Kennis in het groot.
BeeldbankVenW.nl, Rijkswaterstaat.
Het verhaal van Kennis in het groot.
Het verhaal van Kennis in het groot.
De start Het was zijn moment suprème. Hij had zelfs zijn dochter meegenomen. Zodat ze ervan kan leren. Adrie Duivesteijn presenteerde op 15 december 2004 de conclusies van de parlementaire onderzoekscommissie naar de Betuweroute en de HSL-Zuid. Dat deed hij in de zaal waar de commissie de maanden daarvoor ministers, topambtenaren, aannemers en projectmanagers het vuur aan de schenen had gelegd. Nu kwam de hitte vooral van de cameralampen en het flitslicht van de massaal aanwezige vaderlandse pers. Zoals verwacht waren zijn conclusies niet mals. Niet alleen voor de verantwoordelijke ministers, maar ook voor de kamer en de ambtelijk verantwoordelijken. Voor de hand liggend, maar daarom niet minder belangrijk, was de eindconclusie: laten we vooral lessen trekken uit de ontwikkeling, het verloop en de realisatie van deze grote infraprojecten. In Utrecht was op datzelfde moment een groepje mensen precies daarmee bezig: lessen trekken uit de realisatie van een groot infraproject. Daar had de directeur (Patrick Buck) van de projectorganisatie Betuweroute (onderdeel van ProRail) zich voorgenomen de kennis die werd opgedaan bij de realisatie van dit megaproject vast te leggen en beschikbaar te stellen aan anderen. Zijn voorstel om een kennisproject te starten en daarvoor mensen en middelen vrij te maken werd met enthousiasme omarmd door zijn opdrachtgever Rijkswaterstaat. Zowel bij ProRail als Rijkswaterstaat heerste de overtuiging dat er belangwekkende en voor de toekomst waardevolle kennis werd opgedaan bij de bouw van de Betuweroute. Voor de betrokkenen van Rijkswaterstaat en ProRail waren de conclusies van Duivesteijn een bevestiging van het belang van dit kennisinitiatief. Die bevestiging kwam overigens ook steeds frequenter uit de samenleving: het aantal verzoeken voor presentaties over de leerervaringen met de bouw van de Betuweroute groeide spectaculair. Er was niet alleen een ontwikkelend aanbod: er was tegelijkertijd een groeiende vraag. Sinds zijn start in 2002 heeft het kennisproject Betuweroute aanzienlijk resultaat geboekt. Er is een unieke methodiek ontwikkeld om de kennis uit de organisatie te halen en deze vervolgens te veredelen en vast te leggen. Er zijn kennisdomeinen vastgesteld, kenniseigenaren geïdentificeerd en kennisproducten ontwikkeld. Producten die vervolgens gedeeld zijn met andere projecten, organisaties, kennisinstellingen en geïnteresseerden. Veel van deze producten waren uitermate succesvol. De lezingencyclus over het projectmanagement bij de Betuweroute werd maar liefst vier keer herhaald, een congres over de leerervaringen met de communicatieaanpak en het omgevingsmanagement werd door ruim 250 mensen bezocht. Voor de boekjes over het Waardse Alliantiecontract, Externe Kwaliteitsborging en de Lessen Geleerd van het projectmanagement was zoveel belangstelling dat er een tweede druk nodig was. De website www.betuweroute-kennis.nl fungeert inmiddels als een dankbare database voor collega’s van andere grote projecten, studenten en docenten en geïnteresseerden vanuit alle windrichtingen. Dit resultaat mag opmerkelijk genoemd worden, omdat het tot stand kwam in een periode waarin de gehele organisatie met man en macht bezig was de knellende deadline voor de ingebruikname te halen. Kennisontwikkeling moet dan vechten om aandacht.
De verbreding Met grote belangstelling volgde de HID van de Bouwdienst van RWS de wording van het kennisproject Betuweroute. Leendert Bouter, voormalig projectdirecteur van zowel de Betuweroute als de HSL-Zuid, kende als geen ander de uitdagingen die de realisatie van deze enorme publieke werken met zich meebrengen. En hij begon zich zorgen te maken over het groeiende maatschappelijke ongenoegen over de besluitvorming en realisatie van deze projecten. Of dit ongenoegen nu terecht was of niet, het sterkte Bouter slechts in zijn diep gewortelde overtuiging dat er geleerd moet worden van deze en andere grote projecten. Leren om te kunnen verantwoorden, maar nog meer om te benutten voor bestaande en toekomstige projecten. Kennis dus die van groot belang is voor RWS zelf. De aanpak, de resultaten en niet in de laatste plaats het commitment van Buck en Bouter overtuigden de Directeur Generaal van RWS en de bestuursvoorzitter van ProRail. Zij kwamen dan ook tot de conclusie dat de oplevering van de Betuweroute niet het eind, maar pas het begin van het leren van en over grote infraprojecten was. Er werd besloten dat het kennisproject zijn blik diende te verruimen naar alle grote infraprojecten in Nederland. En zo ontstond het programma Kennis in het groot (kortweg King). Een nieuw programma met stevige fundamenten in de Betuweroute.
Nu en straks Rijkswaterstaat en ProRail zijn opdrachtgever van King. Het programma heeft voorlopig een looptijd van twee jaar en wordt uitgevoerd met de stichting Traverse (zie de bijlage voor de programmaorganisatie). Een coproductie met dé organisatie voor kennisontwikkeling en –uitwisseling op het terrein van de inrichting, het beheer en gebruik van de bebouwde en natuurlijke omgeving. Traverse weet exact welke methodieken en middelen het best ingezet kunnen worden om tot resultaat te komen. Virtuele platforms, CoP’s, bijeenkomst, kennissessies, publicaties, digitale middelen… een compleet en up to date arsenaal. De King-aanpak is even simpel als doeltreffend. Schering en inslag is het. Inslag staat voor de ontwikkeling van kennis binnen een project. Ieder project heeft immers zijn eigen unieke leerervaringen die om concretisering en kennisdeling vragen. Dat in combinatie met “de schering”: het naast elkaar leggen, vergelijken en confronteren van de kennis van de afzonderlijke projecten. De schering zorgt voor projectoverstijgende kennis. Schering en inslag vormen gezamenlijk het totale kenniskapitaal. De ene keer vastgelegd in boekvorm, artikelen en websites, de andere keer onderdeel van zich steeds verder ontwikkelende communities of practice.
In het King-programma worden in eerste instantie de ervaringen van 10 grote projecten opgespoord en gedeeld: HSL-Zuid, Betuweroute, Noord/Zuidlijn, Ruimte voor de Rivier, Project Mainport Rotterdam, Hanzelijn, Maaswerken, A73/A2, Spoorzone Delft en de grootschalige verbouwing van spoorstations. Het kloppend hart van King is de overtuiging dat kennis die voortkomt uit de realisatie van grote publieke infrastructuurprojecten ten goede moet komen aan de samenleving én aan organisaties die als opdrachtgever of opdrachtnemer betrokken zijn, de sector van bouw en infra, kennisinstellingen, studenten en geïnteresseerden. Kennis die vrij beschikbaar is, zonder winstoogmerk, tot nut van het algemeen. Zodat zij ervan kunnen leren en zodat toekomstige projecten er hun voordeel mee kunnen doen.
Tenslotte Het programma Kennis in het groot is van de tekentafel gehaald en in uitvoering gebracht. Een klus met een fantastisch doel: werken aan kennis die er toe doet, die het waard is om gedeeld en uitgewisseld te worden, die bestaande en toekomstige grote projecten van dienst is én die individuele betrokken en geïnteresseerden verrijkt. In tegenstelling tot de projecten waar het zich op richt, wordt dit werk in uitvoering zo aangepakt dat het alles behalve ongemerkt aan u voorbij gaat. Integendeel, u gaat er van horen.
Bijlage | Startorganisatie Programma King (Versie 11/6/2008)
Netlipse Internationale samenwerking
Raad van Advies • Adviseurs • Ambassadeurs
Stichting Traverse Uitvoering onderdeel programma
Personele inzet
TU-Delft Database-actie
Programmaleiding • Strategie • Relatiemanagement • Programmamanagement • Beleidsontwikkeling
Programmabureau • Projectondersteuning • Voortgangsbewaking • Rapportages • Budgetbewaking • Communicatie • Ambassadeurs
Stakeholders ProRail (DIP,DSpo) RWS (BD/DP)
Personele inzet
Ontwikkelen van en ondersteunen met instrumenten
Stimuleren en ondersteunen kennismanagement in 10 grote projecten
Ontwikkelen en organiseren activiteiten in 10 kennisdomeinen
Coördinator per werksoort
Accountmanager per project
Domeinmanager per domein
Productgroepen • CoP’s • Onderwijs & conferenties • Virtuele samenwerking • Webcommunicatie • Schriftelijke publikaties • Advies
Projecten • Hogesnelheidslijn (HSL)-Zuid • Betuweroute • De Hanzelijn • De Noord/Zuid-lijn • Maaswerken • Ruimte voor de Rivier • Project Mainportontwikkeling R’dam • Grote Stationsprojecten • A73 • A2
Kennisdomeinen • Conditionering • Projectbeheersing • Contractering • Techniek • Systeemintegratie • Organisatie & Besturing • Politiek & Bestuur • Projectmanagement • Cultuur • Communicatie & Omgeving
Kennis in het groot.
Programmamanagement Rijkswaterstaat Bouwdienst Griffioenlaan 2, 3526 LA Utrecht Postbus 20000, 3502 LA Utrecht Telefoon +31 (0)88 79 72 111
Programmabureau Groningenweg 10, 2803 PV Gouda Postbus 420, 2800 AK Gouda Telefoon +31 (0)182 54 08 40