Creative Commons

egileen eskubideak edo copyright, copyleft, creative commons (zer da, atributuak eta lizentziak) Aitziber Pagola Goretti Iriarte

Egilearen eskubideak arau eta eskubide moral eta ondarezko printzipioak erregulatzen dituen arau multzoa da, legeak egileei eskaintzen diena, literatur, artista edota zientzia obrarenbat sortzeagati bakarrik, argitaratua egon ala ez egon. “Pirateria” hitza berez; musika, ikusentzune, software edo literatur obren kopia definitzeko herrian zabaldu den hitza da, kopia hau egilearen eskubideak errespetatu gabe eta titulatuaren baimenik gabe egina delarik. Egoera hauek izendatzeko termino egokia kopia ilegala edo baimenik gabeko kopia lirateke, zeinak egilearen eskubideen aurka doaz.

Copyleft –ek egile eskubide batzuk biltzen ditu, copyright-en sailkapen edo aldaketa murrizketa desagertarazteagatik ezaguna, lan eratorria egile originalaren eskubideen araudi berbera izango duelako konpromezuan. Lizentzia hauen azpian obra mota asko babes daitezke, hala nola programa informatikoak, artea, kultura eta zientzia, hau da, edozein motatako sormen produktu. Honen aldekoek egile eskubidek eskainitako arauek eragindako murrizketaren alternatibatzat dute, obra jakin baten kopiak egin, eraldatu eta banatzerako orduan. Askatasun handiagoa bermatu nahi da kopia baten hartzaileak hau erabili , eraldatu eta berbana dezaken, bai bere lana bai gainontzeko lan guztiak ere. Hala, eta gune ez legal batean, copyright-aren edo egile eskubideen aurkakotzat har daiteke.

Creative Commons gobernukoa ez den antolakuntza bat da irabazirik gabekoa, zeinak sormenaren muga legalak murrizteko planak garatzen dituena, legedi eta teknologi berrien bidez. Creative Commons (sormenaren onura komunak) bilkura honengatik garatutako lizentziei emandako izena da ere.