ñeøn phoùng ñieän,... - Moät ñeøn phaùt aùnh saùng traéng, 1 ñeøn phaùt aùnh saùng ñoû vaø 1 ñeøn phaùt aùnh saùng xanh. Ñeøn phaùt aùnh saùng traéng coù theå laø ñeøn pin. Ñeøn phaùt aùnh saùng maøu vaãn coù theå duøng ñeøn pin coù boùng ñieän ñöôïc boïc baèng caùc giaáy boùng kính maøu. - Moät boä caùc taám loïc maøu ñoû, luïc, lam, tím,... - Neáu coù theå neân chuaån bò theâm 1 beå nhoû coù thaønh trong suoát ñöïng nöôùc maøu ñeå minh hoaï cho C4. GV : ñeøn Led, ñeøn phoùng ñieän, ñeøn pin, taám loïc maøu. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC:

Hoaït ñoäng cuûa HS Hs laøm theo yeâu caàu cuûa GV

- HS ñoïc taøi lieäu ñeå coù khaùi nieäm veà caùc nguoàn phaùt aùnh saùng traéng vaø caùc nguoàn phaùt aùnh saùng maøu. -HS quan saùt caùc TN minh hoaï ñeå töï taïo ra caùc bieåu töôïng caàn thieát veà aùnh saùng traéng vaø aùnh saùng maøu. Neâu vd aùnh saùng traéng: aùnh saùng maët trôøi ban ngaøy, aùnh saùng ñeøn pin,

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1:Kieåm tra baøi cuõ: Söûa baøi taäp 51.1 vaø 51.4 Söûa baøi taäp 51.2 vaø 51.5 Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu veà nguoàn phaùt aùnh saùng traéng vaø nguoàn phaùt aùnh saùng maøu: - GV höôùng daãn HS ñoïc taøi lieäu vaø quan saùt TN. - GV laøm TN veà caùc nguoàn phaùt aùnh aùng traéng vaø caùc nguoàn phaùt aùnh saùng maøu. -Coù theå ñaët theâm caâu hoûi ñeå kieåm tra söï nhaän bieát cuûa HS veà aùnh saùng traéng

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Baøi ghi

I. Nguoàn phaùt aùnh saùng traéng vaø nguoàn phaùt aùnh saùng maøu: - Aùnh saùng do Maët trôøi vaø caùc ñeøn coù daây toùc noùng saùng phaùt ra laø aùnh saùng traéng. - Coù moät soá nguoàn saùng phaùt ra tröïc tieáp aùnh saùng maøu.

60

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 aùnh saùng ñeøn daây toùc… Aùnh saùng maøu: ñeøn chôùp taét, ñeøn nguû …. - 2 HS ñoïc to caùc böôùc tieán haønh TN. - HS hoaït ñoäng nhoùm tieán haønh vaø traû lôøi C1 +nhoùm 1:1 ñeøn pin, 1 taám loïc maøu ñoû  aùnh saùng maøu ñoû +nhoùm 2: 1 ñeøn oáng ñoû, 1 taám loïc maøu ñoûaùnh saùng maøu ñoû +nhoùm 3:1 ñeøn oáng ñoû, taám loïc maøu xanh thaáy toái + nhoùm 4: 1 ñeøn oáng ñoû, taám loïc maøu tím thaáy toái -HS neâu keát luaän vaø ghi vôû

vaø aùnh saùng maøu. - yeâu caàu HS neâu ví duï khaùc. - ñeøn LED coù phaûi laø aùnh saùng traéng khoâng? Tröôùc ñaây, loàng ñeøn baèng tre, giaáy, duøng ñeøn caày ñeå ñoát nhöng qua taám giaáy maøu aùnh saùng coù maøu raát ñeïp => chính laø 1 caùch taïo aùnh saùng maøu Hoaït ñoäng 3: Nghieân cöùu vieäc taïo ra aùnh saùng maøu baèng taám loïc maøu: - GV toå chöùc cho HS laøm TN. - Ñaùnh giaù caùc caâu traû lôøi cuûa HS. - Toå chöùc hôïp thöùc hoaù keát luaän chung. GV neân boá trí cho moãi nhoùm HS laøm TN vôùi 1 aùnh saùng maøu vaø 1 boä taám loïc maøu khaùc nhau ñeå coù theå coù nhöõng keát luaän toång quaùt Hñoäng 4: Vaän duïng – Cuûng coá: -HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caùc caâu C2 , C3 , C4. -Toå chöùc cho caùc em thaûo luaän nhoùm neáu coù thôøi gian. -Nhaän xeùt, söûa chöõa caùc caâu traû lôøi vaø toå chöùc hôïp thöùc hoaù caùc caâu keát luaän.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

II. Taïo ra aùnh saùng maøu baèng taám loïc maøu: Coù theå taïo ra aùnh saùng maøu baèng caùch chieáu chuøm saùng traéng qua taám loïc maøu.

61

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 -Yeâu caàu HS nhaéc laïi noäi dung chính cuûa baøi Daën doø:

-

Veà nhaø hoïc baøi vaø laøm baøi taäp trong SBT. Chuaån bò baøi “Söï phaân tích aùnh saùng traéng” Ñoïc phaàn Coù theå em chöa bieát

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

62

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 -

TUAÀN 30 Baøi 53:

Tieát 59

SÖÏ PHAÂN TÍCH AÙNH SAÙNG TRAÉNG.

I. MUÏC TIEÂU: 1. Phaùt bieåu ñöôïc khaúng ñònh: Trong chuøm saùng traéng coù chöùa nhieàu chuøm saùng maøu khaùc nhau. 2. Trình vaø phaân tích ñöôïc TN phaân tích aùnh saùng traéng baèng laêng kính ñeå ruùt ra keát luaän: Trong chuøm saùng traéng coù chöùa nhieàu chuøm saùng maøu. 3. Trình baøy vaø phaân tích ñöôïc TN phaân tích aùnh saùng baèng ñóa CD ñeå ruùt ra keát luaän nhö treân.

II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS: 1 laêng kính tam giaùc ñeàu. - 1 ñeøn phaùt aùnh saùng traéng (toát nhaát laø ñeøn oáng). - 1 maøn chaén treân coù khoeùt 1 khe heïp . - 1 ñóa CD. -1 boä caùc taám loïc maøu xanh, ñoû, nöûa ñoû nöûa xanh. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: -

Hoaït ñoäng cuûa HS

- HS ñoïc taøi lieäu ñeå naém ñöôïc caùch laøm TN. - HS hoaït ñoäng nhoùm laøm TN 1 SGK: Qan saùt khe saùng traéng qua 1 laêng kính. _ Moâ taû aèng lôøi vaø ghi vaøo vôû hình aûnh quan saùt ñöôïc ñeå traû lôøi cho C1 - Laøm TN 2a trong SGK theo tieán trình: + Tìm hieåu muïc ñích

Trôï giuùp cuûa GV

Baøi ghi

Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Haõy keå 1 soá nguoàn phaùt ra aùnh saùng traéng vaø 1 soá nguoàn phaùt ra aùnh saùng maøu? Caùch taïo ra aùnh saùng maøu? -Söûa baøi taäp trong SBT. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu vieäc phaân tích moät chuøm saùng traéng baèng laêng kính: - GV höôùng daãn HS ñoïc taøi lieäu vaø laøm TN 1 trong SGK: + Quan saùt caùch boá trí TN. + Quan saùt hieän töôïng xaûy ra. + Moâ taû hình aûnh quan saùt ñöôïc. GV neân ñaët caùc caâu hoûi ñeå ñònh höôùng söï moâ taû

I. Phaân tích moät chuøm saùng traéng baèng laêng kính: - Khi chieáu moät chuøm saùng traéng heïp ñi qua moät laêng kính thì ta seõ thu ñöôïc nhieàu chuøm saùng maøu khaùc nhau naèm saùt caïnh nhau, taïo thaønh moät daûi maøu

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

63

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TN. + Döï ñoaùn keát quaû thu ñöôïc neáu chaén chuøm saùng baèng 1 taám loïc maøu ñoû, roài maøu xanh. + Quan saùt hieän töôïng vaø kieåm tra döï d0oaùn ôû treân. + Ghi caâu traû lôøi cho 1 phaàn C2 vaøo vôû. - HS hoaït ñoäng nhoùm TN 2b vaøo vôû: + Neâu muïc ñích cuûa TN laø thaáy roõ söï ngaên caùch giöõa daûi maøu ñoû vaø daûi maøu xanh. + Neâu caùch laøm TN vaø döï ñoaùn keát quaû + Quan saùt laøm TN vaø kieåm tra döï ñoaùn. + Ghi caâu traû lôøi cuûa phaàn C2 vaøo vôû. - Caù nhaân suy nghó vaø neâu yù kieán. Thaûo luaän nhoùm ñeå ñi ñeán caâu traû lôøi chung.

cuûa HS. GV höôùng daãn HS laøm TN 2a trong SGK: + Neâu muïc ñích TN. + Yeâu caàu HS moâ taû caùch laøm TN. Caùc taám loïc naøy coù theå ñaët tröôùc maét hoaëc tröôùc khe. + Yeâu caàu HS neâu döï ñoaùn. + Cho HS quan saùt, neâu keát quaû kieåm tra döï ñoaùn vaø ghi caâu traû lôøi cuûa C2 vaøo vôû. * Chuù yù khi duøng taám loïc maøu ñoû, ta vaãn thaáy 1 quang phoå lieân tuïc maøu nhôø nhôø, nhöng vaïch ñoû thì saùngroõ. Khi duøng taám loïc maøu xanh thì thaáy vaïch maøu xanh saùng roõ nhöng leäch khoûi vaïch maøu ñoû 1 caùch roõ raøng - GV höôùng daãn HS laøm TN 2b trong SGK: + Neâu muïc ñích laøm TN laø thaáy roõ söï ngaên caùch giöõa daûi maøu ñoû vaø daûi maøu xanh. + Yeâu caàu HS moâ taû caùch laøm TN. + Yeâu caàu HS quan saùt vaø moâ taû hieän töôïng.

khaùc nhau nhö caàu voàng. Maøu cuûa daûi naøy bieán thieân lieân tuïc töø ñoû ñeán tím. Laêng kính coù taùc duïng taùch rieâng caùc chuøm saùng maøu coù saün trong chuøm saùng traéng cho moãi chuøm ñi theo moät phöông khaùc nhau.

- Toå chöùc cho HS thaûo luaän ñeå traû lôøi caâu C3 vaø C4. - GV ñaùnh giaù cac caâu traû II. Phaân tích lôøi cuûa HS. moät chuøm -Toå chöùc cho HS hôïp thöùc saùng traéng hoaù keát luaän. baèng söï Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu phaûn xaï treân vieäc phaân tích aùnh ñóa CD: saùng traéng baèng ñóa - Coù theå phaân tích moät chuøm - HS hoaït ñoäng nhoùm CD: saùng traéng tieán haønh TN 3 trong - GV höôùng daãn HS laøm TN 3 thaønh nhöõng trong SGK. SGK. chuøm saùng - Gíôùi thieäu taùc duïng phaân - HS hoaït ñoäng caù maøu baèng nhaän traû lôøi C5, C6 vaø tích aùnh saùng cuûa maët ghi caùch cho noù

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

64

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 ghi vaøo vôû

cuûa ñóa CD vaø caùch quan saùt aùnh saùng ñaõ ñöôïc phaân tích. - Yeâu caàu HS quan saùt vaø traû lôøi caâu C5 vaø C6. - Uoán naén caùc caâu traû lôøi cho HS. - Toå chöùc hôïp thöùc hoaù keát luaän.

phaûn xaï treân maët ghi cuûa moät ñóa CD. - Trong chuøm saùng traéng coù chöùa nhieàu chuøm saùng maøu khaùc nhau.

Hoaït ñoäng 4: Vaän duïng – Cuûng coá – Höùôùng daãn veà nhaø: Yeâu caàu HS töï ñoïc muïc III vaø phaàn ghi nhôù. - Chæ ñònh HS phaùt bieåu phaàn keát luaän chung. - Yeâu caàu HS ñoïc vaø hoaøn thaønh caùc caâu C7 , C8 vaø C9 - Veà à nhaø hoïc baøi vaø laøm baøi trong SBT. -

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

65

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 30 Baøi 54:

Tieát 60

SÖÏ TROÄN CAÙC AÙNH SAÙNG MAØU.

I. MUÏC TIEÂU: 1. Traû lôøi ñöôïc caâu hoûi,theá naøo laø söï troän hai hay nhieàu aùnh saùng maøu vôùi nhau. 2. Trình baøy vaø giaûi thích ñöôïc TN troän caùc aùnh saùng. 3. Döïa vaøo söï quan saùt, coù theå moâ taû ñöôïc maøu cuûa aùnh saùng maø ta thu ñöôïc khi troän hai hay nhieàu maøu aùnh saùng vôùi nhau. 4. Traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi: Coù theå troän ñöôïc aùnh saùng traéng hay khoâng, coù theå troân ñöôïc “aùnh saùng ñen” hay khoâng. II. CHUAÅN BÒ: Ñoái vôùi moãi nhoùm HS. - 1 ñeøn chieáu coù 3 cöûa soå vaø 2 göông phaúng. -1 maøn aûnh. - 1 boä caùc taám loïc maøu (ñoû, luïc, lam) vaø 1 taám chaén saùng. - 1 giaù quang hoïc. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS Trôï giuùp cuûa GV -hs laøm theo yeâu caàu cuûa Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra GV baøi cuõ: - Coù theå phaân tích 1 chuøm aùnh saùng traéng baèng caùc caùch naøo? - Söûa baøi taäp trong SBT. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu - HS ñoïc taøi lieäu ñeå tìm khaùi nieäm veà söï troän hieåu khaùi nieäm veà söï troän caùc aùnh saùng maøu: caùc aùnh saùng maøu. - Höôùng daãn HS ñoïc taøi lieäu - Quan saùt thieát bò maø ta vaø quan saùt thieát bò TN. duøng ñeå troän caùc aùnh -Thoâng baùo veà TN troän caùc saùng maøu. aùnh saùng maøu. Neáu caû lôùp chæ coù 1 boä TN thì GV neân chæ cho caø lôùp töøng boä phaän cuûa duïng cuï. - Neáu thieáu thieát bò TN thì Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu Hchuù yù theo doõi GV laøm TN keát quaû cuûa söï troän hai roài hoaït ñoäng caù nhaân traû aùnh saùng maøu:

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Phaàn ghi baøi

I. Theá naøo laø troän caùc aùnh saùng maøu khaùc nhau: Coù theå troän hai hoaëc nhieàu aùnh saùng maøu vôùi nhau ñeå ñöôïc maøu khaùc haún. II. Troän hai aùnh saùng maøu vôùi nhau: Khi troän hai aùnh saùng maøu

66

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV veà - GV toå chöùc vaø höôùng daãn söï troän caùc aùnh saùng HS laøm TN 1 trong SGK: maøu. + Ñeåñaûm baûo cho 2 chuøm saùng maø ta troän vaøo nhau coù cöôøng ñoä töông ñöông, neân ñeå 2 taám loïc maøu ôû 2 cöûa soå beân cuûa thieát bò. Coøn cöûa soå giöõa thì ñöôïc chaén baèng taám chaén saùng. - Neáu coù ñuû duïng cuï TN thì + Ñaët maøn aûnh ôû vò trí S hoaït ñoäng theo nhoùm vaø gaàn ñeøn chieáu, choå maø 2 tieán haønh TN theo söï höôùng chuøm saùng chöa caét nhau. daãn cuûa GV. Yeâu caàu HS quan saùt vaø nhaän xeùt veà maøu cuûa 2 - HS hoaït ñoäng caù nhaân vaø chuøm saùng. traû lôøi caâu C1 vaøo vôû. + Di chuyeån daàn maøn aûnh ra xa, cho ñeán choå maø 2 chuøm saùng caét nhau. Yeâu caàu HS quan saùt vaø nhaän xeùt veà maøu cuûa maøn aûnh ôû choå maø 2 chuøm saùng troän vôùi nhau. - Neân cho 1 soá HS nhaän xeùt veà maøu thu ñöôïc. Nhöõng - HS tieán haønh TN hoaëc quan nhaän xeùt cuûa HS khoâng saùt TN 2 trong SGK theo söï caàn maâu thuaån vôùi nhau laø höôùng daãn cuûa GV. ñöôïc. Hoaït ñoäng 4: Tìm hieåu söï troän ba aùnh saùng maøu vôùi nhau ñeå ñöôïc aùnh - Ruùt ra nhaän xeùt vaø traû saùng traéng: lôøi C2 GV höôùng daãn HS laøm TN 2 trong SGK: Chuù yù raèng ngöôøi ta ñaõ trang bò cho caùc - Veõ ñöôøng ñi cuûa caùc tia tröôøng boä ba taám loïc maøu saùng trong ba chuøm saùng thích hôïp ñeå khi troän vôùi maøu, neáu GV yeâu caàu. nhau ñöôïc aùnh saùng traéng. - Tham gia phaùt bieåu keát Phaûi duøng ñuùng caùc taám luaän chung theo yeâu caàu loïc maøu ñoù. cuûa GV - Di chuyeån daàn maøn aûnh ra xa, ta laàn löôït thaáy caùc tröôøng hôïp sau: + Ba chuøm saùng maøu taùch bieät. + Moät phaàn chuøm saùng maøu ôû giöõa troän vôùi

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

vôùi nhau ta ñöôïc aùnh saùng maøu khaùc. Khi hoaøn toaøn khoâng coù aùnh saùng thì ta thaáy toái, töùc laø thaáy maøu ñen.

III. Troän ba aùnh saùng maøu vôùi nhau ñeå ñöôïc aùnh saùng traéng: - Troän caùc aùnh saùng ñoû, luïc vaø lam vôùi nhau moät caùch thích hôïp seõ ñöôïc aùnh saùng traéng. - Troän caùc aùnh saùng coù maøu töø ñoû ñeán tím vôùi nhau cuõng seõ ñöôïc aùnh saùng traéng.

67

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 chuøm saùng maøu ôû beân phaûi; 1 phaàn chuøm saùng maøu ôû giöõa troän vôùi chuøm saùng maøu ôû beân traùi. - Ba chuøm saùng maøu troän vôùi nhau. - Toå chöùc hôïp thöùc hoaù keát luaän ruùt ra töø quan saùt: Neáu coù ñieàu kieän veà thôøi gian thì neân cho HS nghieân cöùu veà ñöôøng ñi cuûa töøng chuøm rieâng leû baèng thöïc nghieäm, roài veõ minh hoaï treân giaáy.

Hoaït ñoäng 5: Vaän duïng – Cuûng coá – Höôùng daãn veà nhaø: -

Yeâu caàu HS ñoïc phaàn ghi nhôù trong SGK vaø chæ ñònh HS phaùt bieåu. Yeâu caàu HS ñoïc vaø hoaøn thaønh caâu C3 Veà nhaø hoïc baøi vaø laøm baøi taäp trong SBT. Chuaån bò baøi 55.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

68

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 31 Baøi 55:

Tieát 61

MAØU SAÉC CAÙC VAÄT

DÖÔÙI AÙNH SAÙNG TRAÉNG VAØ DÖÔÙI AÙNH SAÙNG MAØU. I. MUÏC TIEÂU: 1. Traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi, coù aùnh saùng maøu naøo vaøo maét khi ta nhìn thaáy 1 vaät maøu ñoû, maøu xanh, maøu ñen,... 2. Giaûi thích ñöôïc hieän töôïng khi ñaët caùc vaät döôùi aùnh saùng traéng ta thaáy vaät coù maøu ñoû, vaät maøu xanh, vaät maøu traéng, vaät maøu ñen,... 3. Giaûi thích ñöôïc hieän töôïng: Khi ñaët caùc vaät döôùi aùnh saùng ñoû thì chæ caùc vaät maøu ñoû môùi giöõ nguyeân ñöôïc maøu, coøn caùc vaät coù maøu khaùc thì maøu saéc seõ bò thay ñoåi. II. CHUAÅN BÒ: - 1 hoäp kín coù 1 cöûa soå coù theå chaén baèng caùc taám loïc maøu ñoû hoaëc luïc (hoaëc trong coù caùc ñeøn phaùt aùnh saùng traéng, ñoû vaø luïc. - Caùc vaät coù maøu traéng, ñoû, luïc vaø ñen, ñaët trong hoäp. - 1 taám loïc maøu ñoû vaø 1 taám loïc maøu luïc. - Neáu coù theå, neân chuaån bò 1 vaøi chieác aûnh phong caûnh coù maøu xanh da trôøi. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC:

Hoaït ñoäng cuûa HS

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Theá naøo laø troän caùc aùnh saùng maøu vôùi nhau? Troän caùc aùnh saùng naøo vôùi nhau ta ñöôïc aùnh saùng traéng? - Söûa baøi taäp trong SBT Hoaït ñoäng 2: Tìm - HS tìm hieåu noäi dung hieåu veà maøu saéc muïc I trong SGK. aùnh saùng truyeàn töø caùc vaät coù maøu, döôùi aùnh saùng traéng, ñeán - HS hoaït ñoäng caù maét: GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Phaàn ghi baøi

I. Vaät maøu traéng, vaät maøu ñoû, vaät maøu xanh vaø vaät maøu ñen döôùi aùnh saùng traéng: Khi nhìn thaáy vaät maøu naøo 69

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 nhaân traû lôøi caâu C1, töùc laø phaùt bieåu nhaän xeùt cuï theå veà maøu saéc cuûa aùnh saùng truyeàn töø caùc vaät maøu ñeán maét.

- Neâu muïc ñích nghieân cöùu - HS hoaït ñoäng theo nhoùm tieán haønh TN vaø quan saùt caùc vaät maøu traéng, ñoû , luïc vaø ñen döôùi aùnh saùng traéng, aùnh saùng ñoû vaø aùnh saùng luïc. - HS hoaït ñoäng caù nhaân ruùt ra nhaän xeùt vaø traû lôøi caâu C2, C3. - HS thaûo luaän nhoùm vaø ruùt ra keát luaän chung.

- HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV veà khaû naêng taùn xaï aùnh saùng maøu trong nhöõng tröôøng hôïp cuï theå. - HS suy nghó ñeå ñi ñeán keát luaän chung.

- GV yeâu caàu HS ñoïc muïc I trong SGK vaø traû lôøi caâu C1 - GV nhaän xeùt caùc caâu traû lôøi Chuù yù raèng khi nhìn thaáy vaät maøu ñen thì coù nghóa laø khoâng coù baát kì aùnh saùng maøu naøo ñi töø vaät ñoù ñeán maét. Nhôø coù aùnh saùng töø caùc vaät khaùc chieáu ñeán maét maø ta môùi nhaän ra ñöôïc vaät maøu ñen. Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu khaû naêng taùn xaï aùnh saùng maøu cuûa caùc vaät baèng thöïc nghieäm: - Höôùng daãn HS naém baét muïc ñích nghieân cöùu. - Höôùng daãn HS hoaït ñoäng theo nhoùm tieán haønh TN, quan saùt vaø nhaän xeùt. - Toå chöùc cho HS phaùt bieåu nhaän xeùt, thaûo luaän nhoùm vaø ruùt ra keát luaän chung. - Ñaùnh giaù caùc nhaän xeùt vaø keát luaän. Hoaït ñoäng 4: Ruùt ra keát luaän chung veà khaû naêng taùn xaï aùnh saùng maøu cuûa caùc vaät: - GV ñaët caùc caâu hoûi lieân quan ñeán nhöõng nhaän xeùt cuûa HS ruùt ra töø nhöõng TN

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

thì coù aùnh saùng maøu ñoù ñi töø vaät ñeán maét ta.

II. Khaû naêng taùn xaï aùnh saùng maøu cuûa caùc vaät: Vaät maøu traéng coù khaû naêng taùn xaï taát caû caùc aùnh saùng maøu. - Vaät maøu naøo thì taùn xaï maïnh aùnh saùng maøu ñoù, nhöng taùn xaï keùm aùnh saùng caùc maøu khaùc. - Vaät maøu ñen khoâng coù khaû naêng taùn xaï baát kì aùnh saùng maøu naøo.

70

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 ñeå chuaån bò cho HS khaùi quaùt hoaù - Toå chöùc cho HS khaùi quaùt hoaù nhöõng nhaän xeùt veà khaû naêng taùn xaï aùnh saùng maøu cuûa caùc vaät vaø hôïp thöùc hoaù caùc keát luaän chung ñoù.

Hoaït ñoäng 5: Vaän duïng – Cuûng coá – Höôùng daãn veà nhaø:

-

-

Yeâu caàu HS ñoïc phaàn ghi nhôù trong SGK vaø HS nhaéc laïi phaàn ghi nhôù ñoù. Höôùng daãn HS ñoïc vaø hoaøn thaønh caùc caâu C4 , C5 vaø C6. Veà nhaø hoïc baøi vaø laøm baøi taäp trong SBT. Chuaån bò baøi 56.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

71

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 31 Baøi 56:

Tieát 62

CAÙC TAÙC DUÏNG CUÛA AÙNH SAÙNG.

I. MUÏC TIEÂU: 1. Traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi, taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng laø gì. 2. Vaän duïng ñöôïc kieán thöùc veà taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng treân vaät maøu traéng vaø treân vaät maøu ñen ñeå giaûi thích 1 soá öùng duïng thöïc teá. 3. Traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi: Taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng laø gì, taùc duïng quang ñieän cuûa aùnh saùng laø gì. II. CHUAÅN BÒ:

Ñoái vôùi moãi nhoùm HS 1 taám kim loaïi, 1 maët sôn traéng, 1 maët sôn ñen ( hoaëc 2 taám kim loaïi gioáng nhau, 1 sôn traéng, 1 sôn ñen). - 1 hoaëc 2 nhieät keá. - 1 boùng ñeøn khoaûng 25 W. - 1 chieác ñoàng hoà. - 1 duïng cuï söû duïng pin maët trôøi nhö maùy tính boû tuùi, ñoà chôi,... III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: -

Hoaït ñoäng cuûa HS

- HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu C1 vaø C2 + Phaân tích söï trao ñoåi naêng löôïng trong taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng ñeå phaùt bieåu khaùi nieäm veà taùc duïng naøy.

- Neâu muïc ñích TN vaø tìm hieåu duïng cuï TN nghieân cöùu taùc duïng nhieät cuûa

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Trôï giuùp cuûa GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: - Nhaéc laïi phaàn ghi nhôù trong SGK? - Söûa baøi taäp trong SBT Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu veà taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng: - Yeâu caàu HS ñoïc SGK traû lôøi caâu C1 vaø C2. + Nhaän xeùt söï ñuùng, sai cuûa caùc ví duï maø HS neâu veà taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng. + Höôùng daãn HS xaây döïng khaùi nieäm veà taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng. - Toå chöùc cho HS thaûo luaän veà muïc ñích TN: + Höôùng daãn HS tìm hieåu duïng cuï TN.

Phaàn ghi baøi

I. Taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng: Aùnh saùng chieáu vaøo caùc vaät seõ laøm chuùng noùng leân. Khi ñoù naêng löôïng aùnh saùng ñaõ bò bieán thaønh nhieät naêng. Ñoù laø taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng.

72

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 aùnh saùng treân caùc vaät maøu traéng vaø maøu ñen. - Tieán haønh TN. - Ghi keát quaû TN vaøo baûng keát quaû. -Döïa vaøo keát quaû TN ñeå traû lôøi C3. - Phaùt bieåu keát luaän chung veà taùc duïng naøy.

+ Chuù yù vieäc giöõ khoâng ñoåi khoaûng caùch töø daây toùc boùng ñeøn ñeán taám kim loaïi ñeå TN ñöôïc chính xaùc. + Neáu laøm TN vôùi 1 taám kim loaïi thì phaûi laøm nguoäi taám kim loaïi ñeán nhieät ñoä phoøng tröôùc khi laøm TN tieáp theo. + Neáu laøm TN vôùi 2 taám kim loaïi gioáng nhau thì phaûi ñaûm baûo ñieàu kieän ñeå 2 taám ñöôïc chieáu saùng nhö nhau, chuù yù caû ñeán hình daïng cuûa daây toùc boùng ñeøn. - Nhaän xeùt caâu traû lôøi C3 cuûa HS vaø ñöa ra keát luaän. Hoaït ñoäng 3:Tìm hieåu veà taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng: - GV yeâu caàu HS ñoïc muïc II trong SGK vaø phaùt bieåu veà taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng - GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù caùc caâu traû lôøi C4 vaø C5.

II. Taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng: Aùnh saùng coù theå gaây ra moät soá bieán ñoåi nhaát ñònh ôû caùc sinh vaät. Ñoù laø taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng. III. Taùc duïng quang ñieän cuûa aùnh saùng: - HS ñoïc muïc III trong SGK vaø Taùc duïng cuûa traû lôøi caâu hoûi: Theá naøo aùnh saùng leân pin laø pin quang ñieän vaø taùc quang ñieän goïi laø duïng quang ñieän cuûa aùnh Hoaït ñoäng 4: Tìm hieåu taùc duïng quang saùng? veà taùc duïng quang ñieän. - HS hoaït ñoäng caù nhaân * Keát luaän: ñieän cuûa aùnh saùng: traû lôøi caâu C6 vaø C7 - Aùnh saùng coù - Yeâu caàu HS ñoïc muïc III taùc duïng nhieät, trong SGK. taùc duïng sinh hoïc - Neâu caâu hoûi veà khaùi vaø taùc duïng nieäm pin quang ñieän vaø quang ñieän. Ñieàu taùc duïng quang ñieän. ñoù chöùng toû -Nhaän xeùt, ñaùnh giaù caùc aùnh saùng coù caâu traû lôøi C6 vaø C7. naêng löôïng. - Toå chöùc hôïp thöùc hoaù - Trong caùc taùc keát luaän veà taùc duïng duïng noùi treân, quang ñieän vaø pin quang naêng löôïng aùnh ñieän. saùng bieán ñoåi thaønh caùc daïng naêng löôïng khaùc. - HS ñoïc taøi lieäu theo yeâu caàu cuûa GV. -- HS hoaït ñoäng caù nhaân phaùt bieåu veà taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng vaø ghi vaøo vôû. - HS traû lôøi caâu C4 ,C5 vaø traû lôøi tröôùc lôùp theo yeâu caàu cuûa GV.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

73

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

Hoaït ñoäng 5: Vaän duïng – Cuûng coá – Höùông daãn veà nhaø: -Yeâu caàu HS ñoïc phaàn ghi nhôù trong SGK. - Yeâu caàu HS ñoïc laïi nhieàu laàn phaàn ghi nhôù. - Yeâu caàu HS ñoïc vaø hoaøn thaønh caâu C8 , C9 , C10. - Daën doø: Hoïc baøi vaø laøm baøi taäp trong SBT. - Chuaån bò baøi 57.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

74

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 32 Baøi 57: THÖÏC HAØNH:

Tieát 63

NHAÄN BIEÁT AÙNH SAÙNG

ÑÔN SAÉC VAØ AÙNH SAÙNG KHOÂNG ÑÔN SAÉC BAÈNG ÑÓA CD I. MUÏC TIEÂU: 1. Traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi, theá naøo laø aùnh saùng ñôn saéc vaø theá naøo laø aùnh saùng khoâng ñôn saéc. 2. Bieát caùch duøng ñóa CD ñeå nhaän bieát aùnh saùng ñôn saéc vaø aùnh saùng khoâng ñôn saéc. II. CHUAÅN BÒ:

Ñoái vôùi moãi nhoùm HS 1 ñeøn phaùt aùnh saùng traéng. - 1 ñóa CD. Caùc taám loïc maøu ñoû,vaøng, luïc, lam. Neáu khoâng coù caùc taám loïc maøu coù theå duøng caùc tôø giaáy boùng kính coù maøu. - 1 soá nguoàn saùng ñôn saéc nhö caùc ñeøn LED ñoû, luïc, vaøng, buùt laze (neáu coù). Ñoái vôùi caû lôùp Duïng cuï duøng ñeå che toái ( nhö thuøng caùc toâng nhoû chaúng haïn). -

III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS a/Ñoïc taøi lieäu ñeå lónh hoäi caùc khaùi nieäm môùi vaø traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV. b/Tìm hieåu muïc ñích TN. c/Tìm hieåu caùc duïng cuï TN. d/Tìm hieåu caùch laøm TN vaø quan saùt thöû nhieàu laàn ñeå bthu nhaäp kinh nghieäm.

Trôï giuùp cuûa GV

Hoaït ñoäng 1:Tìm hieåu khaùi nieäm aùnh saùng ñôn saéc vaø aùnh saùng khoâng ñôn saéc, taùc duïng cuûa duïng cuï TN vaø tieán haønh TN:

a/Duøng ñóa CD ñeå phaân tích aùnh saùng maøu do nhöõng nguoàn saùng khaùc nhau phaùt ra. Nhöõng nguoàn saùng naøy do nhaø tröôøng cung caáp. b/Quan saùt maøu saéc cuûa aùnh saùng thu ñöôïc vaø ghi laïi chính xaùc nhöõng nhaän xeùt cuûa mình.

-Yeâu caàu HS ñoïc caùc phaàn I vaø II SGK. -Ñaët 1 soá caâu hoûi ñeå: *Kieåm tra söï lónh hoäi caùc khaùi nieäm môùi cuûa HS. *Kieåm tra vieäc naém ñöôïc muïc ñích TN. *Kieåm tra söï lónh hoäi kyõ naêng tieán haønh TN cuûa HS. Hoaït ñoäng 2:Laøm TN phaân tích aùnh saùng maøu do moät soá nguoàn phaùt ra: -Höôùng daãn HS quan saùt.

a/Ghi caùc caâu traû lôøi vaøo baùo caùo. b/Ghi caùc keát quaû quan saùt ñöôïc

-Höôùng daãn HS nhaän xeùt vaø ghi laïi nhaän xeùt.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

75

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 vaøo baûng 1 SGK. c/Ghi keát luaän chung veà keát quaû TN. Chaúng haïn, aùnh saùng maøu cho bôûi caùc taám loïc maøu coù laø aùnh saùng ñôn saéc khoâng? Aùnh saùng cuûa ñeøn LED coù laø aùnh saùng ñôn saéc hay khoâng? ...

Hoaït ñoäng 3:Laøm baùo caùo thöïc haønh: -Ñoân ñoác vaø höôùng daãn HS laøm baùo caùo, ñaùnh giaù keát quaû.

-HS laøm baùo caùo vaø doïn veä sinh.

TUAÀN 32 Baøi 58:

Tieát 64

TOÅNG KEÁT CHÖÔNG III

I. MUÏC TIEÂU:

:

QUANG

HOÏC.

1. Traû lôøi ñöôïc nhöõng caâu hoûi trong phaàn Töï kieåm tra. 2. Vaän duïng kieán thöùc vaø kyõ naêng ñaõ chieám lónh ñöôïc ñeå giaûi thích vaø giaûi caùc baøi taäp trong phaàn Vaän duïng.

II. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

Hoaït ñoäng cuûa GV

Hoaït ñoäng 1:Traû lôùi caùc caâu hoûi töï kieåm tra: Trình baøy caâu traû lôøi cho caùc caâu hoûi töï kieåm tra (nhöõng caâu traû lôøi naøy ñaõ ñöôïc HS chuaån bò tröôùc ôû nhaø).

-Yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi töï kieåm tra vaø chæ ñònh HS phaùt bieåu. -Chæ ñònh HS khaùc phaùt bieåu, ñaùnh giaù caùc caâu traû lôøi cuûa baïn. -GV phaùt bieåu nhaän xeùt cuûa mình vaø hôïp thöùc hoaù caùc keát luaän cuoái cuøng. Vì coù ñeán 16 caâu hoûi töï kieåm tra, neân GV caàn choïn khoaûng 1 nöûa soá caâu ñeå cho HS traû lôøi. Coù leõ neân choïn khoaûng 5 caâu quang hình vaø 3 Hoaït ñoäng 2:Laøm moät caâu quang lyù. soá baøi vaän duïng: a/Laøm caùc caâu vaän -Chæ ñònh 1 soá caâu vaän duïng cho HS duïng theo söï chæ ñònh laøm. cuûa GV. -Höôùng daãn HS traû lôøi. b/Trình baøy keát quaû theo -Chæ ñònh HS trình baøy ñaùp aùn cuûa yeâu caàu cuûa GV. mình vaø HS khaùc phaùt bieåu, ñaùnh GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

76

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 giaù caâu traû lôøi ñoù. -GV phaùt bieåu nhaän xeùt vaø hôïp thöùc hoaù keát luaän cuoái cuøng. Soá caâu vaän duïng caàn choïn sao cho phuø hôïp vôùi thôøi gian 20 phuùt.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

77

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 33

Tieát 65

NAÊNG LÖÔÏNG VAØ SÖÏ CHUYEÅN HOAÙ NAÊNG LÖÔÏNG Baøi 59:

I. MUÏC TIEÂU: 1. Nhaän bieát ñöôïc cô naêng vaø nhieät naêng döïa treân nhöõng daáu hieäu quan saùt tröïc tieáp ño ñöôïc. 2. Nhaän bieát ñöôïc quang naêng, hoaù naêng, ñieän naêng nhôø chuùng ñaõ chuyeån hoaù thaønh cô naêng hay nhieät naêng. 3. nhaän bieát ñöôïc khaû naêng chuyeån hoaù qua laïi giöõa caùc daïng naêng löôïng, moïi söï bieán ñoåi trong töï nhieân ñeàu keøm theo söï bieán ñoåi naêng löôïng töø daïng naøy sang daïng khaùc. II. CHUAÅN BÒ:

Ñoái vôùi GV * Tranh veõ phoùng to hình 59.1 SGK. * Neáu coù ñieàu kieän neân chuaån bò nhöõng TN nhö hình 59.1 SGK goàm: - Dinamoâ xe ñaïp coù boùng ñeøn. - Boùng ñeøn pin vaø pin ñeå thaép saùng. - Maùy saáy toùc. - göông caàu loõm vaø ñeøn chieáu. - Bình nöôùc ñun soâi laøm quay chong choùng. III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

Hoaït ñoäng cuûa GV

Hoaït ñoäng 1: OÂn laïi caùc daáu hieäu ñeå nhaän bieát cô naêng - GV goïi 1 vaøi HS traû vaø nhieät naêng: - Caù nhaân töï ngieân cöùu ñeå traû lôøi C1 vaø C2 - HS ruùt ra keát luaän veà nhöõng daáu hieäu ñeå nhaän bieát ñöôïc vaät coù cô naêng hay nhieät naêng.

lôøi laàn löôït C1 vaø C2 tröôùc lôùp - Döïa vaøo daáu hieäu naøo ñeå nhaän bieát vaät coù cô naêng? Coù nhieät naêng? Neâu ví duï vaät coù cô naêng, coù nhieät naêng?

Hoaït ñoäng 2: OÂn laïi caùc daïng naêng löôïng khaùc ñaõ bieát vaø neâu ra nhöõng daáu hieäu ñeå nhaän - GV neâu caâu hoûi: GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Phaàn ghi baøi I. Naêng löôïng: Ta nhaän bieát ñöôïc moät vaät coù cô naêng khi noù coù khaû naêng thöïc hieän coâng, coù nhieät naêng khi noù coù theå laøm noùng caùc vaät khaùc. II. Caùc daïng naêng löôïng vaø söï chuyeån

78

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 bieát caùc daïng naêng + Haõy neâu teân caùc hoaù daïng naêng löôïng khaùc chuùng: löôïng ñoù: - HS nhôù laïi bieåu thöùc ñaõ hoïc, traû lôøi caâu hoûi cuûa GV veà caùc daáu hieäu ñeå nhaän bieát ñieän naêng, quang naêng vaø hoaù naêng. -Caàn phaùt hieän ra raèng, khoâng theå nhaän bieát tröïc tieáp caùc daïng naêng löôïng ñoù maø nhaän bieát giaùn tieáp nhôø chuùng ta chuyeån hoaù thaønh cô naêng hay nhieät naêng.

Hoaït ñoäng 3: Chæ ra söï bieán ñoåi giöõa caùc daïng naêng löôïng trong caùc boä phaän cuûa nhöõng thieát bò veõ ôû hình 59.1: - Caù nhaân HS nghieân cöùu traû lôøi C3 - HS thaûo luaän chung ôû lôùp veà nhöõng bieán ñoåi cuûa hieän töôïng quan saùt ñöôïc trong moãi thieát bò, nhôø ñoù nhaän bieát ñöôïc coù daïng naêng löôïng naøo xuaát hieän vaø do 9aâu maø coù. - Traû lôøi caâu C4. - GV ruùt ra keát luaän 2 trong SGK

ngoaøi cô naêng vaø nhieät naêng? + Laøm theá naøo maø em nhaän bieát ñöôïc moãi daïng naêng löôïng ñoù? + Cho HS thaûo luaän nhoùm caùch nhaän bieát töøng daïng naêng löôïng: • Ñieän naêng. • Quang naêng. • Hoaù naêng - Neáu coù ñieàu kieän. GV bieåu dieãn nhöõng TN töông öùng vôùi caùc thieát bò veõ trong hình 59.1 ñeå cho HS thaáy roõ daïng naêng löôïng naøo coù theå nhaän bieát tröïc tieáp ñöôïc, daïng naêng löôïng naøo coù theå nhaän bieát giaùn tieáp. - Yeâu caàu HS moâ taû dieãn bieán cuûa töøng hieän töôïng trong thieát bò, caên cöù vaøo ñoù maø xaùc ñònh daïng naêng löôïng xuaát ieän trong töøng boä phaän. -GV neâu caâu hoûi: + Döïa vaøo ñaâu maø ta nhaän bieát ñöôïc ñieän naêng? + Haõy neâu 1 soá ví duï chöùng toû moãi quaù trình bieán ñoåi trong töï nhieân ñeàu keøm theo 1 quaù trình bieán ñoåi naêng löôïng töø daïng naøy sang daïng khaùc

giöõa

- Ta nhaän bieát ñöôïc hoaù naêng, ñieän naêng, quang naêng khi chuùng chuyeån hoaù thaønh cô naêng hay nhieät naêng. - Noùi chung, moïi quaù trình bieán ñoåi ñeàu keøm theo söï chuyeån hoaù naêng löôïng töø daïng naøy sang daïng khaùc.

Hoaït ñoäng 4: Vaän duïng – Cuûng coá – Höôùng daãn veà nhaø: - GV neâu caâu hoûi gôïi yù:

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

79

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 + Trong C5 , ñieàu gì chöùng toû nöôùc nhaän ñöôïc theâm nhieät naêng? + Döïa vaøo ñaâu maø ta bieát ñöôïc nhieät naêng maø nöôùc nhaän ñöôïc laø do ñieän naêng chuyeån hoaù thaønh? + Döïa vaøo daáu hieäu naøo maø ta nhaän bieát ñöôïc cô naêng vaø nhieät naêng? + Coù nhöõng daïng naêng löôïng naøo phaûi chuyeån hoaù thaønh cô naêng vaø nhieät naêng môùi nhaän bieát ñöôïc?

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

80

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 33 Baøi 60:

Tieát 66

ÑÒNH LUAÄT BAÛO TOAØN NAÊNG LÖÔÏNG

I. MUÏC TIEÂU: 1. Qua TN, nhaän bieát ñöôïc trong caùc thieát bò laøm bieán ñoåi naêng löôïng, phaàn naêng löôïng thu ñöôïc cuoái cuøng bao giôø cuõng nhoû hôn phaàn naêng löôïng cung caáp cho thieát bò ban ñaàu, naêng löôïng khoâng töï sinh ra. 2. Phaùt hieän ñöôïc söï xuaát hieän 1 daïng naêng löôïng naøo ñoù bò giaûm ñi. Thöøa nhaän phaàn naêng löôïng giaûm ñi baèng phaàn naêng löôïng môùi xuaát hieän. 3. Phaùt bieåu ñöôïc ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng vaø vaän duïng ñöôïc ñònh luaät ñeå giaûi thích hoaëc döï ñoaùn söï bieán ñoåi cuûa 1 soá hieän tuôïng.

II. CHUAÅN BÒ: - Ñoái vôùi moãi nhoùm HS:Thieát bò bieán ñoåi theá naêng thaønh ñoäng naêng vaø ngöôïc laïi. - Ñoái vôùi GV:Thieát bò bieán ñoåi cô naêng thaønh ñieän naêng vaø ngöôïc laïi.

III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

Hoaït ñoäng 1: Phaùt hieän vaán ñeà caàn nghieân cöùu: HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caâu hoûi cuûa GV, ñöa ra döï ñoaùn maø khoâng thaûo luaän. Hoaït ñoäng 2: Söï chuyeån hoaù naêng löôïng trong quaù trình cô, nhieät , ñieän: - HS hoaït ñoäng theo nhoùm laøm TN vaø traû lôøi caâu C1 , C2 vaø C3

Trôï giuùp cuûa GV

Phaàn ghi baøi

Ta coù theå cheá taïo 1 ñoäng cô coù theå chaïy ñöôïc maõi maø khoâng caàn cung caáp cho ñoäng cô nhieân lieäu ban ñaàu naøo ñöôïc 1. Bieán ñoåi theá naêng thaønh ñoäng naêng vaø ngöôïc laïi. Hao huït cô naêng: - GV yeâu caàu HS laøm TN nhö hình 60.1 : Naêng löôïng ñaõ chuyeån töø daïng naøo sang daïng naøo? Toång cô naêng coù thay ñoåi khoâng? - Yeâu caàu HS traû lôi caâu C1 , C2 vaø C3 khoâng? Taïi sao?

I. Söï chuyeån hoaù naêng löôïng trong caùc hieän töôïng cô, nhieät, ñieän: Trong caùc hieän töôïng töï nhieân, thöôøng coù söï bieán ñoåi giöõa theá naêng vaø ñoäng naêng, cô

-

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

81

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 - HS thaûo luaän chung ôû lôùp: Trong khi laäp luaän, chæ roõ daáu hieäu naøo chöùng toû vaät coù theá naêng, ñoäng naêng vaø theá naêng. - HS hoaït ñoäng caù nhaân tìm hieåu thoâng baùo trong SGK. - Ruùt ra keát luaän. -Traû lôøi caâu hoûi cuûa GV. - HS hoaït ñoäng nhoùm tìm hieåu TN nhö hình 60.2 trong SGK - Quan saùt, thu thaäp, xöû lí thoâng tin ñeå traû lôøi C4 vaø C5

- Thaûo luaän chung ôû lôùp veà lôøi giaûi cuûa C4 vaø C5 - Ruùt ra keát luaän 2 trong SGK. Caù nhaân töï ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi cuûa GV.

Hoaït ñoäng 3: Tieáp thu thoâng baùo cuûa GV veà ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng: - HS chuù yù laéng nghe thoâng baùo cuûa GV, töï

- Goïi 1 vaøi HS traû lôøi nhöõng ñieàu quan saùt ñöôïc vaø laäp luaän ñeå chöùng toû coù söï chuyeån hoaù theá naêng thaønh ñoäng naêng vaø ngöôïc laïi. Chæ ra vì sao coù söï hao huït cô naêng. - Ñieàu gì chöùng toû naêng löôïng khoâng theå töï sinh ra maø do 1 loaïi naêng löôïng khaùc chuyeån hoaù thaønh? Phaàn naêng löôïng hao huït trong quaù trình chuyeån hoaù ñaõ ñi ñaâu? 2. Tìm hieåu söï bieán ñoåi cô naêng thaønh ñieän naêng vaø ngöôïc laïi. Hao huït cô naêng: - GV höôùng daãn HS laøm TN: + Chæ cho HS maùy phaùt ñieän ñoäng cô ñieän. + Cuoän daây treo quaû naëng A cuûa maùy phaùt ñieän vaø quaû naëng B cuûa ñoäng cô ñieän sao cho khi A ôû vò trí cao nhaát thì B ôû vò trí thaáp nhaát chaïm maët baøn maø vaãn keùo caêng daây treo + Ñaùnh daáu vò trí cao nhaát cuûa A khi baét ñaàu ñöôïc thaû rôi vaø vò trí cao nhaát cuûa B khi ñöôïc keùo leân cao. - Haõy phaân tích quaù trình bieán ñoåi qua laïi giöõa cô naêng vaø ñieän naêng trong TN treân vaø so saùnh naêng löôïng ban ñaàu ta cung caáp cho quaû naëng A vaø naêng löôïng cuoái cuøng maø quaû naëng B nhaän ñöôïc. - Goïi ñaïi dieän 1 soá nhoùm trình baøy lôøi giaûi cuûa C4 vaø C5, thaûo luaän chung ôû lôùp. - Trong TN treân, ngoaøi cô naêng vaø theá naêng coøn xuaát hieän theâm daïng naêng löôïng naøo

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

naêng luoân Phaàn cô hoa huït chuyeån thaønh naêng.

luoân giaûm. naêng ñi ñaõ hoaù hieät

Trong ñoäng cô ñieän, phaàn lôùn ñieän naêng chuyeån hoaù thaønh cô naêng. Trong caùc maùy phaùt ñieän, phaàn lôùn cô naêng chuyeån hoaù thaønh ñieän naêng. Phaàn naêng löôïng hao huït ñi chuyeån hoaù thaønh daïng naêng löôïng khaùc.

II. Ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng: Naêng löôïng khoâng töï sinh ra hoaëc töï maát ñi maø chæ chuyeån

82

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 ñoïc muïc Ñòn luaät baûo toaøn vaø chuyeån hoaù naêng löôïng. - Traû lôøi caâu hoûi cuûa GV, chæ ra ñöôïc nhieät naêng ñaõ truyeàn ñi ñaâu, vaø khoâng traùi vôùi ñònh luaät baûo toaøn vaø chuyeån hoaù naêng löôïng. - Caù nhaân suy nghó, thaûo luaän chung vaø traû lôøi caâu hoûi cuûa GV.

nöõa? Phaàn naêng löôïng naøy do ñaâu maø coù?

hoaù töø daïng naøy sang daïng khaùc, hoaëc - Nhöõng keát luaän vöa thu truyeàn töø vaät ñöôïc khi khaûo saùt söï bieán naøy sang vaät ñoåi cô naêng, ñieän naêng ôû khaùc. treân lieäu coù ñuùng cho söï bieán ñoåi naêng löôïngø daïng khaùc khoâng? - GV thoâng baùo ñònh luaät baûo toaønù naêng löôïng. - Khi ta ñun noùng nöôùc roài ñeå nguoäi ñi trôû laïi nhieät ñoä khi chöa ñun. Coù phaûi nhieät naêng ñaõ maát ñi, traùi vôùi ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng khoâng?

Hoaït ñoäng 4: Vaän duïng – Cuûng coá – Höôùng daãn veà nhaø: -

YÙ ñònh cheá taïo ñoäng cô vónh cöûu traùi vôùi ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng ôû choå naøo? Khi ñun beáp, nhieät naêng bò hao huït, maát ñi raát nhieàu. Coù phaûi ôû ñaây ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng khoâng ñuùng nöõa khoâng? Taïi sao? Trong quaù trình bieán ñoåi giöõa ñoäng naêng vaø theá naêng, cô naêng vaø ñieän naêng, ta thöôøng thaáy cô naêng bò hao huït ñi. Ñieàu naøy coù traùi vôùi ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng khoâng? Veà nhaø hoïc baøi vaø laøm baøi taäp trong SBT.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

83

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 34 Baøi 61:

Tieát 67

SAÛN XUAÁT ÑIEÄN NAÊNG – NHIEÄT ÑIEÄN VAØ THUYÛ ÑIEÄN

I. MUÏC TIEÂU:

-

Neâu ñöôïc vai troø cuûa ñieän naêng trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát, öu ñieåm cuûa vieäc söû duïng ñieän naêng trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát. Chæ ra ñöôïc caùc boä phaän chính trong nhaø maùy thuyû ñieän vaø nhieät ñieän. Chæ ra ñöôïc caùc quaù trình bieán ñoåi naêng löôïng trong nhaø maùy thuyû ñieän vaø nhieät ñieän. II. CHUAÅN BÒ:

Tranh veõ sô ñoà nhaø maùy thuyû ñieän vaø nhieät ñieän. III.TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS

Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: Phaùt bieå ñònh luaät baûo toaøn vaø chuyeån hoaù naêng löôïng? Söûa baøi taäp 60.1 trong SGK. - Söûa baøi taäp 60.2 vaø 60.3 trong SGK. Hoaït ñoäng 2: Phaùt hieän vaán ñeà caàn nghieân cöùu laø saûn xuaát ñieän naêng nhö theá naøo: - Caù nhaân suy nghó vaø traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV vaø caùc caâu C1 , C2 vaø C3. - HS nhaän bieát ñöôïc ñieän naêng khoâng phaûi laø daïng naêng löôïng coù saün trong töï nhieân maø phaûi bieán ñoåi töø daïng naêng löôïng khaùc. GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Hoaït ñoäng cuûa GV

Phaàn ghi baøi

-Gv nhaän xeùt vaø söûa sai

- Haõy cho bieát vì sao vieäc saûn xuaát ñieän naêng laïi ñang laø vaán ñeà raát quan troïng trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát hieän nay? -Ñieän naêng coù saün trong töï nhieân nhö I. Nhieät than ñaù, khí ñoát, daàu ñieän: Trong nhaø moû ... hay khoâng? Ñieän naêng do ñaâu maùy nhieät maø coù? ñieän, naêng -

GV

thoâng

baùo

löôïng

cuûa 84

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu caùc boä phaän chính trong nhaø maùy nhieät ñieän vaø quaù trình bieán ñoåi naêng löôïng trong caùc boä phaän ñoù: - HS hoaït ñoäng nhoùm: + Tìm hieåu caùc boä phaän chính cuûa nhaø maùy nhieät ñieän ôû hình 61.1 trong SGK + Chæ ra quy trình chuyeån hoaù naêng löôïng trong loø ñoát, noài hôi, tuabin, maùy phaùt ñieän. +Ruùt ra keát luaän veà chuoãi lieân tieáp caùc quaù trình bieán ñoåi naêng löôïng trong nhaø maùy nhieät ñieän. Hoaït ñoäng 4: Tìm hieåu caùc boä phaän chính cuûa nhaø maùy thuyû ñieän vaø quaù trình bieán ñoåi naêng löôïng trong caùc boä phaän ñoù: - HS hoaït ñoäng nhoùm theo söï höôùng daãn cuûa GV. - Traû lôøi C5 vaø C6 - Ruùt ra keát luaän veà chuoãi lieân tieáp nhöõng quaù trình bieán ñieän naêng löôïng trong nhaø maùy thuyû ñieän. - Thaûo luaän chung ôû lôùp veà keát luaän 2

theâm: Trong loø ñoát ôû nhaø maùy nhieät ñieän treân hình 60.1 ngöôøi ta duøng than ñaù, baây giôø coù loø ñoát laáy töø khí ñoát daàu moû. -GV giaûi thích theâm veà tuabin: Caáu taïo nhö ôû hình 60.1 . Khi phun nöôùc hay hôi nöôùc coù aùp suaát cao vaøo caùc caùnh quaït thì tuabin seõ quay.

- Vì sao nhaø maùy thuyû ñieän phaûi coù hoà chöùa nöôùc ôû treân cao? - Theá naêng cuûa nöôùc phaûi bieán ñoåi thaønh daïng naêng löôïng trung gian naøo roài môùi thaønh ñieän naêng?

nhieân lieäu bò ñoát

chaùy

ñöôïc

chuyeån

hoaù

thaønh

ñieän naêng.

II. ñieän: Trong

Thuyû nhaø

maùy

thuyû

ñieän,

theá

naêng

cuûa

nöôùc trong hoà chöùa

ñöôïc

chuyeån

hoaù

thaønh

ñieän

naêng.

Hoaït ñoäng 5: Vaän duïng – Cuûng coá – Höôùng daãn veà nhaø:  Yeâu caàu HS ñoïc vaø hoaøn thaønh caâu C7  Laøm theá naøo ñeå coù ñöôïc ñieän naêng?  Söû duïng ñieän naêng coù lôïi gì hôn so vôùi söû duïng than ñaù, daàu moû...? GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

85

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9  Veà nhaø hoïc baøi vaø laøm baøi taäp trong SBT.  Chuaån bò baøi 61.

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

86

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 TUAÀN 34 Baøi 62:

Tieát 68

ÑIEÄN GIOÙ – ÑIEÄN MAËT TRÔØI – ÑIEÄN HAÏT NHAÂN.

I. MUÏC TIEÂU: -

Neâu ñöôïc caùc boä phaän chính cuûa maùy phaùt ñieän gioù, pin maët trôøi, nhaø maùy ñieän nguyeân töû. Chæ ra ñöôïc söï bieán ñoåi naêng löôïng trong caùc boä phaän chính cuûa maùy treân. Neâu ñöôïc öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm cuûa vieäc saûn xuaát vaø söû duïng ñieän gioù, ñieän maët trôøi, ñieän haït nhaân.

II. CHUAÅN BÒ: * Ñoái vôùi GV: - 1 maùy phaùt ñieän gioù, ñeøn gioù. 1 pin maët trôøi, boùng ñeøn 220V – 100W. - 1 ñoäng cô ñieän nhoû. 1 ñeøn LED coù giaù. Hình veõ sô ñoà nhaø maùy ñieän nguyeân töû. III.TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ: -Cho bieát söï chuyeån hoaù naêng löôïng trong nhaø maùy thuyû ñieän, nhieät ñieän? - Söûa baøi taäp trong SBT Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu veà maùy phaùt ñieän gioù: - HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi caâu hoûi cuûa GV. - HS hoaït ñoäng nhoùm: + Quan saùt hình 62.1 trong SGK, keát hôïp vôùi maùy phaùt ñieän gioù treân baøn GV, chæ ra caùc boä phaän cuûa

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

Hoaït ñoäng cuûa GV

Phaàn ghi baøi

GV nhaän xeùt vaø cho ñieåm. I. Maùy phaùt - Yeâu caàu HS nhaéc laïi, ñieän gioù vaø trong nhaø maùy nhieät pin maët trôøi: ñieän vaø thuyû ñieän, muoán cho maùy phaùt Maùy ñieän hoaït ñoäng ta phaûi phaùt ñieän gioù cung caáp gì cho noù? vaø pin maët - Trong caùc nhaø maùy trôøi goïn nheï treân, ñeå khoâng toán coù theå cung nhieân lieäu , ta coù caùch caáp naêng naøo ñeå saûn xuaát löôïng ñieän cho khoâng? nhöõng vuøng - GV laàn löôït chuyeån nuùi, haûi ñaûo caùc maùy phaùt ñieän xa xoâi. gioù cho caùc nhoùm quan saùt. - So vôùi nhieät ñieän vaø

87

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 maùy vaø söï bieán ñoåi naêng löôïng qua caùc boä phaän ñoù. Traû lôøi caâu C1 Hoaït ñoäng 3:Tìm hieåu caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa pin maët trôøi: - HS nhaän bieát hình daïng taám pin maët trôøi, hai cöïc aâm vaø döông cuûa pin. -Nhaän bieát nguyeân taéc hoaït ñoäng, khi chieáu aùnh saùng vaøo beà maët taám pin thì coù doøng ñieän xuaát hieän, khoâng caàn maùy phaùt ñieän. - Nhaän bieát ñöôïc trong pin maët trôøi, quang naêng tröïc tieáp bieán ñoåi thaønh ñieän naêng khoâng caàn nhôø cô caáu trung gian naøo caû. - HS hoaït ñoäng caù nhaân traû lôøi C2

thuyû ñieän thì vieäc saûn xuaát ñieän gioù coù thuaän lôïi vaø khoù khaên naøo hôn? - Giôùi thieäu cho HS taám pin maët trôøi, hai cöïc cuûa taám pin. - Duøng ñeøn 220V – 100W chieáu aùnh saùng vaøo beà maët taám pin, pin phaùt ñieän. Vaäy quaù trình bieán ñoåi naêng löôïng trong pin maët trôøi khaùc vôùi trong maùy phaùt ñieän ôû choå naøo? - Doøng ñieän do pin maët trôøi cung caáp laø doøng ñieän gì? - Vieäc saûn xuaát ñieän maët trôøi coù gì thuaän lôïi vaø khoù khaên?

- Thoâng baùo cho HS 2 thoâng soá kó thuaät cuûa pin maët trôøi thöôøng duøng. -Yeâu caàu HS quan saùt - HS thaûo luaän chung hình 62.2 trong SGK ñeå ôû lôùp veà lôøi giaûi. chæ ra caùch laép ñaët pin maët trôøi. Hoaït ñoäng 4: Tìm hieåu veà nhaø maùy - GV neâu caâu hoûi: ñieän haït nhaân + Haõy quan saùt hình HS hoaït ñoäng caù 61.1 vaø 62.3 ñeå chæ ra nhaân saùt hình 61.1 hai nhaø maùy coù boä vaø 62.3 , traû lôøi phaän chính naøo gioáng caâu hoûi cuûa GV, nhau? Khaùc nhau? traû lôøi chung ôû + Boä phaän loø hôi vaø lôùp. loø phaûn öùng tuy khaùc nhau nhöng coù nhieäm vuï gì gioáng nhau? -Thoâng baùo nhieäm vuï cuûa nhaø maùy ñieän nguyeân töû ( coâng suaát

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

II. Nhaø ñieän nhaân:

maùy haït

Nhaø maùy ñieän haït nhaân bieán ñoåi naêng löôïng haït nhaân thaønh naêng löôïng ñieän, coù theå cho coâng suaát raát lôùn nhöng phaûi coù thieát bò baûo veä raát caån thaän ñeå ngaên caùc böùc xaï coù theå gaây nguy hieåm cheát ngöôøi.

88

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9 Hoaït ñoäng 5: Tìm hieåu nguyeân taéc chung cuûa vieäc söû duïng ñieän naêng vaø caùc bieän phaùp tieát kieäm ñieän naêng: - HS hoaït ñoäng caù nhaân, thaûo luaän chung ôû lôùp traû lôøi C3 - Ñoïc thoâng baùo trong SGK ñeå neâu caùc bieän phaùp tieát kieäm ñieän. Traû lôøi caâu hoûi cuûa GV. - Töï ñoïc baûng 1 ñeå traû lôøi C4

raát lôùn) vaø bieän phaùp ñaûm baûo an toaøn.

- Toå chöùc cho HS thaûo luaän chung ôû lôùp ñeå traû lôøi C3 vaø C4. - Taïi sao bieän phaùp tieát kieäm ñieän chuû yeáu laø haïn cheá söû duïng ñieän trong giôø cao ñieåm?

Cuûng coá – Daën doø:  HS ñoïc phaàn ghi nhôù  Neâu nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa vieäc saûn xuaát vaø söû duïng ñieän gioù vaø ñieän maët trôøi.  Nhaø maùy nhieät ñieän vaø nhaø maùy ñieän coù boä phaän naøo gioáng vaø khaùc nhau.  OÂân thi HKII

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

89

Tröôøng THCS Thaïnh Myõ Lôïi Giaùo Aùn Vaät Lyù 9

OÂN THI HKII

GV : Traàn Thò Huyeàn Yeân

90