Www.somuncubaba.net 2006 012 0074 Siir Mescidiaksa

lar vurgulanmýþtýr.29 Ka'be, Necip Fazýl'ýn dizelerinde þöyle ifade edilir: "Ka'be, Allah'ýn Evi; bir nokta yere konmuþ. Ötelerin pertevi, maddeye vurup donmuþ. Mücerretten bir âlem, mikap þeklinde bir sýr. O âlemle bu âlem arasýnda bir sýnýr.." Ka'be'yi yeryüzünün ilk mescidi olarak niteleyen Kur'ân, ayný zamanda onu merkeze almýþ ve ondan uzakta olan Kudüs'ün tarihî mescidi için 'Uzak Mescid' (el-Mescidü'l-Aksâ) tabirini kullanmýþtýr. Gerçekten de Ýslâm’ýn kýblesinin de Ka'be olarak belirlenmesiyle baþta tüm yeryüzü mescidleri olmak üzere, tüm yerlerin kýblesi, imamý, kalbi Ka'be olmuþtur. Týpký Ka'be þehri Mekke'nin þehirlerin anasý (Ümmü'l-Kurâ) ilan edildiði gibi, Ka'be de mabedlerin anasý, merkezi kabul edilmiþtir. Zaten Mekke'nin þehirlerin anasý/merkezi olmasýnda Ka'be faktörü gözardý edilemez. Ýþte tüm bu nedenlerden dolayý Ka'be, bu ismiyle yahut baþka isimlerle pek çok ayette anýlmýþtýr. Mekke'de bulunan Ka'be'ye, orada avlanma, ot ve aðaçlarýnýn yolunup kesilmesi yasaklanarak hürmetli/kutsal bir yer kýlýndýðý için,30 baþka bir deyiþle diðer yerlerde yasak olmayan bir takým þeylerin orada Allah tarafýndan haram kýlýnmasýndan dolayý31 beytü'l- haram ismi verilmiþtir. Nitekim Mekke fethinde Peygamberimiz bu gerçeði þöyle açýklamýþtýr: "Yüce Allah, Mekke'yi fil ordusundan korumuþtur. Mekkelilere Peygamberini ve müminleri musallat etmiþtir. Mekke'de savaþmak benden önce hiç kimseye helal edilmedi. Bana da bir günün belirli bir anýnda helal kýlýndý. Artýk benden sonra kimseye bu, helal kýlýnmayacaktýr. Onun avý ürkütülmemeli, otu yolunmamalý, aðacý kesilmemelidir. Oradaki buluntu þeyler de ancak sahibini arayýp bulmak için alýnabilir."32 Rivayetlere göre Mekke'nin harem hudutlarý Hz. Ýbrahim tarafýndan belirlenmiþtir. Peygamberi-

12

miz, Mekke fethinden sonra, bu hudutlara iþaret eden ve farklý mesafelerde bulunan bu abide duvarlarý bizzat tamir ettirmiþtir. Bu sýnýrlar arasýnda kalan bölgenin yüzölçümü yaklaþýk 200 kilometrekaredir.33 Mekke ve Ka'be'nin Allahu Teâlâ tarafýndan 'haram bölge' kýlýnmasýnýn temel esprisi, kullarý Allah'ýn ölçülerine göre yaþamaya hazýrlamak, barýþý saðlamaya ve çevreyi korumaya, onlarý alýþtýrmaktýr. Nitekim on iki aydan dördünün haram ay olarak nitelendirilmesi ve Hz. Peygamber tarafýndan Medine'nin de harem bölge ilan edilmesinin temel hedefi bu olsa gerekir. Ýnsanýn geceleyin sýðýndýðý yer, ev34 anlamýna gelen beyt kelimesi Kur'ân'ýn pek çok ayetinde Ka'be’’nin karþýlýðý olarak kullanýlmýþtýr. Bunlardan yedi ayette el-Beyt ve Beyt þeklinde35, iki ayette de36 kelimeyi Yüce Allah kendi zatýna izafe etmiþ ve 'Beytî' (Evim) þeklinde geçmiþtir. Azmanlardan kurtarýldýðý için yahut yeryüzünün en eski mabedi olduðu için, yahut Nuh tufanýndan kurtulduðu için Beytullaha 'el-Beytü'lAtîk' ismi verilmiþtir.37 Bu adlandýrmada zaman boyutu ile ilgili olarak Beytullah’ýn çok eski bir mabed olmasý yahut da çok deðerli ve kýymetli bir mekân olmasý gözetilmiþtir. Nitekim eski çaðlardan kalma eserler için asârý atîk dendiði gibi, Latince antik/antika da denmiþtir.38 Hz. Ýbrahim'in Ka'be'yi yeniden inþa ederken kullandýðý ve üzerinde ayak izleri bulunan yahut Hz. Ýbrahim'in gelinine baþýný yýkatýrken ayaðýný bastýðý yahut da Hz. Hacer'in üzerinde oðlu Hz. Ýsmail'i yýkadýðý taþ39 olan Makâmu Ýbrahîm, hac ve umrenin rukünlerinden olan sa'y (iki tepe arasýnda yedi kere gidip gelme) ibadetinin yapýldýðý Safa ve Merve tepeleri; yine hac ibadetinin önemli kilometre taþlarý mesabesinde olan Arafat Daðý, Mina, Müzdelife baþta olmak üzere pek çok kutsal mekan Mekke'de bulunmaktadýr.

Sonuç olarak insanlýk dün olduðu gibi bugün de Mekke/Ka'be'den aydýnlanmaya devam etmektedir. Yönünü Ka'be'ye çevirenler dün olduðu gibi bugün de kurtuluþa ve cennete yönelmiþler demektir. Zira Ka'be'ye giden yol, cennete ve Yüce Allah'a ulaþmaktadýr. Ka'be'ye yönelmek ise, beþ vakit namazda kýbleye dönmekten ibaret olmamalý, Ka'be merkezli bir hayata yönelmekle tamamlanmalýdýr. Dipnotlar 1- Ýbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, M-k-k maddesi; Fîruzabâdî, Besâir, IV, 515. 2- Ýbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, B-k-k maddesi; Kurtubî, el-Câmi’, IV, 138-139; Fîruzabâdî, Besâir, II, 266; Hamevî, Mu’cemü’l-Büldân, I, 562-563. 3- Bkz. Ýsfehânî, el-Müfredât, 74. 4- Mâverdî, el-Ahkâmü’s-Sultaniyye, 202; Ezrakî, Ahbâru Mekke, s, 25-26; Hamevî, Mu’cemü’lBüldân, V, 211-212. 5- Ýsfehânî, el-Müfredât, s, 77; Ýbn Manzûr, Lisânü’lArab, B-l-d maddesi. 6- 14 Ýbrahim 35; 2 Bakara 126. 7- 90 Beled 1-2. 8- 95 Tîn 3. 9- Ýbnü’l- Cevzî, Zâdü’l-Mesîr, IV, 366. 10- 14 Ýbrahim 37. 11- Bkz. Tevfîk Berrû, Târîhu’l-Arabi’l-Kadîm, s, 165166. 12- 3 Alu Imran 96-97. 13- 48 Fetih 24. 14- 6 Enam 92. 15- 42 Þûra 7. 16- Ýsfehânî, el-Müfredât, 651; Ýbn Manzûr, Lisânü’lArab, K-a-b maddesi. 17- Ýbnü’l-Cevzî, Zâdü’l-Mesîr, II, 429. 18- Bkz. Azrakî, Ahbâru Mekke, I, 34-51; Hamevî, Mu’cemü’l-Büldân, IV, 526-530. 19- Beyyûmî, Dirâsât, I, 183-185. 20- 2 Bakara 125-127. 21- 3 Alu Imran 96. 22- 22 Hacc 26-27. 23-Komisyon, ýslâm Ansiklopedisi, VI, 6-7. 24- Ezrakî, Ahbâru Mekke, s, 22-24. 25- 5 Maide 95. 26- 5 Maide 97. 27- Kýlýç Sadýk, ýslâmda Sembolik Dil, s, 69-72. 28- Bulaç Ali, Ýlk Ev ve Ýlk Þehir, I, 41-42. 29- Necip Fazýl, Esselâm, s, 42. 30- Ýbnü’l-Cevzî, Zâdü’l-Mesîr, II, 429. 31- Fîruzabâdî, Besâir, II, 456. 32- Buhârî, Ýlim 39; Müslim, Hacc 447; Ebû Davud, Menasik 90. 33- M. Hamidullah, ýslâm Peygamberi, II, 889. 34- Ýbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, B-y-t maddesi. 35- 2 Bakara 125, 127, 158;3 Alu Imran 96, 97; 8 Enfal 35; 106 Kurayþ 3. 36- Bkz. 2 Bakara 125; 22 Hacc 26. 37- Ýsfehânî, el-Müfredât, 482; Þurrâb, el-Meâlimü’lEsîra, s, 186; Ýbnü’l-Cevzî, Zâdü’l-Mesîr, V, 427428; Ýbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, A-t-k maddesi; Mevdûdî, Tefhîm, III, 361. 38- Bkz. Mehmet Doðan, Büyük Türkçe Sözlük, s, 58. 39- Ýbnü’l- Cevzî, Zâdü’l-Mesîr, I, 142; Hamevî, Mu’cemü’l-Büldân, V, 191-192.

Somuncu Baba

Mescid-i Aksa Mescid-i Aksa'yý gördüm düþümde Bir çocuk gibiydi ve aðlýyordu Varýp eþiðine alnýmý koydum Sanki bir yer altý nehr çaðlýyordu

Hani o günler ki binlerce mü'min Tek yürek halinde bana koþardý Hemþehrim nebiler yüzü hürmetine Cevaba eriþen dualar vardý

Gözlerim yollarda bekler dururum Nerde kardeþlerim diyordu bir ses Ýlk kýblesi benim ulu Nebi'nin Unuttu mu bunu acaba herkes

Þimdi kimsecikler varmaz yanýma Mü'minden yoksunum tek ve tenhayým Rüzgarlar silemez gözyaþlarýmý Çöllerde kayýp bir yetim vâhayým

Burak dolanýrdý yörelerimde Miraca yol veren hýz üssü idim Bellidir kutsallýðým þehir ismimden Her yana nur saçan bir kürsü idim

Mescid-i Aksa'yý gördüm düþümde Götür Müslümana selam diyordu Dayanamýyorum bu ayrýlýða Kucaklasýn beni Ýslâm diyordu Mehmet Akif ÝNAN

Mescid-i Aksa / Filistin - Kudüs Foto: Fatih Erkoçoðlu

Aralýk / 2006

13