Www.somuncubaba.net 2007 006 0080 Etkili Konusmanin Sirlari

Kültür

M. Fatih KERİMOĞLU

“Söz Ola Kese Savaşı; Söz Ola Kestire Başı…”

Etkili Konuşmanın Sırları 19 aylıkken kör, sağır ve dilsiz kalan; nice yıllar sonra özel yöntemlerle konuşma gücünü kazanan ünlü Amerikan Eğitimcisi Helen Keller, yaşam öyküsünü anlattığı kitabının bir yerinde şöyle der: “… Suskunluğun tutsaklığından, çıldırtıcı karanlığından kurtuldum. Ruhum yeni bir bilinç ve güç kazandı. Konuşmayı oluşturan simgelerin aracılığıyla bilgilerin, inançların evrenine ulaştım.” Helen Keller’in

“Görünüşte ufak bir et parçası olan dil, yaratılışı itibariyle akıllara hayret veren bir harika, gördüğü işler itibariyle de büyük bir vasıtadır. Onun taati de cürmü de büyüktür. Küfür de; iman da ancak bununla zahir olur. Bunlar ise taat ile isyanın gayesidir. İmanın sıhhatinde ikrarın şart olması da bundan değil midir?” 62

kitabındaki bu bahis, insan ve insanlar arası anatomi incelendiğinde oldukça manidar değil midir? Yani, bizi biz kılan, konuşma gücümüzdür. Bu gücümüzü kaybettiğimizi bir an için bile olsa düşündüğümüzde, suskunluğun dayanılmaz köleliğine düşeriz. Dış dünyayla bağlantımız kopar ve kendimizi dayanılması zor, derin bir boşluğun tam ortasında buluruz. Sade bir tanımla konuşma, duygu ve düşüncelerimizi, görüp yaşadıklarımızı karşımızdakilere sözle iletme işidir. Bu bağlamda yapılabilecek bir değerlendirme ile konuşmanın yaşamımızın bir parçası olduğu sonucuna varmak kaçınılmazdır. Aynen yürümek, nefes alıp vermek, yemek, içmek gibi… İletişim araçları ne kadar gelişirse gelişsin, insanoğlunun çevresindekiler ile iletişimini sağlayan en Somuncu Baba

önemli metoddur konuşma. Düşündüklerimizi,

naya bakmak ve gördüklerimizi izhara dalmak…

tasarladıklarımızı, özlemlerimizi, öfkemizi biçim-

Neden her şeyi, hayatta olup biteni, alçak veya

lendirip yansıtmada en başta gelen araçtır. Konuş-

yüksek duyduğumuz kulaklarımız iki tanedir? Ve

manın ne kadar önemli olduğunu satırlar sığdıra-

neden hayatın bütün renklerini, güzelliklerini ya

mayacaktır kendisine ama konuşmanın nasıl ol-

da çirkinliklerini gördüğümüz gözlerimiz iki ta-

ması gerektiğini sözün üstatlarına bırakmak sanki

nedir? Bunların karşılaştırılması nazarıyla, hayatın

daha doğru olur.

güzelliklerini ya da çirkinliklerini anlatabileceği-

Eski bir Mısır şiiri konuşmanın önemine ve olması gereken konuşma şekline şöyle vurgu yapıyor: Güçlü olmak istersen söz ustası ol: Dil, yiğit elindeki kamçı gibidir. İyi konuşan daha merttir iyi dövüşenden.

miz, kendimizi ifade edebileceğimiz ağzımız niçin diğerleri gibi iki değil de bir adettir? Neden dilimiz dişlerimiz tarafından adeta bir kale, sur gibi korunmaktadır? İşte bu deruni düşüncelere daldıktan sonra atalarımız oldukça yerinde söylemişlerdir “İki dinle, bir söyle!” diye… Bu tasavvurlara bir başka izahat Kutadgu Bilig’-

Dize getiremezler yüreği cerbezeli olanı, İyilikle, adaletle hüküm sürer,

ten gelmektedir:

Atalar dilini güzel konuşan.

Aman sözün aydın olsun, öz olsun Işık saçsın, bakan köre göz olsun.

Bileğin yıkamadığını üç beş güzel sözün yıkabildiğini işte bu dizelerle dile getiriyor bu şiir.

İşte bu ifadeler de bize bir nimet olarak verilen-

Nasıl ki, ağzı verene istinaden ağızdan çıkanlara

lerin farkında olmanın yarışına girdiğimiz hayatta,

dikkat etmek gerekiyorsa, bunu başarabilmek

farkında olmayanları da farkında kılmak için en

için de aynaya bakmak yeterli olacaktır sanki. Ay-

etkili hususun dil ve konuşmak olduğunu beyan

Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi, Mehmet Akif Ersoy Anma Programında

Haziran / 2007

63

etmektedir.

Sözün

ayrıntıda-

Osman Hulûsi Efendi Haz-

günün ta kendisidir. Peki ko-

ki gizemini keşfetmiş ve Divan

retleri, taatin ve cürmün bir

nuşmaya mevzu olan değerli ise,

Edebiyatındaki son örneklerin

arada ne kadar önemli olabi-

o konuşmayı etkin ve etkili bir

altında

bulunduran

leceği ve hissettirilebileceği bir

halde gerçekleştirmek ne dere-

Osman Hulûsi Efendi de bu hu-

kavram olarak nitelendirmişler-

ce değerlidir? Verilecek cevap,

susa elli ikinci hutbesindeki şu

dir konuşmayı ve dili. Bir imanı

malumunuz… Bir vebalden öte

sağlıklı kılabilmek için ikrar ve

değildir. Bu durum, ağzımızdan

bunun için de dil ve konuşma-

çıkan her kelimenin muhataba

nın birbirlerine bir zincirin hal-

doğru ve etkili bir biçimde ulaş-

kaları gibi içi içe geçtiğini ifade

tırılması gerektiğinin bir ifadeci-

etmişlerdir.

sidir.

imzasını

ifadeleriyle açıklık getirmektedirler: “Görünüşte ufak bir et parçası olan dil, yaratılışı itibariyle akıllara hayret veren bir harika, gördüğü işler itibariyle de büyük bir vasıtadır. Onun taati de cürmü

Yukarıda yapılan tüm bu açıklamalar, konuşmanın ne

Güzel ve Etkili Konuşabiliyor muyuz?

derece etkili olduğunu ayan be-

Konuşma, karşılıklı olarak

de büyüktür. Küfür de; iman da

yan gözler önüne sermektedir.

gerçekleştirilen etkileşimsel bir

ancak bununla zahir olur. Bun-

Ancak akıllardan kesinlikle çıka-

süreç olduğuna göre, güzel ve

lar ise taat ile isyanın gayesidir.

rılmaması gerekir ki, konuşmak

etkili bir konuşmanın nitelikleri

İmanın sıhhatinde ikrarın şart ol-

ancak “doğru” olanı söyleyince

üzerinde duran konuşma uz-

ması da bundan değil midir?”

değerlidir. Ötesi, kısır bir dön-

manları da bu sürecin eksiksiz

Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi

64

Somuncu Baba

gerçekleşip gerçekleşmediğine bakarlar. Şöyle ki, konuşma, karşımızdakinde ve karşımızdakilerde bir yankı uyandırma, onları etkileme işi olduğundan; • İnsanlar üzerinde etki bırakabiliyor muyuz? • Konuşmacı olarak beklentimiz gerçekleşmiş oluyor mu?

hareketli bir üslup gerektirir.

Konuşmayı Etkileyen Nedenler 1-

Dinleyicilerimizi iyi ta-

nımalıyız. Çünkü, konuşma, bir

memiz gerekir.

Güzel ve Etkili Konuşmanın Sırları Nelerdir? 1- İyi bir konuşma, yıkıcı değil; yapıcıdır. 2- İyi bir konuşma, ilginç ve değerli konuları kapsar. 3- İyi bir konuşma, konuşmacının kişiliği ile bütünleşir. 4- İyi bir konuşma belli bir amaca yönelir.

lardır. Aksi halde sadece kendi-

zarar vermiş olmaz mıyız? Belki

nuşmanın ilk öğesi kendisine

insanlar tarafından anlaşılma-

dolayı, dinleyicilerimizin bilgi

sorularına olumlu cevap ver-

dikkat etmeleri gereken unsur-

söyleme işidir. Buna göre ko-

ğuna ve geçerliliğine bizi dinle-

tam olarak iletebildik mi?

yenlerin, söylemleri esnasında

mize değil; konuştuklarımıza da

söz söylediğimiz kişidir. Bundan

• Söylemek istediklerimizi

olanların, sözünü gerçek söyle-

kimseye bir şey hakkında söz

• Söylediklerimizin doğruluyenler inandılar mı?

Tüm bu unsurlar, sözü doğru

ve kültür durumu, yaş, cinsiyet, sayısal, iş ve uğraş durumunu iyi

mak insan açısından yadsınabilir ama, konuştuğumuz mevzular ve konular açısından bir vebali

analiz edip bu verilere uygun

de beraberinde getirmektedir.

bir biçimde konuşmak doğru

Bu nedenledir ki doğruyu söy-

olmaktadır.

lediğini düşünen ve hakkı söy-

2-

Hangi ortamda konuştu-

lemek zorunluluğunu yüreğinin

ğumuzu da iyi analiz etmeli ve

derinliklerinde hisseden herkes,

buna uygun davranmak gerekir.

konuşmanın inceliklerini çok iyi

Toplantının niteliği, konuşma-

bilmek ve uygulamak zorunlu-

nın yeri, toplantının programı, süresi gibi unsurları da gözden kaçırmamak gerekir. 3-

İyi

bir

konuşmacının

konuşmaya yönelik niteliklerini de taşımak gerekir. Sorumluluk

luğunu da hissetmelidir aynen Yunus

Emre’nin

yüreğinden

mısralarına döküldüğü gibi: Sözünü bilen kişinin Yüzünü ak ede bir söz

5- İyi bir konuşma, konuşmayı

duygusu, sağlam bir kişilik, dü-

Sözü pişirip diyenin

etkileyen etkenleri çözüm-

şünsel yetkinlik, konuşma yön-

İşini sağ ede bir söz

leyerek olur.

teminde ustalık, bu nitelikler-

6- İyi bir konuşma, sağlam bir konuşma yöntemi üzerine oturtulur.

den bazılarıdır. 4-

En önemli ve altı çizil-

Söz ola kese savaşı Söz ola kestire başı

7- İyi bir konuşma, dinleyicile-

mesi gereken husus, sesimizi

Söz ola ağulu aşı

rin dikkat ve ilgilerini toplar.

amacımıza göre kullanıp kulla-

Balıla yağ ede bir söz

8- İyi bir konuşma, sağlam bil-

namadığımızdır. Ses, dinleyici

gilere dayanır.

tarafından kesinlikle işitilebilir

Kişi bile söz demini

9- İyi bir konuşma, etkili bir ses

olmalıdır. Tatlılık, esneklik, can-

tonu, el ve yüz hareketlerini

lılık, akıcılık, açıklık ses tonu-

gerektirir.

muzda olması gereken diğer

Bu cihan cehennemini

özelliklerdir.

Sekiz uçmağ ede bir söz.

10- İyi bir konuşma, canlı bir dil, Haziran / 2007

Demeye sözün kemini

65