Celik Yapi Imalat

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

ÇELİK YAPI İMALATI

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; 

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).



Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.



Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.



Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.



Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.



Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 3 1. KOLON VE KİRİŞ MONTAJI............................................................................................ 3 1.1. İskeleler......................................................................................................................... 3 1.1.1. Tanımı.................................................................................................................... 3 1.1.2. Çeşitleri.................................................................................................................. 3 1.1.3. Dikkat Edilecek Hususlar ...................................................................................... 7 1.1.4. İskele Kurma.......................................................................................................... 9 1.2. Kolon Montajı............................................................................................................. 22 1.2.1. Montaj Metodu .................................................................................................... 22 1.2.2. Montaj Öncesi Hazırlık........................................................................................ 24 1.2.3. Şantiyede Yapılan İmalatlar ................................................................................ 27 1.2.4. Kolonların ve Kirişlerin Eklenmesi ..................................................................... 30 1.2.5. Kolon Montajının Yapılması ............................................................................... 31 1.3. Kiriş Montajı............................................................................................................... 36 UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 41 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 43 ÖĞRENME FAALİYETİ–2 .................................................................................................. 46 2. KAFES KİRİŞLİ ÇATI VE ELEMANLARI MONTAJI .................................................. 46 2.1. Çatı Elemanları Montajı.............................................................................................. 46 2.1.1. Kafes Kiriş Montajı ............................................................................................. 48 2.1.2. Aşıklar ve Merteklerin Montajı ........................................................................... 49 2.1.3. Rüzgâr Bağlantıları Montajı ................................................................................ 52 2.2. Cephe Elemanları Montajı .......................................................................................... 56 2.3. Yüzey Hazırlama (Kumlama) ..................................................................................... 58 2.4. Boyama ....................................................................................................................... 58 UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 60 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 62 MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 64 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 65 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 66

i

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE ÖN KOŞUL YETERLİK

582YIM219 İnşaat Teknolojisi Yapı Teknik Ressamlığı ( Çelik ) Çelik Yapı İmalatı Bu modül, iskele kurdurma söktürme, çelik yapılarda kolonkiriş montajı yapabilme, kafes kirişli çatı montajı yaptıilme araç gereçleri hazırlama yeterliliğini kazandırmak için hazırlanan bir öğrenme materyalidir. 40/32 (+40/32 Uygulama tekrarı yapmalı) Çelik Yapı Teknik Ressamlığı 11. sınıf modüllerini başarmış olmak. İmalat yapılmasını sağlamak.

Genel Amaç

MODÜLÜN AMACI

Gerekli ortam sağlandığında, okul içinde ve okul dışı araştırma yapabileceği kuruluşlar belirtildiğinde, çelik yapı imalatını şartname ve standartlara uygun yaptırabileceksiniz.

Amaçlar 1. 2.

Çelik kolon ve kiriş montajını yapabileceksiniz. Çelik kafes kirişli çatı montajı yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Proje, nivo, kaynak makinesi, civata, civata anahtarı, çekiç, elektrot, metre, kumpas, telsiz

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Modül içerisinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra, test, boşluk doldurmalı ve doğru yanlış şeklinde verilen ölçme araçlarıyla kazandığınız bilgileri ölçerek değerlendirebileceksiniz.

ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Bu modül, İnşaat Teknolojisi alanında yer alan Çelik Yapı Teknik Ressamlığı dalı içerisinde “Çelik Yapı İmalatı ” modülü adı altında sizleri bilgi ve beceri sahibi yapacaktır. Birçok yapı ve binaların çelik yapı olarak tasarlanıp uygulanması ve çeliğin inşaatta vazgeçilemez bir malzeme olması, imalat kalitesinin standart olarak yapılabilmesi dolayısıyla tercih edilen malzemeyi tasarlayıp uygulama önemli kılmaktadır. Bu modülle; iskele kurulması, çelik elemanların tasnifinin yapılması, çelik kolon-kiriş ve kafes kirişli çatı ve elemanları montajıyla ilgili bilgi ve beceri sahibi olacaksınız. Bu yeni ve son derece geniş kapsamlı dalı seçtiğiniz için sizleri tebrik eder başarılarınızın sürekli olmasını dilerim.

1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ–1 AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Uygun ortam sağlandığında, iskele kurdurma-söktürme, çelik yapılarda kolon-kiriş montajı yapabilme, kafes kirişli çatı montajı yapabilme, araç gereçleri hazırlama yeterliliğine sahip olabileceksiniz.

ARAŞTIRMA Sevgili öğrenci, bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken ön çalışma ve incelemeler şunlardır: 

Örnek bir çelik yapı projesi alarak detay resimlerini dikkatlice inceleyin. Şantiyede yapılacak olan birleşim işlemleri ve metotlarını (kaynaklı veya civatalu) projede verilen şekliyle tespit edin.



Mümkünse, bir çelik yapı şantiyesine fotoğraf makineniz veya kameranızla giderek montaj yapma işlem ve sırasını görüntüleyin. Görüntüleri sınıfınzda arkadaşlarınızla izleyin.

1. KOLON VE KİRİŞ MONTAJI 1.1. İskeleler 1.1.1. Tanımı Yapılar inşa edilirken işçilerin normal çalışma yüksekliğini aşan kısımlarda güvenle çalışmalarını sağlamak için, geçici bir süre kullanılmak üzere yapılan çalışma yerlerine iskele denir.

1.1.2. Çeşitleri Çelik iskeleler, malzemelerine göre üçe ayrılır. 1.1.2.1. Ahşap İskeleler Taşıyıcı kısmını meydana getiren dikme, başlık, payanda, destek, kuşak gibi elemanları ahşaptan yapılan iskelelerdir. Ahşap iskeleler kendi aralarında beş gruba ayrılır.

3

1.1.2.2. Çelik veya Boru İskeleler (Metal İskeleler) İskeleler genellikle bina yapımında kısa süreli kullanılır, sökülür ve tekrar kurulur. Bu nedenle kolaylıkla sökülmesi ve takılması, kullanılacak malzemenin sağlam olması, tekrar aynı veya benzeri işlerde kullanılması istenir. Boru veya çelik iskeleler bu ihtiyaca kolayca cevap verdiğinden günümüzde çok kullanılmaktadır. Bu iskelelerde yürüyüş platformu olarak çelik iskelet üzerine kaynakla bağlanmış delikli veya yüzeyi pürüzlü çelik levhalar ya da ahşap kalaslar kullanılmaktadır. Boru ve çelik iskeleler kendi aralarında üç kısıma ayrılır. 

Çelik Sehpa İskeleler

Bina iç duvar, sıva, kaplama, tesisat, vb. işlerin yapımında kullanılır. Boru veya çeşitli profillerle yapılan sehpaların yükseklikleri 80–100 cm, ayarlı başlıklı ise 80–150 cm, uzunlukları 100–200 cm arasında olabilir (Şekil 1).

Şekil 1: Çelik sehpa iskeleler



Çelik Çıkma İskeleler

Çok katlı binalarda dış cephe kaplama ve onarım işlerinde kolaylıkla sökülüp takılabilen iskeleler tercih edilir (Şekil 2).

Şekil 2: Çelik çıkma iskeleler

4



Boru İskeleler

Çelik borularla yapılan boru iskeleler, çelik yapılarda cephe bağlantı elemanları montajı, çok katlı binaların dış yüzeylerinin sıvanması, boyanması, kaplanması, vb. işlerin yapılması için kullanılır. Kolaylıkla ve kısa zamanda kurulup sökülebildiğinden, emniyetli ve malzeme zayiatı az olduğundan günümüzde çok tercih edilmektedir (Şekil 3, Resim 1-2-3 ve Resim 4).

Şekil 3: H tipi iskele çelik boru sistemleri ve parçaları

Resim 1: Borulu iskele tipleri

Resim 2: Borulu iskele tipleri

5

Resim 3: Caminin inşaatında dış cephede kullanılan boru iskele sistemi

Resim 4: Çok katlı binanın dış cephesinde kullanılan boru iskele sistemi

1.1.2.3. Askılı Makaralı Cephe İskelesi Bu iskeleler, binalara basit iskele kurmanın çok pahalı olduğu ve uzun zaman gerektirdiği yüksek binalarda kullanılır. Bunun için, işçilerin rahatça çalışabileceği bir kasaya ve bu kasayı çelik halatlarla bina cephesinde indirip kaldıracak, yatay olarak hareket ettirecek motorlu bir sisteme gereksinim vardır. Üzerinde motor bulunan ve yatay hareket edecek raylı sistem binanın terasına kurulur. İskelenin en önemli özelliği, istenilen kat seviyesinde çalışma olanağı sağlamasıdır. (Resim 5, Resim 6).

Resim 5: Askılı makaralı cephe iskelesi

Resim 6: Askılı makaralı cephe iskelesi

6

1.1.2.4. Hareketli İskeleler İskele yapımının çok zaman alacağı ve yer kaplayacağı düşünülen yerlerde pratik bir çözüm yolu olarak hareketli iskelelerden yararlanılmaktadır (Resim 7 ve Resim 8).

Resim 7: Hareketli iskeleler

Resim 8: Hareketli iskeleler

1.1.3. Dikkat Edilecek Hususlar 1.1.3.1. Çelik Borulu İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri 

Çelik borulu iskelerde kullanılacak bütün boru ve madeni kısımların dayanıklılığı ve diğer özellikleri taşıyacakları yüke göre normlara uygun olmalıdır.



İskele yapımından başka işlerde kullanılmış bulunan boru ve diğer malzemeler, kullanılmamalıdır.



Çelik borulu iskeleler sağa ve sola sallanmayacak şekilde yeteri kadar çapraz borularla takviye edilecek ve binadan ayrılmayacak şekilde tespit edilmelidir. Düşey ve yatay borulardaki ekler en çok 6 metrede bir yapılmalıdır.



Boru başlarının, tabana yerleştirilen kalas altlıklara batmaması için özel surette yapılmış madeni başlık kullanılmalı ve bu başlıklar çivi veya uzun vidalarla bu altlıklara tespit edilmelidir.



Çelik borulu iskelelerdeki platformlarda kullanılacak kalas veya diğer ahşap kısımlar gerekli sağlamlıkta olmalıdır.



Boru veya madeni topraklanmalıdır.

iskeleler,

7

statik

elektriğe

karşı

uygun

şekilde



Sisli ve alaca karanlık havalarda çalışma devam ettiği sürece, iskeledeki merdiven ve asansör başları ve çalışılan döşemeler boydan boya uygun şekilde aydınlatılmalıdır.

1.1.3.2. Asma İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri 

Asma iskelelerin aşağı ve yukarı hareketlerini sağlayan makina, teçhizat ve vinçler kesinlikle TSE belgeli olmalıdır ve periyodik bakımları yapılmalıdır.



Asma iskele, iş sırasında sağa sola veya ileri geri hareket etmeden asılı kalacak şekilde tespit edilmelidir.



Asma iskelelere taşıyabileceği yüklenilmemelidir.



Asma iskelelerde kesinlikle merdiven kullanılmamalıdır.



Asma iskele askısı için kullanılacak çelik veya kendir halatların yahut benzeri malzemenin her gün işe başlamadan önce muayene edilerek ezik, kopuk, çürük veya başka bir özrü olup olmadığı tespiti yapılır ve ezik, çürük, kopuk olduğu tespit edilen ekipmanlar tamir edildikten sonra çalışmaya başlanır.



Asma iskelerin, iniş ve çıkış yollarında herhangi bir engel bulunmamalıdır.



İskeleler yapılacak işe göre en ağır yüke dayanıklı olacaktır. Asma iskelelerin tespit edileceği askı kirişi, 16’ lık  putrel veya aynı dayanıklılıkta diğer malzemeden yapılmalıdır. Halatlarda ek yeri halka, başlık ve bağlantı bulunmamalı, bunlar askı demirlerinden kaymayacak şekilde tespit edilmelidir.



Asma iskele platformu için kullanılacak çift köşebent kesiti, 50x50x5 mm veya bu özellikte diğer profilli malzemeden yapılmalıdır.



Asma iskele vinç çerçevesini paltformun iç ve dış kirişlerine bağlayacak cıvataların en küçük çapı 5/8 “ (inç) olmalıdır.



Askı kirişi, bina tavan döşemesine veya bina çerçevesine U cıvataları ile uygun ve dayanıklı bir şekilde tespit edilir. Cıvata arkalarına 10 mm kalınlığında çelik bir levha konulur ve cıvatalar çift somunlu olmalı ve yaylı ve düz pullarla birlikte sıkılmalıdır.



Yapı tavan döşemesine tespit edilecek askı kirişinin, iskele ve tespit için bırakılacak aralıkları birbirine eşit olmalı ve U cıvatasının boşluğunu almak için  demiri üstüne, 10x15 cm kesitinde ahşap yastıklar konmalıdır.

8

yük

kapasitesinden

daha

fazla

yük



İskelelerin duvardan olan açıklığı, malzeme takım ve aletlerin aşağıya düşmesini önleyecek şekilde olmalıdır.



İskele içinde çalışan işçilerin başlarını korumak için en az 2,5 santimetre kalınlığında tahtadan yapılmış koruyucu bir tavan bulunmalıdır.



Asma iskelelerde her metrekareye 400 kilogramdan fazla yük konulmamalı ve asma iskelede 4’ten fazla işçi çalıştırılmamalıdır.



Asma iskelelerde kullanılan kanca, çengel ve benzerlerinin ağızları, güvenlik mandalı veya uygun güvenlik tertibatı ile kapatılmalıdır.



Asma iskele korkulukları en az 100 cm yükseklikte ve ara korkuluklu yapılmalı, etek tahtaları ise en az 15 santimetre yükseklikte olamalıdır.

1.1.4. İskele Kurma 1.1.4.1. İskele Kurma Kuralları 

Arızalı araç ve malzemeyle(gereçle) çalışılmamalıdır.



İşe başlamadan önce emniyet tedbirleri alınmalıdır.



Araç ve gereçleri eksiksiz temin edilmelidir.



İskeleye, yapımı tamamen bittikten sonra çıkılmalıdır.



İskelede çalışırken mutlaka iş güvenliği tedbirleri alınmalıdır.



İskele, üzerinde çalışacak işçileri ve üzerine konulacak malzemeleri emniyetle taşıyabilecek sağlamlıkta olmalı ve sallanmamalıdır.



İskele, uygun aralıklarla binaya bağlanmalıdır.



Kötü hava şartlarında iskele gözden geçirilmelidir.



İskelenin üzerinde gereğinden fazla malzeme bulundurulmamalıdır.



İskele üzerinde şakalaşmamalı, atlayıp sıçranmamalıdır. Yapanlar mutlaka uyarılmalıdır.



İskele genişliği, işçilerin kolayca çalışabilmesi bakımından az 100 cm olmalıdır.

9



İskele üzerinde serbestçe çalışılabilmesi için en az 80 cm yüksekliğinde korkuluk yapılmalıdır.



Yüksek iskelelerde, inip çıkılması ve malzemenin çıkarılması için mutlaka merdiven yapılmalıdır.



Cadde üzerindeki iskelelerde, iskele dış yüzü uygun malzemeyle kaplanmalıdır ve yayaların güvenli geçişi için yürüyüş platformu yapılmalıdır.



İskele yapılırken söküleceği ve malzemelerin tekrar kullanılacağı göz önünde bulundurulmalıdır.

1.1.4.2. İskele Sökme Kuralları 

İş iskelesinin söküleceği binanın etrafinda güvenlik mesafeleri bırakılmalı ve diğer önlemler alınmalıdır.



İskelelerin sökülmesine üstten başlanır, aşağıya doğru inilir.



İskele elemanları hiçbir zaman yukarıdan aşağıya doğru serbest atılmamalıdır. Her bir eleman makaralı sistemlerle aşağıya indirilmelidir.



Bir iskelenin platformu, ancak alt katın platformuna inilince alınmalıdır.

1.1.4.3. Metal İskele Kurulması

Resim 9: Metal iskele kurulması örneği

10

Resim 10: Metal iskele birleşim detayı



Araç ve gereçleri (malzemeleri) hazırlayınız (Resim 11 ve Resim 12).

Resim 11: Araç ve gereçlerin hazırlanması



Resim 12: Malzemelerin hazırlanması

Araç ve gereçleri çalışmanıza engel olmayacak en yakın yere getiriniz (Resim 13 - 14).

Resim 13: Gereçlerin uygun yere getirilmesi

Resim 14: Gereçlerin uygun yere getirilmesi

11



İskele yapılacak yeri temizleyip düzeltiniz (Resim 15 ve Resim 16).

Resim 15: İskele yapılacak yerin temizlenmesi

Resim 16: İskele yapılacak yerin temizlenmesi



İskele yapılacak yeri ölçerek tespit ediniz (Resim 17 ve Resim 18).

Resim 17: İskele yapılacak yerin ölçülmesi

Resim 18: İskele yapılacak yerin ölçülmesi

12



Dikmelerin altına konulacak yastıkları yerleştiriniz. (Yastıklar en az 5x10 cm. olmalıdır. Yastık olarak kalas kullanılması daha uygundur.) (Resim 19 ve Resim 20).

Resim 19: Yastıkların yerleştirilmesi



Resim 20: Yastıkların yerleştirilmesi

Dikme ayaklarını (ayarlı vida) hazırlayıp dikmelere monte ediniz (Resim 21,22,23 ve 24).

Resim 21: Dikme ayaklarının yerleştirilmesi

Resim 22: Ayarlı vida ayaklarının monte edilmesi

13

Resim 23: Dikmelerin ayaklara yerleştirilmesi

Resim 24: Dikmelerin monte edilmesi



Dikmeleri uygun aralıklarla yastıkların üzerine yerleştiriniz (Resim 25 ve Resim 26).

Resim 25: Dikme aralıklarının ayarlanması

14

Resim 26: Dikmelerin yerleştirilmesi



Yatay bağlantı elemanlarını enine ve boyuna doğru, dikmelerin üzerindeki flanşlara kamalar yardımı ile uygun şekilde çakınız. (Kamaları flanşlara çok sıkı veya gevşek çakmayınız. Oynamayacak sıkılıkta olması yeterli olacaktır.) (Resim 27, 28,29 ve Resim 30).

Resim 27-28: Yatay bağlantı elemanlarının yerine yerleştirilmesi

Resim 29: Uzun kenar yatay bağlantı elamanının yerine yerleştirilmesi

Resim 30: Uzun kenar bağlantı elemanının dikmelere monte edilmesi

15



Dikmeleri çapraz bağlantı elemanları ile her iki yönde bağlayınız (Resim 31, 32 ve 33).

Resim 31: Çapraz bağlantı elemanlarının yerine yerleştirilmesi

Resim 32: Çapraz bağlantı elemanlarının kama ile montajı



Metal veya ahşap kalasları yerleştiriniz (Resim 34, 35).

Resim 33: Çapraz bağlantı elemanlarının çift taraflı montajı

16

Resim 34: Metal kalasların yerleştirilmesi



Dikmeleri binaya uygun yerlerden bağlantı apartları ile bağlayınız. (Resim 36) (Dikmeler binadan en fazla 20 cm. uzakta olacak şekilde ayarlanır. Geçici kaynakla da binaya bağlantı yapılabilir.)

Resim 35: Metal kalasların yerleştirilmesi

Resim 36:İskelenin bina duvarına bağlanması

17



Merdiveni monte ediniz (Resim 37 ve Resim 38).

Resim 37: İskele merdiveni



Resim 38: Merdivenlerin montajı

Dikmelere ek yapıp yükseltmek için yeni dikmeyi monte edilmiş dikmenin üzerinde bulunan yuvaya yerleştiriniz (Resim 39 ve Resim 40).

Resim 39: Dikmelerin ek yapılarak yükseltilmesi

Resim 40: Dikmelerin eklenmiş hali

18



Dikmeleri yine yatay bağlantı elemanları ile bağlayınız (Resim 41 ve Resim 42).

Resim 41: Yükseltilmiş bölümün yatay bağlantı elemanlarının bağlanması

Resim 42: Yatay bağlantıların monte edilmesi



Dikmeleri yine yatay bağlantı elemanları ile bağlayınız (Resim 41 ve Resim 42).



Dikmeleri yine çapraz bağlantı elemanları ile her iki yönde bağlayınız ve yukarıdaki yapılan işlemleri aynen tekrarlayınız (Resim 43, 44, 45 ve Resim 46, 47, 48).

Resim 43: Kısa kenar bağlantı elemanının ağlanması

19

Resim 44: Uzun kenar yatay bağlantı

Resim 45: Yükseltilmiş bölümün çapraz bağlantı elemanlarının bağlanması

Resim 46: Çapraz bağlantıların monte edilmesi

Resim 47: Çarpaz bağlantıların yapılmış hali

20

Resim 48: İskele elemanlarının monte edilmiş hali



Binanın en üstüne gelindiğinde iskelenin etrafına 100–150 cm yüksekliğinde korkuluk yapınız (Resim 49 ve Resim 50).

Resim 49: Korkuluk yapılması

Resim 50: Bina yüksekliği boyunca iskelenin bitmiş hali

21



Dış cephelerde iskele dış yüzünü uygun malzemeyle kaplayınız (Resim 51 ve 52)

Resim 51, 52: İskele dışının kaplanması



İş bitiminde araç gereçleri toplayıp temizleyiniz (Resim 53 ve Resim 54).

Resim 54: Araç gereçlerin toplanması

İskelerle ilgili daha ayrıntılı bilgi edinmek için, İnşaat Teknolojisi alanı, Sıvacılık dalı, İskele modülünü inceleyebilirsiniz.

1.2. Kolon Montajı 1.2.1. Montaj Metodu Çelik yapılarda projelerin imalatı, yüzde doksan oranında fabrikalarda veya atölyelerde yapıldığından, şantiyede sadece montaj yani çelik elemanların (çelik elemanlara taşıyıcılar; kolon, kiriş, aşık, mertek, rüzgar ve cephe bağlantı elemanları (Şekil 4) ve 22

profiler, ek parçaları, bağlantı levhaları, ankraj, cıvata, her türlü malzeme dahildir) birleştirilmesi kalır. Şantiyeye nakledilen ve düzgün istiflenen çelik elemanların montajı cıvatalı veya kaynaklı birleştirme şeklinde yapılır. Kaynaklı eklemeler, eklenecek çelik çubukların kesit ve durum çalışmalarına göre alın, uç ve bindirme ile yardımcı levhalar kullanılarak köşe kaynak ekleri yapılır. Ancak montajın çoğu, cıvatalı olarak tercih edilir. Cıvatalı birleştirmenin avantajlarını şöyle sıralayabiliriz. 

Cıvatalı montajın avantajları  Montajı kolaydır, kalifiye eleman gerektirmez.  Montaj hızlı olur.  Montaj standartlara uygun olarak yapılır.  Montaj imalat kontrolü kolaydır.  Montaj hava koşullarından etkilenmez.  Tadilatı ve tamiratı kolaydır.  Montaj sonrası tadilat gerektirmez.

Bazı çelik yapı imalat fabrikalarında projeye göre malzeme kumlama, boyama, kesme (geometrik şekilli de dahil), diş açma, kaynaklama, delme, poz numarası verme yani yaklaşık imalatın yüzde doksan dokuzu tam otomatik makinelerle yapılmaktadır. Projeler de mümkün olduğunca şantiye imalatına ihtiyaç kalmayacak şekilde hazırlanmaktadır. Bunun için kaynaklı olarak yapılması gereken bütün imalatlar; rüzgâr bağlarının, aşıkların, merteklerin vs. tüm elemanların bağlantı parçaları dahil fabrikalarda kaynaklı birleşim olarak yapılır. Başlıca sebebi, şantiyede yapılan kaynağın kalitesinin fabrikada otomatik olarak yapılan kaynağın kalitesini tutmamasıdır. Onun için çelik yapılarda, şantiyede kaynak imalatının en az düzeyde olması istenir. Şantiye ortamında kaynaklı montajın başlıca sakıncalarını şöyle sıralayabiliriz. 

Şantiye Ortamında Kaynaklı Montajın Sakıncaları  Kaynaklı montaj, cıvatalı birleşime göre daha zor olduğundan kalifiye eleman gerektirir. 23

 İmalat cıvatalı birleştirmeye göre daha uzun sürer.  İmalat kaynağının kalitesi, kullanılan değişeceğinden standardı korumak zordur.

malzemeye

ve

ekibe

göre

 Kontrolü, cıvatalı birleşime göre daha zordur.  Montaj için uygun hava koşulları gerekir.  Tadilatı ve tamiratı zordur.  Montaj sonrası boya tadilatı özenle yapılmalıdır. Şantiyelerde, fabrikalarda hazırlanmış kolon, kiriş, aşık, mertek, rüzgar bağlantı çubukları, cephe bağlantı elemanları ve bunların bağlantı parçaları kolon ve kiriş üzerine kaynaklı olarak geldiğinden cıvatalar ve somunlarla birleştirilmesi kolayca yapılır. Kısaca şöyle söyleyebiliriz; kaynakla yapılacak bütün imalatın (projenin uygulanabilirliğine ve bütçesine göre) fabrikalarda ve atölyelerde tamamlanması, şantiyelerde ise sadece cıvatalarla montajının yapılması çelik yapılarda kaliteyi arttıran en önemli unsurdur.

1.2.2. Montaj Öncesi Hazırlık Müteahhit firma tarafından, montaj öncesi uygulama projesine göre hazırlanan çelik elemanlara ait çeşitli belgelerin hazırlanması istenir. Hazırlanacak belgeler şunlardır: 1.2.2.1. Hazırlanacak Belgeler 

Uygulama projeleri esas alınarak oluşturulan imalat resimleri,



İşe başlamadan önce genel iş programına (şantiye iş programı) uygun olacak şekilde bir iş programı,



Kullanılacak olan malzemelerin numunelerinin (üniversitelerin laboratuvarlarından veya imalatçı firmalardan) malzeme onay formu,



Kaynak ve imalat prosedürleri,



Kullanılacak personel, makine, teçhizat bilgileri listesi.

24

yapı

1.2.2.2. Montaj Öncesi Çelik Eleman ve Ekipmanlarının Hazırlanması 

Malzemenin hazırlanması ve işçilerin işe kanalize edilmesi, yapısal çeliğin imalatı, yerine ulaşımı ve montajı, uygulama resimleri standartlara uygun olarak yapılmalıdır.



Atölye-şantiye arası ulaşım, bindirme, indirme işlemleri ve şantiyede istifleme, koruyucu astar boyayı zedelemeyecek şekilde yapılmalıdır. Yapı elemanları, ulaşım araçlarından kesinlikle atılmamalıdır.



Çelik yapı elemanlarının ulaşım araçlarında ve diğer istifleme işlemlerinde;  Makas ve kirişler dikey konumda konularak korunmalı,  Toprakla temas etmesi önlenmeli,  Çelik yapı elemanların üzerinde su kalmamasına dikkat edilmeli,  Çok sıralı istiflerde yatay ve düşey ahşap takozlar kullanılmalıdır (Resim 55, 56).

Resim 55-Resim 56 : Uygun şekilde istiflenmiş ve takozlarla desteklenmiş çelik elemanlar



Montaj öncesi çelik yapı elemanları poz numaralarına ve montajda izlenecek sıraya göre ayrılmış olmalı, çamur ve pastan arındırılarak montaj tertibatları takılmalı, aks ve ağırlık merkezleri işaretlenerek sapan askı (sapan: örgülü naylon halat) yerleri belirtilmelidir.



Standartlara uygun olmayan malzeme kullanılmamalıdır.



Ankraj cıvatalarının dişleri, montaj öncesi ve sırasında korozyon ve hasardan korunmalıdır. 25



Hasarlı çelik yapı elemanları varsa yenisi ile değiştirilmelidir.



Çelik yapı elemanlarının yüzey temizliği, montajdan hemen önce kontrol edilmeli. Zedelenmiş koruyucu astar boya, zedelendiği yerlerden yenilenmelidir.

1.2.2.3. Montajda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 

Çelik yapının oturduğu temellerin bağlama akslarının proje ölçülerine göre sapmaları: 9 m aks aralığına kadar + 3 mm, 9 ila 15 m aks aralıklarında + 4 mm, 15 ila 21 m aks aralıklarında + 6 mm’yi aşmamalı.



Kolonların oturtulacağı temel üstü mesnet plakası kotu, öngörülmüş kottan en çok + 1,5 mm farklı olabilir.



Montaj, projedeki sıraya göre yapılmalıdır.



Yerine konan çelik yapı elemanı, montaj vinci kancasından ayrılmadan önce, projede öngörülen cıvata, geçici punto kaynağı, kararlılık bağları ve benzerleri ile güvenli bir şekilde bağlandığı kontrol edilmelidir.



Yatay taşıyıcı elemanlar veya makasların ilk çifti yerlerine konulduktan sonra, çatı düzlemi kararlılık bağları ve varsa düşey kararlılık bağları ile birbirlerine bağlanmalı ve aşıklar yerleştirilmelidir.



Montaj esnasında gerekli geçici bağlantılar yapılabilir.



Montajda çatı aşık ve merteklerin düzlemlerinden, aksından kaymamasına dikkat edilmelidir. Bunun için yapılacak zorlamalara, parçaların bükülmesine, burulmasına, düz satıhlardan ayrılmasına müsaade edilmemelidir.



Parçaların yanyana gelmesi için hafif çekmelere müsaade edilebilir. Aşırı çekmeler ve ilave gerilmelere müsaade edilmemelidir.



Yapılacak olan imalatların tamamı şartnamelerine uygun olarak yapılmalıdır.



İmalat elemanları, kontrol firma tarafından onaylandıktan sonra monte edilmelidir.

26

Şekil 4: Çelik yapı elemanları

1.2.3. Şantiyede Yapılan İmalatlar Çelik elemanların montajının doğru, hızlı ve düzgün olması atölyelerden gelen malzemelerin projesine uygun, doğru ve eksiksiz olarak şantiyeye getirilerek uygun ve düzenli yerleştirilmesine bağlıdır. Bu şartların yerine getirilememesi durumunda projede küçük revizyonlarda, malzemelerin eksik, yanlış ve projesine uygun olmamasından dolayı imalatın bir kısmının şantiyede tamamlanması gerekebilir. Ayrıca kaynaklı birleşimlerde, montajın kaynakla yapılmasından şantiyede imalat zorunluluğu oluşacaktır. Bu imalatlar aşağıdaki gibi yapılır. 1.2.3.1. Şantiyede Yapılan İmalat İşlemleri 

Kesme İşleri  Kesme işleri profil makaslarında friksiyon testerelerde, oksi asetilen veya oksi propan ile yapılır. Levha malzemeler, oksi asetilen veya oksi propan ile kesilir ancak bayrak vs. gibi ufak parçaların imalinde kaliteyi muhafaza etmek kaydıyla giyotin makas ve el kaynak şalumosu kullanılabilir.  Genel olarak 7 mm’ye kadar olan saclar giyotin makasla kesilir, 7 mm’den fazla olanlara normlara uygun olarak kaynak ağzı açılır. Makasla kesimde çapaklar taşlama ile alınır.  Kesim işleminden sonra kenarlarda yırtılma ve çatlaklar bulunmamalıdır.  Kesilen malzemenin kesim kenarında meydana gelen çapaklar, pürüzler spiral taş ile tamamen alınır, temizlenir ve temiz bir yüzey temin edilir. 27

 Levha malzemenin kesme işleminde oksi asetilen ve oksi propan kesiciler kullanıldıgı takdirde kendilerine ait özel ray profilleri kullanılır, köşebent veya diğer profillerle kılavuz yapılmamalıdır.  Bir profil üzerinde kesme işlemi iki dik doğrultuda oluyor ve bunlar birbirini kesiyor ise kesim noktası evvela matkap ile delinir, sonradan kesim işlemine geçilir.  Lamaların yuvarlak uçları kesilerek spiral taş ile düzeltilir. 

Delme İşleri  Cıvata delikleri, T.S. 648 standardı uyarınca cıvata çapında 1- 2 mm büyük açılır.  Degişik kalınlıklardaki malzemelerden meydana gelmiş birleşik kesitlerde mümkün olduğu takdirde parçalar birbirleriyle sıkıca bağlanır, cıvatalanır ve matkap ile delinir.  Cıvata delikleri genellikle matkapla açılır ancak malzeme et kalınlığında 10 mm' den az ve azami açılacak delik çapının 2/3'ü olması halinde zımba makinesi ile açılabilir. Zımba ile açılan deliklerin iç yüzeylerinde ve delik kenarlarında çatlak ve eğikler bulunmamalıdır.  Civata delikleri kaynak şalumosu ile açılmamalı ve delikler normlara uygun olmalıdır. Uygun olmayan ankraj delikleri için düzeltme yoluna gidilmemeli, ankraj delikleri yeni parça üzerine yeniden açılmalıdır.  Montajla ilgili delikler, elemanların kaynaklanması bittikten sonra açılır.  Cıvatalama işleminden hemen önce delikler çamur, pas, yağ, kar, buz ve diğer pisliklerden temizlenir.



Kaynak İşleri  T.S. 3357 standardı kurallarına göre yapılır.  Kaynak tekniği ile ilgili her türlü işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirleri alınır.  Yapılacak kaynaklar, projelerde gösterilen kaynak detayları ve kalınlıklarına uygun olmalı, projelerde belirtilmeyen hususlar için şartname ve standartlara uyulmalıdır.  Kaynak yapılacak malzemelerin yüzeyi bütün pürüzlerden arıtılır, cidarlara yapışmış maddeler, cüruf, tutkal, pas, yağ, gres, boya ve diger maddelerden temizlenir. 28

 Kaynaklarda kullanılacak elektrotlar kaynak tekniğinin gerektirdiği çaplarda ve rutubetsiz olmalı, kaynak elektrotları nem almaması amacıyla özel termos (elektrot fırını) içinde muhafaza edilir. Örtüleri zedelenmiş olan elektrotlar kullanılmayacaktır. Şantiyede mutlaka elektrot kurutma fırını bulundurulmalıdır.  Kaynak işlerine başlamadan önce projelerde öngörülen kaynak ağzı açılır. Kaynak ağzı açılmasında, kaynak ağzı açma makineleri kullanılabilecegi gibi havalı çekiçler de kullanılabilir. Oksijen ile açılan kaynak ağızları taşlanıp temizlendikten sonra kaynatılır.  Kaynak yükseklikleri projede belirtildigi gibi olmalı ve kaynakların düzgün olmasına, taşkınlık yapmamasına dikkat edilmelidir.  Kaynak yapıldıktan sonra cüruflar tamamen temizlenmeli ve imalatı bitmiş çelik konstrüksiyon üzerinde asla kaynak cürufu bulunmamalıdır.  Kaynaklar gerektiğinde ultrasonik veya röntgen kontrollü kaynak kontrol cihazları ile kontrol edilir.  Kaynak kontrolü, toplam kaynak uzunluğunun azami %25’i üzerinde yapılır. Lüzumu halinde tamamen kontrol edilebilir.  Kontrolden geçinceye kadar boya vs. gibi herhangi bir koruma işlemi kaynak ve malzeme üzerine tatbik edilmemelidir.  Kaynak esnasında, malzemede deformasyonlar meydana gelmemesi için gerekli önleyici tedbirler alınır. Kaynaktan sonra meydana gelen iç gerilmelerin giderilmesi için kaynak yerleri dövülür veya tavlanır.  Her kaynaktan sonra cüruflar çekiçle kırılır ve tel fırçayla temizlenir.  Kaynak dikişleri ani soğumaya maruz bırakılmamalıdır.  Uç uca kaynaklarda ve köşe kaynaklarında kaynak yüzü genişliği 13 mm' den fazla ise her kaynak katı, son kat hariç, kaynakçı çekici ile cürufu alınıp tel fırça ile temizlenir.  Küt, T ve köşe kaynağın çift taraflı yapılması durumunda, ikinci tarafta kaynak yapılmadan önce, kaynak dikişi kökü kusursuz metal elde edilene kadar temizlenir.  Dış görünüş olarak bir kaynak dikişi aşağıda sıralanan özellikleri taşımalıdır: o Kaynak dikişi yüzeyi düz veya eşit dalgalı olmalıdır. Ergimiş kısmın esas metal yüzeyine taşmasına, metalin yanmasına, rötre çatlaklarına, kaynak dikişindeki kesintilere, çöküntü ve deliklere izin verilmez.

29

o Kaynak çöküntüleri, çelik kalınlığı 4 ila 10 mm arasında ise 0.5 mm, 10 mm’den fazla ise 1 mm’den çok olamaz. (Kaynak kontrolüyle alakalı ayrıntılı bilgi İmalat Kontrolü modülünde verilecektir.)  Elektrot seçimi, projede belirtilmemişse, genelde Ø 3.25 mm ve Ø 4 mm çaplı elektrotlar kullanılacaktır.  Aksi istenmedikçe 4 mm ve yukarı kalınlıklardaki malzemelerin alın kaynağında muhakkak kaynak ağzı kullanılmalıdır.

1.2.4. Kolonların ve Kirişlerin Eklenmesi Çelik yapılarda kolonların üst üste getirilmesine çalışılır. Ancak yapı yüksekliğince tek parça profilden yapılması, taşınan yükün merkezsel olarak aktarılmasına neden olur. Genel olarak bina katlarında yükler arttığından kolon kesiti değişir. Ancak her katta ek yapmak zor ve masraflı olduğundan iki veya üç katın kolonu tek parça (yekpare) yapılır. Çelik yapılarda kolonlar genellikle kat seviyesinde eklenir. Üst üste gelen kolonlarda kesitler aynı ise yüzeyden alıştırıldıktan sonra profilin yanlarına en az iki yardımcı levha konularak cıvatalarla birleştirilir.

Resim 57: Kolonun cıvatalarla eklenmesi

Alt kolon kesiti, üst kolon kesitinden daha büyük ise; alt kolonun üzerine taban levhası konularak ve üst kolon bu levha üzerine oturtularak kaynak yapılır ve korniyerler yardımıyla cıvatalarla birleştirilir. Daire kesitli kolon veya kirişler birleşim kaynakla, diğer kesitlerde ise cıvatalarla veya kaynakla yapılır (Resim 57, 58, 92).

30

Resim 58: Çelik kirişlerde kaynakla birleşim çalışması

Geniş açıklıkları geçmek için tasarlanan çelik kirişlerin de 12 m’ yi aşan boyları için şantiyede ekleme yapmak gerekir. Çelik kiriş kesitleri aynı ise yüzeyden alıştırıldıktan sonra profilin yanlarına dört yardımcı levha konularak cıvatalarla birleştirilir (Resim 57). Çelik kolonların eklenmesi de aynı şekilde yapılır. Kirişin uçları başlık levhası üzerine oturtulur ve birleştirilir (Resim 59, 60).

Resim 59:Cıvatalarla eklenmiş kiriş

Resim 60:Farklı kesitli kirişin eklenmesi

1.2.5. Kolon Montajının Yapılması 

Çelik elemanların hazırlanması: Montajda kullanılacak malzemeler şantiyeyede düzgün halde istiflenmiş çelik kolonlar (Resim 61,62), cıvatalar, somunlar, rondelalar, cıvata sıkma anahtarı ( yıldız iki ağız anahtar), (Resim 66, 67, 68, 69), kaynakla birleştirme yapılacaksa kaynak makinesi, kaynakçı ekipmanları, elektrot vs. malzemeler hazırlanır (Resim 63, 64, 65).

31

Resim 61-Resim 62: Düzgün istiflenmiş çelik taşıyıcı elemanlar

Cıvatalar altı köşe başlı ve somunlu DIN 7990 ve 7968'e uygun olmalı ve açma deliklerin norm boşlukları iyice doldurulmalıdır. Cıvata başı ve somunun oturduğu yüzeyde tam teması sağlaması için normla I ve U profillerinin eğimli iç yüzeylerinde DIN 434 ve DIN 435'e uygun rondelalar kullanılır. Aşağıda birleştirme araç ve ekipmanlarının resimleri verilmiştir. 

Kaynak ekipmanları

Resim 63: Kaynak makinası



Resim 64: Elektrod

Resim 65: Kaynakçı maskesi

Cıvata ekipmanları

Resim 66: Cıvata

Resim 67: Resim 68: Düz ve yaylı rondela

32

Resim 69: Somun

Resim 70: Yıldız iki ağızlı anahtar

 Çelik iskeletli yapılarda kolonların alt uçları yüklerini naklettikleri elemana bağlıdır. Kolonların ayakları en altta temel, ara katlarda kiriş veya bir alttaki kolon üzerine oturtulur ve bağlanır. Çelik kolonlar çelik ızgara temel veya çelik kazık temeller üzerine yapılan ızgaralara oturtulur (Resim 76). Kolon çelik ızgaralara oturtulduktan sonra ayak yanlarına konulan köşebent ve levhalarla cıvata veya kaynakla birleştirilir.  Kolonlar daha önce belirlenen yerlerinden sapanlarla bağlanarak monte edileceği temelin veya kolonun üzerine vinçle dik şekilde kaldırılır (Resim 71, 72).

Resim 71 - Resim 72 : Kolonların vinçle kaldırılarak montajının yapılması

 Temel üzerine yapılacak kolon montajı ise temelde, önceden bırakılmış ankraj cıvatalarına kolonlar yerleştirilerek birleştirme yapılır (Resim 73, 74). Projede belirtilen cıvata, rondela, pul somunla sıkılır (Resim 75). Dikliğine nivo ile bakılır ve tam sıkma işlemi montaj tamamlandıktan sonra yapılır.

33

Resim 73: Betonarme temelde bırakılan ankraj cıvataları

Resim 74:Cıvatalara montajı yapılmış kolon

Resim 75: Somunların yıldız anahtarla sıkılması

34

Resim 76: Izgaralar üzerine montajı yapılmış kolon

Resim 77: Montajı tamamlanmış kolon

Resim 78: Montajı tamamlanmış kolon

 Montajda ilk kolon çifti yerlerine konulduktan sonra, kren kirişleriyle (kren kirişi yoksa boyuna kirişlerle) birbirine bağlanır. Diğer kolonlar da benzer bağlantılar kurularak monte edilir.  Ankraj bulonları dahil bütün bulonların baş ve somunları, çelik yapı elemanları veya rondela düzlemlerine sıkıca temas etmelidir. Sabit bulonların baş altına en çok bir, somun altına en çok iki rondela konulabilir.  Eğimli düzlemlere oturma durumunda, eğik rondelalar kullanılmalıdır. Her bulonda, somun tarafında, somundan sonra en az bir tam diş kalmalıdır. Montaj tamamlanmadan bulonlar sonuna kadar sıkılmamalıdır.

Resim 79: Montajı tamamlanmış kolonlar

35

 Bozulan boyalar, yeni yapılan kaynak yerlerinin boyaları şartnamesine göre tadil edilir.  Kolon montajından sonra temel ile kolon taban plakası altında kalan boşluk “özel katkılı çimento harcı” ile doldurulur.

1.3. Kiriş Montajı Çelik kirişler taşıdıkları yükleri uçlarında oturdukları (kolon, duvar) veya sapladıkları yapı elemanlarına nakleder. Çelik kiriş uçları çelik sütun başları üzerine cıvata ve kaynak ile bağlanarak yükü nakletmesi sağlanır. 

Kirişler daha önce belirlenen uygun yerlerinden sapanla bağlanır ve vinç yardımıyla kaldırılır (Resim 80).

Resim 80: Kirişin vinçle kaldırılması

Resim 81: Kirişin vinçle yerine yerleştirilmesi

36



Montaj ekipmanı ve elemanlar başka bir vince takılı bir sepet ile montaj bölgesine kaldırılır ve kiriş kolona yerleştirildikten sonra, montaj elemanı vinçle bağlantı noktasına çıkarılarak emniyet kemeri takılı olarak kirişin üzerinde montajı yapar (Resim 81, 82).

Resim 82: Kirişin diğer vinçteki sepetle elemanlar tarafından montajı



Yapılacak çalışmanın büyüklüğüne göre montaj sahasına hareketli bir iskele kurularak da montaj çalışması yapılabilir. Vinçle kaldırılan kirişler iki ucu kolon bağlantı noktalarına getirilerek açılan cıvata delikleri karşılıklı olarak birbirine yapıştırılır ve ilk cıvatalar deliklerden geçirilir ve somunları sıkılır (Resim 83, 84).

Resim 83: Cıvata deliklerinin üst üste getirilmesi

Resim 84: İlk cıvatanın delikten geçirilmesi

37



Somunlar tam olarak sıkılmadan önce diğer cıvatalarda deliklerden geçirilir ve somunlar sıkılır. Montaj tamamlanmadan cıvatalar tam olarak sıkılmaz. (Resim 85, 86)

Resim 85: Diğer cıvataların takılması

Resim 86: Montajı tamamlanan buloların somunlarının tam sıkılması



Diğer kirişlerin montajları da aynı yöntemle yapılır.

Resim 87: Kiriş montajı yapılan farklı bir çelik yapı

38



Kiriş montajları tamamlandıktan sonra varsa tali kirişlerin montajı da cıvatalı veya kaynaklı birleşim yöntemiyle yapılır (Resim 88, 89, 90, 91,92).

Resim 88: Tali kiriş bağlantı noktası

Resim 89: Kolon ve tali kiriş bağlantısı

Resim 90: Şantiyede yapılan kaynaklı tali kiriş bağlantısı

39

Resim 91: Kaynakla birleştirilmiş ve taşlamış tali kiriş detayı

Resim 92: Şantiyede yapılan kaynaklı dairesel tali kiriş bağlantısı

40

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları

Öneriler

 Montajı yapılacak binanın parçalarını montaj sırasına göre tasnif ediniz.  İskele dikmeleri montajının yapılmasını sağlayınız.  İskele yatay bağlantı montajın yapılması iskele platform bağlantısının yapılmasını sağlayınız.

 Dikkatli olunuz.  Disiplinli ve itinalı çalışınız.

 Kolon elemanlarının monte edilmesini sağlayınız.

 İş kıyafetini giyiniz.  Güvenlik önlemlerini alınız.

 Kolonlara bağlanacak kiriş elemanlarının vinç ile kaldırılmasını sağlayınız.

 Zamanı ve malzemeyi iyi kullanınız.

 Monte edilecek kirişin montaj noktalarına montajı yapacak elemanı ve montaj malzemelerini çıkartınız.  Kaldırılan kirişi yerinde cıvata veya kaynak ile montajının yapılmasını sağlayınız.  Tali kirişleri bağlamasını sağlayınız.

41

 Çevre korumasına önem verip gerekli önlemleri alınız.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Aşağıdaki performans testi ile modül le kazandığınız yeterlilikleri ölçebilirsiniz. PERFORMANS TESTİ Dersin adı

Çelik Yapı İmalatları

Öğrencinin

Çelik montaj yaptırma becerilerinin Adı Soyadı ölçülmesi Çelik Kolon ve Kiriş Montajı Konu Sınıf Nu Başlangıç saati Zaman Bitiş saati Toplam süre Amaç

Değerlendirme Ölçütleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

İş güvenliği tedbirlerini aldınız mı? Montajı yapılacak bina parçalarının, montaj sırasına göre tasnifini yaptırdınız mı? İskele dikmelerinin montajının yapılması sağladınız mı? İskele yatay bağlantı elemenlarının montajının yapılmasını ve iskele platform bağlantısının yapılmasını sağladınız mı? Kolon elemanlarının monte edilmesini sağladınız mı? Kolonlara bağlanacak kiriş elemanlarını vinç ile kaldırılmasını sağladınız mı? Monte edilecek kirişin montaj noktalarına, montajı yapacak elemanı ve montaj malzemelerini çıkartınız mı? Kaldırılan kirişi, yerinde cıvata veya kaynak ile montajının yapılmasını sağladınız mı? Tali kirişleri bağlamasını sağladınız mı?

Toplam Evet veya Hayır Sayıları

42

Evet

Hayır

ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÖLÇME VEVE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. SORULAR Kaynakla yapılacak bütün imalatın, fabrikalarda ve atelyelerde tamamlanması çelik yapılarda kaliteyi azaltır. Kaynaklarda kullanılacak elektrotlar, rutubetsiz olmalı, kaynak elektrotları nem almaması amacıyla özel termos (elektrot fırını) içinde muhafaza edilir. Kaynak tekniği ile ilgili her türlü işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirleri alınır. Kirişler daha önce belirlenen uygun yerlerinden sapanla bağlanır ve vinç yardımıyla kaldırılır. Montaj tamamlanmadan cıvatalar tam olarak sıkılır. Toplam evet ve hayır cevap sayıları

1. 2. 3. 4. 5.

6.

Doğru Yanlış

Aşağıdakilerden hangisi cıvatalı montajın avantajlarından değildir? A) B) C) D)

Montajı kolaydır, kalifiye eleman gerektirmez. İmalat hızlı olur. Montaj imalatı pahalıdır. Montaj sonrası tadilat gerektirmez.

7. Aşağıdakilerden hangisi şantiye ortamında yapılan kaynaklı montajın sakıncalarından değildir? A) B) C) D) 8.

İmalat kalitesinde standardı korumak zordur. Kontrolü, cıvatalı birleşime göre daha zordur. Montaj için uygun hava koşulları gerekir. Montaj imalatı hızlı olur.

Aşağıdakilerden hangisi çelik yapı elemanlarının, ulaşım araçlarında ve diğer istifleme işlemlerinde uyulması gerekenlerden değildir? A) B) C) D)

Makas ve kirişler düşey konumda konularak korunmalı. Toprakla temas etmesi önlenmeli. Çelik yapı elemanları üst üste istiflenmeli. Çelik yapı elemanları araçlardan atılarak indirilmeli.

43

9. Kolon montajından sonra, temel ile kolon taban plakası altında kalan boşluk aşağıdakilerden hangisi ile doldurulur? A) B) C) D) 10.

Aşağıdakilerden hangisi şantiyede yapılan imalat işlemlerinden biri değildir? A) B) C) D)

11.

Kumlamanın tamamı Kesme işleri Kaynak işleri Montaj

Kaynak yapılacak malzemelerin yüzey temizliği nasıl yapılır? A) B) C) D)

12.

Harcın çeşidi fark etmez. Özel katkılı çimento harcı Özel yapıştırıcı Özel çimento harcı

Bütün pürüzlerden arıtılır. Cüruf, tutkal,pastan temizlenir. Yağ, gres, boyadan temizlenir. Hepsi

Montajda kullanılacak ekipmanlar aşağıdaki hangi grupta doğru olarak verilmiştir? A) B) C) D)

Cıvatalar, somunlar, rondelalar, allen anahtar Cıvatalar, somunlar, rondelalar, yıldız iki ağız anahtar Kaynak makinası, kaynakçı ekipmanları, cıvata Cıvatalar, somunlar, kaynakçı ekipmanları

Aşağıdaki soruların cevaplarını boş bırakılan yerleri doldurarak değerlendiriniz. 13. Atölye-şantiye arası ulaşım, bindirme ve indirme işlemleri ve şantiyede istifleme, koruyucu…………………. zedelemeyecek şekilde yapılmalıdır. Yapı elemanları, ulaşım araçlarından kesinlikle ………………….. 14. Temel üzerine yapılacak kolon montajı ise; temelde, önceden bırakılmış………………………. kolonlar yerleştirilerek birleştirme yapılır (Resim 73). Projede belirtilen ……………,……………,………….sıkılır (Resim ……). 15.

İmalatların tamamı………………….. uygun olarak yapılmalıdır.

16. Cıvatalama işleminden hemen önce delikler; ……………………… ve diğer pisliklerden temizlenir.

44

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

45

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

Uygun ortam sağlandığında, kafes kirişli çatı ve elemanlarının montajını yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA 

Örnek bir kafes kirişli çelik çatı projesi alarak, detay resimlerini dikkatlice inceleyin. Şantiyede yapılacak olan birleşim işlemleri ve metotlarını (kaynaklı ve cıvatalı) projede verilen şekliyle inceleyin.



Mümkünse bir çelik yapı şantiyesine fotoğraf makineniz veya kameranızla giderek montaj yapma işlem ve sırasını görüntüleyin. Elde ettiğiniz farklı görüntüleri sınıfınızda arkadaşlarınızla paylaşın.

2. KAFES KİRİŞLİ ÇATI VE ELEMANLARI MONTAJI 2.1. Çatı Elemanları Montajı Çok katlı binaların çatıları yapılırken son katın kolonlarının montajı tamamlandıktan sonra kafes kirişler vinçle kaldırılarak kolonların üzerlerine oturtulur. Birleşimleri cıvataylı veya kaynaklı olarak yapılır. Tek katlı fabrika veya atölye binalarında ise kolonlar, temeller üzerine oturtulup montajları tamamlandıktan sonra direkt kolonların üzerine vinçlerle kaldırılır ve birleşimleri uygun cıvatalarla veya kaynaklı olarak yapılır. Kafes kirişli çatı sistemleri genellikle, betonarme olarak yapılan büyük alışveriş merkezlerinin çatılarında da uygulanır. Bu durumda ise kirişlerin montajı betonarme kolonlara yapılır. Betonarme kolonlarda filiz için cıvata delikleri delici matkaplarla açılır. Uygun çaptaki cıvatalar, epoksi esaslı yapıştırıcılarla betonarmeye yerleştirilir. Yapıştırıcı mukavemetini aldıktan sonra oluşan filizlere somunlarla kirişler monte edilir ve somunlar sıkılır. Kirişlerin montajı tamamlandıktan sonra çatı elemanlarının montajına geçilir.

46

Resim 1: Betonarme kirişe montajı yapılmış çelik kiriş sistemi

Resim 2: Betonarme kiriş - çelik kiriş birleşim detayı

Resim 3: Betonarme kolon - çelik kiriş birleşim birleşim detayı

Kafes kirişler, büyük açıklıkları geçmek için kullanılır. Çekme ve basınç çubuklarından oluşturulur. Üçgen, trapez, paralel başlıklı, bir taraftan eğimli ve parabolik olmak üzere çeşitli kafes kirişler mevcuttur. 47

2.1.1. Kafes Kiriş Montajı Monte edilmiş kolonların üzerine, atölyelerde veya fabrikalarda imal edilmiş kafes kirişler vinç yardımıyla kaldırılarak tek tek monte edilir. Kafes kirişlerde birbirine aşıklar ve mertekler vasıtasıyla montajlanır.

Resim 4: Çatı makası (kafes kiriş) vinçle kaldırılması

Resim 5: Kafes kirişin vinçle kaldırılması

Bazı durumlarda, kafes kirişlerle beraber aşıklar, mertekler ve rüzgar bağlantıları dahil olmak üzere çatıların montajı yekpare olarak inşaat sahasında yapılır. Montajı yapılan çelik çatı vinç yardımıyla kaldırılır, betonarme veya çelik kolonların üzerine yerleştirilir ve montajları bu şekilde civatala veya kaynaklı olarak yapılır.

Resim 6: Kafes kirişleri şantiye sahasında birleştirilip vinçle yerleştirilen çelik çatı

48

Resim7: Şantiye sahasında birleştirilip vinçle yerleştirilen uzay kafes çatı sistemi

2.1.2. Aşıklar ve Merteklerin Montajı Çelik aşıklarda, hadde profillerinden U, I, L,Z ve dikdörtgen kesitli kapalı profiller kullanılır. Aşıklar arasındaki mesafe 1,5 ile 4m arasında değişir. Aşık arası mesafeler yapılacak çatı kaplama çeşidine göre değişebilir (cam kaplama, sandaviç panel kaplama, trapez sac kaplama vs.). 

Aşıkların birleştirilmesinde civata veya kaynak kullanılır.



Aşıklar vinçle kaldırılarak kiriş üzerine yerleştirilir.

Resim 8: Aşıkların vinçle kaldırılarak yerleştirilmesi



Cıvatalı birleşimlerde, bağlantı parçaları ve delikleri fabrikalarda hazırlanmış olarak geldiğinden aşıkların montajı cıvataların somunlarla sıkılmasıyla yapılır.

49

Resim 9: Aşıkların cıvatayla veya kaynakla birleştirilmesi

Resim 10: Aşıkların cıvatayla birleşim detayı

Resim 11: Aşıkların cıvatayla birleşim detayı

50

Resim 12: Aşıklarının montajı tamamlanmış çelik çatı



Projelerde belirtilen mesafelerde aşıklar döşenir ve kirişlerle birleştirilir.

Resim 13: Kirişe montajlanmış aşık

Resim 14: Kaynakla montajlanmış parçaya aşığın cıvatayla birleştirilmesi

51

Resim 15: Kiriş - aşık bağlantısı

Resim 16: Kiriş – aşık kaynaklı ve cıvatalı birleşim detayı



Aşıkların montajı yapıldıktan sonra rüzgarlıkların montajına başlanır.



Mertekler çatı kaplamasını taşıyan ve bu yapı elemanları aşıklara dik doğrultuda çelik veya ahşaptan 40-90 cm aralıklarla döşenir. Kesitleri dikdörtgen şeklinde olup aşıklar üzerine oturtulur. Çelik aşıklar üzerine oturtulan ahşap merteklere kancalı cıvata veya düz – kıvrık lamalarla bağlanır.

2.1.3. Rüzgâr Bağlantıları Montajı Çatılarda çatı makası doğrultusundaki rüzgâr etkisini makasın kendisi alır. Yatay doğrultudaki kuvvetlere karşı koymak içinde çatı düzlemine paralel rüzgar bağlantıları, meyili az olan çatılarda çatı düzleminde normal meyilli olanlarda çatı makası alt başlık düzleminde tanzim edilir. Rüzgar çubukları birleşimi civata veya kaynakla yapılır. 

Birleşim kaynakla yapılacaksa rüzgâr bağlantı elemanları vinçle kaldırılarak projeye uygun ölçüye getirildiğinde önce birkaç punto atılarak kaynak kurallarına uygun düz ve alın kaynakları yapılır. 52

Resim 17: Şantiye ortamında kaynağı yapılmış rüzgâr bağlantı parçası



Cıvatalı birleşim yapılacaksa, kirişlerin üzerine kaynaklanmış bağlantı parçalarına, delikleri açılmış rüzgar bağlantı elemanları birleştirilir ve somunları sıkılır.

Resim 18: Rüzgâr bağlantıları yapılmış çatı görünüşü

Resim 19: Rüzgâr bağlantıları yapılmış çatı bitim noktası

53

Resim 20: Rüzgâr çubukları kiriş bağlantı detayı

Resim 22: Rüzgâr çubukları kesişme detayı

Resim 23: Rüzgâr çubukları ve aşık kesişme detayı

Resim 24: Rüzgâr çubukları kiriş bağlantı detayı

54

Resim 25: Rüzgâr çubukları çatı bitim noktası birleşim detayı



Rüzgâr bağlantılarının montajından sonra cephe birleşim elemanlarının montajı yapılır.

Resim 26: Montajı tamamlanmış çelik çatı görünüşü

Resim 27: Montajı tamamlanmış çelik çatı yan görünüşü

55

2.2. Cephe Elemanları Montajı Cephe elemanları ölçü, kesit ve boyutları, genel olarak seçilecek cephe sistemine (giydirme cephe cam kaplama, sandaviç panel kaplama vs.) ve firmasına göre değişmektedir. Her firmanın ve sistemin cephe elemanlarının malzemesi, kesiti ve ölçüleri değişmektedir. Bundan dolayı projede öngörülen sisteme ait malzeme ve ölçüler kullanılır.  Cephe çubukları montajı, projeye göre düz, çapraz veya her iki şekilde de yapılır.  Cephe elemanlarının montajı, genellikle hareketli iskeleler kurularak yapılır. Cephe çalışması uzun sürecekse (giydirme cephe montajı vs.) sürekli iskele kurulur. Montaj, kurulan iskele üzerinde çalışarak yapılabildiği gibi vinç yardımıyla da yapılabilir.

Resim 27: Cephe bağlantı elemanları montajı devam eden çelik yapı



Bağlantı elemanları vinçlerle kaldırılarak daha önce kolonlar üzerine kaynakla birleştirilmiş bağlantı parçalarına cıvatalı veya kaynaklı olarak birleştirilir (daha önceki uygulamalarda yapıldığı gibi).

Resim 28: Kolon - kiriş birleşiminde yapılan cephe bağlantısı

56

Resim 29: Kolonlarda yapılan cephe bağlantısı

Resim 30: Cephe bağlantı elemanları montajı tamamlanmış çelik yapı



Tüm çelik bina elemanlarının montajı tamamlandıktan sonra kaynaklar ve cıvatalar kontrol edilerek boyama için yüzey hazırlamaya (kumlamaya) geçilir.

Resim 31: Aşıkları ve cephe bağlantıları montajı tamamlanmış çelik yapı

57

2.3. Yüzey Hazırlama (Kumlama) Sahada yapılan kaynakla birleştirmelerde ve çelik yapı elemanın boya yüzeyinin sıyrılması, kazınması gibi durumlarda kumlama işlemi yapılmalıdır. İnşaat sahasında yapılması gereken kumlama işlemlerinin standardı ve yöntemi, projenin niteliğine göre belirlenir. Tüm çelik konstrüksiyon kaynak kontrolünün tamamlanması ve boya ile koruma yapılmasından önce kumlama işlemine tabi tutulur. Metal yüzeyi paslı kısımlarından, oksitlenmiş bölgelerden, varsa boya, kir, gres yağ, yapışıcı malzemeler vb. gibi metal yüzeyinde bulunan yabancı maddelerden kumlama ile arındırılır. Hafif lekeler, ton farklılıkları, gölgelenmelere ve çukur noktalarda hafif pas ve boya kalıntıları kalması kabul edilebilir. Kumlamada kullanılan kum, istenilen standartlara uygun malzeme olmalıdır. Kumlanan yüzeyler neme, yağlanmaya ve kirlenmeye maruz bırakılmamalıdır. Kumlama yapıldıktan sonra zaman geçirilmeksizin, en az 2 saat içinde astar boya ile yüzey koruması yapılır.

2.4. Boyama Kumlaması bitirilen montajların boyama işlemi şantiye ortamında yapılır. Boyama işlemi malzemenin korunması açısından çok önemlidir. Şantiye ortamında boyama için bazı önemli hususlara dikkat etmek gerekir. 

Şantiyede Yapılacak Çelik Konstrüksiyonun Boyanmasında Dikkat Edilecek Hususlar:  Çelik konstrüksiyonunun boya işlemi epoksi ve/veya yağlı boya ile yapılır.  Yer montajı, kaynakları yapılmış ve montaja hazır kumlama işlemine tabi tutulmuş çelik konstrüksiyonun yüzeyleri her türlü yabancı maddeden temizlenir.  Çelik konstrüksiyon yüzeylerinde hadde kalıntıları var ise bu kalıntılar mekanik aletlerle çıkarılır. Çıkarılacak kalıntıların altında bulunan yüzey spiral fırçalarla ve kumlama ile iyice temizlenir.  Boya, imalatçının hazırladığı şekilde inceltilmeden kullanılmalı ancak püskürtme yapılıyorsa ve inceltmek gerekiyorsa, imalatçının önerdiği oranlarda tiner ile inceltilir.

58

 Malzeme ve imalatın temizlenmesi için gerekli teçhizat kullanılmalıdır. Boyanacak yüzeyde yağ bulunması halinde bu kısımlar sentetik tinerle silinerek temizlenir.  Yağlı boya kullanılması durumunda çelik taşıyıcı elemanların temizlenmiş yüzeylerine 2 kat astar boya (çinko-kromat veya eşdeğer antipas boya), 2 kat son boya yapılır.  Epoksi boya kullanılması durumunda çelik taşıyıcı elemanların temizlenmiş yüzeylerine 1 kat antikorozif epoksi astar boya, 2 kat solvent içerikli epoksi boya yapılır.  Montaja başlamadan önce parçalar astar boya ile bir kat boyanmış olmalı. Montajda birbirine değen, sonradan boya görmeyecek yüzlere ikinci bir kat astar vurulur. Zedelenen astar boya yenilenmeden boyaya geçilmemelidir. Cıvata dişlerine gayet az astar sürülmelidir; boyasız cıvata kesinlikle sıkılmamalıdır. Sonradan kaynak yapılacaksa kaynak dikişinin her iki yanındaki 100 mm genişlikte şeride önceden boya vurulmamalıdır. Boyası temizlenmemiş yüzeylere yapılacak kaynaklar gözenekli olacağından bu yüzeylere, boya temizlenmeden kesinlikle kaynak yapılmamalıdır.  Boyası temizlenen kısma yapılan montaj kaynaklarından sonra kaynağın termik bölgesi içinde kalan boya tabakaları iyice temizlenir. Bu kısımlar yeniden boyanır.  Boya tatbikatı spreyle yapılabildigi gibi normal boya fırçasıyla yapılabilir. Boya tatbik edilecek yüzeylerin rutubetli olmamasına azami dikkat edilmelidir.  Astar ve boya işleri toz ve topraktan etkilenmeyen ahşap destekler üzerinde yapılmalıdır. Astar ve boya yapılırken konstrüksiyonlar bu destekler üzerinde döndürülür.  Normal boyalar kullanılmadan önce iyice karıştırılmalıdır. Astar ve boya işleri > 0 °C çevre sıcaklığında ve çelik sıcaklığının en az +5° C %70’ten az nem oranın olduğu ortamda yapılmalıdır.  Gerek astar, gerek son kat boyalarda, boya katları arasında boyanın kuruması için boya üreticinin belirlemiş oldugu bekleme sürelerine mutlaka uyulmalıdır.  Sac kapı kanadı, kapı ve pencere kasaları vb. gibi imalatların boyanması için önce yüzey temizliği yapılır. Daha sonra yüzey bozukluklarının giderilmesi amacıyla her m²si 0.50 kg macunlanarak düzgün hale getirilir, üzerine beher m²ye 0.420 kg sülyen ve 0.220 kg yağlı boya ile boyanarak işlem tamamlanır. 59

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları

Öneriler  Dikkatli çalışınız  Temiz ve itinalı olunuz

 Montajı yapılacak çatının parçaların montaj sırasına göre tasnif edilmesini sağlayın.

 Disiplinli olunuz  İş kıyafetlerini giyiniz

 Çatı kirişlerinin bağlanmasını sağlayın.

 Güvenlik önlemlerini alınız.

 Aşıkları bağlanmasını sağlayın.

 Zamanı ve malzemeyi kullanınız

 Çaprazları bağlanmasını sağlayın.

 Çevreyi korumaya karşı duyarlı davranınız

 Cephe aşıklarını bağlanmasını sağlayın.

60

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Aşağıdaki performans testi ile modül le kazandığınız yeterlilikleri ölçebilirsiniz. PERFORMANS TESTİ Dersin adı

ÇELİK YAPI İMALATLARI

Öğrencinin

Kafes kirişli çatı ve elemanlarının montajını yaptırma becerilerinin Adı soyadı ölçülmesi Kafes Kirişli Çatı ve Elemanları Montajı Sınıf Nu Konu Başlangıç saati Zaman Bitiş saati Toplam süre Amaç

Değerlendirme Ölçütleri İş güvenliği tedbirlerini aldınız mı? Montajı yapılacak çatının parçalarını montaj sırasına göre 2. tasnif edilmesini sağladınız mı? Çatı kirişlerinin bağlanmasını sağladınız mı? 3. Aşıkları bağlanmasını sağladınız mı? 4. Çaprazları bağlanmasını sağlayın. 5. Cephe aşıklarını bağlanmasını sağladınız mı? 6. Toplam Evet veya Hayır Sayıları 1.

61

Evet

Hayır

ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÖLÇME VEVE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. SORULAR

Doğru Yanlış

1.

Kafes kirişler, 10 m’nin altındaki açıklıkları geçmek için kullanılır. Gergi çubuklarından oluşturulur.

2.

Kafes kirişler, vinç yardımıyla kaldırılarak tek tek monte edilir Aşık arası mesafeler yapılacak çatı kaplama çeşidine göre değişse de genellikle 1- 2 m arasındadır. Aşıkların montajından sonra Rüzgâr bağlantılarının montajına başlanır. Rüzgâr bağlantılarının montajından sonra cephe birleşim elemanlarının montajı yapılır.

3. 4. 5.

Toplam evet ve hayır cevap sayıları Aşağıdaki soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz. 1.

Aşağıdakilerden hangisinde montaj sıralaması doğru olarak verilmiştir? A) B) C) D)

2.

Aşağıdakilerden hangisi şantiyede yüzey hazırlama (kumlama) yapılırken dikkat edilmesi gereken kurallardan değildir? A) B) C) D)

3.

Kiriş - kolon – aşık – mertek Kolon - kiriş - mertek - aşık Kolon - kiriş – Rüzgâr bağlantısı- aşık Kolon - kiriş - aşık - mertek

Metal yüzey, boya, kir, gres yağ gibi maddelerden temizlenir. Kullanılan kum, istenilen standartlara uygun olmalıdır. Yüzeyler neme, yağlanmaya ve kirlenmeye maruz bırakılmamalıdır. Kumlama yapıldıktan sonra en az 4 saat içinde astarlanmalıdır.

Çelik yapı montajında genellikle hangi tip iskele kullanılır.? A) B) C) D)

Hareketli iskele Sehpa iskele Sabit iskele Hepsi 62

4.

Aşağıdakilerden hangisinde, montajı tamamlanmış ve kontrolü yapılmış binada, yapılacak işlem sıralaması doğru olarak verilmiştir? A) B) C) D)

5.

Cıvataların sıkılması Kaynak curuflarının temizliği Yüzey hazırlama (kumlama)- boyama İskelenin toplanması

Aşağıdakilerden hangisi, şantiyede boya yapılırken dikkat edilmesi gereken kurallardan değildir? A) B) C) D)

Epoksi veya yağlı boya kullanılır. Astar uygulanmadan direk yağlı boya uygulanır. Astar ve boya işleri ahşap destekler üzerinde yapılır. Boyanın kuruması için gerekli süre kadar beklenir.

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız.

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz.

63

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Aşağıdaki performans testi ile modülle kazandığınız yeterlilikleri ölçebilirsiniz. PERFORMANS TESTİ Dersin adı

Çelik Yapı İmalatları

Öğrencinin

Çelik yapının kolon, kiriş, kafes kirişli çatı Amaç ve elemanlarının montajının yaptırılması Adı soyadı becerisinin ölçülmesi. Kolon, Kiriş, Kafes Kirişli Çatı ve Konu Sınıf Nu Elemanları Montajı Başlangıç saati Zaman Bitiş saati Toplam süre Değerlendirme Ölçütleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

İş güvenliği tedbirlerini aldınız mı? Montajı yapılacak bina parçalarının, montaj sırasına göre tasnifini yaptırdınız mı? İskele dikmelerinin montajının yapılması sağladınız mı? İskele yatay bağlantı elemanlarının montajın yapılmasını ve iskele platform bağlantısının yapılmasını sağladınız mı? Kolon elemanlarının monte edilmesini sağladınız mı? Kolonlara bağlanacak kiriş elemanlarını vinç ile kaldırılmasını sağladınız mı? Monte edilecek kirişin, montaj noktalarına, montajı yapacak elemanı ve montaj malzemelerini çıkartınız mı? Kaldırılan kirişi, yerinde cıvata veya kaynak ile montajının yapılmasını sağladınız mı? Tali kirişleri bağlamasını sağladınız mı?

11.

Montajı yapılacak çatının parçalarının montaj sırasına göre tasnif edilmesini sağladınız mı? Çatı kirişlerinin bağlanmasını sağladınız mı?

12.

Aşıkları bağlanmasını sağladınız mı?

13.

Çaprazların bağlanmasını sağlayın.

14.

Cephe aşıklarının bağlanmasını sağladınız mı?

10.

Toplam Evet veya Hayır Sayıları 64

Evet

Hayır

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Yanlış Doğru Doğru Doğru Yanlış C D D B A D B astar boyayı, atılmamalıdır. ankraj bulonlarına , cıvata, rondela, somunla, 75 şartnamelerine Çamur, pas, yağ, kar, buz

14.

15. 16.

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’NİN CEVAP ANAHTARI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Yanlış Doğru Yanlış Doğru Doğru D D A C B

65

KAYNAKÇA KAYNAKÇA 

AYDIN, Hüseyin; Çelik Yapılar Yapı Ders Notları, İSOV Yapı Meslek Lisesi, İstanbul, 1999 ([email protected]),(Yayınlanmamış)



ŞARKOĞLU, Özer; Çelik Yapılar Ders Notları, İSOV Yapı Meslek Lisesi, 2001 (Yayınlanmamış)



ARIK, Suat; Çelik Yapılar Ders Notları, İSOV Yapı Meslek Lisesi, 2002 (Yayınlanmamış)



ÖZMEN, Mehmet; Çelik Yapılar Ders Notları, İSOV Yapı Meslek Lisesi, 2002 (Yayınlanmamış)



YILMAZ, Yusuf; Çelik Yapılar Ders Notları, , İSOV Yapı Meslek Lisesi, 2003 (Yayınlanmamış)



YILMAZ, Levent; Çelik Yapılar Ders Notları, İSOV Yapı Meslek Lisesi, 2005 (Yayınlanmamış)



SUGÜNEŞ, Erkan; Çelik Yapılar Ders Notları, İSOV Yapı Meslek Lisesi, 2003 (Yayınlanmamış)



İskele Modülü, M.E.B. Yayınları, Ankara 2005



TS 648, Çelik Yapılar Tasarım ve Montajı



TS 3357, Çelik Yapılarda Kaynaklı Birleştirmeler



www.celikyapi.com.tr



www.emreistikam.com



www.fatihakbay.tripod.com

66