B Apli Disf Kai Sikof Disf

ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRACOM IT SERVICES) 377/2007 ΕΦ ΑΘ ( 448268) (ΕΦΑΔ 2008/64) Προσβολή προσωπικότητας. Εννοια και αξιολόγηση της προσβολής. Δεν είναι αναγκαία η ύπαρξη πταίσματος για την προστασία της προσωπικότητας, παρά μόνο για την αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω της σχετικής βλάβης. Απλή και συκοφαντική δυσφήμηση. Εννοια, διάκριση και στοιχεία της αντικειμενικής και υποκειμενικής υπόστασης των δυο εγκλημάτων. Σε περίπτωση που οι σχετικές δηλώσεις γίνονται για εκτέλεση νομίμων καθηκόντων ή διαφύλαξη νομίμου δικαιώματος ή από δικαιολογημένο ενδιαφέρον αποκλείεται ο άδικος χαρακτήρας μόνο των πράξεων της απλής δυσφήμησης ή εξύβρισης, όχι όμως και της συκοφαντικής δυσφήμησης. Περιστατικά. (Με παρατηρήσεις της Σίσσυς-Σπυριδούλας Παν. Τσίρου στο ΕΦΑΔ 2008, σελ. 66).

ΕφΑΘ 377/2007 Πρόεδρος: Ι. Σιμόπουλος Εισηγήτρια: Π. Ψυχογιού Δικηγόροι: Γ. Αγιοστρατίτης, Ν. Μαλαφέκας [...] Κατά το άρθρο 57 παρ. 1 ΑΚ, όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητα του, έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον, κατά δε την παρ. 3 του ίδιου άρθρου, αξίωση αποζημιώσεως σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται. Εξάλλου προσβολή της προσωπικότητας κατά την έννοια της παραπάνω διατάξεως υπάρχει σε κάθε περίπτωση μειωτικής επεμβάσεως στη σφαίρα αυτής από τρίτο, δηλαδή σε οποιοδήποτε από τα αγαθά που συνθέτουν την προσωπικότητα του άλλου, που συνιστούν συντελεστές, προσδιοριστικά στοιχεία της ταυτότητας του ανθρώπου, με την οποία διαταράσσεται η κατάσταση σε μια ή περισσότερες εκδηλώσεις της σωματικής ή ψυχικής, πνευματικής και κοινωνικής προσωπικότητας του βλαπτομένου κατά το χρονικό σημείο της προσβολής. Η προσβολή είναι παράνομη όταν η επέμβαση στην προσωπικότητα του άλλου δεν είναι επιτρεπτή από το δίκαιο ή γίνεται σε ενάσκηση δικαιώματος, το οποίο όμως είναι, από άποψη έννομης τάξεως, μικρότερης σπουδαιότητας, είτε ασκείται καταχρηστικά. Ενόψει της συγκρούσεως των προστατευομένων αγαθών προς τα προστατευόμενα αγαθά της προσωπικότητας των άλλων ή προς το συμφέρον της ολότητας, θα πρέπει να αξιολογούνται και να σταθμίζονται στη συγκεκριμένη περίπτωση τα συγκρινόμενα αγαθά και συμφέροντα για τη διακρίβωση της υπάρξεως προσβολής του δικαιώματος επί της προσωπικότητας και ο παράνομος χαρακτήρας της. Για την προστασία της προσωπικότητας δεν απαιτείται η ύπαρξη πταίσματος (δόλου ή αμέλειας) αυτού που προσβάλλει. Απαιτείται όμως για την αξίωση αποζημιώσεως και χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης, αφού το άρθρο 57 παρ. 2 ΑΚ παραπέμπει στις διατάξεις περί αδικοπραξιών (914 ΑΚ). Περαιτέρω από τη διάταξη του άρθρου 362 ΠΚ, με την οποία τιμωρείται το έγκλημα της απλής δυσφημήσεως, προκύπτει ότι το έγκλημα αυτό τελείται όταν κάποιος ισχυρίζεται με οποιονδήποτε τρόπο ενώπιον τρίτων ή διαδίδει για κάποιον άλλον γεγονός που μπορεί να βλάψει την τιμή ή την υπόληψη αυτού, ενώ από το άρθρο 363 ΠΚ προκύπτει ότι, αν στην περίπτωση του άρθρου 362 το γεγονός είναι ψευδές και αυτός που το ισχυρίζεται ή το διαδίδει τελεί εν γνώσει αυτού, τότε τελείται το έγκλημα της συκοφαντικής δυσφημήσεως. Για τη

στοιχειοθέτηση της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφημήσεως, λοιπόν, απαιτείται ισχυρισμός ή διάδοση γεγονότος ενώπιον τρίτου σε βάρος ορισμένου προσώπου, το γεγονός να είναι δυνατόν να βλάψει την τιμή και την υπόληψη αυτού, να είναι ψευδές και ο υπαίτιος να γνώριζε ότι αυτό είναι ψευδές. Σε όσες περιπτώσεις το γεγονός δεν είναι ψευδές ή ο υπαίτιος δεν γνώριζε το ψευδές του γεγονότος, πρόκειται για έγκλημα απλής δυσφημήσεως. Από τα ανωτέρω παρέπεται ότι για την υποκειμενική θεμελίωση του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφημήσεως απαιτείται άμεσος δόλος, που συνίσταται σε ηθελημένη ενέργεια του ισχυρισμού ή της διαδόσεως ενώπιον τρίτου του ως άνω γεγονότος, εν γνώσει του δράστη ότι αυτό είναι ψευδές και είναι δυνατόν να Βλάψει την τιμή ή την υπόληψη άλλου και δεν αρκεί ενδεχόμενος δόλος (ΑΠ 506/2005 ΠοινΛογ 2005,466). Με ενδεχόμενο δε δόλο πράττει εκείνος που προβλέπει το εγκληματικό αποτέλεσμα ως δυνατή συνέπεια της πράξεως του και το αποδέχεται (ΑΠ 831/2006 δημ. στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών Νόμος). Ως γεγονός, κατά την έννοια των παραπάνω διατάξεων, νοείται όχι μόνο κάθε πράξη ή παράλειψη, αλλά και γενικότερα κάθε συγκεκριμένο συμβάν του εξωτερικού κόσμου, παρελθόν ή παρόν, που υποπίπτει στις αισθήσεις και είναι δεκτικό αποδείξεως, αλλά και κάθε συμπεριφορά ή συγκεκριμένη σχέση, αναφερόμενη στο παρελθόν ή το παρόν και υποπίπτουσα στις αισθήσεις αντικείμενη στην ηθική και ευπρέπεια, η οποία ανακοινούμενη σε τρίτον μπορεί να βλάψει την τιμή ή την υπόληψη του άλλου. Ως γεγονός νοείται και η έκφραση γνώμης ή αξιολογική κρίση καθώς και ο χαρακτηρισμός, όταν με την έκφραση συνδέεται και συσχετίζεται το γεγονός, ώστε με τη σύνδεση και τη σχέση τους με αυτό ουσιαστικά να προσδιορίζουν την έκταση της ποσοτικής και ποιοτικής βαρύτητας τους. Το τελευταίο αυτό δεν συμβαίνει όταν οι χαρακτηρισμοί εκφράζονται αυτοτελώς και ασχέτως με τέτοιο "γεγονός". Απλές μόνο κρίσεις ή γνώμες που εκφράζει κάποιος, χωρίς να αναφέρει συγκεκριμένα γεγονότα, δεν αρκούν προς ύπαρξη δυσφημήσεως. Το γεγονός, σύμφωνα με την έννοια των διατάξεων, πρέπει να είναι πρόσφορο για να βλάψει την τιμή και την υπόληψη άλλου (ΑΠ 1252/2003 καταχωρημένη σε ΝΟΜΟΣ με αριθ. 337319). Ωστόσο η έκφραση γνώμης ή συμπεράσματος ή αξιολογικής κρίσεως, μπορούν να στοιχειοθετήσουν εξύβριση, εφόσον συντρέχουν οι απαραίτητοι όροι και προϋποθέσεις που αναγράφει το άρθρο 361ΠΚ (ΣυμΒΑΠ 239/2000 ΝοΒ 48,845), δηλαδή οι χρησιμοποιούμενες λέξεις ή φράσεις κατά την κοινή αντίληψη, περιέχουν είτε αμφισβήτηση της ηθικής και κοινωνικής αξίας του προσώπου, είτε περιφρόνηση αυτού από τον υπαίτιο, ο οποίος γνωρίζει ότι με τέτοια οικειοθελή ενέργεια του προσβάλλει την τιμή του άλλου (ΑΠ 688/2003 Δ/νη 44,1466). Το Δικαστήριο μπορεί, επιπλέον αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, να καταδικάσει τον υπαίτιο προσβολέα να ικανοποιήσει την ηθική Βλάβη εκείνου που έχει προσβληθεί. Ακόμη, από τη διάταξη του άρθρου 367 ΠΚ, η οποία εφαρμόζεται και στο ιδιωτικό δίκαιο (ΑΠ 1407/1988 Δ/νη 31,95), προκύπτει ότι δεν αποτελούν άδικη πράξη και συνεπώς δεν δημιουργούν υποχρέωση αποζημιώσεως και χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης, μεταξύ των άλλων και οι εκδηλώσεις που γίνονται για την εκτέλεση νομίμων καθηκόντων ή για τη διαφύλαξη (προστασία) δικαιώματος ή από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον και ότι αυτό δεν εφαρμόζεται, όταν οι παραπάνω εκδηλώσεις περιέχουν τα συστατικά στοιχεία της συκοφαντικής δυσφημήσεως (άρθρο 367 παρ. 2 εδ. α` ΠΚ), καθώς και από τον τρόπο της εκδηλώσεως ή από τις περιστάσεις, υπό τις οποίες τελέστηκε η πράξη, προκύπτει σκοπός εξυβρίσεως, δηλαδή σκοπός που κατευθύνεται ειδικώς σε προσβολή άλλου, με αμφισβήτηση της ηθικής ή κοινωνικής αξίας του προσώπου του ή με περιφρόνηση αυτού (ΑΠ 1647/2006 Δ/νη 47,1552). Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι αποκλείεται ο άδικος χαρακτήρας μόνο των πράξεων της προσβολής με απλή δυσφήμηση ή εξύβριση, όχι όμως με συκοφαντική δυσφήμηση, στην περίπτωση που οι σχετικές εκδηλώσεις

γίνονται για εκτέλεση νομίμων καθηκόντων ή για διαφύλαξη νομίμου δικαιώματος ή από δικαιολογημένο ενδιαφέρον (ΑΠ 346/2004 ΕΕΝ 2004,576, ΑΠ 1653/1983 ΝοΒ 32,543). Όμως και στην περίπτωση αυτή αίρεται και συνεπώς παραμένει η παρανομία, ως συστατικό στοιχείο της αδικοπραξίας, όταν η εκδήλωση περιέχει συστατικά στοιχεία συκοφαντικής δυσφημήσεως ή όταν από τον τρόπο και από τις περιστάσεις που έγινε αυτή, προκύπτει σκοπός εξυβρίσεως, δηλαδή σκοπός που κατευθύνεται ειδικώς σε προσβολή άλλου, με αμφισβήτηση της ηθικής ή κοινωνικής αξίας του προσώπου ή με περιφρόνηση αυτού (ΑΠ 176/2000 Δ/νη 41,773). Με την πρώτη παράγραφο του ανωτέρω άρθρου αναγνωρίζονται κατ` αρχήν λόγοι αίροντες, δηλαδή αποκλείοντες τον άδικο χαρακτήρα πράξεων που προσβάλλουν την τιμή κάποιου, θεμιτές προσβολές της τιμής, λόγω συγκρούσεως εννόμων συμφερόντων, συνεπεία της οποίας συγκρούσεως αυτές δεν αποδοκιμάζονται από το δίκαιο, διότι ισοσταθμίζονται από την εξυπηρέτηση άλλων συμφερόντων (ΑΠ 1269/1989, ΑΠ 1263/1989, ΑΠ 1832/1988, ΑΠ 1911/1984, ΑΠ 904/1980 ΠοινΧρ ΛΑ,39, Ν. Χωραφάβ Ποιν. Δίκαιο 1966 σελ. 232 Α. Mπορόπουλος Ερμηνεία Ποινικού Κωδικός τ. β` 677, ΑΠ 1385/1993 Υπεράσπιση 1993,1148).