JAARVERSLAG 2005 FUGRO N.V.
F U G R O N . V.
Jaarverslag 2005
GEOTECHNIEK MILIEU ONDERZOEK
MARINER
Colofon
Fugro N.V. Veurse Achterweg 10 2264 SG Leidschendam Telefoon 070 - 3111422 Telefax 070 - 3202703 Concept en realisatie: C&F Report Amsterdam B.V. Fotografie: Fugro N.V., Picture Report, Amsterdam, Peter Boer, e.a. Fugro heeft ernaar gestreefd de auteursrechten voor de foto’s volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Diegenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot Fugro wenden. Tekst: Boogaard Communications Consultancy (BCC) v.o.f. Er is een Engelse vertaling van dit verslag beschikbaar. An English translation of this report is available. Het jaarverslag is ook beschikbaar op www.fugro.com. Voor volledige gegevens zie www.fugro.com
Fugro N.V.
Waarschuwing met betrekking tot toekomstgerichte uitspraken
Veurse Achterweg 10
Dit jaarverslag bevat mogelijk toekomstgerichte uitspraken. Toekomstgerichte uitspraken zijn uitspraken die geen historische feiten zijn, zoals,
Postbus 41
niet limitatief, mededelingen die overtuigingen, verwachtingen, bedoelingen, prognoses, schattingen of voorspellingen (en de aannames die daar-
2260 AA Leidschendam
aan ten grondslag liggen) van Fugro N.V. uitdrukken of inhouden. Aan toekomstgerichte uitspraken zijn noodzakelijkerwijs risico’s en onzeker-
Telefoon 070 - 3111422
heden verbonden. De werkelijke toekomstige resultaten of omstandigheden kunnen dan ook wezenlijk verschillen van die uitgedrukt of bedoeld
Telefax 070 - 3202703
in toekomstgerichte uitspraken. De oorzaak van een zodanig verschil kan zijn gelegen in diverse factoren (zoals, niet limitatief, de ontwikkelingen
E-mail:
[email protected]
in de olie- en gassector en aanverwante markten, valutarisico’s en onverwachte operationele tegenslagen). Eventuele toekomstgerichte uitspraken
www.fugro.com
in deze mededeling zijn gebaseerd op informatie die Fugro N.V.’s management op dit moment ter beschikking staat. Fugro N.V. neemt geen
Kamer van Koophandel Haaglanden
verplichting op zich om steeds een publieke aankondiging te doen indien zich wijzigingen voordoen in die informatie of indien er anderszins
nummer 27120091
wijzigingen of ontwikkelingen zijn met betrekking tot toekomstgerichte uitspraken in dit jaarverslag.
Inhoudsopgave
Jaarrekening 2005 Belangrijke ontwikkelingen 2005
2
1
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
66
Bericht van de President-Directeur
3
2
Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat
67
Profiel
4 3
Geconsolideerde balans
68
Fugro’s activiteiten en markten
5 4
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
69
Kerncijfers
6 5
Toelichting behorende tot de geconsolideerde jaarrekening
71
Missie, financiële doelstellingen, strategie en beleid
8 6
Dochterondernemingen en geassocieerde deelnemingen Fugro N.V.
121
7
Vennootschappelijke balans
124
8
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening 125
21
9
Toelichting behorende tot de vennootschappelijke jaarrekening
gemiddelde koersen over 2001
21
10 Overige gegevens
Financiële gang van zaken
23
Accountantsverklaring 2005
Dividendvoorstel
26
Gebeurtenissen na balansdatum
133
Organisatie en medewerkers
26
Stichtingsbesturen
134
Duurzaam ondernemen
28
Winstbestemming
134
Informatie- en Communicatietechnologie
32
Voorgestelde winstverdeling
135
Business Principles
32
Onderzoek
33
Marktontwikkelingen en trends
33
Orderportefeuille
Thema: Fugro – actief in de gehele levenscyclus van een olie- of gasveld
11
Verslag van de Raad van Commissarissen
15
Verslag van de Directie
21
Algemene gang van zaken Herleide kerncijfers op basis van constante
126 133 133
Meerjarenoverzicht
136
35
Verslag van Stichting Administratiekantoor Fugro
138
Gebeurtenissen na balansdatum
36
Onafhankelijkheidsverklaring
139
Vooruitzichten
36
Geotechniek
40
Rapport N.V. Algemeen Nederlands Trustkantoor
139
Survey
42
Woordenlijst
140
Geoscience
45
Corporate Governance
48
Safety awards
51
Risicobeheer
54
Aandeelhoudersinformatie
58
Fugro’s bijdragen aan de samenleving
62
Fugro in de prijzen
63
Jaarverslag 2005
Belangrijke ontwikkelingen 2005
• De omzet steeg in het verslagjaar met 15,1% tot
• In april 2005 werd een vijfjarige converteerbare obligatie-
EUR 1.160,6 miljoen (2004: EUR 1.008,0 miljoen).
lening uitgegeven van EUR 125 miljoen tegen 2,375%.
De autonome groei bedroeg 12,0%, terwijl door
De conversiekoers ligt op EUR 24,25.
acquisities en desinvesteringen de omzet per saldo met 0,3% steeg. Door valuta-effecten (andere dan de USD) steeg de omzet met 2,8%.
• Teneinde de verdere groei te kunnen financieren heeft Fugro eveneens in april 2005 een doorlopende kredietfaciliteit van EUR 100 miljoen afgesloten, voor de duur
• Het nettoresultaat verbeterde met 102% tot EUR 99,4 miljoen (2004: EUR 49,3 miljoen). • De nettowinstmarge op basis van de thans geldende IFRS-waarderingsgrondslagen steeg tot 8,6% (2004: 4,9%).
van vijf jaar, tegen een rente van Euribor plus 35 basispunten. • Op 20 juni 2005 vond een aandelensplitsing plaats (vier op één). Het aantal uitstaande aandelen ultimo 2005 bedroeg 68.825.192 (ultimo 2004: omgerekend 62.191.556).
• De winst per aandeel is met 82% gestegen tot EUR 1,51 (2004: EUR 0,83 rekening houdend met de splitsing
• Voorgesteld wordt het dividend naar keuze in aandelen
per 20 juni 2005 van vier op één), terwijl de kasstroom
of contanten per (certificaat van) gewoon aandeel te
per aandeel 26% hoger is op EUR 2,67 (2004: EUR 2,12).
verhogen tot EUR 0,60. (2004: omgerekend EUR 0,48).
• Alle drie divisies droegen bij aan het sterk verbeterde net-
• De heer ir K.S. Wester (1946), Directeur van Fugro N.V.
toresultaat, waarbij met name de winstbijdrage van de
sinds 1996 en vanaf 1981 werkzaam bij Fugro, is per
offshore activiteiten in de Survey divisie een aanzienlijke
1 oktober 2005 benoemd als President-Directeur. Hij is de
verbetering ten opzichte van 2004 liet zien.
heer ir G-J. Kramer (1942) opgevolgd, die na bijna 23 jaar op 31 december 2005 uit dienst is getreden.
• Fugro heeft in 2005 een aantal strategische acquisities gedaan in China, India en Nieuw Zeeland. In Brazilië
• Fugro beschikt nu over IFRS-jaarcijfers over de laatste
werd de meerderheidsdeelneming Fugro-OceansatPEG
drie jaar. Over 2004 en 2005 is volledig volgens IFRS
opgericht.
gerapporteerd. De IFRS-rapportages zijn voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring.
• Zoals aangegeven in een aantal externe publicaties zijn in 2005 de investeringen van de olie- en gasindustrie in dollars met circa 20% toegenomen ten opzichte van 2004. Deze investeringen leiden nu duidelijk tot een grotere vraag naar diensten van de toeleveranciers voor de olieen gasindustrie. • In maart 2005 werd 95% van de in 2000 afgesloten 4,75% converteerbare achtergestelde obligatielening van EUR 100 miljoen omgewisseld in aandelen. Het restant werd afgelost. Door de conversie is het aantal uitstaande aandelen met 9,5% gestegen (68.825.192 aandelen per 31 december 2005).
2
Bericht van de President-Directeur
Geachte aandeelhouders en overige belangstellenden, Als nieuw aangetreden President-Directeur van Fugro ben ik verheugd u het beste jaar uit de historie tot nu toe van Fugro te kunnen presenteren. Een bijzonder woord van dank is hiermee tegelijkertijd op zijn plaats aan mijn voorganger de heer ir G-J. Kramer. Hij is op 1 oktober 2005 afgetreden als President-Directeur. De heer Kramer heeft Fugro vanaf 1983 op uitstekende wijze geleid. Ik zie het als mijn taak ook in de komende jaren voort te bouwen op de eerder ingeslagen succesvolle weg. Wij maken onze strategie voor alle ‘stakeholders’ transparant, de organisatie is op alle fronten goed uitgerust en voor de komende periode lijken de marktomstandigheden goed. De resultaten over 2005 zijn goed. De omzet steeg naar een recordniveau van EUR 1.161 miljoen. Deze groei werd met name op autonome basis gerealiseerd. Het nettoresultaat (EUR 99 miljoen) steeg relatief zelfs nog meer. De positieve ontwikkeling van het resultaat had tot gevolg dat de nettowinstmarge steeg tot 8,6% (2004: 4,9%). Naar onze huidige inzichten menen wij dat een doelmarge van 8% – 8,5% onder IFRS realistisch is onder de huidige marktomstandigheden. Er zijn meerdere redenen die ons vertrouwen geven voor de toekomst. Een belangrijk deel van de wereldwijd toegenomen investeringen van de olie- en gasindustrie komt sinds medio 2004 duidelijk bij toeleveranciers zoals Fugro terecht. De investeringen zijn voor een groot deel om de uitputting van bestaande velden (‘depletie-effect’) te compenseren. Dit zal zich naar verwachting doorzetten in de komende jaren, mits de olieprijs boven USD 30 – USD 40 blijft. Naast het ‘depletieeffect’ is er een groeiende vraag uit de opkomende economieën, zoals China en India. Eenzelfde ontwikkeling geldt in zekere zin voor de andere kernactiviteiten van Fugro in de mijnbouw en infrastructuur. De vraag naar grondstoffen blijft sterk door aantrekkende economieën, waardoor de behoefte aan mineralen structureel zal blijven stijgen. Fugro is actief betrokken bij het zoekproces naar grondstoffen en mineralen, maar wordt ook ingezet bij het zoeken naar steeds schaarser wordende ondergrondse zoetwatervoorraden. Een blijvende regionaal georiënteerde markt is die voor complexe infrastructuurprojecten, waar Fugro met grote regelmaat bij betrokken is. Er is een structureel groeiende wereldbevolking. Het transport van goederen en mensen neemt toe en de bescherming van de woon- en werkomgeving tegen natuurgeweld dient continu en in
toenemende mate de aandacht te hebben. Dit leidt tot bouwactiviteiten zowel op het land als in kustwateren. Fugro biedt een breed scala aan diensten met als rode draad het verzamelen en interpreteren van gegevens over het aardoppervlak en de (zee)bodem. Een duidelijk synergie-effect wordt binnen Fugro gecreëerd, doordat kennis en ervaring opgedaan in het ene bedrijfsonderdeel worden doorontwikkeld of gebruikt bij andere diensten en activiteiten. De investeringen en onze strategische acquisities dragen hier ook toe bij. Deze elementen blijven onderdeel van het beleid, waarbij in de komende jaren fors zal worden geïnvesteerd in onder meer nieuwe seismische apparatuur. Tevens zal het aantal medewerkers toenemen. Het vertrouwen van onze medewerkers in Fugro komt onder meer tot uitdrukking door een laag verloop. Voor onze aandeelhouders drukken wij het vertrouwen uit in het dividend dat trendmatig groeit met de ontwikkeling van de onderneming. Voorgesteld wordt een dividendverhoging over 2005 met 25% tot EUR 0,60 (2004: omgerekend EUR 0,48). Het fundament van Fugro is solide, de markten waarin wij opereren trekken wereldwijd aan en er is een gezonde orderportefeuille. Onze focus blijft gericht op een gezonde autonome omzetgroei, aangevuld met groei door overnames. Mogelijke acquisities worden steeds met zorg geëvalueerd en overnames alleen geëffectueerd indien deze passen binnen de cultuur en de wereldwijde activiteitenportfolio van Fugro. Samenvattend zien wij onze toekomst dan ook met vertrouwen tegemoet. Hoogachtend, Fugro N.V.
Ir K.S. Wester President-Directeur
3
Profiel
Fugro verzamelt en interpreteert gegevens over het aardoppervlak en de (zee)bodem. De onderneming geeft hierop gebaseerde adviezen, veelal ten behoeve van de olie- en gasindustrie, de mijnbouw en de bouw, inclusief infrastructurele werken. Fugro is wereldwijd actief op zee, op het land en vanuit de lucht en heeft professionele, zeer gespecialiseerde medewerkers en geavanceerde – veelal in eigen beheer ontwikkelde – technologieën en systemen. Fugro werkt onder meer met meer dan dertig schepen, enkele honderden sondeer- en boorunits, circa veertig vliegtuigen en helikopters en ongeveer zestig ROV’s (Remotely Operated Vehicles). Fugro richt zich op een vooraanstaande plaats in de markt door technologische ontwikkelingen en kwaliteit. Hiervoor is een sterke internationale dan wel regionale marktpositie vereist. Fugro is opgericht in 1962 en sinds 1992 genoteerd aan Euronext N.V. te Amsterdam. De onderneming is sinds maart 2002 opgenomen in de Amsterdam Midkap-index. Fugro heeft circa 8.500 medewerkers, die in meer dan 50 landen permanent zijn gestationeerd.
Fugro bestaat organisatorisch uit drie divisies: Geotechniek, Survey en Geoscience. FUGRO GROEP
Geotechniek
Survey
Geoscience
Onderzoek van en advies over
Precieze plaatsbepalings-
Het verzamelen, verwerken en
de fysische eigenschappen van
diensten, geologisch advies,
interpreteren van seismische
de aardbodem, funderings-
vervaardigen van topografi-
en geologische gegevens, het
ontwerpen en bouwmaterialen.
sche, hydrografische en geo-
maken van reservoirmodellen
logische kaarten en onder-
en het inschatten van voor-
steunende diensten voor bouw-
raden voor olie, gas, mineralen
projecten op land en op zee,
en water, alsmede optimalise-
alsmede datamanagement.
ring van de productie, exploratie en ontwikkeling hiervan.
4
F u g r o ’s a c t i v i t e i t e n e n m a r k t e n
Geotechniek
Voornaamste opdrachtgevers
Markt
Marktpositie
Op het land
Overheid, industrie
Lokale/regionale markten
Sterke regionale positie,
en de bouw Op zee
Olie- en gasmaatschap-
variërend per land/regio Wereldwijde markt
Sterke, leidende positie
Wereldwijde markt
Leidende positie
Lokale/regionale markten
Sterke regionale positie,
pijen, aannemers Survey
Op zee
Olie- en gasmaatschappijen
Op het land
Overheid, industrie en de bouw
Plaatsbepaling
Landbouw, mijnbouw
variërend per land/regio Wereldwijde markt
en landmeetkundige
Sterke posities in nichemarkten
diensten
Geoscience
Development & Production
Olie- en gasmaat-
Wereldwijde markt
Airborne survey
Mijnbouw en olie-
Leidende positie op onderdelen
schappijen Wereldwijde markt
Leidende positie
en gasmaatschappijen
Fugro kent geen concurrenten die wereldwijd eenzelfde
De activiteiten op het land vinden plaats in lokale of
scala aan samenhangende activiteiten aanbieden.
regionale markten. Fugro is in vele landen werkzaam en de marktpositie verschilt per regio. Opdrachten worden
De activiteiten Geotechniek op zee, Survey op zee,
meestal uitgevoerd in een straal van minder dan honderd
Development & Production, Airborne survey en Plaats-
kilometer van het betreffende kantoor.
bepaling opereren in een wereldwijde markt. Fugro heeft veelal een leidende positie in deze activiteiten. De concurrenten variëren per activiteit en geografisch gebied. De olie- en gasindustrie is de belangrijkste opdrachtgever in deze markten.
5
Kerncijfers
4)
R e s u l t a a t (x EUR mln.) Omzet
IFRS 2005
Wijziging in %
IFRS 2004
IFRS 2003
1.160,6
15,1
1.008,0
822,4
Omzet eigen diensten
754,9
17,3
643,4
549,0
Operationeel resultaat
144,1
38,3
104,2
63,3
Kasstroom
176,1
40,0
125,8
80,5
Nettoresultaat voor afschrijving goodwill Nettowinstmarge voor afschrijving goodwill (%) Nettoresultaat
99,4
101,6
49,3
18,9
Nettowinstmarge (%)
8,6
75,5
4,9
2,3
Rentedekking (factor)
7,2
94,6
3,7
2,2
1.138,7
15,8
983,4
1.056,0
V e r m o g e n (x EUR mln.) Balanstotaal Totaal eigen vermogen 1) 2)
470,8
106,3
228,2
213,7
Solvabiliteit (%) 1) 2)
40,9
79,4
22,8
20,0
Solvabiliteit (%) 1) 2) 3)
51,0
55,0
32,9
29,1
Rendement op eigen vermogen (%) 1) 2)
30,4
17,4
25,9
10,9
Rendement op geïnvesteerd vermogen (%) 1) 2)
20,8
43,4
14,5
7,5
A c t i v a (x EUR mln.) Materiële vaste activa
262,8
12,8
233,0
268,8
Investeringen (inclusief acquisities)
90,4
27,3
71,0
124,0
Afschrijvingen op materiële vaste activa
69,4
5,0
66,1
54,0
Eigen vermogen 1) 2)
6,76
87,8
3,60
3,48
Operationeel resultaat
2,18
23,9
1,76
1,09
Kasstroom
2,67
25,9
2,12
1,39
1,51
81,9
0,83
0,33
G e g e v e n s p e r a a n d e e l (x EUR 1,–) 5)
Nettoresultaat voor afschrijving goodwill Nettoresultaat Dividend
0,48
–
0,48
0,46
Koers op jaareinde
27,13
76,7
15,35
10,20
Hoogste koers
27,40
67,0
16,41
12,86
Laagste koers
15,14
50,6
10,05
6,13
Gemiddelde koerswinstverhouding
14,1
(11,3)
15,9
29,1
Gemiddeld dividendrendement (%)
2,2
(38,9)
3,6
4,9
U i t g e g e v e n a a n d e l e n (in duizenden) 5) Op jaareinde
68.825
62.192
60.664
Dividendgerechtigd
67.886
60.548
58.308
Gemiddeld
65.976
59.360
57.856
8.534
7.615
8.472
Aantal medewerkers Op jaareinde
6
(x EUR 1 mln.)
Omzet
4)
1.250 Dutch GAAP 2002
Dutch GAAP 2001
1.000
945,9
909,8
500
617,5
578,1
111,9
98,5
119,2
105,3
72,2
61,7
7,6
6,8
60,2
56,3
6,4
6,2
6,1
7,8
750
250 0 2001
2002
2003
2004
2005
(x EUR 1 mln.)
Omzet eigen diensten
4)
800 640 480 320
793,2
814,8
274,3
247,6
34,3
30,0
46,9
42,3
27,4
35,7
15,4
19,1
160 0 2001
2002
2003
2004
2005
2004
2005
2004
2005
(x EUR 1 mln.)
Kasstroom
4)
200 160
192,3
163,3
100,0
89,4
46,9
43,6
120 80 40 0 2001
4,57
4,17
1,95
1,86
2,07
1,98
1,26
1,16
1,05
1,06
0,46
0,40
10,78
12,53
16,50
18,91
het jaar 2001 voor 50% in contanten
9,88
10,75
werd opgenomen.
12,6
14,0
3,5
2,7
2002
2003
(x EUR 1 mln.)
Nettoresultaat
4)
125 100 1)
Gegevens alsof het dividend over
75 50
2)
Vanaf 2002 is geen te betalen dividend in contanten opgenomen
25 0
in de balans. 3)
2001
2002
2003
Converteerbare obligatie als eigen vermogen beschouwd.
59.448
58.680
4)
Vanaf 2003 gebaseerd op IFRS.
57.580
57.024
5)
Gegevens 2001 t/m 2004 aangepast
57.436
53.104
i.v.m. aandelensplitsing.
(x EUR 1,–)
Nettoresultaat per aandeel
4)
2,0 1,6 1,2 0,8
6.923
6.953 0,4 0,0 2001
2002
2003
2004
2005
7
Missie, financiële doelstellingen, strategie en beleid
Missie De missie van Fugro is wereldwijd de toonaangevende onderneming te zijn op zee, op het land en vanuit de lucht in het verzamelen van, interpreteren van en adviseren over gegevens over het aardoppervlak en de (zee)bodem, met name gericht op advisering aan de: • olie- en gasindustrie; • mijnbouw en • bouw. De missie wordt gerealiseerd door: • een hoge kwaliteit van de dienstverlening; • professionele, zeer gespecialiseerde medewerkers en • geavanceerde, veelal toonaangevende, unieke technologieën en systemen.
De overgang naar IFRS heeft de (financierings)strategie, de operationele gang van zaken en de kasstromen van Fugro niet beïnvloed en verandert het historisch beeld niet materieel.
Strategie Lange termijn (3 – 5 jaar)
Op lange termijn richt Fugro zich op evenwicht tussen de diverse activiteiten om de doelstellingen te realiseren. Dit is een wezenlijk element in de strategie. Een goede balans wordt nagestreefd tussen diensten gerelateerd aan zowel exploratie- en productieactiviteiten voor de olie- en gasindustrie als aan overige markten, zoals mijnbouw en infrastructuur. Dit resulteert tevens in een zekere balans tussen activiteiten op zee en op het land. Door de diver-
Financiële doelstellingen Fugro stelt zich ten doel voor aandeelhouders een structurele stijging van de winst per aandeel te realiseren. Het beleid op lange termijn is gericht op het genereren van een per saldo gelijkmatig stijgende nettowinst door zowel verbetering van de marge als een groeiende omzet. Om dit te bereiken is een transparante en consistent geïmplementeerde strategie voor alle ‘stakeholders’ van cruciaal belang.
siteit van samenhangende diensten is Fugro in staat om de gevoeligheid voor schommelingen in (deel)markten aanzienlijk te reduceren. De brede spreiding van de activiteiten, zowel per product als geografisch, zorgt voor een goede beheersing van de ondernemingsrisico’s. In de belangrijkste sector olie en gas is de spreiding van Fugro’s diensten voor zowel de exploitatie- als de exploratiefase van belang. Het niet afhankelijk zijn van één markt of groep opdrachtgevers is essentieel in de strategie. Het resultaat hiervan is een onderneming die minder cyclisch
Fugro stuurt op een nettowinstmarge van circa 8% van de
is dan het geval zou zijn als Fugro niet wereldwijd of
omzet. Andere belangrijke financiële doelstellingen zijn:
slechts voor één klantengroep zou werken.
• handhaving van een gezonde balans en solvabiliteit (30 – 35%); • een sterke kasstroom met een groei per aandeel van gemiddeld 10% per jaar; • een gezonde rentedekking van meer dan 5 (EBIT/Interest) en
De winstmarge verschilt per activiteit en is afhankelijk van de specifieke marktsituaties. Bij activiteiten die risicovoller of kapitaalintensiever zijn, zoals offshore en airborne, wordt gemiddeld een hogere winstmarge nagestreefd dan bij de activiteiten op land.
• een winstgroei per aandeel van gemiddeld 10% per jaar.
Gestreefd wordt naar robuuste, maar beheerste winstgroei door:
De financieringsstrategie van Fugro is gericht op het
• een brede, maar samenhangende activiteitenportfolio;
benutten en/of optimaliseren van:
• de wijze waarop Fugro is gefinancierd;
• de verhouding tussen risico en rendement van de
• de organisatiestructuur;
diverse bedrijfsactiviteiten; • de verhouding tussen eigen en kort / lang vreemd vermogen; • het gebruik van zowel de openbare als onderhandse kapitaalmarkt; • de looptijd en fasering van de verschillende financieringscomponenten.
8
• sturing op nettoresultaat en in mindere mate op omzetgroei.
Een hogere marge wordt onder meer gerealiseerd door
De organisatiestructuur van het bedrijfsonderdeel
posities met een groot marktaandeel in de kernactivitei-
Development & Production werd geoptimaliseerd in 2005.
ten en in nichemarkten. De doelmarge is haalbaar door:
De aandacht voor dit bedrijfsonderdeel zal worden voort-
• toenemende schaalgrootte;
gezet in de komende periode, zodat de slagvaardigheid en
• sterke marktposities;
positie in deze veelbelovende markt verder kan worden
• veel continu onderzoek;
verbeterd. De positie van Fugro in de offshore seismische
• selectief projecten aan te nemen en
markt zal verder worden versterkt in 2006 om wereldwijd
• acquisities van bedrijven met een hoge toegevoegde
efficiënter te kunnen opereren. De balans tussen contract-
waarde.
en multiclient-werk hangt af van de kansen op de markt, maar beide elementen blijven deel uitmaken van Fugro’s
Concluderend levert Fugro door de combinatie van pro-
strategie voor seismische activiteiten. Ook zal verder
fessionele en gespecialiseerde medewerkers, (veelal zelf-
worden geïnvesteerd in uitbreiding en modernisering
ontwikkelde) technologieën en de daaraan gekoppelde
van met name onderzeese meetapparatuur.
hoogwaardige dienstverlening een steeds hogere toegevoegde waarde voor opdrachtgevers.
Beleid Duurzaamheid, transparantie en betrouwbaarheid zijn voor Fugro sinds lang de centrale beleidsthema’s. Voorts worden de (financiële) doelstellingen en de implementatie van de strategie gerealiseerd op basis van: • marktposities en acquisities; • onderzoek en • samenwerking en schaalvoordelen.
Korte termijn (1 – 2 jaar)
Op korte termijn richt Fugro zich op het handhaven van een doelmarge van ten minste 8% van de omzet. De focus is tevens gericht op het behalen van ten minste de historisch gemiddelde jaarlijkse autonome omzetgroei van meer dan 5%. Mogelijke acquisities worden beoordeeld indien deze zich aandienen en zijn niet op voorhand planmatig in kaart te brengen.
Marktposities en acquisities Fugro gaat primair uit van het verankeren en waar mogelijk uitbouwen van de bestaande, sterke marktposities. Hierbij staan aanvulling en verbreding van het aangeboden en sterk aan elkaar gerelateerde dienstenpakket hoog in het vaandel. Groei in andere sectoren, door actief en flexibel in te spelen op ontwikkelingen in nieuwe groeimarkten, is evenzeer onderdeel van het beleid. Ter verbreding van het draagvlak en voor continuering van duurzame groei worden door Fugro veelal meerdere acquisi-
Op ICT-gebied heeft Fugro een ICT-veiligheidsbeleid ontwikkeld dat in lijn is met de standaarden ISO 17799 en BS 7799. Op het gebied van kwaliteit is een belangrijk deel van de werkmaatschappijen ISO-gekwalificeerd. Fugro streeft ernaar om binnen twee jaar voor alle relevante werkmaatschappijen de ISO-certificaten te verkrijgen.
Olieprijs in percentages, schaalverdeling links. Investeringen in percentages, schaalverdeling rechts.
Verandering in olieprijs ten opzichte van v e r a n d e r i n g i n i n v e s t e r i n g e n v a n o l i e m a a t s c h a p p i j e n (1994 – 2006) 60%
30%
40%
20%
20%
10%
0%
0%
– 20%
– 10%
– 40%
– 20%
Olieprijs Investeringen
– 60%
W =
Werkelijk
V
Verwacht
=
– 30% 1994 W
1995 W
1996 W
1997 W
1998 W
1999 W
2000 W
2001 W
2002 W
2003 W
2004 W
2005 V
2006 V
9
ties per jaar verricht. Hierbij gaat het in het algemeen om het versterken of verkrijgen van goede marktposities, of het verwerven van bijzondere technologieën. Omdat overnames altijd een bepaald risico inhouden, wordt in het algemeen een zeer intensieve en uitgebreide ‘due diligence’ verricht, voordat tot een acquisitie wordt besloten. Hierdoor worden de risico’s aanzienlijk beperkt. Acquisities worden, naast financiële criteria, onder meer beoordeeld op: • toegevoegde waarde voor Fugro; • samenhang met de activiteiten en diensten van Fugro; • aansluiting op de cultuur van Fugro; • groeipotentie;
Samenwerking en schaalvoordelen Effectieve samenwerking tussen de diverse bedrijfsonderdelen en kritische massa zijn doorslaggevende voorwaarden voor het succesvol uitvoeren van grote opdrachten. De bezettingsgraad wordt geoptimaliseerd door uitwisseling van materieel en medewerkers tussen verschillende activiteiten en door brede training van het personeel. Fugro bevordert – binnen en buiten de Groep – samenwerking op het gebied van technologische vernieuwing door bundeling van de aanwezige kennis en vergroting van het draagvlak voor investeringen. De integratie van informatiesystemen en het benutten van schaalvoordelen bevorderen de dienstverlening aan opdrachtgevers.
• vooraanstaande positie in een nichemarkt of regio; • technische en managementkwaliteiten; • risicoprofiel.
Onderzoek Onderzoek is voor Fugro van strategisch belang. Voortdurend worden de mogelijkheden onderzocht voor verdere verbreding en verbetering van de dienstverlening aan opdrachtgevers. Samenwerking met hen speelt hierin een belangrijke rol. Veel nieuwe inzichten komen tot stand bij gezamenlijke ontwikkelingsprojecten. Specifieke meetapparatuur en analysemodellen nemen hierbij een belangrijke plaats in. Jaarlijks besteedt Fugro naar schatting ten minste 4% van de omzet aan onderzoek, deels tijdens de uitvoering van projecten.
Sterktes
Zwaktes
•
Uitstekend strategisch fundament
•
•
Goede marktposities in vele nichemarkten
•
Hoge kwaliteit technologie en dienstverlening
•
Goed werkende financiële systemen en risico-
Gevoeligheid voor dollarkoers bij snelle, sterke wijzigingen
beheersingssystemen
10
Kansen
Bedreigingen
•
Stijging investeringen van olie- en gasindustrie
•
Wereldwijde negatieve economische ontwikkelingen
•
Toename vraag naar olie en gas
•
Instorten vraag naar olie, gas en/of mijnbouw-
•
Optimalisatie van bestaande olie- en gasvelden
•
Meer en grotere infrastructurele projecten
•
Toename van mijnbouwactiviteiten
producten •
Achterblijven van scholing van technisch personeel ten opzichte van de marktvraag
FUGRO: actief in de gehele levenscyclus van een olie- of gasveld
O n z e a a r d e bevat veel natuurlijke bronnen, zoals water, mineralen, olie en gas. Efficiënte exploratie van deze bronnen begint met een diepgaande analyse van mogelijke vindplaatsen. Fugro ondersteunt dit zoekproces door gegevens over het aardoppervlak, de zeebodem en de ondergrond te verzamelen en te interpreteren. Voor de wereldwijde olie- en gasindustrie levert Fugro gespecialiseerde diensten in alle fases van de levenscyclus van een olie- of gasveld: exploratie, ontwikkeling, productie tot en met het transport van olie en gas, maar ook bij het verwijderen van installaties is Fugro betrokken.
O l i e , g a s e n k o l e n zijn fossiele brandstoffen. Ze zijn in de bodem ontstaan uit de resten van planten en dieren die miljoenen jaren geleden leefden. Olie komt in hoofdzaak voort uit resten van kleine organismen (plankton) in warme zeeën. Olie is vloeibaar en sijpelt door de gesteenten tot het zich verzamelt onder een ondoordringbare laag in een ondergronds reservoir. Aardgas ontstaat op eenzelfde wijze als olie en wordt ook in zulke reservoirs aangetroffen. Bij olie- en gasexploratie zoekt men dan ook primair naar geschikte bodemstructuren waar zich olie of gas kan hebben verzameld.
G r o t e o l i e - e n g a s r e s e r v e s zijn over de hele wereld gevonden. Soms bevinden ze zich ver van verbruikersmarkten, in onherbergzame gebieden zoals het polaire gebied, bijvoorbeeld Alaska, tropische regenwouden in Nigeria en Indonesië, of onder onstuimige zeeën, zoals de Noordzee. Exploratie en duurzame winning van olie en gas en het transport, via pijpleidingen of schepen, zijn kostbaar, maar voor de welvaart van groot belang. Aardgas voorziet nu in ongeveer een kwart van de energiebehoefte wereldwijd en het belang ervan zal toenemen. Aardgas verbrandt schoon en laat zich op eenvoudige wijze via leidingen naar eindgebruikers brengen.
O n d e r z o e k n a a r d e g e s c h i e d e n i s van over elkaar geschoven aardschollen, de begroeiing en klimatologische omstandigheden leidt tot inzicht in plaatsen waar olie en gas kunnen voorkomen. Fugro heeft geavanceerde analysetechnieken om dit inzicht te vergroten. Boringen en laboratoriumonderzoek, seismisch onderzoek en onderzoek vanuit de lucht helpen om de geologische structuur te bepalen. Hiermee wordt de kans van slagen op het vinden van winbare hoeveelheden olie en gas vergroot.
D e e f f i c i ë n t e e x p l o i t a t i e van olie en gas is van zeer groot belang gezien de enorme investeringen die gemoeid zijn met het zoeken naar en ontwikkelen van rendabele nieuwe olie- en gasvelden. De ondiepe, makkelijk te vinden velden op het land werden het eerst ontwikkeld langs de kust van de Kaspische Zee, in de Verenigde Staten (Pennsylvania, Oklahoma, Californië, Texas, et cetera) en door heel het Midden- en Verre Oosten. Later werden olie en gas ontdekt in zee op continentale plateaus over de hele wereld. Door de wereldwijd sterk toenemende vraag naar energie en door uitputting van bestaande velden, worden nu echter ook in toenemende mate de moeilijker te exploreren en ontwikkelen olie- en gasvelden, vooral in diep water, economisch interessant. Dit wordt ook mogelijk gemaakt doordat technologieën sterk zijn verbeterd om deze velden in kaart te brengen en ze economisch rendabel en duurzaam te exploiteren.
11
INTRODUCTIE Fugro is betrokken bij nagenoeg de gehele levenscyclus van olie- en gasvelden. Gestart wordt met onderzoek naar het ontstaan van de aarde en studies naar het klimaat. Hierbij wordt gekeken naar omstandigheden die de kans op het vinden van olie en gas het grootst maken. Hierna is Fugro onder meer betrokken bij activiteiten die te maken hebben met de exploratie en het ontwikkelen van olie- en gasvelden, alsmede de productie en het transport van olie Wereldwijd zijn vele duizenden installaties op zee geplaatst voor het winnen van olie en gas. Alleen al in de Golf van Mexico zijn dat er meer dan achtduizend. Fugro is in verschillende ontwikkelingsstadia bij vele olie- en gasvelden betrokken.
De studie van de beweging van de aardschollen en het klimaat in het verleden, is een belangrijk hulpmiddel bij het zoeken naar nieuwe olie- en gasvelden, nu en in de toekomst.
en gas. Fugro bedient daarmee een breed scala aan opdrachtgevers in de olie- en gassector, waaronder de oliemaatschappijen, maar ook constructiebedrijven die installaties ontwerpen, bouwen en installeren.
©NSW
Voor het plaatsen en aansluiten van onderwaterinstallaties voert Fugro controlewerkzaamheden uit met ROV’s (onbemande onderwatervoertuigen), die zijn uitgerust met onderwatercamera’s.
Quadriljoen BTU
Bij het winnen van olie en gas in steeds dieper water worden de installaties complexer, omdat onder water extra aansluitingen tussen de winputten, pijpleidingen en de drijvende installaties moeten worden gemaakt.
250
TOEKOM ST
V ERLED EN
Olie 200
150
Kolen Gas 100
Duurzame energie
50
Kernenergie 0 1970
1980
1990
2002
2015
Groei van de energievraag in de wereld Bron: Energy Information Administration
Ter vervanging van olie en gas zijn gaandeweg alternatieve energiebronnen ontwikkeld. Maar ook in de komende jaren zullen olie en gas nog steeds de voornaamste energiebronnen zijn. Hierbij is vooral de ontwikkeling van gas van groot belang, omdat deze energiebron op de middellange termijn kan voorzien in relatief schone energie en op de langere termijn kan dienen als grondstof voor de productie van waterstofgas.
2025
Van links naar rechts: Dr F.J.G.M. Cremers, J.A. Colligan, Dr P. Winsemius, F.H. Schreve (Voorzitter), P.J. Crawford, Th. Smith.
Raad van Commissarissen Commissarissen oefenen geen functies uit die hun onafhankelijkheid zouden kunnen aantasten. Gedurende het verslagjaar hadden zij geen aandelen of certificaten van aandelen in de onderneming of hieraan verbonden opties. Een profielschets van de Raad van Commissarissen is gepubliceerd op de website van Fugro.
Raad van Commissarissen naam
F.H. Schreve (1942) 1)
naam
J.A. Colligan (1942) 1)
functie
Voorzitter
nationaliteit
Britse
nationaliteit
Nederlandse
eerste benoeming
2003
eerste benoeming
1983
lopende termijn
tot mei 2007
lopende termijn
tot mei 2006
expertise
bestuursstrategie en risico’s verbonden aan de onder-
expertise
bestuursstrategie en risico’s verbonden aan de onderneming, bestuursselectie, -aanbeveling en -ontwikkeling,
neming, bestuursselectie, -aanbeveling en -ontwikkeling andere functies
compliance, aandeelhouders en werknemersrelaties andere functies
ex-directeur van Shell Exploration & Production, directeur Society of Petroleum Engineers Foundation
commissaris bij OPG N.V. alsmede bij enkele andere ondernemingen. Tevens verschillende bestuursfuncties
naam
Th. Smith (1942) 1)
nationaliteit
Amerikaanse 2002
naam
P.J. Crawford (1951) 2)
eerste benoeming
nationaliteit
Britse
lopende termijn
tot mei 2006
eerste benoeming
1997
expertise
bestuursstrategie en risico’s verbonden aan de onder-
lopende termijn
tot mei 2009
expertise
interne risico- en controlesystemen, informatietechnologie, innovatie en technologieontwikkeling
andere functies
neming, bestuursselectie, -aanbeveling en -ontwikkeling, innovatie en technologieontwikkeling, olie- en gassector andere functies
bestuursvoorzitter van Smith Global Services L.P,
commissaris bij Crimsonwing Ltd. (voorzitter),
lid University of Houston Board of Regents en University
en Avanti Capital plc. (voorzitter)
of Houston College of Business Dean’s Executive Advisory Board en bestuurslid Houston Area Research
naam
Dr F.J.G.M. Cremers (1952) 2)
nationaliteit
Nederlandse
naam
Dr P. Winsemius (1942) 2)
eerste benoeming
2005
nationaliteit
Nederlandse
lopende termijn
tot mei 2009
eerste benoeming
2000
expertise
financiële administratie, boekhouding, interne risico- en
lopende termijn
tot mei 2008
controlesystemen, compliance, olie- en gassector, aandeel-
expertise
bestuursstrategie en risico’ s verbonden aan de onder-
houders en werknemersrelaties andere functies
voormalig CFO en lid van de Raad van Bestuur van VNU
neming, innovatie en technologieontwikkeling andere functies
ex-Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening
N.V. van 1997 tot eind 2004. Daarvoor 21 jaar in dienst
en Milieubeheer, ex-firmant bij McKinsey & Company,
bij Royal Dutch/Shell Group, in verschillende manage-
lid van de Nederlandse Wetenschappelijke Raad voor
mentposities in diverse landen. Lid van de Raad van
het Regeringsbeleid, hoogleraar management van duur-
Commissarissen van N.V. Nederlandse Spoorwegen,
zame ontwikkeling Universiteit van Tilburg (Nederland),
Vopak N.V. en Rodamco Europa N.V. Lid van de Commissie
voorzitter van de Raad van Commissarissen van
Kapitaalmarkt van AFM
Kempen & Co. Secretaris van de Raad van Commissarissen mevrouw Mr J.M.E. Feije (1964)
14
1)
Lid Remuneratie- en Nominatiecommissie
2)
Lid Auditcommissie
Ve r s l a g v a n d e R a a d v a n C o m m i s s a r i s s e n
Fugro kan terugkijken op een goed jaar. Omzet en netto-
studiemiddag en -avond gewijd aan de Corporate Gover-
resultaat stegen naar een recordhoogte. Ook in andere
nance Code en de nieuwste inzichten op dit gebied. Daar-
opzichten was 2005 voor Fugro een succesvol jaar, omdat
naast is het afleggen van een uitgebreid bedrijfsbezoek
de wereldwijde positie verder is versterkt. Dit is mede een
een jaarlijks terugkerende activiteit. Dit verslagjaar zijn
uitvloeisel van de strategie die op financiële, organisatori-
de Australische en de Nederlandse werkmaatschappijen
sche en vakinhoudelijke basis consequent wordt doorge-
bezocht. De heer Cremers, die in 2005 als nieuw lid is toe-
voerd. Dit vormt ook een goed uitgangspunt voor toekom-
getreden tot de Raad van Commissarissen, heeft een intro-
stig goede resultaten. De huidige marktontwikkelingen
ductieprogramma gevolgd.
lijken aan dit gunstige langeretermijnperspectief bij te dragen.
Jaarrekening en dividendvoorstel Dit jaarverslag bevat de jaarrekening 2005, die van een goedkeurende accountantsverklaring is voorzien. Wij stellen de aandeelhouders voor de jaarrekening 2005 vast te stellen en de Directie en de Raad van Commissarissen decharge te verlenen voor het gevoerde beleid, respectievelijk het gehouden toezicht. Wij hebben ten aanzien van de winstverdeling ingestemd met het op pagina 26 beschreven voorstel van de Directie voor verhoging van het dividend tot EUR 0,60 per (certificaat van) gewoon aandeel (2004 omgerekend: EUR 0,48). Dit dividend bestaat naar keuze uit een uitkering in contanten of in (certificaten van) aandelen.
Samenstelling en profiel Raad van Commissarissen Het internationale karakter van Fugro is sinds 1987 duidelijk in de samenstelling van de Raad van Commissarissen weerspiegeld. Drie nationaliteiten zijn vertegenwoordigd: de Nederlandse (3x), Britse (2x) en Amerikaanse (1x) nationaliteit. Op pagina 14 is een overzicht opgenomen van de personalia van de leden van de Raad van Commissarissen. In de profielschets van de Raad van Commissarissen is aangegeven welke expertises vertegenwoordigd dienen te zijn in onze Raad. Het betreft expertise op het gebied van strategie, financiering, financiële controle, informatietechnologie, bestuur en organisatie, werknemers en sociaal beleid, marketing, innovatie en technologische ontwikkeling en de olie- en gasindustrie. Alle zes leden zijn onafhankelijke personen in de zin van de Corporate Governance Code.
Plenaire activiteiten De Raad van Commissarissen heeft in het verslagjaar vijfmaal met de Directie vergaderd. In alle vergaderingen was vrijwel altijd de voltallige Raad van Commissarissen aanwezig. Bij het grootste deel van deze vergaderingen waren ook de overige leden van de Directieraad aanwezig. Twee vergaderingen werden gecombineerd met bedrijfsbezoeken aan diverse werkmaatschappijen. In de vergaderingen kwamen in het bijzonder aan de orde: de financiële resultaten, de algemene strategie en de strategieën van de verschillende bedrijfsonderdelen. Ook zijn de rapportages van de afzonderlijke commissies besproken. Voorgenomen overnames en desinvesteringen, evenals de ontwikkelingen in de olie- en gasmarkten en in de mijnbouw kwamen eveneens aan de orde. Agendapunten die periodiek werden behandeld waren Health, Safety & Environment (HSE), belangrijke investeringen, de vervulling van verschillende senior managementposities, ICT en de risico’s verbonden aan de onderneming, alsmede de beoordeling door het bestuur van de opzet en de werking van de risicobeheersings- en controlesystemen. Verscheidene malen heeft overleg plaatsgevonden tussen commissarissen onderling. Het functioneren van de Directie en van de Raad van Commissarissen, alsmede hun individuele leden werd buiten de aanwezigheid van de Directie besproken. Met de externe accountant werd overlegd over zijn bevindingen van uitgevoerde controles. Individuele commissarissen hadden diverse contacten met de Directie; in het bijzonder de voorzitter van de Raad van Commissarissen met de voorzitter van de Directie. Maar ook andere commissarissen hadden bilaterale contacten met individuele leden van de Directie(raad).
De Raad van Commissarissen voldoet ons inziens aan de gestelde eisen en de samenstelling beoordelen wij als adequaat. Om bij te blijven bij de nieuwe ontwikkelingen heeft de voltallige Raad van Commissarissen in 2005 een
15
Auditcommissie De auditcommissie bestaat uit de heren dr F.J.G.M. Cremers (voorzitter), P.J. Crawford en dr P. Winsemius. Die leden beschikken gezamenlijk over de vereiste ervaring en financiële deskundigheid om op de financiële activiteiten, de jaarrekening en het risicoprofiel van het bedrijf toezicht te kunnen uitoefenen. De auditcommissie heeft in 2005 driemaal vergaderd en in januari 2006 heeft een eerder uitgestelde vergadering plaatsgevonden. De externe accountant heeft deze vergaderingen bijgewoond. Tijdens de relevante vergaderingen zijn de jaarstukken en de halfjaarstukken besproken. Onderwerpen zoals belastingen, claims en geschillen zijn uitvoerig besproken. Voorts zijn risicogebieden zoals hedging, de valutaschommelingen en verzekeringen besproken, evenals het functioneren van de interne en externe controlemechanismen en het werkplan van de interne auditgroep. Belangrijke bevindingen uit de controlebezoeken zijn aan de auditcommissie voorgelegd. De externe accountant heeft in elke vergadering de mogelijkheid gehad om buiten aanwezigheid van medewerkers van Fugro met de leden van de auditcommissie zaken aan de orde te stellen.
De hoofdlijnen van het bezoldigingsbeleid van Fugro zijn: a) vaste salariscomponent. Een in 2004 verricht extern onderzoek wees uit dat deze component niet in lijn was met die van vergelijkbare bedrijven. Besloten is de achterstand in 2005 verder in te lopen. b) variabele component. Deze wordt jaarlijks bepaald en bedraagt voor 2005 maximaal 58% van het vaste salaris. Voor de vaststelling ervan gelden drie criteria: 1) winstgevendheid van de onderneming over het boekjaar; 2) ontwikkelingen van de strategieën in het boekjaar; 3) realisatie van persoonlijke doelstellingen. c) langetermijncomponent (optieplan). Fugro kent al vele jaren een optieplan; een overzicht hiervan is in de jaarrekening opgenomen. d) secundaire arbeidsvoorwaarden, waaronder de pensioenregeling. Deze zijn marktconform. Voor de opbouw van de pensioenaanspraken wordt uitgegaan van een beschikbaar premiesysteem. Voorts zijn aan de orde gekomen het functioneren van individuele leden van de Directie, de overdracht van de taken van de heer ir G-J. Kramer aan zijn opvolger de heer ir K.S. Wester en de voorbereiding van benoemingsvoor-
Remuneratie- en nominatiecommissie In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 19 mei 2005 is het voorstel goedgekeurd tot samenvoeging van de remuneratie- en nominatiecommissie. Deze gecombineerde commissie (hierna: remuneratie & nominatiecommissie) vergaderde tweemaal en de voordien separate commissies elk eenmaal. De leden van deze commissie zijn de heren F.H. Schreve (voorzitter), J.A.Colligan en Th. Smith. Op het gebied van remuneratie zijn onder meer aan de orde gekomen: de individuele beloning van de leden van de Directie en het aandelenoptieplan. De individuele beloning van de leden van de Directie is op voorstel van de remuneratiecommissie door de Raad van Commissarissen vastgesteld conform het bezoldigingsbeleid zoals dat door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in de vergadering van 19 mei 2004 is vastgesteld. Dit bezoldigingsbeleid is gepubliceerd op de website www.fugro.com. Voor een overzicht van de remuneratie van de individuele leden van de Directie wordt verwezen naar pagina’s 118 en 119 van de jaarrekening en naar het eveneens op de website gepubliceerde remuneratierapport.
stellen van leden van de Directie door de Raad van Commissarissen.Voorstellen tot statutaire benoeming door de Raad van Commissarissen worden voorgelegd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders die hierover zal beslissen.
Benoemingen Directie
Een zeer bijzonder woord van dank wordt allereerst uitgesproken aan de heer ir G-J. Kramer. Hij heeft op 1 oktober 2005 zijn functie als President-Directeur neergelegd en is op 31 december 2005 uit dienst getreden. De heer Kramer heeft de Directie 23 jaar geleid. Op succesvolle en energieke wijze heeft hij in die jaren leiding en richting gegeven aan de gezonde groei van de onderneming. Hierdoor heeft Fugro wereldwijd een toonaangevende positie kunnen verwerven. Aan het afscheid van de heer Kramer is voor externe relaties en binnen de onderneming veel aandacht besteed. De heer ir K.S. Wester, sedert 1996 lid van de Directie en sedert 1981 werkzaam bij Fugro is de heer Kramer opgevolgd als President-Directeur. Wij zijn ervan overtuigd dat hij het solide fundament van Fugro verder kan uitbouwen.
16
Ter aanvulling van de Directie zal de Raad van Commissa-
best practice bepaling III.3.5 van de Corporate Governance
rissen in de vergadering van 10 mei 2006 aan de aandeel-
Code, omdat hij als commissaris langer dan twaalf jaar
houders de voordracht doen tot benoeming van de heren
zitting zal hebben in de Raad van Commissarissen.
ir P. van Riel en ir A. Steenbakker. Hierdoor zullen zowel
De Raad van Commissarissen hecht evenwel groot belang
de expertises in de olie-industrie als in de constructie-
aan de herbenoeming van de heer Schreve, onder andere
industrie in de Directie stevig aanwezig zijn.
in verband met de begeleiding vanuit de Raad van Commissarissen bij de wijzigingen in de samenstelling
De heer Van Riel heeft de Nederlandse nationaliteit. Hij is
van de Directie. Herbenoeming van de heer Schreve
de oprichter van Jason Geosystems en was werkzaam bij
waarborgt de daarvoor vereiste continuïteit in de samen-
Jason sinds 1986. Jason Geosystems werd in 2001 door
stelling van de Raad van Commissarissen, mede gezien
Fugro overgenomen. De heer Van Riel is in maart 2004
zijn langjarige kennis van de onderneming en zijn
benoemd als lid van de directieraad en COO (Chief
ervaring met het werkveld.
Operating Officer) van de Development & Production activiteiten van de Geoscience divisie, waarin onder
Voorts zal de Raad van Commissarissen de aandeel-
meer het seismisch onderzoek op zee is ondergebracht.
houdersvergadering op 10 mei 2006 voorstellen
De heer Steenbakker heeft de Nederlandse nationaliteit
de heer ir G-J. Kramer als commissaris te benoemen.
en is in september 2005 in dienst getreden als COO van de
De heer Kramer zal niet aan te merken zijn als onafhanke-
activiteiten op land van de divisie Geotechniek en als lid
lijk commissaris in de zin van de Corporate Governance
van de directieraad. De heer Steenbakker was voorheen
Code. De Raad van Commissarissen als zodanig voldoet
werkzaam bij Fluor, waar hij sinds 1983 binnen de olie- en
echter wel aan de onafhankelijkheidseis van de Code,
gasdivisie diverse internationale managementfuncties
omdat alle andere leden onafhankelijk zijn.
heeft vervuld. In zijn laatste functie bij Fluor was hij als
De gegevens van de heren Schreve, Smith en Kramer
senior vice president verantwoordelijk voor de olie- en
worden bij het betreffende agendapunt van de Algemene
gasdivisie in Europa, Afrika en het Midden-Oosten en voor
Vergadering van Aandeelhouders verstrekt.
de ontwikkeling van de strategie en de implementatie van Fluor’s internationale onderhoudsdiensten. Nadere gegevens van de heren Van Riel en Steenbakker zullen bij het betreffende agendapunt worden verstrekt. Na goedkeuring door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 10 mei aanstaande zal de Directie van Fugro N.V. per deze datum zijn samengesteld uit: ir K.S. Wester, President-Directeur A. Jonkman, Financieel Directeur ir P. van Riel, Directeur ir A. Steenbakker, Directeur
Tot slot Wij spreken onze waardering uit voor hetgeen de Directie, de Directieraad, de internationale professionele staf en de medewerkers van Fugro in 2005 hebben bereikt. Zonder hun inzet zou Fugro niet de toonaangevende marktpositie hebben verworven die zij nu inneemt. Het jaar 2005 was in veel opzichten bijzonder tevredenstellend. Voor de langere termijn is er een uitstekend uitgangspunt voor duurzame groei. De transparante strategie en de adequate bestuursstructuur zal de belangen van de diverse ‘stakeholders’ van Fugro blijven bevorderen.
Raad van Commissarissen
Per 19 mei 2005 is de heer dr F.J.G.M. Cremers benoemd
Leidschendam, 9 maart 2006
als nieuw lid van de Raad van Commissarissen voor een periode van vier jaar. Per diezelfde datum werd de heer
F.H. Schreve, Voorzitter
P.J. Crawford herbenoemd voor een nieuwe termijn van
J.A. Colligan
vier jaar. De Raad van Commissarissen doet aan de aan-
P.J. Crawford
deelhouders de voordracht tot herbenoeming van de
Dr F.J.G.M. Cremers
heren F.H. Schreve en Th. Smith, die op 10 mei 2006
Th. Smith
volgens rooster aftreden.
Dr P. Winsemius
Het voorstel tot benoeming van de heer Schreve, wiens eerste benoeming dateert van 1983, toen Fugro nog niet aan de beurs genoteerd was, behelst een afwijking van
17
E X P L O R AT I E
Op basis van geologische studies zoekt Fugro naar locaties, die het meest in aanmerking komen voor de aanwezigheid van olie- en gasreservoirs onder de zeebodem. Deze locaties worden vervolgens met behulp van onder meer seismisch onderzoek verder onderzocht. De kosten van een proefboring zijn zeer hoog. Het met behulp van een voorstudie zo nauwkeurig mogelijk in kaart brengen van de vindplaats is dus belangrijk, voordat met proefboringen daadwerkelijk wordt getest hoeveel olie of gas zich in de bodem bevindt.
Met behulp van seismisch onderzoek op zee kan Fugro de ondergrond nauwkeurig in kaart brengen. Een dergelijk onderzoek gebeurt door middel van sensors in kabels, die worden voortgesleept door een schip. Geluidsgolven, opgewekt door een bron bij het schip, geven informatie over de opbouw van de ondergrond, zoals op deze pagina schematisch weergegeven.
Ook zoekt Fugro in toenemende mate met behulp van laagvliegende vliegtuigen boven land naar olie en gas. De vliegtuigen zijn uitgerust met sensoren die veranderingen waarnemen in de magnetische en zwaartekrachtvelden van het lager gelegen gesteente. Deze methode is vergelijkbaar met seismisch onderzoek, waarbij meetgegevens over de ondergrond worden verzameld die helpen om de structuur van de aarde in kaart te brengen.
Voor seismisch onderzoek op zee worden tot twaalf kilometer lange kabels, uitgerust met sensoren, achter een schip aan gesleept. Deze kabels worden vanaf het achterdek van het schip uitgerold.
Opsporing – Evaluatie – Ontwikkeling
Afdichtingslaag Gas Olie
se Re
Moedergesteente
r vo
ir
te ges
ent
e
Fugro-experts kunnen met behulp van geologische informatie en seismische onderzoeksresultaten inzicht krijgen in welke geologische formaties zich olie en gas kan hebben verzameld in de ondergrond.
Van links naar rechts: O.M. Goodman, Ir P. van Riel, J.E. Kasparek, Ir A. Steenbakker (in dienst per 1 september 2005), Ir K.S. Wester (President-Directeur vanaf 1 oktober 2005), Ir G-J. Kramer (per 1 januari 2006 met pensioen), A. Jonkman, Mr J.M.E. Feije, F.E. Toolan, J. Ruegg.
Directieraad
Overige leden Directieraad
Fugro N.V. is de houdstermaatschappij van een groot aantal
naam
O.M. Goodman (1956)
functie
Directeur Survey op het land en Plaatsbepaling
werkmaatschappijen, die op veel plaatsen in de wereld zijn
nationaliteit
Ierse
gevestigd en waarvan de activiteiten variëren. Om klantgericht-
werkzaam bij Fugro
sinds 1993
heid en slagvaardigheid te bevorderen kent de Groep een sterk
benoeming huidige functie
2001
naam
J.E. Kasparek (1942)
functie
Directeur Noord- & Zuid-Amerika
nationaliteit
Amerikaanse
werkzaam bij Fugro
sinds 1988
benoeming huidige functie
1992
naam
Ir P. van Riel (1956)
functie
Directeur Development & Production
gedecentraliseerde organisatie. Het management van de werkmaatschappijen rapporteert rechtstreeks aan de Directieraad.
Statutaire Directie De statutaire Directie van Fugro N.V. bestaat per 1 januari 2006 uit twee personen: naam
Ir K.S. Wester (1946)
nationaliteit
Nederlandse
functie
President-Directeur
werkzaam bij Fugro
sinds 1986
nationaliteit
Nederlandse
benoeming huidige functie
2004
werkzaam bij Fugro
sinds 1981
benoeming huidige functie
2005
naam
J. Ruegg (1944)
nevenfuncties
onder andere bestuursfunctie bij Nedeco
functie
Directeur Survey op zee
nationaliteit
Zwitserse
naam
A. Jonkman (1954)
werkzaam bij Fugro
sinds 1965
functie
Financieel Directeur
benoeming huidige functie
1999
nationaliteit
Nederlandse
werkzaam bij Fugro
sinds 1988
naam
Ir A. Steenbakker (1957)
benoeming huidige functie
2004
functie
Directeur Geotechniek op het land
lopende termijn
tot mei 2008
nationaliteit
Nederlandse
werkzaam bij Fugro
sinds 2005
benoeming huidige functie
2005
naam
F.E. Toolan (1944)
functie
Directeur Geotechniek op zee en Airborne Survey
20
nationaliteit
Britse
werkzaam bij Fugro
sinds 1974
benoeming huidige functie
1998
naam
mevrouw Mr J.M.E. Feije (1964)
functie
General Counsel & Company Secretary
nationaliteit
Nederlandse
werkzaam bij Fugro
sinds 2004
benoeming huidige functie
2004
Ve r s l a g v a n d e D i r e c t i e
ALGEMENE GANG VAN ZAKEN
• de betrokkenheid van Fugro bij de in 2005 aantrek-
Voor Fugro was het verslagjaar 2005 het beste jaar uit de
kende markt voor infrastructurele projecten en bij
historie tot nu toe van de onderneming. Fugro bereikte
mijnbouwactiviteiten.
zowel qua omzet als nettoresultaat een recordniveau,
• het beleid ten aanzien van voortdurend investeren in
waardoor ook de doelmarge ruimschoots werd gehaald.
(nieuwe) technologische apparatuur en de continue
Hierbij was het effect van acquisities en valuta-effecten
aandacht voor innovatieve research hebben een posi-
op de omzet in 2005 relatief gering. Het succes in 2005 is
tief effect op de gang van zaken bij Fugro. Dit geldt
terug te voeren op een aantal structurele factoren, die ook
eveneens voor de continue aandacht voor training en
voor de toekomst van positieve invloed zijn:
opleiding van medewerkers.
• de opbouw, samenstelling en marktposities van Fugro
• de succesvolle integratie van Thales GeoSolutions in de
zijn wereldwijd in de laatste decennia zo bewerkstel-
Offshore Survey divisie in 2004 heeft in 2005 bijgedra-
ligd, dat van een uitgebalanceerde portfolio van activi-
gen aan de goede resultaten. De hiermee verworven
teiten sprake is. Hiermee wordt de cycliciteit van de
Remotely Operated Vehicles (ROV’s) hadden een goede
onderneming beperkt en kan continu een hoge bezet-
bezettingsgraad.
tingsgraad worden gerealiseerd. • in de tweede helft van 2004 en in 2005 zijn de investe-
De gang van zaken in 2005 laat zich in financiële zin als
ringen van de olie- en gasindustrie wereldwijd sterk
volgt in hoofdlijnen omschrijven:
aangetrokken. Dit leidt tot meer vraag naar diensten
• de omzet van Fugro steeg per saldo met 15,1% tot
van toeleveranciers. Uitstel van investeringen in het
EUR 1.160,6 miljoen en kwam voor 12,0% autonoom
verleden, uitputting van bestaande velden (depletie) en
tot stand;
de wereldwijd gestaag toenemende vraag naar energie zijn hiervoor de voornaamste oorzaken.
• het nettoresultaat steeg met 101,6% tot EUR 99,4 miljoen (2004: EUR 49,3 miljoen);
• de sterk toegenomen seismische activiteiten, die in
• de nettowinstmarge steeg tot 8,6% (2004: 4,9%);
2005 circa 13% van Fugro’s omzet uitmaken. Hieronder vallen ook de goede verkopen van multi-clientdata van Fugro, die veelal het begin markeren van de
• alle drie divisies droegen bij aan het sterk verbeterde resultaat; • voorgesteld wordt het dividend voor 2005 te verhogen
ontwikkelingscyclus van olie- en gasvelden. Fugro is
tot EUR 0,60 per (certificaat van) aandeel
betrokken in de hele cyclus ervan (zie pagina 11), waar-
(2004: EUR 0,48).
mee de sterk toegenomen investeringen in meerdere fasen een positieve invloed blijven hebben op Fugro.
(Resultaat x EUR 1 mln.)
IFRS 2005
Verschil in %
IFRS 2004
IFRS 2003
Dutch GAAP 2002
Dutch GAAP 2001
1.373,7
11,2
1.235,8
952,7
976,8
909,8
Omzet eigen diensten
896,8
13,9
787,4
627,6
638,9
578,1
Operationeel resultaat
182,1
35,4
134,5
88,2
116,2
98,5
Kasstroom
207,2
28,8
160,9
109,2
123,4
105,3
Herleide kerncijfers op basis van gemiddelde koersen over 2001 Omzet
Nettoresultaat voor afschrijving goodwill
75,2
61,7
Nettowinstmarge voor afschrijving goodwill
7,7%
6,8%
Nettoresultaat Nettowinstmarge Rentedekking
120,2
85,8
64,7
39,8
63,1
56,3
8,8%
69,2
5,2%
4,2%
6,5%
6,2%
8,2
67,3
4,9
4,0
6,3
7,8
21
Gedurende het verslagjaar heeft Fugro enkele kleinere,
en krijgt Fugro voor een langere termijn de beschikking
maar strategisch belangrijke acquisities gedaan, te weten:
over zes seismische schepen. Daarnaast worden voor het
• de overname van de bedrijfsactiviteiten van BTW
behoud van flexibiliteit op projectbasis c.q. kortere
Hydrographic in Nieuw-Zeeland dat zich onder meer
termijn twee à drie schepen gehuurd om met de gewenste
richt op het leveren van survey-diensten aan de olie- en
vlootomvang van circa acht schepen in de seismische
gasindustrie;
markt te opereren.
• de verwerving van een 100%-belang in Comprehensive Geotechnical Investigation in Zhejiang, China.
In 2005 zijn enkele desinvesteringen van beperkte
Deze onderneming heeft een licentie om in geheel
omvang gedaan, te weten:
China onshore geotechnisch werk te verrichten;
• de verkoop van het 40%-belang in Chartco, Verenigd
• de overname van Elcome Surveys in Mumbai, India, een belangrijke leverancier van survey, geotechnische en oceanografische diensten in India en het MiddenOosten. Daarnaast werd de marktpositie in Californië, USA,
Koninkrijk, dat actief is op het gebied van nautische informatie voor de scheepvaart; • de verkoop van de standaardduikactiviteiten in Mexico; • de verkoop van twee laboratoriumactiviteiten in
versterkt door de overname van het geotechnische
Wales, Verenigd Koninkrijk (onder meer milieu-
ingenieursbureau España Geotechnical Consulting (EGC),
analyses).
gevestigd in Roseville, Sacramento Valley.
De omzet van deze activiteiten bedroeg EUR 15 miljoen op jaarbasis. Het betreffen enkele voor de toekomst niet in
Tevens heeft Fugro Beardall, Parry and Associates in
Fugro’s strategie passende activiteiten.
Wales overgenomen. Dit bedrijf houdt zich bezig met consultancywerk ten behoeve van de evaluatie van olie-
Wat betreft de cijfermatige verwerking van deze acquisi-
en gasreservoirs.
ties en desinvesteringen wordt verwezen naar de jaarrekening op pagina 85 – 87 en 97.
Voorts werd de organisatie versterkt door de oprichting van de meerderheidsdeelneming Fugro-OceansatPEG in
Fugro heeft in 2005 een aantal belangrijke en interessante
Brazilië om offshore survey, plaatsbepaling-, oceanografi-
opdrachten verkregen en afgerond, zoals:
sche, metaoceanische, ROV- en duikactiviteiten uit te voe-
• een groot project voor Brass LNG in Nigeria. Hierbij
ren, met name voor de olie- en gasindustrie. Fugro heeft
werd een geofysisch en geotechnisch onderzoek (zowel
een belang van 62% in deze meerderheidsdeelneming.
op land als in kustwateren) uitgevoerd voor LNG/LPGfaciliteiten;
De seismische markt is sterk groeiend en Fugro heeft als doel een sterke positie in de offshore seismische markt door het wereldwijde aanbod van diensten verder te verbeteren. Hiertoe wil Fugro opereren met een vloot van
• het inmeten met het FLI-MAP-systeem van ongeveer 700 km waterkeringen voor het Hoogheemraadschap Delfland; • een zeebodemonderzoek in Brazilië. Met de ‘Fugro
circa acht schepen, deels in eigendom en deels onder
Explorer’ werden in waterdieptes tot 2.100 meter gege-
charter. Eind 2005 zijn hiertoe de eerste stappen gezet
vens verzameld die de opdrachtgever zal gebruiken
door middel van een langetermijnhuurovereenkomst
voor het ontwerp en de bouw van platforms, onder-
vanaf mei 2006 voor de ‘Geo Atlantic’, alsmede een meer-
waterinstallaties en pijpleidingen;
jarige huurovereenkomst voor een nieuw te bouwen
• hydrografisch en geofysisch onderzoek van de Weste-
3-D seismisch schip ‘Geo Celtic’ dat medio 2007 in de
lijke Nijldelta (Egypte), in opdracht van BP Exploration,
vaart komt.
waarbij Fugro’s nieuwste AUV (Autonomous Underwater Vehicle) is ingezet;
Begin 2006 werd een driejarige huurovereenkomst afgesloten voor het seismische schip ‘Geo Barents’ dat
onderzoek in de Verenigde Arabische Emiraten voor
november 2006 in de vaart komt en in november 2009
Fluor Mideast;
eigendom zal worden van Fugro. Met deze uitbreidingen is een verdere modernisering van de vloot bewerkstelligd
22
• een geofysisch, geotechnisch en milieutechnisch
Airborne survey boven Cullaton Lake, Nunuvut, Canada.
• het met FLI-MAP in kaart brengen van de schade aan
De in 2005 opgerichte meerderheidsdeelneming Fugro
dijken in de omgeving van New Orleans als gevolg van
OceansatPEG SA (waarin Fugro een belang heeft van 62%)
de orkaan Katrina. Fugro is eveneens actief bij het
ontving in januari 2006 een opdracht (contractwaarde
assisteren om de schades aan installaties op zee te
USD 25,4 miljoen) van de Braziliaanse oliemaatschappij
verhelpen die veroorzaakt zijn door de twee orkanen
Petrobras voor inspectiewerk en begeleiding van con-
in de Verenigde Staten.
structiewerkzaamheden in de Braziliaanse wateren. Het contract is afgesloten voor twee jaar, met een optie
Bovendien verwierf Fugro in het verslagjaar opdrachten
voor verlenging van nog eens twee jaar.
die in 2006 worden uitgevoerd of aangevangen, zoals: • een geofysisch onderzoek vanuit de lucht (Airborne survey) boven diverse regio’s van de Republiek Ghana; • een vijfjarig contract van National Oceanic and
FINANCIËLE GANG VAN ZAKEN
Om de financiële gegevens van aandelen goed te kunnen vergelijken is ook bij de weergave van 2004-cijfers telkens
Atmospheric Administration (NOAA-NOS), een onder-
rekening gehouden met de aandelensplitsing (1:4) van
deel van de US Department of Commerce, voor het uit-
20 juni 2005.
voeren van hydrografisch onderzoek en gerelateerde diensten in de Amerikaanse wateren; • diverse driedimensionale (3D) seismische onderzoeken langs de kust van Noorwegen voor de Noorse oliemaatschappij Statoil; • driedimensionaal seismisch onderzoek op zee voor de kust van Marokko: het verzamelen van gegevens over circa 2.200 vierkante kilometer zeebodem; • een geofysisch onderzoek vanuit de lucht van gebieden in Papoea-Nieuw-Guinea dat in juli 2005 is gestart en vier jaar in beslag zal nemen.
Algemeen/dollarkoers De gemiddelde dollarkoers over 2005 bedroeg EUR 0,81, gelijk aan EUR 0,81 over 2004. Door onder meer een stijgende trend van de dollarkoers over het jaar werd een positief koersresultaat gerealiseerd van circa EUR 4 miljoen tegen een koersverlies van EUR 5,5 miljoen over 2004. Daarnaast werd de balans door de dollar beïnvloed. Ultimo 2005 was de dollarkoers EUR 0,85, terwijl de dollarkoers ultimo 2004 EUR 0,73 bedroeg. Dit laatste heeft ultimo 2005 een 17% hogere (eigen) vermogenspositie van Fugro tot gevolg.
(per 31 december, x EUR 1 mln.) Dutch GAAP 2002
Dutch GAAP 2001
282
323
309
354
371
392
265
186
252
209
1.161
1.008
822
946
910
0,81
0,81
0,88
1,06
1,13
IFRS 2005
IFRS 2004
Geotechniek
304
273
Survey
565
470
Geoscience
292
Omzetspreiding per divisie
Totaal USD gemiddeld *
IFRS 2003*
De omzet van Fugro-TGS is geconsolideerd vanaf de datum van acquisitie (19 november 2003).
De historische cijfers voor Survey op zee en Development & Production zijn pro forma herberekend naar de structuur zoals die in 2002 is ingevoerd.
23
(per 31 december, x EUR 1 mln.) Dutch GAAP 2002
Dutch GAAP 2001
102
136
125
415
327
326
305
196
167
206
207
338
300
226
278
273
1.161
1.008
822
946
910
IFRS 2005
IFRS 2004
Nederland
100
97
Europa overig/Afrika
489
Midden-Oosten/Azië/Australië
234
Noord- en Zuid-Amerika
Geografische verdeling omzet*
Totaal *
Gebaseerd op de vestigingsplaats van de dochteronderneming die de opdracht uitvoert.
**
De omzet van Fugro-TGS is geconsolideerd vanaf de datum van acquisitie (19 november 2003).
Omzetontwikkeling De omzet steeg in het verslagjaar met 15,1% tot EUR 1.160,6 miljoen, vergeleken met EUR 1.008,0 miljoen over 2004. De omzetstijging is in de tabel hieronder uitgesplitst. Hieruit blijkt dat de hogere omzet met name door autonome groei (12,0%) werd gerealiseerd.
IFRS 2003**
Kostenontwikkeling Gerelateerd aan de hogere omzet was er bij Fugro ook sprake van hogere kosten. Uitbesteed werk en andere externe kosten stegen met 11,3% tot EUR 405,7 miljoen. De personeelskosten namen met 9,0% toe tot EUR 361,0 miljoen. De afschrijvingen op materiële vaste activa stegen met 5,0% tot EUR 69,4 miljoen. De overige bedrijfskosten namen toe met 22,5% tot EUR 184,7 miljoen.
(in procenten)
Omzetontwikkeling
Acquisities
Desinvesteringen
Valutaeffecten
Totaal
2005 (IFRS)
12,0
1,4
(1,1)
2,8
15,1
2004 (IFRS)
9,7
16,2
(0,6)
(2,7)
22,6
2003 (IFRS)
(8,6)
4,9
(9,4)
(13,1)
2002
3,4
4,0
(3,4)
4,0
2001
18,4
8,6
0,6
27,6
2000
10,9
8,9
10,6
30,4
1999
(9,5)
1,8
(0,6)
2,9
(5,4)
1998
18,5
3,2
(1,7)
20,0
1997
18,5
6,0
(7,4)
10,9
28,0
1996
20,0
3,0
4,0
27,0
9,3
5,8
1,5
15,6
Gemiddeld (1996 – 2005)
24
Autonoom
(1,0)
FLI-MAP-project in Schwandorf, Duitsland.
Nettofinancieringslasten en belastingen De nettofinancieringslasten bedroegen EUR 16,2 miljoen (2004: EUR 31,8 miljoen). Deze werden gunstig beïnvloed doordat een nieuwe converteerbare obligatielening van EUR 125 miljoen een rentepercentage draagt van 2,375% (de in 2005 afgeloste achtergestelde converteerbare obligatielening van EUR 100 miljoen had een rente van 4,75%). Daarnaast werd een geringer beroep op de bestaande kredietlijnen gedaan. Onder de nettofinancieringslasten zijn koersverschillen opgenomen (2005: winst EUR 4 miljoen, 2004: last EUR 5,5 miljoen).
Marge-ontwikkeling De nettowinstmarge steeg tot 8,6% (2004: 4,9%). Bedrijfsresultaat vóór financieringslasten Met EUR 144,1 miljoen was het bedrijfsresultaat vóór financieringslasten 38,2% hoger dan in 2004 (EUR 104,2 miljoen). Kasstroom en investeringen De totale kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg in het boekjaar EUR 176,1 miljoen (2004: EUR 125,8 miljoen). Per aandeel is dit EUR 2,67 (2004: EUR 2,12). Tegenover de operationele kasstroom stonden investeringen in materiële vaste activa (inclusief acquisities) van EUR 90,4 miljoen (2004: EUR 71,0 miljoen).
De belastingdruk over de winst voor belastingen daalde tot 20,9% (2004: 27,5%). Het effectief belastingtarief is lager dan oorspronkelijk verwacht bij de overgang naar IFRS. Dit komt door verdere efficiency in de belasting- en bedrijfsfinancieringsstructuur, alsmede de mogelijkheid
Debiteurendagen Het gemiddeld uitstaand debiteurensaldo bedroeg 68 dagen (2004: 67 dagen).
van de benutting van niet-geactiveerde fiscaal compensabele verliezen in een aantal landen door de betere bedrijfsresultaten aldaar. Gezien de nog voor handen zijnde niet-geactiveerde com-
Immateriële activa/goodwill In 2005 bedroeg de toevoeging van immateriële activa uit hoofde van acquisities, ofwel goodwill, EUR 8,3 miljoen (2004: EUR 22,9 miljoen) en was er daarnaast een omrekenverschil van koersen van EUR 6,5 miljoen. Goodwill bestaat uit het bedrag dat boven de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva werd betaald. Eind 2005 was de boekwaarde van de goodwill EUR 289,2 miljoen (2004: EUR 274,4 miljoen). Op goodwill wordt niet afgeschreven, maar deze wordt ten minste jaarlijks getest voor ‘impairments’ (bijzondere waardeverminderingen).
pensabele verliezen zal de belastingdruk naar verwachting ook in de komende paar jaren rond het huidige niveau blijven.
Nettoresultaat Het nettoresultaat steeg met 101,6% tot EUR 99,4 miljoen (2004: EUR 49,3 miljoen), na aftrek van het minderheidsbelang in de winst van dochterondernemingen. Per aandeel is dit EUR 1,51 (2004: EUR 0,83). Het nettoresultaat werd voor circa EUR 3 miljoen positief beïnvloed door translatieverschillen. Over 2005 zijn er geen ‘impairments’ (bijzondere waardeverminderingen) van activa.
(x EUR 1 mln.)
(x EUR 1 mln.)
Operationeel resultaat*
Nettoresultaat*
150
125
120
100
90
75
60
50
30
25
0
0 2001 *
2002
2003
2004
Vanaf 2003 gebaseerd op IFRS.
2005
2001 *
2002
2003
2004
2005
Vanaf 2003 gebaseerd op IFRS.
25
Balansverhoudingen Ultimo 2005 bedroeg de solvabiliteit 40,9% (ultimo 2004: 22,8%). Het eigen vermogen bedraagt EUR 465,5 miljoen, exclusief de converteerbare obligatielening. In maart 2005 werd 95% van de in 2000 afgesloten 4,75% converteerbare achtergestelde obligatielening van EUR 100 miljoen geconverteerd. Het restant werd afgelost. Hierdoor is het aantal uitstaande aandelen met 9,5% gestegen. In april 2005 werd vervolgens een nieuwe converteerbare obligatielening uitgegeven ter grootte van EUR 125 miljoen, tegen 2,375%. Deze lening heeft een looptijd van vijf jaren en een conversiekoers van EUR 24,25. Ook heeft Fugro in april 2005 een doorlopende kredietfaciliteit van EUR 100 miljoen afgesloten, voor de duur van vijf jaar en tegen een rente van Euribor plus 35 basispunten over het opgenomen deel.
Ultimo 2005 bedroeg de current ratio 1,7 (ultimo 2004: 0,8). Het werkkapitaal steeg met EUR 317,8 miljoen tot EUR 222,5 miljoen (2004: EUR 95,3 miljoen negatief). Fugro heeft evenals in voorgaande jaren geïnvesteerd in nieuwe seismische onderzoeksgegevens, die op de balans onder ‘Voorraden’ zijn opgenomen. Een dergelijke ‘datalibrary’ is gebruikelijk bij ondernemingen die dit soort exploratieonderzoek verrichten. De ‘data-library’ bevat waardevolle gegevens die aan verschillende geïnteresseerde partijen worden aangeboden en onder licentie verkocht en waar mogelijk nog aanzienlijk winstpotentieel in zit. Op de balans zijn echter vrijwel geen ‘datalibrary’ gegevens gewaardeerd die afkomstig zijn uit het boekjaar 2003 of eerder. De nettoboekwaarde bedraagt EUR 48,8 miljoen (2004: EUR 39,7 miljoen). DIVIDENDVOORSTEL
Voorgesteld wordt het dividend over 2005 te verhogen tot EUR 0,60 per gewoon aandeel (2004: EUR 0,48), dat naar Ontwik-
keuze kan worden opgenomen:
Goodwill (EUR mln.)
Boekwaarde per 31 december
1987
0,3
0
keringspercentage van 40% van het nettoresultaat.
1988
0,5
0
Aandeel- en certificaathouders kunnen tot en met 26 mei
1989
0,1
0
2006 hun dividendvoorkeur bekendmaken. De vaststel-
1990
0,7
0
ling van het aantal (certificaten van) aandelen dat recht
1991
17,1
0
geeft op één nieuw (certificaat van) aandeel geschiedt op
1992
14,1
0
31 mei 2006 nabeurs aan de hand van de gemiddelde
1993
2,9
0
beurskoers van 29, 30 en 31 mei bij sluiting van de beurs.
1994
40,3
0
Om tot een afgerond getal te komen zal maximaal 5% van
1995
5,2
0
de berekende waarde worden afgeweken. De voor-
1996
3,0
0
genomen datum van betaalbaarstelling is 2 juni 2006.
1997
18,1
0
1998
16,9
0
ORGANISATIE EN MEDEWERKERS
1999
35,3
0
Organisatiestructuur Fugro is georganiseerd in drie divisies: Geotechniek, Survey en Geoscience. De Directie is verantwoordelijk voor het groepsbeleid, de strategie, acquisities, investeringen, risicobeheer, financiering en de interne coördinatie. Voorts behartigt de Holding zaken die uit oogpunt van efficiency, (hoogwaardige) specialisatie of financiering het meest doelmatig centraal geregeld kunnen worden. De filosofie van Fugro is dat de werkmaatschappijen van de divisies zo veel mogelijk zelfstandig opereren binnen de kaders van het groepsbeleid, de ‘business principles’ en de interne risicobeheersingssystemen. Dit bevordert de kwaliteit van het management van de
keling goodwill*
• in contanten, of • in (certificaten van) gewone aandelen. Het voorgestelde dividend komt overeen met een uit-
2000
37,4
0
2001
242,8
237,9
2002 (IFRS)
3,2
190,9
2003 (IFRS)
68,2
253,1
2004 (IFRS)
22,9
274,4
2005 (IFRS)
8,3
289,2
Totaal *
537,3
Tot en met 2000 is de goodwill direct ten laste van het eigen vermogen gebracht; de goodwill onder IFRS is herrekend vanaf 31 december 2002.
26
‘Cone Penetration Test’ voor de fundering van een brug nabij Roßla, Duitsland.
werkmaatschappijen. Delegatie zit sterk in de cultuur ver-
van nieuw talent heeft Fugro goede contacten met univer-
weven. Waar wenselijk worden ten behoeve van opdracht-
siteiten opgebouwd. Ondernemersvaardigheden en
gevers in toenemende mate samenwerkingsverbanden
managementtechnieken worden steeds belangrijker.
tussen of binnen de divisies gecreëerd. Hierdoor ontstaat
Fugro ondersteunt ‘talent development’ en ‘management
synergie, met name bij complexe en geïntegreerde projec-
development’, wat tot uiting komt in de opleidingsplan-
ten. Tegelijk wordt de rentabiliteit bevorderd. De creativi-
nen van de werkmaatschappijen. Tevens beschikt Fugro
teit en betrokkenheid van de gehele organisatie worden
wereldwijd over een grote groep ervaren en betrouwbare
ook vergroot, terwijl de professionele uitdaging en de ont-
‘freelance’ medewerkers die regelmatig op projectbasis
plooiingsmogelijkheden voor de medewerkers toenemen.
worden ingezet.
Personeelsbeleid Het personeelsbeleid van Fugro is erop gericht professionele en deskundige mensen in dienst te hebben en aan te trekken en hen op continue basis opleidingsmogelijkheden en training te bieden. De adviezen die Fugro geeft en de diensten die worden geleverd moeten ‘state-of-theart’ en betrouwbaar zijn. Het beleid is er voorts op gericht dat medewerkers kansen worden geboden zich optimaal te ontplooien. Fugro stelt zich ook ten doel een goed werkgever te zijn met inachtneming van lokale gewoonten. Het zeer geringe verloop met name onder het hoogopgeleide management geeft aan dat Fugro hierin succesvol is. Niettemin was er in 2005 sprake van een iets hoger verloop dan normaal. Opdrachtgevers waren en zijn geïnteresseerd in onze professionele medewerkers, gezien de schaarste op de arbeidsmarkt. Een adequaat intern loopbaanbeleid is daarom van belang teneinde goede medewerkers en specifieke deskundigheid voor de organisatie te behouden en maximaal in te zetten. Het beleid richt zich op medewerkers die flexibel zijn, die eventueel kunnen doorgroeien naar kaderfuncties en op de ontwikkeling van specialisten. Ter bevordering van het aantrekken
Ten behoeve van medewerkers worden pensioenen en soortgelijke regelingen instandgehouden, rekening houdend met de lokale regelgeving en gewoonten. In Nederland zijn wijzigingen met betrekking tot het pensioenstelsel (middelloonregeling) en de zorgverzekeringen doorgevoerd. Per werkmaatschappij worden de ontwikkelingen in het ziekteverzuim bewaakt. Fugro acht het in het kader van het jaarverslag niet zinvol alle personeelsbeleidsmaatregelen binnen de Groep op te sommen, gezien de diversiteit in de vele landen waarin de onderneming actief is. Flexibiliteit door uitwisseling is bij Fugro een belangrijk onderdeel van het beleid. Hiertoe worden binnen de Groep wereldwijd zo veel mogelijk dezelfde technische systemen gebruikt en voor kortere of langere tijd uitwisselingsprogramma’s voor personeel toegepast. Ook in 2005 is een aantal medewerkers verzocht actief te zijn op andere terreinen dan waarvoor men primair aan Fugro is verbonden. Mede hierdoor kon de bezettingsgraad relatief hoog blijven en zijn (belangrijke) medewerkers behouden.
IFRS 2003
Dutch GAAP 2001
IFRS 2005
Gemiddeld aantal medewerkers gedurende het verslagjaar
8.121
7.864
7.160
7.003
6.523
Omzet per medewerker (x EUR 1.000)
142,9
128,2
114,9
135,1
139,5
93,0
81,8
76,7
88,2
88,6
Omzet eigen diensten per medewerker (x EUR 1.000)
IFRS 2004
Dutch GAAP 2002
Personele kengetallen
Geografische verdeling op jaareinde
839
890
993
1.121
1.164
Europa overig/Afrika
2.457
2.232
2.707
2.002
1.999
Midden-Oosten/Azië/Australië
2.594
2.225
2.439
2.137
2.132
Noord- en Zuid-Amerika
2.644
2.268
2.333
1.663
1.658
Totaal op jaareinde
8.534
7.615
8.472
6.923
6.953
Nederland
27
Artist’s impression van het seismisch schip ‘Geo Celtic’, dat medio 2007 in de vaart komt.
Met het oog op de goede marktomstandigheden en voor-
Het CSR-beleid van Fugro bevat duidelijke gedragscodes
uitzichten werd het aantal medewerkers in het boekjaar
en regels ten aanzien van:
met 919 uitgebreid tot 8.534 ultimo het jaar (2004: 7.615).
• gezondheid, veiligheid en milieu (HSE);
Ongeveer de helft hiervan vloeide voort uit acquisities.
• kwaliteitsmanagement;
Het gemiddelde aantal medewerkers over het boekjaar
• werven van medewerkers en hun ontplooiings-
bedroeg 8.121 (2004: 7.864).
mogelijkheden (zie pagina 27: personeelsbeleid); • belangenverstrengeling;
Flexibel beloningssysteem en optieplan Fugro bevordert betrokkenheid, waarbij inzet en resultaat worden beloond. Flexibele beloningssystemen en een optieplan bestaan bij Fugro daarom al jaren. Directie en medewerkers worden gestimuleerd deel te nemen in het aandelenkapitaal van Fugro; circa 8% van het aandelenkapitaal is in hun bezit (ultimo 2005), exclusief nog uit te oefenen opties. In 2005 hebben 521 medewerkers opties toegekend gekregen (2004: 493).
• eerlijke concurrentie en goede inkoop; • maatschappelijke verantwoordelijkheid; • handhaving of verbetering van Fugro’s goede reputatie. Het CSR-beleid van Fugro wordt pragmatisch geïmplementeerd en omvat daarmee niet expliciet alle elementen uit de OECD-richtlijnen. Dit is deels een gevolg van het feit dat Fugro een op professionele medewerkers georiënteerde onderneming is.
Zie voor verdere toelichting pagina 58 t/m 61 (aandeel-
Bovendien heeft Fugro niet te maken met massaproductie
houdersinformatie) en pagina 88 t/m 90 van de jaar-
(in lagelonenlanden) en veroorzaakt daarmee evenmin
rekening.
industriële emissies in het milieu. Voorts is een aantal morele elementen voor Fugro inherent aan de integere
DUURZAAM ONDERNEMEN
Algemeen Fugro hecht veel waarde aan duurzaamheid en daarmee aan ‘Corporate Social Responsibility’ (CSR). Fugro heeft, met 21 andere grote Nederlandse ondernemingen deelgenomen aan een op de OECD-richtlijnen voor multinationale ondernemingen gebaseerd project van de Stichting Nationaal Initiatief Duurzame Ontwikkeling (NIDO). Onderzoek, onder meer door enquêtes, naar de interne naleving van deze OECD-richtlijnen op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen wees uit dat Fugro een hoge standaard heeft en goed voor de medewerkers zorgt. Ook kon worden geconcludeerd dat Fugro: • door de wereldwijde aanwezigheid en sterke decentralisatie kan stuiten op frictie tussen enerzijds (het ontbreken van) lokale wet- en regelgeving en anderzijds de hoge standaarden die Fugro nastreeft; • relatief weinig met ‘expatriates’ werkt en het lokale management het beleid binnen de ‘corporate rules’ vanuit zijn eigen perspectief met respect voor de lokale cultuur kan interpreteren; • geen politieke rol wil spelen aangaande de wenselijkheid van het wel of niet ontwikkelen van projecten. Fugro levert diensten op het moment dat dit met de opdrachtgever wordt overeengekomen en dit niet in strijd is met de lokale wet- en regelgeving of de ‘business principles’ van Fugro.
28
cultuur die van oudsher aanwezig is binnen het bedrijf.
Gezondheid, Veiligheid en Milieu (HSE) Fugro is in ruim vijftig landen actief en houdt zich aan de diverse wetten en voorschriften op het gebied van Gezondheid, Veiligheid en Milieu. Iedere werkmaatschappij heeft de verantwoordelijkheid een HSE-managementsysteem te implementeren. Het uitgangspunt is dat de werkmaatschappij niet slechts de specifieke toepasselijke wet- en regelgeving dient na te leven, maar zich ook proactief en preventief opstelt. In het algemeen geldt dat, indien mogelijk en passend, standaarden hoger moeten worden gesteld dan de wettelijke normen. Veiligheid en gezondheid op werkplekken en bij de uitvoering van projecten staan voorop. Het zo veel mogelijk waarborgen ervan is een belangrijk beleidselement, vooral indien Fugro activiteiten in een mogelijk risicovolle omgeving uitvoert. Fugro spant zich in om ook in bredere zin veiligheidsnormen te verbeteren, zoals bijvoorbeeld binnen de Airborne-activiteiten ernaar wordt gestreefd om Fugro’s hoge veiligheidsnormen tot standaard te verheffen binnen deze industrie. In het algemeen hebben de activiteiten van Fugro geen substantiële invloed op het milieu.
Toch besteedt Fugro wel degelijk aandacht aan het milieu en gaat hier zorgvuldig mee om. Het voorkomen of het verminderen van milieubelasting is een vast onderdeel van het beleid. Vanuit haar eigen disciplines heeft Fugro veel kennis van milieuproblemen en draagt bij aan de oplossing daarvan. Een groot deel van de activiteiten van Fugro wordt ten behoeve van de olie- en gasindustrie uitgevoerd. Fugro voldoet hierbij aan de strenge eisen die door de olie- en gasmaatschappijen aan opdrachtnemers worden gesteld.
Kwaliteitsmanagement Fugro besteedt veel aandacht aan kwaliteit. Betrouwbaarheid van de geleverde gegevens of adviezen staat voorop. Door de juiste systemen te ontwikkelen, zoals voor diepwater, speelt Fugro tijdig in op de veranderende eisen van opdrachtgevers. Er bestaat reeds vele jaren een programma om de tevredenheid bij opdrachtgevers te toetsen, waarvan de conclusies indien wenselijk en zinvol worden geïmplementeerd. In de visie van Fugro gaat het bij kwaliteit niet alleen om dienstverlening aan opdrachtgevers, maar ook om algemene normen en waarden, een mensvriendelijke werkomgeving en respect. Daartoe worden binnen de werkmaatschappijen (erkende) kwaliteitsbeheerssystemen gebruikt.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid Fugro staat midden in de samenleving. Betrokkenheid hierbij is dus een belangrijk aandachtspunt. Uit dien hoofde verleent Fugro steun aan een groot aantal initiatieven. Vaak met een financiële bijdrage, maar soms ook actief met eigen kennis en ervaring en op andere manieren. Fugro richt zich op algemene maatschappelijke doeleinden, zoals universitaire (en andere) onderwijsinstellingen, alsmede op branche-organisaties die mogelijk onze belangen behartigen. Ook richt Fugro zich op specifieke aspecten; muziek, kunst, cultuur en sport. Managers van de werkmaatschappijen worden aangemoedigd om actief betrokken te zijn bij de lokale gemeenschap en om charitatieve en culturele evenementen te ondersteunen. Handhaving of verbetering van Fugro’s goede reputatie Iedere werkmaatschappij is in feite een separate onderneming, maar draagt bij aan de reputatie van de Groep. Aangezien de goede reputatie van Fugro van onschatbare waarde is voor behoud en uitbreiding van onze klantenbasis heeft het beschermen en behouden ervan de hoogste prioriteit.
29
© ORIGINAL IMAGE MADE BY SHELL E & P TECHNOLOGY CO.
Nauwgezet onderzoek van de bodemgesteldheid is vereist voor een veilige fundering van onderwaterinstallaties. Hiervoor haalt Fugro bodemmonsters – in de originele staat – naar boven voor nauwkeurige inspectie.
De zeebodem is vaak vergelijkbaar met een berglandschap. In gebieden als de Golf van Mexico, waar zeer veel olie- en gasinstallaties zijn geplaatst, is het nauwkeurig in kaart brengen van de zeebodem van essentieel belang voor het ontwerp van deze installaties en voor pijpleidingroutes.
ONTWIKKELING Uitvoerig onderzoek is nodig voor het ontwerpen en veilig plaatsen van installaties ten behoeve van de productie van olie en gas uit de zeebodem. Fugro is hierbij betrokken om de bodemgesteldheid, stromingen, waterdieptes, et cetera in kaart te brengen.
Veelal worden de installaties gebouwd in een dok of op een scheepswerf en daarna naar de definitieve locatie gesleept. Nauwkeurige plaatsbepaling en een veilige verankering op de definitieve locatie zijn essentieel.
©SBM
Starfixpositionering
Vooral voor onderzoek in zeer diep water tot meer dan drieduizend meter is het gebruik van moderne computergestuurde onbemande onderwatervoertuigen bij uitstek geschikt. Het gebruik van gesleepte apparatuur kent in diepwater namelijk beperkingen door omgevingsfactoren als stroming en verminderde plaatsbepalingsnauwkeurigheden.
Onderwaterpositionering
Onderwatercommunicatie
Historische reconstructie van de opbouw van de aarde.
INFORMATIE- EN COMMUNICATIE-
BUSINESS PRINCIPLES
TECHNOLOGIE
Binnen Fugro is een aantal ‘Gouden Regels’ ontwikkeld
ICT-systemen zijn voor de wereldwijde activiteiten van
met betrekking tot de belangrijkste organisatorische, ope-
Fugro van groot belang. Dit wordt niet alleen gedreven
rationele en andere karakteristieken. Het zijn geen onver-
door de noodzaak om de communicatie en efficiëntie te
brekelijke regels en afwijkingen zijn toegestaan, mits
verbeteren maar ook om de concurrentiepositie te hand-
daarvoor een goede reden is. De ‘Gouden Regels’ vormen
haven en waar mogelijk uit te bouwen.
wel de verwoording van de Fugro-cultuur en -manier van werken.
Binnen Fugro wordt veel aandacht geschonken aan de beveiligingsaspecten van de ICT-infrastructuur. Fugro
De belangrijkste regels betreffen marktpositie, bevoegd-
heeft een ICT-beveiligingsteam dat bestaat uit een ‘global
heidsniveaus, onderlinge samenwerking, communicatie
security officer’, die rechtstreeks rapporteert aan de
en het gebruiken van bedrijfsstandaarden. Wanneer een
Directieraad, en vier regionale ‘security officers’. Fugro’s
onderneming uit de Groep deze regels ter harte neemt,
ICT-beveiligingsteam is verantwoordelijk voor het onder-
voldoet deze in essentie aan de Fugro-cultuur.
houd en het toezicht op de ‘e-security’ aspecten van de ICT-infrastructuur die door de werkmaatschappijen
De overige regels zijn door ervaring ontstaan en betreffen
worden gebruikt voor toegang tot Internet en voor
groepsverhoudingen, zoals het gebruik van bronnen bin-
Extranet- en Intranet-toepassingen.
nen de Groep, het delen van technologie en regels met betrekking tot risicobeheersing en richtlijnen over het
Fugro heeft een aantal goed beveiligde Internet-toegangs-
uitbreiden van de activiteiten. Operationele thema’s,
poorten als ‘interface’ met de buitenwereld. Het ICT-bevei-
zoals kwaliteit en veiligheid, project- en contractmanage-
ligingssysteem op deze toegangspoorten en de Virtual Pri-
ment en training zijn beschreven en tevens zijn er finan-
vate Network-infrastructuur (VPN) waarmee de werkmaat-
ciële richtlijnen gesteld.
schappijen hierop zijn aangesloten, worden 24 uur per dag en zeven dagen per week gehandhaafd en gemonitord
De ‘Gouden Regels’ lijken soms zeer voor de hand te lig-
door een wereldwijd toonaangevende ‘Managed Security
gen. Het implementeren ervan kan echter veel werk met
Service Provider’ (MSSP).
zich meebrengen en betekenen dat beslissingen worden teruggedraaid of dat men een zakelijke kans moet laten
De werkmaatschappijen zijn zelf verantwoordelijk voor
schieten. Toch betekent het toepassen van de ‘Gouden
de beveiliging van hun data en ICT-systemen binnen hun
Regels’ dat managers – en Fugro als geheel – voor een
Local Area Network (LAN), volgens centraal vastgestelde
groot aantal risico’s behoed worden en het bevordert de
richtlijnen en beleid.
saamhorigheid.
Fugro’s ICT-beveiligingsteam speelt ook een rol in het opleiden van lokale ICT-stafmedewerkers over zaken als: beveiliging en op welke wijze gebruik van de ICT-faciliteiten van Fugro kan worden geoptimaliseerd. In 2005 werden bij een aantal werkmaatschappijen ‘security audits’ uitgevoerd. De effectiviteit van hun beveiligingsmaatregelen werd hiermee gecontroleerd en in hoeverre zij het ICT-beveiligingsbeleid van de Groep naleven en om eventuele problemen in systemen vroegtijdig te signaleren.
32
Grondonderzoek voor de kust van Doha, Qatar.
ONDERZOEK
• de verdere verbetering van ‘Georanger I’ (Unmanned
Gedurende 2005 is wederom door Fugro grote vooruit-
Airborne Vehicle), waarmee metingen vanuit de lucht
gang geboekt ten aanzien van de reguliere (product)ont-
worden uitgevoerd door een onbemand vliegtuig dat
wikkelingen. Bij Fugro speelt technologisch onderzoek
een voorgeprogrammeerde route volgt en/of op
een centrale rol, aangezien de marktpositie en de dienst-
afstand wordt bestuurd. De UAV is uitgerust met
verlening van Fugro voor een belangrijk deel afhankelijk
diverse sensoren en is in 2005 regelmatig ingezet.
zijn van ‘state-of-the-art’ apparatuur en software. Hiermee wordt steeds gedetailleerder gemeten en worden uiterst
Naast de reguliere en direct tot de kernactiviteiten beho-
complexe gegevens adequaat geïnterpreteerd. De (pro-
rende (innovatieve) onderzoeksactiviteiten is Fugro ook
duct-)ontwikkelingen vinden vaak in nauwe samenwer-
betrokken bij een aantal verwante zaken en initiatieven,
king met de opdrachtgever plaats, aangezien deze in het
waaronder:
oplossen van een specifiek probleem is geïnteresseerd.
• windenergie, waar Fugro de voorzitter levert voor
De voornaamste technologische (product)ontwikkelingen
de IRO-windgroep, aangezien deze vorm van energie-
in 2005 zijn:
opwekking veelal ook infrastructuur gerelateerde
• de verdere verbetering en uitbreiding van het in de loop van 2004 succesvol geïntroduceerde zwaartekrachtnavigatiesysteem (inertial navigatie). Deze ontwikkeling is vooral gericht op plaatsbepaling in diepwater. In 2006 zal deze ontwikkeling worden voortgezet; • de ontwikkeling van zeer nauwkeurige tijdmeet-
activiteiten (op zee) kunnen omvatten; • het Eurogia-cluster. Dit betreft een initiatief voor duurzame en veilige energievoorziening in het kader van een schonere en veiliger toekomst; • de participatie door Fugro in twee onderzoeken betreffende ‘gashydrates’ (bevroren gaskristallen) in diepwater. Dit kunnen potentiële energiebronnen zijn,
systemen, waarmee met een nauwkeurigheid van
terwijl deze kennis ook kan worden gebruikt bij de
milliseconden metingen met elkaar in verband
advisering over het aanboren van olie- en gasbronnen
kunnen worden gebracht. Dit is vooral nodig om
in diepwater.
de scheepsbewegingen te kunnen compenseren, bij precieze metingen van de zeebodem; • de verbetering van satellietnavigatiesystemen, waarbij midden op zee tot een (verticale) nauwkeurigheid van vijf centimeter kan worden gemeten; • het processen en visualiseren van ‘multi-beam’, waarmee de zeebodem zeer nauwkeurig kan worden opgemeten en in beeld gebracht in driedimensionaal perspectief; • het operationeel maken van digitale videobeelden bij onderzoeken die worden uitgevoerd met Remotely Operated Vehicles (ROV’s). De digitale video en opslag leveren grote verbeteringen op in zowel de rapportage
MARKTONTWIKKELINGEN EN TRENDS
Olie- en gasmarkt De investeringsbudgetten van veel olie- en gasmaatschappijen zijn in de loop van 2004 en in 2005 flink verhoogd. Dit heeft voor toeleveranciers aan deze sector, zoals Fugro, in het verslagjaar 2005 aanzienlijk bijgedragen aan een hogere omzet. Uitputting van bestaande velden (depletie), uitstel van investeringen in voorgaande jaren en een wereldwijd toenemende energiebehoefte zetten de olie- en gasindustrie aan tot aanzienlijke investeringen in nieuwe velden teneinde in de komende jaren aan de vraag te kunnen blijven voldoen.
als de toegang tot de informatie; • diverse softwareontwikkelingen voor wat betreft
De omzet van Fugro is voor 71% (2004: 72%) olie- en gasge-
betere verwerking en interpretatie van (geofysische)
relateerd. Strategisch richt Fugro zich op twee segmenten
gegevens en voor reservoirmodellering;
en twee geldstromen binnen de sector: enerzijds de explo-
• het voor het eerst en op succesvolle wijze inzetten van
ratie en ontwikkeling van nieuwe velden en anderzijds de
de ‘Hugin’, het Autonomous Underwater Vehicle
optimalisatie van de productie van olie en gas in
(AUV), op een groot project in Egypte. De ‘Hugin’ is
bestaande velden. Hiermee kan Fugro met verschillende
voor operaties in diepwater en levert op efficiënte
diensten gedurende zo’n twintig tot dertig jaar op meer-
wijze uiterst hoogwaardige gegevens. De ‘Hugin’ zal
dere momenten betrokken zijn bij nagenoeg de totale
vervolgens worden ingezet in Indonesië, Brazilië en
levenscyclus van olie- en gasvelden. Fugro profiteert dui-
Nigeria;
delijk van de verhoging van de investeringsbudgetten van
33
Milieumetingen in de haven van Antwerpen.
olie- en gasmaatschappijen, waarbij deze opdrachtgevers
(2004: USD 38,22) voor een vat Brent. De algemene ver-
zich zowel op onshore als offshore velden concentreren.
wachting is dat de olieprijzen voorlopig hoog blijven
Veel van de exploratie- en ontwikkelingsactiviteiten, met
(boven de USD 40). Uit diverse publicaties blijkt dat olie-
name de diepwaterprojecten, blijven plaatsvinden in de
maatschappijen als gevolg van de bij de vraag achter-
Golf van Mexico, West-Afrika en Brazilië. Het Midden-Oos-
blijvende productie voor het berekenen van rentabiliteits-
ten, de Kaspische Zee, Mexico en delen van Azië en Austra-
eisen een olieprijs hanteren van USD 25 – 30 of hoger per
lië zijn daarnaast ook actieve regio’s. Voorts is er steeds
vat in plaats van rond de USD 15 in het verleden en veelal
meer aandacht voor gedetailleerde reservoirkennis ten-
rond USD 20 in 2003. Hierdoor zullen meer projecten eco-
einde de productie in bestaande velden zo lang mogelijk
nomisch rendabel blijken. Rekening houdend met de
op peil te houden en een zo hoog mogelijk percentage van
doorlooptijd van projecten, verwacht Fugro hiervan ook
de aanwezige olie en gas te winnen.
in 2006 en daaropvolgende jaren te kunnen profiteren.
Gas is ook een sterke groeimarkt. De vraag naar gas blijft
Overige marktsegmenten De niet aan olie en gas gerelateerde activiteiten van Fugro vertoonden in 2005 een verbetering ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit was een gevolg van de geleidelijk aan sterkere economie in een aantal regio’s, waardoor de bouwgerelateerde investeringen in een aantal landen aantrokken. Deze aan infrastructuur gerelateerde activiteiten, die een sterke regionale gebondenheid kennen, omvatten zo’n 21% van de activiteiten van Fugro (2004: 21%). In relatieve zin is het belang van deze sector thans enigszins lager dan de historische trend bij Fugro, mede door de goede mogelijkheden binnen de olie- en gasindustrie, maar qua omzet zullen de bouw- en infrastructuurgerelateerde activiteiten voor Fugro structureel kunnen toenemen. De behoefte aan het ontwikkelen van infrastructuren zal ook op langere termijn groot blijven. Fugro voert wereldwijd op diverse plaatsen grote opdrachten uit ten behoeve van onder meer vliegvelden, landaanwinning, (LNG-)havenuitbreidingen, spoorlijnen, tunnels en grote gebouwen. Fugro heeft ook in dit segment haar marktpositie in de loop der jaren gestaag en continu versterkt. Dit vloeit mede voort uit het feit dat opdrachtgevers de diverse onderzoekswerkzaamheden voor een project op een steeds breder terrein vaker bij één onderneming onderbrengen. Door een unieke combinatie van activiteiten, specialisten, apparatuur en technologieën, maar ook door schaalgrootte en een vooraanstaande marktpositie kan Fugro profiteren van deze ontwikkeling. In toenemende mate vindt er samenwerking plaats tussen de groepsonderdelen. Het bundelen van activiteiten komt nadrukkelijk naar voren bij grote infrastructurele werken in kustwateren.
wereldwijd toenemen. Het aanbod van vloeibaar natuurlijk gas (LNG) voorziet in een deel van de behoefte. Het toenemende aantal LNG-terminals in ontwikkeling, waarvoor Fugro op meerdere locaties in de wereld diensten levert, alsmede de hoge olieprijzen, leiden ertoe dat het aantrekkelijker wordt om ook gasvelden te ontwikkelen die zich op enige afstand bevinden van de afzetmarkten. Dit geldt vooral voor het Midden-Oosten, waar zich veel gasreserves bevinden op overbrugbare transportafstand van India, China en Japan. Maar ook in reeds langer gasexporterende landen zoals Australië en Indonesië vinden verder grootschalige ontwikkelingen plaats. Het gebruik van LNG zorgt er bovendien voor dat de afnemende landen beter kunnen voldoen aan het verdrag van Kyoto. Het zal de trend naar het ontstaan van een mondiale gasmarkt versterken en ervoor kunnen zorgen dat gas aantrekkelijk blijft ten opzichte van alternatieven. Investeringen door olie- en gasmaatschappijen zullen zowel in diepzeevelden als in bestaande velden op zee en op het land plaatsvinden. De positionering van Fugro is uitstekend om deze sector wereldwijd een breed dienstenpakket te bieden. Volgens recente externe marktonderzoeken zullen de investeringen door olie- en gasmaatschappijen (in dollars) in 2006 circa 15% toenemen, na een groei van circa 20% in 2005. De te ontwikkelen velden in diepwater zijn over het algemeen groter en productiever en daarmee aantrekkelijk, ondanks de hogere investeringen. Door de wereldwijde economische groei (vraagkant) en de relatief beperkte productie- en logistieke capaciteit,
34
die niet snel uit te breiden is (aanbodkant), is de olieprijs
De hoge prijzen van mineralen leiden tot substantieel
gedurende het hele jaar ruim boven een niveau van
hogere exploratie-uitgaven door mijnbouwbedrijven.
USD 55 per vat gebleven; in 2005 gemiddeld USD 56,70
De extra investeringen in deze sector hebben een grotere
vraag naar de benodigde gegevens tot gevolg. Dit heeft
ORDERPORTEFEUILLE
een gunstige invloed op de Airborne survey-activiteiten.
Begin 2006 bedraagt de orderportefeuille EUR 814,1 mil-
Fugro heeft hier ook in 2005 een toename van aanvragen
joen en is met EUR 224,9 miljoen gestegen ten opzichte
voor projecten gezien.
van een jaar eerder (2005: EUR 589,2 miljoen). De order-
De aan mijnbouw gerelateerde activiteiten omvatten
portefeuille is berekend op jaareindekoersen en in
circa 6% van de omzet (2004: 5%).
EUR met 38% toegenomen ten opzichte van 2005, mede als gevolg van een dollarkoers die gestegen is van EUR 0,73 naar EUR 0,85 voor USD 1. Op basis van gelijkblijvende wisselkoersen is de orderportefeuille met 29% toegenomen ten opzichte van 2005.
(x EUR 1 mln.) Orderportefeuille aan het begin van het jaar (voor de volgende twaalf maanden)
2006
2005
2004
2003
2002
Op land zeker
63,3
49,8
50,9
61,5
78,2
Op land waarschijnlijk
34,2
25,0
35,8
32,8
32,1
Op zee zeker
50,6
37,9
24,3
35,7
30,8
Op zee waarschijnlijk
18,4
24,0
20,4
17,1
24,5
166,5
136,7
131,4
147,1
165,6
Op zee zeker
202,4
131,5
118,6
79,6
69,9
Op zee waarschijnlijk
169,3
121,8
122,5
84,5
119,1
Op land zeker
16,1
10,0
7,4
10,2
11,8
Op land waarschijnlijk
16,7
13,1
13,2
15,6
24,4
Plaatsbepaling zeker
19,0
15,8
12,9
13,2
14,6
5,6
3,2
3,8
6,6
2,6
429,1
295,4
278,4
209,7
242,4
130,2
72,1
64,8
37,0
38,5
Development & Production waarschijnlijk
40,5
51,0
60,1
42,2
32,2
Airborne survey zeker
32,5
25,1
26,2
20,4
25,8
Airborne survey waarschijnlijk
15,3
8,9
12,2
9,5
17,4
218,5
157,1
163,3
109,1
113,9
814,1
589,2
573,1
465,9
521,9
EUR 0,85
EUR 0,73
EUR 0,79
EUR 0,95
EUR 1,13
Geotechniek
Survey
Plaatsbepaling waarschijnlijk
Geoscience Development & Production zeker
Totaal Gehanteerde dollarkoers
De orderportefeuille zou omgerekend tegen de ultimokoersen van 2004 bij het begin van 2006 EUR 54,0 miljoen lager zijn (EUR 760,1 miljoen).
De orderportefeuille betreft omzet voor de komende twaalf maanden en beslaat: –
nog niet gestarte, gegunde projecten en het nog niet uitgevoerde deel van lopende projecten (zeker);
–
projecten die met een grote mate van waarschijnlijkheid zullen worden toegekend (waarschijnlijk).
35
‘Southern Supporter’ actief voor het Greater Gorgon Development Project, Australië.
GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM
VOORUITZICHTEN
De Raad van Commissarissen van Fugro heeft in januari
De vooruitzichten voor de toeleveranciers in de olie-
besloten om op de Aandeelhoudersvergadering van
en gasindustrie zijn positief. Fugro is goed uitgerust
10 mei 2006 de aandeelhouders voor te stellen om per die-
om de behoeften van de opdrachtgevers in deze sector
zelfde datum de heren ir P. van Riel en ir A. Steenbakker
wereldwijd efficiënt te vervullen.
te benoemen tot statutair directeur van Fugro N.V. (zie ook verslag Raad van Commissarissen op pagina 17).
Zoals blijkt uit externe rapporten zullen de investeringen van de olie- en gasindustrie (uitgedrukt in USD) in 2006
De directie heeft in januari aangekondigd dat de heer
naar verwachting rond 15% verder stijgen ten opzichte
F.E. Toolan, lid van de directieraad en COO van Geotech-
van 2005. Hiervan komt een belangrijk deel terecht bij de
niek op zee, alsmede van Airborne survey, per 1 juli 2006
toeleveranciers, zoals seismische onderzoeksbedrijven.
met pensioen zal gaan. Per diezelfde datum worden
Ook voor survey-activiteiten zullen de positieve gevolgen
benoemd: de heer W.S. Rainey als COO Geotechniek op
wederom merkbaar zijn. Goede ontwikkelingen worden
zee en de heer S.J. Thomson als COO Airborne survey,
verwacht voor diepwaterprojecten, met name in de Golf
beiden reeds langere tijd werkzaam bij Fugro.
van Mexico, in West-Afrika en in Brazilië. Ook in het Midden-Oosten, de Kaspische Zee en in Azië wordt een goede
Fugro heeft in januari 2006 een driejarige huurovereen-
bezetting van onze capaciteit voorzien.
komst getekend met de Noorse rederij Uksnoy & CO A/S voor het seismische schip ‘Geo Barents’. Het schip zal
Met de Development & Production-activiteiten plukt
in november 2006 gereed zijn voor gebruik en zal in
Fugro daarnaast de vruchten van haar focus op de produc-
november 2009 eigendom worden van Fugro.
tieverbetering van (bestaande) olie- en gasbronnen. De Airborne survey-activiteiten ondervinden, naast de
In januari 2006 heeft Fugro Holdings Ltd. in Groot-
traditionele markten zoals mijnbouw, in toenemende
Brittannië een 100%-belang verworven in Surrey Geo-
mate belangstelling vanuit de ontwikkelingen in de olie-
technical Consultants Ltd. voor een bedrag van EUR 0,6
en gasmarkt en van de vraag naar identificatie van zoet-
miljoen.
watervoorraden. Ook wordt nog in 2006, als gevolg van de orkanen Katrina en Rita die in 2005 in de Verenigde Staten hebben gewoed, de nodige assistentie verleend bij reparatie- en inspectiewerkzaamheden aan olie- en gasinstallaties en aan infrastructuur. Fugro bevindt zich tevens in een goede positie om haar aandeel in omvangrijke infrastructurele projecten in 2006 uit te breiden. Op basis van een goed strategisch fundament en een degelijk financieel raamwerk is de onderneming organisatorisch efficiënt en effectief gestructureerd. Daarmee heeft Fugro wereldwijd een goede uitgangspositie in de diverse markten waarop zij actief is. Tegelijkertijd verbeteren de economische ontwikkelingen geleidelijk aan, hetgeen wordt ondersteund door de omvang van de orderportefeuille aan het begin van 2006.
36
Constructiemonitoring aan brug de Shenzhen Western Corridor, Hongkong.
Van belang is dat door Fugro meer wordt geïnvesteerd in nieuwe seismische en andere onderwatermeetapparatuur. Naar verwachting zal hiermee in 2006 zo’n EUR 100 miljoen zijn gemoeid boven het normale investeringsniveau. Daarnaast zal het aantrekken en opleiden van nieuwe medewerkers doorgaan om aan de vraag te kunnen voldoen. Vanwege het kortlopende karakter van een deel van onze projecten kunnen wij evenals in voorgaande jaren eerst een prognose voor het gehele jaar afgeven bij de publicatie van het halfjaarbericht 2006 in augustus van dit jaar. Leidschendam, 9 maart 2006 Ir K.S. Wester, President-Directeur A. Jonkman, Financieel Directeur
Vooruitzichten samengevat:
• vooruitzichten toeleveranciers olie- en gasindustrie goed; • volgens externe rapporten is de verwachte stijging van investeringen olie- en gasindustrie 15% in 2006; • grote vraag naar seismisch onderzoek op zee; • aanhoudende vraag naar grondstoffen (mijnbouw);
• door toenemende wereldbevolking verdere groei transport (waarvoor onder meer grote infrastructuurprojecten nodig zijn, zoals wegen, havens en vliegvelden); • positieve ontwikkelingen in meerdere regio’s, zowel op zee als op het land; • vooraanstaande marktposities waarin verder wordt geïnvesteerd.
37
PRODUCTIE Bij de in productie genomen olie- en gasvelden wordt slechts een deel van de aanwezige voorraden naar boven gehaald. Om dit proces te optimaliseren wordt gebruikgemaakt van 3D computermodellen. Door alle beschikbare gegevens in een computermodel vast te leggen kan Fugro olie- en gasreservoirs analyseren en hiermee helpen om het gehele veld zo efficiënt mogelijk te ontwikkelen.
Fugro kan analyses van een olieveld driedimensionaal in beeld brengen om een beter inzicht te verkrijgen in hoeverre olie- en gascompartimenten in een veld met elkaar verbonden zijn en of de boorputten voor het winnen ervan juist worden geplaatst.
De gelaagdheid en doorlatendheid van de bodem spelen een belangrijke rol in de mate waarin olie en gas naar de winputten kunnen toestromen. Met moderne computeranalyses worden dit soort stromen in kaart gebracht.
Met behulp van Fugro’s satellietplaatsbepalingsystemen kunnen overal op zee, tot op één decimeter nauwkeurig, installaties worden ingemeten.
Door de exponentieel toegenomen capaciteit van computers kan tegenwoordig veel sneller en nauwkeuriger worden gewerkt. ©OCEAN NUMERICS ©CORBIS/ZEFA
Infrarood satellietopnames brengen waterstromingen in kaart. Fugro voert dit soort analyses onder meer uit in de Golf van Mexico.
Fugro ondersteunt het ontwerp van olie- en gasinstallaties op zee op een dusdanige wijze, dat natuurgeweld kan worden doorstaan.
In de Golf van Mexico is een enorm netwerk van pijpleidingen voor olie- en gasinstallaties aanwezig. Een nauwkeurig geografisch databestand, waarin deze infrastructuur is vastgelegd is essentieel. Fugro beschikt over een uniek databestand waarvan de gegevens over tientallen jaren zijn verzameld. Het nut hiervan heeft zich na de orkanen Katrina en Rita bewezen.
Geotechniek
Ir A. Steenbakker
F.E. Toolan
(per 1 september 2005)
Op het land
Op zee
•
sonderen, boren en metingen;
•
•
kwaliteitsonderzoek van bouwmaterialen;
•
•
laboratorium- en milieuonderzoek;
•
advies- en ontwerpwerkzaamheden voor funderingen
zeebodemonderzoek; funderingsadviezen voor constructies op zee, tunnels, bruggen en havenconstructies;
•
van bouwwerken en voor landaanwinning.
verzamelen van gegevens onder meer ten behoeve van de aanleg van onderzeese pijpleidingen en kabels;
•
monitoren van grote constructies op zee, van bruggen en tunnels.
Doelstelling en strategie De divisie Geotechniek houdt zich bezig met onderzoek van en advies over de fysische eigenschappen van de aardbodem en bouwmaterialen, zowel op het land als op zee. Geotechniek op het land richt zich vooral op infrastructuur, landaanwinning en bouwactiviteiten. Fugro is actief in vele landen en heeft lokaal doorgaans een sterke positie. De ontwikkelingen van lokale economieën bepalen in belangrijke mate de resultaten. De activiteiten richten zich naast regulier werk vooral op grotere en technisch
verbetering te realiseren door een betere marge bij een stijgende omzet van de divisie. Indien zinvol wordt geografisch uitgebreid.
Gang van zaken algemeen Bij Geotechniek op het land namen de omzet en het resultaat conform de verwachtingen iets toe. Niettemin blijft er ruimte voor een verdere verbetering van de resultaten. Bij Geotechniek op zee was sprake van een betere gang van zaken, met name voor wat betreft werk voor de ontwikkeling van nieuwe olie- en gasvelden.
uitdagende projecten met betere marges. Per saldo steeg de omzet met 11% tot EUR 304 miljoen Geotechniek op zee richt zich met name op de olie- en gas-
(2004: EUR 273 miljoen). Het operationeel resultaat steeg
industrie, maar ook op grote projecten in kustwateren.
met 15% tot EUR 46 miljoen (2004: EUR 40 miljoen).
De omvang van de investeringsbudgetten van olie- en gas-
Dit komt overeen met een marge op de omzet van 15%
maatschappijen is van invloed op de resultaten. Vanwege
(2004: 15%). Uitgedrukt in een percentage van het geïnves-
de sterke leidende positie en schaalvoordelen kan Fugro
teerd vermogen bedroeg het bedrijfsresultaat 26%
haar technische voorsprong behouden en zich richten op
(2004: 21%).
nieuwe markten of niches, zoals die voor diepzeeprojecten. Op langere termijn is de doelstelling een resultaat-
(x EUR 1 mln.) Omzet* 350 280 210 140
Geotechniek op het land De activiteiten op het land kennen lokale of regionale markten en concurrenten. Fugro is in vele landen aanwezig en de marktpositie verschilt per regio of land. Per land zijn veelal meerdere partijen actief, die echter niet beschikken over de kennis en wereldwijde ondersteuning die de Fugro-vestigingen bieden. De omvang van de onderneming geeft Fugro een sterke positie bij grote infrastructurele projecten. De Europese activiteiten herstelden zich in 2005 van de aarzelende ontwikkelingen in de afgelopen jaren.
70
In Nederland verbeterde de markt geleidelijk en ook in 0 2001 *
40
2002
2003
2004
Vanaf 2003 gebaseerd op IFRS.
2005
Duitsland was er in het verslagjaar sprake van een positief
(bedragen x EUR 1 mln.)
Kerncijfers Geotechniek Omzet Operationeel resultaat (EBIT)
IFRS 2005
IFRS 2004
IFRS 2003
Dutch GAAP 2002
Dutch GAAP 2001
304
273
282
323
309
46
40
42
35*
26*
175
188
201
153
109
Afschrijvingen materiële vaste activa
10
10
13
11
10
Investeringen
12
21
10
63
14
in % omzet
15
15
15
11
8
in % geïnvesteerd vermogen
26
21
21
23
24
Geïnvesteerd vermogen
Operationeel resultaat (EBIT)
*
Voor afschrijving goodwill.
resultaat. In het Verenigd Koninkrijk was wederom een
bij het verkrijgen van opdrachten voor onder meer diep-
gezonde ontwikkeling van de activiteiten zichtbaar.
zeeonderzoek. Concurrentie komt voornamelijk van klei-
In Frankrijk is ruimte voor verdere verbetering van
nere spelers, die actief zijn in de regionale markten.
de resultaten. Bij Geotechniek op zee zette de goede gang van zaken zich In de Verenigde Staten was de gang van zaken in Texas
ook in 2005 voort. Kenmerkend was de trend naar meer
goed. Als gevolg van de orkanen was er sprake van enige
en in omvang toenemende diepwaterprojecten ten
stagnatie van de landactiviteiten, maar op termijn zullen
behoeve van de ontwikkeling van nieuwe olie- en gasvel-
hierdoor additionele werkzaamheden kunnen worden
den. Ook was er sprake van een grotere geografische sprei-
verricht. In Californië had Fugro een redelijk jaar, met
ding van de activiteiten. Diensten werden verleend voor
goede vooruitzichten, hoewel de werkzaamheden enigs-
diepwaterprojecten bij Brazilië, West-Afrika, India, Malei-
zins stagneerden als gevolg van het later opstarten van
sië en Australië. In Brazilië werd door het schip ‘Fugro
vervolgopdrachten bij LNG-projecten in verband met de
Explorer’ gedurende acht maanden een serie werkzaam-
vertraging van de locatiekeuze door opdrachtgevers.
heden uitgevoerd voor verschillende opdrachtgevers. Aan het begin van het boekjaar verwierf Fugro een grote
Het Midden-Oosten werd, in alle landen waar Fugro
opdracht voor onderzoek naar LNG/LPG-verschepingsfaci-
actief is, gekenmerkt door een hoog activiteitenniveau.
liteiten in het Brass River gebied in Nigeria. Het project is
Mede door de inkomstenstroom uit de olie- en gassector,
in 2005 afgerond, waarbij de bedrijfsonderdelen Geotech-
worden vele infrastructurele projecten ontwikkeld, zowel
niek op zee, op land en Survey op zee met elkaar hebben
op het land als voor de kust. Dit heeft geresulteerd in een
samengewerkt. Ook in Australië is gewerkt aan enkele
prima werkvolume in Qatar, Oman, de Verenigde Arabi-
grote LNG-projecten.
sche Emiraten en Saudi-Arabië. Fugro heeft in 2005 de vruchten geplukt van eerdere iniIn het Verre Oosten is de situatie in Hongkong thans
tiatieven die inspelen op veranderende activiteiten in de
gestabiliseerd. In de afgelopen jaren is de capaciteit daar
Noordzee. De diensten van Fugro richten zich hier in toe-
aangepast aan het werkvolume. Hongkong dient tevens
nemende mate op de grotere zelfstandige ondernemin-
als basis voor het verder uitbouwen van de activiteiten in
gen (‘independants’) en zijn gerelateerd aan olievelden in
China. Fugro heeft hier inmiddels vier vestigingen voor
de latere fase van hun levenscyclus.
geotechnisch werk. In het verslagjaar is gericht geïnvesteerd in technologie
Geotechniek op zee In de nichemarkt Geotechniek op zee heeft Fugro een leidende positie, mede door haar wereldwijde aanwezigheid en specialistische uitrusting. Deze positie en de grote expertise van Fugro spelen vaak een doorslaggevende rol
en materieel, waarbij onze schepen nog beter zijn uitgerust voor diepwaterprojecten. Ook participeerde Fugro in twee onderzoeken ten behoeve van ‘gashydrates’ in diepwater. Dit zijn potentiële energiebronnen en deze kennis kan ook worden gebruikt bij de advisering over het aanboren van oliebronnen in diepwater. 41
Sur vey
J. Ruegg
O.M. Goodman
Op zee
Op het land
•
geofysisch en locatieonderzoek in verband met de
•
geavanceerd landmeten;
plaatsing van booreilanden;
•
datamanagement, dataconversie en cartering;
routeonderzoek voor pijpleidingen en onderzeese
•
LiDAR en fotogrammetrie;
kabels;
•
geografische registratie en ‘asset management’;
plaatsbepalingsdiensten, boven water (Starfix en Skyfix)
•
• •
en onder water; •
onderzoeken in diep water, gebruikmakend van AUV’s (Autonomous Underwater Vehicles);
•
speciale diensten als geomonitoring en dimensiecontrole.
Plaatsbepaling
begeleiding bij constructieprojecten op zee, veelal met gebruik van DP (dynamisch gepositioneerde) schepen en
•
ontwikkelen en aanbieden van zeer nauwkeurige
ROV’s (onbemande onderwatervoertuigen);
plaatsbepalingsdiensten zoals OmniSTAR en
•
(jaarlijkse) inspecties van pijpleidingen;
SeaSTAR-DP;
•
oceanografie.
•
ondersteuning aan professionele eindgebruikers op het land, op zee en in de lucht;
•
Doelstelling en strategie De divisie Survey houdt zich onder meer bezig met het registreren van de topografische en geologische samenstelling van de bodem, zowel op zee als op het land, het vastleggen van gegevens over het aardoppervlak en nauwkeurige plaatsbepaling.
diensten voor het volgen van schepen, voertuigen enz.
maatgevend voor de activiteiten van dit bedrijfsonderdeel. De diensten op het land zijn gericht op lokale/regionale markten ten behoeve van overheid, nutsbedrijven, industrie en bouw. In aanvulling op traditioneel landmeten, richten de diensten zich op technisch vooruitstrevende oplossingen en nieuwe toepassingen, waardoor verdere
De diensten op zee vinden voornamelijk plaats ten
groei van dit bedrijfsonderdeel mogelijk is.
behoeve van de olie- en gasindustrie en worden in de
Fugro biedt wereldwijd uiterst nauwkeurige plaatsbepa-
gehele wereld aangeboden. De technologische voorsprong
lingsdiensten aan ten behoeve van specifieke nichemark-
van Fugro biedt kansen om een groot marktaandeel op te
ten op zee en voor de land- en mijnbouw. Ten opzichte
eisen binnen de groeiende ontwikkeling van diepwater-
van de publiek beschikbare Differential Global Positio-
velden. De investeringen door oliemaatschappijen zijn
ning Systemen (DGPS), onderscheidt Fugro zich met haar vooruitstrevende satellietplaatsbepalingssystemen door de nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en bereik, alsmede
(x EUR 1 mln.)
klantensupport.
Omzet* 600 480 360 240 120 0 2001 *
42
2002
2003
2004
Vanaf 2003 gebaseerd op IFRS.
2005
(bedragen x EUR 1 mln.)
IFRS 2005
IFRS 2004
IFRS 2003
Dutch GAAP 2002
Dutch GAAP 2001
565
470
354
371
392
97
71
222
179
267
111
110
Afschrijvingen materiële vaste activa
25
29
23
22
22
Investeringen
41
32
26
19
50
in % omzet
17
15
9
13
17
in % geïnvesteerd vermogen
44
40
12
45
59
Kerncijfers Survey* Omzet Operationeel resultaat (EBIT) Geïnvesteerd vermogen
31 **
50 ***
65 ***
Operationeel resultaat (EBIT)
*
De historische cijfers zijn pro forma herberekend naar de structuur zoals die in 2002 is ingevoerd.
**
Inclusief circa EUR 4,5 miljoen negatief van Fugro-TGS.
***
Voor afschrijving goodwill.
Gang van zaken algemeen In het verslagjaar behaalde de Survey-divisie een 20% hogere omzet van EUR 565 miljoen (2004: EUR 470 miljoen). Het operationeel resultaat steeg met 37% tot EUR 97 miljoen (2004: EUR 71 miljoen). Dit komt overeen met 17% van de omzet (2004: 15%). Uitgedrukt in een percentage van het geïnvesteerd vermogen bedroeg het bedrijfsresultaat 44% (2004: 40%).
waren de ontwikkelingen aanvankelijk conform de verwachting. Tegen het einde van het jaar was hier sprake van een hoge activiteit, doordat de orkanen veel reparatieen inspectiewerkzaamheden aan installaties op zee tot gevolg hadden. Veel werk was er ook in het MiddenOosten en in de Kaspische Zee. Ook Europa, Afrika en Latijns Amerika gaven een betere gang van zaken te zien. In Australië was er een zeer hoog activiteitenniveau vanwege grote ontwikkelingsprojecten in de gassector.
Survey op zee Fugro heeft een leidende positie in de wereldwijde markt voor survey-activiteiten op zee en streeft ernaar deze positie verder uit te bouwen. De internationale olie- en gasindustrie vraagt om dienstverleners die wereldwijd een breed pakket aan diensten aanbieden. Lokaal zijn vele kleinere marktpartijen actief.
Het opereren met Autonomous Underwater Vehicles (AUV’s) begon in 2005 duidelijk vruchten af te werpen. Met de AUV’s worden op grote waterdiepte surveys uitgevoerd. Vanwege de superieure (meet)resultaten die dit oplevert, ontstaat meer vraag naar deze technologie. Waar mogelijk zal Fugro meer van AUV’s gebruikmaken om de dienstverlening verder te optimaliseren. Ook heeft
De survey-activiteiten hebben een uitstekend jaar achter
Fugro in 2005 meer werk uitgevoerd met een nieuw
de rug, waarbij de focus in 2005 weer volledig is gericht
LiDAR-systeem, waarmee metingen vanuit de lucht
op de reguliere bedrijfsactiviteiten na de succesvolle inte-
met behulp van lasertechniek worden verricht voor het
gratie van Thales GeoSolutions in 2004. De goede gang
maken van hydrografische kaarten. Fugro heeft ongeveer
van zaken was met name te danken aan de sterke groei
60 Remotely Operated Vehicles (ROV’s). Deze hadden een
van de investeringen door de olie-industrie, maar ook in
hoge bezettingsgraad door een toename in de onderzeese
de gassector was sprake van toenemende activiteiten.
constructieactiviteiten. In 2006 zal het aantal ROV’s met
Daarnaast gaf de onderzeese kabelmarkt een lichte
ten minste acht worden uitgebreid.
verbetering te zien.
De huidige sterke markt waarin Fugro opereert vraagt om
Alle bedrijfsonderdelen en regio’s hadden een hoog activi-
meer capaciteit. Dit schept de mogelijkheid voor verdere
teitenniveau. Er kon worden geprofiteerd van een betere
duurzame groei. Om deze reden wordt wereldwijd een
gang van zaken dan verwacht. In de Golf van Mexico
wervingsbeleid gevoerd, waarbij Fugro succesvol hoog-
43
gekwalificeerde professionele medewerkers uit onder meer de nieuwe Oost-Europese lidstaten van de EU wist aan te trekken.
Survey op het land De activiteiten op het land betreffen vaak lokale en regionale markten en concurrenten. Fugro is in vele landen aanwezig en de marktpositie verschilt per regio of land. Fugro richt zich op hoogwaardige meettechnieken en specialistische gegevensverwerking.
Plaatsbepaling Wereldwijd is een aantal partijen actief in de markt voor plaatsbepalingsdiensten. Voor plaatsbepaling met subdecimeternauwkeurigheid heeft Fugro in de afgelopen jaren een toonaangevende marktpositie opgebouwd. Ook in 2005 heeft Fugro een verdere verbetering van omzet en resultaat gerealiseerd van de plaatsbepalingsactiviteiten. Met name door het beschikbaar komen van compatibel hardware (van derden), tegen een redelijke prijs, was er groei in de verkoop van signaalabonnemen-
Gedurende 2005 was er sprake van een verbetering in de
ten op de OmniSTAR HP-systemen in de Verenigde Staten,
landsurvey-activiteiten. Hoewel de resultaten voor ver-
Australië en Europa. OmniSTAR-HP/XP worden daar voor-
dere verbetering vatbaar zijn, waren deze over de hele
namelijk gebruikt voor toepassingen in de landbouw-
linie duidelijk beter dan over 2004.
sector. De Dynamic Positioning (DP) activiteiten op zee zetten hun groei eveneens onverminderd voort.
In Australië verbeterden de resultaten mede als gevolg
Er is een duidelijke behoefte aan de grote precisie en
van de kostenreducties die in 2004 werden doorgevoerd.
betrouwbaarheid die Fugro hier met haar systemen kan
Voorts werd ook hier een LiDAR ‘mapping’ systeem
bieden.
geïntroduceerd, hetgeen nieuwe markten opende. In de markt voor positionering met hoge nauwkeurigDe infrastructuuractiviteiten in Nederland kampten met
heid, zowel op het land, op zee als in de lucht, is Fugro de
een nog wat zwakke markt, maar de organisatie is inmid-
toonaangevende speler. Fugro richt zich op de professio-
dels in lijn gebracht met het werkvolume en bevindt zich
nele gebruiker die behoefte heeft aan hoogwaardige
in de positie om te profiteren van de positieve markttrend
diensten. Op basis van de ontwikkeling van innovatieve
die zich lijkt in te zetten.
producten en systemen, ook tezamen met strategische business partners, worden door Fugro meetsystemen
De landmeetactiviteiten voor de olie- en gasindustrie ont-
met een grotere nauwkeurigheid (sub-decimeterprecisie)
wikkelden zich in 2005 wederom positief in het Midden-
aangeboden dan door de concurrerende commerciële
Oosten, Noord-Amerika en Canada.
dienstverleners en ‘free services’.
In het verslagjaar is geïnvesteerd in FLI-MAP 400. Met deze
Fugro volgt de ontwikkelingen ten aanzien van het Euro-
nieuwe generatie systemen verwacht Fugro een techno-
pese Galileo-satellietsysteem nauwkeurig en zal daar naar
logische voorsprong in de markt te kunnen opbouwen.
verwachting gebruik van kunnen gaan maken. Dit sys-
FLI-MAP 400 is een uiterst modern meetsysteem voor
teem zal een grotere nauwkeurigheid bieden dan GPS,
pijpleiding- en kabelroutes, wegen en spoortrajecten.
maar waarschijnlijk niet eerder operationeel zijn dan in
In de nasleep van de orkaan Katrina was Fugro met het
het volgende decennium.
FLI-MAP lasersysteem actief met het in kaart brengen van de schade aan de dijken rondom New Orleans. Het ‘outsourcen’ van datamanagement- en conversieprojecten naar lagelonenlanden wordt gecontinueerd. Tevens wordt de focus bij deze dienstverlening gericht op steeds meer toegevoegde waarde, waarbij gebruik wordt gemaakt van de gecombineerde (internationale) groepsactiviteiten.
44
Geoscience
Ir P. van Riel
F.E. Toolan
Development & Production
Airborne survey
•
•
•
seismische en zwaartekrachtmetingen; seismische en zwaartekrachtdataverwerking en
geofysische gegevens voor onder andere mijnbouw en
-interpretatie • •
verzamelen, verwerken en interpreteren van olie- en gasindustrie;
geologische interpretatie;
•
productie van geïntegreerde geologische
lokaliseren van mineralen en watervoorraden en detectie van zoutlagen;
3D computermodellen;
•
•
reservoir engineering;
•
•
datamanagement;
•
verkoop van data op basis van non-exclusiviteit.
in kaart brengen van geologische bodemgesteldheid; milieuonderzoek en engineering voor diverse doeleinden;
•
Doelstelling en strategie De divisie Geoscience is actief op het gebied van het verzamelen en interpreteren van geofysische en geologische gegevens, de evaluatie van bronnen voor onder meer olie, gas en mineralen, alsmede het optimaliseren van de productie. De divisie Geoscience bestaat uit de onderdelen Development & Production en Airborne survey.
verkoop van data op basis van non-exclusiviteit.
Gang van zaken algemeen De divisie Geoscience behaalde een 10% hogere omzet van EUR 292 miljoen (2004: EUR 265 miljoen). Het operationeel resultaat steeg met 19% tot EUR 44 miljoen (2004: EUR 37 miljoen). Dit komt overeen met een marge op de omzet van 15% (2004: 14%). Uitgedrukt in een percentage van het geïnvesteerd vermogen was het bedrijfsresultaat 24% (2004: 23%).
Development & Production richt zich op het verzamelen van gegevens en op kostenbesparingen en efficiencyverbe-
Development & Production Development & Production biedt wereldwijd een breed dienstenpakket van gerelateerde activiteiten. De seismische markt kent een aantal segmenten waarin verschillende spelers actief zijn. Fugro richt zich op specialistisch 2D-werk en middelgrote 3D-onderzoeken. In dit segment opereren vier belangrijke concurrenten. Vooral de 3Dmarkt heeft het afgelopen jaar een sterke opleving laten zien.
teringen in de exploitatie, ontwikkeling en productie van olie- en gasvelden, onder andere door het toepassen van intern ontwikkelde, geavanceerde dataverwerking, -interpretatie en modelleringstechnologie. Hierbij wordt voor een belangrijk deel uit de minder cyclische productiebudgetten geput. Development & Production opereert wereldwijd en heeft een sterke positie op het gebied van seismisch onderzoek op zee en als leverancier van data op basis van non-exclusiviteit en van hoogwaardige diensten op het gebied van verwerking en interpretatie van geïntegreerde geofysische en geologische data ter verbetering van de kennis over reservoirs. De ‘upstream’ olie- en gas-
(x EUR 1 mln.)
industrie is de belangrijkste afnemer van de diensten van deze activiteiten, waarbij Fugro zich duidelijk richt op de olie- en gasmaatschappijen in deze sector.
Omzet* 300
Airborne survey verzamelt in de gehele wereld geo-
240
fysische gegevens voor de mijnbouw en voor olie- en
180
gasmaatschappijen. Fugro hanteert hoge veiligheidseisen en ‘state-of-the-art’ technologie. Dit heeft er onder meer toe geleid dat de olie- en gasindustrie deze dienstverle-
120 60
ning heeft herontdekt voor het geologisch in kaart brengen van gebieden. Voorts zijn er groeimogelijkheden
0 2001
2002
2003
2004
2005
binnen andere markten en organisaties als de Wereldbank.
*
Vanaf 2003 gebaseerd op IFRS.
45
(bedragen x EUR 1 mln.)
IFRS 2005
IFRS 2004
IFRS 2003
Dutch GAAP 2002
Dutch GAAP 2001
292
265
186
252
209
44
37
4
180
159
105
251
Afschrijvingen materiële vaste activa
18
16
13
14
8
Investeringen
18
13
13
18
25
in % omzet
15
14
2
11
3
in % geïnvesteerd vermogen
24
23
4
11
3
Kerncijfers Geoscience* Omzet Operationeel resultaat (EBIT) Geïnvesteerd vermogen
27**
7** 250
Operationeel resultaat (EBIT)
*
De historische cijfers zijn pro forma herberekend naar de structuur zoals die in 2002 is ingevoerd.
**
Voor afschrijving goodwill.
In 2005 ontwikkelden de Development & Production
In augustus heeft Fugro een bod gedaan op het Noorse
activiteiten zich verder. Met name in de seismische markt
bedrijf Exploration Resources, teneinde een aantal seismi-
worden betere contractvoorwaarden bedongen. De focus
sche schepen van dit bedrijf te verwerven. Deze schepen
blijft gericht op verdere verbetering van de omzet en
werden reeds in een samenwerkingsverband door Fugro
marges. De verwachtingen dienaangaande zijn positief,
ingezet. Fugro besloot dit bod niet te verhogen, naar aan-
aangezien in 2005 ook veel aandacht aan het succesvol
leiding van een hogere prijs door een andere bieder.
optimaliseren van projectmanagement is besteed. De
Gezien de afloop van de overeenkomst in de loop van
stroomlijning van de business line is, na een aantal grote
2006, is inmiddels de gewenste capaciteit op een andere
overnames in voorgaande jaren, grotendeels voltooid.
manier aangetrokken. In oktober 2005 heeft Fugro de
De niet in Fugro’s strategie passende activiteiten die
eerste stappen gezet door middel van een langetermijn-
hiermee werden verworven, zoals milieu-laboratoria,
huurovereenkomst voor de ‘Geo Atlantic’. Dit in 2000
zijn inmiddels afgestoten. Met de huidige structuur en
gebouwde schip zal met ‘state-of-the-art’ technologie
clustering van activiteiten werpen samenwerking en
worden omgebouwd voor het verzamelen van seismische
synergie tussen de verschillende bedrijven in toenemende
gegevens. Fugro heeft inmiddels orders geplaatst voor
mate hun vruchten af. Hierdoor verbeteren de slag-
twee driedimensionale (3D) meetkabeluitrustingen,
vaardigheid en positie in deze veelbelovende markt
waarvan één is bestemd voor de ‘Geo Atlantic’. Vervolgens
verder.
heeft Fugro in november een meerjarige huurovereenkomst afgesloten voor een nieuw te bouwen 3-D seismisch
In vervolg op de tweede helft van 2004 was er in het ver-
schip (Geo Celtic) dat medio 2007 in de vaart komt.
slagjaar sprake van een sterke toename van de investe-
De dekopbouw van het schip is ontwikkeld op Fugro’s
ringsbereidheid binnen de olie- en gasindustrie. Dit resul-
specificatie voor de uitrusting met nieuw aan te schaffen
teerde in een grote vraag naar en een groei van onze
seismische apparatuur volgens de nieuwste ontwikke-
exploratieactiviteiten. Als gevolg van de voortgaande pro-
lingen (onder meer geschikt voor 4-D). Alle seismische
ductievermindering in bestaande olievelden (depletie-
apparatuur op de Geo Celtic zal eigendom van Fugro zijn.
effect), de groeiende vraag naar olie en gas, alsmede de
Begin 2006 werd een driejarige huurovereenkomst af-
aanhoudend hoge olie- en gasprijzen zal deze trend naar
gesloten voor het 3-D seismische schip ‘Geo Barents’ dat in
verwachting aanhouden. In het verslagjaar resulteerde
november 2006 in de vaart komt en in november 2009
dat in sterk toegenomen seismische activiteiten, waaron-
eigendom zal worden van Fugro.
der de verkoop van geologische en seismische multi-client
Met bovengenoemde uitbreidingen is verdere modernise-
data van Fugro, zoals in de Golf van Mexico en Noorwe-
ring van de vloot bewerkstelligd en krijgt Fugro midden
gen.
46
2007 de beschikking over zes seismische schepen. Daar-
heeft de olie- en gasindustrie toenemende belangstelling
naast worden voor het behoud van flexibiliteit op project-
voor het geologisch in kaart brengen van gebieden door
basis c.q. kortere termijn twee à drie schepen gehuurd om
middel van Airborne survey. De behoefte aan mineralen
met de gewenste vlootomvang van circa acht schepen in
blijft wereldwijd groot, waarmee de mijnbouw-
de seismische markt te kunnen opereren.
activiteiten zich voortvarend bleven ontwikkelen. In Canada was sprake van grote vraag naar onderzoek
De ‘processing’ van seismische gegevens maakte in 2005
voor de mijnbouw, mede als gevolg van de wereldwijd
een gezonde groei door, mede door verdere internatio-
aanhoudende vraag naar mineralen en grondstoffen.
nale expansie. De groei van dit bedrijfsonderdeel is ener-
Zuid-Amerika zag in 2005 een verbetering van de gang
zijds een gevolg van de toegenomen vraag naar gegevens,
van zaken door meer activiteiten voor de mijnbouw en
maar anderzijds ook het resultaat van de groeiende activi-
de olie- en gasindustrie in Brazilië.
teiten voor reservoirmodellering. De resultaten op het
In Afrika werden opdrachten verkregen voor onder meer
gebied van reservoirmodellering waren bevredigend,
de Wereldbank en de EU (onder meer in Niger en Ghana).
maar zijn voor verdere verbetering vatbaar. In deze sector
Voorts werden projecten uit 2004 gecontinueerd, zoals in
speelt Fugro wereldwijd technologisch en qua expertise
Nigeria, Angola en Madagascar.
een toonaangevende rol, waarmee een grote toegevoegde
In Azië werd een omvangrijke opdracht, die vier jaar zal
waarde wordt geleverd. Tegen het einde van het verslag-
duren, verworven van het Ministerie van Mijnbouw van
jaar was de stroomlijning van dit bedrijfsonderdeel
Papoea-Nieuw-Guinea.
afgerond waarmee de focus ook geografisch is verbeterd.
Australië bleef zich sterk ontwikkelen als gevolg van acti-
Deze kernactiviteit binnen Fugro zal in de komende jaren
viteiten in de mijnbouw (uranium, diamanten en basis-
verder worden ontwikkeld met nieuwe technologieën en
metalen) en in de olie- en gasindustrie.
services. Ook in 2005 is opnieuw veel geïnvesteerd in zowel technoDe activiteiten op het gebied van Data Solutions (manage-
logische ontwikkelingen als in aspecten die de veiligheid
ment, opslag en bewerking van data), een snelgroeiende
van de Airborne survey activiteiten omvatten. Zo is de
markt voor olie- en gasmaatschappijen, hebben zich in
‘Georanger I’ (Unmanned Airborne Vehicle) verder verbe-
2005 ook op een positieve wijze ontwikkeld. Verdere
terd, waardoor metingen vanuit de lucht worden geopti-
(internationale) uitbreiding vond plaats als gevolg van
maliseerd door een klein onbemand vliegtuig dat automa-
nieuwe contracten in Noorwegen en Nederland. Voor de
tisch een voorgeprogrammeerde route volgt en/of op
geologische adviesactiviteiten is de doelstelling interna-
afstand wordt bestuurd. De UAV is uitgerust met meer-
tionaal en autonoom te groeien. Daarvoor zijn goede stap-
dere sensoren en is in 2005 commercieel ingezet.
pen gezet met het verwerven van grote contracten in
Daarnaast zijn enkele bemande vliegtuigen vervangen
Mexico, Pakistan en het openen van een service center in
door nieuwe tweemotorige modellen. Voorts is nieuwe
Dubai. Op het gebied van data op basis van non-exclusivi-
elektromagnetische meetapparatuur aangebracht in
teit en studies werd een goede groei behaald in een
zowel helikopters als vliegtuigen.
gezonde markt. Fugro heeft een vooraanstaande positie in deze wereld-
Airborne survey Fugro heeft met de Airborne survey activiteiten een wereldwijde aanwezigheid en mede als gevolg daarvan een leidende marktpositie in de regio’s waar zij actief is. Op deze regionale markten opereert (lokale) concurrentie, terwijl deze ook actief is in nichemarkten voor specifieke toepassingen. De uitstekende gang van zaken van de Airborne surveyactiviteiten werd in 2005 gecontinueerd in Canada, ZuidAmerika, Afrika en Australië. Hierdoor werden een hogere omzet en een goed resultaat behaald. Wereldwijd
wijde markt. De mijnbouw is traditioneel het belangrijkste marktsegment voor de Airborne-activiteiten, terwijl het zoeken naar water (met name in het Midden-Oosten) en het vliegen voor oliemaatschappijen nieuwe markten zijn. Fugro kan vanuit de lucht bodemonderzoek doen, tegen veelal lagere kosten en ook op plaatsen waar dat anders moeilijk zou zijn vanaf de grond. Met andere Fugro-bedrijven benut dit bedrijfsonderdeel de groeimogelijkheden door synergie en (technologische) samenwerking binnen en buiten de divisie Geoscience.
47
Corporate Governance
Algemeen Fugro hecht veel waarde aan een evenwichtige balans tussen de belangen van haar verschillende belanghebbenden. Goed ondernemerschap, integriteit, openheid en transparant handelen van het bestuur, alsmede goed toezicht hierop, zijn de uitgangspunten van het corporategovernancebeleid van Fugro. Met maatschappelijke belangen wenst Fugro zorgvuldig om te gaan.
Best practice bepaling II.2.7
De arbeidsovereenkomst met de heer ir K.S. Wester kent geen regeling met betrekking tot de ontslagvergoeding. Dit betekent dat de algemene regels van het arbeidsrecht van toepassing zijn. Fugro is niet voornemens wijzigingen aan te brengen in de bestaande arbeidsovereenkomst. Best practice bepaling III.3.5
De duur van de aanstelling van de heer F.H. Schreve vol-
Goedkeuring door Algemene Vergadering van Aandeelhouders Fugro leeft de Nederlandse Corporate Governance Code na. De Corporate Governance van Fugro is goedgekeurd in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders d.d. 19 mei 2004. De statuten van de vennootschap zijn op 3 september 2004 dienovereenkomstig aangepast. In de vergadering van 19 mei 2005 is de samenvoeging van de remuneratie- en nominatiecommissie goedgekeurd, alsmede het voorzitterschap ervan. Alle onderliggende documentatie, waaronder de relevante regels en reglementen evenals de statuten en administratievoorwaarden van Stichting Administratiekantoor Fugro zijn gepubliceerd op de website van de vennootschap: www.fugro.com onder corporate governance.
doet niet aan het voorschrift dat neergelegd is in deze bepaling. Hij is herbenoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders als lid van de Raad van Commissarissen voordat de code van kracht werd. Principe III.5
Op 19 mei 2005 zijn de remuneratie- en de nominatiecommissie samengevoegd tot één commissie, die de taken op beide deelterreinen uitoefent. Het is onpraktisch gebleken om een aparte remuneratie- en nominatiecommissie (met separate vergaderingen) te handhaven, vanwege het feit dat de Raad van Commissarissen relatief klein is en drie leden niet in Nederland woonachtig zijn. Best practice bepaling III. 5.11
Het voorzitterschap van de remuneratie- en de nominatie-
Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Fugro past het overgrote deel van de Principes en Bepalingen – voorzover op haar van toepassing – toe, waarbij de volgende goedgekeurde uitzonderingen gelden.
commissie wordt thans vervuld door de voorzitter van de Raad van Commissarissen. Deze commissie dient naar de mening van de Raad van Commissarissen te worden voorgezeten door een persoon met de Nederlandse nationaliteit. Gezien de huidige samenstelling van de Raad en de individuele expertise van zijn leden is gekozen voor de
Best practice bepaling II.1.1
huidige voorzitter van de Raad van Commissarissen.
De duur van de bestaande arbeidsovereenkomst met de heer ir K.S. Wester is niet in overeenstemming met deze
Principe IV.2
bepaling. Deze overeenkomst is gesloten voordat de code
Voor Fugro is onafhankelijkheid van cruciaal belang (zie
van kracht werd. Fugro kan geen afbreuk doen aan
pagina 49 voor de motivering hiervoor). Eén van de midde-
verkregen rechten.
len om deze onafhankelijkheid te waarborgen is de certificering van de aandelen. Certificering wordt door Fugro
Best practice bepaling II.2.6
beschouwd als een voor haar noodzakelijke bescher-
Besloten is de meldplicht betrekking te doen hebben op
mingsmaatregel. Bij het uitoefenen van het stemrecht
effecten in beursgenoteerde vennootschappen die werk-
door Stichting Administratiekantoor Fugro zal derhalve
zaam zijn op gebieden waarop de vennootschap werk-
als norm gelden dat de belangen van de vennootschap en
zaam is, dan wel daaraan gerelateerd is. De werkingssfeer
de met haar verbonden onderneming en alle daarbij
van de Bepaling wordt hiermee enerzijds beperkt, maar
betrokkenen zo goed mogelijk worden gewaarborgd.
anderzijds uitgebreid naar concurrerende bedrijven of opdrachtgevers die in het buitenland beursgenoteerd
Best practice bepaling IV.2.1
zijn.
In afwijking hiervan bepalen de administratievoorwaarden van Stichting Administratiekantoor Fugro niet in
48
welke gevallen en onder welke voorwaarden de certifi-
ongewenste overname is gelegen in enerzijds de certifi-
caathouders het administratiekantoor kunnen verzoeken
cering van de gewone aandelen en anderzijds in de moge-
een vergadering bijeen te roepen, met uitzondering ten
lijkheid van Fugro om cumulatief beschermingsprefe-
aanzien van het aanbevelingsrecht voor de benoeming
rente aandelen (‘beschermingspreferente aandelen’) te
van een bestuurder van de Stichting (zie verder de toe-
plaatsen. Daarnaast kunnen beschermingspreferente aan-
lichting bij Best practice bepaling IV.2.2).
delen worden uitgegeven door de dochtermaatschappijen Fugro Consultants International N.V. en Fugro Financial
Best practice bepaling IV.2.2
International N.V. aan Stichting Continuïteit Fugro
In navolging van Best practice bepaling IV.2.2 heeft
(zie pagina 50).
het bestuur van Stichting Administratiekantoor Fugro
De beschermingsmaatregelen zijn primair bedoeld om de
besloten dat certificaathouders die ten minste 15% van
onafhankelijkheid van Fugro ten opzichte van haar
het in de vorm van certificaten geplaatste kapitaal ver-
opdrachtgevers te waarborgen.
tegenwoordigen, kunnen verlangen dat een vergadering van certificaathouders wordt bijeengeroepen om een
Op Euronext Amsterdam N.V. worden uitsluitend stem-
aanbeveling voor de benoeming van een bestuurder van
rechtloze certificaten van aandelen genoteerd en verhan-
de Stichting te doen.
deld. De beperkt-royeerbare certificaten worden uitgegeven door Stichting Administratiekantoor Fugro, waarvan
Best practice bepaling IV.2.8
het bestuur het stemrecht uitoefent op de onderliggende
De Stichting Administratiekantoor Fugro kent een rege-
aandelen. Dit gebeurt op zodanige wijze dat de belangen
ling over het toekennen van stemvolmachten aan de certi-
van de vennootschap, alsmede de met haar verbonden
ficaathouders. De volmacht kan echter in de in de admini-
ondernemingen en alle daarbij betrokkenen, zo goed
stratievoorwaarden van Stichting Administratiekantoor
mogelijk worden gewaarborgd. Zie voor de samenstelling
Fugro genoemde gevallen worden beperkt, uitgesloten of
van het bestuur van de Stichting Administratiekantoor
herroepen. Dit komt overeen met de op 1 oktober 2004 in
Fugro pagina 134.
werking getreden wettelijke regeling. Houders van certificaten:
Naleving en handhaving van de code In het boekjaar 2005 heeft Fugro haar Corporate Governance nageleefd. In het bijzonder is de Directie van oordeel dat best practice bepalingen II.3.2 tot en met II.3.4 en III.6.1 tot en met III.6.3 zijn nageleefd. Er hebben geen transacties plaatsgevonden waarbij (potentieel) tegenstrijdige belangen van materiële betekenis ten aanzien van bestuurders of commissarissen speelden. Transacties in de zin van best practice bepaling III.6.4 hebben niet plaatsgevonden.
• hebben, na tijdige deponering van hun certificaten, toegang tot aandeelhoudersvergaderingen en kunnen aldaar het woord voeren; • zijn gerechtigd om het administratiekantoor te verzoeken een volmacht te verlenen om het stemrecht op de aandelen, waartegenover de door de betrokkene gehouden certificaten zijn uitgegeven, uit te oefenen. Het bestuur van het administratiekantoor kan deze volmacht slechts beperken, uitsluiten of herroepen indien: a) een openbaar bod is aangekondigd of uitgebracht op
Fugro zal elke substantiële verandering in haar Corporate
de (certificaten van) aandelen in Fugro N.V. of een
Governance ter bespreking voorleggen aan de Algemene
gerechtvaardigde verwachting bestaat dat daartoe
Vergadering van Aandeelhouders.
wordt overgegaan, zonder dat overeenstemming is bereikt met de vennootschap,
Beschermingsmaatregelen Bij de uitvoering van opdrachten kan Fugro de beschikking krijgen over zeer vertrouwelijke gegevens van opdrachtgevers. Fugro kan om deze reden haar activiteiten alleen voortzetten zolang de onafhankelijkheid ten opzichte van haar opdrachtgevers wordt gewaarborgd. Het zwaartepunt van de bescherming van Fugro tegen een
b) een certificaathouder of een aantal certificaathouders volgens een onderlinge regeling tot samenwerking 25% of meer van het geplaatste kapitaal van de vennootschap bezitten of c) uitoefening van het stemrecht naar het oordeel van het administratiekantoor in strijd is met het algemeen belang van de vennootschap;
49
• kunnen, mits zij natuurlijke personen zijn en geen onderlinge regeling tot samenwerking kennen, de cer-
Stichting Continuïteit Fugro komt overeen met die van Stichting Beschermingspreferente aandelen Fugro.
tificaten inwisselen voor stemgerechtigde aandelen tot per aandeelhouder maximaal 1% van het aandelen-
De hiervoor geschetste beschermingsmaatregelen zullen
kapitaal.
met name in een overnamesituatie worden opgeworpen wanneer dit in belang van Fugro is teneinde haar onaf-
Een eventuele plaatsing van beschermingspreferente aan-
hankelijkheid te waarborgen alsmede haar positie ten
delen zal geschieden bij Stichting Beschermingsprefe-
opzichte van de overvaller en diens plannen te bepalen en
rente aandelen Fugro. Op 19 mei 2004 is de Directie van
om de mogelijkheid te creëren zonodig naar alternatie-
Fugro (voor het laatst) voor een periode tot 19 mei 2007
ven te zoeken. De beschermingsmaatregelen zullen niet
door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders aan-
worden aangewend ter bescherming van de eigen positie
gewezen als het orgaan bevoegd (a) tot het uitgeven en/of
van de Directie. Gezien de onzekerheid omtrent de situ-
verlenen van rechten tot het nemen van alle preferente
atie waarmee Fugro kan worden geconfronteerd, is niet
aandelen – waaronder zijn te verstaan zowel bescher-
uit te sluiten dat de beschermingsmaatregelen ook onder
mingspreferente aandelen als financieringspreferente
andere omstandigheden dan hiervoor omschreven wor-
aandelen – en gewone aandelen waarin het maatschappe-
den ingezet.
lijk kapitaal is verdeeld, onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen en (b) tot het beperken of uitsluiten van het voorkeursrecht op uit te geven aandelen, onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen. Nu er geen optie-overeenkomst tussen Fugro en de Stichting Beschermingspreferente aandelen Fugro is gesloten, dient de Directie van Fugro indien er een zodanige dreiging van een ongewenste overname is dat onverwijlde plaatsing van preferente aandelen bij Stichting Beschermingspreferente aandelen Fugro wenselijk is, op basis van haar aanwijzing als orgaan dat bevoegd is te besluiten tot uitgifte van aandelen, onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen, te besluiten tot uitgifte van preferente aandelen. De doelstelling van Stichting Beschermingspreferente aandelen Fugro is het behartigen van de belangen van Fugro en van de ondernemingen die door Fugro en de met Fugro in de Groep verbonden vennootschappen in stand worden gehouden, op zodanige wijze dat de belangen van Fugro en van de onderneming van alle daarbij betrokkenen zo goed mogelijk worden gewaarborgd, en dat de invloeden welke de zelfstandigheid en/of de continuïteit en/of de identiteit van Fugro en die ondernemingen in strijd met die belangen zouden kunnen aantasten, naar maximaal vermogen worden geweerd, zomede het verrichten van al hetgeen met het vorenstaande verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn. De door Fugro Consultants International N.V. en Fugro Financial International N.V. toegekende optie op beschermingspreferente aandelen werd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in 1999 goedgekeurd. De doelstelling van
50
1
Gary Moore, State Manager CGU Insurance (links) en Huw Ellis van Fugro Survey in Australië.
2
‘Royal Society for the prevention of Accidents Gold Medal Award’.
3
Kingsley Ashford-Brown, Fugro Survey Middle East, ontvangt de ZADCO-prijs van Hafidh Al Maskari, Engineering Team Leader,
1
2
3
en Abdullah Taher, Chief Surveyor van ZADCO.
Safety awards
• Fugro Survey in Australië ontving de Silver Safe Way Achiever Award tijdens de Safety Way Awards Conferentie in Freo, Australië, georganiseerd door de IFAP (Industrial Foundation for Accident Prevention) (foto 1). • Fugro Survey uit Aberdeen kreeg de ‘Royal Society for the Prevention of Accidents Gold Medal Award’
toegekend. Deze prijs maakt deel uit van een prestigeus Brits onderscheidingenschema voor erkenning op veiligheidsgebied voor zowel de particuliere sector als voor openbare naamloze vennootschappen (foto 2). • Fugro Survey Middle East ontving in 2005 de ‘ZADCO Excellence in Safety Award’ , die werd uitgereikt tijdens een ceremonie in Abu Dhabi (foto 3). • Fugro Geotechnical Services werd door de Hong Kong Construction Association bekroond met de ‘Safety Merit Award’ . Deze onderscheiding wordt aangeboden aan bedrijven die erin slagen om het ongevallencijfer ver beneden het gemiddelde in de industrie te houden en die zich tevens aantoonbaar inspannen om interne veiligheidsmanagementsystemen te implementeren en te promoten. • Fugro McClelland Marine Geosciences heeft de Jones F. Devlin Award voor veiligheid uitgereikt gekregen door de Chamber of Shipping of America (CSA). Met deze prijs ontvangt de Amerikaanse werkmaatschappij van Fugro de erkenning van het hoge veiligheidsniveau aan boord van de Fugro Explorer, een ultramodern geotechnisch boorschip. Op de Fugro Explorer heeft geen enkel ongeval met verzuim plaatsgevonden in de afgelopen drie jaar. • In juni 2005 is aan Fugro GEOS de ‘British Safety Council International Safety Award for 2004’
toegekend door de British Safety Council. Zo werd onder meer geconstateerd dat de Britse werkmaatschappij van Fugro ‘veel aandacht besteedt aan veiligheid gedurende de dagelijkse praktijk, hiermee reduceert de onderneming ongevallen, terwijl productiviteit en winstgevendheid verbeteren’. • De bemanning aan boord van de DSV ‘Tofique Ismaylov’ werd door MCCI (McDermott) beloond met de ROV-veiligheidsprijs voor het succesvol behalen van de mijlpaal van honderd incidentvrije tewaterlating- en terugwinoperaties, alsmede duizend uur aan ROV Operations.
51
TRANSPORT EN OPSLAG De sterk gestegen energieprijzen leiden ertoe dat gas als energiebron wereldwijd steeds belangrijker wordt. Om gas met speciale schepen over grote afstand te vervoeren wordt het door extreme koeling vloeibaar gemaakt (LNG). Voor zowel laden als lossen zijn speciale installaties nodig die aan zeer hoge veiligheidseisen moeten voldoen. Voor transport over kortere afstanden kan gebruik worden gemaakt van pijpleidingen.
© OMAN LNG.
Voor het ontwerp van LNGverschepingsfaciliteiten wordt gebruikgemaakt van computersimulatie. De meetgegevens van Fugro over bodemgesteldheid en stromingen zijn in hoge mate bepalend voor het definitieve ontwerp.
Met name in gebieden waar de zeebodem onregelmatig is, hetgeen veelal gepaard gaat met een harde ondergrond, is het van belang de juiste route van onderwaterpijpleidingen zo te kiezen dat geen schade kan ontstaan door buiging of scherpe rotswanden.
LNG-installaties worden soms in afgelegen gebieden gesitueerd, zoals voor het ‘Brass River’ LNG-project in de oerwouden van Nigeria. Fugro bepaalt hier onder meer de bodemsterkte, die van groot belang is voor het ontwerpen van de fundering van de installatie.
De opslagtanks voor vloeibaar gemaakt gas (LNG) dienen aan hoge veiligheidseisen te voldoen. Fugro heeft een scala aan inspectie- en monitoringtechnieken in huis om de conditie van deze installaties te controleren.
Met de toenemende vraag naar gas neemt de omvang van de LNGschepen en -installaties toe, zoals van deze verschepingsinstallatie in het Midden-Oosten.
Risicobeheer
Het risicobeheersingsbeleid van Fugro richt zich op duurzame sturing van de bedrijfsactiviteiten op lange termijn en op het beperken of, waar mogelijk, zinvol indekken van de risico’s. Gezien de grote diversiteit van markten, opdrachtgevers en regio’s en het brede activiteitenportfolio is het nagenoeg onmogelijk om alle eventueel voorkomende risico’s te kwantificeren die relevant zijn voor de Groep als geheel. Daar waar kwantificering wel mogelijk en zinvol is, wordt dat zo veel mogelijk gedaan. Dit betreft met name de invloed van de Amerikaanse dollar. Risico’s Fugro op langere termijn beperkt door: •
grote diversiteit van sterk samenhangende activiteiten;
•
geen opdrachtgevers en opdrachten met meer dan 4% van de totale omzet van Fugro;
•
eigen, moderne, veelal zelfontwikkelde technologieën en professionele medewerkers;
•
snelle aanpassing mogelijk aan valutakoers- en prijswijzigingen door merendeels kortlopende contracten;
•
evenwichtige en flexibele opbouw vloot van Fugro (eigendom en charter);
•
kortlopende schulden (EUR 317 miljoen) slechts 28% van balanstotaal;
•
nauwelijks of geen risico’s ten aanzien van pensioenaanspraken;
•
goede interne risicobeheersings- en controlesystemen.
OPERATIONEEL
• diversiteit van opdrachtgevers;
Activiteitenportfolio De kernactiviteiten tonen enerzijds een grote samenhang, maar hebben anderzijds betrekking op een grote diversiteit van markten, opdrachtgevers en regio’s. Bij de activiteiten op zee en het bedrijfsonderdeel Development & Production is een belangrijk deel van de diensten gerelateerd aan de olie- en gasmarkt. Hierbij is de afhankelijkheid van de cyclische investeringen in exploratie successievelijk afgenomen, ten gunste van de stabielere investeringen gericht op de olie- en gasproductie. De overige activiteiten hangen af van marktontwikkelingen in onder meer de infrastructuur, bouw en mijnbouw. De invloed van conjuncturele mee- en tegenvallers wordt gematigd door: • het samenspel tussen de activiteiten; • de grote geografische spreiding;
• de sterke marktpositie en • de omvang van de Groep.
Opdrachtenstroom en prijswijzigingen Opdrachten voor Fugro komen deels tot stand op basis van langdurige ‘preferred supplier’ overeenkomsten. Het hebben van een groot aantal opdrachtgevers ondersteunt de onafhankelijkheid van Fugro en bevordert de stabiliteit. Fugro voert voor opdrachtgevers vaak vele projecten in een jaar uit. Voor geen van de opdrachtgevers wordt meer werk uitgevoerd dan 4% van de totale omzet. Voor de uitvoering van opdrachten heeft Fugro de beschikking over hoogopgeleide medewerkers en veelal technisch hoogwaardig, dus kostbaar materieel. Opdrachten bestaan voor een belangrijk deel uit kortlopende orders. Fugro is in zekere zin gevoelig voor prijswijzigin-
(over het jaar 2005)
gen en plotselinge koersverschillen, waaraan de onderneming zich echter snel kan aanpassen. De budgetten van
Indicatie omzetverdeling
Fugro zijn voor een belangrijk deel op de verwachte inves-
per sector
teringen van de olie- en gasmaatschappijen gebaseerd.
6%
2%
Olie en gas Bouw en infrastructuur Mijnbouw Overig
21%
54
71%
Noch bij (sterke) afwijkingen van de olieprijs naar boven, noch naar beneden worden deze investeringen snel aangepast, tenzij de prijzen structureel dalen tot onder de USD 30 – 40 per vat.
Capaciteitsplanning Fugro let scherp op signalen die duiden op veranderingen in de marktomstandigheden om snel en adequaat te reageren. Desalniettemin blijft het altijd mogelijk dat zich zeer onverwacht veranderingen van de marktsituatie voordoen. De onderzoeksactiviteiten van Fugro lopen voor een deel vooruit op investeringen door opdrachtgevers en staan veelal aan het begin van activiteiten- of investeringscycli. Hierdoor kunnen Fugro’s activiteiten als eerste de gevolgen ondervinden van veranderingen in de marktomstandigheden. Uitstel en stagnatie van de opdrachtenstroom kunnen leiden tot tijdelijke onderbezettingsverliezen.
FINANCIEEL
Balans Fugro voert een actief beleid om de balansverhoudingen te optimaliseren en zodoende financiële risico’s te beperken en de financiële soliditeit van de onderneming op lange termijn te handhaven. De beursnotering levert een uiterst zinvolle bijdrage aan het bereiken van de (financiële) bedrijfsdoelstellingen. Hierdoor kan onder meer bij overnames een weloverwogen keuze worden gemaakt bij het bepalen van de optimale financieringsmix. De toekomstige renterisico’s zijn beperkt tot kortlopende schulden. Fugro stelt zich ten doel de invloed van veranderingen in rentetarieven op de resultaten te beperken.
Specifiek bij de activiteiten op zee spelen weersinvloeden
Zowel het rente- als het valutarisico van de Private Place-
en de inzetbaarheid van schepen een rol. Weersinvloeden
ment luidend in USD is op moment van afsluiten volledig
worden in de budgetten ingecalculeerd en zijn gemiddeld
afgedekt voor de gehele looptijd.
over het jaar en de regio’s waar Fugro actief is goed te overzien. Wat betreft de schepen streeft Fugro naar een
Met uitzondering van charter van enkele schepen uit
evenwichtige vlootopbouw, waarbij circa de helft van de
hoofde van de reguliere activiteiten worden off-balance
inzetbare vloot uit eigen schepen bestaat. Ongeveer 35%
constructies vermeden. Software, aangekocht of zelf ont-
van de schepen wordt voor langere termijn gehuurd en de
wikkeld, wordt op de balans niet gewaardeerd met uitzon-
resterende 15% op projectbasis. Uitwisseling van mensen
dering van substantiële externe uitgaven voor software-
en materieel tussen de diverse bedrijfsonderdelen leidt
pakketten met betrekking tot administratieve en techni-
daarbij tot verhoging van de bezettingsgraad.
sche toepassingen. De seismische en geologische database wordt snel en systematisch verminderd, in een gemid-
(over het jaar 2005) Indicatie omzetverdeling
USD einde periode
USD gemiddeld
GBP einde periode
GBP gemiddeld
31 december 2005
0,85
0,81
1,46
1,46
GBP
30 juni 2005
0,83
0,78
1,49
1,47
USD-gerelateerd
31 december 2004
0,73
0,81
1,42
1,47
30 juni 2004
0,82
0,82
1,49
1,49
31 december 2003
0,79
0,88
1,42
1,45
30 juni 2003
0,88
0,90
1,45
1,46
31 december 2002
0,95
1,06
1,53
1,59
30 juni 2002
1,00
1,11
1,54
1,61
31 december 2001
1,13
1,13
1,64
1,62
30 juni 2001
1,18
1,13
1,66
1,62
Valutakoersen (in EUR)
per valuta 29%
48%
USD
EUR en overig
11%
12%
55
delde termijn van minder dan 2,5 jaar. Onderzoekskosten
In het Verenigd Koninkrijk heeft Fugro een aantal
worden direct ten laste van de resultatenrekening
pensioenvoorzieningen. Alle pensioenvoorzieningen
gebracht. Een deel wordt in het kader van projecten als
waar nieuwe personeelsleden kunnen toetreden zijn
kosten van de omzet verantwoord. Ten aanzien van de
beschikbare premieregelingen. Er is één ‘defined benefit’
normale balansevaluatie heeft Fugro de boekwaarde van
regeling die in gebruik blijft, die voor personeel is dat in
de activa, inclusief goodwill, beoordeeld. Hieruit is geble-
dienst was voordat de regelingen zijn aangepast. Andere
ken dat geen bijzondere afwaardering van een van deze
‘defined benefit’ regelingen zijn beëindigd. Hier zijn nog
activaposten noodzakelijk is.
lopende verplichtingen jegens hun deelnemers. Er zijn maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat aan de
Omrekening van valuta’s Fugro beperkt de gevoeligheid voor valutakoerswijzigingen, maar is niet ongevoelig voor koersverschillen bij snelle wijzigingen van valutakoersen en bij translatieverschillen. Opbrengsten in lokale valuta’s worden grotendeels gebruikt voor lokale betalingen. Negatieve of positieve valutaresultaten bij operationele activiteiten op lokaal niveau spelen slechts een beperkte rol. De internationale geldstromen van Fugro zijn beperkt en noteren over het algemeen in Amerikaanse dollars of daaraan gerelateerde valuta’s, evenals de tegoeden en schulden. Waar mogelijk en wenselijk worden wisselkoerscontracten afgesloten (op lokaal niveau). Fugro heeft vooral te maken met translatie-effecten. Daarnaast kunnen snelle en sterke veranderingen in wisselkoersen de balans en resultatenrekening beïnvloeden, mede gezien de tijdspanne tussen het indienen van offertes en het (vertraagd) gunnen van opdrachten, gedurende welke periode het afsluiten van wisselkoerscontracten niet zinvol is. Hieruit komt een extra valutarisico voort dat vooraf niet te kwantificeren is. Het optimaliseren van de inzet van wisselkoerscontracten heeft de voortdurende aandacht.
Pensioenvoorzieningen Fugro heeft voor medewerkers pensioenregelingen getroffen in overeenstemming met regelgeving en gewoonten in de landen waar de onderneming werkzaam is. In Nederland heeft Fugro vanaf 1 januari 2005 een middelloonregeling. Deze wordt onder IFRS als ‘defined benefit’ aangemerkt. In Nederland zijn de opgebouwde pensioentoezeggingen volledig herverzekerd op basis van een garantiecontract. De opgebouwde aanspraken zijn volledig afgefinancierd. In de Verenigde Staten heeft Fugro een 401K-regeling voor de werknemers. Fugro draagt bij aan de inleg van werknemers volgens overeengekomen principes en rekening houdend met de voorschriften van de IRS, de Amerikaanse fiscus. Er zit voor Fugro geen risico in dit systeem.
56
verplichtingen uit deze ‘defined benefit’ regelingen kan worden voldaan indien nodig. In de overige landen waar Fugro oudedagsvoorzieningen ten behoeve van het personeel heeft geregeld en voorzover daar verplichtingen uit voortvloeien, zijn deze gedekt door in de balans opgenomen posten bij de betreffende werkmaatschappijen.
Verzekeringen en juridische risico’s Fugro heeft voor een aantal risico’s verzekeringen afgesloten. Zo zijn de risico’s voor beroepsaansprakelijkheid en algemene aansprakelijkheid op groepsniveau afgedekt. Lokaal worden verzekeringen voor het materieel afgesloten. Voorts worden lokaal adequate verzekeringen afgesloten in het kader van de normale bedrijfsuitvoering, zoals voor het wagenpark, medische verzekeringen en opstallen. Enkele werkmaatschappijen zijn, in het kader van de normale bedrijfsuitoefening, als eisende of verwerende partij betrokken bij claims. Op grond van de ontwikkelingen tot dusver wordt niet verwacht dat de financiële positie van Fugro door één van deze zaken aanmerkelijk zal worden beïnvloed. INTERNE SYSTEMEN
Algemeen Constante monitoring van de markten en van de operationele en financiële resultaten is inherent aan de bedrijfsvoering van Fugro gezien de overwegend korte termijn van de opdrachten. Voor het in kaart brengen en de beoordeling van risico’s zijn openheid en transparantie een eerste vereiste. Dit zijn wezenlijke kenmerken van de cultuur van Fugro. Het management van de werkmaatschappijen is verantwoordelijk voor de toepassing, naleving en bewaking van het interne beheersingssysteem, gezien de grote diversiteit van de markten, opdrachtgevers en regio’s en het brede activiteitenporfolio van Fugro. De beheersingssystemen zijn ingebed in het hieronder beschreven interne controleraamwerk.
Corporate Handboek Het Fugro Corporate Handboek geeft strikte instructies op het gebied van onder meer risicobeheersing. Financieel Handboek Hierin worden de richtlijnen voor de financiële rapportage gedetailleerd weergegeven. Planning De planning wordt voor alle onderdelen van Fugro in budgetten omgezet. Deze worden op kwartaalbasis getoetst aan de realisatie ervan. Het management van de werkmaatschappijen dient bij onvoorziene omstandigheden of materiële afwijking van de plannen dit onmiddellijk te melden aan het verantwoordelijke lid van de Directieraad en de Directie. In de rapportage aan de Holding licht het operationele management maandelijks de analyse van de realisatie van het goedgekeurde plan toe. Bevoegdheidsniveau Leidinggevenden zijn gebonden aan duidelijke restricties ten aanzien van de vertegenwoordigingsbevoegdheid. Projecten en contracten met een waarde of risico boven bepaalde bedragen dienen te worden geaccordeerd door regionale managers, dan wel het verantwoordelijke lid van de Directieraad of de Directie. Letter of representation Alle regionale managers en controllers van de werkmaatschappijen en het verantwoordelijke lid van de Directieraad tekenen ieder halfjaar een gedetailleerde verklaring met betrekking tot de financiële rapportage/interne controle. Interne Audit Stelselmatig en frequent worden interne onderzoeken uitgevoerd door de Holding. Rapportage van bevindingen vindt rechtstreeks aan alle leden van de Directie plaats. Peer reviews Regelmatig worden zogeheten ‘Peer reviews’ gehouden, waarbij werkmaatschappijen door een team medewerkers van andere werkmaatschappijen worden doorgelicht. Rapportage vindt rechtstreeks aan de Directieraad plaats.
Auditcommissie De auditcommissie bestaat uit drie leden van de Raad van Commissarissen en zorgt voor een onafhankelijke begeleiding van het proces van risicobeheersing vanuit haar toezichthoudende taak. De auditcommissie richt zich op de kwaliteit van de interne en externe rapportage, op de effectiviteit van de interne controles en op het functioneren van de externe accountants en externe controleurs. Externe accountantscontrole De jaarrekeningen van Fugro N.V. en dochterondernemingen worden stelselmatig door externe accountants gecontroleerd. Deze controles vinden plaats op basis van de algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Adviesfuncties Adviesfuncties worden niet door de externe accountant uitgevoerd (met uitzondering van due diligence-opdrachten en aan de jaarrekening verwante werkzaamheden). Deze functies worden uitgevoerd door derden/experts zoals bijvoorbeeld belastingdeskundigen en verzekeringsexperts. Klokkenluidersregeling Fugro heeft een Klokkenluidersregeling. Het doel is te verzekeren dat een mogelijke inbreuk op het beleid en op procedures gemeld kan worden, zonder dat degene die aangifte doet negatieve consequenties hiervan ondervindt. Verklaring De Directie is van oordeel dat de interne risicobeheersings- en controlesystemen als hierboven omschreven een redelijke mate van zekerheid bieden dat de jaarrekening geen materiële fouten bevat en dat deze systemen gedurende het huidige verslagjaar adequaat hebben gefunctioneerd. De Directie heeft geen indicaties dat deze systemen in het lopende jaar niet naar behoren zullen functioneren. In het verslagjaar zijn geen belangrijke wijzigingen in deze systemen aangebracht en op dit moment worden geen belangrijke wijzigingen verwacht.
57
Aandeelhoudersinformatie
Belangrijke data 10 maart 2006
Publicatie jaarverslag 2005, persconferentie met webcast, analistenbijeenkomst met inbelmogelijkheid en webcast
10 mei 2006, 14.00 uur
Algemene Vergadering van Aandeelhouders te Leidschendam, Green Park Hotel, tweetalige webcast (Nederlands en Engels)
12 mei 2006
Ex-dividenddatum
26 mei 2006
Uiterlijke datum bekendmaking dividendvoorkeur
31 mei 2006 (nabeurs)
Vaststelling en publicatie van de uitkering (in certificaten van aandelen) van het keuzedividend aan de hand van de gemiddelde beurskoers op 29, 30 en 31 mei (bij sluiting van de beurs)
2 juni 2006
Betaalbaarstelling dividend 2005
23 juni 2006
Persbericht ontwikkelingen eerste halfjaar 2006
11 augustus 2006
Publicatie halfjaarcijfers en mededeling over de winstverwachting voor 2006, persconferentie met webcast, analistenbijeenkomst met inbelmogelijkheid en webcast
24 november 2006
Persbericht ontwikkelingen tweede halfjaar 2006
9 maart 2007
Publicatie jaarcijfers 2006, persconferentie met webcast, analistenbijeenkomst met inbelmogelijkheid en webcast
worden ook opties op certificaten van aandelen Fugro ver-
Beursnotering Certificaten van aandelen Fugro zijn genoteerd aan Euronext N.V. te Amsterdam. Sinds 4 maart 2002 maakt Fugro deel uit van de Amsterdam Midkap-index van Euronext (AMX), met een geschatte wegingsfactor per 1 maart 2006 van ongeveer 6% van de index. De marktkapitalisatie van de onderneming bedraagt eind februari 2006 ruim EUR 2 miljard. Vanaf 8 juli 2002
handeld op Euronext Amsterdam Derivative Markets. Sinds mei 2005 wordt op de beurs de, op 27 april 2010 aflopende, converteerbare obligatielening verhandeld. In 2005 werd de beurshandel in Fugro-certificaten bevorderd door vier ‘liquidity providers’. Voorzover bekend is 76% van de certificaten in bezit van buitenlandse beleggers, voornamelijk in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Gegevens per aandeel zijn te vinden op de pagina’s 6 en 7 (kerncijfers) en op pagina’s 60, 106 en 107.
Mutaties uitstaande aandelen Uitgegeven per 1/1 Keuzedividend
2005
2004
62.191.556
60.663.648
735.740
1.527.908
5.897.896
–
68.825.192
62.191.556
938.696
1.641.604
67.886.496
60.549.952
65.976.492
59.358.920
5.154.640
6.229.560
Conversie achtergestelde converteerbare obligatie Uitgegeven per 31/12 Ingekocht voor optieplan per 31/12 Dividendgerechtigd per 31/12 Gemiddeld uitstaand aantal aandelen Maximale uitgifte door conversie lening
58
Dividendbeleid Fugro streeft naar een dividend ter grootte van 35 tot 55% van het nettoresultaat onder de IFRS-regelgeving. De aandeelhouder kan kiezen tussen een uitkering geheel in contanten of geheel in (certificaten van) aandelen ten laste van de reserves. In 2005 heeft circa 51% van de aandeelhouders gekozen voor dividend over het boekjaar 2004 in (certificaten van) aandelen (in 2004: 65%). Hiervoor zijn 735.740 aandelen uitgegeven. Agenda aandeelhoudersvergadering De agenda van de aandeelhoudersvergadering zal als pdfdocument op onze website www.fugro.com worden gepubliceerd. Gedrukte exemplaren zijn telefonisch (070 - 311 14 22) of per e-mail (
[email protected]) aan te vragen.
Aandelen (incl. SAF)
Certificaten
% t.o.v. geplaatste kapitaal
AVA 19 mei 2005*
16.572.975
4.007.242
99,4%
Mutaties aantal
Opkomst
ingekochte aandelen
AVA’S
voor optieplan
2005
2004
1.641.604
2.355.448
AVA 15 mei 2004*
14.506.664
1.882.628
99,4%
92
60.876
AVA 15 mei 2003*
13.749.493
439.486
99,6%
Uitgeoefend
(703.000)
(774.720)
AVA 17 mei 2002
13.836.939
191.814
96,8%
AVA 10 mei 2001
12.020.618
5.546
95,0%
Stand per 31/12
938.696
1.641.604
AVA 10 mei 2000
11.757.075
35.190
93,2%
AVA 12 mei 1999
11.892.593
711.959
92,6%
Stand per 1/1 Ingekocht
Toegekende, niet-uitgeoefende
5.351.200
opties per 31/12
*
4.962.400
Aandeel- en certificaathouders van 5% of meer In februari 2006 waren de volgende aandeel- respectievelijk certificaathouders met een belang van 5% of meer bij Fugro bekend: ING Verzekeringen N.V. (incl. certificaten)
9,50%
Woestduin Holding N.V. (aandelen)
6,23%
Certificaten met stemvolmacht (zie pagina 138).
Stemmen op afstand niet mogelijk Fugro laat binnen de grenzen van de statuten toe dat aandeelhouders en certificaathouders bij volmacht vertegenwoordigd zijn op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Zodra de daartoe strekkende wetgeving tot stand is gekomen zal Fugro overwegen of zij van de geboden mogelijkheden met betrekking tot het stemmen op afstand en elektronisch stemmen gebruik zal gaan maken.
Stichting Administratiekantoor Fugro (aandelen) 87,27%
(januari 2000 tot en met december 2005) Koers- en omzetontwikkeling certificaten 30
15.000
24
12.000
18
9.000
12
6.000
6
3.000
Hoogste en laagste slotkoersen per maand in euro’s (staafdiagram, schaalverdeling links). Volume aandelenhandel per maand x 1.000 (lijndiagram, schaalverdeling rechts).
0
0 2000
2001
2002
2003
2004
2005
Bron: Datastream
59
(x EUR 1,–) Gegevens per aandeel Kasstroom
2005
2004
2003
2002
2001
2,67
2,12
1,39
2,08
1,98
1,26
1,16
Nettoresultaat voor afschrijving goodwill Nettoresultaat
1,51
0,83
0,33
1,05
1,06
Dividend
0,48
0,48
0,46
0,46
0,40
37
34
44
38
Dividend/nettoresultaat voor afschrijving goodwill (%)
31
Dividend/nettoresultaat (%)
Beschermingsmaatregelen voor handhaving onafhankelijkheid Bij de uitvoering van opdrachten kan Fugro de beschikking krijgen over zeer vertrouwelijke gegevens van opdrachtgevers. Fugro kan om deze reden haar activiteiten alleen voortzetten zolang de onafhankelijkheid ten opzichte van haar opdrachtgevers wordt gewaarborgd. Daarom is in het verleden een aantal beschermingsmaatregelen getroffen en goedgekeurd door de aandeelhouders. Zie verder pagina 49 met betrekking tot Corporate Governance.
54
83
Participaties en opties Voorzover bekend is circa 8% van het aandelenkapitaal (en een onbekend aantal certificaten) van Fugro op 31 december 2005 in het bezit van Directie en medewerkers, alsmede 5.351.200 opties. Van alle opties die zijn uitgegeven in de jaren 1999 tot en met 2005, stond op 31 december 2005 nog 80% uit. Deze geven recht op 5.351.200 (certificaten van) aandelen. Per 31 december 2005 zijn 1.155.000 nieuwe opties (uitoefenprijs EUR 27,13 met ingangsdatum 1 januari 2006) uitgegeven aan in totaal 521 personen. Hiervan werd 28% toegekend aan de statutaire Directie van Fugro. Zie ook pagina 119.
(x 1.000 stuks) Verdeling aandeelhouders 70.000
% Ultimo 2005
56.000 Overig
42.000
1,2
Duitsland
0,5
Frankrijk België Luxemburg
28.000
19,1
Zwitserland
1,1 12,1 3,6
Verenigde Staten
16,1
Verenigd Koninkrijk
22,2
Nederland
24,1
14.000
100,0 0 Ultimo ’96
60
Ultimo ’97
Ultimo ’98
Ultimo ’99
Ultimo ’00
Ultimo ’01
Ultimo ’02
Ultimo ’03
Ultimo ’04
Ultimo ’05
Optierechten worden toegekend aan een brede groep
Het jaarverslag 2004 van Fugro heeft op 3 november 2005
medewerkers. Toekenning is afhankelijk van de realisatie
de Henri Sijthoff-Prijs gekregen voor Mid- en Smallcap-
van de doelstellingen van de Groep in totaal en die van de
fondsen, nadat Fugro in de drie jaar ervoor eveneens werd
individuele werkmaatschappijen. Tevens wordt de indivi-
genomineerd voor deze prijs. De Henri Sijthoff-Prijs wordt
duele prestatie van de betreffende medewerker mee-
jaarlijks uitgereikt aan bedrijven die zich in gunstige zin
gewogen in de toekenning van het aantal optierechten.
onderscheiden door hun publieke informatieverstrekking en financiële verslaglegging.
Opties voor medewerkers worden toegekend met een uitoefenprijs die gelijk is aan de beurskoers van de certificaten van de aandelen op het einde van het jaar. Sinds 2000 hebben de jaarlijks uitgegeven opties een looptijd van zes jaar. Uitoefening van opties in de eerste drie jaar is voor Nederlandse ingezetenen financieel zeer onaantrekkelijk en voor buitenlandse optiehouders niet toegestaan.
Voorkoming misbruik voorwetenschap Fugro beschouwt voorkoming van misbruik van voorwetenschap bij het handelen in aandelen als essentieel in de verhouding met de buitenwereld. Op grond van de Wet toezicht effectenverkeer is voor Fugro een voorwetenschapsreglement van kracht. Bij Fugro is sinds jaren een ‘compliance officer’ aangesteld.
Het aantal door Fugro ingekochte certificaten van aandelen bedroeg in het verslagjaar 92 voor een gemiddelde prijs van EUR 17,31. Op 31 december 2005 worden 938.696 aandelen gehouden ten behoeve van het optieprogramma van Fugro en deze zijn niet dividendgerechtigd. Uitoefe-
Overige informatie Een interactieve versie van het jaarverslag is beschikbaar op de website www.fugro.com. Deze versie heeft onder meer een zeer uitgebreide zoekfunctie.
ning van alle ultimo 2005 uitstaande opties, inclusief de in december uitgegeven opties, kan – na gebruik van de
Meer informatie over het aandeel Fugro is te vinden op de
ingekochte aandelen – op termijn leiden tot een uitbrei-
website www.fugro.com. Fugro kan per e-mail via
ding van het aandelenkapitaal met maximaal 6,4%. Sinds
[email protected] en telefonisch (070 – 311 14 22) worden
het begin van 2006 zijn 83.800 opties uitgeoefend.
bereikt.
Investor Relations Naast de in de agenda genoemde publicaties worden met name in de maanden maart/april en augustus/september presentaties gehouden voor analisten en beleggers. Hierbij worden de strategie en activiteiten van Fugro uitgebreid uiteengezet door de leden van de Directie. In 2005 werden beleggers wereldwijd in vele financiële centra bezocht. Tevens wordt individueel en collectief contact gehouden met beleggers en analisten via (in 2005 ruim 300) ‘one-on-one’-gesprekken, presentaties en telefonische conferenties. Ook biedt Fugro informatie aan via haar website: www.fugro.com.
O n t w i k k e l i n g k o e r s F u g r o e n A M X - i n d e x (januari 2001 = 100) 250 Fugro
200
AMX 150 100 50 0 2001
2002
2003
2004
2005
61
F u g r o ’s b i j d r a g e n a a n d e s a m e n l e v i n g
Fugro geeft met het sponsorbeleid uitdrukking aan haar maatschappelijke betrokkenheid. Zo wil Fugro bijdragen aan het behoud van bijzondere cultuurgoederen, zoals de Hermitage in Amsterdam, het Amsterdams Concertgebouw, maar ook bijvoorbeeld de zeesleepboot Holland. Klassieke muziek, educatie en andere maatschappelijke doeleinden hebben een prominente plaats in het sponsorbeleid van Fugro.
Het Concertgebouw in Amsterdam Het Concertgebouw in Amsterdam is een van de beroemdste concertzalen ter wereld en wordt geprezen om zijn perfecte akoestiek. Het in 1888 voltooide Concertgebouw is inmiddels meer dan een eeuw het klassieke-muziekcentrum van Nederland. Fugro is sponsor van bijzondere concerten in het Concertgebouw. Dit jaar heeft Fugro tevens financieel bijgedragen aan de productie van een cd met uitvoeringen van Mozartwerken door het Koninklijk Concertgebouw Kamerorkest.
Residentieorkest tijdens optreden in Concertgebouw Amsterdam.
Het Residentie-orkest Fugro is sinds 2000 een van de hoofdsponsors van het inmiddels honderdjarige Residentie Orkest. Dit prominente orkest heeft de Dr Anton Philipszaal in Den Haag als thuishaven, maar trad op verzoek van Fugro in oktober 2005 op – met Jaap van Zweden als Honorary Guest Conductor – in het Amsterdams Concertgebouw tijdens de bijeenkomst ter gelegenheid van het afscheid van President-Directeur ir G-J. Kramer.
Studiebeurs Fugro is een kennisintensief bedrijf en heeft hoogopgeleide medewerkers in dienst. De onderneming wil jongeren motiveren om technische opleidingen te volgen. Zo heeft Fugro in 2005 een studiebeurs in het leven geroepen voor talentvolle studenten aan de Universiteit van Port Harcourt, Nigeria. De jaarlijkse studietoelage gaat naar de technische student die het beste totaalcijfer voor de derdejaars examens heeft behaald. 62
Zeesleepboot Holland Zeesleper Holland kan bogen op een roemrucht verleden, waarin het schip circa tweehonderd spectaculaire reddingen heeft uitgevoerd. De zeesleepboot is in 1951 gebouwd. Fugro steunt de stichting die dit schip als varend erfgoed wil behouden, herstellen en exploiteren.
Fugro in de prijzen
Ook in 2005 heeft Fugro een aantal onderscheidingen in ontvangst mogen nemen. De onderneming ziet elke onderscheiding als een erkenning voor de inzet waarmee Fugro-medewerkers bijdragen aan de verdere ontwikkeling van het bedrijf. Tot de belangrijkste onderscheidingen die aan Fugro in het afgelopen jaar zijn toegekend, behoren: Ir G-J. Kramer en prof. dr J. Frijns
‘Henri Sijthoff-Prijs 2004’ (Nederland) In de categorie ‘Mid- en Smallcap’ won Fugro de Henri
Ir K.S. Wester (midden), President-Directeur van Fugro, ontvangt de prijs van de heer W.F. Dutilh, Voorzitter van de NCCC en Hare Excellentie, mevrouw Colleen Swards, Ambassadeur van Canada in Nederland.
Bob Richards, Vice President, Alaska Division en Jana Lage, projects and logistics manager Fugro Pelagos.
‘Business of the year 2005’ (Canada) Tijdens de Jaarlunch van de Nederlands-Canadese Kamer van Koophandel (NCCC) op de Canada Business Day te Rotterdam is Fugro uitgeroepen tot winnaar van de ‘Business of the year 2005-award’. Fugro verdiende de eretitel, omdat in de afgelopen jaren met succes elf bedrijven werden opgezet of overgenomen in zes provincies van Canada, die onder meer succesvol nieuwe technologie in Canada hebben ontwikkeld.
Sijthoff-Prijs voor de beste financiële verslaggeving over het jaar 2004. De Henri Sijthoff-Prijs wordt jaarlijks door Het Financieele Dagblad uitgereikt aan ondernemingen die zich gunstig onderscheiden door de hoge kwaliteit van hun publieke informatieverstrekking en financiële verslaggeving. Jurylid prof. dr J. Frijns: ‘Het is een compleet en overzichtelijk verslag dat uitgebreid inzicht geeft in de doelstellingen en de strategie van de onderneming en dat duidelijke, gekwantificeerde informatie per divisie geeft.’ De jury heeft ook veel waardering voor de kwaliteit van de jaarrekening en vooral voor de heldere wijze waarop de IFRS-aansluiting is vormgegeven.
‘Alaska Survey project of the year’ (USA) Het Alaska Surveying and Mapping Conference Committee vereerde Fugro Pelagos, Inc. met de ‘2005 Alaska Survey project of the year-award’. Deze prijs vormt een erkenning voor de innovatieve wijze waarop Fugro heeft bijgedragen aan de nautische kaart van de Sitka-regio, een complex gebied van eilanden en een grillige kustlijn, waarvoor nog geen enkele zeekaart beschikbaar was. Deze survey werd in opdracht van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) uitgevoerd door gebruik te maken van zowel lasertechniek als geluidweerkaatsingssystemen.
‘Anglo-Dutch Award for Enterprise’ (Verenigd Koninkrijk) Fugro’s Britse werkmaatschappij Fugro Survey Limited is door de NBCC (Netherlands British Chamber of Commerce) uitgeroepen tot winnaar van de ‘Anglo-Dutch Award for Enterprise’. Deze onderscheiding wordt toegekend aan ondernemingen die volgens de NBCC succesvol hebben bijgedragen aan de Brits-Nederlandse handelsrelaties.
63
64
F U G R O N . V.
1
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
2
Geconsolideerd overzicht van
66
het totaalresultaat
67
3
Geconsolideerde balans
68
4
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
69
5
Toelichting behorende tot de geconsolideerde jaarrekening
6
71
Dochterondernemingen en geassocieerde deelnemingen Fugro N.V.
121
7
Vennootschappelijke balans
124
8
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening 125
9
Toelichting behorende tot de vennootschappelijke jaarrekening
10 Overige gegevens
126 133
Jaarrekening 2005
1
Geconsolideerde winst- en verliesrekening Voor het jaar geëindigd op 31 december (EUR x 1.000)
2005
2004
1.160.615
1.008.008
(5.25)
Omzet
(5.28)
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten
(405.701)
(364.644)
Netto-omzet eigen diensten
754.914
643.364
9.661
16.540
(361.002)
(331.623)
(69.445)
(66.139)
(5.318)
(7.078)
(5.29)
Overige bedrijfsopbrengsten
(5.30)
Personeelskosten
(5.35)
Afschrijving op materiële vaste activa
(5.36)
Afschrijving op immateriële activa
(5.31)
Overige bedrijfskosten
(184.740)
(150.828)
Bedrijfsresultaat vóór financieringslasten (EBIT)
144.070
104.236
Financieringsbaten
718
2.391
Financieringslasten
(16.953)
(34.237)
(5.32)
Nettofinancieringslasten
(16.235)
(31.846)
(5.38)
Aandeel in resultaat uit geassocieerde deelnemingen
240
139
Winst voor belastingen
128.075
72.529
Belastingen
(26.745)
(19.944)
Winst over het boekjaar
101.330
52.585
99.412
49.317
1.918
3.268
101.330
52.585
(5.33)
Toe te rekenen aan:
Aandeelhouders van de moedermaatschappij Minderheidsbelang Winst over het boekjaar
(5.45)
Nettoresultaat per gewoon aandeel (EUR)
1,51
0,83
(5.45)
Nettoresultaat per gewoon aandeel na verwateringseffecten (EUR)
1,40
0,82
66
2
Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat Voor het jaar geëindigd op 31 december (EUR x 1.000) Omrekenverschillen vreemde valuta (inclusief minderheidsbelangen)
2005
36.884
2004
(25.179)
Kosten van optieplan voor personeel (na belasting)
4.023
2.330
Actuariële winsten en verliezen op pensioenregelingen (na belasting)
3.891
(2.153)
Effectief deel van veranderingen in de reële waarde (na belasting)
(2.062)
(6.339)
Uitgifte converteerbare obligatielening
8.710
–
(167)
(2.167)
51.279
(33.508)
Winst over het boekjaar
101.330
52.585
Totaalresultaat over het boekjaar
152.609
19.077
151.610
17.218
999
1.859
152.609
19.077
Kasstroomhedging:
Overige mutaties Nettoresultaat rechtstreeks verantwoord in het eigen vermogen
Toe te rekenen aan:
Aandeelhouders van de moedermaatschappij Minderheidsbelang Totaalresultaat over het boekjaar
67
3
Geconsolideerde balans Per 31 december (EUR x 1.000)
(5.35) (5.36) (5.38) (5.40)
Activa Materiële vaste activa Immateriële activa Financiële vaste activa Latente belastingvorderingen Totaal vaste activa
(5.41)
Voorraden
(5.42)
Handelsvorderingen en overige vorderingen Te vorderen winstbelasting
(5.43)
Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa
(5.46) (5.47) (5.48) (5.40)
262.759
232.956
310.270
293.991
5.012
9.287
21.512
24.627
599.553
560.861
61.949
51.802
400.354
336.124
1.912
8.233
74.892
26.330
539.107
422.489
1.138.660
983.350
3.441
3.110
301.539
207.159
61.068
(35.673)
99.412
49.317
Totaal
465.460
223.913
5.326
4.327
470.786
228.240
300.753
184.268
47.155
48.208
398
1.075
2.946
3.722
351.252
237.273
Totaal eigen vermogen
Passiva Langlopende leningen en overige schulden Personeelsbeloningen Voorzieningen Latente belastingverplichtingen Totaal langlopende schulden en voorzieningen
(5.43)
Banken, rekeningen-courant
(5.46)
Kortlopende rentedragende leningen
(5.49)
Schulden aan leveranciers en overige kortlopende schulden
(5.48)
Voorzieningen
35.430
41.018
1.122
227.887
248.096
219.594
1.047
963
Belastingen en premies sociale verzekeringen
17.951
16.812
Te betalen winstbelasting
12.976
11.563
Totaal kortlopende schulden
316.622
517.837
Totaal passiva
667.874
755.110
1.138.660
983.350
Totaal eigen vermogen en passiva
68
2004
Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal Agioreserve Overige reserves Onverdeeld resultaat
Minderheidsbelang (5.44)
2005
4
Geconsolideerd kasstroomoverzicht Voor het jaar geëindigd op 31 december (EUR x 1.000)
Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat vóór financieringslasten (EBIT)
2005
2004
144.070
104.236
69.445
66.139
Aanpassingen voor:
Afschrijving materiële vaste activa Afschrijving immateriële activa
5.318
7.078
Omrekenverschillen vreemde valuta
(4.439)
(11.052)
Mutatie in minderheidsbelang
(1.824)
(1.150)
240
139
Resultaat op verkoop bedrijfsactiviteiten
(2.228)
–
Resultaat op verkoop materiële vaste activa
(1.514)
(723)
Resultaat op verkoop financiële vaste activa
(403)
–
5.873
3.531
Kasstroom voor mutaties in werkkapitaal en voorzieningen
214.538
168.198
Mutaties in handelsvorderingen en overige vorderingen
Resultaat geassocieerde deelnemingen
Kosten toegekende optierechten
(16.821)
17.743
Mutaties in voorraden
(4.014)
(20.684)
Mutaties in schulden aan leveranciers en overige kortlopende schulden
(8.628)
(45.281)
(507)
(19.720)
Nettokasstroom uit operationele activiteiten
184.568
100.256
Betaalde rente
(20.990)
(25.668)
Betaalde winstbelasting
(16.543)
(18.985)
Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten
147.035
55.603
11.766
28.547
5.244
6.943
479
2.114
239
277
17.458
–
Mutaties in voorzieningen en personeelgerelateerde voorzieningen
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Desinvesteringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in financiële vaste activa Ontvangen rente Ontvangen dividend Verkoop dochterondernemingen (exclusief verkochte liquide middelen) Aankoop dochterondernemingen (exclusief gekochte liquide middelen) Investeringen in materiële vaste activa Investeringen in immateriële activa Ontwikkeling van immateriële activa Investeringen in overige financiële vaste activa Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten
(25.861)
(4.638)
(82.973)
(80.963)
(334)
–
(4.416)
(4.436)
(42)
(1.560)
(78.440)
(53.716)
69
4
Geconsolideerd kasstroomoverzicht (ver volg) Voor het jaar geëindigd op 31 december (EUR x 1.000)
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitgifte aandelen Uitgifte langlopende leningen Inkoop eigen aandelen Verkoop eigen aandelen Aflossingen langlopende leningen Betaald dividend
2005
2004
94.674
–
124.300
–
–
(761)
9.351
8.016
(231.330)
(33.820)
(14.088)
(9.426)
(17.093)
(35.991)
Nettokasstroom in het jaar
51.502
(34.104)
Liquiditeiten per 1 januari
(14.688)
20.801
2.648
(1.385)
39.462
(14.688)
Liquide middelen
74.892
26.330
Banken, rekeningen-courant
(35.430)
(41.018)
39.462
(14.688)
Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten
Effecten van koersverschillen op aangehouden liquiditeiten Liquide middelen per 31 december
Presentatie in balans
70
5
To e l i c h t i n g b e h o r e n d e t o t d e g e c o n s o l i d e e r d e j a a r r e ke n i n g
5.1
Algemeen
Fugro N.V. is statutair gevestigd in Leidschendam, Nederland. De geconsolideerde jaarrekening van de onderneming voor het jaar geëindigd op 31 december 2005 bestaat uit de onderneming en al haar dochterondernemingen (tezamen ‘de Groep’ genoemd), het aandeel van de Groep in derden (geassocieerde deelnemingen). Een overzicht van de belangrijkste dochterondernemingen is opgenomen in hoofdstuk 6. De jaarrekening is door de Directie opgesteld en vrijgegeven voor publicatie op 10 maart 2006. De jaarstukken 2005 zijn goedgekeurd in de vergadering van de Raad van Commissarissen van 9 maart 2006 en zullen ter vaststelling worden voorgelegd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 10 mei 2006. 5.2
Overeenstemmingsverklaring
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de door de International Accounting Standards Board vastgestelde en door de Europese Unie aanvaarde standaarden (EU-IFRS).
Belangrijke grondslagen voor administratieve verantwoording en verslaglegging 5.3
Grondslagen van opmaak en waardering
De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro (EUR). Bedragen worden gemeld in EUR x 1.000, tenzij anders aangegeven. De EUR is de presentatievaluta van Fugro. De basis voor het opstellen van de jaarrekening is historische kostprijs, met uitzondering van de volgende activa en passiva die tegen reële waarde worden gewaardeerd: afgeleide financiële instrumenten (derivaten) en aan personeel gerelateerde voorzieningen voortvloeiend uit toegezegde pensioenregelingen. Het opmaken van de jaarrekening in overeenstemming met EU-IFRS-regelgeving vereist van het management dat zij beoordelingen, inschattingen en aannames maakt die de toepassing van richtlijnen en de gerapporteerde bedragen voor activa, passiva, inkomsten en uitgaven beïnvloeden. De gemaakte inschattingen en daarmee samenhangende aannames zijn gebaseerd op historische ervaringen en diverse andere factoren die onder de gegeven omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De gemaakte inschattingen en aannames hebben gediend als basis voor de beoordeling van de waarde van de verantwoorde activa en passiva waarvoor vanuit andere bronnen de omvang op dit moment nog niet blijkt. Werkelijke resultaten kunnen echter afwijken van gemaakte inschattingen. Schattingen en onderliggende aannames worden voortdurend beoordeeld. Wijzigingen in schattingen en aannames worden verwerkt in de periode waarin de schattingen worden herzien als de herziening uitsluitend op de desbetreffende periode betrekking heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden als de herziening zowel de huidige als toekomstige perioden beïnvloedt. Beoordelingen door het management in de toepassing van EU-IFRS die een belangrijk effect hebben op de jaarrekening en inschattingen met een belangrijk risico van een materiële onjuistheid in het volgende jaar zijn opgenomen in toelichting 5.62. De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn consistent toegepast voor de in deze geconsolideerde jaarrekening gepresenteerde perioden.
71
5.4
Consolidatie
5.4.1
Dochterondernemingen
Dochterondernemingen zijn die ondernemingen waarin Fugro N.V. direct dan wel indirect beslissende zeggenschap heeft. Beslissende zeggenschap houdt in dat Fugro direct dan wel indirect de financiële en operationele bedrijfsvoering van een onderneming beheerst met als doel voordelen te behalen uit de activiteiten van die onderneming. Bij de beoordeling of er sprake is van zeggenschap wordt rekening gehouden met potentiële stemrechten die op dat moment uitoefenbaar of converteerbaar zijn. De jaarrekeningen van deze dochterondernemingen zijn in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen vanaf de datum dat beslissende zeggenschap verworven wordt tot het moment dat Fugro beslissende zeggenschap verliest. 5.4.2
Geassocieerde deelnemingen
Geassocieerde deelnemingen zijn die ondernemingen waar de Groep invloed van betekenis uit kan oefenen op de financiële en operationele bedrijfsvoering zonder beslissende zeggenschap te hebben. Het aandeel van de Groep in geassocieerde deelnemingen wordt in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen op basis van het aandeel in de reële waarde, danwel, indien niet beschikbaar nettovermogenswaarde, volgens de grondslagen van Fugro N.V. Deze ondernemingen worden verantwoord vanaf de datum dat invloed van betekenis verworven wordt tot het moment dat Fugro dergelijke invloed verliest. Wanneer het aandeel van de Groep in de verliezen meer bedraagt dan de boekwaarde van de geassocieerde deelneming, wordt de boekwaarde op nihil gesteld en worden verdere verliezen niet meer verwerkt, behalve voorzover de Groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting is aangegaan of betalingen heeft verricht namens de geassocieerde deelneming. 5.4.3
Overige investeringen
Overige investeringen zijn die ondernemingen waar de Groep een minderheidsbelang in de activiteiten heeft en waarop de Groep geen beslissende zeggenschap of invloed van betekenis uit kan oefenen. Dergelijke investeringen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Dividenden worden verantwoord in de winst- en verliesrekening op het moment dat ze opeisbaar zijn. 5.4.4
Geëlimineerde transacties in de consolidatie
Balansposities tussen ondernemingen in de Groep, transacties tussen deze ondernemingen en niet-gerealiseerde winsten op dergelijke transacties tussen dochterondernemingen worden geëlimineerd bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening. Niet-gerealiseerde winsten van transacties van de Groep met geassocieerde deelnemingen en joint ventures worden geëlimineerd in verhouding tot het belang dat de Groep in de onderneming heeft. Niet-gerealiseerde winsten van transacties van de Groep met geassocieerde deelnemingen worden geëlimineerd naar rato van het belang dat de Groep in de entiteit heeft. Niet-gerealiseerde verliezen worden op dezelfde manier geëlimineerd als niet-gerealiseerde winsten, echter alleen voorzover geen aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering bestaat. 5.5
Vreemde valuta’s
5.5.1
Vreemdevalutatransacties en omrekening
Transacties in vreemde valuta’s worden in EUR omgerekend tegen de gemiddelde maandkoers van de maand waarin de transactie plaatsvindt. In vreemde valuta luidende monetaire activa en verplichtingen op balansdatum worden in EUR omgerekend tegen de op balansdatum geldende koers. Valuta-omrekeningsverschillen worden in de winst- en verliesrekening verantwoord. Niet-monetaire activa en passiva in vreemde valuta’s die tegen historische kostprijs worden gewaardeerd worden in EUR omgerekend tegen de dan geldende wisselkoers. Niet-monetaire activa en passiva in vreemde valuta die tegen reële waarde worden opgenomen, worden in EUR omgerekend tegen de wisselkoersen die golden op de datum waarop de waarde werd bepaald.
72
Een samenvatting van de belangrijkste wisselkoersen zoals toegepast in het boekjaar en vorige boekjaren is: USD op USD jaareinde gemiddeld
GBP op GBP jaareinde gemiddeld
2005
0,85
0,81
1,46
1,46
2004
0,73
0,81
1,42
1,47
2003
0,79
0,88
1,42
1,45
5.5.2
De jaarrekening van buitenlandse activiteiten
De activa en verplichtingen van buitenlandse activiteiten, met inbegrip van goodwill en bij consolidatie ontstane reële waardecorrecties, worden in EUR omgerekend tegen de koersen die gelden op de balansdatum. De opbrengsten en kosten van buitenlandse activiteiten worden in EUR omgerekend tegen koersen die de wisselkoersen benaderen die golden op de datum van de transactie. Valutatranslatieverschillen worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht en worden in een afzonderlijke component van het eigen vermogen gepresenteerd. 5.5.3
Nettoinvesteringen in buitenlandse activiteiten
Wisselkoersverschillen voortvloeiend uit het herleiden van nettoinvesteringen in buitenlandse activiteiten en gerelateerde afdekkingen worden opgenomen in de translatiereserve. Ze worden ten laste, dan wel ten gunste van de winst- en verliesrekening gebracht op het moment van verkoop van de buitenlandse activiteit. 5.6
Afgeleide financiële instrumenten (derivaten)
Fugro N.V. en haar dochterondernemingen maken gebruik van afgeleide financiële instrumenten om de valutaen renterisico’s af te dekken die ontstaan uit operationele, financierings- en beleggingsactiviteiten. In overeenstemming met het treasurybeleid van de Groep worden geen derivaten voor handelsdoeleinden aangehouden dan wel uitgegeven. Derivaten die echter niet voldoen aan de vereisten voor hedge-accounting worden als handelsinstrumenten verantwoord. Derivaten worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen kostprijs. Na de eerste opname worden derivaten gewaardeerd tegen reële waarde. De winst of het verlies uit herwaardering naar reële waarde wordt onmiddellijk in de winst- en verliesrekening opgenomen. Indien derivaten echter voor hedge accounting in aanmerking komen, is de opname van een resulterende winst of verlies afhankelijk van de aard van de post die wordt afgedekt (zie waarderingsgrondslag 5.7). De reële waarde van renteswaps is het geschatte bedrag dat de Groep zou ontvangen of zou moeten betalen om de swap op balansdatum te beëindigen, waarbij rekening wordt gehouden met de actuele rente en de actuele kredietwaardigheid van de tegenpartij(en) in de swap. De reële waarde van valutatermijncontracten is de genoteerde marktprijs op de balansdatum. 5.7
Hedging
5.7.1
Kasstroomhedges
Wanneer een afgeleid financieel instrument wordt aangewezen als zijnde een hedge voor de veranderlijkheid van kasstromen voortvloeiend uit een in de balans verantwoord actief of passief of een verwachte transactie die zeer waarschijnlijk zal plaatsvinden, dan wordt het effectieve deel van winst of verlies op het afgeleid financieel instrument direct in het eigen vermogen verwerkt. Wanneer de verwachte transactie tot gevolg heeft dat er een niet-monetair actief dan wel een passief in de balans wordt verantwoord, dan wordt de cumulatieve bate of last uit het eigen vermogen verwijderd en verantwoord als onderdeel van de initiële kostprijs of waardering van het actief of passief.
73
Wanneer de hedge van een verwachte transactie echter uiteindelijk resulteert in de verantwoording van een monetair actief of passief, dan worden de samenhangende cumulatieve winsten of verliezen uit het eigen vermogen verwijderd en in de winst- en verliesrekening verantwoord in dezelfde periode of perioden dat het actief dan wel het passief winst of verlies genereert. Voor kasstroomhedges die niet onder hiervoor genoemde richtlijnen vallen, worden de samenhangende cumulatieve winsten of verliezen vanuit het eigen vermogen verwijderd en in de winst- en verliesrekening verantwoord in dezelfde periode of perioden dat de verwachte transactie winst of verlies genereert. Het ineffectieve deel van enig winst of verlies wordt direct ten gunste dan wel ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. Wanneer een hedge-instrument of hedgerelatie verloopt, verkocht of beëindigd wordt, of de hedge wordt verbroken, maar de hedgetransactie naar verwachting toch nog plaats zal vinden, blijft de cumulatieve bate of last op dat moment in het eigen vermogen tot het moment dat de transactie plaatsvindt, waarna afwikkeling volgens bovenstaande richtlijnen volgt. Indien het echter onwaarschijnlijk is dat de afgedekte transactie nog plaats zal vinden, wordt de in het eigen vermogen verantwoorde cumulatieve bate of last onmiddellijk ten gunste dan wel ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. 5.7.2
Hedge van monetaire activa en passiva
Wanneer een afgeleid financieel instrument wordt gebruikt om het valutarisico op een verantwoorde monetair actief of passief in economische zin af te dekken, worden baten of lasten voortvloeiend uit het hedge-instrument ten gunste dan wel ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. 5.7.3
Hedge van nettoinvesteringen in buitenlandse activiteiten
Van resultaten op derivaten, die als hedge van een nettoinvestering in een buitenlandse activiteit dienen, wordt het gedeelte dat als effectieve hedge wordt bestempeld, verantwoord in het eigen vermogen. Het ineffectieve gedeelte wordt direct ten gunste dan wel ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. 5.8
Materiële vaste activa
5.8.1
Activa in eigendom
Materiële vaste activa worden verantwoord tegen kostprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen (zie grondslag 5.14). De verantwoorde waarde van in eigen beheer vervaardigde activa bestaat uit kosten van materiaal, kosten van directe manuren en een redelijk gedeelte van direct toerekenbare overheadkosten. Een actief dat wordt vervaardigd of ontwikkeld voor toekomstig gebruik wordt geclassificeerd als materiële vaste activa in aanbouw en wordt gewaardeerd tegen kostprijs tot het moment dat constructie of ontwikkeling is afgerond, waarna het geclassificeerd wordt als gebouwen en terreinen of machines en installaties of schepen of overige materiële vaste activa. Wanneer een actief uit meerdere componenten met een uiteenlopende levensduur bestaat dan worden de componenten separaat verantwoord. 5.8.2
Activa in lease
Leaseovereenkomsten waarbij de Groep feitelijk alle risico’s en voordelen van eigendom heeft, worden geclassificeerd als financiële lease. Materiële vaste activa die door financiële lease zijn verworven, worden gewaardeerd tegen de laagste van de reële waarde en de contante waarde van de minimale leasebetalingen bij aanvang van de lease, verminderd met cumulatieve afschrijvingen (zie grondslag 5.8.4) en bijzondere waardeverminderingen (zie grondslag 5.14). Leasebetalingen worden verantwoord conform grondslag 5.22.3.
74
5.8.3
Uitgaven na initiële investering
Periodieke vervangingsuitgaven die samenhangen met materiële vaste-activacomponenten worden in de waardering van de materiële vaste-activacomponent geactiveerd mits de toekomstige economische voordelen voortvloeiend uit het actief naar de Groep zullen gaan en de kosten van dergelijke periodieke vervangingsuitgaven betrouwbaar bepaald kunnen worden. Alle andere uitgaven worden als last in de winst- en verliesrekening verantwoord wanneer zij gemaakt worden. 5.8.4
Afschrijving
Afschrijvingskosten worden lineair ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht op basis van de geschatte gebruiksduur van een actief. Op grond wordt niet afgeschreven. De geschatte gebruiksduur van materiële vaste activa varieert en is voor de verschillende onderdelen als volgt: Categorie
Jaar
Gebouwen
20 – 40
Machines en installaties
4
Schepen en hefeilanden
2 – 10
Survey materieel Vliegtuigen
3–5 5 – 10
ROV’s
6
Oceanografisch materieel
2
Computers en kantoormeubelen Vervoermiddelen Inrichting en installaties gebouwen
3–4 4 5 – 10
Onderhoudscomponenten
3–5
Gebruikt materieel
1–2
5.9
Immateriële activa
5.9.1
Goodwill
Alle acquisities zijn opgenomen onder toepassing van de ‘purchase accounting method’. Goodwill vloeit voort uit de acquisitie van dochterondernemingen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures. Voor verwervingen vertegenwoordigt goodwill het verschil tussen de aankoopprijs van de acquisitie en de netto reële waarde van de overgenomen identificeerbare activa en passiva op het moment van overname. Goodwill is verantwoord tegen kostprijs verminderd met cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. Goodwill is toegerekend aan kasstroom genererende eenheden. Goodwill wordt niet afgeschreven, maar jaarlijks, of indien er een indicatie is voor een bijzondere waardevermindering, getest op impairment (bijzondere waardevermindering, zie grondslag 5.14). Met betrekking tot geassocieerde deelnemingen is de boekwaarde van de goodwill opgenomen in de boekwaarde van de deelneming. Negatieve goodwill die bij een overname ontstaat wordt direct in de winst- en verliesrekening opgenomen.
75
5.9.2
Onderzoek
Uitgaven in verband met onderzoeksactiviteiten, gemaakt met als doel nieuwe wetenschappelijke en technische kennis te vergaren, worden ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht wanneer zij worden gemaakt. De Groep geeft substantiële bedragen uit aan ontwikkeling en onderzoek. Doordat het merendeel hiervan plaatsvindt in het kader van projecten is kwantificering van de totale uitgaven aan technische ontwikkeling en onderzoek niet goed mogelijk. Deze worden als last in de winst- en verliesrekening verantwoord wanneer zij worden gemaakt. Kosten voor ontwikkelingsactiviteiten, waarbij onderzoeksresultaten worden aangewend voor de productie van wezenlijk verbeterde producten of processen, worden geactiveerd indien het product of proces technisch en commercieel haalbaar is en de Groep over voldoende middelen beschikt om de ontwikkeling te voltooien. Dergelijke geactiveerde uitgaven bestaan uit materiaalkosten, direct geleverde arbeid en een toerekenbaar deel van de directe overheadkosten. Geactiveerde software is opgenomen tegen aanschafprijs verminderd met gecumuleerde afschrijvingen en impairment-verliezen (zie grondslag 5.14). De economische gebruiksduur van software is 5 jaar. 5.9.3
Overige immateriële activa
Overige door de Groep verworven immateriële activa zijn gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met gecumuleerde afschrijvingen en impairment-verliezen (zie grondslag 5.14). Uitgaven met betrekking tot intern gegenereerde goodwill worden direct ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht wanneer ze gemaakt zijn. 5.9.4
Uitgaven na initiële investering
Uitgaven na initiële investering voor geactiveerde immateriële activa worden uitsluitend geactiveerd wanneer hierdoor de toekomstige economische voordelen voortvloeiend uit het actief toenemen. Alle overige uitgaven worden als last in de winst- en verliesrekening verwerkt wanneer ze gemaakt worden. 5.9.5
Amortisatie
Amortisatiekosten (afschrijvingskosten) worden lineair ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht op basis van de economische gebruiksduur van een immaterieel actief. Goodwill wordt systematisch op balansdatum getest, of indien er een indicatie is voor een bijzondere waardevermindering, op bijzondere waardeverminderingen. Op overige immateriële activa (software) wordt afgeschreven vanaf de datum dat ze beschikbaar komen voor gebruik. 5.10
Financiële vaste activa
5.10.1
Geassocieerde deelnemingen
Investeringen in geassocieerde deelnemingen worden gewaardeerd tegen reële waarde en indien niet beschikbaar tegen nettovermogenswaarde, behalve in het geval dat de nettovermogenswaarde negatief uitvalt en Fugro niet verplicht is, noch van plan is, de activiteiten van de deelneming te steunen op het moment dat dat nodig mocht blijken. In dergelijke gevallen wordt de waarde op nihil gesteld. Bij het beëindigen van de investering worden de cumulatieve koerswinsten of verliezen die eerder direct in het eigen vermogen van de Groep verantwoord zijn direct ten gunste dan wel ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht.
76
5.11
Voorraden
5.11.1
Voorraad seismische data
De voorraad seismische data bestaat uit bestaande of in ontwikkeling zijnde seismische data die vrij aan één of meerdere opdrachtgevers verkocht kunnen worden. Deze seismische data worden gewaardeerd tegen kostprijs of directe opbrengstwaarde indien deze lager is. De kostprijs is inclusief directe kosten en direct toe te rekenen deel van overheadkosten maar exclusief een winstopslag. De directe opbrengstwaarde wordt op iedere rapportagedatum opnieuw bepaald. 5.11.2
Voorraden
De overige voorraden zijn opgenomen tegen kostprijs of directe opbrengstwaarde indien deze lager is. De directe opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs in de gewone bedrijfsuitoefening, verminderd met de geschatte kosten van voltooiing en de verkoopkosten. De kosten van overige voorraden zijn gebaseerd op het first-in firstoutprincipe en zijn inclusief verwervingskosten, de gemaakte vervoerskosten om de goederen naar de bestaande locatie te brengen en gemaakte kosten om ze in de huidige conditie te brengen. 5.12
Handelsvorderingen en overige vorderingen
5.12.1
Onderhanden werk
Onderhanden werk voor reeds geleverde diensten en goederen op nog niet afgeronde werken wordt gewaardeerd tegen kostprijs vermeerderd met gerealiseerde winst tot balansdatum (zie grondslag 5.21.1) en verminderd met een voorziening voor voorzienbare verliezen en reeds gefactureerde bedragen. De kostprijs is inclusief alle uitgaven die direct gerelateerd zijn aan het specifieke project en gealloceerde vaste en direct toerekenbare overheadkosten betrekking hebbende op contractactiviteiten van de Groep op basis van normale bezetting. 5.12.2
Handelsvorderingen en overige vorderingen
Geleverde diensten en goederen op afgeronde werken die echter nog niet aan de klant zijn gefactureerd zijn opgenomen onder handelsdebiteuren als ‘nog niet gefactureerde omzet’. Handelsdebiteuren en overige vorderingen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met impairment-verliezen waaronder oninbaar geachte posten (zie grondslag 5.14).
Liquide middelen Liquide middelen, bestaande uit banksaldi en direct opvraagbare deposito’s, worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Direct opvraagbare rekeningen-courant vormen een integraal onderdeel van liquide middelen en worden als zodanig verantwoord in het kasstroomoverzicht. 5.13
Bijzondere waardevermindering (Impairment) De boekwaarde van activa anders dan voorraden en latente belastingvorderingen (zie grondslag 5.23) wordt op iedere balansdatum opnieuw beoordeeld om te bepalen of er aanwijzingen zijn voor bijzondere waardeverminderingen. Indien een dergelijke indicatie bestaat, dan wordt de realiseerbare waarde van het actief berekend. Voor goodwill en immateriële activa die niet beschikbaar zijn voor gebruik wordt de realiseerbare waarde op elke balansdatum opnieuw bepaald of indien er een indicatie is voor impairment. Een impairment-verlies ontstaat op het moment dat de boekwaarde van een actief of een kasstroom genererende eenheid de realiseerbare waarde overtreft. Impairment-verliezen worden ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. Bijzondere waardeverminderingsverliezen opgenomen met betrekking tot kasstroomgenererende eenheden worden eerst in mindering gebracht op de boekwaarde van eventueel aan kasstroomgenererende eenheden toegerekende goodwill en vervolgens naar rato in mindering gebracht op de boekwaarde van de overige activa van de eenheid. 5.14
77
5.14.1
Berekening van realiseerbare waarde
De realiseerbare waarde van de beleggingen van de Groep in tot einde looptijd aangehouden effecten en tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerde vorderingen wordt berekend als de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen, gedisconteerd tegen de oorspronkelijke effectieve rente. Vorderingen met een korte resterende looptijd worden niet contant gemaakt. De realiseerbare waarde van overige activa is gelijk aan de opbrengstwaarde of de bedrijfswaarde, indien deze hoger is. Bij het bepalen van de bedrijfswaarde wordt de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen berekend met behulp van een disconteringsvoet vóór belasting die de weerslag is van zowel de actuele markttaxaties van de tijdswaarde van geld als van het specifieke risico met betrekking tot het actief. Voor een actief dat geen kasstromen genereert en dat in hoge mate onafhankelijk is van andere activa, wordt de realiseerbare waarde bepaald voor de kasstroomgenerende eenheid waartoe het actief behoort. 5.14.2
Terugneming van bijzondere waardeverminderingen (Terugneming impairment)
Een bijzonder waardeverminderingsverlies voor een tot einde looptijd aangehouden tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerde effect of vordering wordt teruggenomen indien de stijging na opname van dit verlies van de realiseerbare waarde objectief in verband kan worden gebracht met een gebeurtenis die zich heeft voorgedaan nadat het bijzondere waardeverminderingsverlies was verwerkt. Een bijzonder waardeverminderingsverlies met betrekking tot goodwill wordt niet teruggenomen. Een bijzonder waardeverminderingsverlies met betrekking tot alle overige activa wordt teruggenomen indien de schattingen, aan de hand waarvan de realiseerbare waarde was bepaald, veranderd zijn. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt uitsluitend teruggenomen voorzover de boekwaarde van het actief na terugname niet hoger wordt dan de boekwaarde die, na aftrek van afschrijvingen, op dat ogenblik zou zijn vastgesteld indien er geen bijzonder waardeverminderingsverlies was verantwoord. 5.15
Aandelenkapitaal
5.15.1
Aandelenkapitaal
Het aandelenkapitaal wordt gekwalificeerd als eigen vermogen. De Groep heeft geen preferente aandelen uitgegeven. 5.15.2
In- en verkoop van eigen aandelen
Bij het in- of verkopen van aandelenkapitaal dat als eigen vermogen in de balans is verwerkt, wordt het bedrag van de betaalde of ontvangen vergoeding, met inbegrip van rechtstreeks toerekenbare kosten, als mutatie van het eigen vermogen verantwoord. Ingekochte eigen aandelen en transacties daarvan worden geclassificeerd als ‘reserve voor eigen aandelen’ en gepresenteerd als vermindering van het totale eigen vermogen. 5.15.3
Dividenden
Dividenden worden als een verplichting verantwoord in de periode waarin zij worden gedeclareerd. 5.16
Converteerbare obligatieleningen
Converteerbare obligaties die geconverteerd kunnen worden in aandelen naar keuze van de houder, waarbij het aantal uitgegeven aandelen niet varieert met mutaties in hun reële waarde, zijn verantwoord als samengestelde financiële instrumenten. Transactiekosten die betrekking hebben op de uitgifte van een samengesteld financieel instrument worden aan de vreemdvermogenscomponent toegerekend. De eigenvermogencomponent van dergelijke converteerbare obligaties wordt bepaald op het verschil tussen de uitgifteopbrengst en de contante waarde van de toekomstige rentebetalingen en aflossingen, die contant worden gemaakt tegen de marktrente die van toepassing is op vergelijkbare verplichtingen zonder conversieoptie. De ten laste van de winst- en verliesrekening gebrachte rentekosten worden berekend volgens de effectieve-interestmethode.
78
5.17
Langlopende rentedragende leningen en schulden
Opgenomen rentedragende leningen en schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met toewijsbare transactiekosten. Na de eerste verwerking worden rentedragende leningen en schulden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. 5.18
Personeelsbeloningen
5.18.1
Pensioenregelingen op basis van het beschikbare premiestelsel (Defined contribution schemes)
Verplichtingen ten aanzien van bijdragen aan pensioen- en daaraan gerelateerde regelingen op basis van beschikbare premies worden als last in de winst- en verliesrekening verwerkt in de periode waarop deze betrekking hebben. 5.18.2
Toegezegde pensioenrechten (Defined benefit schemes)
De nettoverplichting van de Groep ten aanzien van toegezegde pensioenrechten wordt voor elke regeling afzonderlijk berekend door een berekening te maken van de contante waarde van de toekomstige uitkering die werknemers in ruil voor hun diensten hebben verdiend in de huidige en voorgaande verslagperioden, waarop de reële waarde van de fondsbeleggingen in mindering wordt gebracht. De disconteringsvoet is het rendement op de balansdatum van solide bedrijfs- of overheidsobligaties waarvan de looptijd de termijn van de verplichtingen van de Groep benadert. De berekeningen worden uitgevoerd door bevoegde actuarissen volgens de ‘projected unit credit’-methode. Wanneer de uitkeringen voor een pensioenregeling worden verhoogd, wordt het gedeelte van de hogere uitkering dat betrekking heeft op verstreken diensttijd van werknemers lineair als last in de winst- en verliesrekening verwerkt over de gemiddelde periode totdat de aanspraken onvoorwaardelijk worden. Voorzover de aanspraken onmiddellijk onvoorwaardelijk worden, wordt de last onmiddellijk in de winst- en verliesrekening verwerkt. Bij het berekenen van de verplichtingen maakt de Groep gebruik van de aanpassing van IAS 19 (december 2004) die toestaat dat een onderneming alle actuariële winsten en verliezen in de periode waarin deze zich voordoen buiten de winst- en verliesrekening om verwerkt in het overzicht van het totaalresultaat. Wanneer de berekening resulteert in een vordering voor de Groep, wordt de verwerkte actiefpost beperkt tot een bedrag dat maximaal gelijk is aan de contante waarde van toekomstige terugstortingen door het fonds of lagere toekomstige pensioenpremies. 5.18.3
Langetermijn personeelsbeloningen
De nettoverplichting van de Groep voor langetermijn personeelsbeloningen, is het bedrag van de toekomstige uitkering die werknemers in ruil voor hun diensten hebben verdiend in de huidige en vorige verslagperioden. De verplichting wordt berekend door de ‘projected unit credit’ methode toe te passen en wordt gedisconteerd tot de contante waarde waarna de reële waarde van eventueel daarop betrekking hebbende activa in mindering wordt gebracht. De disconteringsvoet is het rendement op de balansdatum van solide bedrijfs- of overheidsobligaties waarvan de looptijd de termijn van de verplichtingen van de Groep benadert. 5.18.4
Optierechten
Het optieplan geeft een brede groep werknemers de mogelijkheid aandelen van het bedrijf te verwerven. De reële waarde van opties wordt verantwoord onder de personeelskosten, waar tegenover een verhoging van het eigen vermogen staat. De reële waarde wordt gemeten op de dag van toewijzing en gealloceerd over de periode waarin de werknemers onvoorwaardelijk recht krijgen op de opties. De reële waarde van toegewezen opties, toegekend vanaf 7 november 2002, wordt gemeten met gebruikmaking van een binominal model, met inachtname van de voorwaarden en condities waaronder de opties toegewezen zijn. Het als kosten verantwoorde bedrag wordt jaarlijks aangepast aan het werkelijke aantal opties dat uitgeoefend kan worden.
79
5.19
Voorzieningen
In de balans wordt een voorziening verwerkt wanneer sprake is van een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting voor de Groep als gevolg van een gebeurtenis in het verleden en het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is. Indien het effect daarvan materieel is, worden de voorzieningen vastgesteld door de verwachte toekomstige kasstromen contant te maken met behulp van een disconteringsvoet vóór belasting die een afspiegeling is van de actuele markttaxaties van de tijdswaarde van geld en, indien nodig, van de specifieke risico’s van de verplichting. 5.19.1
Reorganisatie
In verband met reorganisatie wordt een voorziening getroffen wanneer de Groep een gedetailleerd plan voor de reorganisatie heeft geformaliseerd en een aanvang is gemaakt met de reorganisatie of deze publiekelijk bekend is gemaakt. Kosten in verband met toekomstige activiteiten worden niet in de reorganisatievoorziening begrepen. 5.19.2
Verlieslatende contracten
Er wordt in de balans een voorziening voor verlieslatende contracten verwerkt wanneer de door de Groep naar verwachting te behalen voordelen uit een overeenkomst lager zijn dan de onvermijdbare kosten om aan de verplichtingen uit de overeenkomst te voldoen. 5.20
Schulden aan leveranciers en andere schulden
Handelsschulden en overige te betalen posten worden opgenomen tegen kostprijs. 5.21
Opbrengsten
5.21.1
Geleverde diensten en goederen
Opbrengsten uit geleverde diensten en/of goederen aan derden worden ten gunste van de winst- en verliesrekening gebracht naar de mate van gereedheid van een opdracht per balansdatum. De mate van gereedheid van een opdracht wordt bepaald aan de hand van de fase waarin de tot balansdatum verrichte werkzaamheden zich bevinden in relatie tot de totale opdracht. De fase van werkzaamheden wordt beoordeeld aan de hand van gemaakte kosten per balansdatum in verhouding tot de totale contractkosten welke voornamelijk bestaan uit tarieven voor manuren en gebruik van materialen of tarieven per vierkante kilometer voor schepen en vliegtuigen. Voor contracten met een vaste prijs worden opbrengsten verantwoord wanneer: (i) de totale opbrengsten uit een contract betrouwbaar gemeten kunnen worden; (ii) het waarschijnlijk is dat toekomstige economische opbrengsten voortvloeiend uit het contract aan de Groep toekomen; (iii) de nog benodigde kosten voor afronding van het contract en de fase van afronding betrouwbaar gemeten kunnen worden; (iv) contractkosten duidelijk onderscheiden en gemeten kunnen worden zodat werkelijke uitgaven vergeleken kunnen worden met eerdere inschattingen. De omzet op kosten-plus-opslagcontracten (voornamelijk dagtarieven of tarieven per vierkante kilometer) wordt verantwoord indien: (i) toekomstige winst uit het contract naar de Groep zal vloeien en (ii) indien de kosten voortvloeiend uit het contract in voldoende betrouwbare mate vastgesteld en gemeten kunnen worden. Er worden geen opbrengsten verantwoord indien er belangrijke onzekerheden bestaan over de inbaarheid van de te ontvangen vergoeding, over de kostprijs van geleverde diensten of goederen of over een mogelijke noodzaak tot het retour nemen van goederen. 5.21.2
Royalty’s, softwarelicenties en abonnementinkomsten
Royalty’s, softwarelicenties en abonnementinkomsten voortvloeiend uit (im)materiële vaste activa worden opgenomen in de periode dat de onderliggende diensten (zoals informatie, GNSS correctiesignalen) zijn geleverd.
80
5.21.3
Overheidssubsidies
Een onvoorwaardelijke overheidssubsidie wordt voor het eerst in de balans verwerkt wanneer de subsidie opeisbaar wordt. Andere overheidssubsidies worden voor het eerst in de balans verwerkt als vooruitontvangen baten wanneer redelijke zekerheid bestaat dat zij zullen worden ontvangen en dat de Groep zal voldoen aan de daaraan verbonden voorwaarden. Subsidies waarbij de Groep gemaakte kosten vergoed krijgt, worden systematisch als opbrengsten in de winst- en verliesrekening verwerkt in dezelfde periode als waarin de kosten worden gemaakt. Subsidies waarbij de Groep (een deel van) de kosten van een actief vergoed krijgt, worden systematisch als opbrengsten in de winst- en verliesrekening verantwoord gedurende de economische gebruiksduur van het actief. 5.21.4
Overige bedrijfsopbrengsten
Overige bedrijfsopbrengsten zijn inkomsten die niet voortvloeien uit reguliere bedrijfsactiviteiten, zoals inkomsten uit de verkoop van niet-monetaire activa of passiva, bijzondere en/of niet terugkerende opbrengsten. 5.22
Kosten
5.22.1
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten
Kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten worden tegen historische kostprijs verantwoord in dezelfde periode als de daaraan gerelateerde opbrengsten. Netto-omzet eigen diensten is de som van gerealiseerde opbrengsten van derden, verminderd met kosten uitbesteed werk en andere externe kosten. 5.22.2
Operationele leasebetalingen
Operationele leasebetalingen worden lineair over de leaseperiode in de winst- en verliesrekening verwerkt. Ontvangen leasebonussen worden ten gunste van de winst- en verliesrekening gebracht als een integraal onderdeel van de totale leasekosten. 5.22.3
Financiële leasebetalingen
De minimale leasebetalingen worden deels als financieringskosten opgenomen en deels als aflossing van de uitstaande verplichting. De financieringskosten worden zodanig toegerekend aan iedere periode van de totale leasetermijn, dat dit resulteert in een constante periodieke rentevoet over het resterende saldo van de verplichting. 5.22.4
Nettofinancieringslasten
Nettofinancieringslasten omvatten de verschuldigde rente op opgenomen gelden die wordt berekend met behulp van de effectieve-interestmethode, te ontvangen rente op belegde middelen, dividendopbrengsten, valutawinsten en -verliezen en winsten en verliezen op afdekkingsinstrumenten die in de winst- en verliesrekening worden verwerkt (zie grondslag 5.7). Rentebaten worden in de winst- en verliesrekening verwerkt naarmate zij aangroeien, waarbij rekening wordt gehouden met het effectieve rendement op het actief. Dividendopbrengsten worden in de winst- en verliesrekening verwerkt op de datum van declaratie, wat voor aan de beurs genoteerde aandelen gewoonlijk de ex-dividenddatum is. De rentelast als bestanddeel van de financiële leasebetalingen wordt in de winst- en verliesrekening verwerkt met behulp van de effectieve-interestmethode. 5.23
Belastingen naar de winst
Belastingen naar de winst of verlies over het boekjaar omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare belastingen en latente belasting. Belasting naar de winst wordt in de winst- en verliesrekening verantwoord, behalve voorzover deze betrekking heeft op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden verwerkt. In dat laatste geval wordt de samenhangende belasting ook in het eigen vermogen verwerkt. De over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare belasting bestaat uit de winstbelasting over het belastbare resultaat, welke wordt berekend aan de hand van belastingtarieven die wettelijk zijn vastgesteld op balansdatum danwel waartoe materieel reeds op balansdatum is besloten en correcties op belasting over eerdere boekjaren. 81
Er wordt een voorziening voor latente belastingverplichtingen getroffen met behulp van de verplichtingenmethode, waarbij een voorziening wordt getroffen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaglegging en de fiscale boekwaarde van die posten. Voor de volgende tijdelijke verschillen wordt geen voorziening getroffen: fiscaal niet aftrekbare goodwill, de eerste verwerking van activa of verplichtingen die noch de commerciële noch de fiscale winst beïnvloedt en verschillen die verband houden met investeringen in dochterondernemingen voorzover deze verschillen in de voorzienbare toekomst waarschijnlijk niet teniet zullen gaan. Het bedrag van de voorziening voor latente belastingverplichtingen is gebaseerd op de wijze waarop naar verwachting de boekwaarde van de activa en verplichtingen zal worden gerealiseerd of afgewikkeld, waarbij gebruik wordt gemaakt van belastingtarieven die op balansdatum wettelijk zijn vastgesteld, danwel waartoe materieel reeds op balansdatum is besloten. Een latente belastingvordering wordt uitsluitend opgenomen voorzover het waarschijnlijk is dat er toekomstige belastbare winsten beschikbaar zullen zijn waarmee de actiefpost kan worden verrekend. Het bedrag van de latente belastingvorderingen wordt verlaagd voor het gedeelte waarvoor het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd. Additionele belastingen naar de winst voor dividenduitkeringen worden tegelijkertijd verwerkt met de verplichting om het desbetreffende dividend te betalen. 5.24
Grondslagen voor het kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen kasstromen uit operationele activiteiten, investerings- en financieringsactiviteiten. Kasstromen in vreemde valuta worden omgerekend tegen een gemiddelde koers gedurende het verslagjaar. Koersverschillen op aangehouden liquide middelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond. Ontvangsten en uitgaven voor winstbelasting zijn opgenomen onder kasstroom uit operationele activiteiten. Rente-uitgaven zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Kasstromen als gevolg van de verwerving dan wel afstoting van financiële belangen (dochterondernemingen en geassocieerde deelnemingen) zijn opgenomen onder kasstroom uit investeringsactiviteiten, waarbij rekening wordt gehouden met aanwezige liquide middelen in deze belangen. Uitgekeerde dividenden worden opgenomen onder kasstroom uit financieringsactiviteiten.
Segmentenrapportage Er wordt gesegmenteerde informatie verstrekt voor de bedrijfs- en geografische segmenten van de Groep. De primaire segmentatiebasis, bedrijfssegmenten, is gebaseerd op de bestuurlijke structuur en de interne rapportagestructuur van de Groep. De prijzen voor transacties tussen segmenten worden op een zakelijke, objectieve grondslag bepaald. Segmentresultaten, -activa, en -passiva bestaan uit items die direct toewijsbaar zijn aan het desbetreffende segment, evenals items die redelijkerwijs naar het segment gealloceerd kunnen worden. Niet-gealloceerde items bestaan voornamelijk uit latente belastingen en langlopende rentedragende leningen, schulden en gemeenschappelijke activa en uitgaven. De investeringen in kapitaalgoederen van een segment betreffen het totaal van de in de verslagperiode gedane uitgaven voor verwerving van de activa van het segment die naar verwachting langer dan een verslagperiode in gebruik zullen zijn. Fugro definieert in de rapportage een divisie als segment. 5.25
5.25.1
Bedrijfssegmenten
Als ingenieursbedrijf met wereldwijde activiteiten levert de Groep haar dienstverlening aan opdrachtgevers gevestigd over de gehele wereld. De Groep verzamelt en interpreteert data die gerelateerd zijn aan de oppervlakte van de aarde, de zeebodem en de daaronder liggende grond en het gesteente. Op basis van deze data geeft de Groep advies aan diverse bedrijfstakken, hoofdzakelijk gerelateerd aan olie- en gaswinning, mijnbouw en constructiewerk. Bedrijfssegmenten vallen uiteen in drie soorten van dienstverlening die de Groep onderscheidt:
82
De divisie Geotechniek levert een palet van gerelateerde diensten. Dit omvat onderzoek van en advies over de fysische eigenschappen van de aardbodem, funderingsontwerpen en bouwmaterialen. De activiteiten zijn voornamelijk gerelateerd aan ontwerpfases. De opdrachtgevers krijgen advies op het gebied van funderingen (zowel op het land als op zee). Laboratoriumuitkomsten worden gebruikt als onderdeel voor de adviezen. Geotechnisch advies wordt veelal in de beginfase van een ontwikkeling gegeven. De divisie Survey levert ook verscheidene gerelateerde activiteiten. Deze omvatten onder meer precieze plaatsbepalingsdiensten, geologisch advies, vervaardigen van topografische, hydrografische en geologische kaarten en ondersteunende diensten voor bouwprojecten en datamanagement. Deze activiteiten worden voornamelijk geleverd gedurende de installatie-, constructie- en onderhoudsfases. In een groot aantal gevallen leveren groepsmaatschappijen informatie zoals weersvoorspellingen en GNSS correctiesignalen voor precieze plaatsbepaling. Deze laatste worden ook gebruikt om boorplatforms te verplaatsen. Ook wordt specialistisch materieel (AUV’s, ROV’s enz.) gebruikt om opdrachtgevers te assisteren bij constructiewerkzaamheden. De activiteiten van dit segment worden uitgevoerd zonder penetratie en monsternames. De divisie Geoscience bevat een (andersoortig) scala aan diensten. Dit betreft het verzamelen en het interpreteren van geofysische gegevens, het kwantificeren en kwalificeren van bronnen voor olie, gas, mineralen en water alsmede de optimalisatie hiervan. De activiteiten zijn voornamelijk gerelateerd aan de exploratie. De opdrachtgevers krijgen advies over de potentiële aanwezigheid van de eerder genoemde grondstoffen en de meest optimale manier om deze te winnen. De bovenstaande segmenten worden op wereldwijde basis aangestuurd en de activiteiten vinden plaats in vier belangrijke geografische gebieden: Nederland, Europa overig/Afrika, Midden-Oosten/Azië/Australië en Noord- en Zuid-Amerika. Voor de presentatie van informatie van geografische segmenten worden behaalde segmentresultaten gealloceerd op basis van de geografische locatie van de ondernemingen. Segmentactiva worden gealloceerd op basis van geografische locatie van het actief. De prijsstelling van interne leveringen tussen segmenten is gebaseerd op een zakelijke, objectieve grondslag.
83
Bedrijfssegmenten (EUR x 1.000)
Geotechniek
Survey
Geoscience
2005
2004
2005
2004
2005
2004
Niet-gealloceerd/ Eliminatie
2005
2004
Geconsolideerd
2005
2004
303.613
272.523
565.342
470.026
291.660
265.459
–
Waarvan intersegment omzet
23.676
28.335
17.272
27.637
6.006
6.183
(46.954)
(62.155)
–
–
Segmentresultaat
45.731
39.863
96.934
70.634
44.382
37.514
(42.977)
(43.775)
144.070
104.236
Bedrijfsresultaat voor financieringslasten
144.070
104.236
Nettofinancieringslasten
(16.235)
(31.846)
240
139
(26.745)
(19.944)
101.330
52.585
– 1.042.006
910.458
96.654
72.892
1.138.660
983.350
732.282
688.402
406.378
294.948
1.138.660
983.350
Omzet van derden
– 1.160.615 1.008.008
Resultaat uit geassocieerde deelnemingen Belastingen
Winst over het boekjaar
Segment activa
187.665
147.595
435.848
355.298
418.493
407.565
–
Niet-gealloceerde activa
Totaal activa
Segment passiva
93.808
68.165
316.634
279.793
321.840
340.444
–
–
Niet-gealloceerde passiva
Totaal passiva
Afschrijving materiële vaste activa Afschrijving immateriële activa
10.466
10.280
25.349
28.980
17.532
15.377
16.098
11.502
69.445
66.139
15
–
112
2.621
5.191
4.457
–
–
5.318
7.078
11.805
21.180
41.461
32.037
17.616
13.103
9.475
2.410
80.357
68.730
1.520
–
17.109
–
4.816
5.771
–
–
23.445
5.771
Investeringen in materiële vaste activa Investeringen in immateriële activa
84
Geografische segmenten (EUR x1.000)
Nederland
Europa overig/ Afrika
Midden-Oosten/ Azië/Australië
Noord- en Zuid-Amerika
Geconsolideerd
2005
2004
2005
2004
2005
2004
2005
2004
2005
2004
99.732
97.308
489.141
414.975
234.007
195.531
337.735
300.194
1.160.615
1.008.008
182.216
175.409
455.544
525.276
199.205
197.291
301.695
85.374
1.138.660
983.350
4.266
4.671
31.566
30.752
15.889
14.959
17.724
15.757
69.445
66.139
4.364
3.785
419
337
–
2.621
535
335
5.318
7.078
10.282
5.722
36.581
30.872
15.289
13.361
18.205
18.775
80.357
68.730
Bruto-opbrengst van derden Segment activa Afschrijving materiële vaste activa Afschrijving immateriële activa Investeringen in materiële vaste activa
5.26
Acquisities en verkoop van dochterondernemingen
5.26.1
Acquisities 2005
5.26.1.1 BTW Hydrographic Ltd.
In maart 2005 heeft de Groep de bedrijfsactiviteiten van BTW Hydrographic Ltd. (BTW) in New Plymouth, Nieuw-Zeeland overgenomen tegen betaling (in contanten) van EUR 0,7 miljoen. Naar aanleiding van deze overname is een goodwill van EUR 0,6 miljoen verantwoord onder immateriële activa. Bij de onderneming werken negen personen. BTW houdt zich bezig met hydrografische onderzoeken voor de olie- en gasmarkt in Nieuw-Zeeland en ingenieursservices. De jaaromzet van BTW is ongeveer EUR 1,6 miljoen. 5.26.1.2 Comprehensive Geotechnical Investigation (Zhejiang) Co. Ltd.
Eveneens in maart 2005 werd een 100%-belang in Comprehensive Geotechnical Investigation (Zhejiang) Co. Ltd. aangekocht voor EUR 3,2 miljoen. Deze Chinese onderneming heeft een licentie om in geheel China geotechnisch werk te verrichten. De omzet in 2004 was circa EUR 1,4 miljoen. Bij het bedrijf zijn 62 medewerkers werkzaam. De verantwoorde goodwill bedraagt EUR 1,0 miljoen. 5.26.1.3 Elcome Surveys Pvt. Ltd.
Op 1 oktober 2005 is het volledige aandelenkapitaal van Elcome Surveys Pvt. Ltd. overgenomen voor EUR 5,9 miljoen. Elcome Surveys Pvt. Ltd. is gevestigd in Mumbai, India. De onderneming is een belangrijke leverancier van survey, geotechnische en oceanografische diensten die voor de kust van India en in de Arabische Golf worden uitgevoerd. Elcome Surveys Pvt. Ltd. heeft 69 medewerkers. De verantwoorde immateriële activa bedragen EUR 4,9 miljoen, waarvan EUR 3,7 miljoen goodwill. De omzet bedraagt ongeveer EUR 5,0 miljoen. 5.26.1.4 Fugro-OceansatPEG
Vanaf 1 oktober 2005 vormt Fugro Marsat Ltda. met OceansatPEG een nieuwe onderneming in Brazilië. Fugro heeft de zeggenschap in deze gecombineerde onderneming met een belang van 62% in deze entiteit. De nieuwe entiteit kent circa 250 medewerkers. De waarde die Fugro heeft ingebracht bedroeg EUR 8,3 miljoen. De jaarlijkse omzet voor de Groep is ongeveer EUR 20,0 miljoen. Het bedrijf is actief in de olie- en gasindustrie in Zuid-Amerika en verzorgt ook survey-diensten. De opgenomen goodwill bedraagt EUR 11,5 miljoen. 5.26.1.5 Beardall, Parry and Associates Ltd.
In oktober 2005 heeft Fugro Robertson Ltd. in Wales Beardall, Parry and Associates Ltd. overgenomen voor een overnameprijs van EUR 0,3 miljoen. Beardall, Parry and Associates Ltd. houdt zich bezig met consultancywerk ten behoeve van de evaluatie van olie- en gasreservoirs en -bedrijven. De uit de acquisitie voortvloeiende good-
85
will bedraagt EUR 0,3 miljoen. Bij de onderneming waren op moment van overname 3 personeelsleden werkzaam. De jaarlijkse omzet bedroeg circa EUR 0,9 miljoen. 5.26.1.6 España Geotechnical Consulting Inc.
Per 1 december 2005 heeft Fugro España Geotechnical Consulting Inc. in Roseville, Californië, Verenigde Staten overgenomen voor EUR 1,1 miljoen. Bij de onderneming zijn 20 personeelsleden werkzaam. España is gespecialiseerd in geotechnisch, geologisch en aardbevingsgerelateerde diensten. De jaaromzet is ongeveer EUR 2,4 miljoen en naar aanleiding van de overname is een bedrag van EUR 0,4 miljoen onder overige immateriële activa verantwoord. 5.26.1.7 Thales GeoSolutions
Fugro heeft in het verslagjaar met Thales definitieve overeenstemming bereikt met betrekking tot de overnameprijs van Thales GeoSolutions. Deze overeenstemming heeft geleid tot een afname van de goodwill van EUR 4,1 miljoen. 5.26.2
Desinvesteringen
5.26.2.1 Verkoop duikactiviteiten Mexico
Fugro heeft in het verslagjaar haar duikactiviteiten in Mexico verkocht. De verkoopopbrengst van EUR 0,6 miljoen is verwerkt in de bovenvermelde goodwillaanpassing van Thales GeoSolutions. De jaaromzet bedroeg in 2004 ongeveer EUR 9,0 miljoen. 5.26.2.2 Verkoop laboratoria Wales
In het verslagjaar zijn twee laboratoriumactiviteiten in Wales verkocht voor een netto bedrag van EUR 6,3 miljoen. Circa EUR 4,2 miljoen is in mindering gebracht op de goodwill van Fugro Robertson Ltd. Het restant is ten gunste gebracht van de winst- en verliesrekening in 2005. De jaaromzet van de activiteiten bedroeg in 2004 ongeveer EUR 5,0 miljoen.
86
5.26.3
Effecten van acquisities en verkopen
Aankopen en afstotingen van groepsmaatschappijen hadden de volgende effecten op de activa- en passivaposities van de Groep:
Investering 2005
(EUR x 1.000) Materiële vaste activa Immateriële activa Overige vaste activa Voorraden
Desinvestering 2005
Saldo investeringen en desinvesteringen 2004
12.142
(4.701)
(9.935)
1.677
–
1.335
102
187
–
25
314
(3.782)
Handelsdebiteuren en overige vorderingen
9.724
2.570
(5.286)
Kortlopende belastingvorderingen
1.117
–
–
–
–
1.061
Liquiditeiten
(5.017)
7.702
–
Rentedragende leningen en schulden
(4.592)
–
–
(765)
–
(97)
(10.587)
(4.877)
(1.535)
Latente belastingen
Kortlopende belastingschulden Schulden aan leveranciers/Overige kortlopende schulden Netto geïdentificeerde activa en passiva
3.826
1.195
(18.239)
(Negatieve) Goodwill in verworven kapitaalbelangen
17.018
(8.723)
22.877
Betaalde (ontvangen) vergoedingen
20.844
(7.528)
4.638
(Gekochte) verkochte liquiditeiten
5.017
(9.930)
–
25.861
(17.458)
4.638
Nettokasstroom
Overheidssubsidies Aan de Groep zijn geen materiële bedragen aan overheidssubsidies toegekend. 5.27
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Dit betreft kosten van derden die direct aan opdrachten worden toegerekend (kostprijs verkopen derden). 5.28
5.29
Overige bedrijfsopbrengsten
(EUR x 1.000)
2005
2004
Vrijval van ongebruikte voorzieningen
582
2.700
Overheidssubsidie
386
249
–
2.220
Negatieve goodwill Boekwinst op verkoop van materiële vaste activa
1.745
1.023
Overige inkomsten
6.948
10.348
9.661
16.540
87
5.30
Personeelskosten
(EUR x 1.000) Lonen en salarissen Sociale lasten Kosten van optieplan voor personeel
2005
2004
309.220
287.083
30.583
28.297
5.873
3.531
10.373
5.999
4.650
6.724
303
(11)
361.002
331.623
Premies voor pensioenregelingen op basis van het beschikbare premiestelsel Kosten voor toegezegde pensioenrechten Kosten van andere langetermijn personeelsbeloningen
5.30.1
Optieplan
In 1989 is de Groep gestart met een optieplan ten behoeve van haar werknemers. Optierechten worden toegekend op basis van de bijdrage van de werknemer aan de ontwikkeling van de lange termijnstrategie. In overeenstemming met het plan kunnen de optierechten uitgeoefend worden tegen de slotkoers van het aandeel op de laatste beursdag van het jaar. Deze slotkoers voor de opties 2005 is EUR 27,13 per aandeel op 31 december 2005. Voor Nederlandse ingezetenen geldt dat de toekenning van optierechten onvoorwaardelijk is, de optierechten kunnen onmiddellijk worden uitgevoerd op de toekenningsdatum, alhoewel in dat geval een boete van 90% van de mogelijke winst wordt ingehouden door de Groep. De kosten gerelateerd aan Nederlandse ingezetenen worden derhalve in het lopende financiële jaar verantwoord. Voor niet-Nederlandse ingezetenen geldt dat de toekenning van optierechten voorwaardelijk is. De Groep verwacht dat in aanvulling op de verleende diensten in de 12 maanden voor de toekenning, ook in de toekomst diensten zullen worden verleend. In Fugro’s optieplan kunnen niet-Nederlandse ingezeten hun optierechten pas na drie jaar (de ‘vesting-periode’) na toekenning hun opties uitoefenen mits zij nog in dienst zijn bij Fugro. Deze opties hebben derhalve een serviceperiode van één jaar en ‘vesten’ voor drie jaar vanaf 1 januari volgend op de toekenningsdatum. De kosten voor niet-Nederlandse ingezetenen worden derhalve over vier jaar gespreid.
88
Gedurende het jaar zijn geen aandelen uitgegeven in het kader van de uitoefening van optierechten (2004: nihil). Op 31 december 2005 stonden nog de volgende optierechten uit:
Looptijd
1999
6 jaar
266
666.800
289.000
3.000
286.000
–
–
9,23
2000
6 jaar
336
905.600
831.000
5.800
187.200
638.000
638.000
17,19
2001
6 jaar
347
910.800
860.600
4.600
214.400
641.600
641.600
12,53
2002
6 jaar
406
986.600
938.400
15.400
6.400
916.600
486.600 *
10,78 10,20 15,35
Datum van uitgifte
*
Uitstaand Uit- per 01-012005 gegeven
Uitoefenbaar Uit- Uitstaand geoefend per 31-12- per 31-122005 in 2005 2005
Aantal deelnemers
Vervallen in 2005
2003
6 jaar
429 1.002.600
978.600
20.600
5.000
953.000
486.400 *
2004
6 jaar
493 1.064.800 1.064.800
13.800
4.000 1.047.000
554.000 *
2005
6 jaar
521 1.155.000
–
–
– 1.155.000
6.692.200 4.962.400
63.200
Uitoefeningsprijs (EUR)
–
27,13
703.000 5.351.200 2.806.600
Dit betreft de opties toegekend aan alleen Nederlandse ingezetenen.
De opties zijn toegekend aan het einde van de respectievelijke boekjaren. De gewogen gemiddelde aandelenprijs gedurende 2005 was EUR 20,70 (2004: EUR 13,23). Een optie geeft recht op een (certificaat van een) gewoon aandeel Fugro N.V. Eind 2005 zijn 1.155.000 nieuwe opties uitgegeven aan 521 personen. Deze opties hebben een uitoefenkoers van EUR 27,13. Van de in 2005 toegekende optierechten wordt 14,2% (2004: 17,1%) beschouwd als ‘incentive stock options’. In 2005 zijn berekeningen gemaakt om de verwachtingswaarde van de opties toegekend na 7 november 2002 te bepalen als gevolg van de toepassing van IFRS 2. De waardering van toegekende optierechten (vanaf 7 november 2002) is bepaald door toepassing van het ‘binominal model’, waarbij rekening wordt gehouden met vervroegde uitoefening evenals met de kans op vertrek tijdens de ‘vesting-periode’. De bepaling van kosten van toegekende optierechten wordt gebaseerd op de hier beschreven waarderingsmethodiek en bestaat uit de in het jaar toegekende optierechten aan Nederlandse ingezetenen plus een pro rata deel van kosten van toegekende optierechten (na 7 november 2002) aan nietNederlandse ingezetenen gedurende de serviceperiode en de ‘vesting-periode’. De verantwoording en waarderingsprincipes in IFRS 2 zijn niet toegepast voor opties die zijn toegekend vóór 7 november 2002.
89
2005
Gewogen gemiddelde uitoefenprijs
Aantal optierechten
2004
Gewogen gemiddelde uitoefenprijs
Aantal optierechten
Aantal optierechten uitstaand per 1 januari
11,46 4.962.400
11,46 4.785.800
Vervallen gedurende het jaar
12,23
11,63
Toegekende optierechten gedurende het jaar
27,13 1.155.000
Uitgeoefend gedurende het jaar
12,41
Aantal opties uitstaand per 31 december
16,07 5.351.200
11,46 4.962.400
2.806.600
2.567.200
Uitoefenbaar per einde periode
(63.200) (703.000)
(113.480)
15,35 1.064.800 7,35
(774.720)
De Groep heeft 703.000 aandelen uit eigen portefeuille verkocht voor opties uitgevoerd in 2005. Deze aandelen hadden een gemiddelde inkoopwaarde van EUR 11,95 per aandeel. De gerelateerde optierechten werden gelijk verspreid over het jaar uitgeoefend. De uitstaande optierechten per 31 december 2005 hebben een uitoefenprijs die ligt tussen EUR 10,20 en EUR 27,13 en hebben een gewogen gemiddelde looptijd van 4 jaren (2004: 4 jaren). De verwachtingswaarde is als volgt berekend: De waarderingsdatum is gelijk aan de datum van toekenning (jaareinde). De looptijd van optierechten is zes jaren. De volatiliteit is gebaseerd op een historische analyse van de dagelijkse aandelenprijsfluctuaties over de periode 1993 tot en met het huidige verslagjaar. Het verwachte dividendrendement is gebaseerd op een historische analyse van de uitbetaalde dividenden over de periode 1994 tot en met het huidige verslagjaar. Voor verwacht vertrek van werknemers wordt rekening gehouden met percentages die verschillen per categorie medewerkers: statutaire Directie: 1%; Directieraad: 2% en managers: 7%. Het verwachte uitoefengedrag voor de statutaire Directie is bepaald op einde looptijd en voor de beide andere groepen wordt rekening gehouden met een multiple van drie. 2005
90
2004
Buitenlandse ingezetenen
Nederlandse ingezetenen
Buitenlandse ingezetenen
Nederlandse ingezetenen
Gemiddelde prijs per aandeel
20,70
20,70
10,01
13,23
Uitoefenprijs
27,13
27,13
10,20
15,35
Toekenning
2005
2005
2003
2004
Volatiliteit
31%
31%
37%
33%
Dividend
3,60%
3,60%
3,20%
3,20%
Risicovrije intrestvoet
3,30%
3,30%
3,80%
3,30%
Kosten van toegekende optierechten ultimo 2002 in EUR
501.844
–
501.844
–
Kosten van toegekende optierechten ultimo 2003 in EUR
531.657
–
531.657
–
Kosten van toegekende optierechten ultimo 2004 in EUR
568.812
–
Kosten van toegekende optierechten ultimo 2005 in EUR
715.040 3.555.771
– 2.497.898 –
–
5.30.2
Aantal personeelsleden per 31 december
2005
Nederland
Overige
Technische staf
626
5.680
6.306
Directie en administratie
111
1.552
1.663
Werknemers met tijdelijk dienstverband
102
463
839
845
2004
Totaal Nederland
Overige
Totaal
691
4.991
5.682
125
1.335
1.460
565
74
399
473
7.695
8.534
890
6.725
7.615
7.276
8.121
919
6.945
7.864
Gemiddeld aantal werknemers gedurende het verslagjaar
5.31
Overige bedrijfskosten
(EUR x 1.000)
2005
2004
Onderhoudskosten van materiële vaste activa
38.050
36.715
Indirecte operationele kosten
35.882
32.003
Huisvestingskosten
27.226
25.126
Communicatie- en kantoorkosten
23.342
21.058
1.928
4.340
Reorganisatiekosten Onderzoekskosten
166
–
Boekverlies op verkoop materiële vaste activa
231
300
57.915
31.286
184.740
150.828
Overige
De belangrijkste taak van de externe accountant is de controle van de jaarrekening van Fugro N.V. Daarnaast wordt de accountant ingezet bij due diligence opdrachten en aan de jaarrekening verwante werkzaamheden. Belastingadvies wordt in principe verkregen van gespecialiseerde ondernemingen of specialistische afdelingen van de lokale accountantskantoren die veelal niet betrokken zijn bij de controle van de jaarrekening van de desbetreffende dochteronderneming. Advieswerkzaamheden anders dan bovenvermeld worden door Fugro weinig in opdracht gegeven. De vergoeding die voor bovengenoemde diensten wordt betaald (en in de winst- en verliesrekening wordt verantwoord onder ‘overige’), wordt periodiek geëvalueerd en is marktconform.
91
5.32
Nettofinancieringslasten
(EUR x 1.000)
2005
2004
Rentelasten
20.990
28.733
Rentebaten
(479)
(2.114)
Ontvangen dividend
(239)
(277)
Wisselkoersresultaat
(4.037)
5.504
Wisselkoersresultaat USD langetermijnleningen
12.289
(7.271)
Resultaat op financiële afdekkingsinstrumenten
(12.289)
7.271
16.235
31.846
2005
2004
25.604
19.060
1.378
(612)
26.982
18.448
(5.188)
(808)
238
20
4.116
2.284
597
–
(237)
1.496
26.745
19.944
5.33
Belasting naar winst
Zoals weergegeven in de geconsolideerde winst- en verliesrekening
(EUR x 1.000) Acute belastinglast
Huidig boekjaar Correcties uit voorgaande boekjaren
Latente belastinguitgaven
Tijdelijke verschillen tussen fiscale en commerciële waardering Reductie van belastingtarief Gebruik van fiscaal geactiveerde verliezen Effect van afwaardering latente belastingvorderingen
Belastinglast volgens de geconsolideerde winst- en verliesrekening
Specificatie van effectief belastingtarief
(EUR x 1.000)
2005 %
Winst voor belastingen
2004 %
128.075
2004
72.529
Belastinglast op basis van Nederlands nominale tarief
31,5
40.344
34,5
25.022
Toepassing lokale, nominale tarieven (lagere tarieven)
(9,9)
(12.747)
(17,6)
(12.800)
Fiscaal niet-aftrekbare posten
0,2
315
0,5
350
Vrijgestelde inkomsten
(1,3)
(1.716)
(0,6)
(408)
Belasting op niet-lokale activiteiten
3,5
4.540
1,6
1.139
Effect van gecompenseerde fiscale verliezen en tijdelijke verschillen
(0,2)
(237)
3,1
2.284
Verrekening niet-geactiveerde fiscaal compensabele verliezen
(4,0)
(5.132)
(0,3)
(202)
Nagekomen belastingbate/(last) uit voorgaande boekjaren
1,1
1.378
(0,8)
(612)
–
–
7,1
5.171
20,9
26.745
27,5
19.944
Niet verrekenbare verliezen
92
2005
Latente belastingen rechtstreeks verrekend in eigen vermogen
(EUR x 1.000)
2005
2004
(1.310)
1.019
Gerelateerd aan actuariële winsten en verliezen op personeelsbeloningen Gerelateerd aan hedgingresultaten Gerelateerd aan uitgegeven optierechten Koersverschillen
462
2.582
(1.850)
(1.201)
122
20
(2.576)
2.420
Mutaties in niet-geactiveerde balansposten inzake fiscaal compensabele verliezen gedurende het verslagjaar zijn: Niet in de balans opgenomen latente belastingvorderingen
(EUR x 1.000)
2005
2004
Per 1 januari
34.686
30.071
Additionele verliezen
1.414
5.171
Aangewend
(5.132)
(202)
Effect van omrekenverschillen vreemde valuta
1.627
(759)
Herziene schattingen
689
405
Van acquisities
111
–
33.395
34.686
Mutaties gedurende het jaar:
Per 31 december
Zie ook toelichting 5.40.
Lopende belastingvorderingen en -verplichtingen De huidige belastingverplichting van EUR 11.064 (2004: EUR 3.330) bestaat uit het saldo aan belastingverplichtingen en vorderingen voortvloeiend uit behaalde resultaten verminderd met al ingehouden voorheffingen. 5.34
93
5.35
Materiële vaste activa
(EUR x 1.000)
2005
Gebouwen en terreinen
Machines en installaties
Schepen
Overige
Totaal
Aanschafwaarde
Balans op 1 januari 2005
92.152
388.716
120.682
125.109
726.659
Aankoop dochterondernemingen
2.919
6.898
5.577
1.645
17.039
Overige investeringen
9.933
48.178
4.274
17.972
80.357
Desinvesteringen Effect van omrekenverschillen vreemde valuta Balans op 31 december 2005
(291)
(14.653)
(446)
(17.297)
(32.687)
6.406
27.100
9.197
11.504
54.207
111.119
456.239
139.284
138.933
845.575
22.861
329.775
39.785
101.282
493.703
Afschrijving
Balans op 1 januari 2005 Aankoop dochterondernemingen
367
4.410
912
1.293
6.982
3.755
48.269
5.374
12.047
69.445
(343)
(11.006)
(701)
(10.385)
(22.435)
1.485
21.423
2.824
9.389
35.121
28.125
392.871
48.194
113.626
582.816
Op 1 januari 2005
69.291
58.941
80.897
23.827
232.956
Op 31 december 2005
82.994
63.368
91.090
25.307
262.759
Afschrijvingen in het jaar Desinvesteringen Effect van omrekenverschillen vreemde valuta Balans op 31 december 2005
Boekwaarde
94
(EUR x 1.000)
2004
Gebouwen en terreinen
Machines en installaties
Schepen
Overige
Totaal
78.917
351.637
137.488
209.347
777.389
951
–
–
1.345
2.296
Herrubricering ROV’s
–
63.600
–
(63.600)
–
Overige investeringen
17.871
32.222
4.328
14.311
68.732
Desinvesteringen
(2.478)
(46.386)
(16.476)
(32.110)
(97.450)
Effect van omrekenverschillen vreemde valuta
(3.109)
(12.357)
(4.658)
(4.184)
(24.308)
Balans op 31 december 2004
92.152
388.716
120.682
125.109
726.659
Aanschafwaarde
Balans op 1 januari 2004 Aankoop dochterondernemingen
Afschrijving
Balans op 1 januari 2004
21.949
292.103
49.967
144.569
508.588
Aankoop dochterondernemingen
–
–
–
–
–
Herrubricering ROV’s
–
29.300
–
(29.300)
–
Afschrijvingen in het jaar
2.624
42.387
7.042
14.086
66.139
Desinvesteringen
(1.002)
(23.995)
(15.816)
(24.599)
(65.412)
(710)
(10.020)
(1.408)
(3.474)
(15.612)
22.861
329.775
39.785
101.282
493.703
Op 1 januari 2004
56.968
59.534
87.521
64.778
268.801
Op 31 december 2004
69.291
58.941
80.897
23.827
232.956
Effect van omrekenverschillen vreemde valuta Balans op 31 december 2004
Boekwaarde
5.35.1
Bijzonder waardeverminderingsverlies en terugnemen van bijzonder waardeverminderingsverlies
De Groep heeft geen bijzondere waardeverminderingen verantwoord. Er zijn geen bijzondere waardeverminderingsverliezen terugnomen in het jaar. 5.35.2
Activa per divisie
In de post schepen zijn zowel de scheeps- als surveyuitrustingen begrepen die worden ingezet. De boekwaarden van materiële vaste activa zijn als volgt verdeeld: – Geotechnisch segment EUR 76 miljoen (2004: EUR 61 miljoen); – Survey segment EUR 107 miljoen (2004: EUR 83 miljoen); – Geoscience segment EUR 80 miljoen (2004: EUR 89 miljoen). 5.35.3
Activa in aanbouw
Activa onder constructie opgenomen in overige bedraagt EUR 3,4 miljoen (2004: EUR 3,2 miljoen). 5.35.4
Vaste activa in lease
De Groep heeft geen vaste activa in lease opgenomen onder materiële vaste activa.
95
5.35.5
Zekerheidsstellingen
Onroerende goederen in Nederland zijn ten bedrage van EUR 23 miljoen (2004: EUR 19 miljoen) bezwaard in de vorm van hypothecaire geldleningen (zie toelichting 5.46).
Immateriële activa (EUR x 1.000) 5.36
2005
Goodwill
Software
Overige
Totaal
274.432
51.711
3.165
329.308
Aankoop dochterondernemingen
17.018
–
1.677
18.695
Aanpassingen voorgaande boekjaren
(8.723)
–
–
( 8.723)
Aanschafwaarde
Balans op 1 januari 2005
Intern ontwikkelde immateriële activa
–
4.677
73
4.750
6.507
863
579
7.949
289.234
57.251
5.494
351.979
Balans op 1 januari 2005
–
34.482
835
35.317
Afschrijvingen in het jaar
–
4.734
584
5.318
Effect van omrekenverschillen vreemde valuta
–
877
197
1.074
Balans op 31 december 2005
–
40.093
1.616
41.709
Op 1 januari 2005
274.432
17.229
2.330
293.991
Op 31 december 2005
289.234
17.158
3.878
310.270
Effect van omrekenverschillen vreemde valuta Balans op 31 december 2005
Afschrijvingen en bijzondere waardevermindering
Boekwaarde
96
(EUR x 1.000)
2004
Goodwill
Software
Overige
Totaal
253.059
47.782
1.860
302.701
–
–
1.335
1.335
22.877
–
–
22.877
Aanschafwaarde
Balans op 1 januari 2004 Aankoop dochterondernemingen Aanpassingen voorgaande boekjaren Intern ontwikkelde immateriële activa
–
4.436
–
4.436
(1.504)
(507)
(30)
(2.041)
274.432
51.711
3.165
329.308
Balans op 1 januari 2004
–
28.223
527
28.750
Afschrijvingen in het jaar
–
6.744
334
7.078
Effect van omrekenverschillen vreemde valuta
–
(485)
(26)
(511)
Balans op 31 december 2004
–
34.482
835
35.317
Op 1 januari 2004
253.059
19.559
1.333
273.951
Op 31 december 2004
274.432
17.229
2.330
293.991
Effect van omrekenverschillen vreemde valuta Balans op 31 december 2004
Afschrijvingen en bijzondere waardevermindering
Boekwaarde
In 2005 zijn evenals in 2004 belangrijke bedragen voor onderzoekskosten uitgegeven en verantwoord in de resultatenrekening. 5.36.1
Afschrijvings- (Amortisatie-)kosten
De amortisatiekosten zijn separaat opgenomen in de winst- en verliesrekening.
Impairment test voor kasstroomgenererende eenheden waarin goodwill is geactiveerd In de volgende eenheden is een substantieel bedrag aan goodwill geactiveerd: 5.37
(EUR x 1.000) Airborne Survey
2005
2004
20.786
18.475
103.731
92.126
Jason groep
78.013
77.466
Robertson groep
77.011
78.587
9.693
7.778
289.234
274.432
Overige Totaal
97
De Groep voert jaarlijks, of indien er een indicatie voor impairment is, impairmenttests uit op genoemde bedragen uitgaande van de relevante kasstroom genererende eenheid. Het systeem van testen en de gebruikte calculatiemethode zijn reeds elders beschreven. De te gebruiken periode voor het contant maken van kasstromen is in principe oneindig. De Groep heeft deze periode echter op 50 jaar gesteld, onder periodieke evaluatie, en wel om de volgende redenen: Ongeveer 70% van de activiteiten van de Groep concentreert zich rond de olie- en gasindustrie. De dienstverlening van de Groep bestaat voornamelijk uit het adviseren van opdrachtgevers om natuurlijke mineraalbronnen te ontdekken, aan te boren en te exploiteren. Experts zijn eenduidig van mening dat dergelijke mineraalbronnen voor meerdere decennia beschikbaar zullen blijven, waarbij hun verwachtingen uiteenlopen van 50 tot 100 jaren. Gemakkelijk toegankelijke plaatsen zullen mogelijk ‘opdrogen’, maar met nieuwe technieken en ontwikkelingen is het in de toekomst mogelijk ook moeilijker toegankelijke plaatsen te bereiken en exploiteren. De Groep heeft met haar marktaandeel en specialistische technieken een solide positie om haar opdrachtgevers te kunnen blijven bedienen. De Groep realiseert zich dat de evaluatie van alternatieve energiebronnen, zoals door wind en water opgewekte energie en nucleaire energie, door zal blijven gaan. Deze bronnen zullen echter gelimiteerde output opleveren en zijn moeilijk te transporteren. De realiseerbare waarde van diverse kasstroomgenererende segmenten waarin goodwill is geactiveerd wordt bepaald door hun waarde in gebruik te calculeren. Voor dergelijke calculaties wordt gebruikgemaakt van toekomstige kasstromen gebaseerd op actuele resultaten uit operaties en een vijfjaarsprognose. Kasstromen na vijf jaren worden geëxtrapoleerd met gebruikmaking van groeipercentages variërend van 0 tot 7% welke als aanvaardbaar worden beschouwd gezien de langetermijn toekomstvoorspellingen voor de bedrijfstak. Deze groeipercentages zijn eveneens consistent met de langetermijngemiddelden binnen de bedrijfstak. Een disconteringsvoet van 9,5% voor belastingen is gebruikt om de contante waarde van toekomstige kasstromen te berekenen. De belangrijkste aannames en de werkwijze bij het bepalen van reële waarde zijn de prijsstijgingen gebaseerd op een analyse van de langetermijnprijstrends in de olie- en gasindustrie die vervolgens aangepast worden op grond van huidige kennis en ervaringen. De cumulatieve boekwaarde in de kasstroomgenererende eenheden (inclusief goodwill) blijft beneden de realiseerbare waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. Er is dan ook geen impairmentverlies verantwoord. Toekomstige nadelige veranderingen in de gebruikte aannames kunnen er echter toe leiden dat de realiseerbare waarden dermate dalen dat deze onder de boekwaarde terecht komen.
98
5.38
Financiële vaste activa
De Groep heeft de volgende belangen in geassocieerde deelnemingen en overige investeringen: (EUR x 1.000)
2005
2004
Geassocieerde deelnemingen
1.780
2.562
Overige investeringen tegen verkrijgingsprijs
1.413
1.609
250
3.907
1.569
1.209
5.012
9.287
Langlopende leningen Overige langlopende vorderingen
Het groepsaandeel in behaalde winst van bovenstaande geassocieerde deelnemingen bedroeg over 2005 EUR 240 duizend (2004: EUR 139 duizend). In 2005 is het 40%-belang in Chartco, Verenigd Koninkrijk verkocht. De opbrengst van de verkoop bedraagt EUR 0,7 miljoen.
Overige investeringen De Groep heeft onder andere de volgende belangen in overige investeringen die worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs: 5.39
Naam
Activa
Passiva
Eigen vermogen
LaCoste & Romberg – Scintrex, Inc.
7.013
5.667
1.346
Omzet
Aandelenpercentage
Resultaat
7.816
10%
1.329
99
5.40
Latente belastingvorderingen en -verplichtingen
De latente belastingvorderingen en -verplichtingen hebben vooral betrekking op de volgende items: (EUR x 1.000)
Activa
Passiva
Netto
2005
2004
2005
2004
2005
7.380
3.644
(4.157)
(3.904)
3.223
(260)
Immateriële activa
459
108
(6.150)
(5.113)
(5.691)
(5.005)
Overige investeringen
349
44
(1.857)
–
(1.508)
44
5.329
4.512
(8)
–
5.321
4.512
13.829
13.785
–
(183)
13.829
13.602
3.563
2.091
(676)
(55)
2.887
2.036
2.300
6.820
–
–
2.300
6.820
474
271
(2.269)
(1.115)
(1.795)
(844)
Latente belastingvordering/-verplichting
33.683
31.275
(15.117)
(10.370)
18.566
20.905
Saldering belastingcomponent
(12.171)
(6.648)
12.171
6.648
–
–
Netto latente belastingvordering/-verplichting
21.512
24.627
(2.946)
(3.722)
18.566
20.905
Materiële vaste activa
Rentedragende leningen Personeelsbeloningen Voorzieningen
2004
Belastingwaarde gewaardeerde fiscaal compensabele verliezen Overige
Met betrekking tot latente belastingvorderingen is het gewaardeerde bedrag van EUR 2.300 duizend (2004: EUR 6.820 duizend) afhankelijk van de mate waarin toekomstige belastbare winst, de winst voortvloeiend uit het realiseren van belastbare tijdelijke verschillen overstijgt. Op 31 december 2005 is er geen latente belastingverplichting, gerelateerd aan een investering in een groepsmaatschappij, verantwoord (2004: nihil). In sommige landen waarin de Groep activiteiten ontplooit hoeft geen belasting op winst uit verkoop van activa afgedragen te worden mits een dergelijke winst niet gedistribueerd wordt. Op balansdatum bestonden geen belastingreserves die tot een verplichting zouden leiden op het moment dat groepsmaatschappijen over zouden gaan op uitbetaling van dividend ten laste van deze belastingreserves.
100
Mutaties in tijdelijke verschillen gedurende het jaar
(EUR x 1.000)
2005
Acquisities
Verantwoord in W&V
Verantwoord in eigen vermogen
Balans 31-12-05
(260)
–
3.483
–
3.223
(5.005)
–
(686)
–
(5.691)
44
–
(1.552)
–
(1.508)
4.512
–
347
462
5.321
13.602
–
1.543
(1.310)
13.835
–
–
1.850
(1.850)
–
2.036
–
851
–
2.887
6.820
–
(4.428)
(92)
2.300
Balans 01-01-05
Materiële vaste activa Immateriële activa Overige investeringen Langlopende leningen en overige schulden Personeelsbeloningen Betalingen optieplan Voorzieningen Belastingwaarde gewaardeerde fiscaal compensabele verliezen Effect van omrekenverschillen vreemde valuta Overige items
–
–
(220)
220
–
(844)
–
(951)
(6)
(1.801)
20.905
–
237
(2.576)
18.566
(EUR x 1.000)
2004
Balans 01-01-04
Materiële vaste activa
Acquisities
Verantwoord in W&V
Verantwoord in eigen vermogen
Balans 31-12-04
(200)
271
(331)
–
(260)
Immateriële activa
(4.788)
–
(217)
–
(5.005)
Overige investeringen
1.422
–
(1.378)
–
44
Langlopende leningen en overige schulden
1.041
–
889
2.582
4.512
13.230
–
(647)
1.019
13.602
Personeelsbeloningen Betalingen optieplan Voorzieningen
–
–
1.201
(1.201)
–
1.131
–
905
–
2.036
8.314
790
(2.284)
–
6.820
–
–
(20)
20
–
(1.230)
–
386
–
(844)
18.920
1.061
(1.496)
2.420
20.905
Belastingwaarde gewaardeerde fiscaal compensabele verliezen Effect van omrekenverschillen vreemde valuta Overige items
101
De volgende latente belastingvorderingen zijn niet verantwoord: Niet in de balans opgenomen latente belastingvorderingen
(EUR x 1.000) Verrekenbare tijdelijke verschillen
2005
2004
4.177
4.516
Belastingverliezen
18.777
20.269
Aftrekposten m.b.t. investeringen
10.441
9.901
Totaal
33.395
34.686
Van het totaal ultimo 2005 aan in de balans geactiveerde en niet-geactiveerde latente belastingvorderingen met betrekking tot verrekenbare fiscaal erkende verliezen vervalt een bedrag van EUR 644 duizend tussen twee en vijf jaren, EUR 2.558 duizend tussen vijf en tien jaren en EUR 17.875 duizend vervalt niet. De verrekenbare tijdelijke verschillen en aftrekposten met betrekking tot investeringen vervallen niet onder de huidige belastingwetgeving. De latente belastingvorderingen zijn niet opgenomen omdat het niet waarschijnlijk is dat in de toekomst belastbare winst beschikbaar komt waarmee deze belastingvorderingen verrekend kunnen worden. 5.41
Voorraden
(EUR x 1.000)
2005
2004
Onderhanden werk
7.615
7.295
Voorraden
5.569
4.847
48.765
39.660
61.949
51.802
2005
2004
7.334
14.120
Seismische data
(EUR x 1.000) Onderhanden werk
Kostprijs minus voorziening voor verliezen
102
Winsttoeslag
686
2.619
Minus: contractueel ontvangen voorschotten
(405)
(9.444)
7.615
7.295
Voorraden
Van voorraden werd in 2005 EUR 8.858 duizend (2004: EUR 3.515 duizend) verantwoord als zijnde kosten en werd EUR 117 duizend (2004: EUR 415 duizend) afgewaardeerd ten laste van de winst- en verliesrekening. (EUR x 1.000)
2005
2004
48.765
39.660
2005
2004
Seismische data
Netto realiseerbare waarde
Handelsvorderingen en overige vorderingen (EUR x 1.000) 5.42
Nog niet gefactureerde omzet op gereed werk Handelsdebiteuren Overige kortlopende vorderingen Reële waarde financiële instrumenten Vorderingen op geassocieerde deelnemingen
82.583
62.496
261.804
228.872
55.631
44.192
–
417
336
147
400.354
336.124
Op 31 december 2005 was onder handelsdebiteuren een post retentiegelden opgenomen ter hoogte van EUR 2,3 miljoen (2004: EUR 4,8 miljoen) verband houdende met onderhanden werk. In handelsdebiteuren is een post in mindering gebracht voor bijzondere waardevermindering met betrekking tot dubieuze debiteuren ten bedrage van EUR 23,4 miljoen (2004: EUR 17,2 miljoen). 5.43
Liquide middelen
(EUR x 1.000)
2005
2004
Saldo van banktegoeden en aanwezige liquide middelen
74.892
26.330
Banken, rekening-courant
(35.430)
(41.018)
Liquide middelen zoals opgenomen in het kasstroomoverzicht
39.462
(14.688)
103
5.44
Totaal eigen vermogen
Overzicht van mutaties in het totaal eigen vermogen. (EUR x 1.000)
2005
Gestort en opgevraagd kapitaal
Agioreserve
3.110
207.159
(67.441)
(10.485)
61.136
–
–
37.803
(2.062)
16.457
personeel
–
–
–
–
Toevoeging aan overige reserves
–
–
–
331
94.380
– 3.441
Balans per 1 januari 2005 Totaal resultaat
Reserve omrekeningsverschillen
Afdekkingsreserve
Reserve Overige voor eigen reserves aandelen
Onverdeeld resultaat
Totaal
Minderheidsbelang
Totaal eigen vermogen
(18.883) –
49.317
223.913
4.327
228.240
99.412
151.610
999
152.609
–
9.351
–
9.351
–
9.351
–
35.192
–
(35.192)
–
–
–
–
–
–
–
(37)
94.674
–
94.674
–
–
–
–
–
(14.088)
( 14.088)
–
(14.088)
301.539
(29.638)
(12.324)
112.785
(9.532)
99.412
465.460
5.326
470.786
Uitgeoefende optierechten
Uitgegeven aandelen stockdividend Uitbetaald dividend aan aandeelhouders
Balans per 31 december 2005
(EUR x 1.000)
2004
Gestort en opgevraagd kapitaal
Agioreserve
3.033
207.159
(43.671)
(4.146)
53.757
–
–
(23.770)
(6.339)
(1.990)
personeel
–
–
–
–
–
Toevoeging aan overige reserves
–
–
–
–
9.369
In-/verkoop eigen aandelen
–
–
–
–
77
–
–
–
–
3.110
207.159
Balans per 1 januari 2004 Totaal resultaat
Reserve omrekeningsverschillen
Afdekkingsreserve
Reserve Overige voor eigen reserves aandelen
Onverdeeld resultaat
Totaal
Minderheidsbelang
Totaal eigen vermogen
(23.808) –
18.872
211.196
2.468
213.664
49.317
17.218
1.859
19.077
5.686
–
5.686
–
5.686
–
(9.369)
–
–
–
–
(761)
–
(761)
–
(761)
–
–
–
(77)
–
–
–
–
–
–
–
(9.426)
(9.426)
–
(9.426)
(67.441)
(10.485)
61.136
(18.883)
49.317
223.913
4.327
228.240
Uitgeoefende optierechten
Uitgegeven aandelen stockdividend Uitbetaald dividend aan aandeelhouders
Balans per 31 december 2004
104
5.44.1
Gestort en opgevraagd kapitaal
(In duizenden aandelen)
Uitgegeven per 1 januari Conversie converteerbare obligatie in gewone aandelen
Gewone aandelen
2005
2004
62.191
60.664
5.898
–
Keuzedividend 2004 respectievelijk 2003
736
1.528
Ingekocht voor optieplan per jaareinde
(939)
(1.644)
67.886
60.548
Dividendgerechtigd per 31 december
Het maatschappelijk aandelenkapitaal per 31 december 2005 omvat 320.000.000 (2004: 320.000.000) aandelen met een nominale waarde van EUR 0,05. Preferente aandelen zijn niet uitgegeven (zie toelichting 5.15). De houders van gewone aandelen hebben recht op uitkering van dividend zoals periodiek door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders goed te keuren. Bovendien hebben houders recht op één stem per aandeel op de aandeelhoudersvergadering van het bedrijf. De statutaire Directie stelt voor per 31 december 2005 ten laste van de reserves een dividend betaalbaar te stellen van EUR 0,60 (2004: EUR 0,48) per (certificaat van een) aandeel, naar keuze contant of in (certificaten van) aandelen. Het voorgestelde dividend maakt op dit moment deel uit van het onverdeeld resultaat. 5.44.2
Agioreserve
De agioreserve kan worden beschouwd als gestort kapitaal. 5.44.3
Translatiereserve
De reserve omrekeningsverschillen omvat alle koersverschillen, vanaf 1 januari 2003, op vreemde valuta die ontstaan door de omrekening van de jaarrekening van buitenlandse activiteiten die geen geïntegreerd deel zijn van de activiteiten van de Groep, alsmede door de omrekening van verplichtingen waarmee de nettoinvestering van de Groep in een buitenlandse groepsmaatschappij is afgedekt. 5.44.4
Hedgereserve
De hedgereserve bestaat uit het effectieve deel van netto cumulatieve mutatie in de reële waarde van kasstroom afdekkingsinstrumenten waarvan de hedgetransactie nog niet is afgewikkeld. 5.44.5
Reserve voor eigen aandelen
De vennootschap heeft ten behoeve van haar optieplan (certificaten van) eigen aandelen ingekocht. Gedurende het boekjaar werden 92 (certificaten van) aandelen tegen een gemiddelde aandelenprijs van EUR 17,31 (2004: 60.876 aandelen tegen een gemiddelde prijs van EUR 12,50) ingekocht. Er werden 703.000 (certificaten van) aandelen tegen een gemiddelde uitoefenprijs van EUR 20,96 (2004: 774.720 aandelen tegen EUR 14,57) verkocht in het kader van de optie-uitoefening. Per 31 december 2005 had de Groep 938.696 certificaten van eigen aandelen ten behoeve van het optieplan (2004: 1.641.604) in bezit. Dat aantal was per einde 2005 1,4% (2004: 2,6%) van het totaal aantal geplaatste aandelen.
105
5.44.6
Onverdeeld resultaat
Na de balansdatum zijn de volgende dividenden voorgesteld door de Directie. Hieraan zijn geen winstbelastingconsequenties verbonden. (EUR x 1.000) EUR 0,60 per in aanmerking komend gewoon aandeel (2004: EUR 0,48)
5.45
2005
2004
40.732
28.760
40.732
28.760
Resultaat per aandeel
Het gemiddelde resultaat per aandeel over 2005 bedroeg EUR 1,51 (2004: EUR 0,83); het gemiddelde resultaat per aandeel over 2005 na verwatering bedroeg EUR 1,40 (2004: EUR 0,82). De calculatie van het gemiddelde resultaat per aandeel per 31 december 2005 is gebaseerd op het nettoresultaat zoals dat aan gewone aandeelhouders van de moedermaatschappij toe te rekenen is, groot EUR 99.412 duizend (2004: EUR 49.317 duizend) en het gewogen aantal gemiddeld over 2005 uitstaande aandelen 65.976 duizend (2004: 59.360 duizend), als volgt gecalculeerd: 5.45.1
Nettoresultaat per aandeel
Nettoresultaat toe te rekenen aan gewone aandeelhouders van de moedermaatschappij
(EUR x 1.000)
2005
2004
99.412
49.317
99.412
49.317
2005
2004
60.550
58.308
–
(44)
Effect van uitgegeven aandelen als gevolg van uitgeoefende optierechten
450
256
Effect van uitgegeven aandelen als gevolg van keuzedividend
397
840
4.579
–
65.976
59.360
Nettoresultaat lopend boekjaar Nettoresultaat toe te rekenen aan gewone aandeelhouders van de moedermaatschappij
Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen
(In duizenden aandelen) Uitgegeven gewone aandelen per 1 januari Effect van inkopen eigen aandelen
Effect van conversie converteerbare obligatielening Gewogen gemiddeld aantal aandelen per 31 december
106
5.45.2
Nettoresultaat per aandeel na verwatering
De berekening van het gemiddelde resultaat per aandeel per 31 december 2005 na verwatering is gebaseerd op het nettoresultaat zoals dat aan gewone aandeelhouders van de moedermaatschappij toe te rekenen was, groot EUR 101.640 duizend (2004: EUR 54.072 duizend) en het gewogen aantal gemiddeld over 2005 uitstaande aandelen 72.415 duizend (2004: 65.720 duizend) en wordt als volgt berekend: Nettoresultaat dat toe te rekenen was aan gewone aandeelhouders van de moedermaatschappij (na verwateringseffect)
(EUR x 1.000)
2005
2004
99.412
49.317
2.228
4.755
101.640
54.072
2005
2004
Nettoresultaat dat toe te rekenen was aan gewone aandeelhouders van de moedermaatschappij Effect van rente op converteerbare obligaties na belastingen Nettoresultaat dat toe te rekenen was aan gewone aandeelhouders van de moedermaatschappij (na verwateringseffect)
Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen (na verwateringseffect)
(In duizenden aandelen) Gewogen gemiddeld aantal aandelen per 31 december 2005
65.976
59.360
Effect van uitstaande converteerbare obligaties
5.155
6.228
Effect van uitstaande optierechten
1.284
132
72.415
65.720
Gewogen gemiddeld aantal aandelen (na verwatering) per 31 december 2005
5.46
Langlopende leningen en overige schulden
Deze toelichting bevat informatie over de contractuele bepalingen van de langlopende rentedragende leningen en schulden. Voor meer informatie over het gelopen rente- en valutavariatierisico zie toelichtingen 5.50 en 5.51. (EUR x 1.000)
2005
2004
–
127.486
Private placement rentevastleningen in USD
99.270
86.923
Private placement rentevastleningen in EUR
20.000
20.000
Kasstroomafdekking op USD lening
36.440
48.729
Valutaverschillen op toekomstige rente in USD
17.503
14.978
Converteerbare achtergestelde obligatielening
Langlopende leningen
Bankleningen
114.723
99.218
Hypothecaire leningen
9.835
14.609
Overige leningen en langlopende schulden
4.104
212
301.875
412.155
107
Transport
(EUR x 1.000) Transport
Af: gedeelte leningen dat komend jaar afgelost dient te worden
Condities en aflossingstermijnen
2005
2004
301.875
412.155
1.122
227.887
300.753
184.268
Totaal
1 jaar of minder
1 – 2 jaar
2 – 5 jaar
Meer dan 5 jaren
44 miljoen USD bonds 2012 tegen 6,45%
56.178
–
–
–
56.178
39 miljoen USD bonds 2014 tegen 6,49%
49.794
–
–
–
49.794
37 miljoen USD bonds 2017 tegen 6,58%
47.241
–
–
–
47.241
20 miljoen Eurobonds 2012, vastrentend tegen 6,45%
20.000
–
–
–
20.000
114.723
–
–
–
114.723
12.817
2.573
888
2.199
7.157
300.753
2.573
888
2.199
295.093
(EUR x 1.000) Private Placement:
Converteerbare obligatielening EUR – vastrentend tegen 2,375% Overige leningen en langlopende schulden
Ter zekerheidsstelling van bankleningen zijn grond en gebouwen met een boekwaarde van EUR 23 miljoen (2004: EUR 19,0 miljoen) bezwaard met hypotheek. 5.46.1
Kredietfaciliteit
In 2005 is een doorlopende kredietfaciliteit afgesloten bij ABN-AMRO Bank N.V. en Rabobank van EUR 100 miljoen voor vijf jaar. De rentevoet van de faciliteit is Euribor plus 35 basispunten. 5.46.2
Private Placement USD leningen
Begin mei 2002 zijn langetermijnleningen afgesloten met twintig Amerikaanse en twee Britse institutionele beleggers. De voorwaarden voor de leningen zijn gebaseerd op de geconsolideerde jaarcijfers zoals jaarlijks opgesteld op grondslagen van Dutch GAAP: – Eigen vermogen > EUR 200 miljoen – EBITA/Interest > 2,5 – Debt/EBITA < 3,0 – Debt (exclusief private placement en converteerbare achtergestelde obligatielening) < 15% van geconsolideerd balanstotaal Op de 12-maandelijkse rolling forward meetmomenten in 2004 en 2005 is aan alle voorwaarden voldaan. Het valutarisico, op de leningen in US-dollars, alsmede op de hierover (toekomstige) verschuldigde rente is volledig en gedurende de gehele looptijd afgedekt door middel van valutatermijncontracten (‘cross currency swap’). Aangezien het financiële instrument het gehele valutarisico afdekt wordt hedgeverslaggeving toegepast. Daarbij heeft bij eerste verwerking omrekening naar EUR plaatsgevonden tegen de transactiekoers. Per balansdatum worden de leningen gewaardeerd tegen de balanskoers. Het verschil op de leningen tegen de oorspronkelijke koers respectievelijk de koers per laatste balansdatum wordt in de winst- en verliesrekening verantwoord. Voorts worden de daarop betrekking hebbende (‘cross currency swap’) valutatermijncontracten per balansdatum omgerekend tegen de marktwaarde. Verschillen ten opzichte van de oorspronkelijke marktwaarde bij eerste verwerking, dan wel laatste herzieningsdatum worden eveneens in de winst- en verliesrekening verwerkt.
108
Over het verslagjaar bedragen de koersverschillen op de USD leningen EUR 12.289 duizend positief (2004: EUR 7.271 duizend negatief), terwijl de mutatie uit hoofde van de gewijzigde reële waarde van de hiermee samenhangende valuta-afdekking EUR 14.814 duizend negatief bedraagt (2004: EUR 15.967 duizend positief). Dit bedrag is ten laste van het eigen vermogen gebracht onder aftrek van het aan de hoofdsom toe te rekenen afdekkingsresultaat ad EUR 12.289 duizend (2004: EUR 7.271 duizend), welk bedrag is opgenomen in de winst- en verliesrekening. Elke vijf jaar, voor het eerst in 2007, wordt op basis van de valutaverhoudingen USD-EUR de omrekeningskoers op dat moment opnieuw bepaald. Afwijkingen die leiden tot een hoger schuldbedrag in EUR dan oorspronkelijk verwerkt respectievelijk vastgesteld bij de laatste ‘herzieningsdatum’ resulteren in een instroom van middelen voor de Groep ter grootte van het verschil. Afwijkingen die leiden tot een lager schuldbedrag in EUR dan oorspronkelijk of bij de laatste ‘herzieningsdatum’ verwerkt resulteren in een bijbetaling (aflossing) door de Groep van het verschil aan de uitgever van deze hedge-instrumenten. Met betrekking tot de valuta-hedgecontracten ter zake van de (toekomstige) rentebetalingen op de USD leningen is over het huidige verslagjaar per saldo een bedrag van EUR 2.062 duizend (2004: EUR 6.339 duizend negatief) na belastingen ten gunste van het eigen vermogen gebracht als gevolg van de gestegen koers van de USD ten opzichte van de EUR. Het in het vermogen opgenomen cumulatieve koersverschil op de valuta-afdekkingscontracten op het gebied van toekomstige rentebetalingen bedraagt per 31 december 2005 EUR 17.503 duizend (2004: EUR 14.978 duizend). 5.46.3
Converteerbare obligatieleningen
(EUR x 1.000) Opbrengsten uitgifte converteerbare obligaties Aflossing achtergestelde converteerbare obligatielening Geconverteerd in gewone aandelen Transactiekosten Netto opbrengsten Gedeelte geclassificeerd als eigen vermogen Geamortiseerde transactiekosten Waardering verplichting per 31 december
2005
2004
225.000
100.000
(5.326)
–
(94.674)
–
(3.202)
(2.500)
121.798
97.500
(7.555)
(657)
480
2.375
114.723
99.218
In de waardering van de converteerbare obligatielening is een bedrag ter grootte van EUR 7.555 verantwoord als eigen vermogen. Dit bedrag is vrij van toerekenbare transactiekosten. Van 12 mei 2000 tot 21 maart 2005 was conversie in aandelen mogelijk voor houders van de EUR 100 miljoen converteerbare achtergestelde obligatie tegen een conversiekoers van EUR 16,05 per certificaat van een aandeel van nominaal EUR 0,05. Gedurende de zes maanden eindigend op 30 juni 2005, hebben de obligatiehouders voor EUR 94.7 miljoen geconverteerd, leidend tot een uitgifte van 5.897.804 aandeelcertificaten. Van 6 juni 2005 tot en met 20 april 2010 is conversie in aandelen mogelijk voor houders van de EUR 125 miljoen converteerbare obligatie tegen een conversiekoers van EUR 24,25 per certificaat van een aandeel van nominaal EUR 0,05. Fugro heeft het recht de gehele obligatielening vervroegd af te lossen indien de slotkoers van de certificaten van aandelen Fugro na 11 mei 2008 in een periode van 30 achtereenvolgende beursdagen op ten minste 20 beursdagen ten minste 130% (EUR 31,53) van de conversiekoers bedraagt. Obligaties die per 27 april 2010 niet geconverteerd zijn zullen terugbetaald worden tegen nominale waarde.
109
5.46.4
Hypothecaire leningen en overige schulden
De gemiddelde rentevoet van hypothecaire leningen en overige schulden, die langer dan één jaar uitstaan, bedraagt 9,4% per jaar (2004: 5,6%).
Personeelsbeloningen (EUR x 1.000) 5.47
2005
2004
Contante waarde van gedekte verplichtingen
187.000
174.588
Reële waarde van fondsbeleggingen
142.686
130.277
Contante waarde van nettoverplichtingen
44.314
44.311
Verantwoorde actuariële resultaten
(1.817)
2.075
Totaal verantwoorde omvang pensioenverplichtingen
42.497
46.386
4.658
1.822
47.155
48.208
Verplichtingen lange termijn personeelsbeloningen Totaal personeelsbeloningen Verplichting voor toegezegde pensioenrechten
De Groep draagt bij aan een aantal toegezegde pensioenregelingen die voorzien in pensioenuitkeringen aan werknemers wanneer die met pensioen gaan. Deze regelingen gelden voor werknemers in een aantal landen: Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen. In de overige landen is sprake van beschikbare premie regelingen en/of oudedagsvoorzieningen in overeenstemming met de regelgeving en gewoonten in deze landen. Zo bestaat in de Verenigde Staten een 401K (spaar) plan aan de inleg waarvan wordt bijgedragen op basis van de overeengekomen regeling, rekeninghoudend met de voorschriften van de IRS. In Nederland is per 1 januari 2005 de bestaande eindloonregeling omgezet in een middelloonregeling. Deze regeling kwalificeert onder IFRS als ‘defined benefit’ plan. In Nederland zijn de toegezegde regelingen volledig herverzekerd. Bij de bepaling van de jaarkosten wordt rekening gehouden met de aard van de regeling die voorziet in indexatie van pensioentoezeggingen voorzover de opbrengsten uit beleggingen van de gesepareerde beleggingsdepots de actuarieel benodigde interest overstijgen en er sprake is van overrente. In het Verenigd Koninkrijk heeft Fugro een aantal pensioenvoorzieningen. Alle pensioenvoorzieningen waar nieuwe personeelsleden kunnen toetreden zijn beschikbare premieregelingen. Er is één ‘defined benefit’ regeling die in gebruik blijft, die voor personeel is dat in dienst was voordat de regelingen zijn aangepast. Andere ‘defined benefit’ regelingen zijn beëindigd. Hier zijn nog lopende verplichtingen jegens hun deelnemers. Er zijn maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat aan de verplichtingen uit deze ‘defined benefit’ regelingen kan worden voldaan indien nodig. In Noorwegen bestaat een toegezegde pensioenrechtenregeling die voorziet in een, in combinatie met de van de overheid te ontvangen staatspensioen, uitkering op 67-jarige leeftijd die gebonden is aan een maximum bedrag. De bijdrage van de werkgever omvat naast de periodieke premie die is gebaseerd op een verwacht rendement tevens het (positieve of negatieve) beleggingsrisico. Mutaties in de waardering van de nettoverplichting per balansdatum
(EUR x 1.000)
2005
2004
Stand nettoverplichting per 1 januari
46.386
43.017
Betaalde contributies
(6.586)
(7.894)
Kosten verantwoord in de winst- en verliesrekening
6.029
7.950
Actuariële verschillen
(3.892)
3.313
560
–
42.497
46.386
Koersverschillen Nettoverplichting per 31 december 110
Kosten zoals opgenomen in de winst- en verliesrekening
(EUR x 1.000)
2005
2004
Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten
4.038
6.023
Rente op verplichtingen
9.587
8.827
Verwacht rendement op fondsbeleggingen
(8.208)
(7.601)
Pensioenkosten voorgaande boekjaren
1.087
234
(475)
467
6.029
7.950
Resultaat op wijzigingen in pensioenregelingen
De kosten zijn verwerkt op de volgende regels in de winst- en verliesrekening: (EUR x 1.000)
2005
2004
Personeelskosten
4.650
6.724
Rente
1.379
1.226
6.029
7.950
8.208
7.601
Werkelijke opbrengsten uit fondsbeleggingen
Verplichting voor toegezegde pensioenregeling
Voornaamste actuariële veronderstellingen per balansdatum (uitgedrukt in gewogen gemiddelden): 2005
2004
Disconteringsvoet per 31 december
4 – 5%
5 – 6%
Verwacht rendement op fondsbeleggingen per 31 december
4 – 8%
4 – 8%
Toekomstige salarisstijgingen
2 – 3%
3%
Ontwikkeling medische kosten
n.v.t.
n.v.t.
1 – 3%
1 – 3%
Toekomstige pensioenstijgingen
111
5.48
Voorzieningen
(EUR x 1.000)
2005 Reorgani- Bezwaarde satie contracten
Overige
Totaal
2004 Reorgani- Bezwaarde satie contracten
Overige
Totaal
Balans per 1 januari
1.690
348
–
2.038
21.525
–
1.507
23.032
Dotaties gedurende het jaar
1.656
381
–
2.037
5.170
745
–
5.915
(2.448)
(182)
–
(2.630)
(25.002)
(439)
(1.447)
(26.888)
gedurende het jaar
–
–
–
–
–
50
(60)
(10)
Koersverschillen
–
–
–
–
(3)
(8)
–
(11)
Balans per 31 december
898
547
–
1.445
1.690
348
–
2.038
Langlopend
398
–
–
398
1.075
–
–
1.075
Kortlopend
500
547
–
1.047
615
348
–
963
898
547
–
1.445
1.690
348
–
2.038
Onttrekkingen gedurende het jaar Opgeheven voorzieningen
Schulden aan leveranciers en overige kortlopende schulden (EUR x 1.000) 2005 5.49
Schulden aan leveranciers
77.631
66.554
Vooruit-gefactureerde termijnen op onderhanden werken
22.670
14.467
499
–
147.296
138.573
248.096
219.594
Reeële waarde financiële instrumenten Overige niet-handelsschulden en overlopende passiva
112
2004
5.50
Translatierisico en valutarisico
Door de wereldwijde aard van de Groep zijn activiteiten, financiële resultaten en kasstromen onderhevig aan het risico van fluctuaties in wisselkoersen. De activiteiten van de Groep zijn onderhevig aan valutarisico op het moment dat behaalde omzet en de kosten van die omzet in verschillende valuta’s verrekend worden. Daar waar omzet en de kosten van die omzet in een zelfde valuta verrekend worden, staat het behaalde brutoresultaat bloot aan het risico van mutaties in wisselkoersen op het moment van herleiden van de lokale valuta naar de EUR. De Groep loopt met name valutarisico’s in activiteiten waarin gedeelten van gegenereerde omzet bestaan uit vreemde valuta terwijl gemaakte kosten van die omzet hoofdzakelijk in EUR zijn. Kasontvangsten en -uitgaven van bedrijfssegmenten worden met elkaar gecompenseerd indien deze in eenzelfde valuta luiden. Dit betekent dat opbrengsten en kosten verrekend in een zelfde valuta elkaar balanceren zelfs als de inkomsten uit een andere transactie ontstaan dan de verantwoorde kosten. Dientengevolge kunnen alleen niet-uitgebalanceerde bedragen valutarisico lopen. Om de impact van fluctuaties in wisselkoersen zo veel mogelijk te beperken evalueert de Groep continu haar risico in vreemdevalutaposities. Tegen een gedeelte van dergelijk risico dekt de Groep zich in door gebruik te maken van afgeleide financiële instrumenten. In hoofdzaak zijn dit valutatermijncontracten. Tegen valutaverschillen op de nominale waarde van USD leningen van de Groep en de daarmee samenhangende nog te betalen rentecouponnen (zie toelichting 5.46) is de Groep volledig ingedekt door toepassing van valutatermijncontracten die op dezelfde data effectief worden als de data dat de aflossingstermijnen en samenhangende rente betaald dienen te worden. Verwachte transacties
De Groep classificeert haar valutatermijncontracten die bedoeld zijn om valutarisico op afgesloten verbintenissen en voorziene toekomstige transacties af te dekken als kasstroomhedges die worden gewaardeerd tegen reële waarde. De netto reële waarde van valutatermijncontracten die bedoeld zijn ter afdekking van valutarisico op afgesloten verbintenissen en verwachte transacties bedraagt per 31 december 2005 EUR 499 duizend (2004: EUR 417 duizend), bestaande uit vorderingen ter waarde van EUR nihil (2004: EUR 417 duizend) en verplichtingen EUR 499 duizend (2004: nihil) die zijn verantwoord als reële waarde afgeleide financiële instrumenten. 5.50.1
Effecten van valutaomrekening
Een groot aantal dochterondernemingen is gevestigd buiten de eurozone. Aangezien de rapportagevaluta van de Groep de EUR is, wordt de winst- en verliesrekening van dergelijke dochterondernemingen bij consolidatie omgerekend naar EUR. Periodieke fluctuaties in gemiddelde valutawisselkoersen kunnen een significant effect hebben op de waarde van herleide opbrengsten en operationele resultaten (translatierisico). Anders dan het effect van valutawisselkoersverschillen op transacties heeft het herleiden van lokale valuta’s naar eurowaarden geen effect op de lokale kasstromen. De Groep bezit hoeveelheden activa en passiva buiten de eurozone. Het betreft hierbij voornamelijk dochterondernemingen gevestigd in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en het Verre Oosten. Lokale activa en passiva worden voornamelijk gewaardeerd tegen lokale valuta. Fluctuaties in valutawisselkoersen tussen begin- en eindbalansdatum zorgen voor waarderingsverschillen bij het herleiden van dergelijke activa en passiva in EUR tijdens het consolidatieproces. Dergelijke verschillen worden rechtstreeks verantwoord in het eigen vermogen van de Groep. Langetermijnvalutarisico wordt periodiek geëvalueerd. In het algemeen kan gezegd worden dat de Groep zich niet indekt tegen dit type risico, behalve in specifieke omstandigheden. 5.51
Renterisico
De Groep beschikt over een diversiteit aan rentegevoelige activa en passiva om de liquiditeit en kasbehoefte van de dagelijkse operaties te managen. De totale omvang van dergelijke rentegevoelige activa en passiva is echter beperkt. De langetermijnfinanciering door derden bestaat voornamelijk uit langlopende leningen tegen vaste rentepercentages.
113
5.52
Kredietrisico
Het management hanteert interne grondslagen voor het uitgeven van kredietfaciliteiten, waarbij op het kredietrisico doorlopend toezicht wordt gehouden. Op alle opdrachtgevers wordt, indien relevant, een kredietwaardigheidsbeoordeling toegepast. De Groep eist geen zakelijk onderpand voor financiële activa. Investeringen, indien opportuun, zijn alleen toegestaan in liquide waardepapieren en alleen met tegenpartijen waarvan de kredietwaardigheid gelijk of hoger is aan die van de Groep. Derdentransacties met betrekking tot afgeleide financiële instrumenten vinden alleen plaats indien de Groep een getekende verrekeningsovereenkomst met de tegenpartij heeft. Daarnaast moet een dergelijke tegenpartij ook aan genoemde kredietwaardigheidseisen voldoen. Gezien hun kredietwaardigheid verwacht het management niet dat enige tegenpartij haar verplichtingen niet na zal komen. Op balansdatum bestonden geen significante concentraties van kredietrisico. Het maximale kredietrisico bestaat uit de boekwaarde van de op balansdatum verantwoorde afgeleide financiële instrumenten. 5.53
Hedging
De Groep hanteert richtlijnen om er zeker van te zijn dat een belangrijk deel van haar risico van veranderingen in de rentevoet op uitstaande bankleningen bestaat uit contracten tegen een vast rentepercentage. Daarnaast dekt de Groep zich in tegen valutarisico op in vreemde valuta’s uitgedrukte langetermijnverplichtingen. Voor dit doel zijn in EUR gedomineerde valutaruilcontracten afgesloten. De contracten lopen over de volgende 15 jaren en lopen parallel aan de afloop van gerelateerde leningen (zie onderstaande tabel) en hebben rentepercentages uiteenlopend van 6,45 tot 6,58 procent. Op 31 december 2005 bedroeg de nominale waarde van afgesloten valutaruilcontracten USD 120 miljoen (2004: USD 120 miljoen). De Groep kwalificeert haar valutaruilcontracten als kasstroomafdekking en waardeert deze tegen reële waarde. De netto reële waarde van valutaruilcontracten bedraagt per 31 december 2005 EUR 17.503 duizend (2004: EUR 14.978 duizend), bestaande uit vorderingen ter waarde van EUR 36.440 duizend (2004: EUR 48.729 duizend) en verplichtingen ter waarde van EUR 53.943 duizend (2004: EUR 63.707 duizend). Deze bedragen zijn verantwoord als reële waarde afgeleide financiële instrumenten. 5.54
Effectieve rentepercentages en aflossing analyse
Met betrekking tot inkomstengenererende financiële activa en rentedragende financiële passiva kan een volgende tabel gegeven worden waarin zijn opgenomen: de van toepassing zijnde effectieve rentepercentages per balansdatum en de aflossingstermijnen. (EUR x 1.000)
2005
Totaal
6 maanden of minder
6 – 12 maanden
1–2 jaren
2–5 jaren
Meer dan 5 jaren
0,00
74.892
74.892
–
–
–
–
USD rentevaste leningen
6,45
(99.270)
–
–
–
–
(99.270)
EUR rentevaste lening
6,45
(20.000)
–
–
–
–
(20.000)
Converteerbare obligatielening*
3,83
(114.723)
–
–
–
(114.723)
–
Effect van valutatermijncontracten
6,45
(36.440)
–
–
–
–
(36.440)
Effect van rentetermijncontracten
6,45
(17.503)
–
–
–
–
(17.503)
Hypothecaire en overige leningen*
9,39
(12.817)
–
(2.573)
(888)
(2.199)
(7.157)
Rekeningen-courant
0,00
(35.430)
(35.430)
–
–
–
–
(261.291)
39.462
( 2.573)
(888)
(116.922)
(180.370)
Effectieve rente %
Liquide middelen
3,75
*
114
Deze activa-/passivacomponenten hebben een vaste rentevoet.
(EUR x 1.000)
2004
Effectieve rente %
*
Totaal
6 maanden of minder
6 – 12 maanden
1–2 jaren
2–5 jaren
Meer dan 5 jaren
–
Liquide middelen
0,00
26.330
26.330
–
–
–
Bankleningen
2,83
(127.486)
–
(127.486)
–
–
–
USD rentevaste leningen
6,45
(86.923)
–
–
–
–
(86.923)
EUR rentevaste lening
6,45
(20.000)
–
–
–
–
(20.000)
Converteerbare obligatielening*
7,81
(99.218)
(99.218)
–
–
–
–
Effect van valutatermijncontracten
6,45
(48.729)
–
–
–
–
(48.729)
Effect van rentetermijncontracten
6,45
(14.978)
–
–
–
–
(14.978)
Hypothecaire en overige leningen*
5,58
(14.821)
–
(1.183)
(5.623)
(2.206)
(5.809)
Rekeningen-courant
3,75
(41.018)
(41.018)
–
–
–
–
(426.843) (113.906) (128.669)
(5.623)
(2.206) (176.439)
Deze activa-/passivacomponenten hebben een vaste rentevoet.
5.55
Verantwoorde activa en passiva
Mutaties in de reële waarde van valutatermijncontracten die bedoeld zijn om zich economisch in te dekken tegen valutarisico samenhangend met monetaire activa en passiva in vreemd vermogen maar waarop geen hedgeverslaggeving wordt toegepast, worden ten laste dan wel ten gunste van de winst- en verliesrekening gebracht. Zowel de mutaties in reële waarde van dergelijke valutatermijncontracten als wisselkoerswinsten en -verliezen gerelateerd aan monetaire items worden verantwoord onder ‘nettofinancieringskosten’ (zie toelichting 5.22.4). De reële waarde van valutatermijncontracten, gebruikt om monetaire activa en passiva uitgedrukt in vreemde valuta economisch af te dekken, bedroeg op 31 december 2005 EUR 499 duizend (2004: EUR 417 duizend), bestaande uit vorderingen EUR nihil (2004: EUR 417 duizend) en verplichtingen EUR 499 duizend (2004: nihil). Deze bedragen zijn verantwoord als reële waarde afgeleide financiële instrumenten. 5.56
Gevoeligheidsanalyse
In het beheersen van rente- en valutarisico’s stelt de Groep zich tot doel de invloed van kortetermijnfluctuaties op het groepsresultaat zo veel mogelijk te beperken. Op de langere termijn echter beïnvloeden permanente veranderingen in valutawisselkoersen en rentepercentages het geconsolideerde resultaat. Het effect van een algemene stijging van het rentepercentage van een procentpunt op het resultaat voor belastingen wordt op 31 december 2005 geschat op EUR 0,4 miljoen negatief (2004: EUR 2,5 miljoen negatief). Renteswaps zijn meegenomen in deze berekening. Het effect van een algemene stijging van de waarde van de EUR ten opzichte van andere valuta van een procentpunt op het resultaat voor belastingen wordt op 31 december 2005 geschat op EUR 0,1 miljoen positief (2004: EUR 0,4 miljoen negatief). Valutatermijncontracten zijn meegenomen in deze berekening.
115
5.57
Reële waarde (Fair value)
(EUR x 1.000)
Handelsdebiteuren en overige vorderingen (excl. onderhanden werk) Liquide middelen Valutatermijncontracten – Vorderingen Valutatermijncontracten – Verplichtingen Bankleningen Converteerbare achtergestelde obligatielening Hypothecaire leningen
2005
2004
Boekwaarde
Reële waarde
Boekwaarde
Reële waarde
317.771
317.771
273.628
273.628
74.892
74.892
26.330
26.330
–
–
417
417
(499)
(499)
–
–
–
–
(127.486) (127.486)
(114.723)
(157.500)
(99.218) (102.260)
(9.835)
(9.835)
(14.609)
(14.609)
USD rentevaste leningen
(99.270)
(99.270)
(86.923)
(86.923)
EUR rentevaste lening
(20.000)
(24.034)
(20.000)
(24.034)
Kasstroomafdekking op USD lening
(36.440)
(36.440)
(48.729)
(48.729)
Vreemde valuta interestafdekking
(17.503)
(17.503)
(14.978)
(14.978)
(35.430)
(41.018)
(41.018)
Rekening-courant
(35.430)
Schulden aan leveranciers en overige kortlopende schulden
(248.096)
(248.096) (219.594) (219.594)
Totaal
(189.133)
(235.944) (372.180)
Niet-verantwoorde opbrengsten/verliezen
–
(46.811)
(379.256)
–
(7.076)
Schatting van reële waarde
Onderstaand volgt een opsomming van de belangrijkste methodes en aannames die gebruikt zijn om de reële waardes, zoals hierboven in de tabel weergegeven, in te schatten. Afgeleide financiéle instrumenten
Valutatermijncontracten zijn gewaardeerd tegen marktwaarde op basis van genoteerde handelswaarde. Rentedragende leningen en schulden
De reële waarde is berekend op basis van de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen uit hoofde van aflossingen en rentebetalingen. Converteerbare obligatielening
De reële waarde is gebaseerd op de genoteerde handelsprijs per 31 december 2005. Reële waarde leaseverplichtingen
De reële waarde is geschat op basis van de contante waarde van toekomstige kasstromen, contant gemaakt tegen de rentevoet voor vergelijkbare leaseovereenkomsten. Handelsdebiteuren, -crediteuren, overige vorderingen en schulden
Voor kortlopende vorderingen en schulden met looptijden korter dan één jaar wordt de reële waarde gelijk gesteld aan de nominale waarde. Alle overige vorderingen en schulden worden contant gemaakt om hun reële waarde te bepalen.
116
Rentepercentage zoals gebruikt voor bepaling van reële waarde
De Groep gebruikt het rendement op balansdatum van overheidsobligaties waarvan de looptijd de termijn van het financiële instrument benadert om haar financiële instrumenten contant te maken. De gebruikte rentepercentages zijn: Financieel instrument
2005
2004
3,83 – 6,5%
4,75% – 6,5%
Leasecontracten
n.v.t.
n.v.t.
Vorderingen
n.v.t.
n.v.t.
Langlopende leningen en schulden
De reële waarde is bepaald door te refereren aan de marktwaarde per balansdatum dan wel door de relevante kasstromen contant te maken waarbij voor gelijksoortige instrumenten een identieke actuele discontovoet wordt gebruikt. 5.58
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
5.58.1
Operationele lease als lessee
Niet opzegbare operationele lease-overeenkomsten dienen als volgt betaald te worden: (EUR x 1.000) Minder dan een jaar Tussen twee en vijf jaren Meer dan vijf jaren
2005
2004
29.563
12.677
109.483
11.017
56.000
5.946
195.046
29.640
De Groep huurt een aantal kantoor-, magazijn- en laboratoriumfaciliteiten en schepen in de vorm van een operationele leaseconstructie. De contractduur loopt uiteen van drie tot tien jaren waarbij in principe de mogelijkheid bestaat de lease te vernieuwen na afloop van die periode. De leasetermijnen worden jaarlijks verhoogd om de marktcondities weer te geven. Geen van deze leaseconstructies bevat voorwaardelijke huursommen. De Groep treedt in principe niet op als verhuurder. 5.58.2
Aangegane verplichtingen tot kapitaalsinvesteringen
Gedurende het jaar 2005 is de Groep contractuele verplichtingen aangegaan voor de aanschaf van materiële vaste activa ten bedrage van EUR 840 duizend (2004: EUR 888 duizend). 5.58.3
Voorwaardelijke verplichtingen
Hieronder zijn begrepen de onvoorwaardelijke en voorwaardelijke verplichtingen, die voortvloeien uit contracten met een looptijd langer dan één jaar zoals garanties, huurverplichtingen en dergelijke. Enkele groepsmaatschappijen zijn, in het kader van de normale bedrijfsuitoefening, als eisende of verwerende partij betrokken bij claims. Op grond van de ontwikkelingen tot dusver wordt niet verwacht dat de financiële positie van de Groep door één van deze zaken aanmerkelijk zal worden beïnvloed.
117
Fugro N.V. vormt samen met haar Nederlandse dochterondernemingen een fiscale eenheid voor de heffing van vennootschapsbelasting; elk der vennootschappen is volgens de standaardvoorwaarden aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen.
Gebeurtenissen na balansdatum De Raad van Commissarissen van Fugro heeft in januari besloten om op de Aandeelhoudersvergadering van 10 mei 2006 de aandeelhouders voor te stellen om per diezelfde datum de heren ir P. van Riel en ir A. Steenbakker te benoemen tot statutair directeur van Fugro N.V. (zie ook verslag Raad van Commissarissen op pagina 17). 5.59
De directie heeft in januari aangekondigd dat de heer F.E. Toolan, lid van de directieraad en COO van Geotechniek op zee, alsmede van Airborne survey, per 1 juli 2006 met pensioen zal gaan. Per diezelfde datum worden benoemd: de heer W.S. Rainey als COO Geotechniek op zee en de heer S.J. Thomson als COO Airborne survey, beiden reeds langere tijd werkzaam bij Fugro. Fugro heeft in januari 2006 een driejarige huurovereenkomst getekend met de Noorse rederij Uksnoy & CO A/S voor het seismische schip ‘Geo Barents’. Het schip zal in november 2006 gereed zijn voor gebruik en zal in november 2009 eigendom worden van Fugro. Op 27 januari 2006 heeft Fugro Holdings Ltd. in Groot-Brittannië een 100%-belang verworven in Surrey Geotechnical Consultants Ltd. voor een bedrag van EUR 0,6 miljoen. 5.60
Verbonden partijen
5.60.1
Identiteit van verbonden partijen
Als verbonden partijen van de Groep zijn te onderscheiden: de dochterondernemingen, de geassocieerde deelnemingen (zie toelichting 5.38) en de statutaire directieleden. 5.60.2
Transacties met de statutaire directieleden en overige bestuursleden
Directieleden van de Groep en management hebben 6,7% van aandelen met stemrecht in handen. Directieleden en kadermanagement participeren eveneens in het optieplan van de Groep (zie toelichting 5.30.1). De vergoedingen aan de leden van de statutaire Directie van de vennootschap over 2005 en 2004 kunnen als volgt worden weergegeven: (in EUR)
A. Jonkman *
Ir K.S. Wester
2005
2004
2005
2004
2005
2004
Vergoeding
542.000
492.000
397.240
298.987
260.000
135.938
Bonus voorgaand jaar
246.000
147.333
149.000
88.500
112.500
–
Pensioenlasten (inclusief AOV-verzekering)
435.000
779.900
364.540
411.211
259.319
143.239
Waarde toegekende optierechten
878.688
555.660
766.140
463.050
576.300
343.000
2.101.688 1.974.893 1.676.920 1.261.748 1.208.119
622.177
Totaal *
Ir G-J. Kramer
De heer A. Jonkman is benoemd als Statutair Directeur per 19 mei 2004.
Aan de leden van de statutaire Directie van de vennootschap worden een auto en een mobiele telefoon ter beschikking gesteld. Tevens ontvangen zij maandelijks een zeer geringe vergoeding ter dekking van onkosten. De vergoeding aan de leden van de statutaire Directie wordt jaarlijks bepaald door de remuneratie- en nominatiecommissie. In 2004 heeft een extern, onafhankelijk onderzoek plaatsgevonden inzake de hoogte en samenstelling van de vergoedingen aan de leden van de statutaire Directie. De conclusie van het onderzoek is dat de directiebeloning voor wat betreft de vaste salariscomponent niet geheel in lijn is met vergelijkbare functies. 118
Besloten is om deze achterstand in te lopen. De backserviceverplichtingen voor het pensioen van de heer Ir G-J. Kramer zouden significant zijn. Voor de opbouw van de pensioenaanspraken wordt uitgegaan van een beschikbaar premiesysteem. In verband met de uitdiensttreding in 2005 van de heer Kramer is in 2004 een bedrag van EUR 875 duizend betaald om aan de destijds overeengekomen pensioenverplichtingen van Fugro jegens de heer Kramer te voldoen (waarvan EUR 440 duizend ten laste van het resultaat 2004 en EUR 435 duizend ten laste van het resultaat 2005 is verantwoord). Dit betreft de periode 2005 t/m 2007. Bij de bepaling van de omvang van de bonussen wordt onder meer de realisatie van de ondernemingsdoelstellingen betrokken. Er zijn geen garantieverplichtingen aangegaan ten behoeve van de leden van de statutaire Directie. Onderstaand zijn de gegevens inzake de opties toegekend aan de leden van de statutaire Directie opgenomen:
Statutaire Directie 3)
Ir G-J. Kramer
Aantal optierechten
Jaar
2000
129.600
129.600
17,19
31-12-2006
7
2001
129.600
129.600
12,53
31-12-2007
7
2002
129.600
129.600
10,78
31-12-2008
7
2003
129.600
129.600
10,20
31-12-2009
4
2004
129.600
129.600
15,35
31-12-2010
6
129.600
27,13
31-12-2011
7
648.000 1999
54.000
2000
129.600
–
–
Uitoefenprijs
Koers op uitoefendatum
Expiratiedatum
Bonus1)
777.600 20,822)
9,23
31-12-2005
5
108.000
108.000
17,19
31-12-2006
7
2001
108.000
108.000
12,53
31-12-2007
7
2002
108.000
108.000
10,78
31-12-2008
7
2003
108.000
108.000
10,20
31-12-2009
4
2004
108.000
108.000
15,35
31-12-2010
6
113.000
27,13
31-12-2011
7
11,462)
31-12-2009
Totaal
54.000
Stand 31-122005
–
113.000
2005
A. Jonkman
Vervallen in 2005
129.600
2005
Ir K.S. Wester
Uitgeoefend in 2005
Maanden
Stand 01-012005
Totaal
Toegekend in 2005
In EUR
594.000
113.000
54.000
–
653.000
2000 – 2003
150.400
150.400
2004
80.000
80.000
15,35
31-12-2010
6
85.000
27,13
31-12-2011
7
85.000
2005
Totaal
230.400
85.000
–
Totaal
1.472.400
327.600
54.000
1)
Bonus betrekking hebbend op het jaar (uitbetaald in het daaropvolgend jaar).
2)
Betreft gewogen gemiddelde.
3)
Aangepast naar aanleiding van aandelensplitsing (4:1).
–
315.400
– 1.746.000
119
De vergoedingen aan de leden van de Raad van Commissarissen kunnen als volgt worden weergegeven: (in EUR)
2005
2004
F.H. Schreve, Voorzitter
43.000
43.000
J.A. Colligan
31.000
31.000
P.J. Crawford
31.000
31.000
Dr F.J.G.M. Cremers
20.523
–
Drs M.W. Dekker
15.000
36.000
Th. Smith
41.000
38.000
Dr P. Winsemius
31.000
31.000
212.523
210.000
Er worden geen opties toegekend en geen bedrijfsmiddelen aan de Commissarissen ter beschikking gesteld. Er zijn geen leningen verstrekt aan de leden van de Raad van Commissarissen. Er zijn geen garantieverplichtingen aangegaan ten behoeve van de leden van de Raad van Commissarissen. 5.60.3
Overige transacties met verbonden partijen
5.60.3.1 Joint ventures
De Groep neemt niet deel in joint ventures. 5.61
Dochterondernemingen
5.61.1
Belangrijke dochterondernemingen
Voor een overzicht van (belangrijke) dochterondernemingen wordt verwezen naar hoofdstuk 6. 5.62
Schattingen en oordeelsvorming door het management
Het management heeft met de auditcommissie gesproken over de ontwikkeling en keuze van, en informatieverschaffing over de kritische grondslagen voor financiële verslaggeving en schattingen, alsook toepassing van deze grondslagen. Belangrijkste bronnen van inschattingsonzekerheden
Toelichting 5.37 bevat informatie over de aannames en hun risicofactoren met betrekking tot impairment van goodwill. In toelichting 5.50 is een gedetailleerde analyse geven van de valutaposities van de Groep en de risico’s die de Groep loopt betreffende vreemdevalutaverschuivingen. Kritische waarderingsinschattingen in de toepassing van de Groepsverslaggevingsregels
Behalve de al in de toelichting op de jaarrekening uiteengezette elementen zijn er geen andere kritische waarderingsinschattingen in de toepassing van de Groepsverslaggevingsregels die nadere toelichting vereisen.
120
6
D o c h t e r o n d e r n e m i n g e n e n g e a s s o c i e e r d e d e e l n e m i n g e n F u g r o N . V. (Inclusief plaats van vestiging en aandeelpercentage) Tenzij anders vermeld bedraagt het directe, hetzij indirecte aandeel van Fugro N.V. in onderstaande entiteiten 100%. Niet-significante dochterondernemingen in termen van aan derden in rekening gebrachte vergoedingen voor geleverde goederen en diensten en balanstotalen zijn niet opgenomen. Onderstaande dochterondernemingen zijn in hun geheel opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van Fugro N.V., tenzij anders vermeld. Bedrijven waar de Groep in participeert en die niet meegeconsolideerd worden in de jaarrekening van de Groep zijn gemarkeerd met een #.
Vestiging
% Plaats, land
Vestiging
% Plaats, land
Fugro Mauritius Ltd. (Sucursal EM Angola)
Luanda, Angola
Fugro Geoscience (Beijing) Ltd.
Beijing, China
Fugro Airborne Surveys Pty Ltd.
Perth, Australië
Fugro Technical Services (Guangzhou) Ltd.
Guangzhou, China
Fugro Ground Geophysics Pty Ltd.
Perth, Australië
Shanghai Fugro Geotechnique Co. Ltd.
Fugro-Jason Australia
Perth, Australië
China Offshore Fugro GeoSolutions
Fugro Multi Client Services Pty Ltd.
Perth, Australië
Fugro Seismic Imaging Pty
Perth, Australië
Fugro Offshore Survey (Shenzhen) Company Ltd.
Fugro Spatial Solutions Pty Ltd.
Perth, Australië
Fugro Comprehensive Geotechnical
Fugro Survey Pty Ltd.
Perth, Australië Perth, Australië
OmniSTAR Pty Ltd. Azeri-Fugro #
40% Baku City, Azerbaijan
(Shenzhen) Co, Ltd.
Investigation (Zhejiang) Co, Ltd.
60% Shanghai, China
50% Shekou, Shenzhen, China Shekou, Shenzhen, China
Zhejiang, China
Fugro Denmark AS
Esbjerg, Denemarken
Fugro Consult GmbH
Berlijn, Duitsland Könz, Duitsland
Fugro Caspian B.V.
Baku City, Azerbaijan
IGF GmbH
Fugro Survey Caspian Ltd.
Baku City, Azerbaijan
Fugro Egypt Ltd
Fugro België N.V.
Mechelen, België
Fugro M.I.S.R.
Fugro Engineers S.A.
Brussel, België
Fugro S.A.E.
Caïro, Egypte
Fugro Airborne Surveys Ltd.
Gaborone West, Botswana
Racal Survey Equatorial Guinea Ltd
Malabo, Equatorial Guinea
Acquamarine Engenharia e assistenze Técnica Ltda
Rio de Janeiro, Brazilië
Fugro Geoid S.A.S.
Clapiers, Frankrijk
Fugro do Brasil Ltda
Rio de Janeiro, Brazilië
Fugro France S.A.
Nanterre, Frankrijk
Fugro Geotechnique S.A.
Nanterre, Frankrijk
Fugro OceansatPEG SA
62% Rio de Janeiro, Brazilië
Caïro, Egypte 75% Caïro, Egypte
Fugro Geosolutions Brazil Serve de Levantemento
Rio de Janeiro, Brazilië
Fugro Topnav S.A.S.
Parijs (Massy), Frankrijk
Fugro Marsat Servicide Submarinos Ltda
Rio de Janeiro, Brazilië
Fugro Topnav S.A.S.
Port Gentil, Gabon
Geomag S/A Prospeccoes Aerogeofisicas
20% Rio de Janeiro, Brazilië
Fugro Airborne Surveys (Pty) Ltd
Accra, Ghana
LASA Engenhariae Prospeccoes S.A.
20% Rio de Janeiro, Brazilië
Fugro (Hong Kong) Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro Sdn Bhd (Brunei)
Bandar Seri Begawan, Brunei Darussalam
Fugro Data Services Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro Survey (Brunei) Sdn Bhd
Kuala Belait, Brunei Darussalam
Fugro FLI-MAP International Ltd.
Wanchai, Hongkong
70% Kuala Belait, Brunei Darussalam
Fugro Geosciences International Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro (Canada) Inc.
New Brunswick, Canada
Fugro Holdings (Hong Kong) Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro Airborne Surveys Corp.
Ottawa, Ontario, Canada
Fugro International (Hong Kong) Ltd.
Wanchai, Hongkong
Missisauga, Toronto, Canada
Fugro Investment (Hong Kong) Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro Marine Survey International Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro SEA Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro Survey (Middle East) Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro Survey International Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro Survey Ltd.
Wanchai, Hongkong
Geodetic Surveys (B) Sdn Bhd
Fugro Airborne Surveys Corp. Fugro Jacques GeoSurveys Inc. Fugro/SESL Geomatics Ltd.
70% St. John’s, Newfoundland, Canada Calgary, Alberta, Canada
Fugro Survey Management Ltd.
Wanchai, Hongkong
Fugro Certification Services Ltd.
Fo Tan, Shatin, N.T., Hongkong
Fugro Technical Services Ltd.
Fo Tan, Shatin, N.T., Hongkong
121
Vestiging
% Plaats, land
Vestiging
% Plaats, land
Geotechnical Instruments (Hong Kong) Ltd.
Fo Tan, Shatin, N.T., Hongkong
Fugro Airborne Surveys N.V.
Willemstad, Curaçao, Nederlandse Antillen
Fugro Geotechnical Services Ltd.
Fo Tan, Shatin, N.T., Hongkong
Fugro Cable N.V.
Willemstad, Curaçao, Nederlandse Antillen
MateriaLab Consultants Ltd.
Tuen Mun, N.T., Hongkong
Fugro Curaçao N.V.
Willemstad, Curaçao, Nederlandse Antillen
Navi Mumbai, India
Fugro Jacques N.V.
70% Willemstad, Curaçao, Nederlandse Antillen
Elcome Surveys Pvt. Ltd. Fugro Geonics Pvt. Ltd.
90% Navi Mumbai, India
Fugro Robertson Americas N.V.
Willemstad, Curaçao, Nederlandse Antillen Willemstad, Curaçao, Nederlandse Antillen
Fugro India Pvt. Ltd.
Navi Mumbai, India
Fugro Satellite Services N.V.
Fugro Geotech (Pvt) Ltd.
Navi Mumbai, India
Fugro Starfix N.V.
Willemstad, Curaçao, Nederlandse Antillen
Fugro Geodetic Indonesia
Jakarta Selatan, Indonesië
Fugro Survey Caribbean N.V.
Willemstad, Curaçao, Nederlandse Antillen
Fugro-Jason Netherlands B.V.
Jakarta Selatan, Indonesië
Fugro BTW Ltd.
New Plymouth, Nieuw Zeeland
P.T. Fugro Indonesia
Jakarta Selatan, Indonesië
Fugro Survey (Nigeria) Ltd.
Port Harcourt, Nigeria
P.T. Kalvindo Raya Semesta
Jakarta Selatan, Indonesië
Fugro Consultants Nigeria Ltd.
Port Harcourt, Nigeria
Fugro Oceansismica S.p.A.
Rome, Italië
Fugro Geotechnics AS
Oslo, Noorwegen
Fugro Japan Co., Ltd.
Tokio, Japan
Fugro Multi Client Services AS
Oslo, Noorwegen
Fugro Caspian B.V.
Almaty, Kazakhstan
Fugro Norway AS
Oslo, Noorwegen
Fugro Kazakhstan LLC
Atyrau, Kazakhstan
Fugro Seastar AS
Oslo, Noorwegen
Fugro KazProject LLP
Atyrau, Kazakhstan
Fugro Survey AS
Oslo, Noorwegen
Fugro Geoscience GmbH
Tripoli, Libië
Fugro-Geoteam AS
Oslo, Noorwegen
Fugro Eco Consult S.a.r.l.
Munsbach, Luxemburg
Fugro Oceanor AS
Trondheim, Noorwegen
Fugro (Macau) Limitada Engenharia Geotecnica
Macau, Macau
Fugro Middle East & Partners LLC
Muscat, Oman
Macau, Macau
Fugro Geodetic Ltd.
Karachi, Pakistan
Fugro Peninsular Geotechnical Services
Doha, Quatar
Fugro Technical Services (Macau) Ltd. Fugro Geodetic (Malaysia) Sdn Bhd
30% Kuala Lumpur, Maleisië
Fugro GEOS Sdn Bhd
Kuala Lumpur, Maleisië
Fugro Engineering LLP
Moskou, Rusland
Fugro Geosciences (Malaysia) Sdn Bhd
Kuala Lumpur, Maleisië
Fugro-Jacques NSTC
Moskou, Rusland
Fugro TGS (M) Sdn Bhd
Kuala Lumpur, Maleisië
Fugro Geoscience GmbH
Moskou, Rusland
Fugro-Jason (M) Sdn. Bhd
Kuala Lumpur, Maleisië
Geo Inzh Services LLP
Moskou, Rusland
Fugro Airborne Surveys Ltd.
Port-Louis, Mauritius
Fugro-Geostatika Co Ltd.
Fugro Mauritius Ltd.
Port-Louis, Mauritius
Sevoteam
50% St. Petersburg, Rusland
Fugro-Chance de Mexico S.A. de C.V.
Ciudad Del Carmen, Campeche, Mexico
Fugro-Suhaimi Ltd.
50% Dammam, Saudi-Arabië
Geomundo S.A. de C.V.
Ciudad Del Carmen, Campeche, Mexico
Fugro Geodetic Pte Ltd.
Singapore, Singapore
Fugro Airborne Surveys (Pty) Ltd.
Klein Windhoek, Namibië
Fugro Geosoft Solutions Pte Ltd.
Singapore, Singapore
Fugro Survey Namibia (Pty) Ltd.
Walvis Baai, Namibië
Fugro Holdings (Singapore) Pte Ltd.
Singapore, Singapore
Ecodemka B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro OmniSTAR Pte Ltd.
Singapore, Singapore
Fugro C.I.S. B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro Singapore Pte Ltd.
Singapore, Singapore
Fugro Caspian B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro Survey Pte Ltd.
Singapore, Singapore
Fugro Ecoplan B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro-GEOS Pte Ltd.
Singapore, Singapore
Fugro Engineers B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro Survey Pte Ltd.
Bangkok, Thailand
Fugro Ingenieursbureau B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro Oceanor Thailand Co Ltd.
Bangkok, Thailand
Fugro Intersite B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro Survey Caribbean Inc.
Chaguaramas, Trinidad en Tobago
Fugro-Jason Netherlands B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro Caspian B.V.
Ashgabat, Turkmenistan
Fugro Marine Services B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro-McClelland Marine Geosciences, Inc.
Caracas, Venezuela
Fugro Nederland B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro Middle East B.V.
Dubai, Verenigde Arabische Emiraten
Fugro Robertson B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro-Jason Middle East
Dubai, Verenigde Arabische Emiraten
Fugro Survey B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro Survey (Middle East) Ltd.
Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten
Fugro Vastgoed B.V.
Leidschendam, Nederland
Fugro-GEOS UAE
Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten
Fugro-Inpark B.V.
Leidschendam, Nederland
OmniSTAR B.V.
Leidschendam, Nederland
Oserco B.V.
Leidschendam, Nederland
Osiris B.V.
Leidschendam, Nederland
122
St. Petersburg, Rusland
Vestiging
% Plaats, land
Fugro Survey Limited
Aberdeen, Verenigd Koninkrijk
Alluvial Mining Ltd.
Great Yarmouth, Verenigd Koninkrijk
Fugro-Robertson Ltd.
Llandudno, Verenigd Koninkrijk
Fugro Seismic Imaging Ltd.
Swanley, Verenigd Koninkrijk
Fugro Ltd.
Wallingford, Verenigd Koninkrijk
Fugro Airborne Surveys Ltd.
Wallingford, Verenigd Koninkrijk
Fugro Engineering Services Ltd.
Wallingford, Verenigd Koninkrijk
Fugro-GEOS Ltd.
Wallingford, Verenigd Koninkrijk
Fugro-Jason (UK) Ltd.
Wallingford, Surrey, Verenigd Koninkrijk
Fugro (USA), Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro Airborne Surveys Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro Geosciences, Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro GeoServices, Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro Gulf, Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro Multi Client Services, Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro Consultants LP
Houston, Verenigde Staten
Fugro, Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro-GEOS, Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro-Jason Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro-McClelland Marine Geosciences, Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro-Robertson, Inc.
Houston, Verenigde Staten
Fugro Seismic Imaging, Inc.
Houston, Verenigde Staten
OmniSTAR LP
Houston, Verenigde Staten
John Chance Land Surveys Inc.
Lafayette, Verenigde Staten
Fugro Chance Inc.
Lafayette, Verenigde Staten
Fugro Pelagos, Inc.
San Diego, Verenigde Staten
Fugro Seafloor Surveys, Inc.
Seattle, Verenigde Staten
Petcom Inc
Richardson, Verenigde Staten
España Geotechnical Consultancy Inc.
Roseville, Verenigde Staten
Fugro West, Inc.
Ventura, Verenigde Staten
Fugro Airborne Surveys (Pty) Ltd.
Johannesburg, Zuid-Afrika
Fugro Survey Africa (Pty) Ltd.
Kaapstad, Zuid-Afrika
OmniSTAR (Pty) Ltd.
Kaapstad, Zuid-Afrika
Fugro Data Services AG
Zug, Zwitserland
Fugro Finance AG
Zug, Zwitserland
Fugro Geodetic AG
Zug, Zwitserland
Fugro Geoscience GmbH
Zug, Zwitserland
Fugro Middle East GmbH
Zug, Zwitserland
Fugro Survey GmbH
Zug, Zwitserland
123
7
Ve n n o o t s c h a p p e l i j ke b a l a n s Voor voorgestelde winstverdeling, voor het jaar geëindigd op 31 december (EUR x 1.000)
(9.1) (9.2) (9.3)
Activa Materiële vaste activa Immateriële activa Financiële vaste activa Latente belastingvorderingen
381
548 72.495
681.920
412.772
6.007
7.647
760.803
493.462
15.781
8.237
5.321
5.467
–
4.381
21.102
18.085
Totaal activa
781.905
511.547
Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal Agioreserve Overige reserves Onverdeeld resultaat
3.441
3.110
301.539
207.159
61.068
(35.673)
99.412
49.317
Totaal eigen vermogen
465.460
223.913
Passiva Langlopende leningen en overige schulden
287.936
170.630
Totaal langlopende schulden en voorzieningen
287.936
170.630
14.998
–
Handelsvorderingen en overige vorderingen Te vorderen winstbelasting
(9.6)
Liquide middelen Totaal vlottende activa
(9.5)
(9.7)
Banken, rekeningen-courant Kortlopende rentedragende leningen
–
99.218
13.212
17.627
299
159
28.509
117.004
Totaal schulden
316.445
287.634
Totaal eigen vermogen en passiva
781.905
511.547
Schulden aan leveranciers en overige kortlopende schulden Belastingen en premies sociale verzekeringen (9.8)
124
2004
72.495
Totaal vaste activa
(9.4)
2005
Totaal kortlopende schulden
8
Ve n n o o t s c h a p p e l i j ke w i n s t - e n v e r l i e s r e ke n i n g
(EUR x 1.000)
2005
2004
Nettoresultaat deelnemingen
110.109
59.343
Overige resultaten
(10.697)
(10.026)
Nettoresultaat
99.412
49.317
Toegevoegd aan onverdeeld resultaat
99.412
49.317
De overige resultaten betreffen de kosten van de vennootschap na aftrek van doorbelastingen aan groepsmaatschappijen.
125
9
To e l i c h t i n g b e h o r e n d e t o t d e v e n n o o t s c h a p p e l i j ke j a a r r e ke n i n g
Algemeen De vennootschappelijke jaarrekening maakt deel uit van de jaarrekening 2005 van Fugro N.V. Ten aanzien van de vennootschappelijke winst- en verliesrekening van Fugro N.V. is gebruikgemaakt van de vrijstelling ingevolge artikel 2:402 Boek 2 BW. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Fugro N.V. maakt voor de bepaling van de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling van haar vennootschappelijke jaarrekening gebruik van de optie die wordt geboden in artikel 2:362 lid 8 BW. Dit houdt in dat de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling (hierna ‘waarderingsgrondslagen’) van de vennootschappelijke jaarrekening van Fugro N.V. gelijk zijn aan die voor de geconsolideerde jaarrekening zijn toegepast. Hierbij worden deelnemingen, waarop invloed van betekenis wordt uitgeoefend, op basis van de ‘equity’-methode gewaardeerd. Deze geconsolideerde jaarrekening is opgesteld volgens de door de International Accounting Standards Board vastgestelde en door de Europese Unie aanvaarde standaarden (hierna ‘EU-IFRS’). Verwezen wordt naar pagina 71 tot en met 83 voor een beschrijving van deze grondslagen. Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van Fugro N.V. in de resultaten van deze deelnemingen. Resultaten op transacties, waarbij overdracht van activa en passiva tussen Fugro N.V. en haar deelnemingen en tussen deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, zijn niet verwerkt voorzover deze als niet gerealiseerd kunnen worden beschouwd. Stelselwijziging Als gevolg van het toepassen van de waarderingsgrondslagen die in de geconsolideerde jaarrekening worden gehanteerd in de vennootschappelijke jaarrekening heeft Fugro N.V. een stelselwijziging doorgevoerd. Deze stelselwijziging is het gevolg van het hanteren van de optie van artikel 2: 362 lid 8 BW. Door gebruik te maken van deze optie kan aansluiting worden blijven behouden tussen het geconsolideerde en vennootschappelijk eigen vermogen. De vennootschappelijke jaarrekening was voorheen opgesteld volgens de in Titel 9 BW 2 genoemde grondslagen voor waardering van activa en passiva en resultaatbepaling. De stelselwijziging van de waarderingsgrondslagen, die retrospectief wordt verwerkt, heeft invloed gehad op het eigen vermogen en het resultaat. De impact op het eigen vermogen per 31 december 2004 bedraagt EUR 36 miljoen negatief. De impact op het resultaat over 2004 bedraagt EUR 139.000 negatief. Omwille van vergelijkbaarheid zijn de vergelijkende cijfers over 2004 aangepast op basis van de gewijzigde waarderingsgrondslagen. De aansluitingsoverzichten voor de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening, waarbij de effecten van de stelselwijziging per jaarrekeningpost zichtbaar zijn gemaakt, zijn opgenomen onder paragrafen 9.11 en 9.12. Voorts is voor de classificatie van financiële instrumenten ten behoeve van de bepaling van het vennootschappelijk eigen vermogen het principe van economische realiteit gehanteerd omdat dit principe wordt gehanteerd in de geconsolideerde EU-IFRS jaarrekening. Voorheen was de classificatie van onderdelen van het eigen vermogen gebaseerd op de juridische vorm van het financieel instrument. De hiermee samenhangende presentatiewijziging is verwerkt in het eigen vermogen en wordt eveneens afzonderlijk gepresenteerd in het aansluitingsoverzicht in paragraaf 9.13.
126
9.1
Materiële vaste activa
(EUR x 1.000)
2005 Overige
2004 Overige
2.011
1.676
Aanschafwaarde
Balans op 1 januari Overige investeringen
297
225
Desinvesteringen
(135)
110
Balans op 31 december
2.173
2.011
Afschrijving
Balans op 1 januari
1.463
1.025
Afschrijvingen in het jaar
401
327
Desinvesteringen
(72)
111
1.792
1.463
Op 1 januari
548
651
Op 31 december
381
548
2005 Goodwill
2004 Goodwill
Balans op 1 januari
72.495
72.495
Balans op 31 december
72.495
72.495
Op 1 januari
72.495
72.495
Op 31 december
72.495
72.495
Balans op 31 december Boekwaarde
Immateriële activa (EUR x 1.000) 9.2
Aanschafwaarde
Boekwaarde
De geactiveerde goodwill wordt niet systematisch afgeschreven. Jaarlijks, of als er een indicatie is voor bijzondere waardemindering, wordt de boekwaarde van de goodwill getoetst op de aanwezigheid van een bijzondere waardevermindering. De goodwill is ontstaan bij de acquisitie van deelnemingen. Er zijn geen waardeverminderingen toegepast.
127
9.3
Financiële vaste activa
Een volledige lijst van significante dochtermaatschappijen is opgenomen op pagina 121 tot en met pagina 123.
(EUR x 1.000)
Totaal 2005
Totaal 2004
Stand per 1 januari
398.664
14.108
412.772
435.650
Nettoresultaat deelnemingen
110.109
–
110.109
59.343
77.250
–
77.250
8.520
–
46.845
46.845
(65.872)
35.743
168
35.911
(23.922)
(967)
–
(967)
(947)
620.799
61.121
681.920
412.772
Kapitaalstorting in deelnemingen Leningen Koersverschillen Overig Stand per 31 december
*
Aandeel *Leningen/ in groeps- vorderingen maat- op groepsschap- maatschappijen pijen
Hierin is een lening aan een dochtermaatschappij opgenomen tegen 3,83% rente (2004: 5%). Deze lening wordt in principe binnen twee jaren terugbetaald.
9.4
Handelsvorderingen en overige vorderingen
(EUR x 1.000) Vorderingen op groepsmaatschappijen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen Stand per 31 december
2005
2004
13.479
5.174
830
410
1.472
2.653
15.781
8.237
Eigen vermogen Voor een toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar 5.44 van de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. 9.5
9.6
Liquide middelen
(EUR x 1.000)
128
2005
2004
Saldo van banktegoeden en aanwezige liquide middelen
–
4.381
Liquide middelen
–
4.381
9.7
Langlopende leningen en overige schulden
(EUR x 1.000)
2005
2004
Converteerbare obligatielening
114.723
–
Private Placement
173.213
170.630
Stand per 31 december
287.936
170.630
Voor een toelichting op de converteerbare obligatielening en de private placement leningen wordt verwezen naar 5.46.3 van de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. De gemiddelde rente op langlopende schulden bedraagt 5,4% per jaar (2004: 6,5%). 9.8
Kortlopende schulden
(EUR x 1.000) Banken, rekeningen-courant
2005
2004
14.998
–
Schulden aan leveranciers
1.354
1.651
Rente converteerbare obligatielening
2.025
3.562
Rente Private Placement
1.502
1.502
Converteerbare obligatielening
–
99.218
Groepsmaatschappijen
–
719
Overige belastingen en premies sociale verzekeringen
299
159
8.331
10.193
28.509
117.004
Overige schulden Stand per 31 december
9.9
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
Fiscale eenheid
Fugro N.V. vormt samen met haar Nederlandse dochterondernemingen een fiscale eenheid voor de heffing van vennootschapsbelasting; elk der vennootschappen is volgens de standaardvoorwaarden aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen.
Garanties In het algemeen verstrekt de vennootschap geen garanties aan de werkmaatschappijen, tenzij daar belangrijke redenen voor bestaan. De vennootschap heeft voor een aantal Nederlandse groepsmaatschappijen een verklaring van hoofdelijke aansprakelijkheid gedeponeerd bij het Handelsregister waar de desbetreffende groepsmaatschappij haar zetel heeft. Op de bij het Handelsregister ter inzage gedeponeerde lijst met kapitaalbelangen is aangegeven voor welke groepsmaatschappijen Fugro een verklaring van hoofdelijke aansprakelijkheid heeft afgegeven. 9.10
129
9.11
Effecten van wijziging in waarderingsgrondslagen op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening
(EUR x 1.000)
Dutch GAAP 2004
Effect 2004
IFRS 2004
Nettoresultaat deelnemingen
60.279
(936)
59.343
Overige resultaten
(6.172)
(3.854)
(10.026)
Afschrijving goodwill
(4.651)
4.651
–
Nettoresultaat
49.456
(139)
49.317
Toegevoegd aan onverdeeld resultaat
49.456
(139)
49.317
Het nettoresultaat deelnemingen op basis van IFRS is EUR 936 duizend lager dan onder Dutch GAAP als gevolg van waarderingsverschillen. Voor een gedetailleerde toelichting op deze verschillen wordt verwezen naar pagina 54 tot en met 55 en pagina 126 tot en met 136 van de jaarrekening 2004. De overige resultaten zijn EUR 3.854 duizend lager onder Dutch GAAP en onder IFRS. Deze daling vormt het netto effect (na belastingen) van de verschillen in verantwoording van optiekosten en samengestelde financiële instrumenten (onder IFRS worden de vreemd vermogen en eigen vermogen component separaat verantwoord). Onder IFRS (IFRS 3) wordt goodwill gewaardeerd op basis van kostprijs na aftrek van eventuele duurzame waardeverminderingen. Onder Dutch GAAP werd goodwill afgeschreven over de economische levensduur. Als gevolg hiervan zijn de afschrijvingen op immateriële activa ten opzichte van 2004 afgenomen met EUR 4.651 duizend.
130
9.12
Effecten van wijziging in waarderingsgrondslagen op de vennootschappelijke balans
Per 1 januari 2004, resp. 31 december 2004 (EUR x 1.000)
Dutch GAAP 31-12-04
Effect 31-12-04
IFRS 31-12-04
Dutch GAAP 01-01-04
Effect 01-01-04
IFRS 01-01-04
548
651
–
651
Activa
Materiële vaste activa Immateriële activa Financiële vaste activa Latente belastingvorderingen Totaal vaste activa
Handelsvorderingen en overige vorderingen
548
–
77.907
(5.412)
72.495
82.558
(10.063)
72.495
435.810
(23.038)
412.772
448.859
(13.209)
435.650
–
7.647
7.647
–
3.715
3.715
514.265
(20.803)
493.462
532.068
(19.557)
512.511
10.169
(1.932)
8.237
10.519
(217)
10.302
Te vorderen winstbelasting
5.467
–
5.467
6.054
–
6.054
Liquide middelen
4.381
–
4.381
–
–
–
20.017
(1.932)
18.085
16.573
(217)
16.356
534.282
(22.735)
511.547
548.641
(19.774)
528.867
3.110
–
3.110
3.033
–
3.033
207.159
–
207.159
207.159
–
207.159
407
(36.080)
(35.673)
(1.829)
(16.039)
(17.868)
49.456
(139)
49.317
32.420
(13.548)
18.872
260.132
(36.219)
223.913
240.783
(29.587)
211.196
256.364
(85.734)
170.630
256.364
1.665
258.029
185
(185)
–
185
–
185
Voorzieningen
–
–
–
139
(139)
–
Latente belastingverplichtingen
–
–
–
–
5.179
5.179
256.549
(85.919)
170.630
256.688
6.705
263.393
Totaal vlottende activa Totaal activa Eigen vermogen
Gestort en opgevraagd kapitaal Agioreserve Overige reserves Onverdeeld resultaat Totaal eigen vermogen Passiva
Langlopende leningen en overige schulden Personeelsbeloningen
Totaal langlopende schulden en voorzieningen
Banken, rekeningen-courant
–
–
–
35.561
–
35.561
Kortlopende rentedragende leningen
–
99.218
99.218
–
–
–
17.442
185
17.627
15.269
3.108
18.377
159
–
159
340
–
340
17.601
99.403
117.004
51.170
3.108
54.278
Totaal schulden
274.150
13.484
287.634
307.858
9.813
317.671
Totaal eigen vermogen en passiva
534.282
(22.735)
511.547
548.641
(19.774)
528.867
Schulden aan leveranciers en overige kortlopende schulden Belastingen en premies sociale verzekeringen Totaal kortlopende schulden
131
Onder IFRS (IFRS 3) wordt goodwill gewaardeerd op basis van kostprijs na aftrek van eventuele duurzame waardeverminderingen. Onder Dutch GAAP werd goodwill afgeschreven over de economische levensduur. Fugro heeft onder toepassing van IFRS 1 de acquisities geëvalueerd voor immateriële activa die als onderdeel van de acquisities zijn verworven. Fugro heeft vastgesteld dat bepaalde immateriële activa (software) voldoen aan de activeringscriteria van IAS 38. Als gevolg hiervan zijn de immateriële activa met EUR 5.412 duizend afgenomen aangezien deze activa worden verantwoord op het niveau van de deelneming. Financiële vaste activa zijn onder IFRS per 31 december 2004 afgenomen met EUR 13.209 duizend en per 1 januari 2004 als gevolg van het netto effect van de verschillen tussen IFRS en Dutch GAAP. Voor een gedetailleerde toelichting op deze verschillen wordt verwezen naar pagina 54 tot en met 55 en pagina 126 tot en met 136 van de jaarrekening 2004. Nog niet gebruikte fiscaal compensabele verliezen werden onder Dutch GAAP geactiveerd indien er een grote mate van zekerheid bestond dat deze daadwerkelijk verrekend konden worden. Onder IFRS (IAS 12) worden deze latente belasting vorderingen verantwoord voor zover het waarschijnlijk is dat belastingbedragen over toekomstige winst beschikbaar komen waarmee de latente belastingvordering verrekend kan worden. Als gevolg hiervan zijn per 1 januari 2004 de latente belastingvorderingen toegenomen met EUR 3.715 duizend en per 1 januari 2004 met EUR 7.647 duizend. Onder Dutch GAAP werden financiële instrumenten niet verantwoord in de balans. Onder IFRS (IAS 32 en IAS 39) worden financiële instrumenten gewaardeerd op basis van hun reële waarde of tegen geamortiseerde kosten afhankelijk van de aard van het financiële instrument. Bovendien dient onder IFRS het samengestelde financiële instrument te worden gesplitst in een eigen vermogen en een vreemd vermogen component. Tot slot is per 31 december 2004 onder Dutch GAAP de converteerbare obligatielening gepresenteerd onder de overige schulden (rekening houdend met de verwachte vervanging van de lening in 2005). De netto invloed van het bovenstaande leidt tot een toename onder IFRS van het lange termijn deel van de langlopende rentedragende leningen per 1 januari 2004 en een afname van EUR 85.754 duizend per 31 december 2004. Het kortlopende deel van de rentedragende leningen nam onder IFRS toe met EUR 99.218 duizend (1 januari 2004: nihil). Voor een gedetailleerde toelichting op deze verschillen wordt verwezen naar pagina 54 tot en met 55 en pagina 126 tot en met 136 van de jaarrekening 2004.
Aansluitingsoverzicht eigen vermogen Het aansluitingsoverzicht is opgenomen in de jaarrekening 2004, pagina 136. 9.13
Leidschendam, 9 maart 2006 Directie
Raad van Commissarissen
Ir K.S. Wester, President-Directeur
F.H. Schreve, Voorzitter
A. Jonkman, Financieel Directeur
J.A. Colligan P.J. Crawford Dr F.J.G.M. Cremers Th. Smith Dr P. Winsemius
132
10 Overige gegevens
10.1
Accountantsverklaring Jaarrekening 2005
Oordeel met betrekking tot de enkelvoudige jaarrekening
Opdracht
Wij zijn van oordeel dat de enkelvoudige jaarrekening
Wij hebben de in dit jaarverslag op pagina 65 tot en met
een getrouw beeld geeft van de grootte en de samen-
pagina 132 opgenomen jaarrekening 2005 van Fugro N.V.
stelling van het vermogen op 31 december 2005 en van
te Leidschendam gecontroleerd. De jaarrekening bestaat
het resultaat over 2005 in overeenstemming met in
uit de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening.
Nederland aanvaarde grondslagen voor financiële verslag-
De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid
geving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake
van de leiding van de vennootschap. Het is onze verant-
de enkelvoudige jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9
woordelijkheid een accountantsverklaring inzake de
Boek 2 BW.
jaarrekening te verstrekken. Tevens zijn wij nagegaan dat het jaarverslag voorzover Werkzaamheden
wij dat kunnen beoordelen verenigbaar is met de enkel-
Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland
voudige jaarrekening.
algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze
Den Haag, 9 maart 2006
controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat
KPMG Accountants N.V.
de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek
L.H. Barg RA
door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling
10.2
van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij
Zie toelichting 5.59.
Gebeurtenissen na balansdatum
het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Oordeel met betrekking tot de geconsolideerde jaarrekening
Wij zijn van oordeel dat de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen op 31 december 2005 en van het resultaat en de kasstromen over 2005 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW voorzover van toepassing. Tevens zijn wij nagegaan dat het jaarverslag voorzover wij dat kunnen beoordelen verenigbaar is met de geconsolideerde jaarrekening.
133
10.3
Stichtingsbesturen
10.4
Winstbestemming
Stichting Administratiekantoor Fugro
Artikel 36 Statuten (voorzover relevant):
Het bestuur van de Stichting Administratiekantoor Fugro
36.2
bestaat uit de heren:
a. Uit de winst wordt allereerst, zo mogelijk, op de beschermingspreferente aandelen uitgekeerd het hierna onder b. te noemen percentage van
naam
functie
het verplicht op die aandelen, per de aanvang
termijn
Mr R. van der Vlist, Voorzitter Bestuurder
2008
van het boekjaar waarover de uitkering
Mr J.V.M. Commandeur
Bestuurder
2005
geschiedt, gestorte bedrag.
J.F. van Duyne
Bestuurder
2007
gelijk aan het gemiddelde van de Euribor-rente
Ir W. Schatborn
Bestuurder
2006
berekend voor leningen met een looptijd van
Drs L.P.E.M. van den Boom RA Bestuurder
2009
één jaar – gewogen naar het aantal dagen waar-
b. Het hiervoor onder a. bedoelde percentage is
(afgetreden per 1 juli)
voor deze rente gold – gedurende het boekjaar
(in functie sinds 1 juli)
waarover de uitkering geschiedt, verhoogd met Stichting Beschermingspreferente Aandelen Fugro
maximaal vier procentpunten, deze laatst
Het bestuur van de Stichting Beschermingspreferente
bedoelde verhoging wordt telkens voor vijf jaar
Aandelen Fugro bestaat uit de heren:
vastgesteld door de Directie, na goedkeuring
naam
functie
door de Raad van Commissarissen.
termijn
Prof. Mr S.C.J.J. Kortmann,
36.3
a. Vervolgens wordt, zo mogelijk, op de finan-
Voorzitter
Bestuurder B
2006
cieringspreferente aandelen van iedere serie
Mr J.V.M. Commandeur
Bestuurder B
2008
respectievelijk converteerbare financierings-
J.C. de Mos
Bestuurder B
2009
preferente aandelen van iedere serie een
P.H. Vogtländer
Bestuurder B
2007
dividend uitgekeerd gelijk aan een percentage
F.H. Schreve
Bestuurder A
2006
berekend over het bij de eerste uitgifte van de desbetreffende serie effectief op de finan-
Afgezien van de heer Schreve heeft geen van de bestuurs-
cieringspreferente aandelen van de desbe-
leden banden met Fugro.
treffende serie respectievelijk converteerbare financieringspreferente aandelen van de
Stichting Continuïteit Fugro
desbetreffende serie gestorte bedrag inclusief
Het bestuur van de Stichting Continuïteit Fugro in de
eventueel agio, en welk percentage is gerela-
Nederlandse Antillen wordt gevormd door de volgende
teerd aan het gemiddelde effectieve rendement
personen:
op ‘staatsleningen algemeen met een looptijd van 7 – 8 jaar’, berekend en bepaald op de wijze termijn
als hierna vermeld.
naam
functie
F.D. Leo, Voorzitter
Bestuurder B
2006
b. De berekening van het percentage van het divi-
A.C.M. Goede
Bestuurder B
2009
dend voor de financieringspreferente aandelen
R. de Paus
Bestuurder B
2007
van iedere serie respectievelijk converteerbare
M.A. Pourier
Bestuurder B
2008
financieringspreferente aandelen van iedere
F.H. Schreve
Bestuurder A
Vast
serie geschiedt door het rekenkundig gemiddelde te nemen van het gemiddelde effectieve
Afgezien van de heer Schreve heeft geen van de bestuurs-
rendement van de hiervoor bedoelde leningen,
leden banden met Fugro.
zoals opgemaakt door het Centraal Bureau voor de Statistiek en gepubliceerd in de Officiële Prijscourant van Euronext Amsterdam N.V. over de laatste vijf beursdagen, voorafgaande aan de dag van eerste uitgifte van financieringspreferente aandelen van de desbetreffende serie respectievelijk converteerbare financieringspreferente aandelen van de desbetreffende serie of voorafgaande aan de dag waarop
134
het dividendpercentage wordt aangepast, even-
10.5
tueel verhoogd of verlaagd met een door de
Conform artikel 36 van de statuten stellen wij voor
Directie bij uitgifte vastgestelde en door de
EUR 40,7 miljoen uit te keren in de vorm van EUR 0,60
Raad van Commissarissen goedgekeurde opslag
in contanten per (certificaat van) aandeel van nominaal
dan wel afslag ter grootte van maximaal twee
EUR 0,05 of een uitkering in (certificaten van) gewone
procentpunten, afhankelijk van de dan gel-
aandelen van nominaal EUR 0,05 ten laste van de reserves.
Voorgestelde winstverdeling
dende marktomstandigheden, welke opslag dan wel afslag kan verschillen per serie. 36.4
Indien in enig boekjaar de winst niet toereikend is om de hiervoor in lid 3 van dit artikel bedoelde uitkeringen te doen, vindt in de daarop volgende boekjaren het in lid 3 bepaalde eerst toepassing nadat het tekort is ingehaald en nadat het hiervoor bepaalde in lid 3 toepassing heeft gevonden. De Directie is bevoegd onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen te besluiten een bedrag gelijk aan het in de vorige zin bedoelde tekort uit te keren ten laste van de reserves, met uitzondering van de reserves die als agio gevormd zijn bij de uitgifte van financieringspreferente aandelen respectievelijk converteerbare financieringspreferente aandelen.
36.5
Indien de eerste uitgifte van financieringspreferente aandelen respectievelijk converteerbare financieringspreferente aandelen van een serie plaatsvindt gedurende de loop van een boekjaar, zal over dat boekjaar het dividend op de desbetreffende serie financieringspreferente aandelen respectievelijk converteerbare financieringspreferente aandelen naar rato tot de eerste dag van uitgifte worden verminderd.
36.6
Na toepassing van de leden 2 tot en met 5 zal geen verdere dividenduitkering geschieden op de beschermingspreferente aandelen, de financieringspreferente aandelen respectievelijk converteerbare financieringspreferente aandelen.
36.7
Van de na toepassing van de leden 2 tot en met 5 overblijvende winst, zal de Directie onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen zoveel reserveren als hij nodig oordeelt. Voorzover de winst niet met toepassing van de vorige zin wordt gereserveerd, staat zij ter beschikking van de algemene vergadering hetzij geheel of gedeeltelijk ter reservering hetzij geheel of gedeeltelijk ter uitkering aan houders van gewone aandelen in verhouding van hun bezit aan gewone aandelen.
135
M e e r j a r e n o v e r z i c h t 1) IFRS 2004
IFRS 2003
Dutch GAAP 2002
Dutch GAAP 2001
Dutch GAAP 2000
1.160.615 1.008.008
822.372
945.899
909.817
712.934
546.760 578.207
IFRS 2005
Dutch GAAP 1999
Dutch GAAP 1998
R e s u l t a a t (EUR x 1.000) Omzet Uitbesteed werk en andere externe kosten
405.701
364.644
273.372
328.401
331.685
250.132
176.067 197.258
Omzet eigen diensten
754.914
643.364
549.000
617.498
578.132
462.765
370.648 380.948
Operationeel resultaat 3)
144.070
104.236
63.272
111.873
98.470
73.697
61.805
61.669
Cashflow
176.093
125.802
80.480
119.161
105.301
85.596
77.233
74.057
99.412
49.317
18.872
72.220
61.732
46.024
40.704
37.800
–
–
–
–
–
–
–
–
262.759
232.956
268.801
192.293
163.298
120.526
90.414
71.028
123.983
100.036
89.352
49.008
10.057
2.296
70.888
24.852
11.196
3.686
9.257
6.081
69.445
66.139
54.004
46.941
43.569
39.572
36.529
36.257
222.485
(95.348)
114.852
129.071
(50.514)
92.269
15.066
7.170
983.350 1.056.003
Nettoresultaat 3) waarvan eenmalige baten en lasten
V e r m o g e n (EUR x 1.000) Materiële vaste activa Investeringen waarvan in nieuwe groepsmaatschappijen Afschrijving materiële vaste activa Werkkapitaal 2) Balanstotaal Voorzieningen Langlopende schulden Eigen vermogen 2) V e r h o u d i n g s g e t a l l e n (in %) 3) Operationeel resultaat/omzet Nettoresultaat/omzet Nettoresultaat/omzet eigen diensten Nettoresultaat/eigen vermogen 2) Totaal eigen vermogen/balanstotaal 2) Rentedekking G e g e v e n s p e r a a n d e e l (EUR x 1,–) 3) 5) Eigen vermogen 2) Operationeel resultaat 4) Cashflow 4) Nettoresultaat 4) Dividend K o e r s i n f o r m a t i e (EUR x 1,–) 5) Koers aan het einde van het jaar Hoogste koers Laagste koers Aantal medewerkers Op jaareinde
1.138.660
114.035 108.181 37.301
61.487
793.245
814.772
474.741
398
1.075
584
12.706
8.056
6.746
380.495 338.021 10.573
8.894
300.753
184.268
431.895
273.520
121.450
120.713
23.234
24.368
465.460
223.913
211.196
271.698
244.660
101.453
107.909
90.575
12,9
11,0
9,2
11,8
10,8
10,3
11,3
10,7
8,6
4,9
2,3
7,6
6,8
6,5
7,4
6,5
13,2
7,7
8,3
11,7
10,7
9,9
11,0
9,9
28,8
22,7
17,6
27,4
35,7
45,4
41,0
45,0
41,3
23,2
20,2
34,6
30,4
22,1
29,3
27,9
7,2
3,7
2,2
6,1
7,8
8,1
13,1
12,1
6,76
3,60
3,48
4,57
4,17
2,10
2,29
1,91
2,18
1,76
1,09
1,95
1,86
1,48
1,27
1,30
2,67
2,12
1,39
2,08
1,98
1,72
1,59
1,56
1,51
0,83
0,33
1,26
1,16
0,92
0,84
0,80
0,48
0,48
0,46
0,46
0,40
0,34
0,31
0,28
27,13
15,35
10,20
10,78
12,53
17,19
9,23
4,99
27,40
16,41
12,86
16,50
18,91
17,81
9,98
10,99
15,14
10,05
6,13
9,88
10,75
9,31
4,10
4,06
8.534
7.615
8.472
6.923
6.953
5.756
5.114
5.136
68.825
62.192
60.664
59.449
58.679
51.048
50.449
48.682
U i t g e g e v e n a a n d e l e n (in duizenden) Van nominaal EUR 0,20 op jaareinde
136
1)
Vanaf 2003 gebaseerd op IFRS.
2)
Vanaf 2002 is geen te betalen dividend in contanten opgenomen.
3)
Voor 2002 en eerder, voor afschrijving van goodwill.
4)
In tegenstelling tot eerdere jaren is vanaf 1999 uitgegaan van een gewogen gemiddelde van het aantal uitstaande aandelen.
5)
Als gevolg van de splitsing in aandelen in 2005 zijn de historische gegevens aangepast.
Dutch GAAP 1997
Dutch GAAP 1996
Dutch GAAP 1995
Dutch GAAP 1994
Dutch GAAP 1993
Dutch GAAP 1992
Dutch GAAP 1991
Dutch GAAP 1990
Dutch GAAP 1989
Dutch GAAP 1988
Dutch GAAP 1987
482.096
375.276
296.636
300.130
221.490
178.926
140.808
107.637
80.591
77.007
65.798
35.440
45.786
49.644
172.346
123.337
99.378
100.104
65.344
52.412
41.249
42.338
27.091
28.997
20.057
12.207
16.518
22.507
309.750
251.939
197.258
200.026
156.146
126.514
99.559
65.299
53.501
48.010
45.741
23.234
29.269
27.136
46.195
25.911
12.434
21.146
18.015
13.568
15.746
7.941
6.625
3.630
1.588
(2.950)
1.225
2.314
60.670
39.479
26.773
33.625
26.728
20.465
19.467
10.165
8.077
5.445
4.220
(45)
5.082
3.766
31.084
16.018
7.170
13.931
12.388
8.849
11.526
5.491
4.629
2.087
272
(2.995)
2.087
1.588
3.630
–
(4.538)
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
93.479
68.521
64.800
65.254
55.497
48.055
48.237
21.010
15.202
14.929
10.482
10.664
8.486
5.627
58.220
27.000
24.776
39.434
25.639
14.294
36.212
10.664
4.765
6.262
1.860
5.128
6.171
2.768
Dutch GAAP 1986 4)
Dutch GAAP 1985 4)
Dutch GAAP 1984 4)
5.763
1.724
3.222
11.662
4.901
5.854
24.913
4.084
–
–
–
–
–
–
29.586
23.460
19.603
19.694
14.339
11.617
7.941
4.674
3.449
3.358
3.948
2.950
2.995
2.178
6.308
11.571
9.121
23.733
17.334
19.694
20.783
1.543
4.810
3.948
4.129
(681)
3.313
2.904
289.512
216.272
170.122
176.702
141.579
121.522
104.143
55.996
45.287
43.336
35.168
22.916
28.089
27.862
7.805
4.447
2.723
2.450
3.403
4.629
635
771
817
953
1.180
1.860
1.225
1.316
17.153
18.741
23.823
30.449
7.260
6.671
33.217
5.218
5.400
6.489
3.358
3.585
2.904
2.314
77.370
61.260
51.050
58.402
62.168
56.586
35.803
15.973
13.432
10.936
9.711
4.629
7.714
4.810
9,6
6,9
4,2
7,0
8,1
7,6
11,2
7,4
8,2
4,7
2,4
(8,3)
2,7
4,7
6,4
4,3
2,4
4,6
5,6
4,9
8,2
5,1
5,7
2,7
0,4
(8,4)
4,5
3,2
10,0
6,4
3,6
7,0
7,9
7,0
11,6
8,4
8,7
4,3
0,6
(12,9)
7,1
5,9
44,8
28,5
13,1
23,1
20,9
19,1
44,5
37,3
38,0
20,2
3,8
(48,3)
33,1
39,6
27,7
28,9
30,4
33,8
44,7
47,0
34,7
30,0
31,3
27,9
30,2
20,2
24,4
17,3
10,4
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
1,65
1,36
1,11
1,39
1,71
1,64
1,74
0,91
0,78
0,70
0,61
0,62
1,31
0,82
0,98
0,58
0,27
0,50
0,50
0,39
0,77
0,45
0,39
0,02
0,10
(0,39)
0,21
0,39
1,29
0,88
0,58
0,80
0,74
0,59
0,95
0,58
0,47
0,35
0,26
(0,01)
0,86
0,64
0,66
0,36
0,16
0,33
0,34
0,26
0,56
0,31
0,27
0,13
0,02
(0,40)
0,36
0,27
0,25
0,17
0,08
0,17
0,17
0,15
0,17
0,11
0,09
0,05
–
–
–
–
7,01
3,48
1,96
3,88
4,17
2,94
–
–
–
–
–
–
–
–
8,28
3,71
4,14
4,75
4,46
4,48
–
–
–
–
–
–
–
–
3,44
1,93
1,45
3,69
2,64
2,44
–
–
–
–
–
–
–
–
4.429
4.222
3.968
3.557
2.824
2.664
2.029
1.275
1.105
969
941
524
587
553
47.673
46.053
46.044
46.040
36.370
36.346
26.648
17.641
17.100
15.606
16.011
7.517
5.882
5.882
137
Verslag van Stichting Administratiekantoor Fugro
Commandeur afgetreden als lid van het bestuur van de
Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 19 van de
Governance Code, niet herbenoemd. In het verslag van
Administratievoorwaarden voor de gewone aandelen op
de Stichting was opgenomen dat certificaathouders,
naam Fugro N.V. brengen wij onderstaand verslag uit aan
met inachtneming van art. 4 lid 3 van de statuten, ver-
de certificaathouders.
tegenwoordigende 15% van de uitstaande certificaten tot
Stichting. Hij was, conform het bepaalde in de Corporate
Gedurende het verslagjaar 2005 heeft de Stichting
22 april 2005 door het bestuur in de gelegenheid werden
alleen werkzaamheden verricht die verband hielden met
gesteld het bestuur te verzoeken een vergadering van cer-
de administratie van gewone aandelen op naam waar-
tificaathouders bijeen te roepen om een aanbeveling voor
tegenover certificaten aan toonder zijn uitgegeven.
de benoeming van een lid van het bestuur van de
Het bestuur heeft in 2005 tweemaal vergaderd; de ver-
Stichting te doen; er werd echter geen verzoek ingediend
gadering van 22 april 2005 was gewijd aan de voorberei-
tot bijeenroeping van een certificaathoudersvergadering.
ding van de jaarlijkse algemene vergadering van aandeel-
Het bestuur heeft de heer Drs L.P.E.M. van den Boom met
houders van Fugro N.V. en op 29 september 2005 was de
ingang van 1 juli 2005 als bestuurder van de Stichting
vergadering naar aanleiding van de publicatie van de half-
benoemd.
jaarcijfers van Fugro N.V. gewijd aan de algemene gang
Per 30 juni 2006 zal volgens het rooster de heer
van zaken. Ook werd gesproken over de corporate gover-
Schatborn als lid van het bestuur van de Stichting aftre-
nance binnen de Vennootschap en de Stichting.
den. Het bestuur van de Stichting is voornemens de heer
Op 10 juni 2005 zijn de statuten en de administratie-
Schatborn te herbenoemen als lid van het bestuur voor
voorwaarden van de Stichting aangepast met het oog op
een periode van vier jaar. Het bestuur van de Stichting
de dematerialisatie van de certificaten van aandelen
stelt certificaathouders vertegenwoordigende 15% van de
Fugro.
uitstaande certificaten tot 10 april 2006 in de gelegenheid
Met ingang van 20 juni 2005 is ieder aandeel in het
het bestuur te verzoeken een vergadering van certificaat-
kapitaal van Fugro N.V. met een nominale waarde van
houders bijeen te roepen om een aanbeveling voor de
EUR 0,20 gesplitst in vier aandelen met een nominale
benoeming van een lid van een bestuur van de Stichting
waarde van EUR 0,05. Per diezelfde datum zijn de certifi-
te doen. Het verzoek dient schriftelijk te worden inge-
caten van gewone aandelen met een waarde van EUR 0,20
diend en dient naam en adres van de aanbevolen persoon
gesplitst in vier certificaten met een nominale waarde
te vermelden.
van EUR 0,05. De Stichting heeft zich laten adviseren over de voor-
Het bestuur van de Stichting bestaat uit de heren:
melde wijziging van de statuten en van de administratie-
Mr R. van der Vlist, Voorzitter
voorwaarden.
J.F. van Duyne
Alle bestuurders van de Stichting zijn onafhankelijk van de vennootschap. Het bestuur kan certificaathouders
Ir W. Schatborn Drs L.P.E.M. van den Boom RA
in de gelegenheid stellen personen voor benoeming tot bestuurder aan te bevelen. Nadere regels zijn gesteld voor
De heer Van der Vlist was algemeen secretaris van
het houden van een vergadering van certificaathouders.
N.V. Koninklijke Nederlandsche Petroleum Maatschappij.
De Stichting is bevoegd steminstructies van certificaat-
De heer Van Duyne was voorzitter van de raad van
houders te aanvaarden voor stemmen, uit te brengen in
bestuur van Koninklijke Hoogovens N.V. en later CEO van
een algemene vergadering van aandeelhouders.
Corus. De heer Schatborn was lid van de Raad van Bestuur
Tijdens de op 19 mei 2005 gehouden Algemene
van Stork. De heer Van den Boom was lid van de raad
Vergadering van Aandeelhouders van Fugro N.V. was het
van bestuur van NIB Capital Bank N.V. en is thans senior
bestuur aanwezig. De Stichting vertegenwoordigde 63%
partner bij Catalyst Advsors B.V.
van de uitgebrachte stemmen. De Stichting heeft ten gun-
Over 2005 bedroeg de bezoldiging voor de bestuurders
ste van alle in de vergadering aan de orde gestelde onder-
EUR 19.450 en bedroegen de totale kosten van de
werpen stem uitgebracht. Overeenkomstig de administra-
Stichting EUR 78.349.
tievoorwaarden was certificaathouders de mogelijkheid
Per 31 december 2005 zijn 60.062.761 gewone aande-
geboden zelf, naar eigen inzicht, als gevolmachtigde van
len met een nominale waarde van EUR 0,05 op naam in
de Stichting het stemrecht uit te oefenen. 145 certificaat-
administratie genomen, waartegenover 60.062.761 certi-
houders met 4.007.242 certificaten hebben van die moge-
ficaten van aandelen à EUR 0,05 nominaal op naam zijn
lijkheid gebruikgemaakt.
uitgegeven. Gedurende het boekjaar werden 45.852 certi-
In juni 2005 is volgens het rooster van aftreden de heer
ficaten omgewisseld in gewone aandelen en 6.640.373 gewone aandelen in certificaten. 599.012 certificaten van
138
aandelen werden uitgegeven in verband met stock-
2,375% in certificaten van gewone aandelen converteerbare
dividend en 5.897.896 certificaten van aandelen werden
achtergestelde obligatielening 2005 per 2010 groot
uitgegeven in verband met de conversie van een obligatie-
EUR 125.000.000,– ten laste van Fugro N.V.
lening. De werkzaamheden verbonden aan de administratie
Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 32 lid 2
van de aandelen worden verricht door de administrateur
van de op 27 april 2005 voor Mr F.K. Buijn te Amsterdam
van de Stichting: Administratiekantoor van het Algemeen
verleden trustakte, brengen wij onderstaand verslag uit.
Administratie en Trustkantoor B.V. te Amsterdam. Het adres van de Stichting is Veurse Achterweg 10,
De obligaties à EUR 1.000,– zijn uitgegeven in de vorm van een verzamelobligatie groot EUR 125.000.000,–.
2264 SG te Leidschendam. Als gevolg van een aandelensplitsing is de nominale Leidschendam, 23 februari 2006
waarde van ieder aandeel gewijzigd van EUR 0,20 in EUR 0,05 nominaal.
Het Bestuur
In verband met deze splitsing is de conversiekoers gesplitst in vieren en aangepast van EUR 97,00 naar EUR 24,25 per gewoon aandeel van EUR 0,05 nominaal.
Onafhankelijkheidsverklaring De Directie van Fugro N.V. en het Bestuur van Stichting Administratiekantoor Fugro verklaren hiermede, dat naar hun gezamenlijk oordeel voldaan is aan de ten aanzien van de onafhankelijkheid van de bestuurders van Stichting Administratiekantoor Fugro gestelde eisen als bedoeld in bijlage X bij het Fondsenreglement van Euronext Amsterdam N.V. te Amsterdam.
Tenzij eerder ingekocht, afgelost of geconverteerd conform het bepaalde in de trustakte zullen de obligaties à pari worden afgelost op 27 april 2010. De obligaties zijn vanaf 6 juni 2005 tot en met 20 april 2010 converteerbaar in gewone aandelen Fugro N.V. à EUR 0,05 nominaal tegen een conversiekoers die thans EUR 24,25 bedraagt. Gedurende het verslagjaar zijn geen obligaties ingekocht of ter conversie aangeboden zodat het per 31 december 2005 uitstaande bedrag van de lening
Leidschendam, 23 februari 2006
EUR 125.000.000,– bedraagt. Fugro N.V. is bevoegd de lening vervroegd af te lossen
Fugro N.V.
vanaf 11 mei 2008, op voorwaarde dat de slotkoers van de
De Directie
certificaten van gewone aandelen Fugro N.V. op de Euronext Amsterdam N.V te Amsterdam, blijkens de
Stichting Administratiekantoor Fugro
Officiële Prijscourant van Euronext Amsterdam, in een
Het Bestuur
aaneengesloten periode van 30 beursdagen, op 20 beursdagen ten minste 130% van de dan geldende conversiekoers heeft bedragen.
Rapport N.V. Algemeen Nederlands Trustkantoor over het jaar 2005
In het geval van een ‘Change of Control’ als bedoeld in artikel 5 van de trustakte zullen obligatiehouders in de gelegenheid worden gesteld hun obligaties vervroegd af
4,75% in certificaten van gewone aandelen converteerbare
te lossen per de door Fugro N.V. alsdan vastgestelde
achtergestelde obligatielening 2000 per 2005 oorspronkelijk groot
datum, onverminderd het overige in de trustakte
EUR 100.000.000,– ten laste van Fugro N.V.
bepaalde. Voor opmerkingen of handelingen hebben wij geen
Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 10 lid 2 van
aanleiding gevonden.
de op 29 maart 2000 voor Mr F.K. Buijn verleden trustakte, brengen wij onderstaand verslag uit.
Amsterdam, 6 februari 2006
Gedurende het verslagjaar zijn tot en met de zevende beursdag voor de aflossingsdatum voor een nominaal
N.V. Algemeen Nederlands Trustkantoor ANT
bedrag van EUR 94.676.000,– obligaties ter conversie aangeboden.
L.J.J.M. Lutz
Op 3 april 2005 is het uitstaande bedrag van de lening, zijnde EUR 5.324.000,– aflosbaar gesteld. Alle aflosbaar gestelde obligaties zijn ter verzilvering aangeboden. Daarmee is de lening volledig afgelost. 139
Woordenlijst
Technische begrippen
Omnistar: DGPS plaatsbepalingssysteem specifiek voor gebruik op het land.
2 D Seismic: akoestische meetmethode die gebruikmaakt van enkele door een schip
Dit systeem onderscheidt zich door nauwkeurigheid, wereldwijde dekking en
gesleepte opnamekabels. Deze methode levert een 2 D doorsnede van het diepe zeebed en
gebruikersgemak.
wordt voornamelijk gebruikt als eerste verkenningsmethode voor het vinden van olie- of
Reservoir engineering: methoden voor de voorspelling van het productiegedrag van
gasbronnen.
olie- en gasreservoirs en optimalisatie van de uiteindelijke winning op basis van een
3 D Seismic: akoestische meetmethode die gebruikmaakt van meerdere lange simul-
reservoirmodel, gesteente- en vloeistofeigenschappen en vloeistofstromingsmodellen.
taan door een schip gesleepte opnamekabels. De methode levert een 3 D model van het
ROV (Remotely Operated Vehicle): onbemand onderwatervoertuig dat vanaf een
diepe zeebed en wordt gebruikt voor het vinden en analyseren van olie- en gasbronnen.
schip te water gelaten wordt en is uitgerust met meet- en manipulatie-instrumenten.
3 DiQ (3D Integrated Quantitative): technologie voor het ontwikkelen van
Een kabel naar het moederschip voorziet in aandrijving, video- en datacommunicatie.
geïntegreerde (geologie, geofysica, reservoir engineering), kwantitatieve olie- en gas-
Seastar-dp: DGPS plaatsbepalingssysteem, specifiek voor gebruik aan boord van
reservoirmodellen; deze modellen worden gebruikt om de risico’s, kosten en efficiency
DP-schepen.
bij de ontwikkeling en productie van olie- en gasvelden te optimaliseren.
Seismic: akoestische meting van zeebedkarakteristieken en gelaagdheden met als doel
AM (asset management): managementsysteem dat zorgt voor een efficiënt gebruik
het detecteren van olie en gas. Deze metingen worden uitgevoerd met speciale schepen,
van bedrijfsmiddelen als schepen, meetapparatuur enz.
uitgerust met krachtige geluidsbronnen en lange opneemkabels om geluidsreflecties aan
Asset monitoring: het volgen van de locatie en inzet van bedrijfsmiddelen als schepen,
het (sub-)zeebed waar te nemen.
meetapparatuur enz.
Skyfix: DGPS plaatsbepalingssysteem, zie Starfix. Aan Skyfix ligt een andere techno-
AUV (Autonomous Underwater Vehicle): onbemand onderwatervaartuig dat
logie ten grondslag om de hoge nauwkeurigheid te behalen.
vanaf een moederschip te water wordt gelaten en niet met een kabel hieraan verbonden
Starfix: DGPS plaatsbepalingssysteem, specifiek voor gebruik op zee. Dit systeem is
is. De aandrijving en controle zijn autonoom en maken gebruik van vooraf gedefinieerde
bedoeld voor de professionele gebruiker en voorziet naast een hoge nauwkeurigheid in
missieprotocollen.
een uitgebreid pakket aan data-analyse- en kwaliteitbewakingsmogelijkheden.
Construction Support: begeleiding van installatie op zee van bijvoorbeeld pijpleidin-
Survey Services: services gerelateerd aan het meten, begeleiden en in kaart brengen
gen, boorplatforms en andere olie- en gasgerelateerde infrastructuur, veelal met behulp
van omgeving, objecten en operaties en die meestal een sterke navigatie- en positione-
van ROV’s.
ringscomponent hebben.
D&P: Development & Production (van olie- en gasvelden).
UAV (Unmanned Airborne Vehicle): autonoom vliegtuigje dat is uitgerust met
DGPS (Differential Global Positioning System): op GPS gebaseerd plaatsbepa-
magnetische meetapparatuur.
lingssysteem dat gebruikmaakt van terristische referentiepunten om de nauwkeurigheid te verbeteren.
Financiële begrippen
DP (dynamic positioning): een automatische piloot die de motoren en roeren van een
Debt (ten behoeve van voorwaarden ‘Private Placement’): langlopende leningen
schip bedient, meestal om een schip op een vaste plaats te houden. Dergelijke systemen
inclusief verplichtingen uit lease-overeenkomsten.
hebben een nauwkeurig plaatsbepalingssysteem nodig als referentie.
Dividendrendement: dividend ten opzichte van de (gemiddelde) aandelenkoers.
EM: elektromagnetisch.
Geïnvesteerd vermogen: het aan de vennootschap ter beschikking gestelde
FLI-MAP: systeem dat met behulp van een laser fan beam in een helikopter nauw-
vermogen, te weten: totaal eigen vermogen vermeerderd met ter beschikking gestelde
keurige hoogtekaarten aanlevert.
leningen en het saldo van banktegoeden / opnames rekening-courant.
Geophysics: vastleggen van ondergrondse bodemkarakteristieken met behulp van
Nettowinstmarge: percentage van het nettoresultaat ten opzichte van de omzet.
niet-destructieve methoden zoals geluid.
Omzet eigen diensten: omzet minus uitbesteed werk en andere externe kosten.
Geoscience: wetenschappelijke disciplines (geologie, geofysie, petroleum engineering,
Private placement: langetermijnfinanciering (tien tot vijftien jaar), aangegaan in
biosstratigrafie, geochemie enz.) met betrekking tot de studie van stenen, fossielen en
mei 2002 door middel van een onderhandse plaatsing bij twintig Amerikaanse en twee
vloeistoffen.
Britse institutionele beleggers.
Geotechnisch: vastleggen van ondergrondse bodemkarakteristieken met behulp van
Rendement op geïnvesteerd vermogen: percentage van de winst (voor winst-
binnendringende methoden zoals sonderen, boren en steken.
bestemming) inclusief minderheidsbelang en rentelasten ten opzichte van het gemiddeld
GIS: Geografisch Informatie Systeem.
geïnvesteerd vermogen.
GNSS Global Navigation Satellite System: een verzamelnaam voor GPS,
Rentedekking: operationeel resultaat (EBIT) ten opzichte van de nettorentelast.
het Russische GLONASS en het toekomstige Europese Gallileo-systeem.
Solvabiliteit: percentage eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal,
GPS: Global Positioning System.
waarbij de converteerbare obligatielening wordt beschouwd als vreemd vermogen.
Gravity: precieze zwaartekrachtmetingen, waarbij afwijkingen bijvoorbeeld op aanwezigheid van olie of gas kunnen duiden. HP (high-precision): decimeternauwkeurige plaatsbepaling. LiDAR: op lasertechnologie gebaseerd meetsysteem dat vanuit een vliegtuig zeer nauwkeurige opnamen kan maken.
140
Colofon
Fugro N.V. Veurse Achterweg 10 2264 SG Leidschendam Telefoon 070 - 3111422 Telefax 070 - 3202703 Concept en realisatie: C&F Report Amsterdam B.V. Fotografie: Fugro N.V., Picture Report, Amsterdam, Peter Boer, e.a. Fugro heeft ernaar gestreefd de auteursrechten voor de foto’s volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Diegenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot Fugro wenden. Tekst: Boogaard Communications Consultancy (BCC) v.o.f. Er is een Engelse vertaling van dit verslag beschikbaar. An English translation of this report is available. Het jaarverslag is ook beschikbaar op www.fugro.com. Voor volledige gegevens zie www.fugro.com
Fugro N.V.
Waarschuwing met betrekking tot toekomstgerichte uitspraken
Veurse Achterweg 10
Dit jaarverslag bevat mogelijk toekomstgerichte uitspraken. Toekomstgerichte uitspraken zijn uitspraken die geen historische feiten zijn, zoals,
Postbus 41
niet limitatief, mededelingen die overtuigingen, verwachtingen, bedoelingen, prognoses, schattingen of voorspellingen (en de aannames die daar-
2260 AA Leidschendam
aan ten grondslag liggen) van Fugro N.V. uitdrukken of inhouden. Aan toekomstgerichte uitspraken zijn noodzakelijkerwijs risico’s en onzeker-
Telefoon 070 - 3111422
heden verbonden. De werkelijke toekomstige resultaten of omstandigheden kunnen dan ook wezenlijk verschillen van die uitgedrukt of bedoeld
Telefax 070 - 3202703
in toekomstgerichte uitspraken. De oorzaak van een zodanig verschil kan zijn gelegen in diverse factoren (zoals, niet limitatief, de ontwikkelingen
E-mail:
[email protected]
in de olie- en gassector en aanverwante markten, valutarisico’s en onverwachte operationele tegenslagen). Eventuele toekomstgerichte uitspraken
www.fugro.com
in deze mededeling zijn gebaseerd op informatie die Fugro N.V.’s management op dit moment ter beschikking staat. Fugro N.V. neemt geen
Kamer van Koophandel Haaglanden
verplichting op zich om steeds een publieke aankondiging te doen indien zich wijzigingen voordoen in die informatie of indien er anderszins
nummer 27120091
wijzigingen of ontwikkelingen zijn met betrekking tot toekomstgerichte uitspraken in dit jaarverslag.
JAARVERSLAG 2005 FUGRO N.V.
F U G R O N . V.
Jaarverslag 2005
GEOTECHNIEK MILIEU ONDERZOEK
MARINER