De Ondergang Van Fortis

De ondergang van Fortis

Thierry Debels

Tijdens de financiële crisis in het algemeen en de ondergang van Fortis meer in het bijzonder hebben de waakhonden eigenlijk nauwelijks geblaft – laat staan gebeten. De kredietagentschappen zoals Moody’s en Fitch hebben eigenlijk iedereen bedot. Dat komt omdat ze twee petjes ophadden: een van onafhankelijk expert en een van verkoper. En dat kan nooit goed aflopen. Dat weten we uit andere financiële drama’s. In de schitterende CNBC-reportage ‘House of Cards ‘van medio februari 2009 over de kredietcrisis komt dit aspect nog eens duidelijk aan het licht: ‘De kredietagentschappen hadden een duidelijke incentive om een rommelkrediet de best mogelijke rating te geven. Dat was omdat ze betaald werden voor deze aanbevelingen door diezelfde banken die de financiële producten uitgaven.’ Ook volgens De Standaard hebben de kredietagentschappen de CDO’s of rommelkredieten ‘jarenlang de hemel in geprezen’. De kredietagentschappen hebben zich dan zogezegd eind 2008 opnieuw vergist en eisten ‘plots meer afboekingen’. KBC kan er over meespreken. Begin 2009 wordt de teller van sommige CDO’s daar zelfs helemaal op nul gezet. De kern van de kredietcrisis, naast het uiterst pijnlijke en tergend langzame proces van extreme deleveraging (zie mijn boek “De kredietcrisis doorgelicht”), is dan ook dat

‘BBB’ (een slechte rating) door deze kredietagentschappen ‘AAA’ (de beste rating) werd. Lood werd goud. Net zoals in de droom van de Middeleeuwse alchemisten. De toezichtshouders speelden een bij voorbaat verloren spel. Ze stonden in het schaakspel telkens een paar zetten achter op de tegenstander. De Nederlandse toezichthouder AFM was net iets pro-actiever dan de Belgische CBFA. Topman van de Belgische waakhond CBFA Servais gaf dit overigens ook toe in een interview met De Standaard. De centrale banken, de Nationale Bank van België, de Nederlandsche Bank en de ECB, zijn strikt genomen niet echt waakhonden zoals de CBFA of de AFM dat wel zijn. Maar als topman Trichet van de ECB op zondag 28 september 2008 bij voormalig premier Leterme op bezoek komt, is het duidelijk niet om even gezellig te keuvelen bij de koffie. Net zoals de andere spelers in het Fortis-verhaal, dragen ook deze waakhonden een verpletterende verantwoordelijkheid. Vooral de zwakke rol van de CBFA kan niet genoeg benadrukt worden. In het Belgische parlement wordt steevast verwezen naar het feit dat de heer Servais een voormalig kabinetschef is van Didier Reynders. Reynders is al jaren Minister van Financieën. Volgens de Belgische socialisten zelfs de slechtste Minister van Financiën ooit. Ook Peter Praet, directeur van de Nationale Bank van België werkte eind jaren ’90 kortstondig op het kabinet van Reynders.

In het parlement wordt dan ook gefluisterd dat de heer Servais het Fortis-dossier en meer bepaald de overname van ABN Amro, ik citeer, met ‘enige welwillendheid’ of ‘soepelheid’ bekeken heeft. Maar misschien moeten we het niet eens zo ver zoeken. Ockham’s mes – de meest eenvoudige uitleg is meestal de juiste – wijst op een andere uitleg: de CBFA was gewoon niet opgewassen tegen de gigantische pletwals van Fortis en zijn adviseurs. Alleen al op het dossier over de integratie van ABN Amro werkte maar liefst 1000 man, rechtstreeks of onrechtstreeks, bij Fortis. Peter Praet geeft dat ook gewoon eerlijk toe: banken zijn net een paar stappen voor op de toezichtshouders. Een versterking van de toezichthouders, zoals veel politici begin 2009 eisen, zal dan ook bitter weinig verschil maken.