Cong Nghiep-tai Lieu Mon Xu Ly Khi Thai

PHUÏ LUÏC 1. OÂ NHIEÃM KHOÂNG KHÍ TÖØ NGAØNH CHEÁ BIEÁN HAÛI SAÛN 1. QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ

Khu xöû lyù chaát thaûi

Tieáp nhaän

Veä sinh

Phaân loaïi cheá bieán Kho baûo quaûn taïm thôøi

Xuaát

Kho chöùa baûo quaûn

Xöû lyù khí thaûi

Saáy Kieåm nghieäm Nghieàn boät Ñoùng goùi

Hình 1. Quy trình coâng ngheä chung saûn xuaát taïi nhaø maùy saáy haûi saûn 2. CAÙC CHAÁT OÂ NHIEÃM CHÍNH VAØ NGUOÀN GOÁC PHAÙT SINH •

Muøi hoâi cuûa dung dòch chlorin khöû truøng, caùc saûn phaåm phaân huûy cuûa haûi saûn nguyeân lieäu coù muøi hoâi nhö mercaptan vaø amin höõu cô, sunfua hydro (H2S), amoniaéc (NH3).

Khí thaûi cuûa maùy phaùt ñieän vaø caùc phöông tieän giao thoâng vaän taûi, quaù trình ñoát nhieân lieäu cuûa loø hôi vaø loø saáy coù chöùa buïi, SO2, NOx, CO, hydrocacbon vaø aldehyde.

3. 4. 5. 6. 7.

8. 9. 10. 11. 12.

Clo Oxyt cacbon (CO) Caùc khí axit SO2 vaø NOx Hydro sunfua (H2S) Amoniac (NH3) Muøi hoâi Caùc hôïp chaát höõu cô bay hôi (VOC) OÂ nhieãm do tieáng oàn Khoùi thaûi cuûa maùy phaùt ñieän Khí thaûi do ñoát nhieân lieäu cho loø hôi

Baûng P.1. Keát quaû giaùm saùt chaát löôïng khoâng khí taïi moät soá khu vöïc STT OÀn(d Chaát oâ nhieãm(mg/ m3 ) 1

B) Leq Buïi SO2 NO2 CO NH3 H 2S 1. Khu vöïc caûng Coâng ty Haûi saûn Tröôøng Sa (taïi caàu caûng, khu vaên phoøng, coång caûng) - (Ngaøy ño 12.11.1998) 1.1 64 0.38 0.097 0.050 5,2 1,45 0.138 1.2 56 0.25 0.083 0.035 2,1 0,62 0,117 1.3 77 0.52 0.103 0.051 7,5 0,28 0,028 2. Khu vöïc caûng Caù Caùt lôû (taïi caàu caûng, khu vaên phoøng, coång caûng) (Ngaøy ño 14.11.1998) 2.1 68 0.29 0.088 0.022 3.4 2.3 0.220 2.2 66 0.26 0.076 0.019 1.8 0.42 0.094 2.3 61 0.32 0.068 0.018 1.6 0.14 0.043 3. Khu vöïc caûng Beán Ñình + Beán Ñaù ( caùc vò trí trong vaø ngoaøi beán caûng) (Ngaøy ño 16.1.1999) 3.1 66 0.32 0.113 0.019 6.0 2.2 0.62 3.2 64 0.36 0.096 0.015 5.2 1.1 0.088 3.3 65 0.33 0.109 0.018 7.5 1.6 0.66 3.4 65 0.35 0.098 0.018 2.5 1.4 0.33 4. Khu vöïc caûng caù Phöôùc Tænh (taïi caàu caûng, khu vaên phoøng, coång caûng) (Ngaøy ño 16.1.1999) 4.1 75 0.28 0.076 0.017 10.5 5.2 0.82 4.2 63 0.26 0.065 0.015 4.2 0.77 0.019 4.3 58 0.33 0.058 0.018 2.3 0.34 0.0072 5. Khu vöïc Bình Chaâu ( 7 naêm 1999) 5.1 67 0.33 0.040 0.033 3.6 0.55 0.083 5.2 66 0.35 0.033 0.028 2.0 0.34 0.024 Baûng P.2. Chaát löôïng khoâng khí khu vöïc NM boät caù Proconco (7 .1998) Ñoä oàn Haøm löôïng chaát oâ nhieãm (mg/m3) Khu vöïc vaên phoøng. Buïi NH3 H2S Taïi khu vöïc xay nghieàn vaø haáp saáy 0,31 1,4 0,080 caù Taïi khu vöïc nhaäp vaø naïp nguyeân 0,32 2,8 1,120 lieäu Trong kho thaønh phaåm 0,30 4,9 1,400 Khu vöïc ngoaøi nhaø maùy gaàn heä 0,45 0,8 0,077 thoáng xöû lyù nöôùc thaûi Ngoaøi nhaø maùy, cuoái gioù caùch 0,36 0,5 0.012 oáng thaûi khí 150m Ngoaøi nhaø maùy, cuoái gioù caùch 0,36 0,5 0.012 oáng thaûi khí 200 m Ngoaøi nhaø maùy, cuoái gioù caùch 0,36 0,5 0.012 oáng thaûi khí 300 m

2

PHUÏ LUÏC 2:

OÂ NHIEÃM KHOÂNG KHÍ TÖØ COÂNG NGHIEÄP SAÛN XUAÁT THEÙP Ngoaïi tröø moät soá coâng ty lieân doanh môùi thaønh laäp (Vina-Tafong ôû Bình Döông, Vina- Kyoei ôû Baø Ròa – Vuõng Taøu…, haàu heát caùc cô sôû saûn xuaát theùp coøn laïi coù coâng ngheä laïc haäu. Nguoàn gaây oâ nhieãm chuû yeáu cuûa caùc cô sôû luyeän theùp laø khoùi thaûi töø loø hoà quang. ÔÛ phía Nam,7 nhaø maùy theùp thuoäc Coâng ty theùp mieàn Nam haøng naêm thaûi vaøo khoâng khí 2.840 – 4260 taán buïi vaø 994 – 1.420 taán CO. Moät soá nhaø maùy ñaõ ñaõ ñaàu tö heä thoáng xöû lyù khí thaûi, kinh phí moãi heä thoáng naøy leân tôùi 5 – 7 tyû ñoàng chöa keå nhöõng khoaûn chi phí raát lôùn ñeå vaän haønh, baûo döôõng caùc heä thoáng xöû lyù naøy. 1. Quy trình saûn xuaát Quy trình saûn xuaát theùp toùm taét nhö sau: Tieáp nhaän nguyeân lieäu → Phaân loaïi → Phoái lieäu → Chuaån bò loø vaø naïp lieäu → Chuaån bò chaát trôï dung → Naáu luyeän → Laøm nguoäi → Ñuùc thoûi → Nung theùp → Caùn theùp. Nhöõng quaù trình chính gaây nhieãm khoâng khí laøø: chuaån bò lieäu, naáu luyeän, caùn theùp. Quaù trình chuaån bò nguyeân lieäu Nguyeân lieäu laø saét, theùp, gang vuïn hoaëc pheá lieäu thu mua töø nhieàu nguoàn khaùc nhau. Pheá lieän ñöôïc phaân loaïi theo thaønh phaàn, kích thöôùc, loaïi boû caùc vaät lieäu gaây noå, caùc taïp chaát cô hoïc, caét ngaén, naïp vaøo caùc thuøng chöùa theo ñuùng quy caùch tröôùc khi ñöa ñeán loø luyeän. Caùc chaát trôï dung cho quaù trình luyeän laø feromangan, ferosilic, huyønh thaïch, voâi, than. Quaù trình naáu luyeän Quaù trình naáu luyeän coù 3 giai ñoaïn: − Giai ñoaïn naáu chaûy: Sau khi naïp lieäu, theùp ñöôïc naáu chaûy trong loø. Giai ñoaïn naøy laâu nhaát vaø tieâu hao nhieàu naêng löôïng nhaát; − Giai ñoaïn oxy hoùa: Khi kim loaïi noùng chaûy hoaøn toaøn, nhieät ñoä raát cao taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc nguyeân toá C, Si, Mn, P, S ñaït ñeán haøm löôïng yeâu caàu. ÔÛ giai ñoaïn naøy, xæ ñöôïc thaùo ra töø 6070%, boå sung CaO (1-1,5% khoái löôïng meû). − Giai ñoaïn hoaøn nguyeân: Giai ñoaïn naøy quyeát ñònh chaát löôïng theùp + Khöû caùc oxit FeO, MnO, SiO2…,

+ Khöû S ñeán giôùi haïn cho pheùp, + Tinh luyeän vaø hôïp kim hoùa theùp, + Khöû caùc khí N2, H2… trong theùp.

Theùp loûng ra loø ñöôïc roùt vaøo thuøng chöùa trung gian, chuyeån ñeán maùy ñuùc thoûi. Taïi ñaây, theùp loûng ñöôïc roùt vaøo khuoân vaø caét thaønh töøng thoûi coù chieàu daøi xaùc ñònh. Quaù trình caùn 3

Tröôùc khi caùn, theùp thoûi caàn nung ñeán nhieät ñoä chaûy meàm. Loø nung thöôøng ñoát baèng daàu FO. Sau khi ñaït nhieät ñoä caàn thieát, caùc thoûi theùp ñöôïc ñaåy qua caùc maùy caùn ñeå ñònh hình theùp thaønh phaåm (theùp troøn, theùp gaân hoaëc theùp goùc). 2. Nguoàn goác gaây oâ nhieãm khoâng khí − Quaù trình chuaån bò lieäu sinh ra buïi ñaát caùt, gæ kim loaïi, maït kim loaïi… − Trong quaù trình naáu luyeän, khí thaûi thoaùt ra khoûi loø luyeän mang theo

buïi (goàm hoãn hôïp caùc oxyt kim loaïi Fe, Si, Ca, Al, Mg…), CO, NOx, SO2. Taûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm phuï thuoäc vaøo nguyeân lieäu, loaïi loø, cheá ñoä naáu luyeän, caùc chaát taêng cöôøng vaø phöông phaùp thoaùt khí töø loø ra ngoaøi. − Trong quaù trình ñuùc thoûi, khí thaûi chuû yeáu sinh ra ôû choã roùt, töø tia roùt vaø beà maët kim loaïi trong ngaên keát tinh. − Trong quaù trình caùn keùo, do loø nung söû duïng daàu FO neân khí thaûi

coù chöùa buïi, SO2, CO, NOx, caùc chaát höõu cô bay hôi (VOC), chì. − OÂ nhieãm nhieät do böùc xaï, truyeàn nhieät qua thaønh loø luyeän, loø nung, do ñoái löu khoâng khí noùng taïi cöûa loø, ñoå roùt theùp noùng chaûy… Ñeå ñaùnh giaù nhanh taûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm coù theå tham khaûo heä soá phaùt thaûi (xem baûng 1). Baûng 1. Heä soá phaùt thaûi ñoái vôùi coâng nghieäp saûn xuaát theùp Quaù trình, coâng ñoaïn I - Naáu luyeän Loø maùi voøm Khoâng coù heä thoáng xöû lyù

Heä soá phaùt thaûi (kg/taán theùp) Toång SO2 NOx CO VOC Pb buïi 6,9

0,6S

Coù HT röûa khí

1,6

0,3S

Coù HT loïc buïi tuùi

0,3

0,6S

6,3 0,2 0,5 0,1

Ñoát boå sung+Loïc buïi tónh ñieän Loø hoà quang ñieän Khoâng coù HT xöû lyù Coù HT loïc buïi tuùi Loø ñieän caûm öùng Khoâng coù HT xöû lyù Coù HT loïc buïi tuùi II – Caùn theùp Loø hoà quang ñieän Khoâng coù HT xöû lyù

-

73

-

0,32

73

-

0,07

-

73

-

0,01

-

0,16 0,16

9,5 9,75

0,09 0,09

-

-

-

-

-

0,026 0,005

4

- Theùp carbon 25 - Theùp hôïp kim 5,65 Coù HT xöû lyù khí thaûi 2 0,0215 baäc Loø nung hôû Khoâng coù HT xöû lyù 10,55 Loïc buïi tuùi hoaëc loïc tónh 0,22 ñieän Ghi chuù: S – Haøm löôïng löu huyønh trong

-

-

69 69 -

-

-

-

-

9 -

-

-

than coác

3. Tröôøng hôïp ñieån hình: Nhaø maùy theùp Nhaø Beø Nhaø maùy thaønh laäp naêm 1973, Nhaø nöôùc quoác höõu hoùa naêm 1977, hieän laø ñôn vò tröïc thuoäc Coâng ty theùp mieàn Nam. Nhaø maùy theùp Nhaø Beø ñöôïc choïn laøm tröôøng hôïp ñieån hình cho Chöông trình ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp taïi Tp. HCM Ñaëc tröng caùc nguoàn khí thaûi. − Trong loø luyeän hoà quang, buïi sinh ra töø quaù trình oxy hoùa, ñieän cöïc

bò hao moøn (470 kg/ngaøy), than kípleâ chuyeån thaønh CO, caùc phaàn töû hoùa hoïc khaùc cuõng chuyeån thaønh khí. Löôïng khí thaûi loø trung bình 350-450 m3/1taán theùp. Taûi löôïng buïi trung bình 6-9 kg/taán theùp, haøm löôïng buïi trong khí thaûi töø 15-30 g/m3. − Khí thaûi trong quaù trình ñuùc thoûi sinh ra trong quaù trình ñoå roùt vaø

töø beà maët theùp noùng chaûy. Khí thaûi naøy chöùa buïi: 240 g/taán theùp; CO: 120 g/ taán theùp; NOx: 88 g/taán theùp vaø CH4: 360 g/taán theùp. − Tröôùc khi caùn, thoûi theùp ñöa vaøo loø nung vôùi moâi tröôøng oxy hoùa,

nhieân lieäu laø daàu FO. Khí thaûi thay ñoåi trong khoaûng 700-1000 m3/taán theùp. Do ñöôïc gia nhieät ñeán nhieät ñoä cao (1050-11150C) baèng caùch ñoát tröïc tieáp neân theùp bò oxy hoùa chuyeån thaønh hôi theo khoùi thaûi thoaùt ra ngoaøi.

Gaïch magieâ Gaïch xaây loø Gaïch naép loø Than ñieän cöïc

Chuaån bò loø

Fe-Mn Fe-Si Voâi Than kípleâ

Naïp chaát trôï dung

Naïp theùp pheá lieäu

Khí thaûi

Loø luyeän hoà quang Theùp thoûi Daàu FO

Maùy ñuùc taïo theùp thoûi Khí thaûi Loø nung

5

Caùn

Theùp saûn phaåm Hình 1. Quaù trình saûn xuaát theùp taïi Nhaø maùy theùp Nhaø Beø

Caùc giaûi phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm: − Ñeå giaûm buïi thaûi töø loø luyeän, giaûi phaùp ñöôïc ñeà nghò laø ñaët

voøi phun khí oxy beân trong loø. Baèng caùch naøy, neáu theùp saûn phaåm coù haøm löôïng carbon nhoû hôn 0,8%, löu löôïng oxy 35m3/phuùt vaø ñaët voøi phun ôû khoaûng caùch 200-250 mm, cao hôn nöôùc xæ thì haøm löôïng buïi giaûm töø 3-8 g/m3. − Ñeå giaûm khí thaûi töø loø luyeän aùp duïng bieän phaùp xaû khí vôùi aùp

suaát döôùi voøm loø khoâng ñoåi vaø baèng aùp suaát khoâng khí beân ngoaøi. Neáu khe hôû giöõa caùc ñieän cöïc vaø voøm loø ñöôïc bít kín thì khoâng khí seõ khoâng xaâm nhaäp vaøo loø. Nhôø ñoù, NOx vaø xianua seõ khoâng taïo thaønh vì khoâng ñuû nitô. Noàng ñoä CO luùc naøy coù theå taêng leân ñeán 50%. Vôùi cheá ñoä ñoát nhö vaäy, chæ caàn xöû lyù buïi coøn soùt laïi trong doøng khí thaûi baèng heä thoáng cyclon - loïc buïi tuùi vaûi. Coøn khí CO ñöôïc ñoát tieáp tuïc trong thieát bò ñoát boå sung khaùc. − Ñeå giaûm khí thaûi trong quaù trình caùn, Nhaø maùy ñaõ ñaàu tö laép ñaët hai loø nung thoûi theo coâng ngheä hieän ñaïi cuûa Myõ do Ñaøi Loan saûn xuaát. Taûi löôïng oâ nhieãm trong quaù trình ñuùc khoâng lôùn neân giaûi phaùp laø laép ñaët heä thoáng huùt thu gom khí thaûi, xöû lyù buïi vaø thaûi khí thaûi ra ngoaøi qua oáng khoùi coù chieàu cao phuø hôïp. − Keát quaû phaân tích naêng löôïng cho thaáy naêng löôïng thöïc teá cho saûn

xuaát chæ chieám 27,6% toång naêng löôïng tieâu hao vaø naêng löôïng thaát thoaùt lôùn nhaát do doøng khí thaûi mang ñi chieám ñeán 58,6%. Ñeå giaûm oâ nhieãm nhieät vaø taän duïng nhieät thöøa, khí thaûi cho qua loø hôi ñeå taïo hôi vaø cung caáp cho caùc hoaït ñoäng saûn xuaát khaùc. Trong ñieàu kieän cuûa Theùp Nhaø Beø, nhieät thöøa saûn xuaát 1 taán theùp taïo thaønh 453 kg hôi, khí thaûi töø nhieät ñoä 6800C giaûm xuoáng 2000C tröôùc khi thaûi qua oáng khoùi. Tính chung caû naêm taïo ñöôïc 45.305 taán hôi, tieát kieäm 3.020 taán daàu FO, töông ñöông 4,53 tyû ñoàng. Chi phí ñaàu tö cho loø hôi 500 trieäu ñoàng/loø. Keát quaû ño khí thaûi cuûa loø luyeän hoà quang ñieän taïi nhaø maùy theùp Nhaø Beø sau khi aùp duïng caùc giaûi phaùp xöû lyù khí thaûi trình baøy trong baûng 2. Baûng 2. Keát quaû kieåm tra khí thaûi loø luyeän nhaø maùy theùp Nhaø Beø TT 1

Khí thaûi loø luyeän theùp Nhieät ñoä

Ñôn vò

Noàng ñoä

TCVN 5939-1995

C

67

-

0

6

2 3 4 5 6

CO2 CO NOx SO2 Buïi

% Mg/m3 Mg/m3 Mg/m3 Mg/m3

4,0 455 476 97 53

1.500 2.500 1.500 600

Nguoàn: Vieän Kyõ thuaät Nhieät ñôùi vaø Baûo veä Moâi tröôøng, thaùng 5/2002 Töø nhöõng thöû nghieäm ban ñaàu, Coâng ty theùp mieàn Nam ñaõ töøng böôùc ñaàu tö thieát bò loïc öôùt taïi nhaø maùy theùp Taân Bình, phoái hôïp vôùi caùc coâng ty Thuïy Syõ, AÁn Ñoä laép ñaët heä thoáng xöû lyù khoùi thaûi cho nhaø maùy theùp Bieân Hoøa, theùp Thuû Ñöùc theo nguyeân lyù thu buïi baèng tuùi vaûi coù keát hôïp khöû CO. Taát caû caùc heä thoáng xöû lyù ñang hoaït ñoäng hieäu quaû, goùp phaàn giaûm taûi löôïng oâ nhieãm do ngaønh saûn xuaát theùp gaây ra.

7

PHUÏ LUÏC 3: OÂ NHIEÃM KHOÂNG KHÍ TÖØ COÂNG NGHIEÄP SAÛN XUAÁT GIAÁY Ngaønh saûn xuaát giaáy ôû Vieät Nam laïc haäu, trình ñoä coâng ngheä raát thaáp vaø phaân taùn. Ngoaøi 3 cô sôû Baõi Baèng, Taân Mai, Ñoàng Nai coù quy moâ 10-50.000 taán/naêm, hôn 100 cô sôû coøn laïi quy moâ raát nhoû, töø vaøi traêm ñeán vaøi ngaøn taán naêm. Toång saûn löôïng giaáy cuûa caû nöôùc chæ töông ñöông 1 xí nghieäp trung bình ôû caùc nöôùc phaùt trieån. Coâng nghieäp saûn xuaát giaáy söû duïng moät löôïng lôùn nguyeân lieäu, hoùa chaát goàm tre nöùa, goã, ñaù voâi, xuùt, muoái, clo, löu huyønh, cao lanh, nhöïa thoâng, caùc chaát keát dính töï nhieân vaø toång hôïp. Ví duï, ñeå saûn xuaát 1 taán giaáy vieát Baõi Baèng coù ñoä traéng 80% ISO caàn 5 taán tre goã, 720 kg ñaù voâi hôïp caùch (54% CaO), 273 kg muoái aên, 11 kg nhöïa thoâng, 18 kg pheøn ñôn. Ñoàng thôøi, ngaønh giaáy söû duïng nhieàu naêng löôïng vaø nöôùc: ñeå saûn xuaát 1 taán giaáy caàn 200 – 500 m3 nöôùc, 3 – 5 taán than, 1000 – 3000 Kwh ñieän. Coù bao nhieàu nöôùc ñöa vaøo söû duïng, coù baáy nhieâu nöôùc thaûi ra. Nhö vaäy, ngaønh giaáy laø moät ngaønh laøm suy giaûm nhanh caùc nguoàn taøi nguyeân vaø sinh ra nhieàu chaát thaûi. 1. Nguoàn goác gaây oâ nhieãm khoâng khí Quy trình saûn xuaát giaáy coù theå chia thaønh caùc coâng ñoaïn chuû yeáu sau: Chuaån bò nguyeân lieäu thoâ (sô cheá) → Chuaån bò hoùa chaát naáu boät giaáy → Naáu boät giaáy → Röûa vaø saøng choïn boät giaáy → Chuaån bò hoùa chaát taåy traéng → Taåy traéng boät giaáy → Thu hoài hoùa chaát → Saûn xuaát giaáy. Saûn xuaát giaáy bao goàm caùc coâng ñoaïn: nghieàn boät, pha cheá vôùi hoùa chaát phuï gia, xeo giaáy vaø hoaøn thieän saûn phaåm. Taûi löôïng oâ nhieãm trong quaù trình naøy thöôøng khoâng lôùn vì chu trình kheùp kín, saûn xuaát quay voøng ñeå taän thu nguyeân lieäu vaø phuï gia. Hai quaù trình gaây oâ nhieãm khoâng khí ñaùng keå laø naáu vaø taåy traéng boät giaáy. Caùc coâng ñoaïn saûn xuaát khaùc veà baûn chaát ñeàu laø heä quaû cuûa hai quaù trình treân. Quaù trình naáu boät giaáy ÔÛ nöôùc ta, thöôøng söû duïng phöông phaùp kieàm ñeå naáu boät giaáy vì ñaùp öùng hai nguoàn nguyeân lieäu phoå bieán laø tre nöùa vaø goã laù roäng moïc nhanh (boà ñeà, môõ, keo, baïch ñaøn). Ñoù laø coâng ngheä naáu boät giaáy töø nhieàu loaïi nguyeân lieäu baèng hoãn hôïp dung dòch NaOH + Na2S – phöông phaùp sunphat hoaëc baèng dung dòch xuùt (NaOH) – phöông phaùp xuùt. OÂ nhieãm khoâng khí chuû yeáu cuûa phöông phaùp kieàm laø caùc khí sunphua (H2S,mercaptan…). Coâng ty giaáy Baõi Baèng coù saûn löôïng boät giaáy chieám 25-30% toång saûn löôïng toaøn ngaønh. Dung dòch naáu laø hoãn hôïp NaOH + Na2S. Dòch ñen sau naáu ñöôïc thu hoài, coâ ñaëc vaø ñoát. Khoaûng 55% sinh khoái nguyeân lieäu hoøa tan trong dòch ñen taïo thaønh CO 2 khi ñoát, vì vaäy, oâ 8

nhieãm chuû yeáu cuûa quaù trình naáu boät giaáy laø khí coù muøi, chaát höõu cô, hoùa chaát kieàm tính roø ræ vaø khoùi loø ñoát thu hoài. Tröø moät vaøi coâng ty coù coâng ngheä vaø trang thieát bò töông ñoái hoaøn chænh, phaàn lôùn caùc nhaø maùy giaáy ôû Vieät Nam ñeàu söû duïng coâng ngheä “oâ nhieãm” ñeå saûn xuaát, nghóa laø: naáu boät baèng dung dòch xuùt (NaOH) ôû nhieät ñoä cao (130 – 1700C), khoâng coù coâng ñoaïn thu hoài hoùa chaát. Caùc nhaø maùy naøy khoâng trang bò heä thoáng xöû lyù hoaëc xöû lyù khoâng hieäu quaû. Toaøn boä caùc loaïi chaát thaûi sinh ra trong quaù trình saûn xuaát hoaøn toaøn töï do thaûi ra moâi tröôøng. Quaù trình taåy traéng boät giaáy Quaù trình taåy traéng boät giaáy ñöôïc coi laø quaù trình gaây oâ nhieãm nhaát. Taùc nhaân taåy traéng laø clo nguyeân toá (khí Cl2) vaø caùc hôïp chaát cuûa noù nhö hyphoclorit natri -Na(ClO)2 hoaëc canxi - Ca(ClO)2, ñioxyt clo ClO2. Clo taùc duïng vôùi caùc chaát höõu cô cuûa xô, sôïi taïo thaønh caùc hôïp chaát clo raát ñoäc haïi. Ñoàng thôøi, baát kyø moät chaát taåy traéng clo naøo cuõng coù khí Cl2 ñöôïc giaûi phoùng trong caùc xöôûng taåy, gaây ñoäc haïi cao cho coâng nhaân. Thoâng thöôøng, ñeå taåy traéng 1 taán boät giaáy caàn söû duïng töø 80-150 kg Cl2 ôû caùc daïng khaùc nhau. Ñoù laø khoái löôïng hoùa chaát ñoäc haïi raát lôùn neáu nhaø maùy coù quy moâ vaøi traêm taán boät moãi ngaøy. Gaàn ñaây, moät soá nhaø maùy toå chöùc saûn xuaát giaáy vaøng maõ xuaát khaåu. Nguyeân lieäu laø tre nöùa ngaâm dung dòch xuùt, khoâng thu hoài hoùa chaát. Trong caùc xöôûng in vaø hoaøn thieän saûn phaåm, noàng ñoä caùc chaát höõu cô bay hôi (VOC) thöôøng vöôït tieâu chuaån veä sinh raát nhieàu laàn, tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi lao ñoäng.

Hôi

Khí coù muøi khoù chòu ñoäc haïi Khí coù muøi

Khí clo

Nöôùc Nguyeân lieäu thoâ

Boùc

voû

Naáu

NaOH + Na2S

Buøn voâi

Röûa

Saøng choïn

Taåy traéng

Boät

Chöng boác dòch ñen

Chuaån bò dòch traéng thu hoài

Khí thaûi Loø ñoát thu hoài

9

Hình 2. Quaù trình saûn xuaát boät giaáy baèng phöông phaùp sunphat

Ñeå ñaùnh giaù nhanh taûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm coù theå tham khaûo heä soá phaùt thaûi maëc ñònh cho ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát giaáy.

Baûng 3. Heä soá phaùt thaûi maëc ñònh ñoái vôùi coâng nghieäp saûn xuaát boät giaáy Quaù trình, coâng ñoaïn

Naáu baèng phöông phaùp sunphaùt Bay hôi töø naáu,röûa, saøng boät… Naáu thu hoài, bay hôi tröïc tieáp - Khoâng coù heä thoáng xöû lyù - Coù HT röûa khí - Coù HT loïc buïi tónh ñieän Naáu thu hoài, bay hôi giaùn tieáp - Khoâng coù HT xöû lyù - Coù HT loïc buïi tónh ñieän (ESP) Beå khöû muøi - Khoâng coù HT xöû lyù - Coù HT röûa khí Ñoát baõ voâi thu hoài voâi - Khoâng coù HT xöû lyù - Coù HT röûa khí hoaëc ESP

Heä soá phaùt thaûi (kg/taán boät giaáy) Toång SO2 CO H2S Mercapt buïi an -

-

-

0,58

1,15

90

3,5

5,5

6

1,5

7,5 1,0

3,5 3,5

5,5 5,5

6 6

1,5 2,5

115 1

-

5,5 5,5

0,05 0,05

0,05 0,05

3,5 0,1

0,1 -

5,5 5,5

0,1 0,1

0,15 0,15

28,0 0,25

0,15 -

0,05 0,05

0,25 0,25

0,1 0,1

2. Xu höôùng kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng khí trong saûn xuaát giaáy ôû nöôùc ta − Trong coâng ngheä naáu seõ loaïi boû daàn vieäc söû duïng caùc hôïp chaát löu huyønh. Coù theå naáu baèng oxy – kieàm, nhaát laø kieàm amoni; Cuõng coù theå naáu baèng dung moâi höõu cô (ví duï nhö meâtanol, etanol…) vì thôøi gian naáu nhanh, chi phí naêng löôïng thaáp, hoùa chaát naáu deã daøng thu hoài ñöôïc baèng kyõ thuaät chöng caát ít toán keùm, ít 10

caùc chaát ñoäc haïi maø coøn thu hoài ñöôïc lignin, hemixenluylo coù giaù trò cao. Phöông phaùp naøy ñang ñöôïc nhieàu nöôùc phaùt trieån söû duïng. Ñoái vôùi nöôùc ta, ñeå aùp duïng phöông phaùp naøy caàn giaûi quyeát nhieàu vaán ñeà veà kyõ thuaät vaø voán, do ñoù, ñaây laø söï löïa choïn coù tính ñoùn ñaàu. − Trong coâng ngheä taåy traéng caàn giaûm toái thieåu tieán ñeán boû haún clo vaø caùc hôïp chaát clo. Muoán vaäy phaûi naáu ra loaïi boät meàm (trò soá kapa thaáp) deã taåy traéng. Phöông phaùp naáu dung moâi höõu cô laø ñeå taïo ra tieàn ñeà naøy. Hieän taïi, Peroxit vaø ozon laø nhöõng chaát coù öu theá. Peroxit taåy yeáu neân chæ söû duïng ñeå taåy traéng ôû giai ñoaïn cuoái, noù thay theá moät phaàn caùc hôïp chaát clo. Ozon laø chaát taåy hieäu quaû nhö giaù thaønh khaù cao. Nhöõng thaønh töïu nghieân cöùu ñang ñöôïc trieån khai maïnh cho thaáy khoâng laâu nöõa ozon laø chaát taåy traéng boät giaáy chuû yeáu. Ngaønh saûn xuaát giaáy ñang coù nhieàu döï aùn phaùt trieån. Löïa choïn quy moâ saûn xuaát phuø hôïp, ít gaây oâ nhieãm moâi tröôøng laø raát caàn thieát. Veà coâng ngheä caàn ñoùn ñaàu aùp duïng caùc coâng ngheä saïch vaø mang laïi hieäu quaû cao.

11

1.1. SÔ ÑOÀ HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ KHÍ THAÛI NOÀI HÔI 3

2 ñaàu phun Van chaën khí 1

Noài hôi 6 Nöôùc caáp

8

Na2CO3 , NaOH 5

9

Nöôùc ra

Hoá thoaùt 1 NGHEÄ HEÄ HÌNH 1.gaSÔ ÑOÀ COÂNG XÖÛ LYÙ KHÍ THAÛI NOÀI HÔI 7 4 THOÁNG nöôùc

0

1. Thaùp haáp thuï; 2. Lôùp taùch loûng; 3. Quaït huùt; 4. Beå chuaån bò chaát haáp thuï; 5. Thuøng khuaáy dung dòch haáp thuï; 6. Ñoäng cô khuaáy; 7. Bôm chìm ( bôm dung dòch haáp thuï); 8. Thieát bò loïc chaân khoâng; 9. Bôm chaân khoâng; 10. Bôm buøn;

12

XÖÛ LYÙ KHÍ THAÛI TÖØ QUAÙ TRÌNH SAÁY Vaäy noàng ñoä buïi trong khí thaûi khí saáy laø 324mg/m3, noàng ñoä H2S trong khí thaûi saáy laø: 4,05mg/m3 (taïi moät soá nhaø maùy cheá bieán thuûy haûi saûn). Ñeå xöû lyù muøi vaø buïi trong khí thaûi loø saáy laø nguoàn thaûi taäp trung, moät soá nhaø maùy (saáy haûi saûn, saáy cao su) ñaàu tö heä thoáng röûa khí venturi. Nguyeân lyù hoaït ñoäng nhö sau: Khí chuyeån ñoäng qua oáng venturi nhôø quaït thoåi cao aùp taïo vaän toác khí ñeán 40-150m/s. Vôùi vaän toác naøy khí phaân taùn thaønh caùc gioït nhoû li ti, laøm taêng beà maët tieáp xuùc pha, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï haáp thuï caùc chaát coù muøi vaø caùc haït buïi seõ laéng deã daøng treân caùc gioït loûng. Nhôø ñoù khí ñöôïc laøm saïch. Heä thoáng venturi naøy coù hai caáp hoaït ñoäng töông töï nhau, do ñoù hieäu quaû xöû lyù raát cao, leân ñeán treân 90%. Khí thaûi saáy sau xöû lyù seõ ñöôïc phaùt taùn ra ngoaøi khoâng khí qua oáng khoùi cao 14 m.

Khí thaûi loø saáy 1 4

2

3

3

Nöôùc boå sung

Nöôù c

C 5 loø saáy Hình 2. Sô ñoà heä thoáng xöû lyù khí thaûi aën

1. OÁng venturi baäc 1; 2. OÁng venturi baäc 2; 3. Beå chöùa nöôùc; 4. OÁng khoùi; 5. Bôm nöôùc

13