Ethische Beleggingen Drijfveren

AMBIDAT Investment Services BV

Drijfveren achter ethische beleggingen. De belangrijkste beslissingen die genomen worden om beleggingen in te delen in beleggingscategorieën, hebben mede te maken met de verantwoordelijkheid die de beslisser heeft. Als we de keuze problematiek van de belegger- wel of niet- beleggen in bijzondere beleggingen nader beschouwen doemen er interessante invalshoeken op. Beleggen in alternatieve beleggingsvormen heeft veel gezichten. Het is zo makkelijk om te zeggen dat er ook aan een bepaald percentage ethische beleggingen is gedacht. Hoeveel het rendeert kan belangrijk zijn. Welk deel van de achterban ermee wordt tevreden gesteld , dat zijn belangrijke zaken. Laten zien dat je je verantwoordelijkheden kent en ook daadwerkelijk invulling daaraan geeft. Allemaal erg interessant. Een groot risico blijft de verleiding om dit soort beleggingen alleen op te nemen voor de “bühne”. De belangrijkste vraag voor veel beleggers is en blijft altijd hoeveel levert het nou op? Ik, wij, het pensioenfonds, of de bank, willen wel beleggen in zo of zo, maar is dat dan wel verantwoord? Doe ik mijn opdrachtgevers er niet tekort mee? In het onderstaand artikel wil ik proberen kort in te gaan op een paar verschillende aspecten van deze beleggingscategorieën en de inpact die het heeft op de bestaande situatie: de huidige verdelingen van assets in allerlei portefeuilles- obligaties, aandelen, alternatieve beleggingen. Waarom zou iemand beleggen in ethische beleggingen? Veel van de initiatieven die de laatste jaren zijn ontwikkeld op het gebied van ontwikkelingshulp, of hulp bij het opzetten van speciale projecten in derde wereldlanden, hebben kunnen profiteren van de “meewerkende” Nederlandse overheid. Veel initiatieven zijn extra gestimuleerd door fiscale verruiming ingeval er beleggingen werden uitgevoerd in ethische beleggingen. Het mooiste voorbeeld daarvan is de regeling om fiscaal gunstig € 54.233 ( voor het jaar 2008 )te kunnen beleggen in voornamelijk ethisch gedreven beleggingen. Deze extra stimulans is voor zover mij bekend alleen in Nederland van toepassing en er wordt nog steeds vrij veel ruchtbaarheid aan gegeven. De positie van Nederland als “grootmacht “ op het gebied van ontwikkelingshulp wordt op deze manier op een nadrukkelijke manier ondersteund. Waarom wordt er in deze sector belegd? 1: Het behalen van een fatsoenlijk rendement op de beleggingen is al van oudsher een van de grootste en belangrijkste thema’s als het gaat om het beheren van vermogens. Iedereen kent de onderverdeling van beleggingscategorieën wel van: aandelen, obligaties en andere zaken – alternatieve beleggingen- en cash. Over de verdeling hiervan en hoe dit is toe te passen in de moderne beleggingspraktijk is een enorme hoeveelheid boeken geschreven. De belangrijkste omschreven criteria hierbij zijn altijd geweest risico en rendement. Boeken vol wijsheden over hoe het risico moet worden gemeten en over welke periodes dat dan moet worden uitgevoerd, is het een 10 jaars periode, of een 15 jaars periode………. Wie zal het zeggen ? Wanneer moet de meting beginnen? Kortom er zijn meer dan voldoende vraagtekens te plaatsen bij het risico aspect van een belegging. De moderne portefeuille theorie gaat op een systematische wijze te werk bij het indelen van een beleggingsportefeuille.

AMBIDAT Investment Services BV De combinatie van risico en correlatie in relatie tot de bestaande beleggingen is vaak een erg belangrijk beslissingselement wanneer er beslist moet worden of er nieuwe beleggingscategorieën moeten worden toegevoegd aan de portefeuille of niet. Als we ons nu richten op de categorie ethische beleggingen is er alweer een woud aan mogelijkheden op te sommen. In dit artikel wil ik me beperken tot de categorie ethische beleggingen richting microkrediet. Een paar zaken zijn bij deze categorie belangrijk: 1: Over welke vorm van microkrediet hebben we het? 2: Wordt er belegd in zgn. commerciële instellingen of in “niet commerciële” instellingen 3: Over welke investeringen wordt er gesproken? Bij de meeste institutionele beleggers is er vrij snel sprake van een te kleine fondsomvang, om in aanmerking te kunnen komen voor een belegging. De meest recente cijfers van beleggingen door deze instellingen uit Nederland uitgevoerd zijn; PGGM $ 60 mio in een beleggingsfonds en het ABP € 25 mio ook in een fonds en het pensioenfonds voor de Predikanten heeft een bedrag van € 10 mio belegd bij Oikocredit. 4: Wat zijn de rendementsverwachtingen? Die schommelen tussen de 2% en 8/9% per jaar, als het gaat om beleggingen met een vaste looptijd. 5: Wat zijn de risico’s? Over het algemeen genomen kunnen de risico’s in deze sector als minimaal worden geclassificeerd. Waar er bij andere beleggingscategorieën gesproken wordt over het “defaultrisico”, gaat dat hier natuurlijk ook op. Hoe groot is het percentage “wanbetalingen”? Volgens de laatste schattingen moet er hier gerekend worden met een 2/2,5% wanbetalingen. In vergelijking met andere, vergelijkbare categorieën – bij voorbeeld creditkaart debiteuren – is dit erg laag. 6: Hoe zijn dit soort beleggingen gecorreleerd met de andere beleggingscategorieën? Het antwoord op deze vraag is : er is nauwelijks sprake van correlatie. Dat is vrij gunstig. Het is niet zo verwonderlijk dat dit zo is, immers de beleggingen spelen zich af in een sector, die niet of nauwelijks iets te maken heeft met de internationale rente standen, of de stemming op de beurzen. Ook op het gebied van economische groei is er heel weinig verband. Niet zo erg verrassend allemaal, het gaat immers om sectoren van de economie, die een erg lage toegangsdrempel hebben, maar waar met inzet van microkrediet middelen goede resultaten worden behaald. Ter ondersteuning van het bovenstaande is o.a. gebruik gemaakt van het hierna vermelde onderzoek. Can Microfinance Reduce Portfolio Volatility? Nicolas Krauss a and Ingo Walter b A Department of Politics, New York University, New York, NY10012, USA B Stern School of Business, New York University, New York, NY10012, USA Our empirical tests do not show any exposure of microfinance institutions to global capital markets, but significant exposure regarding domestic GDP, suggesting that microfinance investments may have useful portfolio diversification value for international investors, not for domestic investors lacking significant country risk diversification options.

AMBIDAT Investment Services BV Ter afsluiting van het waarom hierna een overzicht van de uitkomsten van een enquête, gehouden in 2008 onder een representatieve groep beleggers en vermogensbeheerders.

Bron: Eurosif HNWI & Sustainable Investment Survey, 2008

Aan welke randvoorwaarden moeten ethische beleggingen voldoen om opgenomen te kunnen worden als speciale asset klasse bij de invulling van beleggingsportefeuilles? A: B: C:

D: E:

F:

Het moet duidelijk zijn waar het geld in belegd wordt. Transparant waar mogelijk, zo gedetailleerd mogelijk . Hoe is de communicatie geregeld naar de belegger, hoe gedetailleerd? De juridische structuur moet helder zijn met meer dan voldoen checks and balances binnen de organisatie waarin wordt belegd. Het moet mogelijk zijn om, voordat er wordt belegd, een verantwoord ““due dilligence” onderzoek uit te voeren Hoe breed gespreid zijn de activiteiten van de organisatie waarin wordt belegd? Er zijn vrij veel organisaties, die een misschien iets te smalle basis hebben om te kunnen spreken van een verantwoorde spreiding van activiteiten. In feite spreek je hier over het portefeuillebeleid van het fonds, of binnen de belegging die is aangegaan. Hoeveel expertise is er binnen de organisatie aanwezig om verantwoorde beslissingen te kunnen nemen. Vaak gaat het hierbij dan om lokale expertise, die kan worden ingezet om projecten te kunnen volgen en waar nodig bij te sturen. Is er een valuta management onderdeel aanwezig, waarmee de te lopen risico’s voor alle deelnemers inzichtelijk gemaakt kan worden? Als er een valuta risico is moet het helder zijn waar dat dan precies zit en over welke percentages van de beleggingen het dan gaat. Is er voldoende liquiditeit aanwezig om aan onverwachte aflossingsvraag te kunnen voldoen? Wat zijn hier de ratio’s binnen de organisatie waarin wordt belegd.

AMBIDAT Investment Services BV Als laatste en zeker niet het minst belangrijke onderdeel van het beslissingsproces zal er inzicht moeten zijn in de te verwachten opbrengsten. Het volgen van opbrengsten van de zgn. niet commerciële instellingen is vrij snel gedaan. In de meeste gevallen gaat het dan om een redelijk vast percentage opbrengsten, die, afhankelijk van de fiscale behandeling, in de regel geen verrassing opleveren. Een bekend voorbeeld binnen de Nederlandse wetgeving is de fiscale vrijstelling voor zgn. ethische beleggingen en daar vallen wel een redelijk aantal producten van Nederlandse beleggingsinstellingen onder. Het rendement wordt op deze manier, in ieder geval voor particuliere beleggers “opgewaardeerd “naar een hoger niveau. Vaak wordt het argument van het totale rendement gebruikt; te weten – normale- plus het sociale rendement. De resultaten van dit soort beleggingen: Om een goed inzicht te hebben in wat de beleggingsmogelijkheden bij ethische beleggingen zijn is het goed eens naar het verleden te kijken. Bekend ondertussen in Nederland en ook ver daarbuiten is het gezegde: “ In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantievoor de op toekomst. Het neemt echter niet weg dat er natuurlijk wel kan worden onderzocht wat voor de verschillende soorten instellingen en hun producten de resultaten zijn geweest. Een kleine tweedeling is hierna toegepast: Een sector voor de commerciële instellingen en een gedeelte voor de niet commerciële instellingen. Commerciële instellingen zijn in principe wat makkelijker in kaart te brengen dan niet commerciële. Hierna vindt U de geaggregeerde cijfers van de afgelopen 5 jaar. Een goed en snel inzicht levert de FTSE4Good Index, waar een goed overzicht is te zien van de performance van SRI fondsen/aandelen in een index t.o.v. vergelijkbare “normale “index. Criteria voor opname in deze index zijn o.a. zaken die met milieu, mensenrechten, anti corruptie te maken hebben.

AMBIDAT Investment Services BV Volgens Eurosif/Morningstar over dezelfde periode de cijfermatige kant:

Aandelen Obligaties

5 jrs. rend. 6,9% 11,6%

Rating

St.deviatie

AAA AAA

20,9 5,3%

Aantal funds 282 68

Wat de resultaten van de niet commerciële instellingen betreft is het een vrij lastige opgave om daar een overzicht van te geven, waar de geïnteresseerde belegger iets aan heft. Maar toch een poging om enig licht te werpen. Gekozen is voor een weergave van de wat grotere fondsen, een aantal Nederlandse en ook enkele internationaal opererende fondsen. Fonds Oikocredit Nederland Fonds ASN Novib Triodos Fair Share Fonds Blue Orchard Calvert

rendement streven naar 1,55% netto na kosten 3,11% laatste 5 jaar 5,2% laatste 5 jaar

fiscaal fiscaal vriendelijk

omvang fonds € 60 mio

fiscaal vriendelijk fiscaal vriendelijk

€ 86,5 mio € 60 mio

4,48% gem. laatste 5 jaar 0-3%

normaal

$ 365 mio

normaal

$ 25 mio

Zoals is te zien zijn er erg veel verschillen in rendement, maar die zijn er ook als wordt gekeken naar omvang en verhandelbaarheid. Bij dit type beleggingen zijn dit in de regel niet de belangrijkste zaken waarop wordt beslist, maar ze zijn zeker niet te veronachtzamen.

Toekomst en nieuwe thema’s Microfinanciering blijkt een succesvol instrument om mondiaal economische en sociale ontwikkeling te stimuleren. Toegang tot financiële diensten vormt een belangrijke markt. Dit wordt ook door de Wereldbank onderkent, de bank schat de wereldwijde behoefte aan microfinanciering op maar liefst US$ 250 miljard. Deze groeipotentie houdt een grote kapitaalbehoefte in de komende jaren in. De uitdaging daarbij zal zijn om microfinanciering op een bredere schaal aan te bieden terwijl de kwaliteit van de microfinancieringsinstellingen (MFI’s) gewaarborgd blijft. Verschillende partijen spelen hierbij een rol, maar met name de private sector zal die opeisen, door inzet van kennis, maar belangrijker ook kapitaal. De behoefte bij MFI’s aan risicodragend kapitaal is gestegen, de risico’s lijken beheersbaar door een fund benadering te kiezen en daarmee de risico’s te spreiden en de verhandelbaarheid is sterk vergroot. Verwacht mag worden dat de belangstelling voor aandelenbelangen in MFI’s de komende jaren zal groeien.

AMBIDAT Investment Services BV Er zijn momenteel ongeveer 10.000 Microfinancieringsorganisaties wereldwijd actief. Dat is een enorme grote hoeveelheid en gezamenlijk bestrijken deze instellingen grote delen van de onderontwikkelde economieën van de wereld. Er is een groeiende belangstelling waarneembaar bij traditionele instellingen in de financiële sector, om uit te breiden in gebieden die toekomstperspectief bieden op groei. Groei is wat er zeer zeker wordt verwacht in deze economieën en met de komst van hedendaagse technieken om de toegang tot de verschillende producten te vergemakkelijken, is die groei welhaast wat makkelijker te realiseren. Interessante opbrengsten – directe rendement plus sociaal rendement – samen met een al eerder gemeld wanbetalingpercentage van plm. 2-3%, gemeten door verschillende organisaties over een periode van 15 jaar, zorgen voor de nodige aantrekkingskracht. De belangrijkste uitdaging zal toch zijn het verder vereenvoudigen, of het op een modernere leest schoeien van de administratieve verwerking van microkrediet leningen. De toenemende beschikbaarheid van nieuwe en snellere methodes om te administreren, gekoppeld met een prachtig nieuwe fenomeen, het bankieren via je mobiele telefoon, zullen zorgen voor een sterke uitbreiding. De in de kern van de zaak zeer grote potentiële mogelijkheden zullen onherroepelijk leiden tot een vergroting van de Westerse belangstelling en te hopen valt dat dit niet zal uitgroeien tot een hernieuwd soort kolonialisme. Wij het geld en zij de arbeid. De juiste balans zal zoals zo vaak ook hier moeten worden gevonden. Bodegraven, augustus 2009 Ambidat Investment Services BV J. Fred A. Voortman