Cadros E Comentarios Do Tema 4

IES UNIVERSIDADE LABORAL TEMA 4

Relevo

2º BACH

INFLUENZA POSITIVA – Proporciona recursos minerais e enerxéticos. –A súas peculiaridades constitúen un atractivo turístico. – As praias areosas favorecen o turismo.

Clima

– Aporta gases imprescindibles para a vida. – Proporciona fontes de enerxía renovables e limpas: vento, sol e auga. – Os veráns secos e soleados e a existencia de neve nas montañas constitúen un destacado atractivo turístico.

Vexetación

– Aporta osíxeno. – Proporciona recursos de diverso tipo: alimentos, materias primas, fontes de enerxía. – Constitúe un recurso para o ocio e o recreo. – Permite o regadío agrario, abastecemento enerxético, usos domésticos e recreativos.

Auga

Solo

– As zonas con solos fértiles favorecen a agricultura e o asentamento da poboación. -Aporta materiais para a construción de vivendas.

Profesora: Rosa María Cid Galante

INFLUENZA NEGATIVA – As pendentes e a elevada altitude media prexudican a agricultura. – Dificulta la explotación mineira (mineralización irregular en filóns descontinuos de escasa potencia). – Obstaculiza as comunicacións entre a Meseta e o litoral, e impón rodeos e custosas infraestruturas a os transportes terrestres. – O relevo costeiro dificulta la existencia de bos portos e de recursos pesqueiros. – Riscos naturais de orixe xeolóxico: sismos, erupcións volcánicas e desprendementos de ladeira. – Os climas excesivamente fríos (montaña) ou secos (estepario ou desértico) no favorecen o asentamento da poboación. – A escaseza e a irregularidade das precipitacións e as temperaturas extremas (xeadas ou intensas radiacións) prexudican ós cultivos. – As xeadas, as fortes precipitacións e as néboas dificultan o tráfico terrestre e aéreo. – Riscos naturais de orixe climático: a sarabia, tormentas, inundacións, as secas, olas de frío, temporais de neve, olas de calor e temporais de vento.

– A existencia de concas deficitarias, a erosión fluvial e o perigo de inundacións, obrigan a realizar custosas obras de abastecemento e regularización. – La calidade de los solos para la actividade agraria es mediocre. – Los solos arxilosos favorecen os corrementos de trollo.

IES UNIVERSIDADE LABORAL TEMA 4

2º BACH

CAUSAS Emisión de xofre e nitróxeno máis vapor de auga da lugar a: ácido sulfúrico e nítrico.

CONSECUENCIAS – Chuvia ácida.

Aerosois e refrixerantes con CFC: o cloro reacciona co ozono e o transforma en Ox.

– Diminución da capa de ozono.

Emisión de metano e dióxido de carbono

– Efecto invernadoiro

Partículas de po e fume en grandes cidades.

– Campá de po.

– Contaminación acústica

– Trastornos físicos e psicolóxicos

– Talas agrarias e gandeiras. – Ocupación por usos urbanos, industriais ou de transporte. – Incendios forestais.

– Incremento da erosión do solo e desertización. – Incremento da contaminación atmosférica.

– – – – –

Creación de espazos protexidos. Repoboación. Prevención de incendios. Extensión da superficie forestal. Estudios do impacto ambiental.

– – – – –

– Erosión e desertización. – Toxicidade do solo.

– – – – – – –

Repoboación forestal. Agricultura biolóxica. Prácticas que permitan descansar o solo. Control de vertidos. Recuperación dos solos degradados. Estudios do impacto ambiental. Proxecto LUCDEME.

– – – –

Aforro e reemprego da auga. Planes de saneamento e depuración. Rexeneración de ríos e acuíferos. Estudios do impacto ambiental.

Contaminación Atmosférica

Deforestación

Contaminación e destrución do solo

Sobreexprotación e contaminación da auga

Deforestación. Excesivo pastoreo. Fertilizantes e insecticidas químicos. Prácticas agrarias inadecuadas. Vertidos urbanos e industriais.

– Incremento do consumo pola cidade, a industria e o regadío agrario. – Vertidos de residuos agrarios, industriais e urbanos sen depurar. – Vertidos de petróleo.

– Destrución da flora e a fauna acuáticas. – Danos á saúde humana a través da cadea alimentaria.

Profesora: Rosa María Cid Galante

SOLUCIONS – Protocolo de Xenebra e normativa da UE (2000) para reducir as emisións de xofre. – Protocolo de Montreal: prohibición de producir, comercializar e usar CFC. – Protocolo de Kioto: control de las emisións de CO2. – Prevención estudando o impacto ambiental. – Normativa fronte a contaminación acústica e pantallas acústicas. – Incremento da vixilancia. – Educación ambiental.

IES UNIVERSIDADE LABORAL TEMA 4

2º BACH

CANLE DE TRANSVASMENTO TEIXO-SEGURA. A canle de transvasamento Teixo-Segura é hoxe por hoxe, a máis importante obra de transvasamento de auga entre cuncas realizada en España. Na orixe do proxecto (que data de 1933) está a necesidade de levar auga ao sueste peninsular, en concreto ás sedentas terras de Murcia e Almería, tanto para o consumo humano como para o regadío. As obras comezaron en 1969 e duraron 10 anos. A canle parte do complexo de pantanos de regulación de encabezamento do Teixo, formado polos de Entrepeñas (874 Hm3) , Buendía (1520 Hm3) e Bolarque (33 Hm3) . En concreto, a canle nace na presa de Bolarque, co entronque nela de catro grandes tuberías de aspiración. O primeiro tramo da canle vai desde Bolarque á Bujeda, pequeno pantano de regulación do fondo público da canle (5 Hm3) .A partir Da Bujeda, as augas marchan por gravidade ata o gran pantano de Alarcón (1112 Hm3), onde mestúranse as augas do Teixo coas do Xúcar. Este último río non aporta nin unha pinga de auga ao transvasamento, pois cando a canle volve a saír de Alarcón, o fondo público é o mesmo que o que traía cando entrou. O último tramo iníciase na presa de Alarcón e chega ata a de Talave, sobre o río Mundo, xa na cunca do Segura. Neste último tramo sitúase a obra máis complexa da canle: O túnel do Talave, de 32 km de longo. En total, a canle de transvasamento Teixo-Segura ten 286 km de lonxitude e unha capacidade de 33 m3/ sg. O transvasamento Teixo-Segura partiu dun erro de cálculo bastante grave. Pensábase que os recursos de auga do encabezamento do Teixo eran suficientes para transvasar ao Segura uns 300 Hm3/ano. A realidade revelouse bastante diferente ás previsións, pois xeralmente transvásase ao ano a metade do previsto, e durante os anos moi secos, nin iso.

Profesora: Rosa María Cid Galante

IES UNIVERSIDADE LABORAL TEMA 4

2º BACH

PLAN HIDROLÓXICO NACIONAL O Plan Hidrológico Nacional de España foi aprobado polo Congreso en 2005, modificando o Plan do 2001, e substituíndo o transvasamento do Ebro polo proxecto AUGA. O principal proxecto do Plan do 2001 era o transvasamento do Ebro, un proxecto para transferir auga desde a conca do Ebro a Castelló, Valencia, Alacante, Murcia, Almería e Barcelona, que foi aprobado polo Parlamento na lexislatura 20002004. O proxecto AUGA do Plan actual prevé fornecer 600 hm3, dos que 300 hm3 destínanse a regadío. Pero para que os agricultores compren auga desalada é necesario un control estrito dos acuíferos polas autoridades de conca, de forma que se elimine a sobreexplotación de acuíferos. Con todo, a alternativa da administración é subvencionar o prezo da auga desalada até o nivel do custo de bombeo, xa que o control da sobreexplotación de acuíferos é un desafío que supera amplamente a capacidade das autoridades de conca. Parece que o actual goberno está a reconsiderar os transvasamentos, e estase expondo un transvasamento de auga do TEIXO desde Estremadura até Murcia. Polémica O PHN de 2001, como o de 1993, foi moi polémico en España. Os seus detractores afirmaban que as alternativas de xestión de demanda poderían ser máis baratas que o transvasamento, xa que as plantas desalgadoras, a pesar de crear menos postos de traballo -sen esquecer que os que crean as canles do transvasamento son empregos temporais-, achegan unha solución a máis longo prazo. Ademais, os pertencentes á conca hidrográfica do Ebro habían de entregar unha cantidade mínima anual de auga da súa canle, posuíndo ou non o suficiente para as necesidades básicas, mentres que a que se pretendía enviar ás rexións de Murcia, Valencia, Castelló e Almería ían ser utilizadas para construír e crecer no turismo usos terciarios-. Os defensores do transvasamento do Ebro acusaron de insolidarios aos que se opuñan ao transvasamento do Ebro, posto que a alternativa baseada só en desgalación podía non ser viable desde o punto de vista económico. Tamén eran elevados os custos enerxéticos e as emisións de CO2 da alternativa de desgaladoras, aínda que estas estaban contempladas de todas as maneiras no antigo PHN, pero só de forma complementaria ao transvasamento.

O Nus. Símbolo usado nas Terras do Ebro pola Plataforma en Defensa do Ebro, organización cidadá en contra do Plan Hidrológico Nacional. Problemática As medidas de xestión de demanda no regadío, como mercados de auga, subir os prezos da auga, ou prohibir a sobreexplotación de acuíferos son moi difíciles de implementar desde o punto de vista técnico, político e institucional. O requisito indispensable de calquera solución de oferta (transvasamento) ou de demanda (limitar extraccións, subir prezos, mercados) é resolver previamente o desgoberno dos recursos subterráneos no levante e sueste peninsular, o que supón un gran desafío para a administración hidráulica como mostra o caso das Táboas de Daimiel. Os esforzos do anteriores Presidente e Comisario de Augas do Guadiana para pechar pozos ilegais foron desautorizados, o que supón mandar un sinal equivocado aos centos de miles de responsables de perforacións ilegais. O Plan Especial do Alto Guadiana prevé uns investimentos de 5.500 millóns de euros das que se aprobaron 3.000 millóns, para solucionar a sobreexplotación de 220 hm3, o que non parece moi razoable. Se o Plan

Profesora: Rosa María Cid Galante

IES UNIVERSIDADE LABORAL TEMA 4

2º BACH

se ampla aos 500 hm3 de sobreexplotación no Xúquer, Segura e Sur, quizá sería necesario investir outros 12.000 millóns de euros adicionais. Ademais, a presión urbanística está a contribuír á degradación dos recursos hídricos e os ecosistemas acuáticos. O obxectivo de protección dos recursos hídricos e os ecosistemas é clave, dada a importancia das actividades turísticas actuais e potenciais no sueste peninsular. As medidas a tomar deben examinarse con coidado para non prexudicar á agricultura do sueste, que é a máis dinámica do país, e evitar a súa destrución e abandono. Hai un problema de dispoñibilidade de man de obra, que se palía con man de obra inmigrante. O abandono de terras favorece a desertización da zona, e tamén hai que ter en conta a enorme presión e especulación urbanística. A solución do problema de escaseza e degradación dos recursos hídricos no sueste, require a cooperación dos agricultores para conseguir a acción colectiva na protección dos recursos hídricos. Unha carga excesiva sobre os agricultores suporá o fracaso de calquera medida. É xusto tamén dicir, que a modernización levada a cabo en regadíos, así como a depuración de augas residuais fan por exemplo á Rexión de Murcia, ser exemplo a nivel mundial, tan só comparable ás accións desenvolvidas en Israel. Cabe destacar como exemplo que mentres en toda a conca do Segura (que abastece a 2 millóns de persoas) consómense 2 Hm3 de auga semanais no verán, no resto de España esta cifra supera habitualmente os 900 (450 veces máis). Outro exemplo é o do consumo medio, mentres que o dun murciano cífrase en 180 l/día en San Sebastián esta cifra chega a 300. Con todo, estas cantidades, aínda que parezan pequenas, son aínda mellorables, como mostra o consumo media anual en Zaragoza que actualmente é de 100 l/día. Nisto inflúen factores como a perdida de auga pola rede de canalización, que adoita ser dun 30 %. Tamén dicir que esta habitual escaseza de auga determinan que mentres no Cuenca Hidrográfica do Segura as perdas por fugas en canalizacións só é do 7% na Confederación Hidrográfica do Ebro está calculada nun 4%. En calquera caso, o consumo de auga supón unha pequena porcentaxe do total, xa que o 80% da auga que se consome en España dedícase a agricultura. Polo que as medidas e campañas de aforro de auga nas cidades, ao final, teñen un impacto moi limitado no consumo total de auga. Igualmente, cabe destacar, o feito de que o plan elaborado en 2001 solucionaba con gran brevidade o problema de escaseza de auga na área metropolitana de Barcelona, pero non ofrecía solucións a longo prazo, pois un transvasamento é, en definitiva, o desprazamento de augas dun punto de España a outro, e en ningún caso sobra. En resumo, trátase dun tema polémico polo simple feito de que a auga é tratado de forma totalmente distinta ao doutros recursos, xa que é o principal medio de desenvolvemento e prosperidade, ademais de ser esencial para vivir. A pesar de todo, España segue sendo con clara diferenza, o país europeo con maior cantidade media de auga embalsada. Tamén é o país europeo cunha maior tradición de xestión da auga (Bronce de Contrebia Belaisca do 89 a.C., presas de Almonacid de la Cuba, Proserpina e Cornalvo; Tribunal das Augas de Valencia en funcionamento durante os últimos mil anos). As vantaxes que temos en España e que non teñen os demais países europeos son: -Autoridades de conca para a planificación e control desde fai case 100 anos.

Profesora: Rosa María Cid Galante

IES UNIVERSIDADE LABORAL TEMA 4

2º BACH

-Xestión federal (ou central) da auga en lugar de estatal ou provincial. -Os representantes dos usuarios nas subconcas (xuntas de explotación) ao cargo de todas as decisións de xestión. O único caso de xestión sustentable dun gran acuífero a nivel mundial dáse en Albacete, no acuífero de Mancha Oriental. Os consultores alemáns e franceses da Comisión Europea equivócanse nas súas receitas de política de xestión da auga para o sur de Europa.

Profesora: Rosa María Cid Galante