1773

Druk nr 1773 Warszawa, 5 marca 2009 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-27-09 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 i art. 123 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy

-

o zmianie ustawy o systemie ubezpiecze! spo"ecznych oraz ustawy Prawo bankowe.

Rada Ministrów uzna!a wymieniony projekt ustawy za pilny ze wzgl"du na konieczno#$ niezw!ocznego uregulowania kwestii zaleg!ych sk!adek na ubezpieczenie spo!eczne osób, które od 1999 r. pobiera!y zasi!ki macierzy%skie lub przebywa!y na urlopie wychowawczym i jednocze#nie prowadzi!y pozarolnicz& dzia!alno#$ gospodarcz&. W za!&czeniu przedstawiam tak'e opini" proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.

dotycz&c&

zgodno#ci

Ponadto uprzejmie informuj", 'e do prezentowania stanowiska Rz&du w tej sprawie w toku prac parlamentarnych zosta! upowa'niony Minister Pracy i Polityki Spo!ecznej.

(-) Donald Tusk

Projekt USTAWA z dnia

o zmianie ustawy o systemie ubezpiecze! spo"ecznych oraz ustawy – Prawo bankowe Art. 1. W ustawie z dnia 13 pa#dziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze! spo"ecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z pó#n. zm.1)) wprowadza si$ nast$puj%ce zmiany: 1)

w art. 9: a) po ust. 1b dodaje si$ ust. 1c i 1d w brzmieniu: „1c. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, spe"niaj%ce jednocze&nie warunki do obj$cia obowi%zkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytu"u pobierania zasi"ku macierzy!skiego lub zasi"ku w wysoko&ci zasi"ku macierzy!skiego, podlegaj% obowi%zkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytu"u pobierania zasi"ku macierzy!skiego lub zasi"ku w wysoko&ci zasi"ku macierzy!skiego. Mog% one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, by' obj$te ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi tak(e z pozosta"ych, wszystkich lub wybranych tytu"ów. 1d. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a, spe"niaj%ce jednocze&nie warunki do obj$cia obowi%zkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytu"u pobierania zasi"ku macierzy!skiego lub zasi"ku w wysoko&ci zasi"ku macierzy!skiego, podlegaj% obowi%zkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytu"ów.”, b) ust. 6 otrzymuje brzmienie: „6. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8, i osoby przebywaj%ce na urlopach wychowawczych podlegaj% obowi%zkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, je(eli nie maj% ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie maj% innych tytu"ów rodz%cych obowi%zek ubezpiecze! spo"ecznych.”;

2) w art. 12: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Obowi%zkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegaj% osoby podlegaj%ce ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.”, b) uchyla si$ ust. 3; 3) w art. 36: a) ust. 2a otrzymuje brzmienie: „2a. Osoba przebywaj%ca na urlopie wychowawczym jest obowi%zana poinformowa' p"atnika sk"adek o ustaleniu prawa do emerytury lub renty albo o podleganiu ubezpieczeniom

spo"ecznym

z

innego

tytu"u

ni(

przebywanie

na

urlopie

wychowawczym.”, b) ust. 5 otrzymuje brzmienie: „5. Osoby, które s% obejmowane ubezpieczeniami spo"ecznymi na zasadach dobrowolno&ci, zg"aszaj% wniosek o obj$cie ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje si$ odpowiednio.”, c) uchyla si$ ust. 6; 4) w art. 36a ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3. Za okres zawieszenia wykonywania dzia"alno&ci gospodarczej przedsi$biorca, b$d%cy p"atnikiem sk"adek wy"%cznie za siebie, nie ma obowi%zku sk"adania deklaracji rozliczeniowej oraz op"acania sk"adek na ubezpieczenia spo"eczne przewidzianych w ustawie.”; 5) w art. 47: a) ust. 2c otrzymuje brzmienie: „2c. Osoby, o których mowa w ust. 2a, 2b i 2d, s% zwolnione z obowi%zku sk"adania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesi$cznych za kolejny miesi%c tak(e wówczas, gdy zmiana w stosunku do miesi%ca poprzedniego jest spowodowana wy"%cznie zmian% minimalnego wynagrodzenia lub przeci$tnego wynagrodzenia.”, b) po ust. 2c dodaje si$ ust. 2d w brzmieniu: 2 !

!

„2d. Duchowni op"acaj%cy sk"adki wy"%cznie za siebie s% zwolnieni z obowi%zku sk"adania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesi%c, je(eli nie nast%pi"a (adna zmiana w stosunku do miesi%ca poprzedniego.”. Art. 2. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z pó#n. zm.2)) w art. 105 po ust. 2a dodaje si$ ust. 2b w brzmieniu: „2b. Banki, na pisemne (%danie organu wyp"acaj%cego &wiadczenie z ubezpieczenia spo"ecznego lub zaopatrzenia emerytalnego albo uposa(enie w stanie spoczynku, s% obowi%zane do sporz%dzania i przekazywania danych umo(liwiaj%cych identyfikacj$ wspó"posiadacza (wspó"posiadaczy) rachunku wspólnego, na który zosta"y przekazane &wiadczenia lub uposa(enia za okres po &mierci &wiadczeniobiorcy.”. Art. 3. 1. Na wniosek p"atnika sk"adek, który w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia wej&cia w (ycie niniejszej ustawy, zg"asza" ubezpieczonego podlegaj%cego obowi%zkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytu"u, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy zmienianej w art. 1, i jednocze&nie pobieraj%cego zasi"ek macierzy!ski lub zasi"ek w wysoko&ci zasi"ku macierzy!skiego z innego tytu"u, Zak"ad Ubezpiecze! Spo"ecznych umarza nale(no&ci z tytu"u sk"adek na te ubezpieczenia, nale(nych za tego ubezpieczonego w zwi%zku z prowadzeniem pozarolniczej dzia"alno&ci lub wspó"pracy przy tej dzia"alno&ci za okres, w którym ubezpieczony pobiera" zasi"ek macierzy!ski lub zasi"ek w wysoko&ci zasi"ku macierzy!skiego. 2. Je(eli w wyniku umorzenia nale(no&ci powsta"a nadp"ata z tytu"u sk"adek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe zalicza si$ j% na poczet zaleg"ych lub bie(%cych sk"adek, a w razie ich braku zwraca p"atnikowi sk"adek. 3. Przepis ust. 1 i 2 stosuje si$ równie( do sk"adek na ubezpieczenie chorobowe i Fundusz Pracy. 4. Zaliczenie nadp"aty na poczet zaleg"ych lub bie(%cych sk"adek albo jej zwrot obejmuje równie( op"acone odsetki za zw"ok$, w cz$&ci odpowiadaj%cej kwocie zaliczenia lub zwrotu. 5. Przepisy ust. 1 – 4 stosuje si$ odpowiednio do op"aty prolongacyjnej. Art. 4. 1. W sprawie umorzenia nale(no&ci z tytu"u sk"adek, o których mowa w art. 3, Zak"ad Ubezpiecze! Spo"ecznych wydaje decyzj$, w której okre&la wysoko&' umorzonych nale(no&ci 3 !

!

oraz kwoty podlegaj%cej zaliczeniu lub zwrotowi, o ile powsta"a nadp"ata, o której mowa w art. 3 ust. 2. 2. Od decyzji przys"uguje odwo"anie do w"a&ciwego s%du w terminie i na zasadach okre&lonych w art. 83 ust. 2, 3, 5 – 7 ustawy, zmienianej w art. 1. 3. Zwrot nadp"aty nast$puje: 1)

w gotówce na podstawie przekazu pocztowego,

2)

na wskazany rachunek bankowy p"atnika sk"adek lub rachunek w spó"dzielczej kasie oszcz$dno&ciowo-kredytowej

– w terminie miesi%ca od dnia dor$czenia decyzji okre&laj%cej wysoko&' kwoty zwrotu nadp"aty. 4. Za dzie! zwrotu nadp"aty uwa(a si$ dzie!: 1)

obci%(enia rachunku bankowego Zak"adu Ubezpiecze! Spo"ecznych na podstawie polecenia przelewu;

2) nadania przekazu pocztowego. 5. Je(eli zwrot nadp"aty nie nast%pi w terminie okre&lonym w ust. 3, nadp"ata podlega oprocentowaniu w wysoko&ci równej odsetkom za zw"ok$ pobieranym od zaleg"o&ci podatkowych, od dnia z"o(enia wniosku, o którym mowa w art. 3 ust. 1, do dnia dokonania zwrotu nadp"aty przez Zak"ad Ubezpiecze! Spo"ecznych. 6. Sk"adki odprowadzone do otwartego funduszu emerytalnego podlegaj% zwrotowi na zasadach okre&lonych w art. 24 ust. 8 i 8e ustawy zmienianej w art. 1. Art. 5. Wniosek, o którym mowa w art. 3 ust. 1, mo(na z"o(y' w terminie 12 miesi$cy od dnia wej&cia w (ycie niniejszej ustawy. Art. 6. 1. W przypadku uwzgl$dnienia wniosku, o którym mowa w art. 3 ust. 1, na koncie ubezpieczonego, którego dotyczy" wniosek, Zak"ad Ubezpiecze! Spo"ecznych, za okres pobierania zasi"ku macierzy!skiego lub zasi"ku w wysoko&ci zasi"ku macierzy!skiego, zewidencjonuje do dnia 31 grudnia 2012 r. ca"o&' sk"adek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalonych od podstawy wymiaru odpowiadaj%cej kwocie tego zasi"ku. 2. Do sk"adek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego stosuje si$ art. 19 ustawy zmienianej w art. 1. 4 !

!

Art. 7. 1. P"atnikowi sk"adek, który w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia wej&cia w (ycie ustawy zg"asza" ubezpieczonego podlegaj%cego obowi%zkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytu"u, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy zmienianej w art. 1, i przebywaj%cego jednocze&nie na urlopie wychowawczym, za którego nie op"aci" z tego tytu"u nale(nych sk"adek, Zak"ad Ubezpiecze! Spo"ecznych wyznaczy termin na ich op"acenie nie krótszy ni( 1 miesi%c i nie d"u(szy ni( 6 miesi$cy. 2. W przypadku uregulowania nale(nych sk"adek w wyznaczonym terminie nie nalicza si$ odsetek za zw"ok$. 3. Zak"ad Ubezpiecze! Spo"ecznych mo(e, na wniosek p"atnika sk"adek, ze wzgl$dów gospodarczych lub innych przyczyn zas"uguj%cych na uwzgl$dnienie, roz"o(y' nale(ne sk"adki na raty, uwzgl$dniaj%c mo(liwo&ci p"atnicze p"atnika sk"adek. 4. W przypadku z"o(enia wniosku przed up"ywem terminu na op"acenie sk"adek, Zak"ad Ubezpiecze! Spo"ecznych, zawieraj%c uk"ad ratalny, odst%pi od naliczenia odsetek i op"aty prolongacyjnej. 5. Roz"o(enie nale(nych sk"adek na raty nast$puje w formie umowy. 6. Je(eli p"atnik sk"adek nie ureguluje nale(nych sk"adek w wyznaczonym przez Zak"ad Ubezpiecze! Spo"ecznych terminie lub nie sp"aci w terminie ustalonych rat, pozosta"a kwota nale(nych sk"adek staje si$ natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zw"ok$ naliczonymi od dnia wyznaczonego przez Zak"ad terminu na op"acenie tych sk"adek do dnia ich zap"aty w"%cznie, na zasadach okre&lonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z pó#n. zm.3)). Art. 8. Przepisy art. 3 – 7 stosuje si$ równie( do osób, które w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 marca 2001 r. by"y wspólnikami spó"ki cywilnej, nie posiadaj%c wpisu do ewidencji dzia"alno&ci gospodarczej. Art. 9. Przepisów art. 3 – 6 nie stosuje si$ do osób, za które, w zwi%zku z prowadzon% pozarolnicz% dzia"alno&ci% lub wspó"prac% przy niej, zosta"y op"acone nale(ne sk"adki i które z tego tytu"u pobra"y &wiadczenia z ubezpiecze! spo"ecznych.

5 !

!

Art. 10. Ustawa wchodzi w (ycie po up"ywie 14 dni od dnia og"oszenia, z wyj%tkiem: 1) art. 1 pkt 2, który wchodzi w (ycie pierwszego dnia miesi%ca kalendarzowego nast$puj%cego po up"ywie 3 miesi$cy od dnia og"oszenia; 2) art. 1 pkt 5, który wchodzi w (ycie pierwszego dnia miesi%ca kalendarzowego nast$puj%cego po up"ywie 12 miesi$cy od dnia og"oszenia.

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 1)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 21, poz. 125, Nr 112, poz. 769, Nr 115, poz. 791, 792 i 793 i Nr 176, poz. 1243, z 2008 r. Nr 63, poz. 394, Nr 67, poz. 411, Nr 141, poz. 888, Nr 171, poz. 1056, Nr 209, poz. 1318, Nr 220, poz. 1417 i 1418, Nr 227, poz. 1505, Nr 228, poz. 1507 i Nr 237, poz. 1654 i 1656 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 8, poz. 38, Nr 14, poz. 75, Nr 18, poz. 97 i Nr 22, poz. 120.

2)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 126, poz. 1070, Nr 141, poz. 1178, Nr 144, poz. 1208, Nr 153, poz. 1271, Nr 169, poz. 1385 i 1387 i Nr 241, poz. 2074, z 2003 r. Nr 50, poz. 424, Nr 60, poz. 535, Nr 65, poz. 594, Nr 228, poz. 2260 i Nr 229, poz. 2276, z 2004 r. Nr 64, poz. 594, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1264, Nr 146, poz. 1546 i Nr 173, poz. 1808, z 2005 r. Nr 83, poz. 719, Nr 85, poz. 727, Nr 167, poz. 1398 i Nr 183, poz. 1538, z 2006 r. Nr 104, poz. 708, Nr 157, poz. 1119, Nr 190, poz. 1401 i Nr 245, poz. 1775, z 2007 r. Nr 42, poz. 272 i Nr 112, poz. 769, z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 192, poz. 1179, Nr 209, poz. 1315 i Nr 231, poz. 1546 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97.

3)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 85, poz. 727, Nr 86, poz. 732 i Nr 143, poz. 1199, z 2006 r. Nr 66, poz. 470, Nr 104, poz. 708, Nr 143, poz. 1031, Nr 217, poz. 1590 i Nr 225, poz. 1635, z 2007 r. Nr 112, poz. 769, Nr 120, poz. 818, Nr 192, poz. 1378 i Nr 225, poz. 1671, z 2008 r. Nr 118, poz. 745, Nr 141, poz. 888, Nr 180, poz. 1109 i Nr 209, poz. 1316, 1318 i 1320 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97.

02/33rch

6 !

!

UZASADNIENIE Projektowana nowelizacja zawiera nast!puj"ce propozycje zmian: 1. Zmiany w zakresie podlegania ubezpieczeniom spo#ecznym w okresie pobierania zasi#ku macierzy$skiego (zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego) Projektowana nowelizacja zawiera zmiany w zakresie podlegania obowi"zkowym ubezpieczeniom

emerytalnemu

i

rentowym

z

tytu#u

pobierania

zasi#ku

macierzy$skiego lub zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego w przypadku zbiegu tego tytu#u z innym tytu#em ubezpieczenia. Dotychczas osoby pobieraj"ce zasi#ek macierzy$ski (zasi#ek w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego) podlegaj" z tytu#u pobierania tego zasi#ku ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, finansowanym z bud&etu pa$stwa, pod warunkiem &e nie wykonuj" w tym czasie innego zaj!cia stanowi"cego tytu# do ubezpiecze$ spo#ecznych oraz nie maj" prawa do emerytury i renty. W art. 1 pkt 1 lit. a projektu (dodany ust. 1c w art. 9 ustawy o systemie ubezpiecze$ spo#ecznych, zwanej dalej „ustaw" o s.u.s”) proponuje si!, aby osoby w okresie pobierania zasi#ku macierzy$skiego lub zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego wykonuj"ce równocze%nie prac! nak#adcz", prac! na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, prowadz"ce pozarolnicz" dzia#alno%' (wspó#pracuj"ce przy niej), wykonuj"ce odp#atnie prac! na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolno%ci lub b!d"ce duchownymi podlega#y obowi"zkowo ubezpieczeniom

emerytalnemu

i

rentowym

z

tytu#u

pobierania

zasi#ku

macierzy$skiego (zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego), niezale&nie od ustalonego prawa do emerytury lub renty. Mog#yby jednak one dobrowolnie, na swój wniosek, zosta' obj!te ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi tak&e z innych tytu#ów. Powy&sza zmiana ma z jednej strony zracjonalizowa' sytuacj! osób, które w okresie pobierania zasi#ku macierzy$skiego wykonuj" umowy, z których uzyskuj" niewielkie dochody, a z drugiej strony u#atwi' kobietom aktywnym zawodowo w okresie po urodzeniu dziecka prowadzenie dzia#alno%ci gospodarczej. Aktualnie osoby

pobieraj"ce

zasi#ek

macierzy$ski

(zasi#ek

w

wysoko%ci

zasi#ku

macierzy$skiego), np. ze stosunku pracy, maj"ce inny tytu# do ubezpiecze$, s"

zobowi"zane zg#osi' si! na czas pobierania tego zasi#ku do obowi"zkowych ubezpiecze$ emerytalnego i rentowych z innych tytu#ów rodz"cych obowi"zek ubezpiecze$. Tym samym s" zobowi"zane do odprowadzania sk#adek z innego tytu#u ni& pobieranie „pracowniczego” zasi#ku macierzy$skiego, a sk#adki z tytu#u pobierania zasi#ku finansowane przez bud&et pa$stwa przestaj" by' odprowadzane. Prowadzi to do sytuacji, w których nawet wykonywanie umowy zlecenia lub pracy nak#adczej, z której podstawa wymiaru sk#adek jest znikoma (lub w danym miesi"cu zerowa), powoduje utrat! ubezpieczenia emerytalno-rentowego z tytu#u pobierania zasi#ku macierzy$skiego (zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego). Ma to negatywne skutki dla przysz#ego %wiadczenia emerytalnego lub rentowego kobiety #"cz"cej opiek! nad dzieckiem z wykonywaniem umowy cywilnoprawnej czy wykonywaniem pracy nak#adczej. Natomiast osoby pobieraj"ce zasi#ek macierzy$ski (zasi#ek w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego), np. ze stosunku pracy, prowadz"ce jednocze%nie pozarolnicz" dzia#alno%' gospodarcz", s" zobowi"zane do op#acania sk#adek z tytu#u tej dzia#alno%ci. Nale&y podkre%li', &e po powrocie do pracy, po wyczerpaniu prawa do urlopu i zasi#ku macierzy$skiego zostaje reaktywowane obowi"zkowe ubezpieczenie pracownicze, co powoduje wy#"czenie z obowi"zku ubezpieczenia z tytu#u prowadzonej dodatkowo dzia#alno%ci. Analogicznie stosuje si! t! zasad! do umowy zlecenia, umowy agencyjnej czy pracy nak#adczej. Wydaje si!, &e w aktualnej sytuacji nie nale&y hamowa' aktywizacji zawodowej kobiet, proponowa' za% trzeba rozwi"zania maj"ce na celu u#atwienie im #"czenia macierzy$stwa z prac" zawodow". W wyniku wprowadzenia proponowanych rozwi"za$

osoby

podlegaj"ce

obowi"zkowo

ubezpieczeniom

emerytalnemu

i rentowym z tytu#u pobierania zasi#ku macierzy$skiego (zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego) b!d" mog#y bez utraty tego ubezpieczenia prowadzi' pozarolnicz" dzia#alno%', korzystaj"c z ochrony ubezpieczeniowej, jak" daje pobieranie zasi#ku macierzy$skiego (zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego). To samo dotyczy równie& kobiet wykonuj"cych umow! zlecenie, agencyjn" czy prac! nak#adcz". Jednak&e nie ma przeszkód, aby osoby takie zg#osi#y si! do dobrowolnych ubezpiecze$ tak&e z innych tytu#ów. Nale&y wskaza', &e zmiana dotycz"ca obowi"zku podlegania ubezpieczeniom spo#ecznym z tytu#u pobierania zasi#ku macierzy$skiego w czasie prowadzenia pozarolniczej dzia#alno%ci b!dzie mia#a równie& zastosowanie do osób prowadz"cych pozarolnicz" dzia#alno%' równie& w formie spó#ek cywilnych, poniewa& spó#ki cywilne zg#oszone w ewidencji dzia#alno%ci gospodarczej – na mocy 2

art. 5 pkt 5 ustawy z dnia 30 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze S"dowym,

Prawa

upad#o%ciowego,

ustawy

o

post!powaniu

egzekucyjnym

w administracji, ustawy o wydawaniu Monitora S"dowego i Gospodarczego oraz ustawy – Prawo dzia#alno%ci gospodarczej (Dz. U. Nr 114, poz. 1193) – podlega#y wykre%leniu z tej ewidencji z urz!du. Natomiast na wspólnikach spó#ki ci"&y# obowi"zek zarejestrowania si! do dnia 31 marca 2001 r., jako indywidualny przedsi!biorca, w ewidencji dzia#alno%ci. W art. 1 pkt 1 lit. a projektu (dodany ust. 1d w art. 9 ustawy o s.u.s.) proponuje si!, aby osoby, które podlegaj" obowi"zkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytu#u pobierania zasi#ku macierzy$skiego (zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego),

a

sta#y

si!

pracownikami,

cz#onkami

spó#dzielni

lub

funkcjonariuszami S#u&by Celnej, nie traci#y tego ubezpieczenia, natomiast podlega#yby ubezpieczeniom z obu tytu#ów. Regulacja ta dotyczy sytuacji, w których kobieta podejmuje zatrudnienie w okresie pobierania zasi#ku macierzy$skiego. W art. 1 pkt 1 lit. b i pkt 3 lit. a projektu (zmieniany ust. 6 w art. 9 i ust. 2a w art. 36 ustawy o s.u.s.) dostosowuje si! brzmienie przepisu art. 9 ust. 6 ustawy o systemie ubezpiecze$ spo#ecznych do zaproponowanych zmian. Powy&sze propozycje zmian zosta#y z aprobat" przyj!te przez Polsk" Konfederacj! Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Rzecznika Ubezpieczonych i Rad! Nadzorcz" ZUS, która jednak&e wskaza#a na brak regulacji dotycz"cych sytuacji kobiet na urlopach wychowawczych. Na skutek opinii i wniosków, jakie po wys#aniu projektu do uzgodnie$ wp#yn!#y do Ministerstwa Pracy i Polityki Spo#ecznej, uznano za wskazane zaproponowa' regulacj! dotycz"c" osób ubezpieczonych, które w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia wej%cia w &ycie ustawy, w okresie pobierania zasi#ku macierzy$skiego, jednocze%nie wykonywa#y pozarolnicz" dzia#alno%' lub inn" dzia#alno%' zarobkow" i z tego tytu#u by#y zobowi"zane op#aca' sk#adki na ubezpieczenia spo#eczne. Proponowana regulacja ma na celu umorzenie lub zwrot nale&no%ci z tytu#u sk#adek (o ile zosta#y uregulowane) nale&nych w zwi"zku z prowadzon" dzia#alno%ci" gospodarcz" oraz zewidencjonowanie na kontach tych osób sk#adek obliczonych od zasi#ku macierzy$skiego. 3

Regulacj" by#yby obj!te tak&e osoby, które do dnia 31 marca 2001 r., nie posiadaj"c wpisu

do

ewidencji,

by#y

wspólnikami

spó#ek

cywilnych

podlegaj"cymi

ubezpieczeniu. Proponowana regulacja nie dotyczy osób, które op#aci#y sk#adki z tytu#u prowadzenia pozarolniczej

dzia#alno%ci i nast!pnie w zwi"zku z tym

korzysta#y ze %wiadcze$ z ubezpieczenia spo#ecznego. We wskazanej regulacji zaproponowano tak&e rozwi"zania dla osób ubezpieczonych, które w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia wej%cia w &ycie ustawy nie op#aca#y obowi"zkowych sk#adek z tytu#u pozarolniczej dzia#alno%ci w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Osobom takim ZUS mia#by wyznaczy' nowy termin na op#acenie tych nale&no%ci, a op#acenie ich we wskazanym terminie spowodowa#oby nienaliczanie odsetek za zw#ok!. Osoba, która ze wzgl!du na sytuacj! materialn" nie by#aby w stanie uregulowa' tych nale&no%ci w terminie, mia#aby prawo do wyst"pienia o uk#ad ratalny. Proponowane regulacje dotycz"ce zbiegów tytu#ów do ubezpiecze$ w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia wej%cia w &ycie ustawy koresponduj" z rozwi"zaniami proponowanymi na przysz#o%', tj. do sytuacji wyst!puj"cych od dnia wej%cia w &ycie ustawy. Po wej%ciu w &ycie ustawy ulegnie zmianie sytuacja prawna w zakresie ubezpiecze$ spo#ecznych osób pobieraj"cych zasi#ki macierzy$skie i prowadz"cych w tym czasie pozarolnicz" dzia#alno%' lub inn" dzia#alno%' zarobkow". Osoby takie b!d" ubezpieczone z tytu#u pobierania zasi#ku i nie b!d" musia#y op#aca' sk#adek na ubezpieczenia spo#eczne z tytu#u prowadzenia pozarolniczej dzia#alno%ci. Odpowiednio osobom b!d"cym w takiej sytuacji w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia wej%cia w &ycie ustawy nale&no%ci sk#adkowe z tytu#u prowadzenia pozarolniczej dzia#alno%ci zostan" umorzone, a je&eli zosta#y zap#acone, nast"pi zwrot sk#adek. Na ich kontach w ZUS zastan" za% zewidencjonowane sk#adki: emerytalna i rentowe z tytu#u pobierania zasi#ku macierzy$skiego. Projektowana ustawa nie zmienia sytuacji prawnej w zakresie ubezpiecze$ spo#ecznych osób przebywaj"cych na urlopach wychowawczych i prowadz"cych w tym czasie pozarolnicz" dzia#alno%' lub inn" dzia#alno%' zarobkow". Osoby takie – jak dotychczas – b!d" podlega#y ubezpieczeniom i obowi"zkowym sk#adkom na ubezpieczenia spo#eczne z tytu#u prowadzenia dzia#alno%ci. St"d – osobom b!d"cym w takiej sytuacji w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia wej%cia w &ycie ustawy 4

zostan" umorzone tylko odsetki od zaleg#ych sk#adek, natomiast nale&no%' g#ówna (sk#adka z tytu#u prowadzonej dzia#alno%ci) powinna by' zap#acona. Proponowane zró&nicowanie sytuacji prawnej w zakresie ubezpieczenia spo#ecznego osób prowadz"cych pozarolnicz" dzia#alno%' lub inn" dzia#alno%' zarobkow" w

okresie

pobierania

zasi#ku

macierzy$skiego

(przebywania

na

urlopie

macierzy$skim) i w okresie przebywania na urlopie wychowawczym wynika z zasadniczych ró&nic mi!dzy tymi urlopami. Prawo do urlopu macierzy$skiego przys#uguje z mocy prawa ka&dej kobiecie, która urodzi#a dziecko w czasie trwania stosunku pracy, niezale&nie od sta&u pracy, wymiaru wykonywanej pracy lub rodzaju zak#adu pracy, w którym jest zatrudniona, i jest on urlopem obowi"zkowym (pracownica nie mo&e zrzec si! prawa do tego urlopu). Okres urlopu macierzy$skiego jest czasem pozostawania w zatrudnieniu (pracownik

jest

jednak

zwolniony

z

obowi"zków

wykonywania

pracy)

i otrzymywania zasi#ku macierzy$skiego – b!d"cego pochodn" wynagrodzenia, bo stanowi"cego 100 % przeci!tnego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesi!cy. Funkcj" urlopu macierzy$skiego jest ochrona zdrowia pracownicy i dziecka, w zwi"zku z tym pewna cz!%' tego urlopu musi by' przeznaczona na regeneracj! fizycznych i psychicznych si# kobiety, jak równie& na zapewnienie dziecku opieki w pierwszym okresie &ycia. Nale&y równie& zauwa&y', &e urlop macierzy$ski trwa %ci%le okre%lony czas; obecnie przys#uguje w wymiarze od 20 tygodni – w przypadku urodzenia 1 dziecka, do 37 tygodni – w przypadku urodzenia pi!ciorga i wi!cej dzieci przy jednym porodzie (w latach 1999 – 2008 okres ten by# zmienny i wynosi# od 14 do 39 tygodni). Natomiast,

odnosz"c

si!

do

urlopu

wychowawczego,

nale&y

wskaza',

i& w przeciwie$stwie do urlopu macierzy$skiego, nie przys#uguje on z mocy prawa, udziela si! go na pisemny wniosek pracownika i jest udzielany w wymiarze do 3 lat na dziecko, nie d#u&ej jednak ni& do uko$czenia przez nie 4 roku &ycia (a pracownikowi opiekuj"cemu si! dzieckiem niepe#nosprawnym przys#uguje jeszcze dodatkowy urlop wychowawczy w wymiarze do 3 lat, z którego mo&e skorzysta' do uko$czenia przez dziecko 18 roku &ycia). Celem urlopu wychowawczego jest stworzenie pracownikowi korzystnych warunków do sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w sytuacji trudno%ci z po#"czeniem 5

obowi"zków opieku$czych z obowi"zkami zawodowymi. Urlop ten powoduje czasowe zawieszenie obowi"zku %wiadczenia pracy po stronie pracownika, za% po stronie pracodawcy obowi"zku zatrudniania go i %wiadczenia wynagrodzenia (czyli jest w istocie urlopem niep#atnym). Korzystanie z urlopu wychowawczego nie pozbawia pracownika mo&liwo%ci podj!cia pracy u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo rozpocz!cia innej dzia#alno%ci zarobkowej, a tak&e nauki lub szkolenia. Jednak &adna z tych aktywno%ci nie mo&e wy#"cza' mo&liwo%ci sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. 2. Zmiana dotycz"ca obowi"zku sk#adania dokumentacji ZUS w czasie zawieszenia prowadzenia dzia#alno%ci na gruncie ustawy o systemie ubezpiecze$ spo#ecznych Nowelizacja art. 36a ust. 3 ustawy o s.u.s. (art. 1 pkt 4 projektu) precyzuje, który przedsi!biorca jest zwolniony z obowi"zku sk#adania deklaracji i op#acania sk#adek na ubezpieczenia spo#eczne w okresie zawieszenia dzia#alno%ci. Zwolnienie mo&e dotyczy' tylko tych przedsi!biorców, którzy nie s" zobowi"zani do rozliczania, op#acania sk#adek za inne osoby ubezpieczane, np. za zleceniobiorców. 3. Rozszerzenie obowi"zkowego ubezpieczenia wypadkowego na zleceniobiorców wykonuj"cych zlecenie poza siedzib" lub miejscem prowadzenia dzia#alno%ci zleceniodawcy W art. 1 pkt 2 lit. a i b projektu (zmieniany ust. 1 w art. 12 i uchylony ust. 3 ustawy o s.u.s.) zak#ada si! obj!cie obowi"zkowym ubezpieczeniem z tytu#u wypadków przy pracy i chorób zawodowych zleceniobiorców wykonuj"cych prac! poza siedzib" zleceniodawcy. W efekcie ubezpieczeniem wypadkowym obj!ci byliby wszyscy zleceniobiorcy – tak jak s" nim obj!ci wszyscy pracownicy niezale&nie od miejsca wykonywania

pracy.

Dotychczas

zleceniobiorcy

podlegaj"

ubezpieczeniu

wypadkowemu, je&eli wykonuj" umow! w siedzibie lub miejscu prowadzenia dzia#alno%ci zleceniodawcy. Z uwagi na to, &e wykonywanie umowy zlecenia poza siedzib" zleceniodawcy, w terenie, np. przez agenta ubezpieczeniowego, nie zmniejsza ryzyka wypadku, wy#"czenie takich osób z obowi"zkowego ubezpieczenia wypadkowego godzi w ubezpieczonych, pozbawiaj"c ich koniecznej ochrony. Nie jest wi!c uzasadnione. 6

Nale&y przy tym wspomnie', &e ubezpieczenia z tytu#u wypadków przy pracy i chorób zawodowych stanowi" od pocz"tku istnienia ubezpiecze$ spo#ecznych integraln" i priorytetow" cz!%' tych systemów. Istotn" cech" ubezpieczenia od wypadków przy pracy i chorób zawodowych by#o i jest stopniowe obejmowanie ochron" ubezpieczeniow" wszystkich pracuj"cych. Ubezpieczenie spo#eczne osób wykonuj"cych prac! na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia przewiduj"ce %wiadczenia z tytu#u wypadków przy pracy i chorób zawodowych od pocz"tku istnienia do dnia 31 grudnia 1998 r. nie wy#"cza#o z ubezpieczenia wypadkowego osób pracuj"cych w terenie. Wzrost popularno%ci umów zlecenia, zawieranych w szczególno%ci na rynku us#ug finansowych, nie mo&e powodowa'

zwi!kszania

si!

liczby

osób

pozostaj"cych

poza

ochron"

ubezpieczeniow". Wzrost znaczenia takiej formy zatrudnienia powoduje, &e prawo musi reagowa' na to zjawisko. Projektowana zmiana zosta#a negatywnie przyj!ta przez Konfederacj! Pracodawców Polskich i Polsk" Konfederacj! Pracodawców Prywatnych Lewiatan, które wskazuj" na zwi!kszenie obci"&e$ sk#adkowych dla pracodawców (zleceniodawców) w dobie kryzysu gospodarczego. Powy&sza uwaga nie zosta#a uwzgl!dniona, ze wzgl!du na wskazan" wy&ej konieczno%' ochrony ubezpieczonych, którzy, wykonuj"c zlecenia poza siedzib" zleceniodawcy (w

terenie), równie& s" nara&eni, niejednokrotnie

w wi!kszym stopniu ni& pozostali, na ryzyko wypadku. Ponadto nale&y pami!ta', &e przepisy ustawy o systemie ubezpiecze$ spo#ecznych nie rozró&niaj" w kontek%cie podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu procentowo ilo%ci pracy wykonywanej w siedzibie zleceniobiorcy i poza ni". Nawet w przypadku po%wi!cenia jedynie cz!%ci czasu na wykonywanie zlecenia na prac! w siedzibie zleceniodawcy mamy do czynienia ze zleceniem stwarzaj"cym obowi"zek zg#oszenia do ubezpieczenia wypadkowego i op#acania sk#adki. Zatem projektowana zmiana doprowadzi do ujednolicenia zasad podlegania ubezpieczeniom spo#ecznym przez zleceniobiorców. Nietrafne jest twierdzenie opiniuj"cych, &e obj!cie ubezpieczeniem wypadkowym wspomnianych osób nie jest zasadne m.in. dlatego, &e nie jest mo&liwe precyzyjne ustalenie, kiedy i w jakich okoliczno%ciach mia# miejsce wypadek, w sytuacji gdy firmy rozliczaj" takie osoby jedynie z efektów ich pracy, nie sprawuj" za% kontroli nad kwesti" czasu pracy oraz miejscem jej wykonywania.

7

Nale&y zwróci' uwag!, &e z podobn" sytuacj" w tym zakresie spotykamy si! w przypadku zatrudnienia w formie telepracy, gdzie telepracownik dysponuje tak&e stosunkowo du&" swobod" przy realizacji zada$. Telepraca jest najcz!%ciej wykonywana w domu, ale mo&e by' równie& wykonywana w sposób mieszany, tj. cz!%ciowo w domu, a cz!%ciowo w zak#adzie pracy. Telepracownik mo&e tak&e wykonywa' zawodowe obowi"zki nie w domu, a w innym miejscu uzgodnionym z prze#o&onym. W ka&dym przypadku ma on zapewnion" prawnie pe#n" ochron" ubezpieczeniow". Poza siedzib" pracodawcy prac! wykonuje do%' liczna grupa pracowników, których prawa do obj!cia ubezpieczeniem wypadkowym nie mo&na kwestionowa', a których charakter pracy mo&e nie ró&ni' si! zasadniczo od pracy zleceniobiorcy wykonywanej poza siedzib" zleceniodawcy, np. jako listonosze, monterzy, instalatorzy, kierowcy, przedstawiciele handlowi itd. Poza osobami wykonuj"cymi prac! nak#adcz" (z regu#y we w#asnym mieszkaniu) w odniesieniu do pozosta#ych grup ubezpieczonych, takich jak: pracownicy, osoby prowadz"ce dzia#alno%' gospodarcz", parlamentarzy%ci, osoby pobieraj"ce stypendium sportowe czy te& osoby duchowne itd., ubezpieczenie wypadkowe jest obowi"zkowe, a przepisy nie uzale&niaj" obj!cia nim od miejsca, w którym wykonuj" oni swoj" prac!. Pozostawienie takiego ograniczenia w odniesieniu do grupy zleceniobiorców nie znajduje &adnego uzasadnienia. 4. Rezygnacja z okre%lania terminu do z#o&enia wniosku o obj!cie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w przypadku zamiaru kontynuowania tych ubezpiecze$ W art. 1 pkt 3 projektu (zmieniony ust. 5 i uchylony ust. 6 w art. 36 ustawy o s.u.s.) zak#ada si! uchylenie przepisu ograniczaj"cego mo&liwo%' z#o&enia skutecznego wniosku o dobrowolne kontynuowanie ubezpiecze$ emerytalnego i rentowych do 30 dni od daty ustania obowi"zkowych ubezpiecze$. W aktualnej sytuacji ekonomicznej utrzymywanie tak krótkiego terminu na z#o&enie wniosku o dobrowolne przyst"pienie do ubezpiecze$ nie ma uzasadnienia. Bior"c pod uwag! ró&norodno%' form zarobkowania, specyfik! rynku pracy oraz maj"c na uwadze przysz#e %wiadczenia ubezpieczonych, zasadne jest umo&liwienie osobom niemaj"cym innego tytu#u do ubezpiecze$ emerytalno-rentowych przyst"pienia do nich na zasadzie dobrowolnego kontynuowania w dowolnie wybranym terminie. 8

Proponowane zmiany zyska#y aprobat! PKPP Lewiatan. 5. Zwolnienie duchownych op#acaj"cych sk#adki na ubezpieczenia spo#eczne wy#"cznie za siebie z konieczno%ci comiesi!cznego sk#adania deklaracji rozliczeniowych W art. 1 pkt 5 lit. a i b projektu (zmieniony ust. 2c i dodany ust. 2d w art. 47 ustawy o s.u.s.) zak#ada si!, &e duchowni op#acaj"cy sk#adk! wy#"cznie za siebie b!d" zwolnieni ze sk#adania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesi"c, je&eli w stosunku do miesi"ca poprzedniego nie nast"pi#a &adna zmiana. Powy&sza propozycja ma na celu zracjonalizowanie sytuacji osób duchownych, które w aktualnym stanie prawnym s" zobligowane do comiesi!cznego sk#adania deklaracji, nawet w przypadku gdy w stosunku do poprzedniego miesi"ca nie nast"pi#a &adna zmiana. Zwa&ywszy, &e podstaw! wymiaru sk#adek na ubezpieczenie osób duchownych stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za prac!, która jest ustalana raz w roku, comiesi!czne sk#adanie deklaracji rozliczeniowych nie ma uzasadnienia. W przypadku duchownych maj"cych dodatkowy tytu# do ubezpieczenia, o których mowa w art. 18 ust. 4c ustawy o

systemie

ubezpiecze$

spo#ecznych,

byliby

oni

zwolnieni

z

obowi"zku

comiesi!cznego sk#adania deklaracji ubezpieczeniowych tylko w sytuacji, w której w stosunku do poprzedniego miesi"ca nie zaistnia#aby &adna zmiana. Duchowni byliby zwolnieni ze sk#adania deklaracji rozliczeniowych równie& wówczas, je&eli zmiana wynika jedynie ze zmiany minimalnego wynagrodzenia. Z uwagi na fakt, &e projekt dotyczy równie& praw i obowi"zków osób duchownych, powy&sza propozycja zosta#a skonsultowana z Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski i Polsk" Rad" Ekumeniczn". 6. Propozycje zmian w ustawie – Prawo bankowe Projektowana w art. 2 projektu zmiana (dodanie ust. 2b w art. 105 ustawy – Prawo bankowe) ma na celu zobowi"zanie banków, aby na pisemne &"danie organu wyp#acaj"cego

%wiadczenie

z

ubezpieczenia

spo#ecznego

lub

zaopatrzenia

emerytalnego albo uposa&enie w stanie spoczynku sporz"dza#y i przekazywa#y dane umo&liwiaj"ce identyfikacj! wspó#w#a%cicieli rachunku wspólnego, na który zosta#y przekazane %wiadczenia za miesi"ce nast!puj"ce po %mierci %wiadczeniobiorcy. Zgodnie z orzecznictwem S"du Najwy&szego (np. II UZP 7/06) przewidziany 9

w art. 138a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze$ Spo#ecznych obowi"zek zwrotu przez banki kwot %wiadcze$ przekazywanych na rachunek w banku za miesi"ce przypadaj"ce po miesi"cu, w którym nast"pi#a %mier' %wiadczeniobiorcy, nie obejmuje wp#at na rachunek wspólny (art. 57 w zwi"zku z art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe). Banki, powo#uj"c si! na wskazane wy&ej przepisy i orzecznictwo w tym zakresie, odmawiaj" przekazania danych identyfikuj"cych wspó#w#a%ciciela (wspó#w#a%cicieli) rachunku wspólnego, od którego (których)

organy

przekazanych

po

%wiadczeniobiorc"

wyp#acaj"ce %mierci organu

%wiadczenia

mog#yby

dochodzi'

nale&no%ci

wspó#w#a%ciciela

rachunku

wspólnego,

b!d"cego

rentowego.

Banki,

odmawiaj"c

udzielania

takich

informacji, kieruj" si! obowi"zuj"cymi przepisami dotycz"cymi tajemnicy bankowej. Proponowany nowy ust. 2b w art. 105 ma umo&liwi' uzyskanie tych danych i dochodzenie nale&no%ci, w tym w szczególno%ci emerytur z II filaru. Projekt ustawy nie podlega procedurze notyfikacji, w rozumieniu przepisów rozporz"dzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z pó(n. zm.). Projekt ustawy nie jest obj!ty zakresem prawa Unii Europejskiej.

10

OCENA SKUTKÓW REGULACJI 1. Podmioty, na które oddzia#uje ustawa Proponowane zmiany dotycz" ubezpieczonych, p#atników sk#adek, Zak#adu Ubezpiecze$ Spo#ecznych i sektora bankowego.

2. Konsultacje spo#eczne Projekt ustawy zosta# przekazany do konsultacji mi!dzyresortowych, w tym do Prezesa Narodowego Banku Polskiego i Zwi"zku Banków Polskich, oraz nast!puj"cym partnerom spo#ecznym: Organizacje pracodawców: 1) Business Centre Club – Zwi"zek Pracodawców, 2) Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan, 3) Konfederacja Pracodawców Polskich, 4) Zwi"zek Rzemios#a Polskiego, 5) Krajowa Izba Gospodarcza. Organizacje zwi"zkowe: 1) Komisja Krajowa NSZZ „Solidarno%'”, 2) Ogólnopolskie Porozumienie Zwi"zków Zawodowych, 3) Forum Zwi"zków Zawodowych. Informacja o przeprowadzonych konsultacjach spo#ecznych: Opinii o projektowanej ustawie nie nades#ali ani uwag do projektu nie zg#osili: Business Centre Club, Zwi"zek Rzemios#a Polskiego, Krajowa Izba Gospodarcza, Komisja Krajowa NSZZ „Solidarno%'”, Forum Zwi"zków Zawodowych i Ogólnopolskie Porozumienie Zwi"zków Zawodowych. Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia#alno%ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt ustawy zosta# zamieszczony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Pracy i Polityki Spo#ecznej. )aden z podmiotów nie zg#osi# zainteresowania pracami nad projektem ustawy. 11

3. Wp#yw regulacji na sektor finansów publicznych Obj!cie obowi"zkowym ubezpieczeniem spo#ecznym kobiet z tytu#u pobierania zasi#ku macierzy$skiego lub zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego, które jednocze%nie posiadaj" inny tytu# do ubezpiecze$, b!dzie mia#o wp#yw na wydatki z bud&etu pa$stwa. Z szacunków przekazanych przez Zak#ad Ubezpiecze$ Spo#ecznych wynika, &e #"czny wymiar

sk#adek

na

ubezpieczenia

spo#eczne

podlegaj"cy

umorzeniu

wyniós#by

400,5 mln z#, w tym za osoby pobieraj"ce zasi#ki macierzy$skie sk#adki i odsetki podlegaj"ce umorzeniu wynios#yby 167,2 mln z#, a za osoby przebywaj"ce na urlopach wychowawczych kwota odsetek podlegaj"ca umorzeniu wynios#aby 233,3 mln z#. Projektowane umorzenie dotyczy#oby 46,3 tys. osób, co ilustruje poni&sza tabela.

zasi#ki macierzy$skie liczba ubezpieczonych przeci!tny okres przeci!tne sk#adki urlopy wychowawcze liczba ubezpieczonych przeci!tny okres przeci!tne sk#adki

Dane na 21.01.2009 r. szacowana kwota szacowana kwota sk#adek odsetek 46 300 4,5 m-ca 354,- i 454,-

89,4 mln z# szacowana kwota sk#adek

34 700 18 m-cy 354,- i 454,-

267,9 mln z#

77,8 mln z# szacowana kwota odsetek 233,3 mln z#

Razem 167,2 mln z#

Razem 501,2 mln z#

Szacunki finansowe wprowadzenia przepisu o obowi"zkowym podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytu#u pobierania zasi#ku macierzy$skiego lub zasi#ku w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego osób, które jednocze%nie maj" inny tytu# do ubezpiecze$ Brak jest danych pozwalaj"cych na jednoznaczne wskazanie pe#nej liczby osób, które pobieraj" zasi#ek macierzy$ski i jednocze%nie podlegaj" ubezpieczeniom spo#ecznym z tytu#u innego ni& tytu# rodz"cy prawo do zasi#ku macierzy$skiego.

12

1. Mo&na przyj"', &e proponowana zmiana b!dzie dotyczy#a niewielkiej grupy ubezpieczonych kobiet, które pobieraj" zasi#ek macierzy$ski i jednocze%nie podlegaj" ubezpieczeniom spo#ecznym z tytu#u prowadzenia pozarolniczej dzia#alno%ci, umowy zlecenia lub pracy nak#adczej. 2. Przyj!to za#o&enie, &e po wprowadzeniu zmian osoby te podlega#yby ubezpieczeniu spo#ecznemu z tytu#u pobierania zasi#ku macierzy$skiego, a wysoko%' tego zasi#ku by#aby równa

przeci!tnej

wysoko%ci

zasi#ku

macierzy$skiego

ogó#em

wyp#acanego

z Funduszu Ubezpiecze$ Spo#ecznych. 3. Je&eli przyj"', &e proponowana zmiana dotyczy#aby ka°o miesi"ca 1.000 osób pobieraj"cych

zasi#ek

macierzy$ski

i

prowadz"cych

jednocze%nie

pozarolnicz"

dzia#alno%', wykonuj"cych prac! nak#adcz" lub umow! zlecenie, to ka&de takie 1.000 osób spowodowa#oby wzrost wydatków bud&etu pa$stwa na sk#adki za 12 miesi!cy 2008 r. o 4,7 mln z#. 4. Wed#ug szacunków ZUS, opartych na miesi"cu lipcu 2008 r., liczba osób, które chocia&by przez jeden dzie$ lipca pobiera#y zasi#ek macierzy$ski (zasi#ek w wysoko%ci zasi#ku macierzy$skiego) i jednocze%nie podlega#y ubezpieczeniom spo#ecznym z innego tytu#u ni& rodz"cy prawo do zasi#ku macierzy$skiego, wynosi#a ok. 5,3 tys. Jednak&e liczba ta obejmuje

wszystkie

tytu#y

do

ubezpiecze$,

w

tym

równie&

pracowniczy.

W oparciu o te informacje mo&na stwierdzi', &e skala zjawiska, a tym samym ewentualne koszty zwi"zane z op#aceniem sk#adek z tytu#u zasi#ku macierzy$skiego za te osoby nie b!d" znacz"ce. 5. Trudno oszacowa', o ile zmniejsz" si! dochody FUS w zwi"zku z brakiem obowi"zku odprowadzania sk#adki na ubezpieczenia spo#eczne z tytu#u prowadzonej pozarolniczej dzia#alno%ci, pracy nak#adczej i umowy zlecenia.

Szacunki finansowe wprowadzenia przepisu o obowi"zkowym podleganiu ubezpieczeniu wypadkowemu dla wszystkich zleceniobiorców

1. Zgodnie z danymi Zak#adu Ubezpiecze$ Spo#ecznych w grudniu 2008 r. sk#adk! na ubezpieczenia emerytalne i rentowe rozliczono za 475,5 tys. osób wykonuj"cych umow! agencyjn", umow! zlecenia lub umow! o %wiadczenie us#ug (#"cznie z osobami wspó#pracuj"cymi), w tym za 66,4 tys. osób wykonuj"cych umow! 13

agencyjn", umow! zlecenia lub umow! o %wiadczenie us#ug oraz osób z nimi wspó#pracuj"cych, których praca nie jest wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia dzia#alno%ci zleceniodawcy. Oznacza to, &e proponowana zmiana, wed#ug danych Zak#adu Ubezpiecze$ Spo#ecznych, b!dzie dotyczy#a 66,4 tys. osób, wykonuj"cych umow! agencyjn", umow! zlecenia lub umow! o %wiadczenie us#ug oraz osób z nimi wspó#pracuj"cych, a których praca nie jest wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia dzia#alno%ci zleceniodawcy. 2. Obj!cie zleceniobiorców wykonuj"cych umow! poza siedzib" lub miejscem prowadzenia dzia#alno%ci zleceniodawcy ubezpieczeniem spo#ecznym z tytu#u wypadków przy pracy i chorób zawodowych spowoduje:

– obci"&enie zleceniodawców sk#adk" na to ubezpieczenie za wspomniane osoby, – obj!cie tych zleceniobiorców uprawnieniami do %wiadcze$ w razie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (jednorazowe odszkodowania, zasi#ki chorobowe, renty). Trudno oszacowa' wzrost wp#ywów do Funduszu Ubezpiecze$ Spo#ecznych z tytu#u obj!cia ubezpieczeniem wypadkowym wspomnianej grupy zleceniobiorców, zwa&ywszy, &e stopa procentowa sk#adki jest zró&nicowana w zale&no%ci od skali i rodzaju zagro&e$ w danej bran&y i wynosi od 0,67 % do 3,60 % podstawy wymiaru sk#adek (zarobków ubezpieczonego). Bior"c pod uwag! liczb! ubezpieczonych oraz fakt, &e znaczna ich cz!%' pracuje w bran&ach o ni&szej skali zagro&e$, a zatem ni&szej stopie procentowej sk#adki wypadkowej (np. w po%rednictwie finansowym – 0,67 % wynagrodzenia), mo&na przyj"', &e wzrost wp#ywów ze sk#adek nie b!dzie znacz"cy. 4. Wp#yw regulacji na rynek pracy, konkurencyjno%' gospodarki i przedsi!biorczo%', w tym na funkcjonowanie przedsi!biorstw, oraz sytuacj! i rozwój regionalny Projektowane rozwi"zania w zakresie ubezpieczenia spo#ecznego kobiet pobieraj"cych zasi#ek macierzy$ski, które jednocze%nie wykonuj" zaj!cie zarobkowe w formie zlecenia, pracy nak#adczej czy te& pozarolniczej dzia#alno%ci mog" mie' pozytywny wp#yw na rynek pracy i przedsi!biorczo%'. Rozwi"zania te, tak jak i inne propozycje, nie b!d" mia#y wp#ywu na konkurencyjno%' gospodarki, w tym na funkcjonowanie przedsi!biorstw oraz sytuacj! i rozwój regionalny. 02/34rch

14

.s. ,*.

$*tsttgE

ffitE

ryTW ffi}s

uRZ D

KOMITETU II.{TEGRACJI BTIROPEJSKIEJ SEKRETARZ KOMITETU INTEGRACJiEUROPEJSK]EJ SEKRETARZ STANU Miko ajDowgielewicz i-

Min.MDi{d! tostoytas Warszawa,dnia{Cluteeo2009 r.

Pan Maciej Berek Sekretarz Rady Ministrótv opinia o zgodno ciz prawem Unii Europejski ej ustaw1lo zmiante ustawyo systemie ubezpiecze spo i eczn1lch oraz ustoluy- Prgwo bcnko, ,ewyrazona na podstawie art.9 pkt 3 w rwi zku z art. 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Komitecie Integracji Europejskiej (Dz. U. Nr 10ó, poz. 494, z póin. zm.) przez Sekretarza Kom itetu IntegracjiEu ropejskiej Miko aja Dowgie|ewicza

Szanav'n1, P anie \li nistrze, W zr,t'i zkuz przed o onym projektemustar "y(pismo nr RM-i0-27-09) pozwalam sobie r'uyrazi nast prrjc opini : Projektott'anaregulacja nie jest obj ta zakresernpra\ .aLTniiEuropejskiej.

t,

l pol a aniefu, ,l

IL-/)\nJ t! tr np -r. o!i l-i1r rr ;L l

-;^A^,..^;^1. "\ \ t u u \ ' r ! l \ , } l l .

Pani Jolan'raFedak Minister Prac1'i Pclityki Spo ecznej