3. Rethanla

BÀI 4: CƠ QUAN SINH TRƯỞNG CỦA CÂY • Mục tiêu học tập • Trinh bày được các phần của một rễ, thân và lá cây. • Phân loại được các loại rễ, thân và lá dựa trên đặc điểm hinh thái. • Mô tả được đặc điểm giải phẫu của các loại rễ, thân và lá của một cây • Trinh bày được ứng dụng của các bộ phận rễ, thân và lá cây trong ngành Dược.

Tµi liÖu tham kh¶o - Vũ Văn Chuyên, 1991, Bài giảng thực vật học, NXB Y học - Trần Công Khánh, Nguyễn Thị Sinh, 1997, Thực vật dược, Trường đại học dược Hà Nội - Trần Công Khánh, 1981, Thực tập hình thái và giải phẫu thực vật, NXB Đại học và Trung học - Nguyễn Viết Thân, 2003, Kiểm nghiệm Dược liêu bằng phương pháp hiển vi, Tập I, NXB Khoa học - T. Elliot Weier & C. Ralp Stocking, 1982, Botany, sixth Edition

1. RỄ CÂY • ĐỊNH NGHĨA (tự đọc) • ĐẶC ĐIỂM HINH THÁI • 2.1. Các phần của rễ • 2.2. Các loại rễ

• 3. CẤU TẠO GIẢI PHẪU • 3.1. Cấu tạo cấp I: Ví dụ • 3.2. Cấu tạo cấp II: Ví dụ

C¸c phÇn cña rÔ Cæ rÔ M. ho¸ bÇn (khi rÔ giµ) M. l«ng hót

M. sinh tr­ëng Chãp rÔ

Các loại rễ • (1) Dựa vào nguồn gốc – Rễ chính (rễ cái): rễ cấp một, phát triển từ rễ mầm. – Rễ phụ: Rễ được sinh ra không phải từ rễ chính hay rễ bên.

• (2)Dựa vào hình thái và chức năng – – – – – – – – –

•

Rễ trụ (rễ cọc): Rễ chính phát triển từ rễ phôi Rễ chùm Rễ củ Rễ bám Rễ cà kheo (rễ chống) Rễ khí sinh Rễ hô phấp (rễ thở) Rễ thủy sinh Rễ chống:

Các ký hiệu vẽ tổng quát

L«ng hót Ngoại bì

M« mÒm vá

Néi b Trụ bì Li be I Gç I

RÔ thiªn m«n ®«ng

NỘI BÌ, ĐAI CASPARI Đai Caspari

Đai caspari

RÔ bÝ ng«

BÇn TPS. BÇn lôc b Mô mềm vỏ cấp II Bó Li be cấp II TPS Libe- gỗ cấp II

Bó Gỗ cấp II Tia ruét

Tia ruét

Gç I

2. Th©n c©y 1. ĐỊNH NGHĨA (tự đọc) 2. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI 2.1. C¸c phÇn cña th©n 2.2. C¸c lo¹i c©y 2.2. Ph©n lo¹i th©n c©y 3. CÊu t¹o gi¶i phÉu 3.1. Th©n c©y líp ngäc lan - CÊu t¹o cÊp I: VÝ dô - CÊu t¹o cÊp II: VÝ dô 3.2. Th©n c©y líp hµnh: VÝ dô 3.3. CÊu t¹o ®a trô: VÝ dô (tù ®äc)

C¸c phÇn cña th©n c©y Chåi ngän

MÊu Giãng

Chåi bªn Th©n chÝnh Gèc

C©y gç to

C©y bôi C©y cá

PHÂN LOẠI CÂY

C©y leo

C¸c lo¹i th©n c©y • Thân khí sinh: – Thân đứng: Gỗ, cột, rạ – Thân bò lan: Rau má – Thân leo: Thân cuốn, tua cuốn, rễ bám, rễ mút, móc

• Thân địa sinh:

– Thân rễ: Thảo quả – Thân hành: hành áo, hành vẩy, hành đặc – Thân củ: Su hào, khoai tây

BiÓu b

M« mÒm TH©n ThÇu dÇu non cÊu t¹o cÊp I, Líp ngäc lan

Néi b×

Trô b Bã li be gç I

TH©n d©m bôt CÊu t¹o cÊp II, Líp Ngäc lan

BÇn M« mÒm vá Li be II Sîi libe TÇng ph¸t Sinh libe gç Gç II

Tia ruét

Gç I M« mÒm ruét

Th©n thiªn m«n ®«ng BiÓu b M« mÒm vá Néi b Trô b Gç I Li be I

M« mÒm ruét

LÁ CÂY • ®Þnh nghÜa (tù ®äc)

• ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI – C¸c phÇn cña l¸: PhÇn chÝnh, phÇn phô – Các kiểu lá • • • • • • •

Lá đơn, lá kép Hình dạng của phiến lá Hình dạng gốc lá Hình dạng của ngọn lá Hình dạng gân lá Hình dạng của mép lá Sự đa dạng bề mặt lá

– Cách sắp xếp lá trên cành

• Cấu tạo giải phẫu – Lá cây lớp ngọc lan – Lá cây lớp hành

PhÇn chÝnh cña l¸ HƯƠNG BẠCH CHỈ

Phiến lá Cuống lá Bẹ lá

PhÇn phô cña l¸ LÁ KÈM BẸ CHÌA LƯỠI NHỎ

l¸ kÌm

L­ìi nhá

BÑ ch×a

• A. Dải; • B. Mác; C. Chư nhật; • D. Bầu dục; • E. Trứng; • F. Tam giác; • G. Tròn; H. Thìa; • I. Nêm; • J. Lưỡi liềm.

Hinh d¹ng cña l¸

• • • • • • • •

A. D¶i; B. M¸c; C. Ch­ nhËt; D. BÇu dôc; E. Trøng; F. Tam gi¸c; G. Trßn; H. Th×a; I. Nªm; J. L­ìi liÒm.

Hinh d¹ng cña l¸

C¸c lo¹i mÐp l¸ A. Nguyªn; B. Quăn; C. L­în sãng; D. Răng c­a; E. Răng c­a nhá; F. Răng c­a to; G. KhÝa tai bÌo.

C¸c thø g©n l¸ • Kiểu gân hình mạng – Hình lông chim – Hình chân Vịt – Gân tỏa tròn

• Kiểu gân song song – Hình cung – Song song

Hình dạng ngọn lá 1. Chóp dài xoắn 2. Chóp nhọn kéo dài 3. Chóp nhọn hoắt 4. Chóp có gai nhọn 5. Chóp nhọn 6. Chóp tròn 7. Chóp tù 8. Chóp bằng 9. Chóp lõm 10. Chóp 2 thuỳ

C¸ch mäc cña l¸

Mäc so le

Mäc vßng

Mäc ®èi

BiÓu b trªn M« dµy trên

Hạ bì trên M« giËu M« xèp

Libe

Hạ bì trên Phòng ẩn lỗ khÝ

Gç M« mÒm

M« dµy dưới BiÓu b d­íi

L¸ tróc ®µo

Biểu bì trên Mô cứng

M« mÒm

Vòng mô cứng Gỗ Libe

Biểu bì dưới

L¸ ý dÜ

Vai trß cña c¬ quan dinh d­ìng trong ngµnh D­îc • Lµm thuèc:

– RÔ: Tam thÊt, Nh©n s©m, Binh v«i, v.v – Th©n: HuyÕt ®»ng, Gõng, T« méc, v.v – L¸: V«ng nem, Thanh cao hoa vµng, v.v