Van 7(hk1)

Tuaàn 1

Tieát 1: Vaên baûn: COÅNG TRÖÔØNG MÔÛ RA Ngaøy soaïn : 04/09/2005 (Lyù Lan) Ngaøy daïy : 05/09/2005

A. ÑOÏC HIEÅU VAÊN BAÛN I/ MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: Giuùp HS -Thaáy ñöôïc yù nghóa lôùn lao cuûa nhaø tröôøng ñoái vôùi cuoäc ñôøi moãi con ngöôøi. II/ CAÙC BÖÔÙC LEÂN LÔÙP: 1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ: -Kieåm tra vôû soaïn baøi 3. Baøi môùi: • Giôùi thieäu baøi: -Töø lôùp 1 ñeán lôùp 7 caùc em ñaõ döï baûy laàn khai tröôøng, ngaøy khai tröôøng laàn naøo laøm em nhôù nhaát? -Trong laàn khai tröôøng ñaàu tieân cuûa em, ai ñöa em ñeán tröôøng? Em coù nhôù ñeâm hoâmtröôùc ngaøy khai tröôøng aáy, meï em ñaõ laøm gì vaø nghó gì khoâng? Hoâm nay hoïc baøi vaên naøy, chuùng ta seõ hieåu ñöôïc trong ñeâm tröôùc ngaøy khai tröôøng ñeå vaøo lôùp moät cuûa con, nhöõng ngöôøi meï ñaõ laøm gì vaø nghó gì. • Tieán trình hoaït ñoäng:

Tieán trình toå chöùc caùc hoaït ñoäng

Ghi baûng

I. Taùc giaû- taùc phaåm: * GV giôùi thieäu: laø baøi kyù ñöôïc trích töø - Laø baøi kí - Trích baùo “ Yeâu treû” TP. HCM baùo “Yeâu treû” –TP HCM II. Ñoïc – tìm hieåu vaên baûn • Hoaït ñoäng 2: : * HS ñoïc → GV uoán naén ? Em haõy toùm taét vaên baûn ( töø 5 – 7 caâu) -Baøi vaên ghi laïi taâm traïng cuûa moät ngöôøi meï, trong moät ñeâm chuaån bò cho con böôùc vaøo ngaøy khai tröôøng ñaàu tieân. Khoâng coù coát truyeän, chuû yeáu laø taâm traïng hoài hoäp, phaáp phoûng ñoùn chôø ngaøy khai tröôøng. Ngöôøi meï khoâng nguû phaàn vì lo chuaån bò cho con nhöng phaàn vì caû tuoåi thô aùo traéng ñeán tröôøng cuûa chính mình soáng daäy: 1.Hoaøn caûnh naûy sinh taâm Cöù nhaém maét laïi laø meï döôøng nhö traïng: nghe tieáng ñoïc baøi traàm boång. -Vaøo ñeâm tröôùc ngaøy khai • Hoaït ñoäng 3: tröôøng cuûa con, meï khoâng ? Qua phaàn toùm taét, ta hieåu hoaøn caûnh nguû ñöôïc. naûy sinh taâm traïng ngöôøi meï laø hoaøn 2. Dieãn bieán taâm traïng ngöôøi caûnh naøo? meï: -Nhöng hoâm nay meï khoâng ? Ñeâm tröôùc ngaøy khai tröôøng, taâm taäp trung ñöôïc vaøo vieäc gì traïng ngöôøi meï vaø ñöùa con coù gì khaùc caû.

• Hoaït ñoäng 1:

nhau? Ñieàu ñoù bieåu hieän ôû nhöõng chi tieát naøo trong baøi? -Ñöùa con : Voâ tö, thanh thaûn, giaác nguû ñeán deã daøng. -Meï: Boàn choàn, traèn troïc, thoa thöùc khoâng nguû ñöôïc, suy nghó trieàn mieân. → HS tìm daãn chöùng

-Meï leân giöôøng traèn troïc -Meï khoâng lo cuõng khoâng nguû ñöôïc.

-Aán töôïng veà buoåi khai tröôøng ñaàu tieân raát saâu ñaäm. -Meï coøn nhôù söï noân nao, hoài ? Theo em, taïi sao ngöôøi meï laïi khoâng hoäp… vaø noãi chôi vôi hoát hoaûng… nguû ñöôïc? -Ngöôøi meï ñang noân nao nghó veà ngaøy khai tröôøng naêm xöa cuûa chính mình. ? Chi tieát naøo chöùng toû ngaøy khai tröôøng ñaõ ñeå laïi daáu aán thaät saâu ñaäm trong taâm hoàn ngöôøi meï? -“Meï coøn nhôù söï noân nao … böôùc vaøo” →Ngöôøi meï thao thöùc khoâng (giöõa trang 7) ? Coù phaûi ngöôøi meï ñang tröïc tieáp noùi vôùi con nguû, suy nghó trieàn mieân. khoâng? (Khoâng!) ? Theo em, ngöôøi meï ñang taâm söï vôùi ai? -Ngöôøi meï nhìn con nguû, nhö taâm söï vôùi → Taám loøng thöông yeâu con con, nhöng thöïc ra laø ñang noùi vôùi chính saâu saéc, tình caûm ñeïp ñeõ mình, ñang töï oân laïi kyû nieäm cuûa rieâng saâu naëng ñoái vôùi con. mình. ? Caùch vieát naøy coù taùc duïng gì? → HS thaûo luaän -Laøm noåi baät taâm traïng , khaéc hoaï ñöôïc taâm tö, tình caûm, nhöõng ñieàu saâu thaúm, khi noùi baèng nhöõng lôøi tröïc tieáp → chaát tröõ tình, bieåu caûm cuûa vaên baûn theâm thaám thía vaø coù taùc duïng truyeàn caûm tôùi ngöôøi ñoïc. ? Töø daáu aán saâu ñaäm cuûa ngaøy khai tröôøng, ñieàu maø meï mong muoán cho con ôû ñaây laø gì? → HS thaûo luaän -“Meï muoán nheï nhaøng, caån thaän vaø töï nhieân ghi vaøo loøng con…xao xuyeán” (gaàn giöõa trang 7/SGK) → Meï mong con coù nhöõng kæ nieäm ñeïp veà ngaøy khai tröôøng ñaàu tieân bôûi nhöõng kæ nieäm ñeïp naøy seõ laø haønh trang theo con suoát cuoäc ñôøi. ? Töø söï traên trôû, suy nghó ñeán nhöõng mong muoán cuûa meï trong caùi ñeâm 3.Suy nghó cuûa meï veà ngaøy tröôùc ngaøy khai tröôøng ñaàu tieân cuûa mai khi “Coång tröôøng môû ra”: -Ñi ñi con, haõy can ñaûm leân, con, em thaáy meï laø ngöôøi theá naøo? -Taám loøng thöông yeâu con saâu saéc, tình theá giôùi naøy laø cuûa con, böôùc caûm ñeïp ñeõ saâu naëng ñoái vôùi con. Meï qua caùnh coång tröôøng laø moät ñaõ heát möïc thöông yeâu lo laéng cho con, theá giôùi kyø dieäu seõ môû ra. khoâng chæ lo laéng cho con coù moät cuoäc → Vai troø to lôùn cuûa nhaø soáng vaät chaát sung tuùc, ñaày ñuû maø tröôøng ñoái vôùi cuoäc soáng

meï coøn mong muoán cho con coù moät moãi ngöôøi. taâm hoàn trong saùng roäng môû. III.Ghi nhôù : SGK/9 ? Caâu vaên naøo trong baøi noùi leân taàm quan troïng cuûa nhaø tröôøng ñoái vôùi theá heä treû? -“Ai cuõng bieát raèng…sau naøy” ( gaàn cuoái trang 7) ? Keát thuùc baøi vaên, ngöôøi meï noùi: “ Böôùc qua caùnh coång tröôøng laø moät theá giôùi kyø dieäu seõ môû ra”. Ñaõ 7 naêm böôùc qua caùnh coång tröôøng, baây giôø em hieåu “theá giôùi kì dieäu” ñoù laø gì? → HS thaûo luaän. * Gôïi yù: Nhaø tröôøng ñaõ mang laïi cho em nhöõng gì veà tri thöùc, tình caûm, tö töôûng, ñaïo lyù, tình baïn, tình thaøy troø…

• Hoaït ñoäng 4: ? Nhö caùc em ñaõ bieát: vaên baûn naøy vieát veà taâm traïng cuûa ngöôøi meï trong ñeâm khoâng nguû tröôùc ngaøy khai tröôøng vaøo lôùp 1 cuûa con. Qua taâm traïng ñoù cuûa ngöôøi meï, em hieåu gì veà vaán ñeà maø taùc giaû muoán noùi gì ôû ñaây? Trong ñeâm khoâng nguû tröôùc ngaøy khai tröông vaøo lôùp 1 cuûa con, qua taâm traïng ñoù cuûa ngöôøi meï, em hieåu gì vaán ñeà maø taùc giaû muoán noùi ôû ñaây?  HS ñoïc ghi nhôù SGK. * Hoaït ñoäng 5: -HS ñoïc baøi taäp 1 SGK/9 -HS ñoïc baøi taäp 2 SGK/9

IV. Luyeän taäp: 1.HS phaùt bieåu mieäng 2.HS vieát thaønh ñoaïn vaên (veà nhaø laøm tieáp)

4. Cuûng coá: -HS ñoïc laïi ñoaïn töø”Thöïc söï meï khoâng.. böôùc vaøo…(ñaàu trang 7) -Theo em, em seõ laøm gì ñeå ñeàn ñaùp laïi tình caûm cuûa meï daønh cho em? 5. Daën doø: -Ñoïc laïi toaøn vaên baûn. -Hoïc ghi nhôù+vôû ghi. -Laøm tieáp baøi luyeän taäp 2. -Soaïn baøi”Meï toâi” -Ñoïc theâm baøi”Tröôøng hoïc”

Tieát 2: MEÏ TOÂI Ngaøy soaïn : 04/09/2005

A. ÑOÏC HIEÅU VAÊN BAÛN I/ MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: Giuùp HS -Caûm nhaän vaø hieåu ñöôïc tình caûm thieâng lieâng, ñeïp ñeõ cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi. II/ CAÙC BÖÔÙC LEÂN LÔÙP: 1. OÅn ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: -Toùm taét ngaén goïn vaên baûn”Coång tröôøng môû ra”. -Baøi hoïc saâu saéc nhaát maø em ruùt ra ñöôïc töø”Coång tröôøng môû ra” laø gì? 3. Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Trong cuoäc ñôøi moãi chuùng ta, ngöôøi meï coù moät vò trí vaø yù nghóa heát söùc lôùn lao, thieâng lieâng vaø cao caû. Nhöng khoâng phaûi khi naøo ta cuõng yù thöùc heát ñöôïc ñieàu ñoù. Chæ ñeán khi maéc nhöõng loãi laàm ta môùi nhaän ra taát caû. Baøi vaên” Meï toâi” seõ cho ta moät baøi hoïc nhö theá. * Tieán trình hoaït ñoäng: Tieán trình toå chöùc caùc hoaït ñoäng Ghi baûng * Hoaït ñoäng 1: I. Taùc giaû- taùc phaåm: -HS ñoïc chuù thích(*) SGK/11 SGK/11(phaàn chuù thích) -GV giôùi thieäu baøi. * Hoaït ñoäng 2: II. Ñoïc-tìm hieåu vaên baûn -GV löu yù HS: khi ñoïc caàn theå hieän ñöôïc nhöõng taâm tö vaø tình caûm buoàn, khoå cuûa ngöôøi cha tröôùc loãi laàm cuûa con vaø söï traân troïng cuûa oâng vôùi vôï mình.

-HS ñoïc-> Gv uoán naén -Trong baøi coù töø ngöõ naøo caùc em khoâng hieåu? GV höôùng daãn ñoïc chuù thích. H: Em haõy toùm taét ngaén ngoïc vaên baûn? * Hoaït ñoäng 3: H1: Vaên baûn laø moät böùc thö cuûa ngöôøi boá göûi cho con, nhöng taïi sao laïi coù nhan ñeà laø “Meï toâi”? -Vì ngöôøi boá vieát thö ñeå nhaán maïnh, ñeá cao vai troø ngöôøi Meï ñoái vôùi con caùi. Khoâng ñeå cho ngöôøi meï xuaát hieän tröïc tieáp, taùc giaû deã daøng moâ taû cuõng nhö boäc loä nhöõng tình caûm vaø thaùi ñoä quùy troïng cuûa ngöôøi boá ñoái vôùi meï, môùi coù theå noùi ñöôïc moät caùch teá nhò maø saâu saéc nhöõng gian khoå hy sinh maø ngöôøi meï ñaõ aâm thaàm, laëng leõ giaønh cho ñöùa con cuûa mình. -Ngöôøi boá vieát thö ñeå giaùo duïc ñöùa con coù thaùi ñoä vaø tình caûm kính yeâu, bieát ôn ñoái vôùi ngöôøi meï. H2: Thaùi ñoä cuûa ngöôøi boá ñoái vôùi Enri-coâ qua böùc thö laø thaùi ñoä nhö theá naøo? -Caâu chuyeän keå laïi vieäc En-ri-coâ ñaõ phaïm loãi”Luùc coâ giaùo ñeán thaêm, khi noùi vôùi meï, toâi coù nhôõ thoát ra moät lôøi thieáu leã ñoä”. Boá ñaõ heát söùc buoàn baõ töùc giaän. H3:Döïa vaøo ñaâu maø em bieát ñieàu ñoù: -Döïa vaøo lôøi leõ maø oâng vieát trong böùc thö göûi con. H4: Tìm nhöõng töø ngöõ, hình aûnh, lôøi leõ trong böùc thö theå hieän roõ ñieàu ñoù?

H5: Lyù do gì ñaõ khieán oâng theå hieän thaùi ñoä aáy : → HS thaûo luaän -Vì oâng caûm thaáy huït haång baát ngôø. Oâng khoâng theå ngôø ñöôïc vì sao En-ri-coâ laïi coù theå coù thaùi ñoä nhö vaäy ñoái vôùi meï. H6: Vaäy baø meï cuûa en-ri-coâ laø ngöôøi nhö theá naøo? Caên cöù vaøo ñaâu maø em coù nhaän xeùt ñoù? -Ngöôøi meï heát loøng yeâu thöông con

1.Nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc boá vieát thö: -“… Khi noùi vôùi meï toâi nhôõ thoát ra moät lôøi thieáu leã ñoä”.

2.Thaùi ñoä cuûa ngöôøi cha ñoái vôùi En-ri-coâ: -Söï hoãn laùo cuûa con nhö moät haùt dao ñaâm vaøo tim boá vaäy! -Boá khoâng theå neùn ñöôïc côn töùc giaän ñoái vôùi con. -Con maø laïi xuùc phaïm ñeán meï con ö? -Con haõy nhôù raèng, tình yeâu thöông, kính troïng cha meï laø tình caûm thieâng lieâng hôn caû. -Thaät xaáu hoå vaø nhuïc nhaõ cho keû naøo chaø ñaïp leân tình thöông yeâu ñoù. → Ngöôøi ch buoàn baõ, töùc giaän, mong con hieåu ñöôïc coâng lao, söï hi sinh voâ bôø bieån cuûa meï.

caùi: +Meï ñaõ phaùi thöùc suoát ñeâm.. maát con. +Ngöôøi meï saün saøng boû heát moät naêm haïnh phuùc.. cöùu soâng con->meï ñaõ lo laéng khoå sôû, vaát vaû, saün saøng hy sinh haïnh phuùc baûn thaân, thaäm chí chaáp nhaän laøm nhöõng vieäc heøn nhaát, mieãn sao en-ri-coâ ñöôïc soáng, vaäy maø giôø ñaây en-ri-coâ laïi nôõ ñoái xöû vôùi meï nhö vaäy vaø chuùng ta caøng hieåu saâu saéc ñöôïc taïi sao ngöôøi boá laïi coù thaùi ñoä nghieâm khaéc nhö theá ñoái vôùi con. H7:Töø hình aûnh ngöôøi meï cuûa en-ri-coâ, em coù caûm nhaän gì veà taám loøng cuûa caùc baø meï noùi chung? -Thöông con voâ bôø, hi sinh taát caû vì con. H8:Em coù suy nghó gì tröôùc nhöõng lôøi caûnh tænh cuûa ngöôøi cha? -nhöõng lôøi noùi cuûa ngöôøi cha thaät chí tình, thaät saâu saéc. Nhöõng gì ñaõ maát ñi vónh vieãn khoâng bao giôø laáy laïi ñöôïc, ñaëc bieät laø ngöôøi meï raát möïc yeâu thöông cuûa chuùng ta. Maát meï, taâm hoàn chuùng ta trôû neân troáng vaéng, laïnh giaù, maát ñi ñieåm töïa vöõng vaøng nhaát. Nhaát laø tröôùc ñoù chuùng ta ñaõ laøm moät vieäc gì coù loãi vôùi meï thì giôø ñaây moïi coá gaéng cuûa chuùng ta nhaèm chuoäc loãi laàm vôùi meï trôû neân voâ nghóa maø htoâi, vaø töø ñoù chuùng ta soáng trong day döùt, daøy voø bôûi moät ngöôøi meï ñaõ hi sinh caû cuoäc ñôøi vì chuùng ta vaäy maø coù luùc chuùng ta laøm cho meï ñau ñôùn. H9:Theo em, ñieáu gì ñaõ khieán en-ricoâ”xuùc ñoäng voâ cuøng” khi ñoïc thö boá?->HS thaûo luaän(a,c,d) H10: Tröôùc taám loøng thöông yeâu, hi sinh voâ bôø beán cuûa meï daønh cho en-ri-coâ, ngöôøi boá khuyeân con ñieàu gì? H11:Em hieåu ñöôïc gì qua lôøi khuyeân cuûa ngöôøi boá? -Chuùng ta coá gaéng ñöøng bao giôø laøm moät ñieàu giaø sai quaáy khieán meï ñau loøng. Khi lôõ coù phaïm sai laàm, chuùng ta phaûi bieát thaønh khaån, bôûi meï chuùng ta laø ngöôøi raát bao dung, ñoä löôïng. Ngöôøi seõ saün snaøg tha thöù moïi loãi laàm cuûa chuùng ta. H12:Theo em, taïi sao ngöôøi boá khoâng noùi tröïc tieáp vôùi en-ri-coâ maø laïi vieát thö?

3.Lôùi khuyeân cuûa boá: -Töø nay, con khoâng bao giôø thoát ra moät lôøi noùi naëng vôùi meï -Con phaûi xin loãi meï. -Con haõy caàu xin meï hoân con. ->Lôøi khuyeân nhuû chaân thaønh, saâu saéc.

III.Ghi nhôù : Ghi nhôù SGK/12

IV. Luyeän taäp: 1.Ñoïc ñoïan vaên.. 2.Keå laïi moät söï vieäc em lôõ

-Tình caûm saâu saéc thöôøng teá nhò, kín gaây ra khieán boá meï buoàn ñaùo, nhieàu khi khoâng noùi tröïc tieáp phieàn. ñöôïc. Hôn nöõa, khi vieát thö laø chæ noùi rieâng cho ngöôøi maéc loãi bieát, vöøa giöõ kín ñöôïc söï kín ñaùo, teá nhò, vöøa khoâng laøm cho ngöôøi maéc loãi maát ñi loøng töï troïng. Ñaây chính laø baøi hoïc veà caùch öùng xöû trong cuoäc soáng gia ñình cuõng nhö trong nhaø tröôøng vaø xaõ hoäi. * Hoaït ñoäng 4: H:Qua böùc thö ngöôøi boá vieát göûi cho enri-coâ, em ñaõ ruùt ra ñöôïc baøi hoïc gì? -Mong en-ri-coâ noùi rieâng vaø chuùng ta noùi chung hieåu ñöôïc coâng lao to lôùn khoân gì so saùnh ñöôïc cuûa ngöôøi meï vaø haõy luoân coá gaéng laøm nhieàu vieäc toát ñeå ñeàn ñaùp coâng ôn cuûa meï. *Lieân heä: +”Loøng meï bao.. daït daøo tình meï tha thieát” +”.. Nghóa meï.. nhö nöôùc., chaûy ra” *HS ñoïc ghi nhôù. * Hoaït ñoäng 5: -Hoïc sinh ñoïc baøi taäp 1/5 -HS ñoïc baøi taäp 2-> phaùt bieåu. 4. Cuûng coá: -Ñoïc laïi ghi nhôù. -Ñoïc theâm”Thö göûi meï”;”vì sao hoa cuùc coù nhieàu caùnh nhoû” 5. Daën doø: -Ñoïc laïi vaên baûn-toùm taét. -Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù+baøi ghi.

Tieát 3: TÖØ GHEÙP Ngaøy soaïn : 04/09/2005

B. ÑOÏC HIEÅU VAÊN BAÛN I/ MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: Giuùp HS -Naém ñöôïc caáu taïo cuûa hia loaïi töø gheùp; töø gheùp chính phuï vaø töø gheùp ñaúng laäp -Hieåu ñöôïc nghóa cuûa caùc loaïi töø gheùp. II/ CAÙC BÖÔÙC LEÂN LÔÙP: 1. OÅn ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuû: 3. Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: -ÔÛ lôùp 6, caùc em ñaõ hoïc “Caáu taïo cuûa töø”. Trong ñoù phaàn naøo caùc em ñaõ naém ñöôïc khai nieäm veà töø gheùp(ñoù laø nhöõng töø phöùc ñöôïc taïo ra baèng caùch gheùp caùc tieáng coù nghóa vôùi nhau). Ñeå giuùp caùc em coù moät kieán thöùc saâu roäng veà caáu taïo, traät töï saép xeáp vaø nghóa cuûa töø gheùp, chuùng ta seõ cuøng tìm hieåu baøi”Töø gheùp” * Tìm hieåu baøi. Tieán trình toå chöùc caùc hoaït Ghi baûng ñoäng * Hoaït ñoäng 1: I. Caùc loaïi töø gheùp: * HS ñoïc hai ñoaïn vaên SGK/13 1. Töø gheùp chính phuï H1: Trong töø gheùp “ Baø ngoaïi”, CAÁU TAÏO NGHÓA “thôm phöùc” ôû hai ví duï vöøa ñoïc, Tieáng CUÛA TÖØ Tieáng tieáng naøo laø tieáng chíng, tieáng chính GHEÙP phuï naøo laø tieáng phuï, boå sung yù (Tieáng CHÍNH PHUÏ (Tieáng nghóa cho tieáng chính? ñöôïc boå boå -Baø ngoaïi sung sung C P nghóa) nghóa) -Thôm phöùc. Baø Ngoaïi Ngöôøi ñaøn C P (ngöôøi baø sinh ra H2: Em coù nhaän xeùt gì veà traät töï ñaøn baø meï cuûa caùc tieáng trong nhöõng töø sinh ra meï aáy? hoaëc cha)  HS ñoïc yù 1 + 2 cuûa ghi nhôù 1 Thôm Phöùc Coù muøi * Hoaït ñoäng 2: (Coù muøi thôm boác H1: So saùnh nghóa cuûa töø “ Baø nhö höông leân maïnh, ngoaïi” vôùi nghóa cuûa töø “baø”, cuûa hoa, haáp daãn nghóa cuûa töø “thôm phöùc” vôùi deã chòu,  Nghóa nghóa cuûa töø “thôm”, em thaáy coù laøm cho heïp hôn, cuï gì khaùc nhau? thích ngöûi) theå hôn -Baø: ngöôøi ñaøn baø sinh ra meï hoaëc cha (ghi coät 1) -Baø ngoaïi: ngöôøi ñaøn baø sinh ra meï ( ghi coät 3) - Thôm: - Thôm phöùc: H2: Qua söï so saùnh treân, em haõy ruùt ra keát luaän veà nghóa cuûa töø

gheùp chính phuï? (ghi baûng coät 3)  HS ñoïc yù 1 cuûa ghi nhôù 2 GV nhaéc laïi yù 1+2 ghi nhôù 1 vaø yù 1 cuûa ghi nhôù 2 H3: Em haõy tìm moät vaøi töø gheùp chính phuï trong hai vaên baûn vöøa hoïc, noùi roõ tieáng naøo chính chính, tieáng naøo phuï, nghóa cuûa noù? • Hoaït ñoäng 3: *HS ñoïc ví duï ôû phaàn 2 trang 14 H1: Caùc tieáng trong hai töø gheùp “quaàn aùo”, “traàm boång” ôû hai ví duï vöøa ñoïc coù phaân ra tieáng chính, tieáng phuï khoâng? -Khoâng! Caùc tieáng bình ñaúng veà maët ngöõ phaùp. • Hoaït ñoäng 4: H1: So saùnh nghóa cuûa töø “quaàn aùo” vôùi nghóa cuûa moãi tieáng “ quaàn”, “aùo” ; nghóa cuûa töø “traàm boång” vôùi nghóa cuûa moãi tieáng “traàm”, “boång”, em thaáy coù gì khaùc nhau? -Nghóa cuûa moãi töø gheùp ñaúng laäp laø hôïp nghóa cuûa hai tieáng laïi. H2: Vaäy töø gheùp ñaúng laäp coù nghóa theá naøo so vôùi nghóa cuûa moãi tieáng taïo neân noù? -Nghóa cuûa töø gheùp ñaúng laäp khaùi quaùt hôn so vôùi nghóa cuûa tieáng  HS ñoïc yù 2 cuûa ghi nhôù 2 * GV ghi baûng phuï: nhaø cöûa, to lôùn, xinh ñeïp, quaàn aùo, traàm boång vaø hoûi hoïc sinh: H3: Veà maët cô cheá taïo nghóa, töø gheùp ñaúng laäp ñöôïc taïo neân nhö theá naøo?  HS thaûo luaän -Caùc tieáng ñoàng nghóa: To – lôùn, xinh – ñeïp -Caùc tieáng traùi nghóa: traàm – boång -Caùc tieáng chæ nhöõng söï vaät gaàn nghóa: quaàn- aùo, nhaø – cöûa H4: Tìm töø gheùp ñaúng laäp trong hai vaên baûn ñaõ hoïc? • Hoaït ñoäng 5: *HS ñoïc laïi hai ghi nhôù *GV nhaán maïnh: Caáu taïo -Töø gheùp chính phuï Traät töï

CAÁU TAÏO Quaàn + aùo Traàm + boång  Caùc tieáng bình ñaúng veà

NGHÓA CUÛA TÖØ GHEÙP ÑAÚNG LAÄP Quaàn vaø aùo noùi chung luùc traàm luùc boång nghe raát eâm tai Nghóa chung hôn, khaùi quaùt hôn nghóa caùc tieáng

II. Ghi nhôù: SGK/14

caùc tieáng Nghóa Caáu taïo -Töø gheùp ñaúng laäp phu ï Nghóa • Hoaït ñoäng 6: *HS ñoïc baøi taäp 1/15 -Xeáp caùc töø gheùp vaøo baûng phaân loaïi -Lôùp nhaän xeùt, söûa -GV keát luaän, uoán naén

* HS ñoïc baøi 2/15: Ñieàn theâm tieáng vaøo sau caùc tieáng ñaõ cho ñeå taïo töø gheùp chính phuï?

III. Luyeän taäp: Baøi 1: Töø Laâu ñôøi, xanh ngaét, gheùp nhaø maùy, nhaø aên, CP caây coû, cöôøi nuï Töø Suy nghó, chaøi löôùi, gheùp caây coû, aåm öôùt, ñaàu ÑL ñuoâi Baøi 2/15 -Buùt -Thöôùc tinh

* GV ñoïc baøi 4/15 H: Taïi sao noùi “Moät cuoán saùch” ”, “Moät cuoán vôû” maø khoâng theå noùi “Moät cuoán saùch vôû”?

-Aên

Cheø Côm

- Traéng

Daây Phau -Möa

* HS ñoïc baøi 3/15 Ñieàn theâm tieáng vaøo caùc tieáng ñeå taïo neân töø gheùp ñaúng laäp

Chì Möïc Keû

Raøo Phuøn

Mieäng - Laøm _____ Quen Gan Baøi 3/15: - Nuùi soâng Muõi Non Maøy - Ham Muoán Haønh Thích Hoûi - Xinh Töôi Ñeïp Treû

-Vui

Tai

-Nhaùt _____ - Maët

- Hoïc

- Töôi

Vui

Ñ eïp Baøi 4/15: - Coù theå noùi “Moät cuoán saùch”, “Moät cuoán vôû” vì saùch vaø vôû laø nhöõng danh töø chæ söï vaät toàn taïi döôùi daïng caù theå, coù theå ñeám ñöôïc. - Coøn “Saùch, vôû” laø töø gheùp ñaúng laäp coù nghóa toång hôïp chæ chung caû loaïi neân khoâng noùi “Moät cuoán saùch vôû”.

4. Cuûng coá: -

Töø gheùp chính, phuï coù caáu taïo nhö theá naøo? Traät töï caùc tieáng? Nghóa

-

Töø gheùp ñaúng laäp coù caáu taïo nhö theá naøo? Nghóa ra sao?

5. Daën doø: -

Hoïc ghi nhôù – Taäp cho ví duï

-

Laøm BT 5, 6, 7 trang 15, 16

-

Xem tröôùc baøi “Lieân keát trong vaên baûn”

Tieát 4: C/ LIEÂN KEÁT TRONG VAÊN BAÛN Ngaøy soaïn : 04/09/2005 I/ MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: Giuùp HS - Muoán ñaït ñöôïc muïc ñích giao tieáp thì vaên baûn phaûi coù tính lieân keát. Söï lieân keát aáy caàn ñöôïc theå hieän treân caû 2 maët: Hình thöùc ngoân ngöõ vaø noäi dung yù nghóa. - Caàn vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå böôùc ñaàu xaây döïng nhöõng vaên baûn coù tính lieân keát II/ CAÙC BÖÔÙC LEÂN LÔÙP: 1. OÅn ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuû: - Theá naøo laø töø gheùp chính phuï, töø gheùp ñaúng laäp? So saùnh söï khaùc nhau veà caáu taïo? - Nghóa cuûa 2 töø gheùp aáy coù gì khaùc nhau ? cho ví duï minh hoaï - Kieåm tra vieäc laøm BT ôû nhaø. 3. Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: - ÔÛ lôùp 6, caùc em ñaõ ñöôïc tìm hieåu “Vaên baûn vaø phöông thöùc bieåu ñaït”. Qua vieäc tìm hieåu aáy, caùc em ñaõ hieåu vaên baûn phaûi coù nhöõng tính chaát laø: coù chuû ñeà thoáng nhaát, coù lieân keát maïch laïc nhaèm ñaït muïc ñích giao tieáp. Nhö theá moät vaên baûn toát phaûi coù tính lieân keát vaø maïch laïc. - Vaäy lieân keát trong vaên baûn phaûi nhö theá naøo, chuùng ta cuøng ñi vaøo tieát hoïc hoâm nay. * Tieán trình hoaït ñoäng: Tieán trình toå chöùc caùc hoaït ñoäng Ghi baûng * Hoaït ñoäng 1: I. Lieân keát vaø phöông tieän -HS ñoïc VD 1a/17 lieân keát trong vaên baûn: H1: Ñoïc maáy caâu trong thö En – ri – coâ 1. Tính lieân keát cuûa vaên ñaõ hieåu boá noùi gì vôùi mình chöa? baûn: H2: En – ri – coâ chöa hieåu yù boá vì lyù do a/ En – ri – coâ khoâng theå hieåu naøo trong nhöõng lyù do trong saùch giaùo ñöôïc ñieàu boá muoán noùi. khoa? b/ Vì giöõa caùc caâu chöa coù H3: Töø ñoù, em hieåu: Muoán cho ñoaïn söï lieân keát. vaên coù theå hieåu ñöôïc thì noù phaûi coù tính chaát gì?  GV choát laïi: - Chæ coù caâu vaên chính xaùc, roõ raøng, ñuøng ngöõ phaùp thì vaãn chöañaûm baûo seõ laøm neân vaên baûn. - Khoâng theå coù vaên baûn neáu caùc caâu, caùc ñoaïn vaên khoâng noái lieàn nhau, ñoù chính laø söï lieân keát. * GV giaûng theâm: Cuóng nhö chæ coù 100 ñoát tre ñeïp ñeõ thì cuõng chöa ñaûm baûo laøm neân moät caây tre. Muoán coù caây tre thì 100 ñoát tre phaûi ñöôïc noái lieàn nhau.  HS ñoïc ghi nhôù 1 * Hoaït ñoäng 2: 2. Phöông tieän lieân keát trong Vaäy vaên baûn coù tính chaát lieân keát laø vaên baûn:

moät vaên baûn nhö theá naøo? Coâ môøi caùc em xem xeùt VD theo yeâu caàu 2a/18 H1: So saùnh nhöõng caâu treân vôùi nguyeân vaên baøi vieát “Coång tröôøng môû ra” vaø cho bieát ngöôøi vieát cheùp thieáu hay sai nhöõng töø ngöõ cuï theå naøo? H2: Haõy söûa laïi thaønh moät ñoaïn vaên coù nghóa? H3: So saùnh vaên baûn trang 18 vôùi vaên baûn trang 5 xem beân naøo coù söï lieân keát, beân naøo khoâng coù söï lieân keát? H4: Taïi sao chæ do thieáu maáy chöõ “Coøn baây giôø” vaø cheùp nhaàm chöõ “con” thaønh chöõ “ñöùa treû” vaø nhöõng caâu vaên ñang lieân keát boáng trôû neân rôøi raïc?  HS thaûo luaän - Ngöôøi khaùc seõ coù theå hieåu: “Giaác nguû ñeán vôùi con” laø giaác nguû cuûa töông lai. - “Con” (ngoâi 2  lôøi cuaû meï) chuyeån thaønh “ñöùa treû” (ngoâi 3  chuyeån thaønh lôøi cuûa taùc giaû) Caùc daáu, caùc ñoaïn chöa gaén boù chaët cheõ khoù hieåu H5: Qua 2 VD (trang 5, 18) em cho bieát : moät vaên baûn coù tính lieân keát tröôùc heát phaûi coù ñieàu kieän gì? (lieân keát noäi dung) H6: Cuøng vôùi ñieàu kieän aáy, caùc caâu vaên trong vaên baûn phaûi coù söû duïng phöông tieän gì? (lieân keát phöông tieän ngoân ngöõ)  HS ñoïc yù 2 ghi nhôù / 18 * Hoaït ñoäng 3: - HS ñoïc baøi taäp 1/18 - Saép xeáp caùc caâu theo thöù töï hôïp lyù ñeå taïo thaønh moät ñoaïn vaên coù tính lieân keát chaët cheõ. - HS ñoïc ñoaïn vaên H: Caùc caâu vaên coù tính lieân keát chöa? Vì sao

- Thieáu: “Coøn baây giôø” (Giaác nguû ñeán vôùi con ....) - Cheùp sai: Göông maët thanh thoaùt cuûa ñöùa treû (leõ ra: con ) - Vaên baûn trang 5 coù söï lieân keát

II. Ghi nhôù: SGK /18

III. Luyeän taäp: Baøi 1/18: Saép xeáp theo thöù töï: 1-4-2-5-3 Baøi 2/19: - Veà hình thöùc ngoân ngöõ, caùc caâu coù veû raát lieân keát vôùi nhau. - Nhöng thöïc ra chuùng khoâng lieân keát vôùi nhau vì chuùng khoâng cuøng noùi veà 1 noäi dung. + Meï trong caâu 1+2: laø meï cuûa meï En – ri – coâ (töùc baø ngoaïi) - HS ñoïc baøi 3/19 + Trong caâu 3 : laø meï cuûa En - Ñieàn nhöõng töø ngöõ thích hôïp vaøo – ri – coâ choã troáng trong ñoaïn vaên ñeå caùc caâu + Meï trong caâu cuoái: laø

lieân keát chaët cheõ vôùi nhau. - HS ñoïc baøi 4/19 - GV ñoïc laïi 2 caâu vaên H: Söï lieân keát giöõa 2 caâu treân hình nhö khoâng chaët cheõ, vaäy maø chuùng vaãn ñöôïc ñaët caïnh nhau trong vaên baûn. Em haõy giaûi thích taïi sao?

ngöôøi meï naøo ñoù. Baøi 3/19: Ñieàn theo thöù töï: Baø – baø – chaùu – baø – baø – chaùu – theá laø. Baøi 4/19: Hai caâu vaên neáu taùch khoûi caùc caâu khaùc trong vaên baûn thì coù veû rôøi raïc, caâu tröôùc chæ noùi veà meï, caâu sau chæ noùi veà con. nhöng ñoaïn vaên khoâng chæ coù 2 caâu ñoù maø coøn coù caâu thöù 3 keát noái 2 caâu treân thaønh 1 theå thoáng nhaát laøm cho ñoaïn vaên tröûo neân chaët cheõ vôùi nhau. 4. Cuûng coá: - Theá naøo laø tính lieân keát trong vaên baûn? - Muoán laøm cho vaên baûn coù tính lieân keát ta phaûi thöïc hieän nhö theá naøo? 5. Daën doø: - Hoïc ghi nhôù & xem laïi caùc BT vöøa laøm - Laøm BT 5/19 - Ñoïc baøi ñoïc theâm

Tuaàn 2

Vaên baûn: CUOÄC CHIA TAY CUÛA NHÖÕNG CON BUÙP BEÂ Ngaøy soaïn : 11/09/2005 (Khaùnh Hoaøi ) Tieát 5 + 6:

Ngaøy daïy : 12/09/2005

A. ÑOÏC HIEÅU VAÊN BAÛN A/ MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: Giuùp HS - Thaáy ñöôïc nhöõng tình caûm chaân thaønh,saâu naëng cuûa hai anh em trong caâu chuyeän. Caûm nhaän ñöôïc noãi ñau ñôùn, xoùt xa cuûa nhöõng baïn nhoû chaúng may rôi vaøo hoaøn caûnh gia ñình baát haïnh. Bieát thoâng caûm vaø chia seû vôùi nhöõng ngöôøi baïn aáy. - Thaáy ñöôïc caùi hay cuûa chuyeän laø ôû caùch keå raát chaân thaät vaø caûm ñoäng. B/ LEÂN LÔÙP: B1.OÅn ñònh B2. Kieåm tra baøi cuõ: - Em hieåu theá naøo laø lieân keát trong vaên baûn? - Muoán laøm cho vaên baûn coù tính lieân keát, chuùng ta phaûi söû duïng nhöõng phöông tieän lieân keát naøo? - Söûa baøi taäp 5/19 B3. Baøi môùi: a) Giôùi thieäu baøi môùi: Trong cuoäc soáng, ngoaøi vieäc cho treû ñöôïc soáng ñaày ñuû veà vaät chaát thì cha meï coøn laøm cho con treû ñaày ñuû, hoaøn thieän hôn veà ñôøi soáng tinh thaàn. Treû coù theå soáng thieáu thoán vaät chaát nhöng tinh thaàn thì phaûi ñaày ñuû. Cho daàu raát hoàn nhieân, ngaây thô nhöng treû vaãn caûm nhaän, vaãn hieåu bieát moät caùch ñaày ñuû veà cuoäc soáng gia ñình mình. Neáu chaúng may rôi vaøo cuoäc soáng gia ñình baát haïnh caùc em cuõng bieát ñau ñôùn, xoùt xa, nhaát laø khi chia tay vôùi ngöôøi thaân yeâu ñeå böôùc qua moät cuoäc soáng khaùc. Ñeå hieåu roõ nhöõng hoaøn caûnh eùo le, ngang traùi cuûa cuoäc ñôøi ñaõ taùc ñoäng ñeán tuoåi thô cuûa caùc em nhö theá naøo, chuùng ta cuøng tìm hieåu vaên baûn “ Cuoäc chia tay cuûa nhöõng con buùp beâ” b) Tieán trình hoaït ñoäng: I. Taùc giaû- taùc • Hoaït ñoäng 1: phaåm: - Hoïc sinh ñoïc chuù thích SGK SGK/12 - GV giôùi thieäu laïi • Hoaït ñoäng 2: II. Ñoïc-tìm hieåu - GV höôùng daãn cacùh ñoïc vaên baûn : - HS ñoïc töøng ñoaïn  lôùp nhaän xeùt (Vì vaên baûn daøi, coù theå toùm taét tröôùc roài ñoïc vaøi ñoaïn hay vaø xuùc ñoäng) - Em haõy keå toùm taét laïi vaên baûn  lôùp boå sung - GV toùm taét laïi: hai anh em Thaønh Thuûy raát yeâu thöông vaø gaén boù vôùi nhau. Theá maø gia ñình tan vôõ, cha meï ly hoân vaø chuùng saép phaûi chia tay. Taøi saûn maø chuùng chôi vôùi nhau

laø caùc thöù ñoà chôi, baây giôø cuõng phaûi chia ñoâi trong noãi ñau ñôùn xoùt xa. Roài tröôùc khi veà ngoaïi, Thuûy ñaõ ñi cuøng anh ñeán tröôøng ñeå chaøo coâ giaùo vaø chia tay vôùi baïn beø trong nieàm caûm xuùc daâng traøo. Sau ñoù chuùng ñaõ phaûi ñoät ngoät chia tay khi vöøa veà ñeán nhaø. Vaøo giaây phuùt aáy, anh em Thuûy vaø Thaønh vaãn coøn nhöôøng nhau nhöõng moùn ñoà chôi thaân thöông, daën doø nhau nhöõng lôøi ñaày xuùc caûm. Vaø cuoái cuøng, Thuûy ñaõ quyeát ñònhñeå hai con buùp beâ ôû laïi vôùi ngöôøi anh ñeå chuùng noù khoâng caùch xa nhau nhö hoaøn caûnh cuûa anh em mình. - HS ñoïc thaàm caùc chuù thích 2 ñeán 6 Chuyeån: HS ñoïc laïi chuù thích 1 - GV giaûng theâm: Treû em coù raát nhieàu quyeàn, ñöôïc ghi trong “Coâng öôùc quoác teá veà quyeàn treû em” cuûa lieân hôïp quoác 1989. Caùc taùc giaû thöôøng khai thaùc noãi khoå veà cuoäc soáng vaät chaát vaø noãi ñau veà tinh thaàn. Coøn ôû truyeän naøy, ngöôøi ñoïc coøn thaáy ñöôïc moät khía caïnh khaùc veà tình caûm vaø taám loøng cuûa nhaân vaät. Ñoù laø ñieàu chuùng ta caàn khaùm phaù qua vieäc tìm hieåu vaên baûn naøy. • Hoaït ñoäng 3: - Truyeän vieát veà ai? Veà vieäc gì? Ai laø nhaân vaät chính? ( truyeän vieát veà nhöõng em beù khoâng may maén ñöùng tröôùc söï ñoå vôõ cuûa gia ñình, ñoù laø hai anh em Thuûy, Thaønh phaûi ñau ñôùn chia tay nhau vì boá meï ly hoân.) - Taïi sao truyeän laïi laø “ Cuoäc …”? Teân truyeän coù lieân quan gì ñeán yù nghóa cuûa truyeän khoâng?  HS thaûo luaän Caâu hoûi gôïi môû: + Nhöõng con buùp beâ gôïi cho em suy nghó gì? Chuùng coù chia tay thaät khoâng? ( Nhöõng con buùp beâ voán laø nhöõng ñoà chôi cuûa tuoåi nhoû, thöôøng gôïi leân söï ngoä nghónh, trong saùng, voâ toäi. Nhöõng con buùp beâ trong truyeän cuõng nhö hai anh em Thaønh vaø Thuûy trong saùng, voâ tö, khoâng coù toäi gì…theá maø daønh phaûi chia tay. + Vì sao chuùng phaûi chia tay? (Vì cha meï chuùng ly hoân neân chuùng cuõng bò phaân chia, Thaønh ôû laïi vôùi cha, Thuûy veà nhaø ngoaïi vôùi meï) + Nhö vaäy teân truyeän coù lieân quan gì ñeán noäi dung, chuû ñeà cuûa truyeän? (Teân truyeän gôïi ra moät tình huoáng buoäc ngöôøi ñoïc phaûi theo doõi vaø goùp phaàn theå hieän ñöôïc

1. Tình caûm anh em vaø cuoäc chia tay giöõa Thuûy vôùi anh trai: -Thuûy mang kim ra taän saân vaän ñoäng vaù aùo cho anh -Chieàu naøo Thaønh cuõng ñoùn em ñi hoïc veà, daét tay

yù ñoà, tö töôûng maø ngöôøi vieát muoán theå hieän. Chaúng haïn nhö :  Pheâ phaùn nhöõng baäc cha meï thieáu traùch nhieäm vôùi con caùi  Ca ngôïi tình caûm nhaân haäu, trong saùng, vò tha cuûa hai ñöùa beù.  Mieâu taû vaø theå hieän noãi ñau xoùt, tuûi hôøn cuûa nhöõng em beù chaúng may rôi vaøo hoaøn caûnh baát haïnh) - Caâu chuyeän ñöôïc keå theo ngoâi thöù maáy? Vieäc löïa choïn ngoâi keå naøy coù taùc duïng?  HS thaûo luaän ( Truyeän keå theo ngoâi thöù nhaát. Ngöôøi xöng “ toâi” laø Thaønh, chöùng kieán caùc söï vieäc xaûy ra, cuõng laø ngöôøi chòu noãi ñau nhö em gaùi mình, vaø do vaäy söùc thuyeát phuïc cuûa truyeän cao hôn) - Haõy tìm caùc chi tieát trong truyeän ñeå thaáy hai anh em Thaønh, Thuûy raát möïc gaàn guõi, thöông yeâu, chia seû vaø quan taâm ñeán nhau?

nhau vöøa ñi vöøa troø chuyeän -Thaønh nhöôøng heát ñoà chôi cho em nhöng Thuûy laïi thöông anh “ Khoâng coù ai gaùc ñeâm cho anh nguû” neân laïi nhöôøng cho anh con Veä Só…

-

2.Cuoäc chia tay cuûa Thuûy vôùi lôùp hoïc: -Thöa coâ, em ñeán chaøo coâ…Thuûy nöùc nôû. -Meï baûo saém cho em moät thuùng hoa quaû ñeå ra chôï ngoài baùn coâ giaùo baøng hoaøng. -Lôùp ñaõ coù tieáng khoùc thuùt thít. Vaøi ñöùa baïn naém chaët tay Thuûy.

Lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa Thuûy khi thaáy anh chia hai con buùp beâ Veä Só vaø Em Nhoû ra hai beân coù maâu thuaãn gì?  HS thaûo luaän ( Maâu thuaãn ôû choã: moät maët Thuûy raát giaän döõ khoâng muoán chia reõ 02 con buùp beâ nhöng maët khaùc laïi raát thöông anh, khoâng muoán nhaän heát hai con, sôï ñeâm khoâng coù con Veä Só canh giaác nguû cho anh, neân em raát boái roái sau khi ñaõ “ tru treùo leân giaän döõ”) - Theo em coù caùch naøo ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn ñoù khoâng? ( Ñöa ra tình huoáng naøy, taùc giaû gôïi leân trong baïn ñoïc suy nghó: Muoán giaûi quyeát maâu thuaãn naøy chæ coù caùch laø gia ñình Thuûy, Thaønh phaûi ñoaøn tuï, hai anh em khoâng phaûi chia tay.) _ Keát thuùc truyeän, Thuûy ñaõ löïa choïn caùch giaû quyeát nhö theá naøo? (Thuûy ñaõ ñaët con Em Nhoû quaøng tay vaøo con Veä Só… cho noù ôû laïi vôùi anh ñeå chuùng ôû laïi vôùi nhau vaø khoâng bao giôø xa nhau.) _ Chi tieát naøy gôïi leân trong em tình caûm vaø suy nghó gì? ( Gôïi leân trong loøng ngöôøi ñoïc loøng thöông caûm ñoái vôùi em, thöông caûm moät em gaùi giaøu loøng vò tha, thöông anh, thöông caû nhöõng con buùp beâ, thaø mình chia lìa chöù khoâng ñeå buùp beâ chia tay, thaø mình chòu thieät thoøi ñeå anh coù con

-Ñaët con Em Nhoû quaøng tay vaøo con Veä Só.  Tình caûm trong saùng, cao ñeïp, taám loøng nhaân haäu, vò tha cuûa em nhoû.

Veä Só gaùc cho nguû ñeâm ñeâm.  Chi tieát naøy khieán ngöôøi ñoïc thaáy söï chia tay cuûa hai em nhoû laø raát voâ lyù, laø khoâng neân coù.)

-Coâ giaùo môû caëp laáy moät quyeån vôû cuøng chieác buùt naép vaøng ñöa cho Thuûy  tình thöông yeâu, söï quan taâm cuûa coâ giaùo ñoái vôùi hoïc troø. -“Trôøi ôi”, coâ giaùo taùi maët, nöôùc maét giaøn giuïa. -Thuûy nöùc nôû chaøo.  Caàn yeâu thöông vaø quan taâm ñeán quyeàn lôïi cuûa treû em, ñöøng laøm toån haïi ñeán nhöõng tình caûm töï nhieân, trong saùng.

-Chi tieát naøo trong cuoäc chia tay cuûa Thuûy vôùi lôùp hoïc laøm coâ giaùo baøng hoaøng? ( Chi tieát Thuûy seõ khoâng ñi hoïc nöõa, do nhaø baø ngoaïi xa tröôøng quaù neân meï baûo seõ saém cho em moät thuùng hoa quaû ñeå ra chôï ngoài baùn.) -Vì sao coâ giaùo baøng hoaøng? ( Vì coâ quaù baát ngôø bôûi hoïc troø cuûa mình khoâng chæ baát haïnh do gia ñình “tan ñaøn xeû ngheù” maø coøn baát haïnh vì khoâng ñöôïc ñeán tröôøng) -Theo em, töø chi tieát naøy, ôû khía caïnh ñeà taøi saùng taùc veà quyeàn treû em thì truyeän ngaén naøy muoán noùi leân ñieàu gì? Muoán ñeà caäp ñeán quyeàn lôïi cuûa treû em? ( Ñaây laø vaên baûn theå hieän vaán ñeà “ quyeàn treû em” – moät trong nhöõng noäi dung cuûa vaên baûn nhaät duïng. Nhö ôû lôùp 6 caùc em ñaõ hoïc: Vaên baûn nhaät duïng laø loaïi vaên baûn ñeà caäp ñeán nhöõng noäi dung coù tính caäp nhaät, ñeà taøi coù tính thôøi söï, ñoàng thôøi laø nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi coù yù nghóa laâu daøi. Truyeän ñaõ noùi leân moät söï thaät trong ñôøi soáng xaõ hoäi khieán cho nhieàu ñöùa treû rôi vaøo hoaøn caûnh baát haïnh khoå ñau. Töø ñoù coù IV.Ghi nhôù: yù nghóa giaùo duïc khoâng chæ ñoái vôùi caùc em Hoïc ghi nhôù trang maø cho taát caû nhöõng ngöôøi laø cha meï caàn 27 phaûi chuù yù ñeán taâm tö tình caûm cuûa con mình. Ngoaøi ra vaên baûn coøn ñeà caäp ñeán quyeàn lôïi treû em laø: Phaûi ñöôïc nuoâi daïy, chaêm soùc, yeâu thöông, ñöôïc ñeán tröôøng ñi hoïc…) -Trong ñoaïn naøy, chi tieát naøo caûm khieán em caûm ñoäng nhaát? Vì sao? (+ Coâ giaùo taëng Thuûy cuoán vôû vaø caây buùt maùy naép vaøng theå hieän: tình thöông yeâu, söï quan taâm cuûa coâ giaùo ñoái vôùi hoïc troø. + Khi nghe Thuûy noùi em khoâng ñöôïc ñi hoïc nöõa coâ giaùo thoát leân: “Trôøi ôi”, coâ giaùo taùi maët vaø nöôùc maét giaøn giuïa.)

-Haõy giaûi thích taïi sao khi daét Thuûy ra khoûi tröôøng, taâm traïng cuûa Thaønh laïi “kinh ngaïc thaáy moïi ngöôøi vaãn ñi laïi bình thöôøng vaø naéng vaøng öôm truøm leân caûnh vaät”?  HS thaûo luaän ( Trong khi moïi vieäc ñeàu dieãn ra raát bình thöôøng, caûnh vaät vaãn raát ñeïp, cuoäc ñôøi vaãn bình yeân…

aáy theá maø Thaønh vaø Thuûy laïi phaûi chòu ñöïng söï maát maùt vaø ñoå vôõ quaù lôùn. Em ngaïc nhieân vì trong taâm hoàn mình ñang noåi doâng baõo khi saép phaûi chia tay vôùi ñöùa em gaùi beù nhoû, thaân thieát, caû ñaát trôøi nhö suïp ñoå trong taâm hoàn em, theá maø ôû beân ngoaøi moïi ngöôøi vaø ñaát trôøi vaãn ôû traïng thaùi “bình thöôøng”  dieãn bieán taâm lyù ñöôïc taùc giaû mieâu taû raát chính xaùc, laøm taêng noãi buoàn saâu thaúm, traïng thaùi thaát voïng, bô vô cuûa nhaân vaät) • Hoaït ñoäng 4: -Nhaän xeùt veà caùch keå chuyeän cuûa taùc giaû? Caùch keå naøy coù taùc duïng trong vieäc laøm noåi roõ tö töôûng cuûa truyeän? (+ Caùch keå baèng con maét vaø nhöõng suy nghó cuûa ngöôøi trong cuoäc ( nhaân vaät Thaønh – ngöôøi keå xöng “toâi”) + Keå giuùp taùc giaû theå hieän moät caùch saâu saéc nhöõng suy nghó, tình caûm vaø taâm traïng cuûa nhaân vaät. + Lôøi keå chaân thaønh, giaûn dò, khoâng coù xung ñoät döõ doäi, oàn aøo…phuø hôïp vôùi taâm traïng nhaân vaät vaø coù söùc truyeàn caûm.) -Qua caâu truyeän naøy, theo em, taùc giaû muoán nhaén göûi ñeán moïi ngöôøi ñieàu gì?  ghi nhôù. 4. Cuûng coá: -

GV nhaán maïnh laïi ghi nhôù

-

Ñoïc theâm “Traùch nhieäm cuûa boá meï”, “Theá giôùi roäng voâ cuøng”

-

GV: Nhö vaäy, veà vaên baûn nhaät duïng caùc em ñaõ ñöôïc hoïc ôû lôùp 6 (3vaên baûn)

+ Caàu Long Bieân – chöùng nhaân lòch söû: phöông thöùc : nghò luaän. Noäi dung: tình caûm ñoái vôùi queâ höông ñaát nöôùc, ñoái vôùi caùc di tích lòch söû. + Böùc thö cuûa thuû lónh da ñoû: Phöông thöùc: thuyeát minh (giôùi thieäu) Noäi dung: Baûo veä vaø giöõ gìn söï trong saïch cuûa thieân nhieân, moâi tröôøng. + Ñoäng Phong Nha: Phöông thöùc: thuyeát minh (giôùi thieäu) Noäi dung: Chaêm lo, baûo veä, khai thaùc phaùt trieån kinh teá du lòch – moät trong nhöõng muõi nhoïn kinh teá laøm giaøu cho ñaát nöôùc. Vaø ôû lôùp 7 caùc em ñaõ ñöôïc hoïc (3 vaên baûn): + Coång tröôøng môû ra: Noäi dung: Vai troø cuûa nhaø tröôøng ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa moãi con ngöôøi

+ Meï toâi: Noäi dung: Tình caûm thieâng lieâng, ñeïp ñeõ cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi. + Cuoäc chia tay cuûa nhöõng con buùp beâ: Noäi dung: Toå aám gia ñình vaø quyeàn cuûa treû em. 5. Daën doø: -

Ñoïc laïi vaên baûn

-

Taäp keå toùm taét

-

Hoïc ghi nhôù vaø vôû ghi

-

Xem tröôùc baøi “Boá cuïc trong vaên baûn”

Tieát 7 : Ngaøy soaïn : 11/09/2005 A. BOÁ CUÏC TRONG VAÊN BAÛN

A/ MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: Giuùp hoïc sinh hieåu roõ: - Taàm quan troïng cuûa boá cuïc trong vaên baûn, treân cô sôû ñoù coù yù thöùc xaây döïng boá cuïc khi taïo laäp vaên baûn. - Theá naøo laø moät boá cuïc raønh maïch vaø hôïp lí ñeå böôùc ñaàu xaây döïng ñöôïc nhöõng boá cuïc raønh maïch, hôïp lyù cho caùc baøi laøm. - Tính phoå bieán vaø söï hôïp lyù cuûa daïng boá cuïc 3 phaàn, nhieäm vuï cuûa moãi phaàn trong boá cuïc, ñeå töø ñoù coù theå laøm môû baøi, thaân baøi, keát baøi ñuùng höôùng hôn, ñaït keát quaû toát hôn. B/ CAÙC BÖÔÙC LEÂN LÔÙP: B1. OÅn ñònh B2. Kieåm tra baøi cuõ: - Toùm taét ngaén goïn caâu truyeän “Cuoäc chia tay…” - Em caûm nhaän ñöôïc ñieàu gì qua caâu chuyeän? B3. Baøi môùi: A. Giôùi thieäu baøi: Trong nhöõng naêm hoïc tröôùc caùc em ñaõ sôùm laøm quen vôùi coâng vieäc xaây döïng daøn baøi, maø daøn baøi laïi chính laø keát quaû, laø hình thöùc theå hieän boá cuïc. Tuy nhieân treân thöïc teá, vaãn coøn nhieàu hoïc sinh khoâng quan taâm ñeán boá cuïc vaø raát ngaïi phaûi xaây döïng boá cuïc trong luùc laøm baøi. Vì theá, baøi hoïc hoâm nay seõ cho ta thaáy roõ taàm quan troïng cuûa boá cuïc trong vaên baûn, böôùc ñaàu giuùp ta xaây döïng ñöôïc nhöõng boá cuïc raønh maïch, hôïp lí cho caùc baøi laøm.

B. Tieán trình toå chöùc caùc hoaït ñoäng: I/ Boá cuïc vaø nhöõng • Hoaït ñoäng 1: -Em muoán vieát moät laù ñôn ñeå xin gia yeâu caàu veà boá nhaäp Ñoäi Thieáu nieân tieàn phong Hoà Chí cuïc trong vaên baûn: Minh. Haõy cho bieát nhöõng noäi dung trong 1. Boá cuïc trong vaên ñôn aáy coù caàn ñöôïc saép xeáp theo moät baûn ñôn xin gia nhaäp quaân ñoäi traät töï khoâng? ( Caàn) tuoåi, ngheà -Coù theå tuøy thích muoán ghi noäi dung naøo -Teân, nghieäp, ñòa chæ cuõng ñöôïc hay khoâng? (Khoâng) voïng gia -Söï saép xeáp noäi dung trong caùc phaàn trong -Nguyeän vaên baûn theo moät trình töï hôïp lí goïi laø boá nhaäp quaân ñoäi cuïc. Em haõy cho bieát: Vì sao khi xaây döïng -Lôøi höùa vaên baûn, caàn phaûi quan taâm ñeán boá  Boá cuïc saép xeáp cuïc? ( ñeå caùc phaàn caùc ñoaïn raønh maïch caùc thöù töï thaønh moät trình töï raønh  ngöôøi ñoïc tieáp nhaän deã daøng) maïch, hôïp lí. -HS ñoïc ghi nhôù 1 -GV nhaán maïnh laïi ghi nhôù – Laøm BT 1/30

• Hoaït ñoäng 2: -Hai caâu chuyeän ñaõ coù boá cuïc chöa? ( Vieát tuøy tieän, chöa coù boá cuïc)

-Caùch keå chuyeän nhö treân baát hôïp lí choã naøo? (+Vaên baûn 1: * Thôøi gian saép xeáp loän xoän

2. Nhöõng yeâu caàu veà boá cuïc trong vaên baûn:

* Caâu cuoái: ñoái töôïng (traâu) khoâng thoáng nhaát vôùi caùc caâu treân (eách)

 ngöôøi ñoïc khoù tieáp nhaän HS ñoïc gaïch ñaàu doøng 1 &2 cuûa ghi nhôù + Vaên baûn 2: Caâu chuyeän khoâng neâu baät ñöôïc yù nghóa pheâ phaùn vaø khoâng coøn buoàn cöôøi nöõa. + Caâu chuyeän maát ñi yeáu toá baát ngôø khieán tieáng cöôøi khoâng baät maïch, khoâng theå taäp trung vaøo vieäc pheâ phaùn nhaân vaät chính)  Boá cuïc phaûi raønh maïch, hôïp lí giuùp cho vaên baûn ñaït möùc cao nhaát muïc ñích giao tieáp maø ngöôøi taïo laäp ñaët ra. -HS ñoïc gaïch ñaàu doøng 2 cuûa ghi nhôù -Theo em neân saép xeáp boá cuïc 2 caâu chuyeän treân nhö theá naøo? (HS laøm mieäng) • Hoaït ñoäng 3: -Haõy neâu nhieäm vuï cuûa 3 phaàn: Môû baøi, thaân baøi, keát baøi trong vaên baûn mieâu taû vaø vaên baûn töï söï? (-Töï söï: + MB: Giôùi thieäu truyeän keå, nhaân vaät. + TB: Taû chi tieát theo trình töï + KB: Phaùt bieåu caûm nghó veà ñoái töôïng mieâu taû) -Coù caàn phaân bieät roõ raøng nhieäm vuï cuûa moãi phaàn khoâng? (coù) Vì sao? (vì: coù nhö theá boá cuïc môùi ñaït ñeán yeâu caàu veà söï hôïp lí) -Coù baïn noùi raèng: môû baøi chæ laø söï toùm taét, ruùt goïn cuûa thaân baøi, coøn keát luaän chaúng qua laø söï laëp laïi moät laàn nöõa cuûa môû baøi. Noùi nhö vaäy coù ñuùng khoâng? (Khoâng!) Vì sao? ( Vì töøng phaàn ñaõ coù nhieäm vuï rieâng raønh maïch, khoâng theå loän xoän ñöôïc  ñaûm baûo yeâu caàu hôïp lí. -Moät baïn khaùc laïi cho raèng: Noäi dung chính cuûa vieäc mieâu taû, töï söï ñöôïc doàn caû vaøo thaân baøi neân môû baøi vaø keát luaän

-Raønh maïch -Hôïp lí

3.Caùc phaàn cuûa boá cuïc:

-Môû baøi -Thaân baøi -Keát luaän

II/ Ghi nhôù: hoïc SGK/30 III/ Luyeän taäp: Baøi 2/30: -Boá cuïc: +Môû baøi: “Meï toâi… khoùc nhieàu”. Giôùi thieäu hoaøn caûnh baát haïnh cuûa

laø nhöõng phaàn khoâng caàn thieát laém. Em coù ñoàng yù vôùi yù kieán ñoù khoâng? ( Khoâng! Vì caû 3 phaàn ñeàu goùp phaàntaïo neân moät vaên baûn hoaøn chænh giuùp ngöôøi ñoïc tieáp nhaän ñöôïc) -HS gaïch ñaàu doøng thöù 3 cuûa 2 ghi nhôù • Hoaït ñoäng 4: HS ñoïc laïi toaøn ghi nhôù • Hoaït ñoäng 5: HS ñoïc yeâu caàu BT 2/30: Ghi laïi boá cuïc truyeän “ Cuoäc chia tay cuûa … beâ” ?

hai anh em Thaønh, Thuûy. +Thaân baøi: “Ñeâm qua…ñi thoâi con”. Caûnh chia ñoà chôi cuûa hai anh em vaø caûnh chia tay cuûa Thuûy vôùi lôùp hoïc. +Keát baøi: Phaàn coøn laïi Cuoäc chia tay ñaày xuùc ñoäng cuûa hai anh em. -Boá cuïc raønh maïch, hôïp lí -Ñöôïc!Mieãn sao ñaûm baûo tính raønh maïch, hôïp lí. ( Ví duï: Neáu ñöa ñoaïn “gia ñình toâi khaù giaû…” leân ñaàu truyeän thì caâu truyeän seõ khoâng haáp daãn, -Boá cuïc aáy, theo em, ñaõ raønh maïch vaø khoâng taïo ñöôïc caûm xuùc cho ngöôøi ñoïc  hôïp lyù chöa? -Coù theå keå laïi caâu truyeän aáy theo moät ñöôïc nhöng khoâng hay. boá cuïc khaùc ñöôïc khoâng? -HS keå laïi theo boá cuïc khaùc.

-HS ñoïc BT 3/30  HS thaûo luaän

-Ñeå boá cuïc raønh maïch, theo em laøm theá naøo?

Baøi 3/30: -Boá cuïc chöa raønh maïch, hôïp lí Vì: + Caùc ñieåm 1,2,3 môùi keå laïi vieäc hoïc toát chöù chöa phaûi laø trình baøy kinh nghieäm hoïc toát. + Ñieåm 4 khoâng phaûi noùi veà kinh nghieäm hoïc taäp maø noùi veà thaønh tích. -Ñeå boá cuïc raønh maïch: + Sau phaàn thuû tuïc chaøo möøng taøi ngheä vaø töï giôùi thieäu veà mình, neân laàn löôït neâu töøng kinh nghieäm hoïc taäp. + Sau ñoù neâu roõ: nhôø ruùt ra caùc kinh nghieäm nhö theá maø vieäc hoïc taäp tieán boä nhö theá naøo. + Cuoái cuøng coù theå neâu neân leân nguyeän voïng muoán ñöôïc nghe caùc yù kieán trao ñoåi, goùp yù veà baûn baùo cao vaø chuùc Hoäi nghò thaønh coâng.

-Ñeå boá cuïc hôïp lyù: caøn saép xeáp caùc kinh nghieäm theo moät traät töï khoa hoïc, deã tieáp nhaän. + Kinh nghieäm hoïc taäp treân lôùp + Hoïc ôû nhaø + Tham khaûo taøi lieäu + Tìm toøi saùng taïo… B4. Cuûng coá: -

Hoïc sinh ñoïc laïi ghi nhôù

-

GV nhaán maïnh laïi

B5. Daën doø: -

Hoïc ghi nhôù

-

Taäp laøm laïi caùc baøi taäp vöøa laøm

-

Xem tröôùc baøi “Maïch laïc trong vaên baûn ruùt ra”

Tieát 8 : Ngaøy soaïn : 11/09/2005

C/ MAÏCH LAÏC TRONG VAÊN BAÛN: A/ MUÏC ÑÍCH CAÀN ÑAÏT: Giuùp hoïc sinh

- Coù nhöõng hieåu bieát böôùc ñaàu veà maïch laïc trong vaên baûn vaø söï caàn thieát phaûi laøm cho vaên baûn coù maïch laïc, khoâng ñöùt ñoaïn hoaëc quaån quanh. - Chuù yù ñeán söï maïch laïc trong caùc baøi taäp laøm vaên. B/ CAÙC BÖÔÙC LEÂN LÔÙP: 1) OÅn ñònh 2) Kieåm tra baøi cuõ: -Qua tieát hoïc tröôùc, em ruùt ra ñöôïc ñieàu gì veà boá cuïc trong vaên baûn? -Moät boá cuïc nhö theá naøo ñöôïc goïi laø raønh maïch, hôïp lí? Cho ví duï minh hoïa. 3) Baøi môùi: a. Giôùi thieäu baøi: ÔÛ lôùp 6 caùc em ñaõ ñöôïc coâ giôùi thieäu veà 6 kieåu vaên baûn vôùi nhöõng phöông thöùc bieåu ñaït töông öùng ( töï söï, mieâu taû, bieåu caûm, nghò luaän, thuyeát minh, haønh chính - coâng vuï). Ta thaáy duø laø kieåu vaên baûn naøo cuõng ñoøi hoûi coù moät boá cuïc chaët cheõ, raønh maïch vaø hôïp lí. Ngoaøi boá cuïc ra, vaên baûn cuõng caàn phaûi maïch laïc ñeå ngöôøi ñoïc vaø ngöôøi nghe thaáy deã hieåu vaø höùng thuù. Tieát hoïc hoâm nay coâ seõ höôùng daãn caùc em tìm hieåu maïch laïc trong vaên baûn. b. Tieán trình hoaït ñoäng: I/ Maïch laïc vaø nhöõng • Hoaït ñoäng 1: a/ Hai chöõ “maïch laïc” trong Ñoâng y yeâu caàu veà maïch laïc voán coù nghóa laø maïch maùu trong trong vaên baûn: thaân theå. Trong moät vaên baûn cuõng 1.Maïch laïc trong vaên baûn: coù caùi gì gioáng nhö maïch maùu laøm a/ Coù caû 3 tính chaát cho caùc phaàn trong vaên baûn thoáng nhaát laïi goïi laø maïch laïc. Döïa vaøo hieåu bieát treân em haõy xaùc ñònh maïch laïc trong vaên baûn coù nhöõng tính chaát gì trong soá nhöõng tính chaát keå döôùi ñaây: - Troâi chaûy thaønh doøng, thaønh b/ Taùn thaønh vôùi yù kieán maïch - Tuaàn töï ñi qua heát caùc phaàn, caùc vì: coù noái tieáp caùc caâu, caùc yù theo moät trình töï ñoaïn trong vaên baûn - Thoâng suoát lieân tuïc, khoâng ñöùt hôïp lyù môùi ñaûm baûo ñöôïc tính lieàn maïch cuûa ñoaïn b/ Coù ngöôøi cho raèng: trong vaên baûn, chuû ñeà → gôïi nhieàu höùng maïch laïc laø söï tieáp noái cuûa caùc thuù cho ngöôøi ñoïc, ngöôøi caâu, caùc yù theo moät trình töï hôïp lí. nghe.

Em coù taùn thaønh yù kieán ñoù khoâng? 2. Caùc ñieàu kieän ñeå vaên Vì sao? baûn coù tính maïch laïc: a/Söï vieäc chính vaên baûn “Cuoäc chia tay...buùp beâ” laø: • Hoaït ñoäng 2: Söï chia tay: Hai anh em a/ HS ñoïc yeâu caàu SGK/31 ...Haõy cho bieát toaøn boä söï vieäc trong Thaønh, Thuûy buoäc phaûi vaên baûn xoay quanh söï vieäc chính chia tay nhöng hai con buùp beâ cuûa caùc em thì khoâng naøo? → HS thaûo luaän (Trong moãi vaên baûn caàn phaûi coù theå chia tay. moät maïch thoáng nhaát, troâi chaûy -Taïo söï ñau ñôùn, xoùt xa khi lieân tuïc qua suoát caùc phaàn, caùc hai anh em phaûi chia tay nhau. ñoaïn...) -“Söï chia tay” vaø “nhöõng con buùp beâ” -Thaønh, Thuûy laø hai nhaân vaät taïo neân söï maïch laïc ñoùng vai troø gì trong truyeän? -Hai chò em Thaønh vaø Thuûy coù vai troø trong vaên baûn ñeå theå hieän moät chuû ñeà xuyeân gì trong truyeän? suoát. b/ Phaûi! Vì chính caùc töø ngöõ vaø caùc chi tieát aáy lieân keát b/ Caùc töø ngöõ: “chia tay”... cöù laëp ñi laëp laïi seõ laøm noåi baät chuû laïi trong baøi. Moät loaït töø ngöõ... Theo em, ñeà: Söï chia tay ( nhö phaàn ñoù coù phaûi laø chuû ñeà lieân keát caùc söï vieäc neâu treân thaønh moät chuû ñeà thoáng a/ ñaõ noùi) nhaát hay khoâng? -Coù! Vì caùc töø ngöõ, caùc -Coù theå xem laø maïch laïc cuûa vaên söï vieäc aáy lieân keát laïi baûn khoâng? theo moät trình töï roõ raøng, hôïp lyù. c/ HS ñoïc yù c/SGK/32 c/ -Haõy cho bieát caùc ñoaïn aáy ñöôïc noái -Caû 4 moái lieân heä. vôùi nhau theo moái lieân heä naøo trong -Coù caùc moái lieân heä? -Nhöõng moái lieân heä giöõa caùc ñoaïn aáy coù II. Ghi nhôù: Hoïc SGK/32 töï nhieân, hôïp lí khoâng?

→ HS ñoïc yù 2 cuûa chi nhôù. • Hoaït ñoäng 3: -Moät vaên baûn phaûi coù ñieàu kieän gì? -Moät vaên baûn coù tính maïch laïc laø moät vaên baûn nhö theá naøo?

→ HS ñoïc toaøn boä ghi nhôù. GV nhaán maïnh laïi • Hoaït ñoäng 4: -Haõy tìm hieåu tính maïch laïc cuûa: a/Vaên baûn “Meï toâi”:

III. Luyeän taäp: Baøi1/32: Tính maïch laïc a/ Vaên baûn “Meï toâi” -Chuû ñeà xuyeân suoát vaên baûn laø: Tình caûm thieâng lieâng ñeïp ñeõ cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi → thöông yeâu, kính troïng cha meï. -Boá cuïc maïch laïc, maïch vaên thoâng suoát theo moät “doøng chaûy”.

b/Vaên baûn 2:

+Hai doøng ñaàu: lí do boá vieát thö cho En-ri-coâ. +Coøn laïi: Thaùi ñoä cuûa ngöôøi cha b/ Chuû ñeà xuyeân suoát toaøn ñoaïn vaên: saéc vaøng truø phuù, traàm aám cuûa laøng queâ vaøo muøa ñoâng, giöõa ngaøy muøa. “Doøng chaûy” hôïp lí: +Caâu ñaàu: giôùi thieäu bao quaùt saéc vaøng + Sau ñoù neâu caùc bieåu hieän cuûa saéc vaøng * Theo thôøi gian: muøa ñoâng, giuõa ngaøy muøa * Theo khoâng gian: laøng queâ +Hai caâu cuoái: nhaän xeùt, caûm xuùc veà maøu vaøng

→ Ba phaàn nhaát quaùn, roõ raøng laøm cho maïch vaên thoâng suoát vaø boá cuïc maïch laïc. 4. Cuûng coá: - HS ñoïc laïi ghi nhôù 5. Daën doø: -

Hoïc ghi nhôù

-

Xem laïi phaàn vôû ghi

-

Taäp laøm baøi taäp 1 vöøa roài

-

Laøm BT2, BT1 b1/32

-

Soaïn “Ca dao – daân ca...”

Tuaàn 3 Tieát 9 : ñình Ngaøy soaïn : 17/9/2005 Ngaøy daïy : 18/9/2005

Vaên baûn: CAO DAO, DAÂN CA Nhöõng caâu haùt veà tình caûm gia

A/ ÑOÏC - HIEÅU VAÊN BAÛN I/ YEÂU CAÀU :

-

Hieåu ñöôïc khaùi nieäm ca dao, daân ca.

-

Naém ñöôïc noäi dung, yù nghóa vaø moät soá hình thöùc ngheä thuaät tieâu bieåu cuûa nhöõng baøi ca dao coù chuû ñeà veà tình caûm gia ñình.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Theá naøo laø maïch laïc trong vaên baûn?

-

Ñeå vaên baûn coù tính maïch laïc caàn coù nhöõng ñieàu kieän gì?

-

KT baøi CB

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

- Giôùi thieäu baøi:

GHI BAÛNG

I. THEÁ NAØO LAØ CA DAO, HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc – tìm hieåu chung veà ca DAÂN CA? dao, daân ca SGK /37 ? Em hieåu theá naøo laø ca dao, daân ca? - HS ñoïc SGK /35, GV giaûng theo SGV /33. - GV höôùng daãn caùch ñoïc 4 baøi ca dao, ñoïc chuù thích HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu vaên baûn II. ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN: ? Lôøi cuûa töøngbaøi ca dao laø lôøi cuûa ai noùi Baøi 1: Söû duïng pheùp so vôùi ai? Taïi sao em laïi khaúng ñònh nhö vaäy? saùnh, hình aûnh to lôùn, Baøi 1: Lôøi cuûa töøng baøi ca dao laø lôøi cuûa meânh moâng (nuùi ngaát ai noùi vôùi ai? Taïi sao em laïi khaúng ñònh nhö trôøi, nöôùc ôû ngoaøi bieån vaäy? ñoâng) → Baøi ca dao noùi + Baøi 1: Lôøi cuûa meï noùi vôùi con leân coâng lao trôøi bieån 2: … ngöôøi con gaùi laáy choáng xa nôùi vôùi cuûa cha meï ñoái vôùi con meï, queâ meï caùi vaø boån phaän, traùch 3: Lôøi cuûa con chaùu noùi vôùi oâng, baø nhieäm cuûa ngöôøi laøm 4: Lôøi cuûa oâng baø, coâ baùc noùi vôùi chaùu; con tröôùc coâng lao ñoù. cuûa cha meï noùi vôùi con hoaëc cuûa anh em ruoät thòt noùi vôùi nhau. - GV goïi HS ñoïc laïi baøi 1 ? Tình caûm maøbaøi ca dao 1 muoán dieãn taû laø gì? Haõy chæ ra caùi hay cuûa hình aûnh, aâm ñieäu, ngoân ngöõ cuûa baøi ca dao naøy?

? Haõy ñoïc nhöõng caâu ca dao cuõng noùi ñeán coâng cha, nghóa meï nhö baøi 1 (Coâng cha … thaùi sôn) - Ngoài buoàn nhôù meï…. + Baøi 2: - GV goïi HS ñoïc baøi 2 ? Em coù caûm nhaän gì veà taâm traïng cuûa ngöôøi con gaùi trong baøi ca dao naøy? (Nhôù nhung saâu saéc, lo laéng, nghó ñeán thaân phaän laøm daâu…) →Taâm traïng cuûa ngöôøi con gaùi dieãn ra trong hoaøn caûnh, keát quaû nhö theá naøo? ? Thôøi gian ñöôïc noùi tôùi trong baøi ca dao laø “Chieàu”, ñaây laø töø gì? Duøng töø naøy coù taùc duïng gì? ? Chieàu naøo cuõng vaäy, coâ gaùi ñeàu “ra ñöùng ngoõ sau”. Ngoõ sau laø nôi nhö theá naøo? Taïi sao phaûi ra ñöùng ngoõ sau maø khoâng phaûi ngoõ tröôùc? (Nôi kín ñaùo, laãn khuaát, ít ai qua laïi, ñeå yù) ? Taâm traïng con ngöôøi ñöôïc gôïi leân trong hoaøn caûnh, khoâng gian aáy thöôøng laø moät taâm traïng nhö theá naøo? ( Buoàn baõ, coâ ñôn, tuûi nhuïc…) ? Em hình duøng gì veà hình aûnh coâ gaùi luùc aáy qua ñoaïn “ñöùng … sau” ? Vì sao khi nhìn veà queâ meï, coâ gaùi (taïc vaøo khoâng gian) laïi “Chín chieàu ruoät ñau”? ( Nhôù thöông cha meï ñeán da dieùt, xoùt xa) ? Em caûm nhaän gì veà tình caûm cuûa ngöôøi con trong baøi ca dao naøy? ? Theo em baøi ca dao naøy dieãn taû taâm traïng nhôù nhung, buoàn tuûi cuûa ngöôøi con gaùi laáy choàng xaõ höôùng veà cha meï ñeû, hay coøn dieãn taû taâm traïng nhôù cha meï, nhôù nhaø cuûa nhöõng ngöôøi con xa queâ? ? Em coøn thuoäc baøi ca dao naøo khaùc dieãn taû noãi nhôù thöông cha meï cuûa ngöôøi ñi xa? + Baøi 3: - HS ñoïc. ? Taùc giaû duøng hình aûnh gì ñeå dieãn taû noãi nhôù ôû baøi 3 (Hình aûnh ñôn sô “nuoäc laït maùi nhaø” ñeû dieãn taû noãi nhôù thöông thaám thía cuûa loøng ngöôøi) ? Theo em, vì sao hình aûnh “nuoäc laït maùi nhaø” coù theå dieãn taû ñöôïc noãi nhôù saâu naëng cuûa con chaùu ñoái vôùi oâng baø? (“nuoäc laït maùi nhaø” gôïi coâng söùc beàn bæ cuûa oâng baø ñeå taïo laäp gia ñình. Nuoäc laït laø caùi haøng ngaøy moïi ngöôøi chöùng kieán trong toå aám gia ñình, gôïi maùi nhaø aám

Baøi 2: Söû duïng töø laùy, hình aûnh quen thuoäc, baøi ca dao noùi veà taâm traïng, noãi loøng xoùt xa, saâu laéng cuûa ngöôøi con gaùi laáy choàng xa queâ nhôù meï nôi queâ nhaø.

cuùng, gôïi tình caûm noái keát beàn chaët. → Hình aûnh vöøa cuï theå, deã hieåu, laïi vöøa saâu saéc, chaân thaät. ? Caâu ca dao: Bao nhieâu …baáy nhieâu coù söùc dieãn taû moät noãi nhôù nhö theá naøo? (Thöôøng xuyeân, nhieàu, beàn chaët) ? Cöû chæ “ngoù leân” coøn gôïi tình caûm naøo ñoái vôùi oâng baø? (Toân kính cuûa con chaùu) ? Nhö theá, nhöõng noäi dung tình caûm naøo cuûa con ngöôøi ñöôïc dieãn taû trong baøi ca dao naøy? (Noåi nhôù thöông, nieàm kính troïng saâu saéc cuûa con chaùu ñoái vôùi oâng baø, toå tieân mình) + Baøi 4: - HS ñoïc ? Trong baøi ca dao 4, caùc töø “ngöôøi xa”, “baùc meï”, “cung thaân” coù nghóa nhö theá naøo? (Ngöôøi xa: ngöôøi xa laï; baùc meï: cha meï; cuøng thaân: cuøng laø ruoät thòt) ? Töø ñoù coù theå nhaän thaáy tình caûm anh em ñöôïc caét nghóa treân nhöõng cô sôû naøo? (khoâng phaûi laø ngöôøi xa laï; cuøng cha meï sinh ra; ñeàu coù quan heä maùu muû ruoät thòt) ? Tình caûm anh em ñöôïc theå hieän baèng hình aûnh naøo? Hình aûnh aáy ñaõ dieãn taû tình caûm gì cuûa anh em? (Chaân tay lieàn moät cô theå – khoâng bao giôø phuï nhau, gaén boù, khoâng theå chia caét – caùch noùi gaàn guõi, deã hieåu, ñaäm chaát daân gian) ? Noùi leân söï gaén boù ñoù, baøi ca dao muoán nhaéc nhôû ñieàu gì? (Anh em hoaøthuaän ñeå cha meï vui loøng) → Sau ñoù: Anh em nhö chaân vôùi tay Raùch laønh ñuøm boïc, dôû hay ñôõ ñaàn HOAÏT ÑOÄNG 3: Ghi nhôù ? Taïi sao 4 baøo ca dao, daân ca khaùc nhau laïi coù theå hôïp thaønh moät vaên baûn? (Coù noäi III. GHI NHÔÙ dung tình caûm gia ñình, theå hieän nhöõng tình SGK /36 caûm cao ñeïp trong gia ñình…) ? Coù gì gioáng nhau trong hình thöùc dieãn ñaït cuûa 4 baøi ca dao treân? (Thaûo luaän nhoùm) ( - Theå thô luïc baùt - Gioïng ñieäu taâm tình, nhaéc nhôû - Caùc hình aûnh quen thuoäc gaàn guõi) - HS ñoïc ghi nhôù – GV choát noäi dung, ngheä thuaät HOAÏT ÑOÄNG 4: HS laøm BT 1, 2 /36 GV cho nhaän xeùt, söûa chöõa

IV. LUYEÄN TAÄP: BT 1, 2 /36

IV. CUÛNG COÁ : -

Ñoïc laïi caùc baøi ca dao

-

?Em coù suy nghó gì sau khi hoïc xong caùc baøi ca dao treân? * HÖÔÙNG DAÃN HOÏC, CHUAÅN BÒ BAØI :

-

Thuoäc caùc baøi ca dao

-

Söu taàm caùc baøi ca dao cuøng chuû ñeà

-

Chuaån bò: “Nhöõng caâu haùt veà tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, con ngöôøi”

Tieát 10 : NHÖÕNG CAÂU HAÙT VEÀ TÌNH YEÂU QUEÂ HÖÔNG, ÑAÁT NÖÔÙC, CON NGÖÔØI Ngaøy soaïn : 17/9/2005 A/ ÑOÏC - HIEÅU VAÊN BAÛN I/ YEÂU CAÀU :

-

Naém ñöôïc noäi dung, yù nghóa vaø moät soá hình thöùc ngheä thuaät tieâu bieåu cuûa ca dao, daân ca veà chuû ñeà tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, con ngöôøi.

-

Thuoäc nhöõng baøi ca dao trong vaên baûn veø bieát theâm moät soá baøi ca dao veà chuû ñeà naøy.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Theá naøo laø ca dao, daân ca

-

Thuoäc 4 baøi ca dao (baøi tröôùc) , ghi nhôù

-

Ñoïc caùc baøi cuøng chuû ñeà maø em bieát.

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC - Giôùi thieäu baøi: HOAÏT ÑOÄNG 1: -

GV höôùng daãn ñoïc vaø tìm hieåu chuù thích

GHI BAÛNG I. ÑOÏC, TÌM HIEÅU CHUÙ THÍCH

HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu vaên baûn + Baøi 1: Baøi 1: ? Khi ñoïc caâu haùt thöù nhaát, em thaáy - Theå thô luïc baùt, bieán caùc taùc giaû daân gian ñaõ gôïi ra caùc ñòa theå, haùt ñoái ñaùp → danh, phong caûnh naøo? Em hieåu gì veà caùc baøi ca dao theå hieän ñòa danh, phong caûnh aáy? nieàm töï haøo, tình yeâu ? Nhaän xeùt veà baøi (1), em ñoàng yù ñoái vôùi queâ höông, vôùi yù kieán naøo döôùi ñaây? (SGK/39)(b, c) ñaát nöôùc. ? Taïi sao em ñoàng yù vôùi yù kieán treân? Haõy chæ ra 2 phaàn cuûa baøi ca dao. ? Em haõy neâu moät soá daân ca ñeå minh hoaï cho yù kieán © laø ñuùng. ? Vì sao chaøng trai, coâ gaùi laïi duøng nhöõng ñòa danh vôùi nhöõng ñaëc ñieåm cuûa töøng ñòa danh ñeå hoûi ñaùp (HS thaûo luaän nhoùm) ? Qua ñoù hoï muoán baøy toû tình caûm gì? ? Em coù nhaän xeùt gì veà ngöôøi hoûi vaø Baøi 2:

ngöôøi ñaùp? (Hieåu bieát, cuøng tình caûm, lòch laõm, teá nhò) + Baøi 2: - HS ñoïc baøi ? Khi naøo ngöôøi ta noùi “ruû nhau”? ? Em coù nhaän xeùt gì veà caùch taû caûnh cuûa baøi 2. ñòa danh vaø caûnh trí trong baøi gôïi leân ñieàu gì? ? Em coù suy nghó gì veà caâu hoûi cuoái baøi “Hoûi ai …naøy”? ( HS thaûo luaän nhoùm) ? Noäi dung cuûa baøi ca dao naøy laø gì? + Baøi 3: - HS ñoïc ? Neâu nhaän xeùt cuûa em veà caûnhg trí xöù Hueá vaø caùch taû caûnh ôû baøi ca dao naøy? (gôïi khoâng gian, maøu söùc nhö theá naøo?) - Ruoäng, ñöôøng uoán khuùc meàm me\aïi daãn veà Hueá. - Maøu xanh cuûa nuùi vaø nöôùc hoøa laãn → taïo caûnh ñeïp eâm dòu, töôi maùt, hieàn hoaø) ? Ñaïi töø “ai” trong baøi ca dao naøy coù yù nghóa gì? ( Chæ ngöôøi baát kyø – soá ñoâng) ? Lôøi ca “ai voâ xöù Hueá thì voâ” mang yù nghóa gì? ( Lôøi môøi chaøo moïi ngöôøi haõy ñeán vôùi Hueá) ? Theo em, coù nhöõng tình caûm naøo aån chöùa trong lôøi chaøo môøi, nhaén göûi ñoù? - Tình yeâu vôùi Hueá - Nieàm töï haøo veà Hueá - Loøng tin moïi ngöôøi seõ ñeán Hueá - Con ngöôøi Hueá muoán keát giao baïn beø ? Noäi dung cuûa baøi ca dao laø gì? + Baøi 4: - HS ñoïc baøi 4 ? Hai doøng ñaàu cuûa baøi ca dao 4 coù caáu taïo gì ñaëc bieät veà ngoân töø vaø nhòp ñieäu? - Caùc nhoùm töø ôû doøng sau laëp, ñaûo vaø ñoái xöùng vôùi caùc nhoùm töø ôû doøng tröôùc. - Nhòp 4/4 laëp ôû caû hai doøng ? Theo em, pheùp laëp, ñaûo, ñoái coù taùc duïng gì trong vieäc: 1. Gôïi hình cho baøi ca dao? 2. Gôïi caûm cho baøi ca dao? (Taïo aán töôïng caûnh caùnh ñoàng luùa

- Caâu haùt giaøu aâm ñieäu nhaén nhuû taâm tình laëp laïi gôïi nhieàu hôn taû. → Ñaïi danh vaø caûnh trí gôïi leân tình yeâu, nieàm töï haøo veà queâ höông, ñaát nöôùc; nhaéc nhôû theá heä con chaùu phaûi tieáp tuïc giöõ gìn vaø xaây döïng nöôùc non. Baøi 3: - Söû duïng nhieàu ñònh ngöõ, hình aûnh so saùnh, gôïi nhieàu hôn taû, duøng ñaïi töø “ai” →Ca ngôïïi veû ñeïp cuûa xöù Hueá, ñoàng thôøi laø lôøi môøi, lôøi nhaén göûi chaân tình cuûa taùc giaû ñoái vôùi moïi ngöôøi.

Baøi 4: - Söû duïng pheùp so saùnh, ñieäp ngöõ, ñaûo töø ñoái xöùng. → Baøi ca dao ngôïi ca caùnh ñoàng vaø veû ñeïp traøn ñaày söùc soáng cuûa con ngöôøi nôi laøng queâ.

baït ngaøn xanh toát; bieåu hieän caûm xuùc phaán chaán yeâu queâ höông, yeâu ñôøi cuûa ngöôøi noâng daân) ? Hình aûnh so saùnh: “Thaân …mai” gôïi taû nhö theá naøo? (Veû ñeïp thon thaû vaø söùc soáng thanh xuaân ñaày höùa heïn cuûa ngöôøi thoân nöõ giöõa caùnh ñoàng luùa baùt ngaùt trong moät buoåi saùng ñeïp trôøi… ? Nhö theá caû baøi ca ñaõ phaûn aùnh nhöõng veû ñeïp naøo cuûa laøng queâ? ( Veû ñeïp caùnh ñoàng queâ, veû ñeïp con ngöôøi nôi queâ) ? Töø nhöõng veû ñeïp ñoù, baøi ca ñaõ toaùt leân tình caûm, hình aûnh tha thieát giaønh cho queâ höông vaø con ngöôøi. Theo em, ñoù laø tình caûm naøo? (Yeâu quyù, töï haøo veà veû ñeïp vaø söùc soáng cuûa queâ höông vaø con ngöôøi; tin töôûng cuoäc soáng toát ñeïp ôû laøng queâ) ? Tình caûm trong baøi ca naøy chæ boù heïp vôùi Mieàn Trung? (Khoâng boù heïp →nhaân leân tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc ôû moãi con ngöôøi) HOAÏT ÑOÄNG 3: Ghi nhôù III. GHI NHÔÙ ? Noäi dung noåi baät cuûa vaên baûn “Nhöõng caâu haùt veà tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, con ngöôøi”? (Thaûo luaän nhoùm) (Phaûn aùnh tình yeâu vaø loøng töï haøo chaân thaønh tinh teá, saâu saéc cuûa nhaân daân ta tröôùc veû ñeïp queâ höông, ñaát nöôùc, con ngöôøi. ? Ñaëc ñieåm hình thöùc noåi baät cuûa vaên baûn naøy? ( Ñoái ñaùp, hoûi môøi, nhaén göûi) - HS ñoïc ghi nhôù SGK – GV choát yù HOAÏT ÑOÄNG 4: Luyeän taäp HS laøm BT 1, 2

IV/ CUÛNG COÁ :

IV. LUYEÄN TAÄP: 1) Theå thô luïc baùt (2); luïc baùt bieán theå (1, 3); theå thô töï do (hai doøng ñaàu cuûa baøi 4). 2) Tình caûm chung theå hieän ôû 4 baøi: tình yeâu, nieàm töï haøo veà queâ höông, ñaát nöôùc,con ngöôøi.

Ca dao, daân ca veà tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc gôïi leân trong em nhöõng tình caûm vaø mong öôùc gì? * HÖÔÙNG DAÃN HOÏC, CHUAÅN BÒ BAØI: - Thuoäc vaên baûn - Ghi nhôù, Naém ñöôïc noäi dung, yù nghóa cuûa töøng baøi

-

Söu taàm nhöõng caâu ca dao, daân ca cuøng chuû ñeà

-

Chuaån bò baøi “Töø laùy”

Tieát 11: TÖØ LAÙY Ngaøy soaïn : 18/9/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -Naém ñöôïc caáu taïo cô baûn cuûa 2 loaïi töø laùy: töø laùy boä phaän vaø töø laùy toaøn boä. - Hieåu cô cheá taïo nghóa cuûa töø laùy tieáng Vieät - Bieát vaän duïng nhöõng hieåu bieát veà caáu taïo vaø cô cheá taïo nghóa cuûa töø laùy ñeå söû duïng toát töø laùy. II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Trình baøy caáu taïo, traät töï, yù nghóa cuûa töø gheùp chính phuï? Cho ví duï? - So saùnh söï khaùc bieät cuûa 2 loaïi töø gheùp: chính phuï vaø ñaúng laäp? IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Giôùi thieäu baøi: - ÔÛ lôùp 6 caùc em ñaõ bieát ñöôïc khaùi nieäm veà töø laùy ...Tieát hoâm nay giuùp caùc em naém ñöôïc caáu taïo cuûa töø laùy → Vaän duïng hieåu bieát veà caáu taïo vaø cô cheá taïo nghóa ñeå söû duïng töø laùy.

TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG HOAÏT ÑOÄNG 1: - GV nhaéc laïi nhöõng khaùi nieäm veà töø laùy: Ñoù laø nhöõng töø phöùc coù söï hoaø phoái veà aâm thanh giöõa caùc tieáng. - Ñöa baûng phuï: ví duï a, b: a. Ñöôøng voâ xöù Ngheä quanh quanh Non xanh nöôùc bieác nhö tranh hoaï ñoà b... “Vaäy maø giôø ñaây anh em toâi saép phaûi xa nhau, xa nhau maõi maõi.” H1: Em coù nhaän xeùt gì veà ñaëc ñieåm aâm thanh cuûa töø “Quanh quanh”, “maõi maõi”? - Töø “quanh quanh, maõi maõi” laø töø laùy coù 2 tieáng hoaøn toaøn gioáng nhau, vì aâm thanh tieáng goác “quanh”, “maõi” ñöôïc laùy laïi hoaøn toaøn. H2: Em haõy cho ví duï minh hoaï? - GV ñöa ví duï 1c, d ôû baûng phuï c. Caëp maét cuûa em luùc naøy buoàn thaêm thaúm, hai bôø mi ñaõ xöng moïng leân vì khoùc nhieàu. d. Thuyû chaúng quan taâm gì ñeán chuyeän ñoù, maét noù cöù raùo hoaûnh nhín vaøo khoaûng khoâng, thænh thoaûng laïi nöùc leân khe kheõ. H3: Taïi sao khoângnoùi “Thaúm thaúm”,

GHI BAÛNG

M.ho aï

I. TÌM HIEÅU BAØI: - Laàn löôït tìm hieåu töøng VD 1, 2 treân baûng phuï II. CAÙC LOAÏI TÖØ LAÙY: 1. Toaøn boä töø laùy: - Ví duï a, b

Ñöa baûn g phuï

→ a, b: Töø laùy toaøn boä nguyeân veïn tieáng goác. -

ví duï c, d

→ c, d: Töø laùy toaøn boä bieán ñoåi thanh

Baûng phuï

“kheõ kheõ” maø laïi noùi “thaêm thaúm”, “Khe kheõ”? → Ñaây laø hieän töôïng bieán ñoåi thanh ñieäu ôû tieáng thöù nhaát do quy luaät hoaù phoái aâm thanh. Thöïc chaát chuùng laø töø laùy ñöôïc caáu taïo theo loái laëp laïi tieáng goác nhöng ñeå deã noùi, xuoâi tai → söï bieán ñoåi aâm cuoái vaø thanh ñieäu. H4: Chuùng thuoäc töø laùy töø gì? Cho ví duï? - Ñöa aûnh phuï ví duï 1e, g H5: Nhaän xeùt 2 töø laùy trong ví duï e, g? “Ñeïp ñeïp” → “Ñeøm ñeïp”; “Nhaït nhaït” → “Nhaøn nhaït” laø töø laùy ñaõ bieán ñoåi aâm cuoái vaø caû thanh ñieäu. H6: Chuùng thuoäc loaïi töø laùy gì? Cho ví duï? H7: Qua nhöõng ví duï treân, em bieát nhöõng töø laùy nguyeân veïn tieáng goác hoaëc coù söï bieán ñoåi phuï aâm cuoái, thanh ñieäu ñöôïc goïi laø töø laùy gì? → Töø laùy toaøn boä H8: Theá naøo laø töø laùy toaøn boä? - Moät HS traû lôøi → moät HS ñoïc ghi nhôù yù 1 - HS tìm hieåu ví duï 2 a, b 2a. Em laëng leõ ñaët tay leân vai toâi. b. Toâi meáu maùo traû lôøi vaø ñöùng choân chaân xuoáng ñaát, nhìn theo caùi boùng beù nhoû, lieâu xieâu cuûa em toâi treøo leân xe. H9: Trong caùc töø “laëng leõ”, “meáu maùo”, “lieâu xieâu” tieáng naøo laø tieáng goác (tieáng coù nghóa), tieáng naøo laø tieáng laùy laïi tieáng goác? → laëng – meáu – lieâu: laø tieáng goác coù nghóa. H10: Giöõa tieáng goác vaø tieáng laùy laïi tieáng goác coù gì gioáng nhau ? - Gioáng nhau phaàn vaàn “ieâu” - Gioáng nhau phuï “l”, “m” H11: Theá naøolaø töø laùy boä phaän? Cho VD minh hoaï? H12: Trong 2 töø laùy “thaêm thaúm”, “khe kheõ”, töø naøo coù nghóa nhaán maïnh, töø naøo coù nghóa giaûm nheï? - Thaêm thaúm: Tieáng goác “thaêm” → “thaêm thaúm” nghóa nhaán maïnh hôn so vôùi thaúm - Khe kheõ: Tieáng goác “kheõ” → “khe kheõ” coù nghóa giaûm nheï so vôùi kheõ. H13: Vaäy töø laùy toaøn boä coù yù nghóa saéc thaùi nhö theá naøo? Cho ví duï? - Saéc thaùi yù nghóa nhaán maïnh.

ñieäu → e, boä cuoái

Ví duï e, g: g: Töø laùy toaøn bieán ñoåi aâm vaø thanh ñieäu

Ghi nhôù yù 1/1 SGK 45

Baûng phuï 2. Töø laùy boä phaän: - Ví duï 2 a, b - Laùy laïi phaàn vaàn - Laùy laïi phaàn phuï aâm ñaàu.

Baûng Ghi nhôù yù 1 / 2 SGK phuï 45 ñöa 3. Nghóa cuûa töø laùy: theâm VD ñeå phaùt trieån ño ñoû, om oûm

- Saéc thaùi yù nghóa giaûm nheï → cho HS ñoïc ghi nhôù 2 H14: Nghóa cuûa “laëng” vaø “laëng leõ”, “meáu vaø meáu maùo”, “xieâu vaø lieâu xieâu” khaùc nhau nhö theá naøo? a. Laëng → traïng thaùi yeân tónh, khoâng ñoäng. Laëng leõ → khoâng noùi naêng, khoâng oàn aøo khi thöïc hieän haønh ñoäng → töø “laëng” khoâng coù nghóa naøy. b. Meáu → mieäng saép khoùc Meáu maùo → töø gôïi taû, daùng mieäng meùo xeäch khi khoùc, khi noùi naêng, than vaõn. c. Xieâu → vò tríkhoâng ñöùng thaúng, ngheâng veà moät beân Lieâu xieâu → daùng ngôõ ngaøng khi böôùc ñi H15: Qua vieäc giaûi thích nghóa cuûa töø laùy treân, em haõy nhaän xeùt nghóa cuûa töø laùy boä phaän coù saéc thaùi yù nghóa nhö theá naøo? - Nghóa coù saéc thaùi rieâng - Khoâng gioáng hoaøn toaøn vôùi nghóa goác → HS ñoïc laïi ghi nhôù 2

1. Saéc thaùi, yù nghóa cuûa töø laùy toaøn boä: • Ghi nhôù 2 SGK /42 2. Nghóa cuûa töø laùy boä phaän: Ghi nhôù 2 SGK /42 - Nghóa cuûa töø laùy boä phaän coù saéc thaùi rieâng so vôùi tieáng goác, khoâng hoaøn toaøn gioáng nghóa goác. III. LUYEÄN TAÄP: Baøi 1/43: - Töø laùy toaøn boä: Baàn baät, thaêm thaûm... - Töø laùy boä phaän: nöùc nôû, töùc töôûi... Baøi 2/43: - Laáp loù, nho nhoû, nhöùc nhoái, khang khaùc, thaâm thaáp, cheânh cheách, anh aùch. Baøi 3/43: a. Nheï nhaøng; b. Nheï nhoõm; c. Xaáu xa; d. Xaáu xí; g. Tan taønh, tan taùc. Baøi 4/43: Ñaët caâu: Baøi 1/43: Tìm vaø saép xeáp töø laùy theo 2 a. Coâ gaùi aáy coù loaïi: daùng ngöôøi nhoû Cho caû lôùp cuøng laøm nhaén. ( 1 HS ñoïc to, chaäm ñoaïn vaên → 1 HS ghi b. Con phaûi chuù yù leân baûng nhöõng töø laùy ) caû nhöõng vieäc nhoû nhaët trrong Baøi 2/43: Ñieàn theâm caùc töø laùy nhaø. - Chia 4 toå cuøng laøm c. Nhoû nhen laø tính xaáu - Sau ñoù phaân loaïi töø laùy Baøi 3/43: Ñieàn töø laùy thích hôïp vaøo Baøi 5: Baøi boå sung caâu: - Toå 1+2: Vieát ñoaïn vaên - Chia 3 nhoùm laøm baøi - Toå 3+4: Tìm ca dao Baøi 4/43: Ñaët caâu vôùi caùc töø cho saün: - Chia 4 toå ñaët caâu

Baøi 5: Boå sung - Vieát ñoaïn vaên ngaén mieâu taû caûnh bieån queâ em trong ñoù coù söû duïng töø laùy.

-

Hoaëc tìm ca dao ca ngôïi queâ höông: coù töø laùy

IV/ . CUÛNG COÁ: - Cho HS traû lôøi traéc nghieäm ñeå cuûng coá baøi 2. Töø laùy coù 2 loaïi: a. Töø laùy boä phaän, töø laùy toaøn boä b. Töø laùy bieán ñoåi nguyeân veïn tieáng goác, laùy bieán ñoåi thanh ñieäu c. Laùy toaøn boä bieán ñoåi aâm cuoái vaø thanh ñieäu, laùy boä phaän d. Töø laùy : a, b, c ñeàu ñuùng 3. Nghóa cuûa töø laùy: a. Töø laùy toaøn boä coù saéc thaùi giaûm nheï hoaëc nhaán maïnh b. Töø laùy boä phaän coù saéc thaùi rieâng so vôùi nghóa goác, khoâng hoaøn toaøn gioáng nghóa tieáng goác c. Nghóa cuûa töø laùy hoaøn toaøn do tieáng goác quyeát ñònh d. Caâu a, b ñuùng *. DAËN DOØ: - Hoïc laïi phaàn ghi nhôù SGK /42 - Laøm tieáp baøi taäp 5, 6 /42 - Tìm moät soá caâu ca dao coù söû duïng töø laùy - Chuaån bò baøi: + Laøm baøi vieát soá 1 – vaên töï söï vaø mieâu taû + Quaù trình taïo laäp vaên baûn.

Tieát 12: QUAÙ TRÌNH TAÏO LAÄP VAÊN BAÛN Ngaøy soaïn : 18/9/2005 I/ YEÂU CAÀU: Giuùp HS

- Naém ñöôïc caùc böôùc cuûa quaù trình taïo laäp vaên baûn ñeå coù theå taäp laøm vaên moät caùch coù phöông phaùp vaø coù hieäu quaû hôn. Cuûng coá laïi kieán thöùc vaø kyõ naêng ñaõ ñöôïc hoïc vaø lieân keát, boá cuïc vaø maïch laïc trong vaên baûn II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Phaân loaïi töø laùy? Moãi loaïi töø laùy cho moät ví duï minh hoaï ? laøm baøi taäp. - Cho bieát saéc thaùi yù nghóa cuûa 2 loaïi töø laùy? Laøm baøi taäp 4 IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Giôùi thieäu baøi: - Caùc em vöøa hoïc veà lieân keát, boá cuïc vaø maïch laïc trong vaên baûn. Haõy suy nghó xem: Chuùng ta hoïc ñeå laøm gì? Ñeå naém vöõng kyõ naêng KT veà vaên baûn, coøn coù lyù do naøo nöõa khoâng ? ñeå naém roõ hôn veà vaên baûn vaø thaønh thaïo trong quaù trình taïo laäp vaên baûn → ta hoïc baøi hoâm nay. -

TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Caùc böôùc taïo laäp vaên baûn - Cho HS ñoïc vaên baûn: Ru hôøi ru hôõi ru hôøi ... - Cho HS ñoïc vaên baûn: Coång tröôøng môû ra. H1: Theo em vì sao ngöôøi ta coù theå vieát ra moät lôøi ru coù söùc lay ñoäng loøng ngöôøi ñeán theá? Haõy tìm caâu traû lôøi ñuùng trong caùc caâu döôùi ñaây: ( GV ñöa baûng phuï) a. Vì ngöôøi ru muoán truyeàn vaøo hoàn beù thô nhöõng lôøi tha thieát veà coâng cha nghóa meï. b. Vì ngöôøi ru muoán tìm nhöõng lôøi haùt coù vaàn cho treû deã nguû maø thoâi → HS choïn caâu a laø ñuùng. H2: Neáu khoâng coù taâm hoàn daït daøo caûm xuùc cuûa moät ngöôøi meï thì vaên baûn “Coâng tröôøng môû ra” coù naûy sinh hay khoâng? - Neáu khoâng coù loøng daït daøo caûm xuùc, khoâng coù loøng thöông yeâu saâu naëng cuûa moät ngöôøi meï → vaên baûn “Coâng tröôøng môû ra” khoâng naûy sinh. H3: Qua 2 vaên baûn a, b vì leõ gì, vì söï thoâi

GHI BAÛNG I. TÌM HIEÅU BAØI:

1a. Vaên baûn a: Ru hôøi ru hôõi ... → Ngöôøi meï khaùt khao truyeàn vaøo hoàn beù thô nhöõng lôøi tha thieát veà coâng cha nghóa meï. 1b. Vaên baûn b: “Coång tröôøng môû ra” → Taâm traïng, caûm xuùc cuûa ngöôøi meï trong ñeâm tröôùc ngaøy khai tröôøng cuûa ñöùa con yeâu.

thuùc naøo maø con ngöôøi muoán taïo laäp vaên baûn? - Vaên baûn a: Vì muoán giaõi baøy yeâu thöông cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi – keâu goïi boån phaän laøm con ñoái vôùi cha meï. - Vaên baûn b: Vì taâm traïng boàn choàn noân nao cuûa ngöôøi meï trong ñeâm tröôùc ngaøy khai tröôøng cuûa con. → Theå hieän söï yeâu thöông, quan taâm, lo laéng cuûa ngöôøi laøm cha meï ñoái vôùi con caùi. → Taïo laäp vaên baûn laø taùc giaû thöïc söï muoán göûi gaém moät ñieàu gì ñoù thaät caàn thieát ñoái vôùi ñoái töôïng mình noùi ñeán. - Cuõng nhö 2 vaên baûn treân, vaên baûn “Cuoäc chia tay cuûa nhöõng con buùp beâ” muoán ñeà caäp ñeán moät vaán ñeà ñau loøng nhöùc nhoái, noùng boûng cuûa thôøi ñaïi: söï ly hoân ñoå vôõ cuûa baäc laøm cha laøm meï → söï ñoå vôõ trong gia ñình, taïo neân veát thöông loøng trong taâm hoàn treû thô. H4: Khi naøo ta coù nhu caàu taïo laäp vaên baûn? - Khi ta caàn vieát thö, phaùt bieåu yù, baøy toû caûm xuùc ... - → Noùi caùi gì, vieát ñeå laøm gì? Phaûi ñònh höôùng chính xaùc. H5: Nhöng coù phaûi cöù coù ñieàu gì muoán noùi ra laø chaéc chaén taïo neân vaên baûn toát hay khoâng? - Chaéc chaén laø khoâng, neáu cöù coá taïo ra → Vaên baûn khoâng coù giaù trò. - Ví duï vaên baûn “Coång tröôøng môû ra” khoâng phaûi meï naøo cuõng coù caûm xuùc nhö theá tröôùc ngaøy ñöùa con baét ñaàu ñi hoïc → vaên baûn khaùc nhau... H6: Töø ñoù suy ra, vaên baûn seõ nhö theá naøo neáu ngöôøi taïo laäp vaên baûn chæ bieát mình noøi gì vieát gì chöù khoâng chuù yù mình vieát cho ai? - Laøm aûnh höôûng tôùi caùc baøi vaên maø mình taïo laäp: vieát, (noùi) tuyø tieän, tuyø höùng, lan man, lung tung, laïc ñeà, sa vaøo nhöõng choã khoâng caàn thieát → maéc nhieàu khuyeát ñieåm. H7: Ñeå taïo laäp vaên baûn thaät söï toát, ngöôøi taïo laäp vaên baûn caàn phaûi laøm gì? Laøm nhö theá naøo? - Ñònh höôùng chính xaùc. (ghi nhôù yù 1/46)

2. Ñònh höôùng chính xaùc: Vaên baûn vieát veà caùi gì? Vieát cho ai? Ñeå laøm gì? Vaø nhö theá naøo?

HOAÏT ÑOÄNG 2: Quy trình taïo laäp vaên baûn. H8: Sau khi xaùc ñònh ñöôïc ñònh höôùng ñeå taïo laäp vaên baûn, ta caàn phaûi laøm nhöõng gì ñeå vieát ñöôïc vaên baûn? - Trong thöïc teá ta thaáy raát ít vaên baûn 1 caâu, 1 yù maø vaên baûn thöôøng coù nhieàu caâu, nhieàu yù → naûy sinh vieäc xaây döïng boá cuïc → coâng vieäc quan troïng. - Xaây döïng boá cuïc: Môû baøi – thaân baøi – keát baøi. - Boá cuïc ñoøi hoûi phaûi maïch laïc, hôïp lyù thì theå hieän ñuùng ñònh höôùng chính xaùc. (ghi nhôù yù 2/46) H9: Em coù thöôøng saép xeáp yù, phaân ñoaïn, chia phaàn khi laøm baøi taäp laøm vaên khoâng? Vieäc xaây döïng hay khoâng xaây döïng boá cuïc coù aûnh höôûng theá naøo ñeán keát quaû baøi laøm? (HS thaûo luaän) - HS thöôøng ít chuù yù ñeán xaây döïng boá cuïc khi laøm baøi. - Haàu heát vieát tuyø tieän, tuyø höùng. - Chæ ít moät soá hoïc sinh khaù gioûi chæ chuaån bò toát vieäc xaây döïng boá cuïc. - Vieäc chuù yù xaây döïng boá cuïc → baøi vaên raønh maïch, hôïp lyù, ñuùng ñònh höôùng, chaát löôïng baøi cao vaø khoâng chuù yù xaây döïng boá cuïc: Rôøi raïc, luûng cuûng, chaát löôïng keùm.

3. Xaây döïng boá cuïc vaên baûn: 3 phaàn - Môû baøi - Thaân baøi - Keát baøi →Xaây döïng boá cuïc raønh maïch, hôïp lyù.

HOAÏT ÑOÄNG 3: H10: Xaây döïng boá cuïc coù phaûi laø coâng 3. Dieãn ñaït thaønh vaên: vieäc cuoái cuøng caûu taïo laäp vaên baûn chöa? Vieäc tieáp theo laø gì? Yeâu caàu caàn ñaït ñeán laø gì? (HS thaûo luaän) - Xaây döïng boá cuïc chöa phaûi laø vieäc laøm cuoái cuøng cuûa taïo laäp vaên baûn. - Coâng vieäc cuoái cuøng cuûa taïo laäp vaên baûn laø vieát baèng vaên. - Yeâu caàu: Muïc 4 SGK/45 + ghi nhôù 3 SGK/46 HOAÏT ÑOÄNG 4: 5. Kieåm tra vaên baûn: H11: Sau khi hoaøn thaønh, vaên baûn coù caàn ñöôïc kieåm tra khoâng? Neáu coù thì söï kieåm tra döïa theo nhöõng tieâu chuaån naøo? - Vaên baûn caàn ñöôïc kieåm tra chu ñaùo, cuï theå. - Kieåm tra vaên baûn coù ñaït yeâu caàu neâu ôû treân khoâng? Vaø caàn, coù theå söûa loãi chính taû, töø ngöõ, noäi dung... → Ghi nhôù 4/46 HOAÏT ÑOÄNG 5:

H12: Khi taïo laäp moät vaên baûn chuùng ta phaûi laàn löôït thöïc hieän nhöõng vieäc gì? HOAÏT ÑOÄNG 6: Luyeän taäp Baøi 1/46: Em ñaõ töøng taïo laäp vaên baûn. Haõy traû lôøi caùc caâu hoûi sau: (HS thaûo luaän theo toå) Baøi 2/46: HS traû lôøi taïi choã

II. GHI NHÔÙ: (SGK /46) III. LUYEÄN TAÄP: Baøi 1/46: HS töï laøm.

Baøi 2/46: a. Baïn khoâng chuù yù raèng mình khoâng chæ thuaät laïi coâng vieäc hoïc taäp vaø thaønh tích hoïc taäp, ñieàu quan troïng phaûi töø thöïc teá ruùt ra nhöõng kinh nghieäm hoïc taäp giuùp caùc baïn hoïc toát. Baøi 4/46: b. Xaùc ñònh khoâng ñuùng - Thay maët En – ri – coâ vieát thö cho boá noùi ñoái töôïng giao tieáp. leân noãi aân haän vì ñaõ troùt maéc loãi vôùi Baøi 4/47: meï. - Ñeå vieát thö cho boá, em phaûi thöïc hieän nhöõng vieäc gì? Cho HS vieát taïi lôùp. IV/ CUÛNG COÁ : - Trình baøy laïi quaù trình taïo laäp vaên baûn. - Trong quaù trình taïo laäp vaên baûn, em thaáy khaâu naøo laø quan troïng nhaát? * DAËN DOØ: - Hoïc thuoäc ghi nhôù SGK /46 - Laøm tieáp baøi taäp 4/47 - Soaïn “Nhöõng caâu haùt than thaân”

Tuaàn 4 Tieát 13: NHÖÕNG CAÂU HAÙT THAN THAÂN Ngaøy soaïn : 24/09/2005 Ngaøy daïy : 25/09/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -Naém ñöôïc noäi dung, yù nghóa vaø moät soá hình thöùc ngheä thuaät tieâi bieåu (hình aûnh, ngoân ngöõ) cuûa nhöõng baøi ca dao veà chuû ñeà than thaân. - Thuoäc loøng caùc baøi ca dao trong vaên baûn. II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG : Giôùi thieäu baøi: Ca dao khoâng chæ laø tieáng haùt yeâu thöông, tình nghóa trong caùc quan heä gia ñình, quan heä vôùi queâ höông, ñaát nöôùc, con ngöôøi maø coøn laø tieáng haùt than thôû veà nhöõng cuoäc ñôøi; aûnh ngoä khoå cöïc, cay ñaéng vaø coù yù nghóa toá caùo xaõ hoäi phong kieán. Chuùng ta seõ cuøng tìm hieåu noäi dung naøy qua baøi hoïc hoâm nay. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG GHI BAÛNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: - GV höôùng daãn HS caùch ñoïc caùc baøi ca dao laøm theo theå thô luïc baùt: caùch ñoïc vôùi gioïng taâm tình, nheï nhaøng, chaäm raõi, theå hieän söï ñoàng caûm. - GV ñoïc maãu → HS ñoïc → nhaän xeùt HOAÏT ÑOÄNG 2: GV höôùng daãn caùc HS tìm hieåu caùc baøi ca dao H1: Ñoïc baøi ca dao 1, em haõy cho bieát ñaây laø lôøi cuûa ai? Noùi veà ñieàu gì? - Lôøi ngöôøi noâng daân noùi veà thaân phaän, cuoäc ñôøi coø H2: Trong baøi ca dao coù maáy laàn taùc giaû nhaéc ñeán hình aûnh con coø? - Hai laàn (thaân coø, coø con) → Ghi baûng. H3: Em ñaõ laàn naøo nhìn thaáy con coø chöa? Baèng hieåu bieát thöïc teá vaø qua nhöõng töø ngöõ, hình aûnh “thaân coø”, “con coø”, em haõy hình dung vaø mieâu taû cho caû lôùp cuøng nghe? - Thaân gaày, loâng traéng, moû daøi, kieám aên treân ñoàng ruoäng... H4: Thaân phaän cuûa con coø ñöôïc dieãn ñaït trong baøi ca dao nhö theá naøo? - Laän ñaän nöôùc non moät mình, leân thaùc xuoáng gheành, beå ñaày, ao caïn. H5: “Laän ñaän” laø töø gì? → töø laùy

I. ÑOÏC – HIEÅU: Baøi 1: - Thaân coø

Laän ñaän, nöôùc non >< moät mình, leân thaùc >< xuoáng gheành, beå ñaày>< ao caïn → aån duï → cuoäc ñôøi laän ñaän, vaát vaû cuûa ngöôøi noâng daân -

H6: Qua töø laùy “laän ñaän” em hieåu gì veà thaân phaän, cuoäc ñôøi coø? - Vaát vaû vì gaëp nhieàu khoù khaên, caùch trôû. H7: “Beå ñaày ao caïn” nghóa laø sao? → caûnh ngang traùi... H8: Em coù nhaän xeùt gì veà caùch söû duïng nhöõng hình aûnh naøy? (Nöôùc non moät mình, leân thaùc xuoâng gheành, beå ñaày ao caïn) - Taùc giaû daân gian söû duïng caùc hình aûnh ñoái laäp Nhöõng hình aûnh ñoái laäp aáy gôïi cho em suy nghó gì veà cuoäc ñôøi, thaân phaän con coø? - Cuoäc ñôøi con coø thaät laän ñaän, vaát vaû, cay ñaéng, coø thaät toäi nghieäp, ñaùng thöông vì gaëp nhieàu khoù khaên, traéc trôû, traùi ngang trong cuoäc soáng, moät mình noù laän ñaän giöõa nöôùc non. Thaân coø gaày guoäc maø phaûi leân thaùc xuoáng gheành, gaëp nhieàu caûnh “beå ñaày ao caïn” ngaøng traí, khoù nhoïc maø khoâng kieám soáng ñöôïc. H9: Con coø khoâng chæ xuaát hieän trong baøi ca dao naøy, em coøn baét gaëp hình aûnh con coø trong nhöõng baøi ca dao naøo khaùc? Em haõy ñoïc cho caû lôùp nghe? - “Con coø laën loäi.. Gaùnh gaïo .... næ non” - “Caùi coø ñi ñoùn côn möa ...................................... thaêm cha ... thaêm anh” Hình aûnh con coø trong nhöõng baøi ca dao caùc em vöøa ñoïc coù gì gioáng nhau? - Ñeàu vaát vaû, laän ñaän, caàn cuø lao ñoäng kieám soáng. - Ñeàu nhaèm dieãn taû cuoäc ñôøi, thaân phaän ngöôøi noâng daân lao ñoäng H10: Möôïn hình aûnh con coø ñeå noùi veà cuoäc ñôøi ngöôøi noâng daân trong xaõ hoäi phong kieán? - Cuoäc ñôøi cuûa hoï thaät cô cöïc, laàm tha, vaát vaû, gaëp nhieàu ngang traùi. Duø hoï coá coâng, gaéng söùc laøm luïng quanh naêm suoát thaùng “baùn maët cho ñaát, baùn löng cho trôøi” nhöng ngheøo vaãn hoaøn ngheøo, cuoäc ñôøi cuûa hoï vaãn toái taêm, khoâng loái thoaùt → ghi baûng. H12: Taïi sao ngöôøi noâng daân thôøi xöa thöôøng möôïn hình aûnh con coø ñeå dieãn taû cuoäc ñôøi, thaân phaän mình? → HS thaûo luaän. - Coø thöôøng gaàn guõi, gaén boù, gôïi caûm

höùng cho ngöôøi noâng daân, coø bay qua nhöõng caùnh ñoàng luùa baùt ngaùt, tæa loâng, nhoå caùnh ñeå ngaém nhìn ngöôøi noâng daân. Hôn nöõa, coø coøn coù nhöõng ñaëc ñieåm gioáng cuoäc ñôøi, phaåm chaát cuûa ngöôøi noâng daân nhö caàn cuø, laën loäi kieám soáng ... coù theå noøi con coø chính laø bieåu töôïng chaân thöïc vaø caûm ñoäng cuûa ngöôøi noâng daân trong xaõ hoäi phong kieán. • GV chuyeån yù: Baøi ca dao khoâng chæ laø lôøi than traùch cuûa ngöôøi noâng daân veà soá phaän long ñong, vaát vaû, haåm hiu cuûa mình maø coøn coù yù nghóa gì? Em haõy ñoïc 2 caâu cuoái cuûa baøi ca dao. H13: Em coù bieát töø “ai” thuoäc loaïi töø gì? → ñaïi töø (theá naøo laø ñaïi töø, chuùng ta tìm hieåu ôû tieát hoïc sau) H14: Theo em, töø “ai” ôû ñaây aùm chæ ai? - Giai caáp thoáng trò phong kieán vôùi nhöõng con ngöôøi cuï theå ñaõ goùp phaàn taïo ra caûnh ngang traùi “beå ñaày ao caïn” vuøi daäp ngöôøi noâng daân. H15: Vaäy ngoaøi yù nghóa than thaân, baøi ca dao coøn coù yùnghóa naøo khaùc? - Caâu hoûi tu töø cuoái baøi ca dao ñaõ goùp phaàn khaúng ñònh yù nghóa toá caùo, phaûn khaùng xaõ hoäi phong kieán tröôùc ñaây. Cuoäc ñôøi cô cöïc cuûa ngöôøi noâng daân chính laø lôøi toá caùo roõ raøng, ñanh theùp nhaát. Nhöõng ngöôøi noâng daân caàn cuø hieàn laønh leõ ra phaûi ñöôïc naâng ñôõ, che chôû nhöng ngöôïc laïi, hoï bò ñöùng tröôùc nhöõng caûnh ngoä cay ñaéng, bò vuøi daäp phuõ phaøng. Tuy vaäy, hôn ai heát nhöõng ngöôøi noâng daân yù thöùc raát roõ cuoäc ñôøi mình. Hoï ngheøo khoå khoâng phaûi do coâng vieäc naëng nhoïc, vaát vaû bôûi “coù khoù môùi coù mieáng aên”, nhöõng noãi “thoáng khoå”, ruûi ro, baát haïnh, toái taêm, khoán cuøng vaãn ñeo ñuoåi caû ñôøi hoï nhö moät ñònh meänh “Phaän ngheøo ñi ñeán nôi moâ cuõng ngheøo”. • GV chuyeån yù: Cuøng noäi dung than thaân ngöôøi ngheä syõ daân gian coøn möôïn hình aûnh naøo khaùc. Chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi ca dao 2. - Ñoïc baøi ca dao 2. H16: Aán töôïng saâu ñaäm nhaát cuûa em veà ngheä thuaät sau khi ñoïc baøi ca dao laø gì? - Ñieäp ngöõ: thöông thay, ñieäp caáu truùc caâu → ghi baûng

Baøi 2: - Ñieäp thay…

-

ngöõ:

Thöông

Con taèm … nhaû tô Luõ kieán … tìm moài Haïc … bay moûi caùnh Cuoác … keâu ra maùu

- Aån duï. →Noãi khoå nhieàu beà cuûa ngöôøi lao ñoäng bò aùp böùc, boùc loät, chòu nhieàu oan traùi.

Em hieåu theá naøo laø “thöông thay” ? - Vöøa thöông, vöøa ñoàng caûm, thöông cho ngöôøi nhöng cuõng thöông cho chính mình vì mình cuõng ôû trong caûnh ngoä nhö vaäy. Ñieäp ngöõ “thöông thay” taïo aâm ñieäu gì cho baøi ca dao? - Aâm ñieäu taâm tình, thuû thæ, vöøa ñoäc thoaïi (noùi vôùi mình), vöøa ñoái thoaïi (noøi vôùi nhöõng ngöôøi cuøng caûnh ngoä cuõng nhö noùi vôùi nhöõng keû ñaõ gaây ra cho mình bao noãi khoå). H17: Baøi ca dao naøy toû nieàm thöông caûm ñeán nhöõng ñoái töôïng naøo? - Con taèm, con kieán, con haïc, con cuoác →ghi baûng. Vì sao nhöõng ñoái töôïng aáy laïi ñaùng thöông caûm? Em haõy trình baøy nhöõng caûm nhaän cuûa mình veà noåi thöông caûm qua töøng hình aûnh: Con taèm, con kieán, con haïc, con cuoác? (GV phaùt cho 4 toå 4 tôø giaáy ghi töøng con vaät. Caùc toå thaûo luaän → ghi giaáy →daùn leân baûng) GV choát – nhaän xeùt – ghi baûng. - Con taèm phaûi caàn cuø, chòu khoù nhaû tô quanh naêm… - Con kieám maûi mieát xuoâi ngöôïc ñeâm ngaøy kieám… - Con haïc lang thang soáng cuoäc ñôøi phieâu baït, voâ ñònh. - Con cuoác thaáp coå, beù hoïng chòu noãi ñau oan traùi… H18: Theo em baøi ca dao naøy nhaèm noùi ñeán caùc con vaät hay coù nguï yù gì khaùc? - Möôïn hình aûnh veà cuoäc ñôøi, soá phaän cuûa caùc con vaät ñeå noùi veà noãi khoå cuûa ngöôøi noâng daân lao ñoäng. Nhö vaäy, baøi ca dao duøng caùch noùi gì? →ghi baûng GV choát – bình – ghi baûng - Nhöõng hình aûnh aån duï bieåu hieän cho noãi khoå nhieàu beà cuûa nhieàu phaän ngöôøi trong xaõ hoäi cuõ: lam luõ, vaát vaû, bò aùp böùc, boùc loät, chòu nhieàu oan traùi. Moãi con vaät (taèm, kieán, haïc, cuoác) laø söï phaân thaân cho caû thaân vaø phaän cuûa ngöôøi lao ñoäng, cuûa ngöôøi noâng daân ôû nhöõng caûnh ngoä khaùc. →ghi baûng. * Baøi ca dao coù 4 laàn laëp laïi töø “thöông thay” moãi laàn dieãn taû moät noãi thöông caûm, söï laëp laïi ñoù nhaèm toâ ñaäm noãi thöông caûm, xoùt xa cho noãi cay ñaéng nhieàu

Baøi 3: Thaân em: Traùi baàn troâi (so saùnh) Gioù daäp soùng doài (aån duï) →Thaân phaän leânh ñeânh, chìm noåi cuûa ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi cuõ

beà cuûa ngöôøi lao ñoäng, vöøa coù yù nghóa keát noái vaø môû ra nhöõng noãi thöông caûm khaùc nhau. Caùch laëp nhö vaäy goïi laø laëp keát caáu. Ñaây laø moät trong nhöõng ñaëc tröng cuûa ca dao. H19: Taïi sao khi nhìn söï vaät, caûnh ngoä xung II. GHI NHÔÙ: quanh, ngöôøi lao ñoäng thöôøng lieân töôûng ñeán cuoäc ñôøi mình? → HS thaûo luaän. - Ngöôøi lao ñoäng ngaøy xöa raát gaàn guõi vôùi thieân nhieân, giao tieáp vôùi thieân nhieân nhieàu hôn xaõ hoäi neân hoï coù caùi nhìn tinh teá, thöôøng möôïn thieân nhieân ñeå Ghi nhôù: theå hieän taâm traïng, möôïn hình aûnh Hoïc SGK/49 nhöõng con vaät nhoû beù ñaùng thöông gaàn guõi nhö con coø, con kieán, con haïc… ñeå dieãn taû cuoäc ñôøi cô cöïc, vaát vaû, baát haïnh cuûa mình, bôûi hoï cho raèng chuùng coù cuøng soá kieáp, thaân phaän khoán khoå nhö mình. • GV chuyeån yù: Khoâng chæ xoùt thöông cho thaân phaän ngheøo khoå, vaát vaû, laän ñaän cuûa ngöôøi lao ñoäng, noùi chung ca dao coøn laø tieáng noùi ñoàng caûm vôùi soá phaän, cuoäc ñôøi cuûa ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi cuõ. Chuùng ta cuøng tìm hieåu noäi dung aáy qua baøi ca dao 3. H20: Ñoïc baøi ca dao, em cho bieát ñaây laø lôøi cuûa ai? Noùi veà ñieàu gì? - Lôøi cuûa ngöôøi phuï nöõ, noùi veà soá phaän bò phuï thuoäc, khoâng ñöôïc quyeàn quyeát ñònh baát keå caùi gì. H21: Caùch noùi cuûa baøi ca dao coù gì ñaëc bieät? →ghi baûng - Xöng hoâ “thaân em” →thaân phaän haåm hiu, toäi nghieäp, ñaéng cay. - Hình aûnh so saùnh: traùi baàn. - Töø ngöõ gôïi taû: gioù daäp, soáng doài: hình aûnh traùi baàn nhoû beù bò xoâ ñaåy, vuøi daäp treân soâng nöôùc meânh moâng. H22: Em coù bieát traùi baàn laø traùi nhö theá naøo khoâng? (Chuù thích (7)/49 SGK + SGV/63, 64) H23: Em hieåu nhö theá naøo veà hình aûnh “goùp daäp soùng doài”? - Ñoäng töø “daäp”, “doài” laø nhöõng ñoäng töø maïnh gaây caûm xuùc bò xoâ ñaûy, vuøi daäp, quaêng quaät… gôïi caûm xuùc xoùt xa, thöông caûm cho ngöôøi ñoïc. Qua nhöõng chi tieát, hình aûnh aáy gôïi cho em ñieàu gì veà thaân phaän ngöôøi phuï nöõ trong

xaõ hoäi cuõ? →ghi baûng. H24: Theo em, ngöôøi phuï nöõ khi caát leân lôøi than coù taàm traïng nhö theá naøo? - Lo sôï, lo laéng, baên khoaên, e deø. Taïi sao ngöôøi phuï nöõ laïi coù taâm traïng nhö vaäy? - Soáng trong cheá ñoä phong kieán vôùi cheá ñoä nam quyeàn haø khaéc, ngöôøi phuï nöõ bò raøng buoäc bôûi tam toøng, töø ñöùc, bôûi nhöõng huû tuïc laïc haäu, bò nhieàu theá löïc cheøn eùp neân hoï khoâng coù quyeàn quyeát ñònh baát cöù ñieàu gì. H25: Nhöõng baøi ca dao than thaân thöôøng môû ñaàu baèng “thaân em”. Em haõy ñoïc 1 soá baøi ca dao maø em bieát? “Thaân em … haït möa sa … caøy” gieáng giöõa ñaøng … chaân”… H26: Nhöõng baøi ca dao môû ñaàu baèng “thaân em” coù caùch bieåu ñaït nhö theá naøo? - Nhoùm töø “thaân em” → thaân phaän toäi nghieäp, cay ñaéng cuûa ngöôøi phuï nöõ → gôïi söï ñoàng caûm saâu saéc. - Hình aûnh so saùnh, mieâu taû cuï theå (traùi baàn, taám luïa, haït möa) →thaân phaän, noãi khoå cuûa ngöôøi phuï nöõ. Nhö vaäy, ôû ca dao tính laëp laïi, tính heä thoáng laø neùt ñaëc tröng. H27: Qua baøi ca dao, em coù caûm xuùc suy nghó gì veà cuoäc ñôøi, thaân phaän ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi cuõ? - Thöông caûm, xoùt xa, caêm gheùt cheá ñoä phong kieán… →GV lieân heä, so saùnh vôùi cuoäc soáng cuûa ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi ngaøy nay HOAÏT ÑOÄNG 3: III. LUYEÄN TAÄP: H28: Tìm hieåu 3 baøi ca dao, em coù nhaän xeùt gì veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa nhöõng caâu haùt than thaân naøy? Caùc toå thaûo luaän ghi ra giaáy→ daùn →GV choát: - Noäi dung: + Dieãn taû thaân phaän, cuoäc ñôøi ngöôøi lao ñoäng trong xaõ hoäi cuõ (baøi 1, 2), ngöôøi phuï nöõ (baøi 3) + Phaûn khaùng, toá caùo xaõ hoäi phong kieán - Ngheä thuaät: + Theå thô luïc baùt, aâm ñieäu than thaân, thöông caûm. + Hình aûnh aån duï, so saùnh →dieãn taû cuoäc ñôøi, thaân phaän con ngöôøi.

+ Söû duïng nhoùm chöõ mang tính truyeàn thoáng “thöông thay”, “thaân em” + Laëp caáu truùc heä thoáng. + Hình thöùc caâu hoûi tu töø H29: Qua baøi hoïc, em hieåu nhö theá naøo laø caâu haùt than thaân? - Laø nhöõng caâu haùt than thôû, taâm söï boäc baïch noãi loøng cuûa ngöôøi noâng daân. H30: Nhöõng baøi ca dao thuoäc chuû ñeà than thaân thöôøng coù noäi dung gì? → ghi nhôù SGK /49 HOAÏT ÑOÄNG 4: - GV phaùt giaáy cho 4 toå laøm baøi taäp traéc nghieäm →daùn. - Yeâu caàu: khoanh troøn vaøo chöõ caùi ñaàu ôû caùc caâu ñuùng nhaát. Toå 1: Nhöõng caâu haùt than thaân coù noäi dung: a. Taâm tình, nhaéc nhôû veà coâng ôn cha meï. b. Nhaén göûi, khen ngôïi loøng töï haøo veà queâ höông. c. Chaâm bieám, phôi baøy caùc hieän töôïng maâu thuaãn, ngöôïc ñôøi. d. Than thôû, taâm söï, boäc baïch noãi loøng ngöôøi daân. Toå 2: Neùt chung veà ngheä thuaät cuûa caùc baøi ca dao than thaân a. Theå thô luïc baùt b. Aâm ñieäu than thaân, thöông caûm c. Theå thô luïc baùt, aâm ñieäu than thaân, thöông caûm, yeáu toá truøng laëp, hình aûnh aån duï, so saùnh. Toå 3: “Dieãn taû ñôøi soáng taâm hoàn, tö töôûng, tình caûm cuûa nhaân daân trong caùc quan heä gia ñình, löùa ñoâi, queâ höông ñaát nöôùc vaø trong caùc quan heä xaõ hoäi khaùc” laø noäi dung cuûa: a. Daân ca b. Ca dao – daân ca c. Tuïc ngöõ d. Ca dao Toå 4: Nhöõng caâu haùt than thaân thöôøng: a. Than thaân, ñoàng caûm vôùi noãi nieàm, cuoäc ñôøi ñaéng cay cuûa ngöôøi noâng daân. b. Gôïi nhieàu hôn taû caûnh c. Phaûn khaùng, toá caùo xaõ hoäi phong kieán naêm xöa d. Caâu b, c ñuùng ñ. Caâu a, c ñuùng

→ GV nhaän xeùt, söûa sai V/ CUÛNG COÁ : - Ñoïc dieãn caûm nhöõng baøi ca dao thuoäc chuû ñeà than thaân. - Qua nhöõng baøi ca dao than thaân, em haõy phaùt bieåu caûm nghó cuûa mình veà thaân phaän nhöõng ngöôøi lao ñoäng ngheøo khoå trong xaõ hoäi cuõ. * DAËN DOØ: - Hoïc thuoäc loøng caùc baøi ca dao + vôû ghi - Hoïc thuoäc ghi nhôù SGK/49 - Söu taàm caùc baøi ca dao coù cuøng chuû ñeà. - Soaïn baøi “ Nhöõng caâu haùt chaâm bieám” - Ñoïc caùc baøi ca dao – Ñoïc phaàn chuù thích - Traû lôøi caùc caâu hoûi phaàn ñoïc hieåu vaên baûn.

Tieát 14: NHÖÕNG CAÂU HAÙT CHAÂM BIEÁM Ngaøy soaïn : 24/09/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS

-

Naém vöõng noäi dung, yù nghóa vaø moät soá hình thöùc ngheä thuaät tieâu bieåu cuûa nhöõng baøi ca dao veà chuû ñeà chaâm bieùm trong baøi hoïc. Thuoäc nhöõng baøi ca dao trong vaên baûn.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : IV/ TIEÁN TRÌNH HOAÏT ÑOÄNG : - Ñoïc thuoäc loøng baøi ca dao than thaân. Caû 3 baøi coù ñieåm chung gì veà ngheä thuaät vaø noäi dung? - Ñoïc thuoäc loøng 3 baøi ca dao than thaân. Nhaân vaät tröõ tình trong 3 baøi ca dao laø ai? Em haõy phaùt bieåu caûm nghó veà baøi 3. Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi: - Caùc em vöøa hoïc veà lieân keát, boá cuïc vaø maïch laïc trong vaên baûn. Haõy suy nghó xem: Chuùng ta hoïc ñeå laøm gì? Ñeå naém vöõng kyõ naêng KT veà vaên baûn, coøn coù lyù do naøo nöõa khoâng ? ñeå naém roõ hôn veà vaên baûn vaø thaønh thaïo trong quaù trình taïo laäp vaên baûn → ta hoïc baøi hoâm nay. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc vaø tìm hieåu chuù thích I. ÑOÏC - TÌM HIEÅU CHUÛ - GV höôùng daãn HS ñoïc →HS ñoïc →GV nhaän THÍCH: xeùt. - GV ñoïc maãu - Goïi HS ñoïc chuù thích SGK/51, 52 HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu vaên baûn • Goïi HS ñoïc baøi 1/51 • GV cho HS giaûi thích moät soá töø khoù: coâ yeám ñaào, chaâm bieám, canh, troáng canh. H1: Ñoïc 2 caâu ñaàu baøi, em thaáy coù hình aûnh naøo ñaõ ñöôïc nhaéc ñeán trong nhöõng caâu haùt than thaân? Vaø ñeå dieãn taû ñieàu gì? - Hình aûnh con coø - Dieãn taû cuoäc ñôøi, thaân phaän cuûa mình H2: Hình aûnh con coø trong baøi naøy thì nhö theá naøo? - Hình aûnh con coø trong baøi naøy chæ ñeå hoaï vaàn, baét vaàn vöøa ñeå chuaån bò cho vieäc giôùi thieäu nhaân vaät. H3: Qua caùch xöng hoâ trong baøi ca dao ñoù laø lôøi cuûa ai noùi vôùi ai? Noùi vì ai? Vì ñieàu gì? - Chaùu noùi vôùi coâ yeám ñaøo veà chaân

II. TÌM HIEÅU VAÊN BAÛN: Baøi 1: -

Caùi coø laën loäi…

-

Coâ yeám ñaøo.

-

Chuù toâi:

+ Hay töûu hay taâm, hay nöôùc cheø ñaëc, hay naèm nguû tröa.

dung cuûa chuù toâi. - Ñeå caàu hoân cho chuù toâi. H4: Böùc chaân dung cuûa ngöôøi chuù ñöôïc xaây döïng giaùn tieáp qua lôøi cuûa ngöôøi chaùu nhö theá naøo? - Hay töûi, hay taêm, hay nöôùc cheø, hay naèm… H5: Taùc giaû daân gian ñaõ duøng bieän phaùp ngheä thuaät gì? - Duøng ñieäp töø, lieät keâ, noùi ngöôïc - Töø “hay” khoâng phaûi laø toát maø duøng ñieäp töø “hay” raát mæa mai. “Hay” laø “gioûi – thích – nghieän”: röôïu, cheø, nguû - Sau nhöõng ñieäp töø “hay” laø lieät keâ nhöõng taät xaáu. Giôùi thieäu ñeå caàu hoân maø toaøn laø taät xaáu →Hình thöùc noùi ngöôïc trong ca dao →cheá gieãu, mæa mai chaân dung bieám hoaï ngöôøi chuù. H6: 2 caâu cuoái chuù toâi öôùc ñieàu gì? Vì sao ngöôøi chuù laïi öôùc nhö vaäy? Nhaän xeùt aâm ñieäu 2 caâu ca dao? - Ngaøy möa → cho khoûi ñi laøm - Ñeâm daøi → ñeå nguû nhieàu hôn - Ngaøy thì, ñeâm thi →taïo aâm ñieäu keùo daøi →nhaán maïnh mæa mai, toâ ñaäm chaân dung ngöôøi chuù – ngöôøi ta öôùc caùi toát, caùi ñeïp, coøn chuù toâi chæ öôùc chôi, öôùc nguû →ngöôøi chuù xaáu trong haønh ñoäng, xaáu caû trong suy nghó tö töôûng. H7: Qua lôøi giôùi thieäu cuûa ngöôøi chaùu, em coù nhaän xeùt gì veà chaân dung ngöôøi chuù? - Ngöôøi nghieän ngaäp, löôøi lao ñoäng, thích höôûng thuï • Cho ví duï minh hoaï theâm H8: Vaäy yù nghóa chaâm bieám cuûa baøi ca dao laø gì? (HS thaûo luaän) - Thoâng thöôøng ñeå vieäc giôùi thieäu nhaân duyeân cho ai, ngöôøi ta thöôøng noùi toát cho ngöôøi ñoù, nhöng ôû baøi ca dao naøy thì ngöôïc laïi “chuù toâi” laø ngöôøi laém taät xaáu. Vì vaäy “hoûi coâ yeám ñaøo laáy chuù toâi” →caùch taïo söï ñoái laäp: ñeïp >< xaáu. Taïo caùi côù cheá gieãu nhaân vaät “chuù toâi” ñeå pheâ phaùn, chaâm bieám haïng ngöôøi nghieän ngaäp, löôøi lao ñoäng, thích höôûng thuï. • Goïi HS ñoïc baøi 2 SGK/51 H9: Baøi ca dao laø lôøi cuûa ai? Noùi vôùi ai? - Lôøi cuûa thaày boùi noùi vôùi ngöôøi ñi xem

→Laëp töø, lieät keâ, noùi ngöôïc

+ Öôùc … ngaøy möa Öôùc …ñeâm thöøa troáng canh →Aâm ñieäu keùo daøi, laëp töø thì

→Chaâm bieám haïng ngöôøi nghieän ngaäp, löôøi lao ñoäng, thích höôûng thuï.

Baøi 2: Thaày boùi xem cho ngöôøi phuï nöõ: Soá coâ chaúng giaøu thì ngheøo - … coù meï – coù cha - … coù vôï – coù choàng - … con gaùi – con trai →phoùng ñaïi caùch noùi, noùi nöôùc ñoâi. -

boùi (ngöôøi phuï nöõ) H10: Taïi sao taùc giaû daân gian löïa choïn ngöôøi xem boùi laø ngöôøi phuï nöõ? - Ñaây laø ñoái töôïng raát quan taâm ñeán soá phaän, nhaát laø trong xaõ hoäi phong kieán. Hôn nöõa ngöôøi phuï nöõ hay caû tin. H11: Lôøi thaày phaùn bao goàm nhöõng noäi dung gì? - Soá giaøu – ngheøo - Cha – meï - Choàng – con →Toaøn nhöõng chuyeän heä troïng trong soá phaän, cuoäc ñôøi con ngöôøi. H12: Em coù nhaän xeùt gì veà lôøi phaùn cuûa thaày boùi? - Laëp töø “soá coâ” nhieàu laàn →taêng söï chuù yù, söï hoài hoäp coù tính khaúng ñònh cao. - Nhöng toaøn laø lôøi noùi döïa, noùi nöôùc ñoâi: meï ñaøn baø, cha ñaøn oâng…, chaèng giaøu thì ngheøo, chaúng gaùi thì trai →ñay laø ñieàu hieån nhieân chaúng ñoaùn ai cuõng bieát. →Baøi ca dao phoùng ñaïi caùch noùi nöôùc ñoâi ñeå laät taåy chaân dung cuûa Thaày boùi – taêng söï chaâm bieám, haøi höôùc. H13: Baøi ca dao pheâ phaùn hieän töôïng naøo trong xaõ hoäi? - Pheâ phaùn nhöõng ngöôøi haønh ngheà meâ tín dò ñoan, lôïi duïng loøng tin cuûa ngöôøi khaùc ñeå löøa bòp kieám lôïi. - Pheâ phaùn nhöõng ngöôøi meâ tín dò ñoan. H14: Hieän töôïng naøy coøn hay khoâng? Haõy neâu moät soá daãn chöùng? - Cho HS thaûo luaän. H15: Ñoïc moät soá baøi coù noäi dung töông töï? Sau ñoù trình baøy moät baøi tröôùc lôùp. - HS thaûo luaän 2 phuùt • HS ñoïc baøi ca dao 3/51 H16: Moãi con vaät con vaät töôïng tröng cho ai, haïng ngöôøi naøo trong xaõ hoäi xöa? - Con coø töôïng tröng cho ngöôøi noâng daân - Con caø cuoáng töôïng tröng cho keû tai to maët lôn - Con chaøo maøo, chim ri lieân töôûng ñeán cai leä, lính leä, anh goõ moõ. H17: Vieäc choïn caùc con vaät ñeå mieâu taû, ñoùng vai nhö theá lyù thuù ôû ñieåm naøo? - Duøng theá giôùi loaøi vaät →Noùi ñeán loaøi ngöôøi (gioáng truyeän nguï ngoâ) - Töøng con vaät vôùi nhöõng ñaë ñieåm cuûa

→ Pheâ phaùn, chaâm bieám hieän töôïng meâ tín, dò ñoan

Baøi 3: Con coø cheát ruõ treân caây / ngöôøi noâng daân - Con coø môû lòch - Caø cuoáng uoáng röôïu - Chim ri ríu rít - Chaøo maøo ñaùnh troáng - Chim chích vaùc moû ñi rao. →Baøi ca dao nguï ngoân coù yù nghóa töôïng tröng nhaèm chaâm bieám, pheâ phaùn huû tuïc ma chay trong xaõ hoäi cuõ. -

Baøi 4: Caäu cai: Ñaàu ñoäi noùn daáu loâng gaø Ngoùn tay ñeo nhaãn Aùo ngaén ñi möôïn Quaàn daøi ñi thueâ →Baèng loái ñaëc taû, ñieåm chæ , phoùng ñaïi → mæa

noù laø ñieån hình sinh ñoäng tieâu bieåu cho mai, chaâm bieám, khinh caùc loaïi ngöôøi, haïng ngöôøi trong xaõ hoäi gheùt pha chuùt thöông haïi maø hoï aùm chæ. cho caäu cai. →Noäi dung chaâm bieám, pheâ phaùn kín ñaùo, saâu saéc hôn. H18: Caûnh töôïng trong baøi coù phuø hôïp vôùi ñaùm tang khoâng? - Khoâng phuø hôïp vì cuoäc ñaùnh cheùn vui veû dieãn ra trong caûnh maát maùt tang thöông cuûa gia ñình ngöôøi cheát →caùi cheát thöông taâm ñaõ thaønh dòp cho cuoäc ñaùnh cheùn… H19: Qua phaân tích ta thaáy baøi ca dao chaâm bieám, pheâ phaùn ñieàu gì? - Pheâ phaùn huû tuïc ma chay, cöôùi xin trong xaõ hoäi cuõ. • Goïi HS ñoïc baøi ca dao 4 H20: Trong baøi 4 chaân dung “caâu cai” ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo? - Caäu cai: töùc anh cai leä – coi ñaùm lính leä canh gaùc ôû phuû, huyeän thôøi xöa. - Chaân dung caäu cai bieám hoaï baèng vaøi neùt nhöng sinh ñoäng, chaân thöc: + Ñaàu ñoäi “Noùn daáu loâng gaø”, tay ñeo nhaãn, aùo ngaén, quaàn daøi →taát caû nhöõng thöù aáy ñeàu ñi thueâ, ñi möôïn →söï khoe khang phoâ tröông raát thaûm haïi cuûa caäu cai. H21: Em coù nhaän xeùt gì veà ngheä thuaät chaâm bieám cuûa baøi? - Xöng hoâ “caâu cai” →chaâm choïc - Duøng kieåu caâu ñònh nghóa “caäu cai laø”. Baøi ñaëc taû baèng caùch ñieåm chæ, choïn loïc →cheá gieãu, mæa mai, söï lo laéng, baéng nhaéng, trai tô cuûa caäu cai. - Duøng loái noùi phoùng ñaïi →quyeàn haønh vaø thaân phaän thaûm haïi cuûa caäu cai HOAÏT ÑOÄNG 3: Ghi nhôù baøi III. GHI NHÔÙ: H22: Qua 4 baøi ca dao em coù nhaän xeùt gì veà Ghi nhôù SGK /53 ngheä thuaät ñaëc saéc maø taùc giaû daân gian ñang söû duïng? (Ghi nhôù yù 1) H23: Toaøn baøi ñaõ ñeà caäp ñeán noäi dung gì? (Ghi nhôù yù 2) HOAÏT ÑOÄNG 4: Luyeän taäp

IV. LUYEÄN TAÄP: Baøi taäp 1/53 Choïn caâu c Baøi taäp 2/53 Ñieåm gioáng nhau: + Taïo tieáng cöôøi thoaûi maùi

vui,

+ Gieãu côït nhöõng thoùi hö taät xaáu trong xaõ hoäi cuõ V/ CUÛNG COÁ : -

Cho HS ñoïc laïi 4 baøi ca dao

-

Ñoïc laïi phaàn ghi nhôù. * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng 4 baøi ca dao – thuoäc ghi nhôù vaø vôû ghi baøi

-

Soaïn baøi “Ñaïi töø”

-

Söu taàm nhöõng baøi ca dao veà chuû ñeà chaâm bieám

Tieát 15: ÑAÏI TÖØ Ngaøy soaïn : 25/9/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS

-

Naém ñöôïc theá naøo laø ñaïi töø?

-

Naém ñöôïc caùc loaïi ñaïi töø tieáng Vieät.

-

Coù yù thöùc söû duïng ñaïi töø hôïp lyù vôùi tình huoáng giao tieáp.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: - ÔÛ tieát tröôùc caùc em ñaõ hoïc baøi “Nhöõng caâu haùt than thaân” trong ñoù coù moät baøi coù töø “ai” – em naøo haõy ñoïc baøi ca dao aáy ? → HS ñoïc - Töø “ai” ôû ñaây aùm chæ giai caáp thoáng trò phong kieán. “Ai” goïi laø ñaïi tö. Vaäy theá naøo laø ñaïi töø, coù caùc loaïi ñaïi töø baøo trong tieáng Vieät vaø caùch söû duïng ra sao. Chuùng ta seõ cuøng tìm hieåu baøi hoïc “…” TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: I. THEÁ NAØO LAØ ÑAÏI TÖØ: - GV chuaån bò baûng phuï ghi caùc ví duï: 1. Khaùi nieäm: 1. Ai laøm cho beå kia ñaày VD : Cho ao kia caïn, cho gaày coø con 1. “ai” 2. Con gaø troáng nhaø anh boán Linh gaùy, 2. “noù” tieáng noù doõng daïc nhaát xoùm. 4. “sao” 3. gôùm chò khoeû theá sao hoâm qua khoâng → Ñaïi töø ñaäp cho thaèng chuoät coáng moät caùi. 4. ngöôøi hoïc gioûi nhaát lôùp laø noù 5. Mình veà mình coù nhôù ta Möôøi laêm naêm aáy thieát tha maën noàng 6. Naêm naêm môùi baáy nhieâu ngaøy Maø troâng trôøi ñaát ñoåi thay ñaõ nhieàu 7. Traêng bao nhieâu tuoåi traêng giaø Nuùi bao nhieâu goïi laø nuùi non Ñoïc 3 ví duï ñaàu. Chuù yù nhöõng töø gaïch chaân: - ÔÛ ví duï 1 töø “ai” duøng ñeå chæ gì? →hoûi tính chaát söï vieäc. - GV cho HS xem nhöõng böùc hình (veõ con vòt, maët cöôøi, daáu chaám ñoû troøn) vaø hoûi: Em haõy goïi teân caùc hình? - HS laàn löôït traû lôøi: Hình veõ 1: con vòt; hình veõ 2: maët cöôøi; hình veõ 3: maøu ñoû

→ GV keát luaän qua töøng caâu traû lôøi: + Vòt: Laø teân goïi cuûa moät soá loaïi söï vaät → goïilaø danh töø + Cöôøi: Laø teân goïi cuûa moät loaït hoaït ñoäng → goïi laø ñoäng töø + Ñoû: Laø teân goïi cuûa moät loaïi tính chaát → goïi laø tính töø GV ñöa laïi hình 1 (con vòt) vaø hoûi: neáu coâ chæ vaøo hình vaø noùi “noù” caùc em coù hieåu khoâng? →khoâng. Neáu coâ chæ vaøo hình vaø noùi : Ñaây laø con vòt. Noù raát ngoä nghónh → HS hieåu (“noù” thay theá cho con vòt) → GV choát: Vaäy töø “ai”, “noù”, “sao” khoâng tröïc tieáp goïi teân goïi söï vaät maø duøng ñeå chæ söï vaät. Hoaït ñoäng, tính chaát. Noùi noâm na laø duøng ñeå thay theá cho söï vaät, hoaït ñoäng, tính chaát naøo ñoù ñöôïc noùi ñeán →theo em caùc töø naøy laø töø loaïi gì?→ñaïi töø. - Em hieåu theá naøo laø ñaïi töø? Cho ví duï → ghi nhôù 1 yù 1 Ñoïc ví duï 4, 5: xaùc ñònh ñaïi töø trong 2 ví duï naøy? (noù, ta, aáy) - Em haõy neâu vai troø ngöõ phaùp cuûa caùc ñaïi töø: “ai”, “noù”, “ta” trong 5 ví duï ñaàu? →”ai” laøm CN, “noù” (caâu 2): laøm phuï ngöõ cuûa danh töø, “noù” (caâu 4): laøm vò ngöõ; “ta” laøm phuï ngöõ cuûa ñoäng töø. Vaäy ñaïi töø coù nhöõng chöùc vuï cuù phaùp gì? →ghi nhôù 1: yù 2 HOAÏT ÑOÄNG 2: - Trong ví duï 4: “ngöôøi hoïc gioûi nhaát lôùp laønoù”. Theo em ñaïi töø “noù” ñaûm nhieäm nhieäm vuï gì? →duøng ñeå chæ (troû) ngöôøi. - Vaäy chuùng ta coù loaïi ñaïi töø thöù nhaát laø ñaïi töø gì? →ñaïi töø ñeå chæ (troû) - Ôû ví duï 1, 2, 5 caùc ñaïi töø “ai”, “noù”, “ta” duøng ñeå troû gì? → troû ngöôøi, vaät - Xaùc ñònh ñaïi töø trong ví duï 5 → “baáy nhieâu” - Theo em ñaïi töø naøy duøng ñeå troû gì? → troû soá löôïng - Ôû ví duï 3 theo em coøn coù ñaïi töø naøo nöõa khoâng? → ñaïi töø “theá” - Ñaïi töø theá duøng ñeå troû ñieàu gì trong caâu? →troû veàtính chaát söï vieäc. - Vaäy ñaïi töø ñeå troû duøng ñeå laøm gì? → ghi nhôù SGK/56 Ôû ví duï 1 caùc em ñaõ xaùc ñònh ñaïi töø “ai”

Ghi nhôù: Hoïc SGK/55 2. Vai troø ngöõ phaùp: VD 1: “ai” → chuû ngöõ VD 2: “noù” → laøm phuï ngöõ cuûa danh töø VD 4: “noù” → vò ngöõ VD 5: “ta” → laøm phuï ngöõ cuûa ñoäng töø Ghi nhôù: Hoïc SGK /55

II. CAÙC LOAÏI ÑAÏI TÖØ: 1. Ñaïi töø ñeå troû - Troû ngöôøi vaät -

Troû soá löôïng

-

Troû hoaït ñoäng chaát söï vieäc

tính

Ghi nhôù: SGK/56 2. -

Ñaïi töø ñeå hoûi: Hoûi veà ngöôøi, vaät Hoûi veà soá löôïng Hoûi veà hoaït ñoäng, tính chaát, söï vieäc. Ghi nhôù SGK/56

duøng ñeå troû ngöôøi, ngoaøi ra coøn duøng ñeå hoûi. - Vaäy ñaïi töø coøn coù loaïi thöù 2 duøng ñeå laøm gì?→ñaïi töø ñeå hoûi. - Em cho bieát ñaïi töø “ai” duøng ñeå hoûi gì? → hoûi ngöôøi - Xaùc ñònh ñaïi töø ôû ví duï 7? → “bao nhieâu” - Theo em ñaïi töø “bao nhieâu” duøng ñeå hoûi gì? →hoûi soá löôïng - Ôû ví duï 3 ñaïi töø “sao” duøng ñeå laøm gì? → hoûi veà hoaït ñoäng, tính chaát, söï vieäc. - Vaäy ñaïi töø ñeå hoûi duøng ñeå laøm gì? → Ghi nhôù SGK/56 HOAÏT ÑOÄNG 3: - Qua baøi hoïc em haõy cho bieát theá naøo laø ñaïi töø? Chöùc vuï cuù phaùp cuûa ñaïi töø? - Ñaïi töø ñöôïc phaân thaønh nhöõng loaïi naøo? Moãi loaïi coù nhöõng tieåu loaïi naøo? Cho ví duï ôû moãi loaïi? (Phaàn naøy GV cuûng coá kieán thöùc baèng sô ñoà SGV/70) HOAÏT ÑOÄNG 4: 1a. Xeáp caùc ñaïi töø chæ ngöôøi, söï vaät vaøo baûng döôùi ñaây: Ngoâi Soá ít Soá nhieàu Soá 1 Toâi, tao, Chuùng toâi, chuùng tôù ta 2 Maøy Chuùng maøy 3 Haén, noù Hoï, chuùng noù GV ñöa ra moät soá tình huoáng giao tieáp phoå bieán cuûa HS leân baûng → HS löïa choïn tình huoáng giao tieáp lòch söï, coù hieäu quaû nhaát, phaân tích taùc duïng, hieäu quaû giao tieáp qua caùc tình huoáng. VD: a. Ñöa giuøm tao quyeán saùch b. Caäu ñoøng cöûa giuøm mình vôùi c. Maøy laøm baøi taäp Lyù chöa? d. Thaèng kia coù im cho baø khoâng? e. Baïn môùi chuyeån veà tröôøng naøy aø?

III. LUYEÄN TAÄP: 1a. Laøm baûng b. “Mình” ôû caâu ñaàu thuoäc ngoâi thöù nhaát. “Mình” ôû caâu ñaàu thuoäc ngoâi thöù hai Ñöôøng vaøo, anh gheù Hueã Nhôù thaêm giuøm cho em Thoâng Ngöï Bình xanh bieác Che daùng maët kinh thaønh. 3. Moïi ngöôøi daân Vieät Nam ai cuõng naùo nöùc chaøo ñoùn Sea game laàn thöù 22. 4. 5. Ñaïi töø xöng hoâ trong tieáng Anh, tieáng Nga, tieáng Trung Quoác ít hôn töø xöng hoâ trong tieáng Vieät vaø noùi chung laø coù tính chaát trung tính, khoâng mang yù nghóa bieåu caûm.

V/ CUÛNG COÁ : - Theá naøo laø ñaïi töø? -

Caùc loaïi ñaïi töø? Ví duï?

* DAËN DOØ: - Hoïc baøi ghi. Hoïc 3 ghi nhôù SGK/55, 56

-

Ñoïc baøi ñoïc theâm

-

Hoaøn chænh baøi taäp 5

-

Soaïn “Luyeän taäp, taïo laäp vaên baûn”

Tieát 16 : C. Luyeän taäp: Ngaøy soaïn : 25/9/2005

TAÏO LAÄP VAÊN BAÛN

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS

-

Cuûng coá laïi nhöõng kieán thöùc coù lieân quan ñeùn taïo laäp vaên baûn vaø lieân quan hôn nöa vôùi caùc böôùc cuûa quaù trình taïo laäp vaên baûn. Döôùi söï höôùng daãn cuûa giaùo vieân, coù theå taïo laäp moät vaên baûn töông ñoái ñôn giaûn, gaàn guõi vôùi ñôøi soáng vaø coâng vieäc hoïc taäp cuûa caùc em.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Theá naøo laø ñaïi töø? Vai troø ngöõ phaùp cuûa ñaïi töø? Cho ví duï vaø phaân tích. Laøm BT 2/57. IV/ TIEÁN TRÌNH HOAÏT ÑOÄNG : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi:

Caùc em ñaõ naém vöõng caùc yeâu caàu caàn thieát khi taïo laäp vaên baûn. Töø ñoù coù theå taïo neân moät vaên baûn ñôn giaûn gaàn guõi vôùi ñôøi soáng vaø coâng vieäc hoïc taäp cuûa caùc em. Vaäy ñeå giuùp caùc em taïo neân moät vaên baûn coù tính hoaøn chænh veà hình thöùc, troïn veïn veà noäi dung → tieát luyeän taäp naøy seõ giuùp caùc em nhuaàn nhuyeãn trong caùc thao taùc. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu baøi H1: Em haõy nhaéc laïi caùc böôùc taïo laäp moät vaên baûn? - Ñònh höôùng chính xaùc. - Tìm yù, xaây döïng boá cuïc raønh maïch, hôïp lyù - Dieãn ñaït caùc yù ñaõ ghi trong boá cuïc thaønh caùc caâu vaên, ñoaïn vaên hoaøn chænh, troïn veïn. - Kieåm tra xem vaên baûn ñaõ ñaït yeâu caàu chöa? H2: ÔÛ lôùp 6 caùc em ñaõ hoïc 2 kieåu vaên baûn mieâu töï söï vaøVaên mieâubaûn taû. ÔûVaên tieát baûn 8 cuõng ñaõ xaây töï söï2 vaên baûn aáy. taûVaäy em haõy döïng boá cuïc cho - nhôõ Môû laïi nhieäm Giôùi thieäu Giôùiphaàn thieäutrong ñoái boá cuïc vuï töøng baøi töôïng ñöôïc mieâu cuûa 2 loaïikeå vaên baûn aáy? nhaân vaät taû - Thaân Keå baøi Mieâu taû chi tieát baøi ñoái töôïng theo thöù töï nhaát ñònh - Keát Caûm nghó Phaùt bieåu caûm

GHI BAÛNG I. NOÄI DUNG KIEÁN THÖÙC: 1. Tìm hieåu baøi: - Oân laïi kieán thöùc veà quaù trình taïo laäp vaên baûn. 2. Caùc böôùc taïo laäp vaên baûn: - Ñònh höôùng chính xaùc: Vaên baûn vieát cho ai? Vieát veà caùi gì? Ñeå laøm gì? - Xaây döïng boá cuïc raønh maïch, hôïp lyù, ñuùng ñònh höôùng. - Dieãn ñaït caùc yù thaønh caâu, ñoaïn troïn veïn hoaøn chænh. - Kieåm tra, ñaùnh giaù laïi VB 3. Nhieäm vuï cuûa boá cuïc VB: - Môû baøi: Giôùi thieäu chung

-

HOAÏT ÑOÄNG 2: Luyeän taäp • GV choïn tình huoáng cho HS giaûi quyeát - Baøi taäp SGK/59 - GV gôïi yù theo phaàn 2 SGK/59 - HS vieát baøi : + Xaây döïng daøn yù → GV boå sung + Vieát thaønh töøng ñoaïn →goïi HS ñoïc töøng ñoaïn → cho HS nhaän xeùt ruùt kinh nghieäm → GV ñaùnh giaù cho ñieåm. • Caùch tieán haønh: 1/ Caû lôùp cuøng xaây döïng daøn yù 2/ Chia nhoùm luyeän taäp: + Nhoùm 1 vaø 2: Vieát phaàn môû baøi, keát baøi + Nhoùm 3 vaø 4: Vieát phaàn thaân baøi. H1: Boá cuïc moät böùc thö em laøm nhö theá naøo? - Coù 3 phaàn: phaàn ñaàu, phaàn noäi dung chính, phaàn cuoái. H2: Neâu noäi dung caàn laøm trong töøng phaàn? • GV chia nhoùm cho HS thaûo luaän + Nhoùm 1: Môû baøi (phaàn ñaàu) + Nhoùm 2 vaø 3: Thaân baøi ( phaàn chính) – moãi nhoùm 2 yù + Nhoùm 4: Phaàn keát baøi (phaàn cuoái) • GV nhaän xeùt → söûa laïi daøn yù hoaøn chænh.

Thaân baøi: Keå, taû chi tieát. Keát baøi: Phaùt bieåu caûm nghó, phaùt bieåu caûm töôûng.

II. LUYEÄN TAÄP: 1. Ñeà: Em haõy vieát moät böùc thö cho moät baïn ôû nöôùc ngoaøi ñeå tham gia do lieân minh böu chính quoác teá (UPU) toå chöùc vôùi ñeà taøi: “Thö cho 1 ngöôøi baïn ñeå baïn hieåu bieát veà ñaát nöôùc mình” 2. Gôïi yù: a. Veà caùc böôùc tieán haønh: - Tìm hieåu ñeà - Tìm yù laäp daøn yù - Vieát thaønh ñoaïn hoaøn chænh - Kieåm tra ñaùnh giaù laïi vaên baûn b. Veà noäi dung: Daøn baøi cuï theå • Phaàn ñaàu: - Ñòa ñieåm, ngaøy - Lôøi xöng hoâ - Lyù do vieát thö • Phaàn noäi dung chính: - Hoûi thaêm tình hình söùc khoeû cuûa baïn vaø gia ñình. - Ca ngôïi quoác teá baïn - Giôùi thieäu veà ñaát nöôùc mình: + Con ngöôøi Vieät Nam + Truyeàn thoáng lòch söû • GV cho vieát töøng phaàn: Chia theo nhoùm + Danh lam thaéng caûnh ñeå vieát + Ñaëc saûn veà vaên hoaù → ñoïc → nhaän xeùt → söûa laïi vaø phong tuïc Vieät Nam. • GV ñoïc cho HS baøi tham khaûo SGK/60 → cho • Cuoái thö: HS nhaän xeùt → GV cuûng coá kieán thöùc. -Lôøi chaøo, lôøi chuùc söùc khoeû -Lôøi môøi baïn ñeán thaêm ñaát nöôùc Vieät Nam -Mong tình baïn 2 nöôùc gaén boù 3. Taïo laäp thaønh vaên baûn:

HS thöïc haønh vieát töøng phaàn: a. Phaàn ñaàu: Toå 1 vaø 2 b. Phaàn cuoái: Toå 1 vaø 4 c. Phaàn chính: toå 2 vaø 3 4. Ñoïc baøi tham khaûo: SGK/60 III. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ: 1. Vieát thaønh baøi hoaøn chænh cho ñeà luyeän taäp treân lôùp. 2. Ñoïc baøi tham khaûo SGK/60 V/ CUÛNG COÁ : - Em haõy nhaéc laïi caùc böôùc taïo laäp vaên baûn - Nhöõng yeâu caàu cuûavaên baûn - Caùc böôùc tieán haønh khi vieát thö * DAËN DOØ: - Hoaøn chænh vaên baûn ñaõ luyeän taäp. - Ñoïc baøi tham khaûo SGK/60 - Soaïn baøi “Soâng nuùi nöôùc Nam”

Tuaàn 5 Tieát 17 Vaên baûn: SOÂNG NUÙI NÖÔÙC NAM Ngaøy soaïn : 01/10/2005 ( Nam Quoác Sôn Haø) I/ YEÂU CAÀU: Giuùp HS -

Caûm nhaän ñöôïc tinh thaàn ñoäc laäp, khí phaùch haøo huøng, khaùt voïng lôùn lao cuûa daân toäc.

-

Böôùc ñaàu hieåu ñöôïc theå thô: Thaát ngoân töù tuyeät ñöôøng luaät.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1 : - GV höôùng daãn caùch ñoïc : ñoïc to, roõ raøng, doõng daïc nhöõng gaây khoâng khí trang nghieâm. - GV ñoïc baøi maãu →HS ñoïc HOAÏT ÑOÄNG 2 : GV: Döïa vaøo chuù thích (*), noùi qua veà vaán ñeà taùc giaû baøi thô vaø söï xuaát hieän cuûa baøi thô. Baøi “Soâng nuùi nöôùc Nam” taùc giaû laø ai?, saùng taùc vaøo thôøi ñaïi naøo laø vaán ñeà ñang ñöôïc ñaët ra gaàn ñaây. Treân saùch baùo, ngoaøi xaõ hoäi cuõng nhö trong nhaø tröôøng, töø laâu vaãn ghi taùc giaû laø Lyù Thöôøng Kieät vaø nhö theá laø baøi thô ra ñôøi trong thôøi kyø khaùng chieán choáng giaëc Toáng ôû thôøi nhaø Lyù. Gaàn ñaây, moät soá nhaø nghieân cöùu cho raèng khoâng phaûi cuûa Lyù Thöôøng Kieät. Caàn chôø ñôïi theâm nhöõng keát quaû tìm toøi cuûa caùc nhaø nghieân cöùu. Baøi thô töøng ñöôïc caùc saùch xöa nhö Vieät U Linh taäp (theá kyû 13), Ñaïi Vieät kyù toaøn thö (khoaûng theá kyû 14)... gaén vôùi hoaøn caûnh choáng giaëc Toáng xaâm löôïc ñôøi nhaø Lyù qua hình thöùc truyeàn thuyeát: Baøi thô ñöôïc ngaâm leân trong ñeâm toái treân soâng Nhö Nguyeät töø trong ñeàn thôø Tröông Hoáng, Tröông Haùt – 2 vò töôùng ñaùnh giaëc gioûi cuûa Trieäu Trang Phuïc, ñöôïc toân laø thaàn soâng Nhö Nguyeät. Baøi thô töøng ñöôïc goïi laø thô thaàn vôùi nghóa laø do thaàn saùng taùc. Ñaây laø moät caùc thaàn linh hoaù taùc phaåm vaên hoïc, vôùi ñoäng cô neâu cao yù nghóa thieâng lieâng cuûa noù.

GHI BAÛNG

- GV giôùi thieäu: ÔÛ nöôùc ta trong thôøi kyø trung ñaïi coù moät neàn thô raát phong phuù. Thô trung ñaïi ñöôïc vieát baèng chöõ Haùn hoaëc baèng chöõ Noâm vaø nhieàu theå thô nhö: Thaát ngoân töù tuyeät (4 caâu, moãi caâu 7 chöõ); luïc baùt (1 caâu 6, 1 caâu 8); song thaát luïc baùt (2 caâu 7 chöõ keøm theo 2 caâu 6, 8) HOAÏT ÑOÄNG 3: Theo em, baøi thô “Soâng nuùi nöôùc Nam” thuoäc theå thô naøo? - Ñaây laø thô ñöôøng luaät: laø theå thô ñaët ra töø thôøi nhaø Ñöôøng 618-907 phaûi tuaân theo nieâm luaät nhaát ñònh thuoäc theå thô “Thaát ngoân töù tuyeät”. Vì sao em nhaän bieát theå thô treân ? - Nhôø caùc phöông dieän: soá caâu 4 vaø moãi caâu 7 chöõ; caùch hieäp vaàn: vaàn gieo ôû caâu 1, 2, 4 hoaëc chæ caùc caâu 2, 4 thì vaàn vôùi nhau ôû chöõ cuoái. Vaäy trong baøi thô naøy: caâu 1, 2, 4 vaàn vôùi nhau ôû chöõ cuoái” cö, thö, kö.

HOAÏT ÑOÄNG 4: GV : baøi thô töøng ñöôïc coi laø Baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp ñaàu tieân cuûa daân toäc. Vaäy tuyeân ngoân ñoäc laäp laø gì? - Tuyeân ngoân ñoäc laäp laø lôøi tuyeân boá veà chuû quyeàn cuûa ñaát nöôùc vaø khaúng ñònh khoâng moät theá löïc naøo xaâm phaïm. GV: goïi HS ñoïc laïi toaøn boä baøi thô. Noäi dung tuyeân ngoân ñoäc laäp trong baøi thô naøy laø gì? - Hai caâu ñaàu: Nöôùc Nam laø cuûa ngöôøi Vieät Nam. Ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc saùch trôøi ñònh saün, roõ raøng. - HS giaûi thích: + Vua Nam: nguyeân vaên “Nam ñeá” + Saùch trôøi: nguyeân vaên “Thieân thö” + Tieät nhieân: SGK - 2 caâu sau: keû thuø khoâng ñöôïc xaâm phaïm, xaâm phaïm thì theá naøo cuõng chuoác laáy thaát baïi thaûm haïi. - HS giaûi thích: Nhö Haø, nghòch loã, lai, xaâm phaïm, nhöõ ñaúng, haønh khang, huû, baïi thö. HOAÏT ÑOÄNG 5: GV: Ñaõ noùi ñeán thô laø phaûi coù bieåu yù vaø bieåu caûm. Vaäy baøi thô “Soâng nuùi nöôùc Nam” laø baøi thô thieân veà söï bieåu yù (baøy toû yù kieán) bôûi baøi thô ñaõ tröïc tieáp neâu

- Laø theå thô ñaët ra töø thôøi nhaø Ñöôøng 618-907 phaûi theo nieâm luaät nhaát ñònh I. TAÙC GIAÛ - TAÙC PHAÅM: - Taùc giaû: Lyù Thöôøng Kieät - Taùc phaåm: “Soâng nuùi nöôùc Nam” töøng goïi laø thô thaàn, nghóa laø do Thaàn saùng taùc. + Theå thô: Thaát ngoân töù tuyeät (4 caâu, moãi caâu 7 chöõ). Caâu 1, 2, 4 vaàn vôùi nhau ôû chöõ cuoái: Cö, thö, kö. II. ÑOÏC – TÌM HIEÅU VAÊN BAÛN : 1) 2 caâu ñaàu: Nam quoác sôn haø Nam ñeá cö Tuyeät nhieân ñònh phaän taïi thieân thö. →Nöôùc Nam laø cuûa ngöôøi Nam, ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc saùch trôøi ñònh saün, roõ raøng. 2) 2 caâu sau: Nhö Haø nghòch loã lai xaâm phaïm Nhöõ ñaúng haønh khang thuû baïi hö →Keû thuø khoâng ñöôïc xaâm phaïm, neáu xaâm phaïm thì chuoác laáy thaát baïi

roõ yù töôûng baûo veä ñoäc laäp, kieân quyeát choáng ngoaïi xaâm. Söï bieåu yù ñoù baèng boá cuïc: 2 caâu ñaàu vaø 2 caâu sau cuûa baøi thô. Em thaáy nhòp ngaét trong 2 caâu ñaàu nhaèm nhaán maïnh yù naøo? - Ngaét nhòp 4/3 coù nhaán maïnh: chuû quyeàn vua Nam vaø tính ñònh meänh cuûa vieäc ñoù. Nhòp ngaét trong 2 caâu sau nhaèm nhaán maïnh yù naøo? - Nhòp ngaét 4/3 coù nhaán maïnh: Neáu xaâm phaïm seõ thaát baïi GV: Boá cuïc baøi thô maïch laïc, roõ raøng, baøi thô chia laøm 2 yù roõ reät, caùch bieåu yù cuûa baøi thô ñaõ tröïc tieáp neâu roõ yù töôûng baûo veä ñoäc laäp, kieân quyeát choáng ngoaïi xaâm. Baøi thô “Soâng nuùi nöôùc Nam” ngoaøi bieåu yù, coù bieåu caûm khoâng? (Coù bieåu caûm rieâng). Neáu coù thì thuoäc traïng thaùi naøo? (loä roõ, aån kín). Giaûi thích? - ÔÛ ñaây caûm xuùc thaùi ñoä maõnh lieät saét ñaù ñaõ toàn taïi baèng caùch aån kín vaøo beân trong yù töôûng. Ngöôøi ñoïc bieát nghieàn ngaãm, suy caûm seõ thaáy thaùi ñoä caûm xuùc tröõ tình aáy. Do ñoù caûm xuùc tröõ tình ñaõ ñöôïc neùn kín trong yù töôûng. - GV: goïi HS ñoïc laïi baøi thô. Chuù yù caùc cuïm töø: Tieät nhieân, ñònh phaän taïi thieân thö, haønh khan thuû baïi hö. Haõy nhaän xeùt veà gioïng ñieäu cuûa baøi thô. (Gioïng thô doõng daïc, ñanh theùp) Noäi dung baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp trong baøi thô “Soâng nuùi nöôùc Nam” laø gì? - Theå hieän baûn lónh, khí phaùch cuûa daân toäc ta, neâu cao chaân lyù lôùn lao nhaát, thieâng lieâng nhaát, vónh vieãn nhaát: nöôùc Vieät Nam laø cuûa ngöôøi Vieät Nam, khoâng ai ñöôïc xaâm phaïm, xaâm phaïm seõ thaát baïi . Nhaéc laïi theå thô? Gioïng ñieäu cuûa baøi thô? -Thaát ngoân töø tuyeät ñöôøng luaät, gioïng thô doõng daïc, ñanh theùp. Toång keát: Theå thô thaát ngoân töù tuyeät, gioïng thô doõng daïc, ñanh theùp, baøi thô ñaõ khaúng ñònh chuû quyeàn veà laõnh thoå cuûa ñaát nöôùc vaø neâu cao yù chí quyeát taâm baûo veä chuû quyeàn ñoù tröôùc moïi keû thuø xaâm löôïc. - Goïi HS ñoïc ghi nhôù SGK/65 - Goïi HS ñoïc baøi taäp1/65 SGK Giaûi thích “Nam nhaân cö” (ngöôøi Nam ôû)

→Baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp theå hieän baûn lónh, neâu cao chaân lyù lôùn lao nhaát, thieâng lieâng nhaát, vónh vieãn nhaát cuûa ngöôøi Vieät Nam. 5. Ngheä thuaät: Theå thô thaát ngoân töù tuyeät, gioïng thô doõng daïc, ñanh theùp. III. GHI NHÔÙ : SGK /65 IV. LUYEÄN TAÄP : BT 1/65: Giaûi thích Vua Nam: Nguyeân vaên laø “Nam ñeá” töùc vua nöôùc Nam. Caàn hieåu roõ trong quan nieäm ñöông thôøi “ñeá’ töùc laø vua, “ñeá” laø ñaïi dieän cho nöôùc cho daân. Vì moät nöôùc thì phaûi coù 1 oâng vua ñöùng ñaàu ñeå laõnh ñaïo nhaân daân, coù vua thì phaûi coù ngöôøi daân. Do ñoù ôû trong baøi thô khoâng chæ coù 1 mình vua Nam ôû maø coøn coù caû ngöôøi nam ôû. BT 2/65: Hoïc thuoäc loøng baøi thô “Sùoâng nuùi nöôùc Nam” (phieân aâm vaø baûn dòch thô)

“Nam ñeá cö” (Vua Nam ôû V/. CUÛNG COÁ: -

Nhaéc laïi noäi dung baøi thô “Soâng nuùi nöôùc Nam”

-

Ngheä thuaät * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng baøi thô

-

Soaïn: “Phoø giaù veà kinh”

Tuaàn 5 Tieát 17 Vaên baûn: PHOØ GIAÙ VEÀ KINH Ngaøy soaïn : 01/10/2005 (Tuïng giaù hoaøn kinh sö) I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS - Caûm nhaän ñöôïc tinh thaàn ñoäc laäp, khí phaùch haøo huøng, khaùt voïng lôùn lao cuûa daân toäc trong baøi thô: Phoø giaù veà kinh. - Böôùc ñaàu hieåu ñöôïc theå thô: Ngoân ngöõ töù tuyeät Ñöôøng luaät. II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Ñoïc thuoäc loøng baøi thô: “Soâng nuùi nöôùc Nam” vaø dòch thô - Em hieåu theá naøo laø theå thô Ñöôøng luaät? Theå thô thaát ngoân töù tuyeät laø gì? - Trình baøy noäi dung baøi thô IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG GHI BAÛNG DAÏY VAØ HOÏC GV: Döïa vaøo chuù thích SGK, em haõy giôùi thieäu veà taùc giaû Traàn Quang Khaûi vaø I. TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM: hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa baøi thô. 1. Taùc giaû: -Traàn Quang Khaûi (1241HOAÏT ÑOÄNG 1: 1294) con trai thöù 3 cuûa - Hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa baøi thô, hai chieán Vua Traàn Thaùi Toâng. thaéng lieân quan ñeán hai ñòa danh Chöông - Laø ngöôøi coù coâng lôùn Döông, Haøm Töû ; cuoäc khaùng chieán choáng trong hai cuoäc khaùng giaëc Moâng – Nguyeân ñôøi Traàn vaø nhaán chieán choáng Moâng – maïnh haøo khí chieán thaéng (thöôøng ñöôïc goïi Nguyeân (1284-1285), ñaëc laø haøo khí Ñoâng A, Ñoâng A laø chieát töï cuûa bieät trong hai traän chieán chöõ “Traàn” – boä A keøm theo chöõ Ñoâng) ñaõ thaéng ôû Chöông Döông, taïo ra baøi thô Haøm Töû. -OÂng khoâng chæ laø voõ - GV höôùng daãn caùch ñoïc: ñoïc to, roõ raøng, töôùng kieät xuaát maø coøn doõng daïc nhöõm gaây khoâng khí trang laø ngöôøi coù vaàn thô “Saâu

nghieâm. - GV ñoïc baøi maãu →HS ñoïc

xa lyù thuù”. 2. Taùc phaåm: - “Phoø giaù veà kinh” saùng taùc luùc oâng ñi ñoùn Thaùi Thöôïng hoaøng Traàn Thaùnh Toâng vaø vua Traàn Nhaân Toâng veà Thaêng Long sau chieán thaéng Chöông Döông, Haøm Töû vaø giaûi phoùng Kinh ñoâ 1285. -Theå thô: Nguõ ngoân töù tuyeät Ñöôøng luaät (+ Soá caâu : 4 caâu Soá chöõ : 5 chöõ + Caùch hieäp vaàn: caâu 2 vaø 4 vaàn vôùi nhau ôû chöõ cuoái (thuø – thu) vaàn baèng)

HOAÏT ÑOÄNG 2: GV: ÔÛ baøi thô “Soâng nuùi nöôùc Nam” caùc em ñaõ naém vöõng veà theå thô thaát ngoân töù tuyeät (Ñöôøng luaät), döïa vaøo lôøi giôùi thieäu chuù thích SGK/63 em haõy nhaän daïng theå thô cuûa baøi “Phoø giaù veà kinh” ôû caùc phöông dieän soá chöõ trong caâu, caùch hôïp vaàn. - Soá caâu: 4 caâu (töù tuyeät) - Soá chöõ: 5 chöõ (nguõ ngoân) - Caùch hôïp vaàn: caâu 2 vaø 4 vaàn vôùi nhau ôû chöõ cuoái (thuø – thu) vaàn baèng khaùc daáu. • GV ñoïc maãu - HS ñoïc baøi thô. - Giaûi thích töø Haùn trong phieân aâm vaø dòch nghóa. Ñaïi yù cuûa baøi thô? - Noùi veà hai chieán thaéng giaëc Moâng vaø giaëc Nguyeân ñôøi Traàn vaø yù thöùc xaây döïng nöôùc sau khi coù thaùi bình. HOAÏT ÑOÄNG 3: Qua vieäc tìm ñaïi yù, baøi thô coù nhöõng yù cô baûn gì? - Hai caâu ñaàu: Söï chieán thaéng haøo huøng cuûa daân toäc trong cuoäc choáng quaân Moâng – Nguyeân xaâm löôïc. GV ñoïc hai caâu ñaàu: Chöông Döông cöôùp giaùo giaëc Haøm Töû baét quaân thuø Giaûng: Ñaây laø söï chieán thaéng haøo huøng cuûa daân toäc ñoái vôùi giaëc Moâng – Nguyeân xaâm löôïc. Ñieàu naøy buoäc ta phaûi suy nghó

II. ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN :

1. Hai caâu ñaàu: Chöông Döông cöôùp giaùo giaëc Haøm Töû baét quaân thuø →Haøo khí chieán thaéng cuûa daân toäc ñoái vôùi giaëc Moâng–Nguyeân xaâm löôïc.

veà noäi dung vaø caùch ñöa tin chieán thaéng ôû caâu naøy. Taùc giaû ñaõ ñaûo traät töï tröôùc sau khi noùi veà hai cuoäc chieán thaéng: Chieán thaéng Chöông Döông sau nhöng ñöôïc noùi tröôùc laø do ñang soáng trong khoâng khí chieán thaéng Chöông Döông vöøa dieãn ra, keá ñoù môùi soáng laïi khoâng khí chieán thaéng Haøm Töû tröôùc ñoù khoaûng 2 thaùng. Em coù nhaän xeùt gì veà soá tieáng trong töøng caâu? - Moät caâu 5 tieáng – so vôùi baøi tröôùc ít tieáng hôn. Veà ngöõ ñieäu cuûa caâu chöõ Haùn (so vôùi ngöõ ñieäu cuûa 2 caâu dòch thô” - Caùch noùi chaéc nòch, coâ ñuùc, aâm höôûng ñoái xöùng, ngaân vang. Sau chieán thaéng Moâng–Nguyeân nhaân daân ta phaûi laøm gì? • HS ñoïc hai caâu sau: Hai caâu sau noùi yù gì? - Laø lôøi ñoäng vieân xaây döïng, phaùt trieån ñaát nöôùc trong hoaø bình vaø nieàm tin saét ñaõ vaøo söï beàn vöõng muoân ñôøi cuûa ñaát nöôùc. Em coù nhaän xeùt gì veà caùc töø Haùn – Vieät trong 2 caâu sau cuûa vaên baûn ? - Trí löïc: Neân gaéng söùc: töø gheùp ñaúng laäp Giang san: töø gheùp ñaúng laäp; Vaïn coå: töø gheùp chính phuï. Nhòp thô 2/3 cuûa hai caâu sau gioáng vaø khaùc nhòp ngaét cuûa hai caâu tröôùc theá naøo? - Gioáng nhau veà nhòp ngaét nhöng tính ñoái xöùng hai veá cuûa hai caâu khoâng baèng baûn dòch thô ñaõ taïo neân tính ñoái xöùng cao hôn nguyeân taùc. HOAÏT ÑOÄNG 4: Qua phaân tích hai caâu ñaàu, hai caâu cuoái, baøi thô coù yù töôûng lôùn lao vaø roõ raøng nhö theá nhöng caùch dieãn ñaït yù töôûng trong thô laø theá naøo? ÔÛ ñaây tính chaát bieåu caûm ñaõ toàn taïi ôû traïng thaùi naøo? - Baøi thô naøy cuõng töông truùt ra baøi thô “Soâng nuùi nöôùc Nam” ôû choã taùc giaû ñeàu dieãn ñaït yù töôûng theo kieåu noùi chaéc nòch, saùng ro, khoâng hình aûnh, khoâng hoa vaên, caûm xuùc tröõ tình ñaõ ñöôïc neùn kín trong yù töôûng. GV: Keát luaän chung veà baøi thô “Phoø giaù veà kinh” vôùi kieåu noùi chaéc nòch, saùng roõ, khoâng hình aûnh, khoâng hoa vaên, caûm xuùc tröõ tình ñaõ ñöôïc neùn kín trong yù töôûng, baøi

→ caùch ñaûo traät töï tröôùc sau

2. Hai caâu sau: Thaùi bình neân gaéng söùc Non nöôùc aáy ngaøn thu →Lôøi ñoäng vieân xaây döïng, phaùt trieån ñaát nöôùc trong hoaø bình vaø nieàm tin saét ñaù vaøo söï beàn vöõng muoân ñôøi cuûa ñaát nöôùc. - Nhòp thô 2/3, caùch noùi chaéc nòch, suùc tích, coân doïng, khoâng hình aûnh, khoâng hoa myõ.

3. Ngheä thuaät: Nhòp thô 2/3, theå thô nguõ ngoân coâ ñoïng, suùc tích, aâm höôûngñoái xöùng, ngaân vang, doàn caûm xuùc vaøo beân trong yù töôûng.

thô theå hieän noäi dung gì? - Hoaø khí chieán thaéng vaø khaùt voïng thaùi bình thònh trò cuûa daân toäc ta ôû thôøi ñaïi nhaø Traàn. GV: Nhaéc laïi theå thô, nhòp thô, aâm höôûng cuûa baøi thô, hình thöùc dieãn ñaït? GV: Goïi HS ñoïc ghi nhôù SGK/68 HOAÏT ÑOÄNG 5: GV: Keát luaän chung veà hai baøi thô “Soâng nuùi nöôùc Nam”, “Phoø giaù veà kinh” Em haõy so saùnh baøi thô “Phoø giaù veà kinh” vôùi baøi thô “Soâng nuùi nöôùc Nam” ñeå tìm söï gioáng nhau veà hình thöùc bieåu yù vaø bieåu caûm cuûa chuùng? - Hình thöùc bieåu yù: Hai baøi thô ñaõ theå hieän baûn lónh, khí phaùch cuûa daân toäc ta. + Baøi “Soâng nuùi nöôùc Nam”: Neâu cao chaân lyù lôùn lao nhaát, thieâng lieâng nhaát, vónh vieãn nhaát: Nöôùc Vieät Nam laø cuûa ngöôøi Vieät Nam, khoâng ai ñöôïc xaâm phaïm, xaâm phaïm seõ thaát baïi. + Baøi “Phoø giaù veà kinh”: Theå hieän khí theå chieán thaéng haøo huøng cuûa daân toäc ñoái vôùi ngoaïi xaâm vaø baøy toû khaùt voïng xaây döïng, phaùt trieån ñaát nöôùc trong hoaø bình vôùi nieàm tin ñaát nöôùc beàn vöõng laâu ñôøi. - Hình thöùc bieåu caûm: + Moät baøi: thuoäc theå thaát ngoân töù tuyeät (Ñöôøng luaät) + Moät baøi: thuoäc theå nguõ ngoân töù tuyeät (Ñöôøng luaät) Nhöng ñeàu dieãn ñaït yù töôûng gioáng nhau ôû choã: coù caùch noùi chaéc nòch, coâ ñuùc, trong ñoù yù töôûng vaø caûm xuùc hoaø laøm moät, caûm xuùc naèm trong yù töôûng. Em ñaõ coù yù thöùc gì veà taùc duïng cuûa töø Haùn Vieät trong vaên thô trung ñaïi? - Hieåu ñöôïc theá naøo laø yeáu toá Haùn Vieät, coù khaû naêng taïo töø gheùp Haùn Vieät. Em coù thaáy thô Haùn Vieät trung ñaïi hay nhöng khoù hieåu khoâng? (Coù) GV: Goïi HS ñoïc baøi thô “Töùc söï” ñeå giuùp HS thaáy roõ hai caâu thô cuûa Traàn Nhaân Toâng ñaõ theâm yù nghó gì veà baøi thô ñaõ hoïc. HS ñoïc BT 1/68 →Thaûo luaän

III. GHI NHÔÙ: SGK/68

IV. LUYEÄN TAÄP: BT 1/68: - Caùch noùi ñôn sô, xuùc tích, coâ ñoïng, khoâng hoa myõ cuûa baøi thô coù taùc duïng theå hieän maïnh meõ loøng töï haøo veà nhöõng chieán thaéng veû vang cuûa daân toäc cuõng nhö tö theá lôùn maïnh, ngang taàm thôøi ñaïi cuûa daân toäc ta ôû thôøi nhaø Traàn.

V/ CUÛNG COÁ: -

Em haõy nhaéc laïi theå thô nguõ ngoân töù tuyeät Ñöôøng luaät

-

Baøi thô theå hieän nhöõng noäi dung cô baûn naøo?

* DAËN DOØ: -

Hoïc thuoäc loøng baøi thô vaø ghi nhôù SGK/68

-

Naém vöõng taùc giaû Traàn Quang Khaûi vaø hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa baøi thô

-

Ñoïc phaàn ñoïc theâm

-

Xem tröôùc baøo “Töø Haùn Vieät”.

Tuaàn 5 Tieát 18 TÖØ HAÙN VIEÄT Ngaøy soaïn : 02/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu ñöôïc theá naøo laø yeáu toá Haùn Vieät

-

Naém ñöôïc caùch caáu taïo ñaëc bieät cuûa töø gheùp Haùn Vieät

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : Ñoïc thuoäc loøng baøi thô: “Phoø giaù veà kinh” (Dòch thô) vaø cho bieát hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa baøi thô. - Noäi dung cuûa baøi thô. IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: -

TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Theá naøo laø töø Haùn Vieät? - Töø Haùn Vieät laø töø möôïn tieáng Haùn (töø haùn Vieät laø töø goác Haùn nhöng khoâng phaûi moïi töø goác Haùn ñeàu laø töø Haùn Vieät) Goïi HS ñoïc baøi thô chöõ Haùn “Nam quoác sôn haø” Caùc tieáng Nam, Quoác, Sôn, Haø laø gì? + Nam: phöông Nam, nöôùc Nam, ngöôøi Mieàn Nam + Quoác: Nöôùc; + Sôn : nuùi; + Haø: soâng. Trong 4 tieáng, tieáng naøo coù theå duøng nhö moät töø ñôn ñeå daët caâu (duøng ñoäc laäp), tieáng naøo khoâng? - Tieáng Nam: coù theå duøng ñoäc laäp - Caùc tieáng: Quoác, Sôn, Haø khoâng theå duøng ñoäc laäp maø chæ laøm yeáu toá caáu taïo töø gheùp (VD: Nam quoác, quoác gia, quoác kyø, sôn haø, giang sôn...) GV: Duøng phöông phaùp so saùnh ñeå HS hieåu ñöôïc theá naøo laø tieáng duøng ñoäc laäp, theá naøo laø tieáng khoâng duøng ñoäc laäp So saùnh Quoác vôùi nöôùc; sôn vôùi nuùi; haø vôùi soâng. Coù theå noùi: Cuï laø moät nhaø thô yeâu nöôùc. Khoâng theå noùi: Cuï laø moät nhaø thô yeâu quoác. Cuõng vaäy, coù theå noùi treøo nuùi maø khoâng theå treøo sôn; coù theå noùi loäi xuoáng soâng maø khoâng theå noùi loäi xuoáng haø. Vaäy “Tieáng” ñeå taïo ra töø Haùn Vieät

GHI BAÛNG I. TÌM HIEÅU BAØI: 1. Ñôn vò caáu taïo töø Haùn Vieät: - Ñoïc baøi thô chöõ Haùn “Nam quoác sôn haø” a. Nam: phöông Nam, nöôùc Nam, ngöôøi Mieàn Nam → coù theå duøng ñoäc laäp - Quoác: Nöôùc - Sôn : nuùi - Haø: soâng →Khoâng duøng ñoäc laäp (ñeå taïo töø gheùp) → yeáu toá Haùn Vieät

goïi laø gì? - Tieáng ñeå taïo ra töø Haùn Vieät goïi laø yeáu toá Haùn Vieät • HS ñoïc ghi nhôù 1/69 Caùc tieáng: Quoác, Sôn, Haø khoâng theå duøng ñoäc laäp maø chæ laøm yeáu toá. Em coù nhaän xeùt gì veà yeáu toá Haùn Vieät? - Phaàn lôùn caùc yeáu toá Haùn Vieät khoâng ñöôïc duøng ñoäc laäp nhö töø maø chæ duøng ñeå taïo töø gheùp. • HS ñoïc ghi nhôù 2/69 GV: treo baûng phuï: VD 2/69 Tieáng “Thieân” trong töø “thieân thö” coù nghóa laø trôøi, tieáng “thieân” trong caùc töø Haùn Vieät sau coù nghóa laø gì? - Thieân nieân kyû, thieân lyù maõ - (Lyù Coâng Uaån) thieân ñoâ veà Thaêng Long - Thieân nieân trong thieân nieân kyû, thieân lyù maõ coù nghóa laø “nghìn”, coøn thieân trong thieân ñoâ coù nghóa laø Dôøi Cuøng moät tieáng Vieät gioáng nhau, ñoïc gioáng nhau nhöng nghóa cuûa caùc yeáu toá Haùn Vieät khaùc nhau thì goïi laø gì? - Ñoàng aâm nhöng nghóa khaùc xa nhau • HS ñoïc ghi nhôù 3/69 • HS ñoïc ghi nhôù 1, 2, 3 SGK/69 HOAÏT ÑOÄNG 2: Vieäc hieåu nghóa cuûa yeáu toá Haùn Vieät seõ giuùp ích cho ta ñieàu gì? - Hieåu veà töø gheùp Haùn Vieät GV: treo baûng phuï • HS ñoïc ví duï 1/70 Caùc töø sôn haø, xaâm phaïm (trong baøi Nam quoác sôn haø), giang san (trong baøi Tuïng giaù hoaøn kinh sö) thuoäc loaïi töø gheùp chính phuï hay ñaúng laäp? - Sôn haø, giang san, xaâm phaïm laø nhöõng töø gheùp ñaúng laäp. Caùc töø gheùp Haùn Vieät ñaúg laäp coù nghóa khaùi quaùt coù gioáng nghóa coäng laïi cuûa caùc yeáu toá taïo neân noù khoâng? VD: Giang san (sôn) coù nghóa laø soâng + nuùi khoâng (coù) Baûng phuï Caùc töø aùi quoác, thuû moân, chieán thaéng thuoäc loaïi töø gheùp gì? - Töø gheùp chính phuï GV giaûi thích: thuû moân: giöõ cöûa; thuû: giöõ;

b. Thieân thö: Saùch trôøi - Thieân nieân kyû, thieân lyù maõ: nghìn - (Lyù Coâng Uaån) thieân ñoâ veà Thaêng Long → dôøi →Yeâuù toá Haùn Vieät ñoàng aâm

II. GHI NHÔÙ: SGK/69 2. Töø gheùp Haùn Vieät

Ví duï 1/70 - Sôn haø, giang san, xaâm phaïm laø nhöõng töø gheùp ñaúng laäp Ví duï 2/70 - AÙi quoác, thuû moân, chieán thaéng thuoäc → töø gheùp chính phuï - Traät töï cuûa caùc yeáu toá trong caùc töø gheùp Haùn

moân: cöûa Cho ví duï minh hoaï töø gheùp chính phuï tieáng Vieät: Xe ñaïp, hoa hoàng, nhaø maùy. Traät töï cuûa caùc yeáu toá trong caùc töø gheùp Haùn Vieät: aùi quoác, thuû moân, chieán thaéng coù gioáng traät töï caùc tieáng trong töø gheùp thuaàn Vieät cuøng loaïi khoâng ? (coù): yeáu toá chính ñöùng tröôùc, yeáu toá phuï ñöùng sau. Baûng phuï ví duï b: Caùc töø “thieân thö” (trong baøi Nam quoác sôn haø), thaïch maõ (trong baøi Töùc sö), taùi phaïm (trong baøi Meï toâi) thuoäc loaïi töø gheùp naøo? - Töø gheùp chính phuï Trong caùc töø gheùp neâu treân, traät töï cuûa caùc yeáu toá coù gì khaùc so vôùi traät töï caùc tieáng trong töø gheùp thuaàn Vieät cuøng loaïi? - Yeáu toá phuï ñöùng tröôùc, yeáu toá chính ñöùng sau. Qua hai ví duï /70, töø gheùp Haùn Vieät coù maáy loaïi chính? - Coù hai loaïi: Töø gheùp ñaúng laäp, töø gheùp chính phuï Nhaän xeùt veà traät töï cuûa caùc yeáu toá trong töø gheùp chính phuï Haùn Vieät? * HS ñoïc ghi nhôù SGK/70

Vieät: yeáu toá chính ñöùng tröôùc, yeáu toá phuï ñöùng sau. - Tröôøng hôïp khaùc: Yeáu toá phuï ñöùng tröôùc, yeáu toá chính ñöùng sau.

Ghi nhôù 2: SGK /70

HOAÏT ÑOÄNG 3: III. LUYEÄN TAÄP: BT 1/70: • HS ñoïc BT 1/70 Phaân bieät nghóa cuûa caùc yeáu toá Haùn vieät Hoa 1: Boâng hoa, cô quan ñoàng aâm trong caùc töø ngöõ sau: (söû duïng sinh saûn cuûa thöïc vaät. Hoa 2: Ñeïp , toát töø ñieån Haùn Vieät) Phi 1: Bay Phi 2: Traùi vôùi, khoâng phaûi laø Phi 3: Vôï leõ cuûa vua hay cuûa caùc baäc vöông coâng thôøi phong kieán. Tham 1: Ham muoán nhieàu Tham 2: Döï vaøo Gia 1: Nhaø Gia 2: theøm • HS ñoïc BT 2/70 Tìm caùc töø gheùp Haùn Vieät coù chöùa caùc BT 2/71: - Quoác (nöôùc): Quoác kyø, yeáu toá Haùn Vieät: Quoác, Sôn, cö, baïi quoác loä, quoác tòch... - Sôn (nuùi): Sôn thuyû, sôn la, sôn haøo... - Cö (ôû): Cö daân, cö syõ, cö xaù, cö truù, cö nguï, nguï

cö... (Ñ-L); taùn cö, ñònh cö...(C-P) HS thaûo luaän - Baïi (thua): Baïi binh, baïi Gôïi yù: tröôùc heát tìm nghóa cuûa caùc yeáu toá traän, baïi töôùng (C-P); roài tìm nghóa cuûa töø, suy luaän ñoù laø loaïi chieán baïi, ñaïi baïi (C-P); töø gheùp naøo? Yeáu toá naøo laø yeáu toá thaønh baïi, thaát baïi (Ñ-L) chính, yeáu toá naøo laø yeáu toá phuï. BT 3/71: a. Töø caùc yeáu toá chính ñöùng tröôùc, yeáu toá phuï ñöùng sau: Höõu iùch, phaùt thanh, baûo maät, phoùng hoaû. b. Töø caùc yeáu toá phuï ñöùng tröôùc, yeáu toá chính ñöùng sau: thi nhaân, ñaïi thaéng, taân binh, haäu ñaõi. BT 4/71: HS töï laøm V/ CUÛNG COÁ : - Theá naøo laø yeáu toá Haùn Vieät? Yeáu toá Haùn Vieät ñöôïc söû duïng nhö theá naøo? - Coù maáy loaïi töø gheùp Haùn Vieät / cho ví duï minh hoaï - Traät töï cuûa caùc yeáu toá trong töø gheùp (C-P) Haùn Vieät nhö theá naøo? * DAËN DOØ: - Hoïc ghi nhôù SGK /69, 70 + BTVN 4/71 - Xem tröôùc baøi “Tìm hieåu chung veà vaên bieåu caûm”

Tuaàn 5 Tieát 19: TRAÛ BAØI TAÄP LAØM VAÊN SOÁ 1 Ngaøy soaïn : 02/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS - Cuûng coá kieán thöùc, kyõ naêng ñaõ hoïc vaø vaên töï söï, veà taïo laäp vaên baûn, veà caùch söû duïng töø ngöõ ñaët caâu. - Ñaùnh giaù ñöôïc chaát löôïng baøi laøm cuûa mình so vôùi yeâu caàu cuûa ñeà baøi. Nhôø ñoù coù ñöôïc kinh nghieäm vaø quyeát taâm ñeå laøm baøi sau toát hôn. II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Theá naøo laø yeáu toá Haùn Vieät ? Yeáu toá Haùn Vieät ñöôïc söû duïng ntn ? - Coù maáy loaïi töø gheùp Haùn Vieät ? Traät töï cuûa caùc yeáu toá trong töø gheùp Haùn Vieät ? IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT GHI BAÛNG ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1 : Yeâu caàu HS ñoïc ñeà baøi : Ñeà baøi : Keå cho boá meï Xaùc ñònh yeâu caàu qua ñònh höôùng chính nghe moät caâu chuyeän vui xaùc. (4 yeáu toá) (caûm ñoäng) maø em ñaõ gaëp ôû tröôøng I. Ñònh höôùng : - Vieát caùi gì ? Chuyeän vui xuùc ñoäng, haøi höôùc … ôû tröôøng. - Keå cho ai nghe ? boá meï. - Ñeå laøm gì ? Boá meï bieát. - Vieát ntn ? Chaân thöïc, haáp daãn → keå ñöôïc söï vieäc → vui hoaëc caûm ñoäng. HOAÏT ÑOÄNG 2 : Höôùng daãn HS laäp daøn yù II. Daøn baøi : 1. MB: Giôùi thieäu nhaân vaät, söï vieäc. 2. Thaân baøi : Keå ND , dieãn bieán caâu chuyeän. 3. Keát baøi : + Keå söï vieäc keát thuùc. Hoaëc caûm xuùc cuûa cha meï (cuûa con) tröôùc caâu chuyeän ñoù. HOAÏT ÑOÄNG 3 : HS ñoái chieáu yeáu caàu cuûa ñeà ( ñònh höôùng, boá cuïc, vieát vaên) ñeå ruùt ra öu khuyeát ñieåm cuûa baøi vieát cuûa mình → GV choát. HOAÏT ÑOÄNG 4 : Söûa loãi. III. Söûa loãi : HS töï söûa GV höôùng daãn HS söûa moät soá loãi cô baûn. loãi cuûa mình vaøo cuoái

baøi vieát. HOAÏT ÑOÄNG 3 : GV coâng boá keát quaû baøi vieát ñoïc baøi vieát tieâu bieåu IV. CUÛNG COÁ : Neâu caùc böôùc taïo laäp vaên baûn ? Laäp daøn baøi cuûa baøi vaên töï söï ? Höôùng daãn veà nhaø hoïc baøi cuõ, CBB : Xem laïi kieán thöùc vaên töï söï, mieâu taû. CBB : Tìm hieåu chung veà vaên BC

Tuaàn 5 Tieát 20: D. TÌM HIEÅU CHUNG VEÀ VAÊN BIEÅU CAÛM Ngaøy soaïn : 02/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS - Hieåu ñöôïc vaên bieåu caûm naûy sinh laø do nhu caàu bieåu caûm cuûa con ngöôøi - Bieát phaân bieät bieåu caûm tröïc tieáp vaø bieåu caûm giaùn tieáp cuõng nhö phaân bieät caùc yeáu toá ñoù trong vaên baûn. II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Kieåm tra vôû chuaån bò baøi cuûa hoïc sinh IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG GHI BAÛNG DAÏY VAØ HOÏC Vaên bieåu caûm laø vaên baûn, trong ñoù taùc giaû söû duïng phöông tieän ngoân ngöõ laø lôøi leõ, hình thöùc baét nhòp gaàn ñieäu trong thô, hình trong vaên xuoâi vaø thô, coøn phöông thöùc thöïc teá laø phong caûnh , caây coû, con ngöôøi, söï vieäc... Bieåu caûm laø tröõ tình, laø nhöõng tình caûm boäc loä caûm xuùc chuû quan cuûa con ngöôøi maø ngöôøi vieát caûm thaáy trong loøng, nhöõng aán töôïng thaàm kín veà con ngöôøi, söï vaät, nhöõng kyû nieäm hoài öùc gôïi nhôù ñeán ngöôøi, vieäc, boäc loä tình caûm yeâu gheùt, meán thöông ñoái vôùi cuoäc ñôøi. Bieåu caûm laø bieåu hieän nhöõng tình caûm, caûm xuùc daáy leân ôû trong loøng, muïc ñích cuûa baøi vaên bieåu caûm khôi gôïi söï ñoàng caûm cuûa ngöôøi ñoïc, laøm sao cho ngöôøi ñoïc caûm nhaän ñöôïc caûm xuùc cuûa ngöôøi vieát. Löu yù: Ñeå hoïc sinh hoïc toát baøi hoïc naøy, giaùo vieân caàn cho hoïc sinh thaáy nhu caàu bieåu caûm raát lôùn cuûa con ngöôøi, nhöng khoân gphaûi tình caûm naøo cuõng vieát thaønh vaên bieåu caûm. Nhöõng tình caûm taàm thöôøng, nhoû nhen, ñoá kî, tham lam, ích kyû, ghen gheùt ngöôøi khaùc thì khoâng neân vieát ra, vì seõ khoâng coù ai ñoàng caûm. Nhöõng tình caûm trong vaên bieåu caûm phaûi laø tình caûm ñeïp, nhaân aùi, vò tha, cao thöôïng, tinh teá noù goùp phaàn naâng cao phaåm giaù con ngöôøi I. TÌM HIEÅU BAØI: vaø laøm phong phuù taâm hoàn con ngöôøi. Cho 1. Nhu caàu bieåu caûm vaø neân muoán vieát vaên bieåu caûm hay hoïc sinh vaên bieåu caûm:

caøn phaûi tu döôõng tình caûm ñaïo ñöùc cho cao ñeïp, trong saùng. Keå teân moät vaøi vaên baûn maø em bieát? - Coång tröôøng môû ra, meï toâi, cuoäc chia tay cuûa nhöõng con buùp beâ; nhöõng caâu haùt veà tình caûm gia ñình... * GV treo baûng phuï HOAÏT ÑOÄNG 1: HS ñoïc ví duï SGK (baûng phuï /71) Khi naøo thì ngöôøi ta coù nhu caàu bieåu caûm? - Khi coù nhöõng tình caûm toát ñeïp, chaát chöùa, muoán bieåu hieän cho ngöôøi khaùc caûm nhaän ñöôïc thì ngöôøi ta coù nhu caàu bieåu caûm. Ví duï treân (nhöõng caâu ca dao vöøa hoïc) söû duïng bieåu caûm naøo? (ca dao) Moãi caâu ca dao treân thoå loä tình caûm, caûm xuùc gì? Caâu 1: “Thöông thay ... naøo nghe” → Dieãn taû noãi thöông, thöông con cuoác “keâu ra maùu coù ngöôøi naøo nghe” laø thöông chi thaân phaän thaáp coå beù hoïng, noãi khoå ñau oan traùi khoâng ñöôïc leõ coâng baèng naøo soi toû cuûa ngöôøi lao ñoäng. Hình aûnh aån duï “con cuoác keâu ra maùu” bieåu hieän cho noãi khoå nhieàu beà cuûa con ngöôøi lao ñoäng trong xaõ hoäi cuõ. Caâu 2: - Hai caâu ñaàu: Gôïi söï daøi roäng, to lôùn cuûa caùnh ñoàng: nhìn ôû phía naøo cuõng thaáy caùi meânh moâng roäng lôùn maø coøn raát ñeïp, truø phuù, ñaày söùc soáng. - Hai caâu sau: “Thaân em ... ban mai” Dieãn taû veû ñeïp rieâng trong söï keát hôïp vôùi toaøn baøi: ñoù chính laø con ngöôøi, laø coâ thoân nöõ maûnh mai, nhieàu duyeân thaàm vaø ñaày söùc soáng. Ngöôøi ta thoå loä tình caûm ñeå laøm gì? - Gôïi söï ñoàng caûm cho ngöôøi ñoïc, laøm cho ngöôøi ñoïc caûm nhaän ñöôïc caûm xuùc cuûa ngöôøi vieát. Theo em khi naøo thì con ngöôøi caûm thaáy caàn laøm vaên bieåu caûm? - Muoán bieåu ñaït tình caûm, caûm xuùc , söï ñaùnh giaù cuûa con ngöôøi ñoái vôùi theá giôùi xung quanh vaø khieâu gôïi loøng ñoàng caûm nôi ngöôøi ñoïc. Trong thö töø göûi cho ngöôøi thaân hay baïn beø, em coù thöôøng bieåu hieän tình caûm khoâng? (coù) → Vaäy, ngoaøi ca dao, nhöõng baøi thô, baøi vaên, nhöõng böùc thö...chính laø nhöõng phöông

a. Nhu caàu bieåu caûm cuûa con ngöôøi: - Khi coù nhöõng tình caûm toát ñeïp, chaát chöùa, muoán bieåu hieän cho ngöôøi khaùc caûm nhaän ñöôïc thì ngöôøi ta coù nhu caàu bieåu caûm. Caâu 1: “Thöông thay ...naøo nghe”

Caâu 2: “ñöùng beân ni ñoàng... ban mai” →Cho bieát caûm nhaän cuûa taùc giaû. Ñoù laø bieåu hieän caûm xuùc veà haïnh phuùc bao la, aám aùp, eâm aùi. Caûm xuùc do ngoaïi caûnh gôïi leân. - Bieåu caûm vaø gôïi caûm gaén boù vôùi nhau vì coù moät so saùnh: “Thaân em nhö cheõn luùa ñoàng ñoàng” ...nhaèm gôïi caûm. - Muoán gôïi caûm phaûi söû duïng bieän phaùp tu töø.

tieän bieåu caûm. H8: Trong moân taäp laøm vaên, ngöôøi ta goïi chung ñoù laø vaên gì? (vaên bieåu caûm) GV choát noäi dung vaên bieåu caûm. * HS ñoïc ghi nhôù 1, 2 SGK/73 Vaên bieåu caûm coù ñaëc ñieåm gì? Sang phaàn 2 HOAÏT ÑOÄNG 2: • Goïi HS ñoïc 2 ñoaïn vaên SGK /72 Ñoaïn 1, 2 bieåu ñaït nhöõng noäi dung gì? - Bieåu hieän noãi nhôù vaø nhaéc laïi nhöõng kyû nieäm - Ñoaïn 2: bieåu hieän tình caûm gaén boù vôùi queâ höông, ñaát nöôùc. Ñoaïn 2 taùc giaû söû duïng nhöõng bieän phaùp ngheä thuaät naøo? - Mieâu taû, gôïi lieân töôûng, gôïi ra nhöõng caûm xuùc saâu saéc. GV choát: caû hai ñoaïn ñeàu khoâng keå moät truyeän gì hoaøn chænh, maëc duø coù gôïi laïi nhöõng kyû nieäm. Ñaëc bieät ñoaïn 2 taùc giaû duøng bieän phaùp mieâu taû, töø mieâu taû maø lieân töôûng, gôïi ra nhöõng caûm xuùc saâu saéc. Noäi dung trong 2 ñoaïn vaên coù ñaëc ñieåm gì khaùc so vôùi noäi dung cuûa vaên töï söï vaø mieâu taû? - GV: Hai ñoaïn vaên nhaèm bieåu ñaït tình caûm, ñoù laø nhöõng tình caûm ñeïp, voâ tö, mang lyù töôûng ñeïp, giaøu tính nhaân vaên. Chính vì vaäy maø caûm vaø nghó thöôøng khoâng taùch rôøi nhau. Nhöõng tình caûm khoâng ñeïp, xaáu xa nhö loøng ñoá kî, buïng daï heïp hoøi, keo kieät khoâng theå trôû thaønh noäi dung bieåu caûm chính dieän, coù chaêng chæ laø ñoái töôïng mæa mai, chaâm bieám maø thoâi. - Ñoaïn 1: Ngöôøi vieát goïi teân ñoái töôïng bieåu caûm “Thaûo”, noùi thaúng tình caûm cuûa ngöôøi vieát (caùch noùi gaëp trong thö). Tìm nhöõng töø ngöõ vaø hình aûnh lieân töôûng coù giaù trò bieåu caûm? - Thöông nhôù ai, xieát bao mong nhôù, caùc kæ nieäm. - Ñoaïn 1: Laø bieåu caûm tröïc tieáp - Ñoaïn 2: Baét ñaàu baèng mieâu taû tieáng haùt ñeâm khuya treân ñaøi, roài im laëng, roài tieáng haùt trong taâm hoàn, trong töôûng töôïng. Tieáng haùt cuûa coâ gaùi bieán thaønh tieáng haùt cuûa queâ höông, cuûa ruoäng vöôøn, cuûa nôi choân nhau, cuûa ñaát nöôùc. Taùc giaû khoâng noùi tröïc tieáp maø giaùn tieáp theå hieän tình yeâu queâ höông. Ñaây laø caùch bieåu

a. Ñaëc ñieåm chung cuûa vaên bieåu caûm: - Ñoaïn 1: Bieåu hieän noãi nhôù vaø nhaéc laïi nhöõng kyû nieäm.

→ Ngöôøi vieát goïi teân ñoái töôïng bieåu caûm “Thaûo”, noùi thaúng tình caûm cuûa ngöôøi vieát. → Nhöõng töø ngöõ vaø hình aûnh lieân töôûng coù giaù trò bieåu caûm: Thöông nhôù ôi, xieát bao mong nhôù, caùc kæ nieäm. → Bieåu caûm tröïc tieáp.

- Ñoaïn 2: Bieåu hieän tình caûm gaén boù vôùi queâ höông, ñaát nöôùc. - Nhöõng hình aûnh lieân töôûng coù giaù trò bieåu caûm: gioïng haùt ngaân nga baùt ngaùt nhö caùnh coø treân ñoàng luùa mieàn nam

caûm thöôøng gaëp trong taùc phaåm vaên hoïc. → Ñoaïn 2: Bieåu caûm giaùn tieáp Theá naøo laø bieåu caûm giaùn tieáp? - Laø caùch bieåu hieän tình caûm, caûm xuùc thoâng qua moät phong caûnh, moät caâu chuyeän, moät söï vaät hay moät suy nghó naøo ñoù maø khoâng gôïi thaúng caûm xuùc aáy ra. Nhaéc laïi vaên bieåu caûm bao goàm caùc theå loaïi vaên hoïc naøo? - Ca dao tröõ tình, nhöõng böùc thö, tuyø buùt... Coù yù kieán cho raèng tình caûm, caûm xuùc trong vaên bieåu caûm phaûi laø tình caûm, caûm xuùc thaám nhuaàn tö töôûng nhaân vaên. Qua 2 ñoaïn vaên treân em coù taùn thaønh yù kieán ñoù khoâng? (coù) Giaûng: Tö töôûng nhaân vaên (yeâu con ngöôøi, yeâu thieân nhieân, yeâu toå quoác, gheùt nhöõng thoùi taàm thöôøng ñoäc aùc...) Em coù nhaän xeùt gì veà phöông thöùc bieåu ñaït tình caûm, caûm xuùc ôû hai ñoaïn vaên treân? - Bieåu caûm tröïc tieáp, bieåu caûm giaùn tieàp, vaên bieåu caûm coøn söû duïng caùc phöông phaùp töï söï, mieâu taû ñeå kheâu gôïi tình caûm. Nhaéc laïi vaên bieåu caûm laø gì? (ghi nhôù 1) Vaên bieåu caûm coøn goïi laø vaên tröõ tình (2) theå hieän qua nhöõng theå loaïi naøo? (ghi nhôù 2) Tình caûm trong vaên bieåu caûm thöôøng coù tính chaát nhö theá naøo? (ghi nhôù 3) Vaên bieåu caûm coù nhöõng caùch bieåu hieän naøo? (ghi nhôù 4) • HS ñoïc ghi nhôù SGK /73

chaïy tôùi chaân trôøi, ...boùng naéng... → Bieåu caûm giaùn tieáp

II. GHI NHÔÙ: SGK /73 III. LUYEÄN TAÄP: BT 1/73: * Ñoaïn a: Khoâng phaûi laø vaên bieåu caûm vì : Chæ neâu ñaëc ñieåm, hình daùng vaø coâng duïng cuûa caây haûi ñöôøng, chöa boäc loä caûm xuùc. * Ñoaïn b: Laø vaên bieåu caûm vì coù ñaày ñuû nhöõng ñaëc ñieåm cuûa vaên bieåu caûm. - Keå chuyeän: Töø coång vaøo, laàn naøo toâi cuõng döøng laïi ngaém nhöõng caây haûi ñöôøng... - Mieâu taû: Maøu ñoû thaém, laù to thaät khoeû, soáng laâu neân coäi caønh thöôøng saàu leân. Treo baûng phuï ví duï 1/73 So saùnh 2 ñoaïn vaên vaø cho bieát ñoaïn - So saùnh: Troâng daân daõ naøo laø vaên bieåu caûm? Vì sao? Haõy chæ nhö caây cheø ñaát ñoû, caùnh hoa khum khum nhö ra noäi dung bieåu caûm cuûa ñoaïn vaên. muoán phong laïi caùi nuï cöôøi maù luùm ñoàng tieàn. - Lieân töôûng: Boãng nhôù naêm xöa, laàn ñaàu töø Mieàn Nam ra Baéc leân thaêm ñeàn Huøng, toâi ñaõ ngaåm ngô ñöùng ngaém hoa haûi ñöôøng nôû ñoû nuùi Nghóa Linh. - Suy nghó: Hoa haûi ñöôøng raïng rôõ, noàng naøn,

Baøi 2 /74: Ñoïc laïi hai baøi thô Thaûo luaän

khoâng coù veû gì laø yeåu ñieäu thuïc nöõ. - Caûm xuùc: Ngöôøi vieát caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp röïc rôõ cuûa caây haûi ñöôøng laøm xao xuyeán loøng ngöôøi. Baøi 2 /74: - Hai baøi thô ñeàu laø bieåu caûm tröïc tieáp vì caû hai baøi ñeàu tröïc tieáp neâu tö töôûng, tình caûm, khoâng thoâng qua moät phöông tieän trung gian nhö mieâu taû, keå chuyeän naøo caû. Baøi 3/74: - Löôïm, ca dao veà tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, con ngöôøi, ca dao veà tình caûm gia ñình.

Baøi 3/74: Keå teân moät soá baøi vaên bieåu caûm (tröõ tình) hay. V/ CUÛNG COÁ: - Nhaéc laïi ghi nhôù SGK /73 - Vaên bieåu caûm caàn coù lôøi vaên nhö theá naøo? * DAËN DOØ: - Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù SGK - Soaïn: “Coân Sôn ca: Buoåi chieàu ñöùng ôû phuû Thieân Tröôøng troâng ra”.

Tuaàn 6 Tieát 21

Vaên baûn: (Töï hoïc coù höôùng daãn)

Baøi 6 BUOÅI CHIEÀU ÑÖÙNG ÔÛ PHUÛ THIEÂN TRÖÔØNG TROÂNG RA (Thieân Tröôøng vaõn voïng) - Traàn Nhaân Toâng Ngaøy soaïn : 08/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Caûm nhaän ñöôïc hoàn thô thaém thieát tình queâ cuûa Traàn Nhaân Toâng trong baøi “Buoåi chieàu ñöùng ôû phuû Thieân Tröôøng troâng ra” vaø söï hoaø nhaäp neân thô, thanh cao cuûa Nguyeãn Traõi vôùi caûnh trí Coân Sôn qua ñoaïn thô trong baøi ca Coân Sôn.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Vaên bieåu caûm laø gì? Vaên bieåu caûm theå hieän qua nhöõng theå loaïi gì?

-

Tình caûm trong vaên bieåu caûm thöôøng coù tính chaát nhö theù naøo? Neâu nhöõng bieåu hieän trong vaên bieåu caûm ?

-

Lôøi trong vaên bieåu caûm ñoøi hoûi ñieàu gì?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC GV: Söu taàm tranh aûnh chuïp ñeàn thôø caùc vua nhaø Traàn ôû Töùc Maëc thuoäc phuû Thieân Tröôøng xöa. • GV goïi HS ñoïc chuù thích SGK/76 Cho bieát vaøi neùt veà taùc giaû Traàn Nhaân Toâng?

GHI BAÛNG

I. TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM: 1. Taùc giaû: -Traàn Nhaân Toâng (12581308) teân thaät Traàn Khaâm, con tröôûng Traàn Thaùnh Toâng. - Laø moät oâng vua yeâu Baøi thô ñöôïc saùng taùc trong hoaøn nöôùc, anh huøng khoan hoaø, nhaân aùi, ñaõ cuøng caûnh naøo? cha laõnh ñaïo 2 cuoäc khaùng chieán choáng giaëc Moâng – Nguyeân. - Naêm 1299, oâng veà tu ôû chuøa Yeân Töû vaø laø vò toå 1 cuûa daïng Thieàn truùc laâm Yeân Töû. - OÂng coøn laø moät nhaø vaên hoaù, moät nhaø thô tieâu bieåu cuûa ñôøi Traàn. 2. Taùc phaåm: “Buoåi chieàu ñöùng ôû phuû Thieân Tröôøng troâng ra” saùng taùc trong dòp veø thaêm HOAÏT ÑOÄNG 1: - GV höôùng daãn caùch ñoïc Hoaøn caûnh →ñoïc queâ cuõ ôû Thieân Tröôøng. maãu →HS ñoïc Veà theå thô, baøi thô “Ñöùng ôû phuû II. ÑOÏC - HIEÅU VAÊN BAÛN : Thieân Tröôøng troâng ra” gioáng baøi thô naøo ñaõ hoïc? Ñoù laø theå thô gì? - Nam Quoác Sôn Haø, ñoù laø theå thô thaát ngoân töù tuyeät. - Haõy nhaän dieän theå thô ñoù treân 3 phöông dieän: soá caâu (4); soá chöõ trong caâu (7); caùch hieäp vaàn (caâu 2 vaø caâu 4 chöõ cuoái hôïp vaàn vôí nhau (ieân) HOAÏT ÑOÄNG 2: - Baøi thô ñöôïc saùng taùc trong dòp veà thaêm queâ cuõ ôû Thieân Tröôøng. 1. Hai caâu ñaàu: Thoân haäu thoân tieàn ñaïm • HS ñoïc 2 caâu ñaàu. töï yeân Noäi dung cuûa hai caâu thô ñaàu?

- Taû caûnh vaät ôû phuû Thieân Tröôøng. Theo em, caûnh vaät ñöôïc mieâu taû ôû thôøi ñieåm naøo trong ngaøy? - Luùc veà chieàu, saép toái Nhìn bao quaùt khaép laøng queâ, taùc giaû thaáy queâ höông theá naøo? - Môø môø nhö khoùi phuû, nöõa nhö coù, nöõa nhö khoâng. Taïi sao caûnh vaät nöõa nhö coù, nöõa nhö khoâng? - Bôûi caûnh vaät bò maøu söông, laøn khoùi bao phuû neân luùc môø luùc toû Haõy hình dung quang caûnh ñöôïc gôïi leân ôû caâu thô thöù hai? - Caûnh töôïng chung ôû phuû Thieân Tröôøng: Xoùm tröôùc thoân sau baét ñaàu chìm daàn vaøo söông khoùi, deã thöôøng laø vaøo dòp thu ñoâng coù boùng chieàu, saéc chieàu man maùt, chaäp chôøn nöõa nhö coù nöõa nhö khoâng vaøo luùc giao thôøi giöõa ban ngaøy vaø ban ñeâm ôû choán thoân queâ, ñoàng queâ. Taû caùi thaät maø nhö thaáy caùi aûo theå hieän xuùc caûm naøo cuûa nhaø thô ñoái vôùi queâ höông? - Caûm xuùc veà caùi ñeïp cuûa buoåi chieàu taø ôû queâ höông, caùi ñeïp pha chuùt buoàn: söông chieàu laãn khoùi toaû cuûa löûa côm chieàu, maët trôøi saép taét, saéc chieàu man maùt... GV: Coù leõ taùc giaû veà thaêm queâ vaøo dòp thu ñoâng, coù boùng chieàu, maøu saéc man maùt chaäp chôøn nöõa nhö khoâng vaøo luùc giao thôøi giöõa ban ngaøy vaø ban ñeâm ôû choán thoân queâ, caûnh queâ. • Cho HS ñoïc hai caâu cuoái. Noäi dung? Nhìn cuï theå veà laøng queâ, taùc giaû thaáy, nghe thaáy caùi gì? →HS thaûo luaän - Tieáng saùo luøa traâu veà laøng – lieân heä: “Goõ söøng muïc töû laïi coâ thoân” cuûa Baø huyeän Thanh Quan cuõng taû caûnh nhôù queâ höông luùc veà chieàu, ñoâi caùnh coø traéng haï treân ñoàng. Taû nhöõng con coø haï caùnh, tieáng saùo luøa traâu vaøo buoåi chieàu queâ höông, taùc giaû ñaõ caûm xuùc theá naøo ñoái vôùi queâ höông? - Caûm xuùc veà caûnh thanh bình cuûa queâ höông GV: Moät böùc tranh ñeïp. Caûnh vöøa coù aâm thanh vöøa coù maøu saéc tieâu bieåu cho caûnh ñoàng queâ veà buoåi chieàu. Caûnh coøn gôïi

Baùn voâ baùn höõu tòch döông bieân →Xoùm tröôùc thoân sau ñaõ baét ñaàu chìm daàn vaøo trong söông khoùi, coù baùng chieàu, saéc chieàu man maùc, chaäp chôøn nöõa nhö coù nöõa nhö khoâng vaøo luùc giao thôøi giöõa ban ngaøy vaø ban ñeâm ôû choán thoân queâ.

2. Hai caâu cuoái: Muïc ñoàng ñòch lí ngöu quy taän Baïch loä soâng song phi haï ñieàn. →Hình aûnh cuï theå (Muïc ñoàng, baïch loä phi haï ñieàn), tieâu bieåu, gôïi taû. →Caûnh ñaäm ñaø saéc queâ, hoàn queâ theå hieän söï haøi hoaø giöõa taâm hoàn con ngöôøi vôùi caûnh vaät thieân nhieân

cho chuùng ta thaáy moät cuoäc soáng eâm aû, thanh bình. HOAÏT ÑOÄNG 3: Em coù nhaän xeùt gì veà caùch mieâu taû cuûa taùc giaû trong baøi thô? - Hình aûnh cuï theå, tieâu bieåu, coù söùc gôïi taû. Töø ñoù em coù theå cho bieát caùi goïi laø mieâu taû trong thô coù gì khaùc vôùi mieâu taû trong vaên xuoâi? - Trong thô thöôøng coù raát ít chi tieát vaø chi tieát thieân veà gôïi taû. Trong vaên xuoâi thöôøng coù nhieàu chi tieát vaø moãi chi tieát phaûi mieâu taû tæ mæ, cuï theå. Qua nhöõng chi tieát, hình aûnh ñöôïc mieâu taû trong baøi thô, caûnh laøng queâ vaøo buoåi chieàu ñöùng ôû phuû Thieân Tröôøng troâng ra nhìn chung nhö theá naøo? - Moät laøng queâ thanh bình vaø traàm laëng, traàm laëng maø khoâng quaïnh hiu vì ôû ñaây vaãn heù ra söï soáng con ngöôøi trong söï hoaø hôïp vôùi caûnh thieân nhieân. GV: Ñaây laø moät caûnh chieàu ôû thoân queâ ñöôïc phaùc hoaï raát ñôn sô nhöng vaãn ñaäm III. GHI NHÔÙ: SGK /77 ñaø saéc queâ, hoàn queâ. Em hieåu gì veà taâm hoàn taùc giaû tröôùc caûnh töôïng ñoù? - Taùc giaû laø vò vua duø coù ñòa vò toái cao nhöng taâm hoàn vaãn gaén boù maùu thòt vôùi queâ höông thoân daõ cuûa mình. Moät ñieàu khoâng deã gì coù ñöôïc. * Goïi HS ñoïc laïi ghi nhôù /77 HOAÏT ÑOÄNG 4: SGK ñaõ cho bieát taùc giaû baøi thô laø vua Traàn Nhaân Toâng, nhöng taïi sao coøn ñaët theâm caâu hoûi: “Em coù theâm yù nghó gì khi nhôù raèng taùc giaû laø moät oâng vua chöù khoâng phaûi laø ngöôøi daân queâ”? - Vì trong thöïc teá, khoâng ít ngöôøi nghó raèng vua ôû nôi laàu son, gaùc tía thì khoâng theå coù tình caûm gaén boù vôùi ñoàng queâ nhö theá. Töø söï gaén boù saâu naëng vôùi laøng queâ cuûa Traàn Nhaân Toâng, em nghó gì veà thôøi ñaïi nhaø Traàn trong lòch söû nöôùc ta? - Moät oâng vua coù taâm hoàn cao ñeïp nhö theá chöùng toû thôøi ñaïi ñoù, daân toäc ta, nhaân daân ta soáng raát cao ñeïp, ñuùng nhö söû saùch ñaõ töøng ca ngôïi. Em coù caûm nhaän gì veà laøng queâ sau khi

hoïc xong baøi thô? - Xoùm tröôùc thoân sau ñaõ baét ñaàu chìm vaøo söông khoùi. Bôûi caûnh vaät bò maøn söông, laøn khoùi phuû neân luùc môø luùc toû. Trong böùc tranh queâ ñöôïc taùc giaû gôïi taû raát aán töôïng “Treû chaên traâu thoåi saùo daãn traâu veà, coø traéng töøng ñoâi saø xuoáng giöõa caùnh ñoàng ñaõ vaéng ngöôøi. Söï löïa choïn vaø khaéc hoaï caùc chi tieát tieâu bieåu, ñieån hình cho caûnh vaät thoân queâ vaøo luùc chieàu veà. Qua caùc chi tieát ñoù thaáp thoaùng hieän leân moät laøng queâ thanh bình maø traàm laéng, traàm laéng maø khoâng quaïnh hiu vì ôû ñaây vaãn heù ra söï soáng con ngöôøi dó nhieân laø ôû möùc ñôn sô cuûa noâng thoân thôøi aáy. HOAÏT ÑOÄNG 5: Luyeän taäp

IV. LUYEÄN TAÄP: - Caùc em töï vieát ñoaïn vaên theo trí töôûng töôïng vaø caûm xuùc cuûa mình sau khi ñaõ tìm hieåu noäi dung baøi thô vaø xem böùc tranh minh hoaï SGK

V/ CUÛNG COÁ: -

Sau khi hoïc xong baøi thô, em hieåu gì veà vua Traàn Nhaân Toâng?

-

Em coù theå noùi gì veà thaùi ñoä nhaø Traàn trong lòch söû nöôùc nhaø? * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù.

-

Soaïn baøi “Baøi ca Coân Sôn”

Tuaàn 6 Tieát 21 ca - trích)

Vaên baûn: BAØI CA COÂN SÔN (Coân Sôn Nguyeãn Traõi

Ngaøy soaïn : 08/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Caûm nhaän ñöôïc söï hoaø nhaäp neân thô cuûa Nguyeãn Traõi vôùi caûnh trí Coân Sôn.

-

Hieåu theá naøo laø theå thô luïc baùt

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñoïc thuoäc loøng baøi thô “ Buoåi chieàu ñöùng ôû phuû Thieân Tröôøng troâng ra”

-

Em coù nhaän xeùt gì veà caûnh laøng queâ sau khi hoïc xong baøi thô?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG GHI BAÛNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: I. TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM: • Cho HS ñoïc phaàn taùc giaû, taùc phaåm 1. Taùc giaû: -Nguyeãn Traõi (1380-1442) SGK/78 hieäu laø ÖÙc Trai con cuûa Nguyeãn Phi Khanh queâ ôû Chi Ngaïi, huyeän Chí Linh, tænh Haûi Döông. - Nguyeãn Traõi laø moät nhaân vaät lòch söû loãi laïc, toaøn taøi. - Naêm 1442, vua Leâ Thaùnh Toâng röûa oan. - OÂng laø ngöôøi Vieät Nam ñaàu tieân ñöôïc coâng nhaän laø danh nhaân vaên hoaù theá giôùi. Cho bieát hoaøn caûnh saùng taùc cuûa baøi 2. Taùc phaåm:

thô? - Baøi ca Coân Sôn saùng - Trong thôøi gian oâng bò nghi ngôø, cheøn eùp taùc trong thôøi gian oâng bò ñaønh caùo quan veà soáng ôû Coân Sôn cheøn eùp, ñaønh phaæ caùo quan veà soáng ôû Coân Sôn. HOAÏT ÑOÄNG 2: GV: Nguyeân taùc cuûa baøi thô baèng chöõ Haùn vaø theo theå thô khaùc nhöng ôû ñay ñaõ ñöôïc dòch theo theå thô luïc baùt. Em haõy noùi vaøi neùt hieåu bieát cuûa em veà theå thô luïc baùt? - Luïc baùt laø moät caâu 6 chöõ tieáp theo moät caâu taùm chöõ vaø muoán bao nhieâu caâu cuõng ñöôïc. Caùch gieo vaàn: chöõ cuoái caâu 6 vaàn vôùi chöõ cuoái caâu 8 vaø cöù hai ñoâi thì ñoåi vaàn maø vaàn laø vaàn baèng. Cuï theå: “raàm” vôùi “caàm”, “eâm” vôùi “neâm” vaø laø vaàn baèng. GV ñoïc → Höôùng daãn HS ñoïc: ñoïc ung dung, thanh thaûn. HOAÏT ÑOÄNG 3: II. ÑOÏC - HIEÅU VAÊN BAÛN Em haõy cho bieát noäi dung ñoaïn trích 1. Haønh ñoäng vaø taâm naøy noùi veà caùi gì? hoàn cuûa Nguyeãn Traõi - Haønh ñoäng vaø taâm hoàn cuûa Nguyeãn tröôùc caûnh trí Coân Sôn. Traõi tröôùc caûnh trí Coân Sôn, caûnh trí Coân Ta nghe Ta ngoài Sôn trong hoàn thô Nguyeãn Traõi. Em haõy ñeám trong ñoaïn thô coù maáy töø ... ta leân ta möøng ... ta ngaâm thô nhaøn “ta”? - Töø “Ta” ñöôïc noùi ñeán 5 laàn, laø nhaân vaät →Nguyeãn Traõi ôû Coân Sôn tröõ tình cuûa ñoaïn thô. trong taâm traïng bò nghi Nhaân vaät “ta” laø ai? ngôø, bò cheøn eùp, phaûi - Laø thi syõ Nguyeãn Traõi, nhaø thô töï xöng ta cao quan veà, nhöng qua vaø noùi leân taâm traïng cuûa mình giöõ caûnh nhöõng töø ngöõ (nghe, trí Coâng Sôn ngoài, naèm, ngaâm) cho thaáy taâm hoàn thanh thaûn thoaûi maùi khoâng vöôùng baän chuyeän ñôøi cuûa Nguyeãn Traõi HOAÏT ÑOÄNG 4: Hình aûnh vaø tam hoàn cuûa nhaân vaät “ta” hieän leân trong ñoaïn thô nhö theá naøo? - Ta nghe tieáng suoái maø nghe nhö tieáng ñaøn. Ta ngoài treân ñaù laïi töôûng ngoài treân chieáu eâm. - Ta naèm boùng maùt, ta ngaâm thô nhaøn. Tieáng suoái chaûy rì raàm laïi thaønh nhö tieáng ñaøn, ñaù reâu phôi laïi thaønh chieáu eâm. Trong ngoân ngöõ vaên chöông, hieän töôïng ñoù ñöôïc goïilaø gì? Nguyeân nhaân naøo daãn ñeán hieän töôïng ngoân ngöõ aáy? (so saùnh, lieân töôûng, töôûng töôïng)

Tìm nhöõng töø dieãn taû haønh ñoäng cuûa “ta” ôû Coân Sôn? - Nghe, ngoài, naèm, ngaâm. Qua nhöõng haønh ñoäng cuûa “ta”, em coù nhaän xeùt gì veà tö theá, phong taùi cuûa “ta” ôû ñaây? →HS thaûo luaän. GV: Nguyeãn Traõi veà ôû Coân Sôn trong taâm traïng cuûa moät ngöôøi bò nghi ngôø, bò cheøn eùp, phaûi cao quan veà. Leõ ra trong hoaøn caûnh ñoù con ngöôøi phaûi soáng trong söï u uaát, söï chaùn chöôøng, theá nhöng qua nhöõng töø ngöõ naøy cho thaáy Nguyeãn Traõi ñang soáng raát ung dung, nhaøn nhaõ, taâm hoàn thanh thaûn, thoaûi maùi khoâng vöôùng baän chuyeän ñôøi. Moät Nguyeãn Traõi ñang soáng trong nhöõng giaây phuùt thaûnh thôi, ñang thaû hoàn mình vaøo caûnh trí Coân Sôn, moät Nguyeãn Traõi raát möïc thi syõ. (Chuù yù: phaân tích caùc caëp caâu 1-2; 3-4; 5-6; 7-8) Chuyeån: Vaø taâm hoàn thi só ñoù ñaõ veõ leân böùc tranh Coân Sôn. Vaäy, caûnh trí Coân Sôn hieän leân trong hoàn thô Nguyeãn Traõi nhö theá naøo? - Suoái chaûy, ñaõ reâu phôi, röøng thoâng, boùng truùc GV: Caûnh trí Coân Sôn ñöôïc gôïi taû baèng nhöõng chi tieát: Suoái chaûy, ñaõ reâu phôi, röøng thoâng, boùng truùc HOAÏT ÑOÄNG 5: Em haõy nhaän xeùt veà caûnh töôïng Coân Sôn? - Coân Sôn laø moät caûnh trí thieân nhieân khoaùng ñaït, thanh tónh, neân thô. ÔÛ ñaây coù suoái chaûy rì raàm, coù baøn ñaù reâu phôi, coù röøng truùc xanh maøu xanh cuûa laù, che aùnh naéng maët trôøi, taïo khung caûnh cho thi nhaân ngoài ngaâm thô nhaøn moät caùch thuù vò... Taïi sao döôùi ngoøi buùt cuûa Nguyeãn Traõi, Coân Sôn laïi trôû leân soáng ñoäng, neân thô vaø ñaày söùc soáng nhö theá? - Phaûi laø ngöôøi coù taâm hoàn gôïi môû, yeâu thieân nhieân. Em coù nhaän xeùt gì veà caùch dieãn ñaït yù thô cuûa baøi thô? Duïng yù cuûa caùch dieãn ñaït ñoù? - Cöù moät caâu taû caûnh thì moät caâu noùi veà hoaït ñoäng traïng thaùi cuûa con ngöôøi tröôùc caûnh ñoù; söï giao hoaø, hoaø nhaäp giöõa caûnh vaø ngöôøi. HOAÏT ÑOÄNG 6:

2. Caûnh trí Coân Sôn trong taâm hoàn thô Nguyeãn Traõi: - ... Suoái chaûy rì raàm...nhö tieáng ñaøn caàm. - ...ñaù reâu phôi...nhö ngoài chieáu eâm. - ...röøng thoâng moïc nhö neâm. - ...boùng truùc raâm. →Baèng loái so saùnh ví von, hình aûnh gôïi taû hieän leân moät caûnh trí thieân nhieân khoaùng ñaït, thanh tónh, neân thô.

Goïi HS ñoïc dieãn caûm ñoaïn thô Gioïng ñieäu chung cuûa ñoaïn thô laø gì? - Gioïng ñieäu nheï nhaøng, thaûnh thôi, eâm tai. Trong ñoaïn thô coù ñieäp töø naøo ñöôïc laëp laïi? Hieän töôïng ñieäp töø ñoù goùp phaàn taïo neân gioïng ñieäu cuûa ñoaïn thô nhö theá naøo? - Caùc ñieäp töø Coân Sôn, ta, trong goùp phaàn taïo neân gioïng ñieäu ñoù. Baøi thô ñaõ söû duïng caùc ngheä thuaät bieåu caûm nhö theá naøo? - So saùnh, lieân töôûng, ñieäp töø. GV: Baøi thô keå caùc hoaït ñoäng: nghe, ngoài, naèm, ngaâm cuûa Nguyeãn Traõi ôû Coân Sôn. Khi tieáp xuùc vôùi caùc caûnh töï nhieân ñoù haøng ngaøy nhaø thô laïi coù caûm xuùc lieân töôûng. Phaûi chaêng moät taâm hoàn ñang hoaø nhaäp vôùi thieân nhieân, ñang ñoàng hoaù vôùi thieân nhieân neân caûm thaáy thieân nhieân töôi ñeïp vaø giaûi thoaùt ñöôïc taâm hoàn mình; 4 töø “ta” ñöôïc laëp laïi theå hieän söï thanh thaûn veà cuoäc soáng ôû aån coù nhieàu uaån khuùc, laø moät lôøi thaùch thöùc noùi vôùi ai ñoù, noùi vôùi ñôøi, noùi vôùi mình, laø töø nhaân xöng theå hieän khí phaùch trong hoaøn caûnh thaát cô. HOAÏT ÑOÄNG 7: Baøi thô noùi leân ñaëc ñieåm gì cuûa taâm hoàn Nguyeãn Traõi khi ôû aån ôû Coân Sôn? • Cho HS ñoïc ghi nhôù SGK/81 HOAÏT ÑOÄNG 8: * HS ñoïc BT 1/81 →thaûo luaän

V/ CUÛNG COÁ :

3. Ngheä thuaât: - Theå thô luïc baùt, gioïng ñieäu nheï nhaøng, eâm tai, ñieäp töø, so saùnh, lieân töôûng.

III. GHI NHÔÙ: SGK /81 IV. LUYEÄN TAÄP: BT 1/81: So saùnh caùch ví von cuûa Nguyeãn Traõi vaø Hoà Chí Minh: - Gioáng: caû hai ñeàu laø saûn phaåm cuûa taâm hoàn thi só, nhöõng taâm hoàn coù khaû naêng hoaø nhaäp vôùi thieân nhieân. Caû hai nhaø thô cuøng nghe tieáng suoái maø nhö nghe nhaïc trôøi, nhaïc cuûa thieân nhieân. - Khaùc: Moät beân nhaïc trôøi laø ñaøn caàm, moät beân nhaïc trôøi laø tieáng haùt. BT 2/81: Hoïc thuoäc loøng (baøi thô) ñoaïn trích “Baøi ca Coân Sôn”

-

Hoïc sinh ñoïc theâm baøi thô “Traàn Ñaêng Khoa”

-

Ngheä thuaät, noäi dung cuûa baøi thô. * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng phaàn ghi nhôù SGK

-

Xem tröôùc baøi: “töø haùn Vieät”

Tuaàn 6 Tieát 22:

B/ TÖØ HAÙN VIEÄT (TT)

Ngaøy soaïn : 09/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu ñöôïc caùc saéc thaùi, yù nghóa rieâng bieät cuûa töø Haùn Vieät

-

Coù yù thöùc duøng töø Haùn Vieät ñuùng yù nghóa, ñuùng saéc thaùi, phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh giao tieáp, traùnh laïm duïng töø Haùn Vieät.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Giôùi thieäu vaøi neùt veà taùc giaû, taùc phaåm.

-

Noäi dung ñoaïn trích noùi veà caùi gì?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: GV treo baûng phuï • HS ñoïc ví duï (chuù yù caùc töø in daäm, gaïch chaân) Taïi sao caùc caâu vaên treân duøng töø Haùn Vieät: Phuï nöõ, töø traàn , mai taùng, töû thi maø khoâng duøng caùc töø ngöõ thuaàn Vieät coù yù nghóa töông töï (ñaøn baø, cheát, choân, xaùc cheát)? - Vì caùc töø Haùn Vieät vaø caùc töø thuaàn Vieät khaùc nhau veà saéc thaùi yù nghóa. Do söï khaùc nhau veà saéc thaùi yù nghóa nhö vaäy maø trong nhieàu tröôøng hôïp khoâng theå thay moät töø Haùn Vieät baèng moät töø thuaàn Vieät. →Goïi HS thay töø Haùn Vieät: phuï nöõ, töø traàn, mai taùng, töû thi vaøo töøng caâu ví duï baèng töø thuaàn Vieät coù nghóa töông ñöông. So saùnh saéc thaùi bieåu caûm cuûa hai loaïi töø naøy? (Töø Haùn Vieät – töø thuaàn Vieät) coù gì khaùc nhau? - Söû duïng töø Haùn Vieät treân taïo saéc thaùi trang troïng, theå hieän thaùi ñoä toân kính. Em haõy tìm moät vaøi ví duï veà töø Haùn Vieät thay baèng töø thuaàn Vieät coù yù nghóa töông ñöông? - Phu nhaân – vôï; nhi ñoàng – treû em. Vaäy ngöôøi ta duøng töø Haùn Vieät ñeå laøm gì?

I. TÌM HIEÅU BAØI: 1. Söû duïng töø Haùn Vieät: a. Söû duïng töø Haùn Vieät ñeå taïo saéc thaùi bieåu caûm: Ví duï a/81: - Phuï nöõ Vieät Nam anh huøng, baát khuaát, trung haäu, ñaûm ñang (ñaøn baø) - Cuï laø nhaø caùch maïng laõo thaønh. Sau khi cuï töø traàn, nhaân daân ñòa phöông ñaõ mai taùng cuï treân moät ngoïn ñoài (cheát, choân) - Baùc syõ ñang khaùm töû thi (xaùc cheát) →Taïo saéc thaùi trang troïng

( HS ñoïc ghi nhôù 1/82 SGK) GV: Minh hoaï ví duï - Khoâng neân tieåu tieän böøa baõi, maát veä sinh. - Baùc syõ ñang khaùm töû thi. Taïi sao caùc caâu treân duøng caùc töø tieåu tieän, töû thi maø khoâng duøng caùc töø ngöõ thuaàn Vieät coù nghóa töông ñöông? - Vì caùc töø Haùn Vieät aáy mang saéc thaùi tao nhaõ, lòch söï; caùc töø thuaàn Vieät mang saéc thaùi thoâ tuïc, taïo caûm giaùc gheâ sôï. Vaäy ngoaøi yù nghóa saéc thaùi trang troïng, ngöôøi ta duøng töø Haùn Vieät ñeå laøm gì? ( HS ñoïc ghi nhôù 2/82) • HS ñoïc ví duï Caùc töø Haùn Vieät: Kinh ñoâ, yeát kieán, traãm, beä haï, thaàn taïo saéc thaùi gì cho ñoaïn vaên treân? - Ñaây laø töø coå duøng trong xaõ hoäi phong kieán, caùc töø naøy taïo saéc thaùi coå. Qua caùc ví duï em vöøa phaân tích, em haõy cho bieát duøng töø Haùn Vieät trong nhöõng tröôøng hôïp naøo? ( HS ñoïc ghi nhôù 1, 2, 3/82)

- Tieåu tieän, töû thi → Taïo saéc thaùi tao nhaõ, lòch söï

HOAÏT ÑOÄNG 2: GV treo baûng phuï • HS ñoïc ví duï Theo em, trong moãi caëp caâu treân, caâu naøo coù caùch dieõn ñaït hay hôn, vì sao? - Ñöùng veà hoaøn caûnh giao tieáp, veà saéc thaùi bieåu caûm cuûa töø Haùn Vieät ñeå ñaùnh giaù hai caëp caâu treân, ta thaáy caëp caâu 1: Khoâng caàn thieát duøng töø Haùn Vieät; caëp caâu hai: Duøng khoâng ñuùng saéc thaùi bieåu caûm, khoâng phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh giao tieáp (nhi ñoàng). Vaäy caâu sau hay hôn vì noù phuø hôïp vôùi ngöõ caûnh, do ñoù khoâng neân laïm duïng töø Haùn Vieät khi coù töø thuaàn Vieät thay theá. • Goïi HS ñoïc ghi nhôù 2/83

II. GHI NHÔÙ: SGK / 82 b. Khoâng neân laïm duïng töø thuaàn Vieät: - ... ñeà nghò - Kyø thi naøy con ñaït loaïi gioûi. Meï thöôûng cho con moät phaàn thöôûng xöùng ñaùng nheù! - ... nhi ñoàng... - ... treû em... → Khoâng neân laïm duïng töø Haùn Vieät

HOAÏT ÑOÄNG 3: • HS ñoïc BT 1/ 83 →Thaûo luaän

III. LUYEÄN TAÄP: BT 1/83: - ... nghóa meï... - ...thaân maãu Chuû tòch Hoà Chí Minh. - ...ngaøi ñaïi söù vaø phu nhaân.

Kinh ñoâ..., yeát kieán...traãm - ...beä haï, thaàn - ...thaàn →Töø coå, taïo saéc thaùi coå xöa -

II. GHI NHÔÙ 2: SGK /93

HS thaûo luaän Thöû thoáng keâ xem trong toå hoaëc trong lôùp coù bao nhieâu em ñöôïc ñaët teân baèng töø Haùn Vieät. Kieåm tra moät soá teân ñòa lyù maø em bieát coù phaûi phaàn lôùn laø töø Haùn Vieät khoâng? •

HS ñoïc BT 3/84 → Thaûo luaän

• HS ñoïc BT 4/84 Duøng töø thuaàn Vieät thay theá caùc töø Haùn Vieät

V/ CUÛNG COÁ : Luyeän taäp * DAËN DOØ: -

Hoïc baøi – laøm BTVN: 3, 4/84

-

Xem tröôùc: “Ñaëc ñieåm cuûa vaên bieåu caûm

- Thuaän vôï... - ... saép cheát... -Con ngöôøi (laâm chung) ... saép cheát. Luùc laâm chung ... lôøi giaùo huaán ... daïy baûo... BT 2/83: HS töï laøm Sôû dó ngöôøi Vieät Nam thích duøng töø Haùn Vieät ñeå ñaët teân ngöôøi, teân ñòa lyù vì mang saéc thaùi trang troïng. BT 3/84: Nhöõng töø ngöõ Haùn Vieät goùp phaàn taïo saéc thaùi coå xöa: Giaûng hoaø, caàu thaân, hoaø hieáu, nhan saéc tuyeät traàn. BT 4 /84: Thay töø: Baûo veä baèng töø giöõ gìn Thay töø: myõ leä baèng töø ñeïp ñeõ

Tuaàn 6 Tieát 23:

C/ ÑAËC ÑIEÅM CUÛA VAÊN BIEÅU CAÛM

Ngaøy soaïn : 09/10/2005 I/ YEÂU CAÀU: Giuùp HS -

Hieåu ñöôïc caùc ñaëc ñieåm cuï theå cuûa baøi vaên bieåu caûm.

-

Hieåu ñaëc ñieåm cuûa phöông thöùc bieåu caûm laø thöôøng möôïn caûnh vaät, ñoà vaät, con ngöôøi ñeå baøy toû tình caûm, khaùc vôùi vaên mieâu taû laø nhaèm muïc ñích taùi hieän ñoái töôïng ñöôïc mieâu taû.

II/ CHUAÅN BÒ: III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Söû duïng töø Haùn Vieät trong nhöõng tröôøng hôïp naøo? Cho ví duï minh hoaï?

-

Laïm duïng töø Haùn Vieät thì coù taùc duïng nhö theá naøo? Noùi nhö theá nhöng taïi sao ngöôøi ngöôøi Vieät Nam laïi thích duøng töø Haùn Vieät ñeå ñaët teân ngöôøi, teân ñòa lyù?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: GV treo baûng phuï • HS ñoïc ví duï SGK /84, 85 - Xaùc ñònh ñoái töôïng bieåu caûm trong baøi vaên? Baøi vaên bieåu hieän nhöõng phaåm chaát gì cuûa caùi göông - Tính trung thöïc , gheùt thoùi xu nònh, doái traù Haõy tìm caùc caâu vaên bieåu hieän tình caûm ñoù? - Laø ngöôøi baïn chaân thaønh suoát ñôøi.

I. TÌM HIEÅU ÑAËC ÑIEÅM CUÛA VAÊN BIEÅU CAÛM: a. Baøi vaên laø taám göông: Ngôïi ca ñöùc tính trung thöïc cuûa con ngöôøi, gheùt thoùi xu nònh, doái traù.

- Khoâng bieát xu nònh ai. - Duø tan xöông naùt thòt vaãn cöù nguyeân taám loøng ngay thaúng. Baøi vaên naøy coù ñi vaøo taû moät caùi göông cuï theå khoâng? Vì sao? - Khoâng, vì muïc ñích cuûa noù khoâng phaûi laø mieâu taû. Vaäy thì ñeå laøm gì? - Ñeå ñaùnh giaù, ñeå bieát bieåu hieän caûm xuùc, tình caûm, thaùi ñoä cuûa ngöôøi vieát. Trong baøi coù chöõ naøo ñöôïc laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn? Vieäc laëp laïi nhö vaäy coù yù nghóa gì? - Chöõ göông coù yù nghóa phaåm chaát cuûa göông laø chuû theå xuyeân suoát cuûa baøi vaên. H5: Phaåm chaát cuûa göông phuø hôïp vôùi tình caûm con ngöôøi ôû nhöõng ñieåm naøo? - Taám göông coù moät ñaëc tính laø phaûn chieáu söï vaät moät caùch khaùch quan khoâng vì chieàu loøng maø ñoåi thay hình aûnh thöïc. Noù giuùp ngöôøi thaáy veát nhô maø söûa, noù cho ngöôøi ta thaáy söï thaät, duø laø söï thaät ñau buoàn, do vaäy taám göông luoân laø ngöôøi baïn chaân thaønh, luoân gaén boù thuyû chung vôùi con ngöôøi. Nhö vaäy, ñeå ca ngôïi ñöùc tính trung thöïc cuûa con ngöôøi, pheâ phaùn thoùi xu nònh, doái traù, taùc giaû baøi vaên ñaõ laøm gì? - Ñaõ möôïn hình aûnh taám göông laøm ñieåm töïa, vì taám göông luoân luoân phaûn chieáu trung thaønh moïi vaät xung quanh. Noùi vôùi göông, ca ngôïi göông laø giaùn tieáp ngôïi ca ngöôøi trung thöïc. Boá cuïc vaên baûn goàm maáy phaàn? Neâu roõ noäi dung töøng phaàn? (3 phaàn). - Phaàn môû ñaàu: (ñoaïn ñaàu) neâu thaúng phaåm chaát cuûa göông “Taám göông laø ngöôøi baïn chaân thaät suoát ñôøi”. - Thaân baøi (ñoaïn giöõa): Neâu lôïi ích cuûa taám göông ñoái vôùi ngöôøi trung thöïc. Ngoaøi göông thuyû tinh, con ngöôøi coøn coù göông löông taâm. - Keát baøi (ñoaïn cuoái): Khaúng ñònh laïi chuû ñeà. Nhöõng yù neâu ôû phaàn thaân baøi lieân quan ñeán chuû ñeà baøi vaên nhö theá naøo? - Noäi dung baøi vaên laø bieåu döông tính trung thöïc. Hai ví duï veà Maïc Ñónh Chi vaø Tröông Chi laø ví duï veà moät ngöôøi ñaùng troïng, moät ngöôøi ñaùng thöông, nhöng neáu soi göông thì

b. Ñeå bieåu ñaït tính trung thöïc cuûa con ngöôøi, pheâ phaùn thoùi xu nònh, doái traù, taùc giaû baøi vaên ñaõ möôïn hình aûnh taám göông laøm ñieåm töïa, vì taám göông luoân phaûn chieáu trung thöïc moïi vaät xung quanh. c. Boá cuïc baøi vaên: goàm 3 phaàn - Môû baøi (ñoaïn ñaàu) - Thaân baøi (ñoaïn giöõa) - Keát baøi (ñoaïn cuoái)

d. Tình caûm vaø söï ñaùnh giaù cuaû taùc giaû roõ raøng, chaân thöïc, khoâng theå baùc boû. Hình aûnh taám göông coù söùc kheâu gôïi taïo neân giaù trò cuûa baøi vaên. 2. Ñoïc ñoaïn vaên “Nhöõng ngaøy thô aáu cuûa Nguyeân Hoàng”

göông cuõng khoâng vì tình caûm maø noùi sai söï thaät. Em coù nhaän xeùt gì veà maïch cuûa baøi vaên naøy? - Baøi vaên naøy ñöôïc toå chöùc theo maïch tình caûm, suy nghó. Tình caûm vaø söï ñaùnh giaù cuûa taùc giaû trong baøi coù roõ raøng, chaân thöïc khoâng? Ñieàu ñoù coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi giaù trò cuûa baøi vaên? - Tình caûm vaø söï ñaùnh giaù cuûa taùc giaû roõ raøng, chaân thöïc, khoâng theå baùc boû. Hình aûnh taám göông coù söùc kheâu gôïi, taïo neân giaù trò cuûa baøi vaên. • Goïi HS ñoïc ghi nhôù SGK/86 HOAÏT ÑOÄNG 2: GV treo baûng phuï • HS ñoïc. Ñoaïn vaên bieåu hieän tình caûm gì? Tình caûm ôû ñaây ñöôïc bieåu hieän tröïc tieáp hay giaùn tieáp? Em döïa vaøo daáu hieäu naøo ñeå ñöa ra nhaän xeùt cuûa mình? - Ñoaïn vaên cuûa Nguyeân Hoàng theå hieän tình caûm coâ ñôn, caàu mogn söï giuùp ñôõ vaø thoâng caûm. Töø tình caûm cuûa nhaân vaät ñöôïc bieåu hieän moät caùch tröïc tieáp. Daáu hieäu cuûa noù laø tieáng keâu, lôøi than, caâu hoûi bieåu caûm. Qua hai ví duï treân, em haõy cho bieát moãi baøi vaên bieåu caûm taäp trung bieåu ñaït ñieàu gì? (Tình caûm chuû yeáu – ghi nhôù 1/86) Boá cuïc cuûa baøi vaên bieåu caûm II. GHI NHÔÙ: SGK/86 thöôøng goàm maáy phaàn? (Ghi nhôù 3/86) Tình caûm cuûa baøi vaên nhö theá naøo thì baøi vaên môùi coù giaù trò? (ghi nhôù 4) • HS ñoïc ghi nhôù SGK/86 HOAÏT ÑOÄNG 3: • HS ñoïc baøi vaên “Hoa hoïc troø” →Chæ thaáy xa tröôøng, xa baïn, buoàn xieát bao! Buoàn vaø nhôù: Nhôù ngöôøi saép xa, coøn ñöùng tröôùc maët →Taùc giaû duøng hoa phöôïng ñeå theå hieän tình caûm ñoù. Hoa phöôïïng gaén vôùi saân tröôøng, vôùi hoïc sinh, vôùi nhöõng ngaøy heø chia tay nhôù nhung da dieát... hoa phöôïng chính laø hoa – hoïc – troø.

III. LUYEÄN TAÄP: a. Baøi vaên theå hieän tình caûm: noãi buoàn khi xa baïn vaøo luùc nghæ heø: Vieäc moâ taû hoa phöôïng ñoùng vai troø: Ca ngôïi tình caûm baïn beø thaém tieát, saâu saéc. Vì nhaø thô Xuaân Dieäu ñaõ bieán hoa phöôïng – moät loaïi hoa nôû roä vaøo dòp keát thuùc naêm hoïc –

H15: Haõy tìm maïch yù cuûa baøi vaên?

thaønh bieåu töôïng chia ly cuûa ngaøy heø ñoái vôùi hoïc troø. b. Maïch yù baøi vaên chính laø saéc ñoû cuûa hoa phöôïng chaùy leân trong noãi buoàn nhôù cuûa hoïc troø luùc chia tay. Phöôïng caøng ñoû thì noãi nhôù caøng taêng. Phöôïng vaø ngöôøi soùng ñoâi gaén boù, cuøng chai seû noãi buoàn nhôù aáy trong baøi vaên bieåu caûm. c. Duøng hoa phöôïng ñeå noùi leân loøng ngöôøi laø bieåu caûm giaùn tieáp. Nhöng trong baøi naøy cuõng coù nhöõng caâu bieåu hieän tröïc tieáp noãi nieàm cuûa taùc giaû. Noù vöøa bieåu caûm tröïc tieáp vöøa bieåu caûm giaùn tieáp ñem ñeán moät hieäu quaû ngheä thuaät cao, moät taùc ñoäng truyeàn caûm saâu saéc.

V/ CUÛNG COÁ : -

Ñoïc laïi ghi nhôù SGK/86 * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù

-

Xem tröôùc baøi “Ñeà baøi vaên bieåu caûm vaø caùch laøm baøi vaên bieåu caûm”

Tuaàn 6 Tieát 24: C/ ÑEÀ VAÊN BIEÅU CAÛM VAØ CAÙCH LAØM ÑEÀ VAÊN BIEÅU CAÛM Ngaøy soaïn : 09/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS

-

Naém ñöôïc kieåu ñeà vaên bieåu caûm

-

Naém ñöôïc caùc böôùc laøm ñöôïc baøi vaên bieåu caûm.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñaëc ñieåm cuûa baøi vaên bieåu caûm laø gì?

-

Kieåm tra vôû baøi taäp.

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: GV: Ñeà vaên bieåu caûm thöôøng chæ ra ñoái töôïng bieåu caûm vaø tình caûm caàn bieåu hieän. Haõy chæ ra nhöõng noäi dung ñoù trong caùc ñeà sau: - Ñoái töôïng bieåu caûm: laø doøng soâng queâ höông, laø ñeâm trung thu, laø nuï cöôøi cuûa meï, tuoåi thô, loaøi caây cuûa em. - Ñònh höôùng tình caûm: Neâu nhöõng tình caûm thaät cuûa mình ñoái vôùi doøng soâng queâ höông, ñeâm traêng trung thu, vui buoàn tuoåi thô, loaøi caây em yeâu. Ñeà vaên bieåu caûm thöôøng goàm maáy yeáu toá vaø ñoù laø nhöõng yeáu toá naøo? - Goàm 2 yeáu toá: ñoái töôïng bieåu caûm vaø ñònh höôùng tình caûm cho baøi laøm. • HS ñoïc ghi nhôù 1/88

I. ÑEÀ VAÊN BIEÅU CAÛM VAØ CAÙC BÖÔÙC LAØM BAØI VAÊN BIEÅU CAÛM: 1. Ñeà vaên bieåu caûm: a. Caûm nghó veà doøng soâng (hoaëc daõy nuùi, caùnh ñoàng, vöôøn caây...) queâ höông. b. Caûm nghó veà ñeâm traêng thu. c. Caûm nghó veà nuï cöôøi cuûa meï. d. Vui buoàn tuoåi thô. e. Loaøi caây em yeâu →Ñoái töôïng bieåu caûm: doøng soâng queâ höông, ñeâm traêng trung thu, nuï cöôøi cuûa meï, vui buoàn tuoåi thô, loaøi caây em yeâu. → Ñònh höôùng tình caûm: Neâu nhöõng tình caûm thaät cuûa mình ñoái vôùi ñoái töôïng bieåu caûm treân.

HOAÏT ÑOÄNG 2: Ñeà yeâu caàu phaùt bieåu caûm nghó veà caùi gì? - Ñeà yeâu caàu phaùt bieåu caûm xuùc vaø suy nghó veà nuï cöôøi cuûa meï. + Gôïi yù: Töø thuôû aáu thô coù ai khoâng nhìn thaáy nuï cöôøi cuûa meï? Ñoù laø nuï cöôøi yeâu thöông, nuï cöôøi khích leä ñoái vôùi moãi böôùc tieán boä cuûa em – khi em bieát ñi, bieát noùi,

2. Caùc böôùc laøm baøi vaên bieåu caûm: Ñeà baøi: Caûm nghó veà nuï cöôøi cuûa meï. a. Tìm hieåu ñeà vaø tìm yù: Ñeà yeâu caàu phaùt bieåu caûm xuùc vaø suy nghó veà nuï cöôøi cuûa meï. - Tìm yù:

khi em laàn ñaàu ñi hoïc, moãi khi em ñöôïc leân lôùp,... coù phaûi luùc naøo meï cuõng nôû nuï cöôøi khoâng? Ñoù laø nhöõng luùc naøo? Moãi khi vaéng nuï cöôøi cuûa meï, em caûm thaáy theá naøo? Laøm sao ñeå luoân ñöôïc thaáy nuï cöôøi cuûa meï ? Haõy gôïi ra thaät nhieàu yù lieân quan ñeán ñoái töôïng bieåu caûm vaø caûm xuùc cuûa mình. + Laäp daøn yù: Saép xeáp caùc yù theo boá cuïc 3 phaàn: môû baøi, thaân baøi, keát baøi.

b. Laäp daøn yù: + Môû baøi: Neâu caûm xuùc ñoái vôùi nuï cöôøi cuûa meï: nuï cöôøi aám loøng. + Thaân baân”: Neâu caùc bieåu hieän, saéc thaùi nuï cöôøi cuûa meï. - Nuï cöôøi vui, thöông yeâu. - Nuï cöôøi khuyeán khích - Nuï cöôøi an uûi - Nhöõng khi vaéng nuï cöôøi cuûa meï. + Keát baøi: Loøng yeâu thöông vaø kính troïng meï. GV: HS caên cöù vaøo daøn baøi, HS vieát 1 ñoaïn c. Vieát baøi: vaên, nhö môû baøi, moät vaøi yù thaân baøi vaø keát baøi. d. Söûa baøi Sau khi vieát xong, coù caàn ñoïc laïi vaø söûa chöõa baøi vieát khoâng? Vì sao? - Coù, ñeå tìm lôøi vaên thích hôïp, boå sung nhöõng choã vieát sô saøi, sai loãi, duøng töø chöa chính xaùc. Lôøi vaên thích hôïp ôû ñaây laø lôøi vaên tha thieát yeâu thöông vaø kính troïng ñoái vôùi meï qua nhöõng hoài öùc kyû nieäm cuûa tuoåi aáu thô cuõng nhö nhöõng söï vieäc cuûa tuoåi hoïc troø hoâm nay. Coù maáy böôùc laøm baøi vaên bieåu caûm? - Coù 4 böôùc: Tìm hieåu ñeà vaø tìm yù, laäp daøn baøi, vieát baøi vaø söûa baøi. Muoán tìm yù cho baøi vaên bieåu caûm thì II. GHI NHÔÙ: SGK /88 phaûi laøm gì? - Hình dung cuï theå ñoái töôïng bieåu caûm trong III. LUYEÄN TAÄP: moïi tröôøng hôïp vaø caûm xuùc, tình caûm cuûa a. Baøi vaên bieåu caûm tình mình trong caùc tröôøng hôïp ñoù. caûm töï haøo vaø yeâu tha Ñeå vieát thaønh baøi vaên hoaøn chænh thieát queâ höông An Giang phaûi laøm gì? - Nhan ñeà: Queâ höông töôi - Tìm lôøi vaên thích hôïp, gôïi caûm. ñeïp vaø anh huøng - Ñeà vaên: Caûm nghó veà • Goïi HS ñoïc ghi nhôù SGK /88 queâ höông b. Laäp daøn yù: - Môû baøi: Giôùi thieäu tình HOAÏT ÑOÄNG 3: Höôùng daãn HS luyeän yeâu queâ höông An Giang.AÙ taäp - Thaân baøi: Bieåu hieän tình • HS ñoïc baøi vaên cuûa Mai Vaên Taïo yeâu meán queâ höông. - Tình yeâu queâ töø tuoåi

thô. + Tình yeâu queâ höông trong chieán ñaáu vaø nhöõng taám göông yeâu nöôùc. - Keát baøi: Tình yeâu queâ höông vôùi nhaän thöùc cuûa ngöôøi töøng traûi, ngöôøi tröôûng thaønh. c. Phöông thöùc bieåu caûm cuûa baøi vaên: Vöøa bieåu caûm tröïc tieáp noãi loøng mình vöøa bieåu caûm giaùn tieáp khi noùi ñeán thieân nhieân töôi ñeïp vaø con ngöôøi anh huøng cuûa queâ höông. V/ CUÛNG COÁ : -

Ñoïc laïi ghi nhôù SGK/88 * DAËN DOØ:

-

Hoïc baøi

-

Xem tröôùc baøi “Sau phuùt chia li”

Tuaàn 7 – Baøi 7 Tieát 25: SAU Ngaøy soaïn :08/10/2005 KHUÙC) Ngaøy daïy : 17/10/2005

PHUÙT CHIA LY (Trích: CHINH PHUÏ NGAÂM

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS - Caûm nhaän ñöôïc noãi saàu chia ly sau phuùt chia tay, giaù trò toá caùo chieán tranh phi nghóa, nieàm khaùt khao haïnh phuùc löùa ñoâi vaø giaù trò cuûa ngheä thuaät ngoân töø trong ñoaïn thô trích Chinh phuï ngaâm khuùc. Naém ñöôïc caáu taïo cô baûn cuûa 2 loaïi töø laùy: töø laùy boä phaän vaø töø laùy toaøn boä. - Böôùc ñaàu tìm hieåu thô song thaát luïc baùt. II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: - Beân caïnh nhöõng caâu hoø, ñieäu haùt töø nhöõng ñieäu daân ca möôït maø, gôïi caûm maø chuùng ta ñaõ hoïc, thô ca do ngöôøi Vieät Nam thôøi trung ñaïi saùng taùc coøn coù moät theå loaïi goïi laø ngaâm khuùc. Theå loaïi naøy coù chöùc naêng dieãn taû taâm tö, tình caûm gì cuûa con ngöôøi, chuùng ta seõ cuøng tìm hieåu qua ñoaïn trích… TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY GHI BAÛNG VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: I. * GV höôùng daãn HS tìm hieåu veà taùc giaû, taùc phaåm. Em bieát gì veà taùc giaû, dòch giaû? -

TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM: Ñaëng Traàn Coân (nöûa ñaàu theá kyû 18) Ñoaøn Thò Ñieåm (17051748)

Theo em, theá naøo laø “Chinh phuï ngaâm khuùc”? - Khuùc ngaâm cuûa ngöôøi vôï coù choàng ñi traän. Em hieåu gì veà theå loaïi ngaâm khuùc? - Ñaây laø moät theå loaïi thô ca do ngöôøi Vieät nam töï saùng taùc. Theå loaïi naøy coù chöùc naêng chuyeân bieät trong vieäc dieãn taû nhöõng taâm traïng saàu bi daèng daëc, trieàn mieân cuûa con ngöôøi. * GV giôùi thieäu: Söï ra ñôøi cuûa theå loaïi ngaâm khuùc ôû Vieät Nam thôøi trung ñaïi chuû yeáu Ñoaïn trích laø phaàn thöù vaøo giai ñoaïn cheá ñoä phong kieán laâm vaøo nhaát (caâu 53→64) tình traïng khuûng hoaûng traàm troïng, ñaày raãy maâu thuaãn nhaèm phaûn aùnh, giaûi toaû nhöõng noãi buoàn naëng neà, trieàn mieân cuûa con ngöôøi, nhaát laø phuï nöõ thôøi baáy giôø. Theå loaïi naøy ñaït nhieàu thaønh töïu, tieâu

bieåu: Chinh phuï ngaâm khuùc vaø Cung oaùn ngaâm khuùc (Nguyeãn Gia Thieàu). Theå loaïi ngaâm khuùc daïng tieâu bieåu ñöôïc saùng taùc theo theå song thaát luïc baùt. Soá caâu trong moãi khoå vaø soá chöõ trong moãi caâu cuûa theå thô song thaát luïc baùt nhö theá naøo? - Song thaát laø hai caâu 7 chöõ, luïc baùt laø moät caâu 6 chöõ vaø 1 caâu 8 chöõ →boán caâu trong 1 khoå. HOAÏT ÑOÄNG 2: Ñoïc, tìm hieåu vaên baûn * GV ñoïc maãu, höôùng daãn HS ñoïc: gioïng nheï nhaøng, theå hieän noãi saàu meânh mang. * HS ñoïc → GV nhaän xeùt, söûa sai. Ñoïc khoå thô 1, em coù nhaän xeùt gì veà caùch hieäp vaàn vaø nhòp? - Chöõ cuoái caâu 7 treân vaàn vôùi chöõ thöù naêm caâu 7 döôùi, ñeàu vaàn traéc, chöõ cuoái caâu 7 döôùi vaàn vôùi chöõ cuoái caâu 6, ñeàu vaàn baèng. Chöõ cuoái caâu 6 vaàn vôùi chöõ thöù 6 caâu 8, ñeàu vaàn baèng. - Nhòp thô (3-4) hoaëc (3-2-2): Nhòp ñieäu naøy ñaõ taïo neân nhaïc tính, phuø hôïp vôùi vieäc dieãn taû taâm traïng saàu ñau saâu saéc, mieân man. ÔÛ hai caâu ñaàu, ta thaáy hai nhaân vaät tröõ tình “Chaøng” vaø “Thieáp” ñang ôû trong hoaøn caûnh naøo? - Hai ngöôøi ñaõ chia tay, xa caùch hai nôi. “Chaøng”, “Thieáp” coù nghóa laø gì? (SGK/92) Taùc giaû ñaõ söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät gì qua caùch noùi “Chaøng thì ñi”. “Thieáp thì veà”? yù nghóa cuûa caùch noùi ñoù laø gì? - Töông phaûn, ñoái nghóa: Hai vôï choàng gaén boù vôùi nhau nay bò baét buoäc phaûi chia lìa: Ngöôøi ñi, ngöôøi ôû ñeàu mang moät noãi buoàn daèng daëc, mieân man. Caûnh chia ly ñoù ñaõ ñöôïc gôïi taû ra sao? (HS ñoïc 2 caâu sau) Trong caâu “Ñoaùi troâng theo ñaõ caùch ngaên” theo em “Ñoaùi” laø gì? Taïi sao laïi ñoaùi troâng theo? - Ñoaùi laø ngoaûnh laïi - Ñoaùi troâng theo: ngöôøi vôï ñaõ quay veà nhöõng coøn ngoaûnh laïi nhìn, caùi nhìn ñaày noãi luyeán löu, bòn ròn, khoâng muoán rôøi xa. Hình aûnh “maây bieác, nuùi xanh” coù taùc duïng gì trong vieäc gôïi taû noãi saàu chia ly? - Noãi saàu khoâng chæ xoaùy saâu vaøo trong loøng ngöôøi maø noù nhö nhuoàm vaøo caû caûnh

II. TÌM HIEÅU VAÊN BAÛN : 1. Theå thô song thaát luïc baùt. Chuõ cuoái caâu 7 treân vaàn vôùi chöõ thöù 5 caâu 7 döôùi (vaàn traéc). Chöõ cuoái caâu 7 döôùi vaàn vôùi chöõ cuoái caâu 6 (vaàn baèng). Chöõ cuoái caâu 6 vaàn vôùi chöõ thöù 6 caâu 8 (vaàn baèng). 2. Khoå 1 Chaøng thì ñi…. Thieáp thì veà …. →Töông phaûn, ñoái nghóa → Noãi saàu daèng daëc, mieân man

vaät. Söï buoàn baõ nhôù thöông ñaõ ñaày traøn trong loøng ngöôøi chinh phuï ñeán noãi phaûi tuoân ra traûi roäng leân caû trôøi maây, non nuùi. Trong loøng ngöôøi chinh phuï caûm thaáy coâ ñôn, buoàn baõ neân nhìn thaáy caûnh vaät cuõng buoàn theo “ngöôøi buoàn caûnh coù vui ñaâu bao giôø”. →Hình aûnh goùp phaàn gôïi leân söï meânh mang, 3. Khoå 2: bao la cuûa noãi saàu chia ly. Vaäy thöïc teá chia ly vaø noãi saàu chia ly ñöôïc dieãn taû nhö theá naøo trong khoå thô thöù nhaát? → HS thaûo luaän. - Thöïc teá chia ly dieãn ra: Chaøng vaøo coõi xa vaát vaû, hieåm nguy; thieáp veà coâ ñôn, voø voõ. Hai ngöôøi chia xa →ngöôøi chinh phuï caûm thaáy noãi nhôù thöông, troáng vaéng, buoàn baõ daâng traøn, lan toaû ra khoâng gian meânh moâng, roäng lôùn cuûa thieân nhieân → Khoâng gian aáy caøng roäng lôùn thì ngöôøi ôû caøng caûm thaáy leû loi, ñôn chieác, chieán tranh lieân mieân bao giôø môùi ñöôïc sum hoïp beân choàng. Söï ngaên caùch ñoù laø söï thaät khaéc nghieät taïo neân noãi nhôù, noãi saàu chia li da dieát, meânh mang. HOAÏT ÑOÄNG 3: Ñoïc khoå thô 2, noãi saàu chia ly ñöôïc gôïi taû baèng caùch noùi nhö theá naøo? -Töông phaûn, ñoái nghóa: “Chaøng coøn ngoaûnh laïi, thieáp haõy troâng sang”; ñieäp töø, ñaûo vò trí hai ñòa danh: “Caùch”, “Tieâu töông”, “Haøm Döông” Em coù suy nghó gì veà hình aûnh töông phaûn “Chaøng coøn ngoaûnh laïi, thieáp haõy troâng sang”? -Hai ngöôøi luyeán löu, bòn ròn khoâng nôõ lìa xa nhöng vaãn phaûi chia phoâi, chaøng phaûo ñeán Haøm Döông loøng vaán vöông nhìn laïi, mong thaáy hình aûnh ngöôøi vôï nôi queâ nhaø, naøng ôû beán Tieâu Töông vaãn doõi theo boùng choàng ngaøy caøng khuaát neûo môø xa. Em hieåu gì veà hai ñòa danh Haøm Döông, Tieâu Töông? “Troâng” coù nghóa laø gì? (SGK/92) Caùch söû duïng hình thöùc ñieäp töø vaø ñaûo töø nhö vaäy coù nghóa gì trong vieäc gôïi taû noãi saàu chia ly? - Ñieäp töø “caùch” nhaán maïnh giöõa hai ñòa danh laøm cho noãi nhôù vaø noãi saàu caøng day döùt, xoaùy saâu vaøo tim gan cuûa keû ôû ngöôøi ñi. - Ñieäp tö (hai ñòa danh): Noãi nhôù veà söï ngaên caùch ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng ñòa danh

Haøm Döông – chaøng coøn ngoaûnh laïi - Tieâu töông – thieáp haõy troâng sang … Tieâu Töông caùch Haøm Döông... …Haøm Döông caùch Tieâu Töông →Töông phaûn ñieäp töø, ñaûo ngöõ →Noãi saàu taêng tieán, noãi saàu caùch xa vôøi vôïi, nghìn truøng -

duøng theo buùt phaùp öôùc leä →khoâng gian meânh moâng laøm cho ngöôøi ôû leû loi, ñôn ñoäc, ngöôøi ñi vôøi vôïi caùch xa. Cuõng noùi ñeán söï caùch ngaên nhöng söï caùch ngaên ôû khoå 2 coù gì khaùc vôùi 4. Khoå 3: khoå 1? - Khoå 1 noùi leân taâm söï caùch ngaên, khoå 2 tieáp tuïc dieãn taû noãi saàu chia ly ôû möùc ñoä taêng tieán: Söï ngaên caùch ñaõ laø “maáy truøng” →hai ngöôøi phaûi rôi vaøo caûnh ngang traùi, oaùi oaêm, hoï muoán gaén boù maø phaûi chia ly, phaûi xa caùch hai nôi vôøi vôïi, nghìn truøng. HOAÏT ÑOÄNG 4: Ñoïc khoå thô 3, tieáp tuïc noùi veà noãi caùch xa, ôû khoå 3, noãi saàu caùch xa ñöôïc dieãn taû nhö theá naøo? Caùch duøng töø ngöõ aáy coù yù nghóa gì? → HS thaûo luaän - Ñieäp tö, ñieäp yù, ñieäp ngöõ lieân hoaøn: “cuøng”, “thaáy’, “ngaøn daâu”, “nhöõng – maáy” - Caùch noùi ñoái nghóa (loøng chaøng / yù thieáp) + Nhaán maïnh söï quyeán luyeán cuûa hai ngöôøi coù cuøng moät taâm traïng, moät noãi saàu muoän (cuøng troâng laïi – cuøng chaúng thaáy) + Nhaán maïnh söï ngaên caùch giöõa hai ngöôøi: nhöõng – maáy, ngaøn daâu. →Noãi saàu thaêm thaúm, meânh mang khoâng chæ nhuoám caû vaøo maây trôøi, nuùi non maø coøn traûi roäng vaøo caùi maøu xanh baùt ngaùt, meânh moâng cuûa ngaøn daâu. Maøu xanh thöôøng gôïi leân nieàm hy voïng, nhöng maøu xanh trong baøi naøy coù yù nghóa gì? - Gôïi caûnh trôøi cao, ñaát roäng thaêm thaúm, meânh moâng, nôi göûi gaém, lan toaû noãi saàu chia ly. ÔÛ ñoaïn trích naøy, caùc töø maøu xanh ñöôïc söû duïng maáy laàn? Ñoù laø nhöõng töø naøo? - (maây) bieác, (nuùi) xanh, xanh xanh, xanh ngaét Em haõy phaân bieät möùc ñoä khaùc nhau trong caùc maøu xanh vaø haõy trao ñoåi ñeå tìm ra taùc duïng cuûa vieäc söû duïng maøu xanh khi dieãn taû noãi saàu chia ly? - Bieác: maøu xanh lam coù pha maøu luïc, ñoù laø maøu xanh ñeïp →noãi saàu nheï nhaøng - Nuùi xanh: maøu xanh bình thöôøng →noãi buoàn thaém ñöôïm vaøo trong caûnh vaät thieân nhieân. - Xanh xanh: hôi xanh nhaït → noãi buoàn meânh

Cuøng troâng laïi maø cuøng chaúng thaáy … xanh xanh … xanh ngaét Loøng chaøng yù thieáp, ai saàu hôn ai? → Ñoái nghóa, ñieäp ngöõ lieân hoaøn → Noãi saàu chaát ngaát, söï xa caùch thaêm thaúm, mòt muø -

mang lan toaû - Xanh ngaét: xanh thuaàn 1 maøu treân dieän roäng → noãi ñau khoå, buoàn baõ, noãi saàu bao truøm taát caû (töø “Ngaét” nhö dieãn taû moät taâm traïng ñau ñaùu moät noãi nieàm) → Noãi saàu chia ly thaät da dieát, coàn caøo vaø ngaøy caøng taêng tieán nhö caùc saéc ñoä cuûa maøu xanh. → Nhöõng ñieäp töø taïo neân nhaïc tính cho khuùc ngaâm → Noãi saàu daèng daëc, trieàn mieân, khaéc khoaûi cuûa ngöôøi chinh phuï ñôïi choàng ñi chinh chieán nôi xa. Khoå 3 khoâng nhaéc ñeán caùc ñòa danh nhö ôû khoå 2, vaäy caùch dieãn ñaït ñoù coù yù nghóa gì? - Noãi saàu chia ly ñaõ phaùt trieån ñeán cöïc ñoä. Ôû khoå treân ít ra coøn coù teân ñaát, teân soâng ñeå ta coù yù nieäm veà ñoä xa caùch. Nhöng ôû khoå naøy söï xa caùch khoâng coøn giôùi haïn, ngöôøi ra ñi ñaõ caùch xa tôùi ñoä maát huùt vaøo nghìn daâu, vaøo choán xa xaêm, thaêm thaúm, mòt muø. Caâu thô cuoái “Loøng chaøng…ai saàu hôn ai” mang hình thöùc nghi vaán “ai saàu hôn ai” coù yù nghóa gì? - Hoûi ngöôøi →hoûi mình, khoâng mang yù nghóa so ño veà noãi saàu ai hôn, ai keùm → nhaán roõ noãi saàu cuûa ngöôøi chinh phuï trong traïng thaùi cao ñoä. Theo em, noãi saàu ôû khoå 3 coù gì khaùc vôùi khoå 2 treân? - Khoå thô cuoái tieáp tuïc gôïi taû noãi saàu chia ly oaùi oaêm, nghieät ngaõ theo möùc ñoä taêng tieán ñeán cöïc ñoä HOAÏT ÑOÄNG 5: (Daønh cho HS khaù gioûi) Haõy chi ra moät caùch ñaày ñuû caùc kieåu ñieäp töø trong ñoaïn thô vaø neâu leân taùc duïng bieåu caûm cuûa caùc ñieäp ngöõ aáy? - Ñieäp tö (chaøng thì, thieáp, caùch Haøm Döông, Tieâu Töông, cuøng) - Ñieäp ngöõ ( söï laëp laïi noãi nhôù ôû 3 khoå , caùc saéc ñoä xanh) - Ñieäp ngöõ lieân hoaøn (khoå 3) - Vöøa ñieäp, vöøa ñaûo →Taïo neân aâm ñieäu, tieát taáu nhòp nhaøng, phuø hôïp vôùi tinh fcaûm cuûa nhaân vaät tröõ tình, taïo neân nhaïc tính cho khuùc ngaâm HOAÏT ÑOÄNG 6: Töø nhöõng phaân tích treân, em haõy phaùt

5. Ñoái nghóa, töông phaûn, ñieäp töø, ñieäp ngöõ, ñieäp yù lieân hoaøn, ñaûo ngöõ, tính töø mieâu taû caùc saéc ñoä cuûa maøu xanh → noãi saàu chia ly

bieåu veà caûm xuùc chuû ñaïo, veà ngoân ngöõ vaø gioïng ñieäu cuûa ñoaïn thô? - Ñoái nghóa, töông phaûn, ñieäp töø, ñieäp yù, ñieäp ngöõ lieân hoaøn, ñaûo ngöõ, tính töø mieâu taû caùc saéc ñoä cuûa maøu xanh →noãi saàu chia ly Qua noãi saàu chia ly cuûa ngöôøi chinh phuï III. GHI NHÔÙ SGK/93 sau luùc tieãn ñöa choàng ra traän, em thaáy khuùc ngaâm naøy coù yù nghóa gì? * HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK/93 HOAÏT ÑOÄNG 7: - GV cho HS ñoïc, laøm BT 1, 2

IV. LUYEÄN TAÄP: Baøi 1, baøi 2

V/ CUÛNG COÁ : -

Ñoïc dieãn caûm ñoaïn trích

-

Phaùt bieåu caûm nghó cuûa em sau khi hoïc xong ñoaïn trích * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc phaàn ghi nhôù + vôû ghi

-

Hoïc thuoäc loøng ñoaïn trích

-

Hoaøn taát caùc baøi taäp SGK/93

-

Soaïn baøi “Baùnh troâi nöôùc”

Tuaàn 7 – Baøi 7 Tieát 26: Höông)

BAÙNH TROÂI NÖÔÙC (Hoà Xuaân

Ngaøy soaïn : 08/10/2005 daãn)

(Töï hoïc coù höôùng

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS - Thaáy ñöôïc veû sinh ñeïp, baûn lónh saét son, thaân phaän chìm noåi cuûa ngöôøi phuï nöõ trong baøi thô “Baùnh troâi nöôùc” II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Ñoïc thuoäc loøng ñoaïn trích “Chinh phuï ngaâm khuùc” vaø giôùi thieäu veà vaên baûn naøy (taùc giaû, dòch giaû, vò trí ñoaïn trích) - Cho bieát noäi dung cuûa ñoaïn trích “Chinh phuï ngaâm khuùc” (ghi nhôù SGK/93) IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Neáu vôùi baûn dòch “Chinh phuï ngaâm khuùc” , Ñoaøn Thò Ñieåm ñöôïc xem laø moät phuï nöõ coù saéc taøi “xuaát khaåu thaønh chöông” thì taøi naêng aáy ta cuõng seõ baét gaëp ôû Hoà Xuaân Höông, ngöôøi ñöôïc meänh danh “Baø chuùa thô Noâm” moät nhaø thô cuûa phuï nöõ. Trong ñoù, baøi thô “Baùnh troâi nöôùc” tieu bieåu cho tö töôûng ngheä thuaät cuûa Hoà Xuaân Höông. * Tìm hieåu baøi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Neâu nhöõng hieåu bieát cuûa em veà taùc giaû? - HS ñoïc chuù thích SGK/95 - GV giôùi thieäu laïi, boå sung - Cho HS ñoïc baøi thô →GV nhaän xeùt Döïa vaøo kieán thöùc veà theå thô töù tuyeät Ñöôøng luaät ñaõ hoïc ôû baøi “Soâng nuùi nöôùc Nam”, em haõy cho bieát soá caâu, soá chöõ trong caâu, caùch hieäp vaàn cuûa baøi thô “Baùnh troâi nöôùc”? - Baøi thô coù 4 caâu (töù tuyeät), moãi caâu coù 7 chöõ (thaát ngoân), trong ñoù caùc caâu 1, 2, 4 vaàn vôùi nhau ôû chöõ cuoái (troøn – non – son) Vaäy baøi thô “Baùnh troâi nöôùc” thuoäc theå thô gì? - Theå thô Thaát ngoân töù tuyeät (4 caâu, moãi caâu 7 chöõ)

I. TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM: ( SGK /95) Baøi thô thuoäc theå Thaát ngoân töù tuyeät

HOAÏT ÑOÄNG 2: Em hieåu theá naøo laø baùnh troâi nöôùc? (SGK/95) Baøi thô mang tính ña nghóa. Vaäy theá naøo laø tính ña nghóa trong thô?

II. TÌM HIEÅU VAÊN BAÛN: 1. Theå thô thaát ngoân töù tuyeät 2. Tính ña nghóa: a.Thaân em vöøa traéng laïi

- Ña nghóa laø moät thuoäc tính cuûa ngoân ngöõ vaên chöông, thi ca noùi chung. Theo em, tính ña nghóa trong baøi thô “Baùnh troâi nöôùc” laø gì? - Nghóa thöù nhaát: Mieâu taû baùnh troâi nöôùc. - Nghóa thöù hai: Phaûn aùnh phaåm chaát vaø thaân phaän cuûa ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi cuõ. Vaäy trong hai nghóa ñoù, nghóa naøo laø nghóa chính quyeát ñònh giaù trò baøi thô? - Nghóa sau laø nghóa chính, nghóa tröôùc chæ laø phöông tieän ñeå chuyeån taûi nghóa sau. Coù nghóa sau, baøi thô môùi coù giaù trò tö töôûng lôùn. Vôùi nghóa thöù nhaát, baùnh troâi nöôùc ñaõ ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo? - Baùnh coù maøu traéng cuûa boät, ñöôïc naën thaønh vieân troøn, neáu nhaøo boät maø nhieàu nöôùc quaù thì naùt (nhaõo), ít nöôùc quaù thì raén (cöùng). Khi ñun soâi nöôùc ñeå luoäc, baùnh chín thì noåi leân, baùnh chöa chín thì coøn chìm xuoáng. Toùm laïi laø raát ñuùng vôùi baùnh troâi nöôùc ñaõ coù ngoaøi ñôøi. Vôùi nghóa thöù hai, “Baùnh troâi nöôùc” theå hieän phaåm chaát, thaân phaän cuûa ngöôøi phuï nöõ nhö theá naøo? - Hình thöùc: xinh ñeïp, trong traéng “vöøa traéng laïi vöøa troøn” - Phaåm chaát: Cao quyù, duø gaëp caûnh ngoä gì vaãn giöõ ñöôïc söï saét son, thuyû chung, tình nghóa (nhaân phaåm noùi chung) “raén naùt maëc duø… giöõ taám loøng son” - Thaân phaän: chìm noåi, baáp beânh giöõa cuoäc ñôøi “baûy noåi ba chìm”

vöøa troøn… b.Baûy noåi ba chìm… → Thaønh ngöõ thuaàn vieät → Hình theå xinh ñeïp, trong traéng nhöng chìm noåi baáp beânh giöõa cuoäc ñôøi. b. Raén naùt … tay keû naën… vaãn giöõ taám loøng son → Töø ngöõ thuaàn Vieät → Phaåm chaát cao quyù, saét son, thuyû chung, tình nghóa. c. Nghóa thöù hai quyeát ñònh giaù trò baøi thô → yù nghóa nhaân ñaïo saâu saéc cuûa taùc phaåm.

HOAÏT ÑOÄNG 3: Toång keát, neâu giaù trò chung III. GHI NHÔÙ: cuûa baøi thô SGK /95 Qua phaân tích, em haõy cho bieát caùch duøng ngoân ngöõ cuûa Hoà Xuaân Höông trong baøi thô cuõng nhö söï caûm nhaän cuûa em veà thaân phaän ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam ngaøy xöa? → HS thaûo luaän - Ngoân ngöõ trong saùng, daûn dò, gaàn guõi, chuû yeáu duøng töø thuaàn Vieät, khoâng hoa myõ, caàu kyø. - Baøi thô mang tính ña nghóa maø nghóa naøo cuõng chính xaùc, nhöng taäp trung nghóa thöù hai môùi laøm neân giaù trò baøi thô. (theo ghi nhôù SGK/95) → Hoà Xuaân Höông xöùng ñaùng ñöôïc toân vonh laø nhaø thô tieâu bieåu. Baøi thô “Baùnh troâi

nöôùc” laø moät ví duï ñieån hình. HOAÏT ÑOÄNG 4: IV. LUYEÄN TAÄP: * GV nhaéc HS hoïc thuoäc loøng baøi thô vaø laøm Baøi 1 luyeän taäp. - Nhöõng caâu haùt than thaân ñöôïc baét ñaàu baèng hai töø “thaân em” “ Thaân em nhö traùi baàn troâi ………………………. Ñaâu” “Thaân em nhö haït möa sa ……………….. ruoäng caøy” “Thaân em nhö haït möa raøo ……………….. vöôøn hoa” “Thaân em nhö cuû aáu gai …………………… thì ñen” * Moái lieân quan trong caûm xuùc: laø moái lieân quan gaén boù, noái tieáp trong phaïm vi moät nguoàn caûm xuùc nhaân ñaïo chuû nghóa ñoái vôùi phuï nöõ: thaân phaän ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam ngaøy xöa ñöôïc ví nhö thaân phaän cuûa nhöõng vaät nhoû nhoi, moûng manh, beáp beânh, voâ ñònh, phuï thuoäc vaøo soá phaän cuûa cuoäc ñôøi maø noãi khoåi ñau lôùn nhaát laø hoï khoâng coù quyeàn töï quyeát ñònh cuoäc ñôøi mình →gôïi söï ñoàng caûm saâu saéc ñoái vôùi ngöôøi phuï nöõ. Coù theå noùi nhöõng baøi ca dao naøy ñöôïc ví nhö tieáng noùi than thaân, phaûn khaùng cuûa nhöõng Hoà Xuaân Höông bình daân V/ CUÛNG COÁ : -

Trình baøy tính ña nghóa trong baøi thô Hoà Xuaân Höông

-

Söu taàm theâm nhöõng caâu ca dao coù moái lieân quan vôùi caûm xuùc trong baøi “Baùnh troâi nöôùc” * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng baøi thô, hoïc thuoäc ghi nhôù + vôû ghi

-

Xem tröôùc baøi “Quan heä töø”

Tuaàn 7 – Baøi 7 Tieát 27: QUAN Ngaøy soaïn : 09/10/2005

HEÄ TÖØ

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS - Naém ñöôïc theá naøo laø quan heä töø. - Naâng cao kyõ naêng söû duïng quan heä töø khi ñaët caâu. II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: - Trong khi noùi vaø vieát, chuùng töø thöôøng duøng nhöõng töø cuûa, vaø, nhö… hoaëc duøng nhöõng caëp töø vì…neáu, neáu … thì, ñeå bieåu thò caùc quan heä sôû höõu, so saùnh… coù nghóa laø chuùng ta ñaõ söû duïng moät soá quan heä töø. Vaäy quan heä töø duøng ñeå laøm gì, coù nhöõng loaïi naøo → tìm hieåu baøi “…” TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc caùc ví duï a, b, c SGK /96 vaø xaùc ñònh quan heä töø trong caùc ví duï ñoù? (döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc ôû baäc tieåu hoïc) - (a) → “cuûa”; (b) → “nhö”, (c) → “vaø” Caùc quan heä töø treân lieân keát nhöõng töø ngöõ hay nhöõng caâu naøo vôùi nhau? Neâu yù nghóa cuûa moãi quan heä töø? - “Cuûa” lieân keát ñònh ngöõ “chuùng toâi” vôùi danh töø “ñoà chôi” - “Nhö” lieân keát boå ngöõ “hoa” vôùi tính töø “ñeïp” - “vaø” lieân keát cuïm ñoäng töø “aên uoáng ñieàu ñoä” vôùi cuïm ñoäng töø “laøm vieäc coù chöøng möïc” (lieân keát hai thaønh phaàn vò ngöõ cuûa caâu) - “neân” lieân keát giöõa hai veá cuûa caâu gheùp. “cuûa” bieåu thò yù nghóa gì? (yù nghóa sôû höõu) “Nhö” bieåu thò yù nghóa gì? - YÙ nghóa gioáng nhau (quan heä töông ñoàng) trong caùch so saùnh Quan heä töø “vaø”, “neân” bieåu thò yù nghóa gì? - “vaø”: chæ quan heä bình ñaúng, “neân” chæ quan heä nhaân – quaû Neáu khoâng coù quan heä töø naøy thì caùc caâu vaên ôû ví duï a, b, c coù roõ nghóa khoâng?

I. THEÁ NAØO LAØ QUAN HEÄ TÖØ: 1. Tìm hieåu baøi: (a) →“cuûa” lieân keát ñònh ngöõ “chuùng toâi” vôùi danh töø “ñoà chôi” → yù nghóa sôû höõu; (b) → “nhö” →lieân keát boå ngöõ “hoa” vôùi tính töø “ñeïp” →yù nghóa gioáng nhau (quan heä töông ñoàng) trong so saùnh (c) → “vaø” →lieân keát hai veá cuûa caâu gheùp → quan heä nguyeân nhaân – heä quaû

Thieáu “cuûa” → caâu vaên khoâng roõ nghóa (“ñoà chôi” töø vai troø chuû ngöõ thaønh ñeà ngöõ) - Thieáu “nhö” → Caâu vaên khoâng coøn roõ nghóa so saùnh - Thieáu “neân” → Caâu vaên khoâng roõ moái quan heä nhaân – quaû Qua nhöõng ví duï, em thaáy nhöõng töø “cuûa, “nhö”, “vaø”, “neân” coù theå goïi laø gì? Chuùng duøng ñeå laøm gì? → ghi nhôù SGK/97 HOAÏT ÑOÄNG 2: * GV cho HS laøm BT 1/97 baèng hình thöùc traùc nghieäm: trong caùc tröôøng hôïp cuûa baøi taäp ñaõ cho, tröôøng hôïp naøo baét buoäc phaûi coù quan heä töø: ghi daáu (+) vaøo ngoaëc ñôn; tröôøng hôïp naøo khoâng baét buoäc phaûi coù: ghi daáu (-) vaøo ngoaëc ñôn Tìm caùc quan heä töø coù theå duøng thaønh caëp vôùi quan heä töø sau ñaây: Neáu…, vì…, tuy…, heã…, sôû dó… Ñaët caâu vôùi caùc caëp quan heä töø vöøa tìm ñöôïc? - HS ñaët → GV nhaän xeùt, söûa sai Khi noùi, vieát caàn löu yù söû duïng quan heä töø nhö theá naøo? Keå moät soá quan heä töø ñöôïc duøng thaønh caëp maø em bieát? → HS ñoïc ghi nhôù

-

2. Ghi nhôù: SGK/97

II. SÖÛ DUÏNG QUAN HEÄ TÖØ: 1. Tìm hieåu baøi: 1/ a.(-); b. (+); c. (-); d. (+); e. (-); g. (+); h. (+); i. (-) 2/ Neáu … thì Vì … neân Tuy … nhöng Heã … thì Sôû dó … (laø) do/vì 3/ Ñaët caâu 3. Ghi nhôù: Hoïc SGK/98

HOAÏT ÑOÄNG 3: Toùm taét toaøn boä noäi dung baøi hoïc Caùch söû duïng quan heä töø? HOAÏT ÑOÄNG 4: GV höôùng daãn HS laøm BT Baøi 1: Tìm caùc quan heä töø trong ñoaïn ñaàu vaên baûn “Coång tröôøng môû ra”, töø “Vaøo ñeâm tröôùc … cho kòp giôø” → GV nhaän xeùt, söûa sai Baøi 2: Ñieàn caùc quan heä töø thích hôïp vaøo choã troáng trong ñoaïn vaên Baøi 3: Duønh hình thöùc traéc nghieäm: Caâu ñuùng ghi daáu (+), caâu sai ghi daáu (-) vaøo ngoaëc ñôn Baøi 4: Vieát ñoaïn vaên coù söû duïng quan heä töø. Gaïch döôùi caùc quan heä töø trong ñoaïn vaên ñoù - HS vieát → lôùp nhaän xeùt → GV söûa Baøi 5: Phaân bieät hai caâu coù quan heä töø “nhöng” sau:

III. LUYEÄN TAÄP: Baøi 1: Caùc quan heä töø cuûa, coøn, nhö, cuûa, vaø, nhö, maø, nhöng, cuûa, nhöng Baøi 2: Ñieàn caùc quan heä töø theo thöù töï: vôùi, vaø, vôùi, vôùi, neáu, thì, vaø. Baøi 3: a.(-); b. (+); c. (-); d. (+); e. (-); g. (+); h. (-); i. (+); k. (+); l. (+) Baøi 4: Baøi 5: Hai caâu naøy coù saéc

-

Noù gaày nhöng khoeû Noù khoeû nhöng gaày

thaùi bieåu caûm khaùc nhau. - Noù gaày nhöng khoeû → toû yù khen - Noù khoeû nhöng gaày→ toû yù cheâ

V/ CUÛNG COÁ : -

Quan heä töø duøng ñeå laøm gì?

-

Caùch söû duïng quan heä töø? * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc ghi nhôù vaø hoaøn chænh baøi taäp

-

Xem tröôùc baøi “Luyeän taäp caùch laøm vaên bieåu caûm, ñaùnh giaù”

Tuaàn 7 – Baøi 7

C. LUYEÄN TAÄP CAÙCH LAØM VAÊN BIEÅU CAÛM Tieát 28:

Ngaøy soaïn : 09/10/2005 I/ YEÂU CAÀU: Giuùp HS - Luyeän taäp caùc thao taùc laøm vaên bieåu caûm: Tìm hieåu ñeà vaø tìm yù, laäp daøn baøi, vieát baøi. - Coù thoùi quen ñoäng naõo, töôûng töôïng, suy nghó, caûm xuùc tröôùc moät ñeà vaên bieåu caûm II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Kieåm tra vieäc chuaån bò baøi ôû nhaø cuûa caùc toå - OÂn laïi kieán thöùc: + Theá naøo laø vaên bieåu caûm? + Neâu caùc böôùc laøm baøi vaên bieåu caûm? IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: - Caùc em thaáy, trong cuoäc soáng luoân coù nhöõng nieàm vui, noãi buoàn, nhöõng lo aâu traên trôû, nhöõng baâng khuaâng xao xuyeán… vaø nhu caàu bieåu ñaït nhöõng tình caûm, caûm xuùc aáy luoân coù ôû moïi ngöôøi, moïi löùa tuoåi. Vaäy ñeå muïc ñích giao tieáp aáy ñaït hieäu quaû, hoâm nay chuùng ta seõ cuøng nhau luyeän taäp caùch laøm vaên bieåu caûm. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu ñeà, tìm yù Ñeà baøi: Loaøi caây em Phaàn chuaån bò ôû nhaø cuûa baøi SGK yeâu yeâu caàu chuaån bò ñeà baøi gì? I. TÌM HIEÅU ÑEÀ: Ñeå taïo laäp vaên baûn naøy, tröôùc heát - Theå loaïi: vaên bieåu

chuùng ta laøm coâng vieäc gì? Em haõy cho bieát ñeà baøi yeâu caàu vieát veà ñieàu gì? Xeùt veà theå loaïi, ñeà baøi thuoäc theå loaïi gì? Xaùc ñònh ñoái töôïng bieåu caûm cuûa ñeà? Theo em chuû theå bieåu caûm laø gì? ÔÛ tieát tröôùc ñaõ thoáng nhaát loaøi caây em yeâu laø caây phöôïng, haõy nhaéc laïi vì sao em yeâu caây phöôïng hôn caây khaùc? - Gaén vôøi kyû nieäm tuoåi hoïc troø - Toaû boùng maùt ñeå hoïc baøi, vui chôi…

caûm Ñoái töôïng: loaøi caây Chuû theå: em

HOAÏT ÑOÄNG 2: Laäp daøn yù Nhaéc laïi daøn baøi chung cuûa baøi vaên bieåu caûm vaø nhieäm vuï cuûa töøng phaàn? - GV cho HS trình baøy daøn yù ñaõ chuaån bò ôû nhaø töøng phaàn theo gôïi yù SGK/99 - GV cho HS nhaän xeùt, taïo laäp moät daøn baøi hoaøn chænh

II. LAÄP DAØN BAØI: 1. Môû baøi: Yeâu caây phöôïng gaén vôùi tuoåi hoïc troø. 2. Thaân baøi: a. Ñaëc ñieåm: Thaân taùn laù- hoa – traùi → ñeïp b. Caây phöôïng trong ñôøi soáng con ngöôøi: - Toaû boùng maùt - Laøm ñeïp moâi tröôøng c. Caây phöôïng ñoái vôùi hoïc troø: - Nôi hoïc haønh, vui chôi →taïo tình baïn ñeïp. - Hoa phöôïng: muøa thi – nghæ heø → gôïi nieàm vui, noãi buoàn 3. Keát baøi: Caûm nghó chung veà caây phöôïng

HOAÏT ÑOÄNG 3: Vieát baøi vaên vaø kieåm tra + GV höôùng daãn HS caùch vieát baøi vaên bieåu caûm: - GV ñoïc maãu 1 ñoaïn vaên bieåu caûm: (Hoa hoïc troø – Xuaân Dieäu) - Yeâu caàu veà noäi dung vaø hình thöùc khi vieát ñoaïn vaên bieåu caûm: duøng caâu caûm, caâu hoûi tu töø, caùc bieän phaùp ngheä thuaät tu töø, caùc phöông tieän lieân keát. - Cho 5 toå boác thaêm vieát töøng phaàn töông öùng vôùi 5 yù cuûa daøn baøi. - Nhaéc nhôû yeâu caàu khi caùc toå thaûo luaän + Caùc toå laøm vieäc theo thôøi gian quy ñònh vaø trình baøy tröôùc lôùp. + GV cho caû lôùp nhaän xeùt, söûa chöõa: Coù theå ñaûo traät töï saép xeáp yù 3 ñoaïn

III. VIEÁT ÑOAÏN VAÊN: -

IV. KIEÅM TRA:

vaên ôû phaàn thaân baøi ñöôïc khoâng ? vì sao? Nhaän xeùt moái lieân heä giöõa caùc ñoaïn vaên trong vaên baûn? Haõy duøng caùc phöông tieän lieân keát ñeå lieân keát caùc ñoaïn vaên trong vaên baûn vôùi nhau? + GV goïi 1 HS ñoïc bieåu caûm toaøn vaên baûn ñeå kieåm tra. + GV nhaän xeùt toaøn vaên baûn, ñaùnh giaù cho ñieåm caùc toå, bieåu döông toå, caù nhaân hoaït ñoäng toát. HOAÏT ÑOÄNG 4: Cuûng coá – daën doø - GV nhaéc laïi caùc böôùc laøm baøi vaên bieåu caûm qua tieát luyeän taäp. - Yeâu caàu HS veà nhaø töï vieát baøi vaên döïa treân cô sôû laøm baøi chung vaø caûm xuùc, suy nghó cuûa caù nhaân V/ CUÛNG COÁ : -

Neâu caùc böôùc laøm baøi vaên bieåu caûm. * DAËN DOØ:

-

Ñoïc baøi: “Caây saáu Haø Noäi “ – ruùt ra daøn yù

-

Soaïn baøi: “Qua ñeøo ngang” – Baø Huyeän Thanh Quan.

-

Ñoïc kyù chuù thích, traû lôøi caâu hoûi 1, 2, 3, 6 /SGK

Tuaàn 8 – Baøi 8 Tieát 29

QUA ÑEØO NGANG

Ngaøy soaïn :15/10/2005 Ngaøy daïy : 24/10/2005

(Baø Huyeän Thanh Quan)

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hình dung ñöôïc caûnh töôïng ñeøo Ngang, taâm traïng cuûa Baø Huyeän Thanh Quan luùc qua ñeøo.

-

Böôùc ñaàu hieåu ñöôïc theå thô thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñoïc thuoäc loøng baøi thô “Baùnh troâi nöôùc” vaø neâu yù nghóa.

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi:

Ñeøo Ngang thuoäc daõy nuùi Hoaønh Sôn , phaân caùch ñòa giôùi 2 tænh Haø Tónh vaø Quaûng Bình, moät ñòa danh noåi tieáng treân ñaát nöôùc ta. Ñaõ coù nhieàu thi nhaân laøm thô vònh Ñeøo Ngang nhö Cao baù Quaùt (baøi Ñaêng Hoaønh Sôn), Nguyeãn Khuyeán (Baøi Qua Hoaønh Sôn)... nhöng hay vaø noåi tieáng, ñöôïc nhieàu ngöôøi öa thích vaãn laø baøi “Qua Ñeøo Ngang” TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu taùc giaû, taùc phaåm Giôùi thieäu vaøi neùt veà taùc giaû? →HS ñoïc phaàn chuù thích SGK/102 - Teân thaät Nguyeãn Thò Hinh, soáng theá kyû 19...laø nöõ syõ taøi danh hieám coù. Ñaây laø baøi thô thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät. Vaäy luaät thô naøy xuaát hieän khi naøo? Döïa vaøo ñaâu em coù theå nhaän daïng ñöôïc theå thô? * Thô Ñöôøng luaät coù töø ñôøi Ñöôøng (618907) ôû Trung Quoác. * Thô thaát ngoân baùt cuù goàm: - Caâu, chöõ: 8 caâu, moãi caâu 7 chöõ. - Gieo vaàn: Ñoäc vaàn, chöõ cuoái caâu 1, 2, 4, 6, 8 vaàn vôùi nhau – vaàn baèng - Pheùp ñoái: caâu 3 ñoái caâu 4, caâu 5 ñoái caâu 6 (ñoái thanh, yù, töø loaïi) - Luaät: caên cöù chöõ thöù 2 caâu ñaàu bieât traéc hay baèng (“tôùi” → traéc) + Töï do: nhaát tam nguõ baát luaän (theo heä thoáng ngang)

GHI BAÛNG I. TAÙC GIAÛ, TAÙC PHAÅM: SGK/102

II. ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN: 1. Theå thô thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät

+ Baét buoäc: nhò töù luïc phaân minh - Nieâm caâu 1 nieâm caâu 8: 2-3, 4-5, 6-7 (Theo heä thoáng doïc) - Boá cuïc: ñeà, thöïc, luaän, keát → Neùt ñaëc tröng tieâu bieåu cuûa theå thô thaát ngoân baùt cuù laø tính coâ ñuùc, suùc tích HOAÏT ÑOÄNG 2: * HS ñoïc thô, phaân tích baøi thô Ñoïc 2 caâu ñaàu, caûnh ñeøo Ngang ñöôïc mieâu taû trong thôøi ñieåm naøo trong ngaøy? - Vaøo luùc xeá taø: trôøi ñaõ veà chieàu, thôøi khaéc cuûa moät ngaøy taøn saép heát. Thôøi ñieåm ñoù coù lôïi theá gì trong vieäc boäc loä taâm traïng cuûa taùc giaû? - Thôøi gian buoåi chieàu taø thöôøng gôïi buoàn nhôù, caøng taêng theâm noãi coâ ñôn troáng traûi trong loøng ngöôøi löõ khaùch tha höông. - Thôøi gian ôû ñaây nhö moät yeáu toá ngheä thuaät goùp phaàn boäc loä saâu saéc taâm traïng cuûa nhaø thô. Caûnh vaät ñeøo Ngang ñöôïc phaùc hoaï baèng nhöõng hình aûnh naøo? Coù nhaän xeùt gì veà khoâng gian naøy? - Caûnh vaät: caây coû hoa laù ñanh chen chuùc nhau, vöôn leân toàn taïi - Ñieäp töø “chen”, ñieäp töø “taø, ñaù, laù, hoa” →gôïi söï um tuøm, hoang daõ. ÔÛ caâu thöïc caûnh Ñeøo Ngang ñöôïc moâ taû cuï theå goàm nhöõng chi tieát naøo? Coù nhaän xeùt gì veà nhöõng caûnh ñoù qua buùt phaùp ngheä thuaät söû duïng cuûa nhaø thô →HS thaûo luaän - Böùc tranh ñeøo Ngang ñöôïc moâ taû cuï theå veà caûnh söôøn non, chaân nuùi vôùi cuoäc soáng, con ngöôøi qua ngheä thuaät: ñoái vaø ñaûo ngöõ, töø laùy gôïi hình, gôïi caûm. - Con ngöôøi hieän ra thaät nhoû beù qua daùng ñieäu “lom khom”, xa vôøi “döôùi nuùi” vaø ít oûi “tieàu vaøi chuù” - Cuoäc soáng: Thöa thôùt, trô troïi vôùi maáy tuùp nhaø heo huùt “laùc ñaùc” ôû beán soâng. →Caûnh vaät hieän ra vôùi nhöõng neùt öôùc leä, môø nhaït: thieân nhieân thì roäng lôùn, nguùt ngaøn, duø thaáp thoaùng coù söï soáng con ngöôøi nhöng coøn hoang sô, tieâu ñieàu. Söï soáng nhö thu nhoû laïi, caûnh vaät laøm hoàn ngöôøi naëng tróu hôn. Ñoïc hai caâu luaän, em bieát gì veà hai loaøi chim quoác vaø chim ña ña? (chuù thích

2. Thôøi gian: boùng xeá taø → gôïi buoàn nhôù, taêng theâm noãi coâ ñôn troáng traûi → boäc loä saâu saéc taâm traïng nhaø thô

3. Caûnh Ñeøo Ngang: - Caûnh vaät: caây coû, hoa laù (ñieäp töø “laù”) - Con ngöôøi: lom khom - Cuoäc soáng: laùc ñaùc (Pheùp ñoái, ñaûo ngöõ, töø laùy gôïi hình) - AÂm thanh: tieáng chim cuoác, chim ña ña (pheùp ñoái, chôi chöõ, nhaân hoaù).

SGK) Giöõa caûnh ñeøo Ngang hoang vu aáy ñaõ vang leân nhöõng aâm thanh naøo? Phaân tích taùc duïng bieåu caûm cuûa nhöõng aâm thanh ñoù? Ngheä thuaät? - Vôùi loái chôi chöõ, nhaân hoaù “quoác quoác, gia gia” → aâm thanh tieáng chim cuoác, chim ña ña vang leân nghe khaéc khoaûi, da dieát, laøm taêng theâm söï vaéng laëng vaø xoaùy saâu theâm noãi buoàn nhôù cuûa nhaø thô. Theo em, coù phaûi nhaø thô chæ mieâu taû aâm thanh cuûa tieáng chim hay coøn muoán boäc loä nhöõng caûm xuùc naøo nöõa? Trình baøy caûm nhaän cuûa em? - Khoâng chæ taû aâm thanh cuûa tieáng chim maø coøn taû nhöõng caûm xuùc, noãi loøng cuûa chính baø. Tieáng chim cuoác nhôù nöôùc, tieáng chim ña ña thöông nhaø cuõng chính laø tieáng loøng tha thieát, da dieát cuûa baø nhôù nhaø, nhôù quaù khöù cuûa ñaát nöôùc. Taïi sao baø laïi nhôù nhaø, nhôù quaù khöù cuûa ñaát nöôùc trong nieàm khaéc khoaûi khi baø ñang soáng trong caûnh ñaát nöôùc thanh bình? * GV giaûng theâm cho HS: - Thöông nhaø: laø tình caûm tha thieát cuûa ñöùa con tha höông, xa Thaêng Long vaøo Phuù Xuaân laøm chöùc “Cung trung giaùo taäp” theo chæ duï cuûa trieàu ñình. - Nhôù nöôùc: Khoâng phaûi nhôù veà trieàu Leâ, trieàu ñaïi ñaõ maát tröôùc khi baø ra ñôøi. Maø ñoù laø hoaøi nieäm chung veà moät thôøi dó vaõng (trieàu Leâ) vaø phuû nhaän tröôùc thöïc taïi (trieàu Nguyeãn) coù phaàn xa laï vôùi baø. Haõy nhaän xeùt veà caûnh töôïng Ñeøo Ngang vaø buùt phaùp mieâu taû cuûa nhaø thô qua 6 caâu thô ñaõ phaân tích? - Ñoù laø caûnh thieân nhieân vôùi nuùi ñeøo baùt ngaùt, caây coû um tuøm thaáp thoaùng, coù söï soáng con ngöôøi nhöng coøn hoang sô. Caûnh ñöôïc nhìn vaøo luùc chieàu taø, laïi vôùi moät taâm traïng coâ ñôn cho neân khoâng gôïi caûm giaùc vui, ñeïp maø buoàn vaéng laëng. - Buùt phaùp mieâu taû: Duøng töø laùy giaøu söùc gôïi hình keát hôïp vôùi pheùp ñaûo ngöõ, pheùp ñoái, töø töôïng thanh “quoác quoác, gia gia” ñaõ laøm taêng theâm söùc gôïi taû →möôïn caûnh ñeå nguï tình. Taâm traïng cuûa nhaø thô khi qua Ñeøo Ngang ñöôïc theå hieän qua hình thöùc ôû 6 caâu treân laø möôïn caûnh ñeå nguï tình,

4. Caûnh Ñeøo Ngang hoangvu, buoàn vaéng, heo huùt, thaáp thoaùng coù söï soáng con ngöôøi

5. Taâm traïng baø Huyeän Thanh Quan: - Trôøi , non, nöôùc - Ta vôùi ta →ñoái laäp: noãi buoàn coâ quaïnh, thaàm kín

vaäy 2 caâu cuoái nhaø thô tröïc tieáp taû tình nhö theá naøo? - Caâu thô cuoái mang tính chaát bieåu caûm tröïc tieáp boäc loä noãi loøng mình thaät saâu saéc, thaám thía “moät ...ta” cho thaáy noãi buoàn coâ ñôn, thaàm kín, höôùng noäi cuûa taùc giaû giöõa caûnh Ñeøo Ngang vôùi trôøi cao thaêm thaúm, non nöôùc bao la. Phaân tích haøm nghóa cuûa cuïm töø “ta vôùi ta”? - Laø cuïm töø boäc loä ñoä coâ ñôn gaàn nhö tuyeät ñoái cuûa taùc giaû, laø mình ñoái dieän vôùi chính mình, laø theå hieän söï chaân thöïc vaø saâu saéc taâm söï coâ ñôn, leû loi. Noùi ñeán 1 maûnh tình rieâng giöõa caûnh trôøi non nöôùc bao la ôû Ñeøo Ngang thì coù gì khaùc vôùi caùch noùi 1 maûnh tình rieâng trong moät khoâng gian chaät heïp? - 1 maûnh tình rieâng giöõa caûnh trôøi, non nöôùc →töông quan ñoái laäp, ngöôïc chieàu. - 1 maûnh tình rieâng trong moät khoâng gian chaät heïp →töông quan thuaän chieàu →Caùch noùi khaùc nhau, caùch thöù nhaát ñaït hieäu quaû ngheä thuaät cao hôn: trôøi non nöôùc baùt ngaùt, roäng moeû bao nhieâu thì maûnh tình rieâng coøn naëng neà, kheùp kín baáy nhieâu, taøng toâ ñaäm khaéc saâu noãi buoàn coâ ñôn, thaàm kín cuûa baø. HOAÏT ÑOÄNG 3: Ruùt phaàn ghi nhôù III. GHI NHÔÙ: SGK/104 Qua tìm hieåu baøi thô, em haõy nhaän xeùt veà ngoân ngöõ vaø caûm xuùc cuûa nhaø thô khi qua Ñeøo Ngang? HOAÏT ÑOÄNG 4: Luyeän taäp H: Tìmhieåu nghóa cuûa cuïm töø “ta vôùi ta”? ( Xem phaàn phaân tích ôû treân)

IV. LUYEÄN TAÂP: Baøi 1, 2 SGK/104

V/ CUÛNG COÁ : -

Ñaëc ñieåm cuûa baøi thô “Qua Ñeøo Ngang” * DAËN DOØ:

-

Hoïc baøi loøng baøi thô

-

Naém vöõng noäi dung baøi vaø thuoäc phaàn ghi nhôù

-

Soaïn baøi: “Baïn ñeán chôi nhaø” – Tìm hieåu taùc giaû, taùc phaåm – traû lôøi caâu hoûi 1, 2/SGK105

Tuaàn 8 Tieát 30

BAÏN ÑEÁN CHÔI NHAØ

Ngaøy soaïn :15/10/2005

(Nguyeãn Khuyeán)

I/ YEÂU CAÀU: Giuùp HS -

Caûm nhaän ñöôïc tình caûm ñaäm ñaø, hoàn nhieân vaø daân daõ cuûa Nguyeãn Khuyeán.

-

Böôùc ñaàu hieåu ñöôïc theå thô thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñoïc thuoäc loøng baøi thô “Qua Ñeøo Ngang”

-

Caûnh vaät ôû Ñeøo Ngang ñöôïc baø Huyeän Thanh Quan mieâu taû nhö theá naøo? Em hieåu gì veà taâm traïng cuûa baø?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi:

Tình baïn laø moät trong soá nhöõng ñeà taøi coù truyeàn thoáng laâu ñôøi cuûa lòch söû vaên hoïc Vieät Nam. “Baïn ñeán chôi nhaø” cuûa Nguyeãn Khuyeán laø baøi thô hay nhaát trong ñeà taøi tình baïn vaø cuøng thuoäc loaïi hay nhaát trong thô Nguyeãn Khuyeán noùi rieâng, thô Noâm ñöôøng luaät Vieät Nam noùi chung. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Höôùng daãn HS ñoïc – tìm hieåu veà taùc giaû vaø theå thô Haõy giôùi thieäu vaøi neùt veà taùc giaû Nguyeãn Khuyeán? - HS ñoïc chuù thích SGK/104 - GV höôùng daãn caùch ñoïc (gioïng vui töôi, thoaûi maùi, nhòp 4/3) Baøi thô thuoäc theå thô gì? Vì sao? - Theå thô thaát ngoân baùt cuù ñöôøng luaät HS nhaéc laïi caùch nhaän daïng theå thô: soá caâu, soá chöõ, ñoái, vaàn... HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu vaên baûn H : HS ñoïc caâu 1, em coù nhaän xeùt gì veà loái noùi cuûa nhaø thô ôû caâu 1 ? - Nhö moät lôøi chaøo hoûi, moät lôøi noùi töï nhieân “laâu quaù môùi thaáy baùc laïi chôi” Qua lôøi chaøo, em bieát gì veà quan heä cuûa Nguyeãn Khuyeán vôùi baïn mình? - Hoï raát ít gaëp nhau - Xöng hoâ baùc →thaân maät, gaàn guõi nhö anh

GHI BAÛNG I. TAÙC GIAÛ, TAÙC PHAÅM: SGK/104

II. ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN: 1. Theå thô thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät 2. a. Phaûi tieáp ñaõi chu ñaùo, aân caàn khi baïn ñeán nhaø ñeå toû loøng quyù baïn.

em Ñoïc caâu 2 → 7. Vôùi caùch giôùi thieäu ôû caâu 1 thì ñuùng ra Nguyeãn Khuyeán phaûi tieáp ñaõi nhö theá naøo khi baïn ñeán nhaø chôi? - Chu ñaùo, aân caàn, haäu hónh ñeå toû taám loøng quyù baïn. Hoaøn caûnh cuûa Nguyeãn Khuyeán nhö theá naøo khi baïn ñeán nhaø chôi nhaø? - Khoâng coù treû ôû nhaø ñeå sai baûo, khoâng gaàn chôï ñeå mua saém caùc thöù, khoâng chaøi ñöôïc caù vì ao quaù saâu, khoâng baét ñöôïc gaø vì vöôøn roäng raøo thöa, khoâng coù caûi vì chöûa ra caây, khoâng coù caø vì môùi ra nuï, khoâng coù baàu vì baàu vöøa ruïng roán, möôùp thì ñöông hoa. Keå caû mieáng traàu tieáp khaùch cuõng khoâng coù noát. Nguyeãn Khuyeán trình baøy hoaøn caûnh cuûa mình nhö vaäy, theo em coù phaûi oâng keå khoù, than ngheøo vôùi baïn khoâng? →HS thaûo luaän - Nhaø thô khoâng coù yù ñònh than ngheøo. Vì caùc thöù ñoù ñeàu coù nhöng khoâng laáy ñöôïc, chöa ñöôïc duøng chöù chöa phaûi khoâng coù. Söï vieäc khoâng coù traàu laø chìa khoaù cho thaáy söï “khoâng may kia” chæ laø noùi cho vui – coá taïo ra tình huoáng. Taùc giaû coù duïng yù gì khi coá taïo ra moät tình huoáng nhö theá? - Taïo ra nuï cöôøi hoùm hænh, thaân maät, teá nhò maø saâu saéc söï ñuøa vui ñeå toû tình caûm thaân maät, quyù meán baïn beø. Ñoïc caâu cuoái, Nguyeãn Khuyeán muoán noùi ñieàu gì veà tình baïn? “Ta vôùi ta” ôû ñaây laø ai? - Laø Nguyeãn Khuyeán vaø baùc Döông Khueâ. - Tình baïn cuûa hoï cao hôn vaät chaát, duø vaät chaát thieáu hoaëc khoâng ñaày ñuû thì baïn beø vaãn quyù meán nhau, vaãn vui khi gaëp gôõ, duø khoâng tieäc tuøng sang troïng. Haõy so saùnh cuïm töø “ta vôùi ta” cuûa Nguyeãn Khuyeán vôùi cuïm töø “ta vôùi ta” trong “Qua Ñeøo Ngang” cuûa baø Huyeän Thanh Quan? - “Qua Ñeøo Ngang”: cuïm töø “ta vôùi ta” ñöôïc söû duïng vôùi nghóa soá ít (tuy 2 nhöng chæ laø 1) →boäc loä söï coâ ñôn gaàn nhö tuyeät ñoái cuûa taùc giaû tröôùc caûnh trôøi maây, non nöôùc bao la, hoang vaéng. - “Baïn ñeán chôi nhaø”: cuïm töø “ta vôùi ta” ñöôïc söû duïng vôùi caû nghóa soá ít vaø soá

b. Caùch noùi hoùm hænh, vui ñuøa, nhaø thô coá taïo ra tình huoáng ñaëc bieät laø ñöa ra hoaøn caûnh hoaøn toaøn khoâng coù gì veà vaät chaát ñeå ñaõi baïn.

c. Cuïm töø “ta vôùi ta” : tuy hai maø moät →söï ñoàng nhaát troïn veïn giöõa chuû vaø khaùch nhaèm khaúng ñònh tình baïn chaân thaønh, ñaäm ñaø vaø thaém thieát.

nhieàu. Tuy hai maø moät, theå hieän söï ñoàng nhaát, troïn veïn giöõa chuû vaø khaùch, laø söï hoaø hôïp cuûa 2 taám loøng. Noù bieåu hieän tình caûm tri kyû, thaém thieát, laáy söï hieåu bieát nhau, caûm thoâng nhau laø ñieàu quyù giaù nhaát hôn moïi phaåm vaät treân ñôøi. H9: Caâu thô cuoái coù vai troø khaúng ñònh ñieàu gì veà tình baïn cuûa nhaø thô? - Coù vai troø quyeát ñònh, boäc loä tình caûm chaân thaønh, tình baïn cao quyù, ñaäm ñaø, hoàn nhieân, daân daõ baát chaáp moïi ñieàu kieän. HOAÏT ÑOÄNG 3: Ruùt phaàn ghi nhôù III. GHI NHÔÙ: Hoïc SGK/105 Baøi thô coù caùch laäp yù nhö theá naøo? Döïng leân tình huoáng oaùi oaêm, khoù xöû, taïo neân tieáng cöôøi yù nhò, raát rieâng cuûa Nguyeãn Khuyeán. Coù nhaän xeùt gì veà ngoân ngöõ cuûa baøi thô? Nhaän xeùt chung veà tình baïn cuûa Nguyeãn Khuyeán? - Ngoân ngöõ gaén vôùi cuoäc soáng thoân queâ, mang tính chaát thuaàn Vieät, ñaït ñeán trình ñoä giaûn dò maø trong saùng, nhuaàn nhuyeãn. - Ñaäm ñaø, thaém thieát, trong saùng maø cao ñeïp HOAÏT ÑOÄNG 4: So saùnh ngoân ngöõ trong baøi “Baïn ñeán chôi nhaø” vôùi ngoân ngöõ cuûa ñoaïn thô dòch “Chinh phuï ngaâm”?

IV. LUYEÄN TAÄP: 1. So saùnh ngoân ngöõ hai baøi thô: - “Baïn ñeán chôi nhaø”: ngoân ngöõ ñôøi thöôøng, töï nhieân, giaûn dò, giaøu söï bieåu caûm, töø thuaàn Vieät. - Sau phuùt chia ly: ngoân ngöõ baùc hoïc, hình aûnh öôùc leä, töø Haùn Vieät →Caû hai ñeàu ñaït ñeán ñoä keát tinh, haáp daãn.

V/ CUÛNG COÁ : -

Taäp mieäng baøi 2 SGK/105

-

Ñoïc dieãn caûm baøi thô * DAËN DOØ:

-

Hoïc baøi loøng baøi thô vaø ghi nhôù

-

Naém vöõng noäi dung baøi

-

Vieát ngaén baøi taäp 2 SGK/106 vaøo vôû baøi taäp

-

Soaïn baøi: “Chöõa loãi veà quan heä töø”

H1: Coù nhöõng loãi naøo thöôøng gaëp veà quan heä töø? H2: Ñoïc keå VD/SGK ñeå nhaän daïng vaø söûa loãi H3: Laøm baøi taäp 1, 2 SGK/107

Tuaàn 8 : Tieát 31: B. CHÖÕA LOÃI VEÀ QUAN HEÄ TÖØ Ngaøy soaïn :16/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Thaáy roõ caùc loãi thöôøng gaëp veà quan heä töø

-

Thoâng qua luyeän taäp, naâng cao kyõ naêng söû duïng quan heä töø.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñoïc thuoäc loøng baøi thô “Baïn ñeán chôi nhaø”

-

Em coù caûm nhaän gì veà tình baïn cuûa Nguyeãn Khuyeán qua baøi thô?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Phaân tích ví duï 1 + 2 SGK/106 Ñoïc hai ví duï ôû muïc 1, hai caâu thieáu quan heä töø ôû choã naøo? Haõy chöõa laò cho ñuùng? - Ñöøng neân nhìn hình thöùc maø (ñeå) ñaùnh giaù keû khaùc - Caâu tuïc ngöõ naøy chæ ñuùng ñoái vôùi xaõ hoäi xöa, coøn ñoái vôùi xaõ hoäi ngaøy nay... Ñoïc hai ví duï ôû muïc 2. Caâu 1 dieãn ñaït maáy söï vieäc? Caùc söï vieäc mang haøm yù nhö theá naøo? Quan heä töø “vaø” coù theå duøng ñöôïc khoâng? - Caâu 1: Hai boä phaän cuûa caâu dieãn ñaït 2 söï vieäc coù haøm yù töông phaûn →neân duøng töø “nhöng” thay cho töø “vaø” Caâu 2 ngöôøi vieát muoán giaûi thích lyù do gì? Ñeå dieãn ñaït nghóa lyù do ta duøng quan heä töø naøo cho thích hôïp? - Taïi sao noùi chim saâu coù ích cho noâng daân → neân duøng töø “vì” thay töø “ñeå” HOAÏT ÑOÄNG 2: Phaân tích ví duï 3 + 4 SGK Vì sao caùc caâu thieáu chuû ngöõ? Haõy chöõa laïi cho ñuùng cuù phaùp cuûa caâu? - Vì quan heä töø “qua, veà” ñaõ bieán chuû ngöõ cuûa caâu thaønh moät thaønh phaàn khaùc (traïng ngöõ) →caàn boû quan heä töø ñoù. Caùc caâu trong ví duï 4 sai ôû choã naøo? Haõy chöõa cho ñuùng - Duøng quan heä töø maø khoâng coù taùc duïng

I. CAÙC LOÃI THÖÔØNG GAËP VEØ QUAN HEÄ TÖØ: 1. Thieáu quan heä töø: * Tìm hieåu: ví duï muïc 1 SGK/105 2. Duøng quan heä töø khoâng thích hôïp veà nghóa: ví duï muïc 2 SGK/106

3. Thöøa quan heä töø: * Tìm hieåu: Ví duï muïc 3 SGK/106 4. Duøng quan heä töø maø khoâng coù taùc duïng lieân keát: * Tìm hieåu:

lieân keát (boä phaän laøm quan heä töø ñoù Ví duï muïc 4 SGK khoâng lieân keát vôùi moät boä phaän khaùc) →Ghi nhôù SGK/107 + Nam khoâng nhöõng gioûi veà moân Toaùn, khoâng nhöõng gioûi veà moân vaên maø coøn gioûi nhieàu moân khaùc nöõa. + Noù thích taâm söï vôùi meï, khoâng thích taâm söï vôùi chò. HOAÏT ÑOÄNG 3: Ruùt phaàn ghi nhôù SGK II. GHI NHÔÙ: Hoïc SGK/107 H: Trong vieäc söû duïng quan heä töø caàn traùnh nhöõng loãi naøo? → HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK/107 HOAÏT ÑOÄNG 4: Luyeän taäp III. LUYEÄN TAÄP: - GV höôùng daãn HS laøm Baøi taäp 1, 2 /SGK. Baøi 1: Theâm quan heä töø: Baøi 4, 5 cho veà nhaø laøm - Noù chaêm chuù nghe keå chuyeän töø ñaàu ñeán cuoái - Con xin baùo 1 tin vui ñeå (cho) cha meï möøng. Baøi 2: Thay quan heä töø: - Thay “vôùi” baèng “nhö” - Thay “tuy” baèng :”duø” - Thay “baèng” baèng “veà” Baøi 4: Traéc nghieäm - Höôùng daãn laøm BT 4 SGK/108 döôùi hình thöùc traéc nghieäm + Caùc caâu duøng quan heä töø ñuùng: a, b, d, h + caùc caâu duøng quan heä töø chöa ñuùng: Caâu c: neân boû töø “cho” Caâu e: neân noùi “quyeàn lôïi cuûa baûn thaân” Caâu g: thöøa töø “cuûa” Caâu i: töø “giaù” duøng ñeå neâu moät ñieàu kieän thuaän lôïi laøm giaû thieát. V/ CUÛNG COÁ : -

Khi söû duïng quan heä töø caàn löu yù traùnh nhöõng loãi gì? * DAËN DOØ:

-

Hoïc ghi nhôù SGK

-

Hoaøn chænh baøi taäp 1 – 5 SGK/107, 108

Tuaàn 9 – Baøi 9 Tieát 34:

XA NGAÉM THAÙC NUÙI LÖ

Ngaøy soaïn :16/10/2005

( Lyù Baïch )

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc veà vaên mieâu taû vaø vaên bieåu caûm ñeå phaân tich sñöôïc veû ñeïp cuûa thaùc nuùi Lö vaø qua ñoù, thaáy ñöôïc moät soá neùt trong taâm hoàn nhaø thô Lyù Baïch.

-

Böôùc ñaàu coù yù thöùc vaø bieát söû duïng phaàn dòch nghóa (keå caû phaàn dòch nghóa töøng chöõ) trong vieäc phaân tích taùc phaåm vaø phaàn naøo trong vieäc tích luyõ voán töø Haùn Vieät

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Trong vieäc söû duïng quan heä töø, caàn traùnh nhöõng loãi naøo?

-

Söûa baøi taäp 4, 5

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi:

-

Thôøi Ñöôøng (Trung Quoác) keùo daøi gaàn 300 naêm, trong ñoù thô Ñöôøng laø ñænh cao cuûa thô ca coå ñieån Trung Quoác maø ôû giai ñoaïn cöïc thònh thì Lyù Baïch vaø Ñoã Phuû laø hai ngoâi sao saùng nhaát . neáu Lyù Baïch tieâu bieåu cho phaùi thô laõng maïng thì Ñoã Phuû tieâu bieåu cho tröôøng phaùi hieän thöïc.

-

Baøi ñaàu trong chöông trình ngöõ vaên lôùp 7 laø moät baøi cuûa Lyù Baïch “Voïng Lö sôn boäc boá”, dòch laø “Xa ngaém thaùc nuùi Lö” TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu taùc giaû, taùc I. GIÔÙI THIEÄU TAÙC GIAÛ: phaåm ( Chuù thích SGK ) - GV ñoïc vaên baûn, höôùng daãn HS ñoïc (caû 3 vaên baûn) - Cuûng coá kieán thöùc veà theå: + Soá caâu, soá chöõ, caùch gieo vaàn: coù 4 caâu, moãi caâu 7 chöõ, gieo vaàn tieáng cuoái caâu 1, 2, 4. + Caâu 1 coù theå khoâng gieo vaàn. + Thô Ñöôøng Luaät chæ coù vaàn baèng. + Caàn ngaét gioïng sau chöõ thöù 4 ôû moãi

caâu HOAÏT ÑOÄNG 2: II. ÑOÏC – TÌM HIEÅU CHUÙ - HS ñoïc phaàn dòch nghóa vaø caùc chuù thích THÍCH - HS tìm hieåu nghóa cuûa 5 ñoäng töø: voïng, sinh, quaûi, nghi, laïc →Ñoïc chuù thích ( ) /109 HOAÏT ÑOÄNG 3: Giôùi thieäu taùc giaû, taùc phaåm Em bieát gì veà Lyù Baïch vaø thô cuûa oâng? →Ñoïc chuù thích trang 111 →Ñoïc laïi vaø nhaán maïnh phaàn giôùi thieäu III. TÌM HIEÅU VAÊN BAÛN taùc giaû. Giaûi thích töø khoù: Lö Sôn, Höông Loâ (xem SGK) Em hieåu “thaùc” laø gì? - Nöôùc chaûy qua moät vaùch ñaù naèm ngang taïo neân thaùc (theo töø ñieån) - Trong thöïc teá coù 2 loaïi: + Thaùc nhö boä phaän cuûa moät doøng soâng (thuyeàn beø qua laïi leân xuoáng ñöôïc →”vöôït thaùc” SGK6 ) + Thaùc chæ laø hôi nöôùc töø treân nuùi doäi thaúng xuoáng vôùi löu löôïng lôùn, toác ñoä cao thöôøng taïo neân nhöõng caûnh quan kyø thuù. * GV löu yù: Lö Sôn coù nhieàu thaéng caûnh trong ñoù coù thaùc nöôùc ôû ngoïn nuùi Höông loâ. →Xuùc caûm tröôùc caûnh thieân nhieân trang nghieâm huøng vyõ, Lyù Baïch ñaõ saùng taùc neân taùc phaåm naøy. Ñaây laø baøi thöù hai trong soá hai baøi thô “Xa ngaém thaùc nuùi Lö” ñöôïc saùng taùc nhöõng naêm cuoái ñôøi khi chuaån bò ôû aån taïi nuùi Lö. HOAÏT ÑOÄNG 4: Tìm hieåu vaên baûn Caên cöù vaøo ñaàu ñeà baøi thô vaø caâu 2, xaùc ñònh vò trí ñöùng ngaém thaùc nöôùc cuaû taùc giaû? - “Voïng”, “Dao” →caûnh vaät nhìn töø xa. Vò trí ñoù coù lôïi theá nhö theá naøo trong vieäc phaùt hieän nhöõng ñaëc ñieåm cuûa thaùc nöôùc? - Khaéc hoaï caûnh vaät moät caùch chi tieát, tyû mæ, laïi coù lôïi theá phaùt hieän ñöôïc neùt ñeïp cuûa toaøn caûnh. - Noåi baät ñöôïc saéc thaùi huøng vyõ cuûa thaùc nuùi Lö, caùch choïn ñieåm nhìn laø toái öu. Caâu 1 taû caùi gì vaø taû nhö theá naøo?

1. Vò trí ñöùng ngaém thaùc nöôùc: “Voïng”, “Dao” →caûnh vaät nhìn töø xa.

2. Caûnh neàn cuûa böùc tranh: * Nhaät chieáu ...yeân

- Mieâu taû laøn khoùi tía (töû yeân) ñang toaû leân töø ngoïn nuùi Höông loâ. →Ngoïn nuùi nhö chieác bình - Laøn khoùi tía ñöôïc sinh ra töø khi maët trôøi höông khoång loà toaû khoùi chieáu vaøo ngoïn nuùi →Khoâng gian trôû neân nghi nguùt thi vò vaø höõu tình. - Taùc giaû mieâu taû khung caûnh vaø theá ñöùng uy nghi cuûa nuùi Lö laø hình aûnh ñaàu tieân ñaäp vaøo maét →beà theá, ñoä cao cuûa nuùi. →Caùch mieâu taû cuûa taùc giaû ñoäc ñaùo vöôït qua caùch mieâu taû cuûa thieân nhieân vì chæ taäp trung nhöõng chi tieát noåi baät, gaây aán töôïng nhaát. Nhaø thô Tueä Vieãn ñaõ taû “Khí bao truøm treân ñænh Höông Loâ mòt muø nhö höông khoùi”. Vaäy caùi môùi trong mieâu taû cuûa Lyù Baïch laø gì? - Gôïi yù: + Lyù Baïch mieâu taû laøn hôi nöôùc boác leân nhö söông khoùi aáy döôùi nhöõng tia naéng cuûa maët trôøi, vaø laøn hôi nöôùc phaûn quang tia naéng maët trôøi, ñaõ chuyeån thaønh moät maøu tía vöøa röïc rôõ vöøa kyø aûo. + Söï thöïc hôi khoùi ñaõ toàn taïi thöôøng xuyeân song döôùi ngoøi buùt cuûa Lyù Baïch, ñoäng töø “sinh”, aùnh naéng maët trôøi xuaát hieän nhö moät chuû theå laøm cho moïi sinh vaät sinh soâi naûy nôû, trôû neân soáng ñoäng. - GV coù theå so saùnh: caùi môùi trong thô Lyù Baïch ñem tôùi cho veû ñeïp Höông Loâ nhöõng quan heä yù nghóa giöõa 2 veá trong caâu thöù nhaát laø quan heä nhaân quaû, chuû theå xuyeân suoát laø maët trôøi. Baûn dòch “khoùi tía bay” (chuû theå laø khoùi tía) moái quan heä nhaân quaû ñaõ bò xoaù boû , khoâng khí huyeàn aûo khoâng coøn. Hình aûnh mieâu taû ôû caâu 1 ñaõ taïo neàn cho vieäc mieâu taû ôû 3 caâu sau nhö theá naøo? - Caâu 1 ñaõ taïo phoâng neàn cho töøng veû ñeïp cuûa thaùc nöôùc ñöôïc mieâu taû trong 3 caâu sau vöøa coù cô sôû hôïp lyù vöøa theâm lung linh huyeàn aûo. Lyù Baïch khoâng chæ taû maø coøn muoán gôïi môû taàm cao vuõ truï cuûa ngoïn thaùc. HOAÏT ÑOÄNG 5: Phaân tích veû ñeïp khaùc nhau trong 3 caâu sau: 3. Nhöõng veû ñeïp khaùc ÔÛ caâu 2, veû ñeïp cuûa thaùc nöôùc ñöôïc nhau cuûa thaùc nöôùc: mieâu taû nhö theá naøo? → Thaûo luaän - Ñieåm roõ yù cuùa ñeà, veõ ra aán töôïng ban

ñaàu cuûa nhaø thô, thaùc nöôùc voán tuoân traøo ñoå xuoáng aàm aàm ñaõ bieán thaønh moät daûi luïa traéng ruõ xuoáng yeân aéng vaø baát ñoäng ñöôïc treo leân giöõa khoaûng vaùch nuùi vaø doøng soâng. - Chöõ “quaùi” ñaõ bieán caùi ñoäng thaønh caùi tónh, bieåu hieän moät caùch saùt hôïp caûm nhaän nhìn ra töø doøng thaùc baèng ñænh nuùi khoùi tía mòt muø, chaân nuùi doøng soâng tuoân chaûy, khoaûng giöõa laø thaùc nöôùc treo cao nhö daûi luïa →böùc tranh hoaï traùng leä. - Ôû baûn dòch, vì löôïc bôùt chöõ “treo” neân aán töôïng do doøng thaùc gôïi ra trôû neân môø nhaït vaø aûo giaùc veà daûi Ngaân haø ôû caâu cuoái cuøng trôû neân thieáu cô sôû (daûi luïa gôïi leân daûi ngaân haø hôn laø doøng thaùc). * Chuyeån yù: Neáu ôû caâu 2, töø “quaûi” bieán ñoäng thaønh tónh thì ôû caâu 3 laø ngöôïc laïi. Ñoïc caâu 3, hai töø “phi, löu” (bay, nhaûy) vaø hai tính töø “tröïc haù” (thaúng xuoáng) coù yù nghóa gì trong vieäc mieâu taû caûnh ñoäng cuûadoøng thaùc? - Hai ñoäng töø “Phi, löu” →toác ñoä maïnh meõ cuûa doøng thaùc - Hai tính töø “tröïc haù” →goïn, döùt khaùot mieâu taû tö theá thieân nhieân cuûa thaùc nuùi Lö. →Böùc tranh nuùi Lö coù söùc bieåu hieän maïnh meõ, mang laïi aán töôïng maïnh cuûa toác ñoä vaø söùc löïc cuûa doøng chaûy ñang ñoå xuoáng töø ñoä cao 3000 thöôùc. →Söï huøng vó, taàm vuõ truï cuûa ngoïn thaùc môùi chæ ñöôïc gôïi taû ôû caâu 1, 2 vaø ñeán caâu 3 noù ñöôïc theå hieän moät caùch cuï theå, khoâng chæ huøng vó maø coøn coù söùc maïnh voâ bieân. Neáu caâu 3 laø veû ñeïp traùng leä thì ôû caâu 4 laø veû ñeïp nhö theá naøo? Em hieåu nhö theá naøo veà daûi ngaân haø? Phaân itchs töø “nghi, laïc” - Laø doøng soâng trong töôûng töôïng cuûa ngöôøi xöa (doøng soâng sao treân baàu trôøi) - Caùch taû doøng thaùc ôû ñaây laø caùch noùi phoùng ñaïi. - Chöõ “nghi” ngôõ laø: Bieát söï thaät khoâng phaûi vaäy (vì laøm sao vöøa thaáy maët trôøi vöøa thaáy daûi ngaân haø) maø vaãn cöù tin laø thaät, ñoù cuõng laø veû ñeïp huyeàn aûo cuûa thaùc nöôùc. - Chöõ “laïc”: Duøng ñuùng vì doøng ngaân haø voán naèm theo chieàu vaét ngang qua baàu trôøi

* Dao khan ... xuyeân →Nhö daûi luïa traéng treo leân giöõa vaùch nuùi vaø doøng soâng. →Veû ñeïp traùng leä

* Phi löu ...xích →Toác ñoä chaûy maïnh meõ cuûa doøng thaùc. →veû ñeïp huøng vó

* Nghi thò ... thieân →doøng thaùc nhö ngaân haø rôi xuoáng →veû ñeïp huyeàn aûo

daûi

vaø doøng thaùc laïi ñoå theo chieàu ñöùng thaúng nhö rôi töø treân cao xuoáng. Ngoïn thaùc töø “treo” →”bay chaïy” →daûi ngaân haø “rôi tuoät” xuoáng traàn gian. →Daûi ngaân haø ñaõ taïo hình aûnh chaân thöïc, vó ñaïi ñaõ ñöôïc chuaån bò ôû hai caâu ñaàu: ngoïn nuùi Höông Loâ coù maây muø bao phuû, ôû xa thaùc nöôùc nhö daûi luïa treo lô löûng quaû gioáng töø chaân maây tuoân xuoáng →daûi ngaân haø (theo thaàn thoaïi Trung Quoác, Ngaân Haø cuõng ñöôïc coi laø doøng soâng) * GV bình: Nhaø thô ñaõ mang caùi tröøu töôïng ñeå so saùnh vôùi caùi cuï theå tröøu töôïng hôn. Nhôø ñoù hình aûnh thô trôû neân huyeàn aûo vaø mang moät veû ñeïp dieäu kyø. Ngöôøi ñoïc caûm nhaän hai chieàu thöïc – aûo, tieân giôùi – traàn gian → veû ñeïp ngoïn thaùc nhö söï giao duyeân, gaëp gôõ giöõa trôøi vaø ñaát. → Caâu cuoái: danh cuù → chính ñaõ keát hôïp taøi tình caùi aûo, caùi chaân, caùi hình vaø caùi thaàn, ñaõ taû ñöôïc caûm giaùc kyø dieäu do hình aûnh thaùc nöôùc gôïi leân trong taâm khaûm nhaø thô vaø ñeå laïi dö vò ñaäm ñaø trong loøng baïn ñoïc bao theá heä. HOAÏT ÑOÄNG 6: Toång keát IV. TOÅNG KEÁT: Qua ñaëc ñieåm caûnh vaät ñöôïc mieâu taû, Ghi nhôù trang 112 coù theå thaáy ñöôïc nhöõng neùt gì trong taâm hoàn vaø tính caùch cuûa nhaø thô? - Ñoái töôïng mieâu taû: Danh thaéng cuûa ñaát nöôùc. - Khuynh höôùng, thaùi ñoä taùc giaû: Traân troïng, ca ngôïi. - Laøm noåi baät: tính chaát myõ leä, huøng vó, kyø dieäu, vöøa laø tình yeâu queâ höông, thieân nhieân, vöøa laø tính caùch haøo phoùng maïnh meõ vaø taâm hoàn laõng maïng cuûa Lyù Baïch. HOAÏT ÑOÄNG 7: Luyeän taäp * Ñoïc vaø thöïc hieän theo SGK * Gôïi yù: Coù theå coù 3 caùch traû lôøi - Thích caùch hieåu ôû baûn dòch nghóa - Thích caùch hieåu trong chuù thích - Caû hai caùch hieåu → HS coù theå saùng taïo, neâu caûm nhaän cuûa mình V/ CUÛNG COÁ: Ñoïc dieãn caûm baøi thô. Thöïc hieän phaàn luyeän taäp * DAËN DOØ: Hoïc thuoäc loøng baûn phieân aâm vaø dòch thô Hoïc tieåu söû Lyù Baïch vaø caùch tìm hieåu vaên baûn.

Tuaàn 9 Tieát 35

TÖØ ÑOÀNG NGHÓA

Ngaøy soaïn :22/10/2005 Ngaøy daïy : 01/11/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu ñöôïc theá naøo laø töø ñoàng nghóa. Hieåu ñöôïc söï phaân bieät giöõa töø ñoàng nghóa hoaøn toaøn vaø töø ñoàng nghóa khoâng hoaøn toaøn.

-

Naâng cao kyõ naêng söû duïng töø ñoàng nghóa.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñoïc thuoäc loøng baøi thô “Xa ngaém thaùc nuùi Lö”

-

Qua baøi thô, em thaáy veû ñeïp thaùc nuùi Lö hieän leân nhö theá naøo? Em coù caûm nhaän gì veà taâm hoàn vaø tính caùch cuûa Lyù Baïch qua baøi thô naøy?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: - Khi noùi vaø vieát, ta coù theå gaëp nhieàu töø coù nghóa gioáng nhau maëc duø vieát khoâng gioáng nhau. Tuyø töøng tröôøng hôïp, coù khi ta neân duøng töø naøy nhöng coù khi laïi phaûi duøng töø khaùc. Nhöõng töø coù nghóa gioáng nhau ñöôïc goïi laø töø ñoàng nghóa. Caùch söû duïng chuùng nhö theá naøo cho phuø hôïp, baøi hoïc hoâm nay seõ laøm noåi roõ ñieàu ñoù. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Theá naøo laø töø ñoàng nghóa Ñoïc baûn dòch thô “Xa ngaém thaùc nuùi Lö”: em haõy tìm nhöõng töø ñoàng nghóa vôùi roïi, troâng - Roïi = chieáu - Troâng = nhìn * ÔÛ ngoaøi ngöõ caûnh: - Roïi = soi (chieáu aùnh saùng vaøo moät vaät naøo ñoù) - Troâng = nhoøm, ngoù, lieác (nhìn ñeå nhaän bieát) Töø “troâng” ôû baøi thô treân coù nghóa laø “nhìn ñeå nhaän bieát”. Ngoaøi ra “troâng” coøn coù nhöõng nghóa sai: a. Coi soùc, giöõ gìn cho yeân oån b. Mong Seõ ñoàng nghóa vôùi nhöõng töø naøo?

GHI BAÛNG I. THEÁ NAØO ÑOÀNG NGHÓA:

LAØ

TÖØ

Ví duï : 1. Roïi ñoàng nghóa vôùi chieáu, troâng ñoàng nghóa vôùi nhìn. 2. Troâng = coi Troâng = ngoùng

- Nghóa (a): Troâng = coi - Nghóa (b): Troâng = ngoùng Em coù nhaän xeùt gì veà yù nghóa cuûa Ghi nhôù 1/114 nhöõng töø treân? - Gioáng nhau * GV keát luaän: Nhöõng töø treân ñöôïc goïi laø töø ñoàng nghóa, em hieåu theá naøo laø töø ñoàng nghóa? →Ruùt ra ghi nhôù (1) HOAÏT ÑOÄNG 2: Caùc loaïi töø ñoàng nghóa * GV ghi ví duï a. Ruû nhau xuoáng bieån moø cua Ñem veà naáu quaû mô chua treân röøng b. Chim xanh aên traùi xoaøi xanh Aên no taém maùt, ñaäu caønh caây ña YÙ nghóa cuûa quaû vaø traùi nhö theá naøo? Coù theå thay theá cho nhau ñöôïc khoâng? - Gioáng nhau, thay theá ñöôïc (Traùi: Mieàn nam, quaû: mieàn baéc) Em haõy tìm nhöõng töø nhö vaäy? Ví duï: Boá = cha = ba Lôïn = heo Cheùn = baùt Ñoïc ví duï SGK. Cho bieát hai töø “boû maïng” vaø “hy sinh” coù choã naøo gioáng, choã naøo khaùc? - Gioáng: caû hai ñeàu coù nghóa laø cheát - Khaùc : veà saéc thaùi yù nghóa + Boù maïng: cheát voâ ích + Hy sinh: cheát vì nghóa vuï, lyù töôûng cao caû → saéc thaùi kính troïng “Boû maïng” vaø “hy sinh” coù theå thay theá cho nhau ñöôïc khoâng? - Vì saéc thaí yù nghóa khaùc nhau neân khoâng thay theá ñöôïc. (GV so saùnh theâm “Boû maïng” vaø “Thieät maïng”; thieät maïng: cheát vì tai naïn) * GV keát luaän: qua ví duï treân, coù theå thaáy coù töø ñoàng nghóa thay theá cho nhau ñöôïc → ñoàng nghóa hoaøn toaøn; coù loaïi khaùc nhau veà saéc thaùi yù nghóa → ñoàng nghóa khoâng hoaøn toaøn. →Ruùt ra ghi nhôù (2) →HS cho ví duï HOAÏT ÑOÄNG 3: Söû duïng töø ñoàng nghóa Thöû thay caùc töø “quaû” vaø “traùi”; boû maïng vaø hy sinh trong caùc ví duï treân, em coù nhaän xeùt gì? - Traùi vaø quaû coù theå thay theá cho nhau

II. CAÙC LOAÏI TÖØ ÑOÀNG NGHÓA: Ví duï: 1) Quaû = traùi → ñoàng nghóa hoaøn toaøn

2) “Boû maïng” khoâng theå thay theá baèng töø “hy sinh” → ñoàng nghóa khoâng hoaøn toaøn

→ Ghi nhôù 2/114

Söû duïng töø ñoàng nghóa

“Boû maïng” vaø “Thieät maïng” khoâng thay theá cho nhau vì saéc thaùi bieåu caûm khaùc nhau. → Töø ñoàng nghóa coù thay theá cho nhau nhöng cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp khoâng thay theá VD: “Sau phuùt chia ly” cho nhau ñöôïc. ÔÛ baøi 7, ñoaïn trích “Chinh phuï ngaâm khoâng thay ñöôïc “sau khuùc” laáy tieâu ñeà laø “Sau phuùt chia phuùt chia tay”. ly” maø khoâng phaûi laø “sau phuùt chia tay”. Em haõy lyù giaûi ñieàu ñoù? - “Chia tay” vaø “chia ly” ñeàu coù nghóa “rôøi nhau, moãi ngöôøi ñi moãi nôi” nhöng ñoaïn trích laáy tieâu ñeà laø “Sau phuùt chia ly” thì hay hôn vaø töø “chia ly” coøn mang saéc thaùi coå xöa, dieãn taû ñöôïc caûnh ngoä bi saàu cuûa ngöôøi → Ghi nhôù 3/115 chinh phuï. →GV gôïi yù vaø keát luaän: Coù khi 2 hoaëc nhieàu töø ñoàng nghóa coù theå thay theá cho nhau nhöng caân nhaéc kyõ vaãn coù theå choïn trong soá ñoù moät töø dieãn ñaït hay nhaát. → GV toång keát vaø ruùt kinh nghieäm (3) HOAÏT ÑOÄNG IV: Luyeän taäp Gôïi yù moät soá baøi: Baøi 1: Gan daï = Duõng caûm Choù bieån = Haûi caåu Nhaø thô = Thi syõ, thi nhaân Ñoøi hoûi = Yeâu caàu Moå xeû = Phaãu thuaät Leõ phaûi = Ñaïo lyù Cuûa caûi = Taøi saûn Loaøi ngöôøi = Nhaân loaïi Nöôùc ngoaøi = Ngoaïi quoác Thay maët = Ñaïi dieän Baøi 4: Ñöa = trao; ñöa = tieãn; keâu = than; noùi = pheâ bình; ñi = maát (töø traàn) Baøi 5: phaân bieät: * AÊn – Xôi - Cheùn + AÊn: cho thöùc aên vaøo cô theå ñeå nuoâi soáng →Saéc thaùi bình thöôøng + Xôi: nhö aên (duøng trong môøi chaøo) →Saéc thaùi lòch söï, xaõ giao + Cheùn: coi nhö thuù vui veû, thaân maät→Saéc thaùi thaâm maät, thoâng tuïc * Cho – Bieáu – Taëng: + Cho: Ngöôøi trao vaät coù ngoâi thöù cao hôn hoaëc ngang baèng + Bieáu: Ngöôøi trao coù ngoâi thöù thaáp hôn hoaëc ngang baèng, thaùi ñoä kính troïng + Taëng: Vaät ñöôïc trao mang yù nghóa tinh thaàn, khen ngôïi hoaëc yeâu meán. * Yeáu ñuoái – yeáu ôùt: + Yeáu ñuoái: Thieáu haún söùc maïnh theå chaát hoaëc tinh thaàn + Yeáu ôùt: yeáu ñeán möùc söùc löïc hoaëc taùc duïng khoâng ñaùng keå * Xinh – Ñeïp: + Xinh: Ngöôøi coøn treû hoaëc hình daùng nhoû nhaén öa nhìn + Ñeïp: Nghóa chung, möùc ñoä cao hôn xinh. * Tu – Nhaáp – Noác: -

+ Tu: Uoáng nhieàu moät maïch baèng caùch ngaäm tröïc tieáp mieäng chai hay voøi aám + Nhaáp: Uoáng töøng chuùt moät baèng caùch hôïp ôû ñaàu moâi, cho bieát vò + Noác: Uoáng nhieàu vaø heát ngay moät luùc (coù veû thoâ tuïc) V/ CUÛNG COÁ : -

Theá naøo laø töø ñoàng nghóa ? coù maáy loaïi töø ñoàng nghóa? * DAËN DOØ:

-

Hoïc baøi – laøm baøi taäp

-

Xem tröôùc “Caùch laäp yù cuûa baøi vaên bieåu caûm”

Tuaàn 9 Tieát 36

CAÛM

CAÙCH LAÄP YÙ CUÛA BAØI VAÊN BIEÅU

Ngaøy soaïn :22/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Tìm hieåu nhöõng caùch laäp yù ña daïng cuûa baøi vaên bieåu caûm ñeå coù theå môû roänaåphmj vi, kyõ naêng laøm vaên bieåu caûm.

-

Tieáp xuùc vôùi nhieàu daïng vaên bieåu caûm, nhaän ra caùch vieát moãi ñoaïn vaên

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Theá naøo laø töø ñoàng nghóa? Coù maáy loaïi töø ñoàng nghóa? Cho ví duï. Khi söû duïng töø ñoàng nghóa caàn löu yù nhöõng gì?

-

Söûa baøi taäp

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: -

Ta ñaõ hoïc qua khaùi nieäm, ñeà vaên vaø caùch laøm baøi vaên bieåu caûm. Ta seõ tieáp tuïc hoïc veà caùch laäp yù trong vaên bieåu caûm → Baøi môùi. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: * Ñoïc ñoaïn vaên veà caây tre ( trang 131) Caây tre gaén boù vôùi con ngöôøi Vieät Nam

I. NHÖÕNG CAÙCH LAÄP YÙ THÖÔØNG GAËP CUÛA BAØI VAÊN BIEÅU CAÛM:

qua coâng duïng gì? - Che boùng maùt, mang khuùc nhaïc, laøm coång traøo, ñu tre, saùo dieàu. Tìm nhöõng chi tieát cho thaáy tre luoân gaén boù vôùi con ngöôøi trong moïi hoaøn caûnh? - Chia buøi seû ngoït cuûa nhöõng ngaøy mai töôi saùng, coøn maõi vôùi chuùng ta vui haïnh phuùc hoaø bình... Vieát veà tre, ngöôøi vieát coù nhöõng lieân töôûng, töôûng töôïng gì? - Con ngöôøi ngay thaúng, thuyû chung, can ñaûm, con ngöôøi hieàn .. Caây tre ñaõ giuùp ích cho con ngöôøi trong nhöõng coâng duïng gì nöõa? - Sinh hoaït ñôøi soáng - Vui chôi, nghæ ngôi, giaûi trí. →GV keát luaän: Khi nhaéc ñeán quan heä vôùi söï vaät, lieân töôûng tôøi töông lai, ñoù laø caùch baøy toû tình caûm ñoái vôùi söï vaät. Ñoaïn vaên: * Ñoïc ñoaïn vaên veà con gaø ñaát Taùc giaû ñaõ say meâ con gaø ñaát nhö theá naøo? - Say meâ nhaát ...”Caûm nhaännieàm vui kyø dieäu aáy taùi sinh...thöû raát laâu” - Caû moät tuoåi thô coù con gaø ñaát laø ñoà chôi raát thuù vò. Vieäc hoài töôûng quaù khöù ñaõ taïo neân caûm xuùc gì cho taùc giaû? - Nhôù laïi moät thôøi thô aáu ñaõ qua. - Con gaø ñaát laø thöù ñoà chôi gaén boù vôùi tuoåi thô, môû roäng laø caûm nghó ñoái vôùi ñoà chôi con treû. →GV keát luaän: yù töôûng, caûm xuùc coù theå naûy sinh khi nghó veà quaù khöù. * Ñoïc ñoaïn vaên veà coâ giaùo (trang 119) Ñoaïn vaên ñaõ gôïi nhöõng kyû nieäm gì veà coâ giaùo? Qua ñoù taùc giaû ñaõ theå hieän tình caûm ñoái vôùi coâ giaùo nhö theá naøo? - Coâ giöõa ñaøn em nhoû, nghe tieáng coâ giaûng baøi, coâ theo doõi lôùp hoïc, thaát voïng khi 1 em caàm buùt sai, coâ lo laéng cho hoïc sinh, sung söôùng khi hoïc sinh coù keát quaû xuaát saéc. - Khoâng bao giôø queân coâ, hình aûnh coâ raát ñeïp, vôùi loøng toát vaø dòu hieàn nhö moät ngöôøi meï. Töø tình caûm, taùc giaû ñaõ töôûng töôïng ñieàu gì? Vieäc töôûng töôïng ñoù coù taùc duïng gì ñoái vôùi baøi vaên bieåu caûm?

1. Lieân heä hieän taïi vôùi töông lai: VD: ñoaïn vaên “caây tre” →Lieân heä: thöïc taïi →Töông lai: tre coøn maõi, che baùng maùt, khuùc nhaïc, coång chaøo

2. Hoài töôûng quaù khöù vaø suy nghó veà hieän taïi: Ví duï: Ñoaïn vaên “Con gaø ñaát” →Hoài töôûng quaù khöù → caûm xuùc →suy nghó 3. Töôûng töôïng tình huoáng, höùa heïn, mong öôùc VD: ñoaïn vaên “coâ giaùo” →Töôûng töôïng ra tình huoáng nhöõng kyû nieäm: Coâ giöõa ñaøn em, giaûng baøi, theo doõi lôùp ... → Caûm xuùc

VD: ñoaïn vaên “Muaø thu bieân giôùi” → Caûm xuùc theo tình huoáng giaû ñònh, töôûng töôïng

- Em seõ tìm gaëp coâ giöõa ñaùm hoïc troø nhoû, neáu ñi ngang 1 tröôøng hoïc , seõ nhôù laïi... - Gôïi laïi kyû nieäm, töôûng töôïng nhöõng chuyeän xaûy ra laø caùch baøy toû tình caûm vaø ñaùnh giaù ñoái vôùi 1 con ngöôøi. * Ñoïc ñoaïn vaên veà muøa thu bieân giôùi Caûnh Luõng Cuù gôïi cho taùc giaû nhöõng caûm xuùc gì? - Töø cöïc baéc nghó veà cöïc nam, ôû nuùi nghó veà bieån, nôi ñaày chim nhôù veà xöù caù toâm. Vì sao taùc giaû lieân töôûng nhö vaäy? Vieäc lieân töôûng giuùp taùc giaû theå hieän tình caûm gì? - Vì trong loøng taùc giaû coù khaùt voïng thoáng nhaát ñaát nöôùc, ñoù cuõng laø tình yeâu toå quoác, queâ höông. →GV keát luaän: Nhaéc ñeán caûnh vaät cuõng laø caùch baøy toû tình caûm cuûa mình ñoái vôùi noù. * Ñoïc ñoaïn vaên veà “u toâi” Ñoaïn vaên ñaõ nhaéc ñeán hình aûnh gì veà “u toâi”? - Gôïi taû boùng daùng vaø khuoân maët (HS ñoïc daãn chöùng trong ñoaïn vaên) Hình boùng vaø neùt maët “u toâi” ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo? (Caûm xuùc ñöôïc dieãn taû nha theá naøo?) - Boùng daùng, khuoân maët “u toâi” ñaõ giaø vôùi taát caû loøng thöông caûm vaø hoái haänvì mình ñaõ thôø ô, voâ tình (Hs ñoïc daãn chöùng) Nhö vaäy , ñeå theå hieän tình thöông yeâu vôùi meï, taùc giaû ñaõ laøm gì? - Khaéc hoaï hình aûnh con ngöôøi vaø neâu nhaän xeùt laø caùch baøy toû tình caûm cuûa mình ñoái vôùi ngöôøi ñoù. →GV ruùt ra keát luaän * Toùm laïi: Qua caùc ñoaïn vaên, coù theå ruùt ra ñöôïc: ñeå taïo yù cho baøi vaên bieåu caûm, khôi nguoàn cho caûm xuùc, ta coù theå: - Hoài töôûng quaù khöù, suy nghó veà hieän taïi, mô öôùc töông lai, töôûng töôïng nhieàu tình huoáng quan saùt, suy ngaãm... →Ruùt ra ghi nhôù II. LUYEÄN TAÄP: Taïo laäp taïi sao baøi vaên bieåu caûm * HS ñoïc SGK Gôïi yù theâm: Ñeà baøi 1: “Caûm xuùc veà vöôøn nhaø” Böôùc 1: Tìm hieåu ñeà Böôùc 2: tìm yù cho baøi vaên

4. Quan saùt, suy ngaãm: Ví duï: Ñoaïn vaên “u toâi” → Quan saùt: boùng daùng, khuoân maët→boäc loä tình caûm, caûm xuùc.

→ Ghi nhôù trang 121

Böôùc 3: Laäp daøn baøi a. Môû baøi: Giôùi thieäu vöôøn vaø tình caûm ñoái vôùi vöôøn nhaø b. Thaân baøi: Mieâu taû vöôøn, lai lòch vöôøn - Vöôøn vaø cuoäc soáng vui buoàn cuûa gia ñình - Vöôøn vaø lao ñoäng cuûa cha meï - Vöôøn qua boán muøa c. Keát baøi: Caûm xuùc veà vöôøn nhaø Ñeà baøi 2: “Caûm xuùc veà ngöôøi thaân” Böôùc 1: Tìm hieåu ñeà Caên cöù vaøo caùc töø ngöõ trong ñeà, haõy xaùc ñònh noäi dung, tình caûm vaø suy nghó caàn dieãn ñaït? Böôùc 2: Tìm yù cho baøi vaên Ngöôøi thaân naøo ñeå laïi cho em aán töôïng vaø caûm xuùc saâu saéc nhaát? Ngöôøi aáy coù nhöõng neùt gì ñaùng nhôù, coøn löu laïi saâu ñaäm trong taâm trí em? Ngöôøi aáy coù ñaëc ñieåm gì veà tính tình, phaåm chaát? Moái quan heä cuûa em ñoái vôùi ngöôøi aáy nhö theá naøo? Hình aûnh vaø phaåm chaát ngöôøi aáy ñaõ ñoïng laïi trong em aán töôïng vaø caûm xuùc gì? Böôùc 3: Laäp daøn baøi V/ CUÛNG COÁ : -

Ñeå taïo yù cho baøi vaên bieåu caûm, coù theå laøm theo nhöõng daïng naoø?

* DAËN DOØ: Hoïc baøi – soaïn: “Tình daï töù”

Tuaàn 10 Tieát 37:

A. Vaên Baûn:

CAÛM NGHÓ TRONG ÑEÂM

THANH TÓNH Ngaøy soaïn : 30/10/2005 Ngaøy daïy : 07/11/2005

( Lyù Baïch )

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Thaáy ñöôïc tình caûm queâ höông saâu naëng cuûa nhaø thô.

-

Thaáy ñöôïc moät soá ñaëc ñieåm ngheä thuaät cuûa baøi thô: Hình aûnh gaàn guõi, ngoân ngöõ töï nhieân, bình dò, tình caûm giao hoøa.

-

Böôùc ñaàu nhaän bieát boá cuïc thöôøng gaëp (2/2) trong moät baøi tuyeät cuù, thuû phaùp ñoái vaø taùc duïng cuûa noù.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñoïc thuoäc baøi phieân aâm vaø dòch nghóa cuûa baøi “Voïng lö sôn...”

-

Qua baøi thô, coù theå thaáy nhöõng neùt gì trong taâm hoàn vaø tính caùch cuûa nhaø thô.

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi:

-

“Troâng traêng nhôù queâ” laø tình caûm thöôøng thaáy ôû caùc nhaø thô khaùc thôøi Ñöôøng khi soáng trong caûnh li loaïn. Lyù Baïch, soáng trong noãi nieàm nhôù queâ thöôøng tröïc, cuõng coù moät baøi thô ñöôïc xeáp vaøo tuyeät taùc: “Tónh daï töù” (Caûm nghó trong ñeâm thanh tónh) TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc vaên baûn vaø tìm hieåu theå thô: * GV ñoïc phieâm aâm vaø dòch thô →So saùnh: Caû hai ñeàu laø ngoân ngöõ töù tuyeät song ôû baûn dòch caâu ñaàu khoâng gieo vaàn. - Theå thô vaø gieo vaàn gioáng “Phoø giaù veà kinh” - Ñaây laø baøi nguõ ngoân coå theå

I. TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM : - Lyù Baïch (701-762) (SGK/123 ) - Theå thô: nguõ ngoân coå theå - Hoaøn caûnh saùng taùc: soáng tha phöông trong caûnh li loaïn

HOAÏT ÑOÄNG 2: Kieåm tra vieäc ñoïc phaàn dòch nghóa cuûa HS * GV löu yù: Caû baøi 23 chöõ (caû nhan ñeà) maø thöïc teá 19 chöõ (coù 4 chöõ duøng 2 laàn) - Yeáu toá Haùn Vieät quen thuoäc – deã hieåu - Söï tinh luyeän, coâ ñoïng, haøm suùc

-

Laø taøi naêng ñoäc ñaùo cuûa Lyù Baïch HS ñoïc phaàn dòch nghóa vaø caùc chuù thích

HOAÏT ÑOÄNG 3: Phaân tích quan heä giöõa tình vaø caûnh trong baøi thô Coù ngöôøi cho raèng trong baøi naøy, hai caâu ñaàu chæ thuaàn tuyù taû caûnh, hai caâu cuoái laø taû tình. Em coù taùn thaønh yù kieán ñoù khoâng? Vì sao? -Hai caâu ñaàu chæ thuaàn tuyù taû caûnh. Chuû theå vaãn laø con ngöôøi. Hai caâu ñaàu coù suy tö, caûm nghó cuûa con ngöôøi khoâng? Thay chöõ “saøng” baèng “aùn”, “traùc” thì yù nghóa baøi thô ntnaøo? - Hai caâu ñaàu vaãn coù suy tö, caûm nghó. Qua töø “saøng” (giöôøng) →taùc giaû naèm treân giöôøng maø ngaém traêng, suy tö. - Neáu thay baèng “aùn”, “traùc” (baøn) thì yù nghóa seõ thay ñoåi: töôûng taùc giaû ñang ngoài ñoïc saùch. Neáu thay baèng chöõ “ñình” (saân) thì yù nghóa caâu thô coù thay ñoåi khoâng? - Neáu taùc giaû ñang naèm thì “traêng tröôùc saân” vaãn khaùc vôùi “traêng tröôùc giöôøng” Chöõ “nghi” (ngôõ laø) coù yù nghóa gì trong vieäc taû caûnh ôû caâu 2? * Gôïi yù: Aùn Thuø (ñôøi Toáng) cuõng coù caâu thô : Minh nguyeät baát am li taän khoå. Taø quang ñaùo hieåu xuyeân chu hoä (Traêng saùng chaúng am hieåu noãi khoå haän cuûa caûnh bieät li. Vaãn cöù cheânh cheách chieáu xuyeân maõi vaøo phoøng cho ñeán saùng). - Aùn Thuø vaø Lyù Baïch trong ñeâm traêng cöïc saùng choán tha höông khoâng nguû ñöôïc, cuõng coù theå nguû roài tænh daäy maø khoâng nguû laïi ñöôïc. - Trong tình traïng mô maøng, chöõ “nghi” vaø “söông” xuaát töï nhieân → Traêng ñeâm gioáng nhö söông thu bao phuû treân maët ñaát. Tieâu Cöông ñaõ vieát: “Daï nguyeät töï thu söông” (traêng ñeâm gioáng nhö söông thu). Cuøng moät hình aûnh mieâu taû nhöng caùch theå hieän cuûa hai taùc giaû coù gì khaùc nhau? (HS thaûo luaän) - Tieâu Cöông: Hình thaønh neân pheùp so saùnh ñeå taû - Lyù Baïch: Theå hieän khaéc khoaûi suy nghó cuûa con ngöôøi * GV keát luaän: Hai caâu ñaàu coù söï hoaït

II. ÑOÏC HIEÅU VAÊN BAÛN :

1. Hai caâu ñaàu: Saøng ... minh nguyeät Nghi ..... söông - So saùnh - Caûnh ñeâm thanh tónh vôùi aùnh traêng traøn ngaäp nhö söông ñeâm. → Ñoái töôïng caûm nghó cuûa nhaø thô trong moät ñeâm khoâng nguû ñöôïc

2. Hai caâu sau : Cöû ñaàu ... voïng Ñeâ ñaàu ... tö → Pheùp ñoái + boá cuïc chaët cheõ → Hình aûnh nhaø thô vaø

ñoäng cuûa con ngöôøi, aùnh traêng duø ñeïp noãi nhôù queâ höông da vaãn chæ laø ñoái töôïng nhaän xeùt, caûm nghó dieát cuûa chuû theå. * Ñoïc hai caâu cuoái, cho bieát: Hai caâu cuoái coù phaûi chæ taû tình? Tìm nhöõng töø ngöõ taû tình vaø caûnh ? - Tö coá höông (nhôù queâ höông cuõ) - Voïng minh nguyeät, ñeå ñaàu → taû caûnh vaø ngöôøi. →Tình queâ höông, tình ngöôøi ñaõ ñöôïc khaùch quan hoaù thaønh vieäc “nhìn traêng saùng” “ngaång ñaàu” “cuùi ñaàu” Qua söï phaân tích treân, em thaáy moái quan heä giöõa caûnh vaø tình trong baøi thô nhö theá naøo? - Haønh ñoäng “ngaång ñaàu” xuaát hieän nhö ñoäng taùc taát yeáu ñeå kieåm nghieäm “Vöøng saùng tröôùc giöôøng laø söông hay traêng” - Aùnh maét Lyù Baïch chuyeån töø trong ra ngoaøi, maët ñaát leân baàu trôøi - Töø choã thaáy aùnh traêng ñaàu giöôøng → caû vaàng traêng - Nhìn traêng ñôn coâi, laïnh leõo → cuùi ñaàu ñeå suy ngaãm veà queâ höông. Ngaång ñaàu, cuùi ñaàu trong khoaûnh khaéc ñaõ ñoäng moái tình queâ. → Tình vöøa nhaân vöøa quaû: nhô queâ thao thöùa khoâng nguû, nhìn traêng → laïi caøng nhôù queâ HOAÏT ÑOÄNG 4: Tìm hieåu caùch söû duïng pheùp ñoái trong baøi thô Haõy so saùnh veà maët töø loaïi cuûa caùc chöõ töông öùng ôû hai caâu cuoái? - Cöû ñaàu – Ñeâ ñaàu - Voïng minh nguyeät – Tö coá höông → Soá löôïng chöõ baèng nhau, caáu truùc ngöõ phaùp cuûa caùc boä phaän tham gia ñoái gioáng nhau, töø loaïi töông öùng ôû hai veá gioáng nhau. Taùc duïng cuûa pheùp ñoái trong vieäc bieåu hieän tình caûm queâ höông cuûa taùc giaû? - “Voïng minh nguyeät” vaø “tö coá höông” thaät ra chæ laø söï dieãn ñaït cuï theå thaønh ngöõ : “Voïng nguyeät hoaøi höông” ñaõ quen thuoäc. Saùng taïo cuûa Lyù Baïch laø ñöa theâm vaøo 2 cuïm töø ñoái nhau, “cöû ñaàu” vaø “ñeâ ñaàu” ñeå hình dung caùi caùch “voïng minh nguyeät” vaø “tö coá höông”. Ngaång ñaàu laø höôùng ra

ngoaïi caûnh, ñeå nhìn traêng; cuùi ñaàu laø hoaït ñoäng höôùng noäi, tróu naëng taâm tö. HOAÏT ÑOÄNG 5: Chöùng minh vai troø lieân keát yù thô cuaû caùc III. GHI NHÔÙ : ñoäng töø trong baøi thô – toång keát HS ghi nhôù SGK/124 Boán caâu thô ñöôïc lieân keát vôùi nhau bôûi nhöõng ñoäng töø naøo? Söï lieân keát ra sao? - Ñoäng töø: Nghi – cöû – voïng – ñeâ – tö - Tìm chuû ngöõ cuûa 5 ñoäng töø treân → Keát luaän: + Caùc chuû ngöõ ñeàu bò löôïc boû + Chæ coù 1 chuû ngöõ: töø xöng hoâ cuûa chuû theå tröõ tình →tính thoáng nhaát, lieàn maïch cuûa caûm xuùc + Söï thoáng nhaát taïo thaønh sô ñoà: Nghò (thò söông) → Cöû (ñaàu) → Voïng (minh nguyeät) →Ñeâ (ñaàu) → Tö (coá höông) * Löu yù: + Ñaây laø hieän töôïng phoå bieán trong thô coå phöông ñoâng, tuïc ngöõ daân gian + Lieân heä baøi 19: Ruùt goïn caâu Caûm xuùc chính cuûa nhaø thô trong baøi naøy laø gì? →Ghi nhôù HOAÏT ÑOÄNG 6: Luyeän taäp (SGK/125) IV. LUYEÄN TAÄP: * GV coù theå nhaän xeùt : Hai caâu thô dòch neâu töông ñoái ñuû yù, tình caûm cuûa baøi thô - Coù moät soá ñaëc ñieåm khaùc: + Lyù Baïch khoâng duøng pheùp so saùnh. “söông” chæ xuaát hieän trong caûm nghó nhaø thô. + Baøi thô aån chuû ngöõ, khoâng noùi roõ laø Lyù Baïch + 5 ñoäng töø chæ coøn 3. Baøi thô coøn cho bieát taùc giaû ngaém caûnh nhö theá naøo? V/ CUÛNG COÁ: -

Ñoïc dieãn caûm baøi thô.

-

Thöû so saùnh caûm xuùc Lyù Baïch ôû baøi “Voïng Lö Sôn” vaø baøi naøy * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng baûn phieân aâm vaø dòch thô

-

Hoïc tìm hieåu, ghi nhôù . chuaån bò :Hoài höông ngaãu thö”

Tuaàn 10

NGAÃU NHIEÂN VIEÁT NHAÂN BUOÅI MÔÙI VEÀ QUEÂ Tieát 38 : A. Vaên Baûn:

Ngaøy soaïn : 30/10/2005

(Haï Tri Chöông)

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Thaáy ñöôïc tính ñoäc ñaùo trong vieäc theå hieän tình caûm queâ höông saâu naëng cuûa nhaø thô.

-

Böôùc ñaàu nhaän bieát pheùp ñoái trong caâu cuøng taùc duïng cuûa noù.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñoïc baøi “Tónh daï töù”, cho bieát quan heä giöõa caûnh vaø tình trong baøi . töø ñoù neâu leân tình caûm cuûa Lyù Baïch trong baøi thô?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi:

-

Tình caûm queâ höông cuûa Lyù Baïch laø noãi nhôù cuûa ngöôøi ñi xa. Tình caûm aáy coù khi ñöôïc bieåu hieän döôùi moät khía caïnh khaùc, ñoù laø caûm xuùc cuûa ngöôøi ñi xa laâu ngaøy trôû veà queâ höông nhö nhaø thô Haï Tri Chöông, 86 tuoåi môùi veà queâ. Caûm xuùc aáy ñaõ ñöôïc theå hieän qua baøi “Hoài höông ngaãu thö“ (Ngaãu nhieân vieát nhaân buoåi môùi veà queâ). TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc vaø tìm chuù thích: - Höôùng daãn HS ñoïc, löu yù caùch ñoïc. - GV ñoïc maãu (2 baûn dòch thô) - Ñoïc caùc chuù thích veà töø.

HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu vaên baûn Haõy cho bieát hoaøn caûnh saùng taùc baøi thô? - Naêm 744, luùc 86 tuoåi, Haï Tri Chöông xin töø quan veà queâ. Baøi thô ra ñôøi vaøo luùc ñoù (1

GHI BAÛNG I. TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM : (SGK/127 ) - Haï Tri Chöông (659-744) - Hoaøn caûnh saùng taùc: + Naêm 744, luùc 86 tuoåi. Haï Tri Chöông töø quan veà queâ vaø saùng taùc sau hôn 50 naêm laøm quan kinh ñoâ Tröôøng An. - Theå thô: Thaát ngoân töù tuyeät.

naêm sau taùc giaû qua ñôøi) Qua tieâu ñeà baøi thô, em thaáy söï bieåu hieän tình yeâu queâ höông trong baì coù gì ñoäc ñaùo? (So saùnh “Tónh daï töù”, theå hieän chuû ñeà “Voïng nguyeät hoaøi höông”) - Cho HS ñoïc chuù thích trang 127 - Trong “Tónh daï töù”, taùc giaû nhôù queâ vaøo luùc xa queâ, moãi laàn nhìn traêng laïi nhôù veà coá höông. - Trong baøi naøy tình caûm queâ höông boäc loä saâu naëng khi veà ñeán laøng cuûa mình, vua môøi vaãn khoâng ôû laïi. - Baøi thô naøy theå hieän tình queâ khoâng phaûi laø noãi saàu xa xöù nhö thöôøng leä → Tình huoáng vaø tình caûm aáy taïo neân neùt ñoäc ñaùo trong baøi thô. → Haønh ñoäng töø giaõ trieàu ñình, kinh ñoâ cuûa 1 ñaïi thaàn veà queâ höông laø raát ñaùng traân troïng. Giaûi nghóa yeáu toá “Ngaãu”? (SGK/125) Neáu laø tình caûm boäc loä moät caùch “ngaãu nhieân” tình côø thì sao ñaùng quyù troïng? (HS thaûo luaän) - Ngaãu nhieân vieát: Taùc giaû khoâng chuû ñònh laøm thô, ngay luùc vöøa veà nhaø. - Khoâng chuû ñònh vieát vaø vì sao laïi vieát, ñoïc xong baøi thô môùi roõ. Tình huoáng ñaày kòch tính cuoái baøi (taùc giaû bò goïilaø “khaùch”) laø moät cuù soác thöïc söï ñoái vôùi taùc giaû nhöng ñoù laïi laø duyeân côù – maø duyeân côù thì bao giôø cuõng ngaãu nhieânkhieán taùc giaû vieát baøi thô. → Vieäc vieát baøi thô vôùi noäi dung nhö vaäy laø coù tính ngaãu nhieân. Tuy nhieân, neáu chæ vì duyeân côù ngaãu nhieân thì baøi thô khoâng theå hay, rung ñoäng loøng ngöôøi ñöôïc. Ñaèng sau duyeân côù ngaãu nhieân aáy laø gì? - Laø moät nhaân toá, moät ñieàu kieän coù tính taát yeáu laø tình caûm queâ höông saâu naëng, thöôøng tröïc vaø baát cöù luùc naøo cuõng caàn coù theå thoå loä. Tình caûm aáy nhö moät daây ñaøn caêng heát möùc, chæ kheõ chaïm laø ngaân leân. Tình tieát heát söùc chaân thöïc nhöng raát möïc phi lyù ôû cuoái baøi laø moät cuù va ñaäp maïnh vaøo caû phím ñaøn. → Töø “ngaãu” : nhaân yù nghóa ñoù leân gaáp boäi HOAÏT ÑOÄNG 3: Nhaän bieát pheùp ñoái trong

II. ÑOÏC BAÛN:

HIEÅU

VAÊN

1. Hai caâu ñaàu : Thieáu ... hoài Höông ... toài (Thieáu >< laõo Tieåu >< ñaïi Li gia >< hoài Höông aâm >< maán mao Voâ caûi >< toài) → Pheùp ñoái chaët cheõ; lôøi keå, caâu taû chaân thöïc → Quaûng ñöôøng xa queâ laøm quan thay ñoåi voùc ngöôøi, tuoåi taùc, toùc ruïng ñi nhöng gioïng noùi queâ nhaø khoâng ñoåi

caâu qua hai caâu ñaàu cuøng taùc duïng cuûa noù Nhaän xeùt veà ngheä thuaät trong caâu thöù nhaát? - Caâu ñaàu duøng pheùp ñoái trong caâu (tieåu ñoái, töï ñoái). Ôû thô nguõ ngoân vaø thaát ngoân, soá chöõ cuûa hai veá ñoái nhau trong caâu khoâng baèng nhau, tuy nhieân xeùt veà maët töø loaïi vaø cuù phaùp , vaãn coù theå ñoái raát chænh. • Ñaëc ñieåm cuûa pheùp ñoái: + Trong thô thaát ngoân: 4 chöõ tröôùc ñoái vôùi 3 chöõ sau + ÔÛ thô nguõ ngoân: 2 chöõ tröôùc ñoái vôùi 3 sau ÔÛ caâu ñaàu caùc veá ñoái nhau nhö theá naøo? 2. Hai caâu sau : Thieáu >< laõo Nhi ñoàng ... baát Tieåu >< ñaïi Tieáu ... khaùch ...? Li gia >< hoài →Gioïng ñieäu bi haøi, hoùm ÔÛ caâu 1 laø kieåu gì? Pheùp ñoái laøm hænh noåi baät ñieàu gì? - Caâu 1 keå khaùi quaùt quaõng ñôøi xa queâ → Söï ngôõ ngaøng, ñau xoùt laøm quan, laøm noåi baät söï thay ñoåi veà voùc kín ñaùo khi bò coi laø ngöôøi, tuoåi taùc song cuõng theå hieän tình khaùch laï. caûm queâ höông cuûa taùc giaû. Phaân tích pheùp ñoái trong caâu 2? ( Gioïng queâ) höông aâm >< maán mao (toùc mai) Ñoåi yù laãn lôøi: gioïng queâ baát bieán so vôùi toùc mai coù söï bieán ñoåi (khoâng ñoåi) voâ caûi >< toài (hoûng, rôi ruïng) - Ñoåi yù: Söï vaät khoâng thay ñoåi ñoái vôùi söï vaät thay ñoåi → Ngoaøi vieäc ñoåi yù vaø lôøi thì hai veá coøn ñoái nhau veà chöùc naêng ngöõ phaùp : caû “voâ caûi” laàn “toài” ñeàu laøm vò ngöõ. Caâu 2 thuoäc kieåu caâu gì? Neâu taùc duïng cuûa pheùp ñoái trong caâu naøy? - Laø caâu taû, duøng moät yeáu toá thay ñoåi (höông aâm: gioïng queâ). Duøng chi tieát coù tính chaân thöïc vaø yù nghóa töôïng tröng ñeå laøm noåi baät tình caûm gaén boù vôùi queâ höông →Duøng keå hay taû; duøng pheùp ñoái ñeå giaùn tieáp boäc loä tình caûm. * GV: Lieân heä theâm pheùp ñoái trong vaên hoïc Vieät Nam Traû lôøi caâu 3/ 127 - Caâu 1 coù 3 ñaùp aùn: 1.a: töï söï; 1b. Bieåu caûm; 1c. Bieåu caûm qua töï söï

- Caâu 2 coù 3 ñaùp aùn: 2.a: Mieâu taû; 2b. Bieåu caûm; 2c. Bieåu caûm qua mieâu taû. → 1a + 2a coù theå nhaán maïnh ñeán hình thöùc bieåu hieän beân ngoaøi cuûa ngoân töø. → 1b + 2b neâu nhaán maïnh ñeán ñieåm xuaát phaùt tình caûm vaø muïc ñích bieåu hieän cuûa baøi thô . →Xeùt kieåu theo töøng caâu (caâu 1: keå; caâu 2: taû) khoâng neân xeùt phöông thöùc bieåu ñaït cho töøng caâu. Xeùt toaøn baøi, phöông thöùc bieåu ñaït laø bieåu caûm song laø giaùn tieáp vì trong baøi coù nhieàu yeáu toá mieâu taû, töï söï (caùch lyù giaûi cuoái cuøng hôïp lyù nhaát) HOAÏT ÑOÄNG 4: Phaân tích söï khaùc nhau veà gioïng ñieäu trong vieäc bieåu hieän tình caûm queâ höông ôû hai caâu ñaàu vaø hai caâu cuoái Vì sao veà ñeán nhaø maø chaúng ai nhaän ra oâng? - Taùc giaû thay ñoåi quaù nhieàu - Queâ höông: ngöôøi giaø cheát, ngöôøi cuøng tuoåi khoâng coøn, treû con thì khoâng bieát → Nhöõng ngöôøi baèng tuoåi chaúng coøn ai, chæ coøn nhi ñoàng ra ñoùn. Söï thöïc taïo neân nghòch lyù vaø taïo neân “nhaõn tö” caâu thô laø töø naøo? - Veà nôi choân rau chaét roán maø bò xem laø khaùch - “khaùch” laø nhaân töø baøi thô, laø töø quan troïng, taïo neân kòch tính mang phong vò bi haøi. Töø söï xuaát hieän cuûa luõ treû, caâu hoûi, nuï cöôøi cuûa caùc em laøm cho taâm traïng cuûa taùc giaû nhö theá naøo? - Caùc em caøng nieàm nôû vui cöôøi thì taùc giaû ñau xoùt ngaäm nguøi kín ñaùo tröôùc nhöõng thay ñoåi cuûa queâ nhaø. Söï khaùc nhau veà gioïng ñieäu ôû hai caâu ñaàu vaø hai caâu sau laø gì? - Beà ngoaøi döôøng nhö bình thaûn, khaùch quan song vaãn phaúng phaát buoàn (2 caâu ñaàu) - Hai caâu sau: veà queâ bò coi laø khaùch, vôùi loøng hieáu khaùch caùc em nhoû vui cöôøi tieáp ñoùn thaät trôù treâu → Moät gioïng ñieäu bi haøi thaáp thoaùng sau nhöõng lôøi töôøng thuaät khaùch quan, hoùm hænh. HOAÏT ÑOÄNG 5 : Toång keát III. GHI NHÔÙ: Baøi thô theå hieän tình caûm cuûa nhaø thô Hoïc ghi nhôù trang 128 ñoái vôùi queâ höông nhö theá naøo? → Ghi

nhôù trang 128 Luyeän taäp: Gôïi yù: (SGK/128) HS töï so saùnh

IV. LUYEÄN TAÄP:

V/ CUÛNG COÁ : -

“ Tónh daï töù” vaø “Hoài höông...” ñeàu noùi veà queâ höông nhöng hoaøn caûnh bieåu caûm khoâng gioàng nhau, gioïng ñieäu hai baøi coù gì khaùc nhau? * DAËN DOØ :

-

Hoïc thuoäc baûn phieân aâm vaø dòch thô . Tìm hieåu vaên baûn , ghi nhôù

-

Soaïn “baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù”

Tuaàn 10 Tieát 39:

B. TÖØ TRAÙI NGHÓA

Ngaøy soaïn : 30/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Cuûng coá vaø naâng cao kieán thöùc veà töø traùi nghóa

-

Thaáy ñöôïc taùc duïng cuûa vieäc söû duïng caùc caëp töø traùi nghóa

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Theá naøo laø töø ñoàng nghóa? Coù maáy loaïi töø ñoàng nghóa? söûa baøi taäp

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi:

-

Qua töø ñoàng nghóa vöøa hoïc xong, coù theå thaáy ñoâi khi ta söû duïng töø coù nghóa hoaøn toaøn ngöôïc nhau, tuy vaäy laïi coù taùc duïng theå hieän raát toát. →Baøi môùi: töø traùi nghóa TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu theá naøo laø töø traùi nghóa? - Cho HS oân laïi ñònh nghóa veà töø traùi nghóa ôû tieåu hoïc Ñoïc baûn dòch thô “Tónh daï töù” vaø cho bieát nhöõng caëp töø traùi nghóa nhau trong ñoù? - “Tónh Daï töù” : ngaång # cuùi söï traùi ngöôïc veà nghóa döïa treân 1 cô sôû, tieâu chí nhaát ñònh: Hoaït ñoäng cuûa ñaàu theo höôùng leân vaø xuoáng. - “Hoài Höông”: + Treû # giaø → tuoåi taùc + Ñi # trôû laïi → söï töï di chuyeån dôøi khoûi hay quay laïi nôi xuaát phaùt * GV cho theâm moät soá ví duï: - Nöôùc non laän ñaän Thaân coø leân ... xuoáng ... - Ai laøm ... ñaày ... kia caïn ... coø con? → Leân # xuoáng; ñaày # caïn - Yeâu caàu cho moät soá ví duï maø caùc em bieát? Tìm töø traùi nghóa vôùi töø “giaø” trong tröôøng hôïp cau gì, rau gì? - Rau giaø # rau non; Cau giaø # cau non

GHI BAÛNG I. TÌM HIEÅU BAØI : 1. Theá naøo laø töø traùi nghóa? Ví duï: a) treû ñi, giaø ôû laïi - Treû # giaø Ñi # trôû laïi → Töø traùi nghóa

b) Rau giaø # rau non; Cau giaø # cau non → Töø traùi nghóa

→ Töø giaø – treû, giaø – non nhö ñaõ noùi ôû caâu treân, haõy cho bieát töø traùi nghóa laø gì? Moät töø nhieàu nghóa coù theå thuoäc maáy caëp töø traí nghóa nhau? → Ruùt ra ghi nhôù 1/128 HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu vieäc söû duïng Töø traùi nghóa Qua 2 baøi thô dòch treân, em thaáy vieäc söû duïng caùc Töø traùi nghóa coù taùc duïng gì? - HS neâu caûm nhaän qua caùc tieát ñoïc, hieåu vaên baûn - Nhaán maïnh: Söû duïng Töø traùi nghóa trong theå ñoái (thô) taïo hình töôïng töông phaûn, laøm cho caâu vaên, thô, lôøi noùi theâm sinh ñoäng. ( HS ñoïc moät soá ví duï trong thô vaên) Haõy tìm moät soá thaønh ngöõ coù söû duïng töø traùi nghóa vaø neâu taùc duïng cuûa vieäc duøng caùc töø traùi nghóa aáy? - Ví duï: Ñaét ra queâ, eá ra cuûi Xanh voû, ñoû loøng Ñong ñaày, baùn vôi → Keát luaän: Söû duïng töø traùi nghóa ñeå caáu taïo thaønh ngöõ cuõng laø ñeå taïo ra caùc hình töôïng töông phaûn gaây aán töôïng maïnh. → Ñöa theâm ñoaïn thô: Thieáu taát caû , ta raát giaøu duõng khí Soáng, chaúng cuùi ñaàu; cheát, vaãn ung dung Giaëc muoán ta noâ leä, ta laïi hoaù anh huøng Söùc nhaân nghóa maïnh hôn cöôøng baïo → Ruùt ra ghi nhôù 2/128

2. Söû duïng Töø traùi nghóa: ví duï: a) Ngaång ñaàu # cuùi ñaàu → Taïo söï töông phaûn b) Thieáu taát, caû ta raát giaøu duõng khí Soáng, chaúng cuùi ñaàu; cheát, vaãn ung dung Giaëc muoán ta noâ leä, ta laïi hoaù anh huøng Söùc nhaân nghóa maïnh hôn cöôøng baïo c) Khuùc soâng kia, beân lôû beân boài Beân lôû thì ñuïc, beân boài thì trong → Lôøi noùi theâm sinh ñoäng

II. GHI NHÔÙ: Hoïc SGK/128

HOAÏT ÑOÄNG 3: Höôùng daãn HS laøm BT III. LUYEÄN TAÄP: * Gôïi yù: Baøi 1/129: Caùc caëp töø traùi nghóa Laønh – raùch, giaøu – ngheøo, ngaén – daøi, saùng – toái Baøi 2/129: Tìm töø traùi nghóa Caù töôi # caù öôn, hoa töôi # hoa heùo Aên yeáu # aên khoeû, hoïc löïc yeáu # hoïc löïc gioûi Chöõ xaáu # chöõ ñeïp, ñaát xaáu # ñaát toát Baøi 4: HS vieát ñoaïn vaên - GV choïn moät soá ñoaïn hay ñoïc cho lôùp nghe V/ CUÛNG COÁ: -

Theá naøo laø töø traùi nghóa

-

Tìm trong nhöõng ví duï ñaõ hoïc nhöõng töø traùi nghóa * DAËN DOØ:

-

Hoïc baøi – laøm baøi taäp

-

Chuaån bò: “Luyeän noùi: Vaên bieåu caûm”.

Tuaàn 10

Luyeän noùi: VAÊN BIEÅU CAÛM VEÀ SÖÏ VAÄT CON NGÖÔØI Tieát 40:

Ngaøy soaïn : 30/10/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Reøn luyeän kyõ naêng noùi theo chuû ñeà bieåu caûm

-

Reøn luyeän kyõ naêng tìm yù, laäp daøn yù

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Töø traùi nghóa: Ñònh nghóa, caùch söû duïng. Söûa baøi taäp

-

Söï chuaån bò cuûa HS. OÂn laïi caùch laäp yù trong baì vaên bieåu caûm

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi:

-

Noùi laø hình thöùc giao tieáp töï nhieân cuûa con ngöôøi. Moät naêng löïc noùi toát seõ giuùp ta coù phöông tieän giao tieáp höõu hieäu nhaát, ñaït keát quaû cao nhaát . tieát hoïc hoâm nay chuùng ta seõ ñi vaøo luyeän noùi theo chuû ñeà bieåu caûm.

TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: - HS trình baøy daøn baøi theo ñeà baøi ñaõ choïn (1 trong 4 ñeà baøi ñaõ chuaån bò tröôùc ôû nhaø) (20 phuùt) →Sau ñoù caùc baïn nhaän xeùt, boå sung, giaùo vieân theo doõi chung. Ñeà 1: Caûm nghó veà thaày (coâ) giaùo, nhöõng ngöôøi laùi ñoø ñöa theá heä treû caäp beán töông lai (5 phuùt) Ñeà 2: Caûm nghó veà 1 taám göông hoïc gioûi, vöôït khoù (5 ph) Ñeà 3: Noãi hoái haän vì 1 laàn troùt daïi (5 ph) Ñeà 4: Nieàm vui tuoåi thô (5ph)

GHI BAÛNG

I. TRÌNH BAØY DAØN BAØI THEO ÑEÀ ÑAÕ CHOÏN: Gôïi yù: Ñeà 1: Caûm nghó veà thaày (coâ) 1) Môû baøi: - Giôùi thieäu veà thaày (coâ ) giaùo maø em yeâu meán. -Thaày coâ naøo?Lôùp maáy?Tröôøng naøo? 2) Thaân baøi: - Em ñaõ coù nhöõng tình caûm, kyû nieäm gì ñoái vôùi HOAÏT ÑOÄNG 2: HS (chia theo toå , nhoùm) thaày coâ giaùo? + Vì sao maø em yeâu meán phaùt bieåu theo daøn baøi (25 ph) - Choïn nhöõng baøi khaù phaùt bieåu tröôùc lôùp (ngoaïi hình – tính caùch) - GV yeâu caàu HS theo doõi ñeå nhaän xeùt, + Hình aûnh thaày coâ giaùo giöõa ñaøn em nhoû. ñaùnh giaù - GV theo doõi vaø höôùng daãn chung caû lôùp + Gioïng noùi aám aùp, trìu meán thaân thöông khi thaày → Toå 1: Ñeà 1 (5 ph) coâ giaûng baøi. Toå 2: Ñeà 2 (5 ph) + Luùc thaày coâ theo doõi → Toå 3: Ñeà 3 (5 ph) lôùp hoïc (trong giôø kieåm Toå 4: Ñeà 4 (5 ph) tra, trong tieát sinh hoaït

→ GV caàn phaân coâng hoaëc cho HS boác chuû nhieäm) thaêm ñeå laøm heát caùc ñeà. (Coù theå choïn + Hình aûnh thaày coâ vui möøng khi hoïc sinh ñaït theo caùc ñeà cuûa SGK) nhöõng thaønh tích cao,laøm HOAÏT ÑOÄNG 3: Nhaän xeùt, ñaùnh giaù, toång ñöôïc nhöõng vieäc toát. + Thaày coâ thaát voïng khi keát cuoái giôø - GV yeâu caàu HS nhaän xeùt vaø ruùt ra toång coù hoïc sinh vi phaïm ( hoïc taäp – kyû luaät) keát chung veà: + Vaên bieåu caûm veà söï vaät vaø con ngöôøi + Luùc thaày coâ an uûi, chia ñoøi hoûi phaûi chuù yù tôùi söï vaät vaø con seû vôùi hoïc sinh khi caùc em ngöôøi moät caùch ñaày ñuû. Coù söï vaät, con gaëp chuyeän ñau buoàn. + Thaày coâ quan taâm, lo ngöôøi laøm neàn cho caûm xuùc, suy nghó. + Ngöôøi vieát chuù yù ñeán yeáu toá töï söï vaø laéng vôùi nhöõng buoàn vui cuûa lôùp hoïc. mieâu taû. + Vaän duïng söï hoài töôûng, töôûng töôïng, lieân →Do ñoù hình aûnh thaày coâ töôûng ñeå bieåu caûm. ñeå laïi trong em nhieàu tình + Vaän duïng hình thöùc bieåu caûm nhö so caûm vaø kyû nieäm toát saùnh, lôøi truøng ñieäp, caûm thaùn. ñeïp maø khoâng bao giôø em queân. 3) Keát baøi: - Tình caûm chung veà thaày coâ giaùo. Ñoù cuõng chính laø nhöõng ngöôøi laùi ñoø ñöa theá heä treû caäp beán töông lai. - Caûm xuùc cuï theå veà thaày coâ maø mình yeâu meán nhaát. II. HS TÖØNG NHOÙM PHAÙT BIEÅU, TRÌNH BAØY THEO DAØN BAØI: V/ CUÛNG COÁ : -

Giaùo vieân ruùt kinh nghieäm veà noäi dung – caùch thöùc keå – taùc phong tröôùc taäp theå * DAËN DOØ:

-

Chuaån bò baøi: “Baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù”.

Tuaàn 11: Tieát 41: Vaên baûn:

THU PHAÙ

BAØI CA NHAØ TRANH BÒ GIOÙ

(Mao oác vò thu phong ôû phaù ca) Ñoã Phuû Ngaøy soaïn : 05/11/2005 Ngaøy daïy : 14/11/2005

-

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS - Caûm nhaän ñöôïc tinh thaàn nhaân ñaïo vaø loøng vò tha cao caû cuûa nhaø thô Ñoã Phuû - Böôùc ñaàu thaáy ñöôïc vò trí vaø yù nghóa cuûa nhöõng yeáu toá mieâu taû vaø töï söï trong thô tröõ tình. - Böôùc ñaàu thaáy ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa buùt phaùp Ñoã Phuû qua nhöõng doøng thô. II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Kieåm tra baøi taäp veà nhaø cuûa baøi “Luyeän noùi vaên bieåu caûm” IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Baøi môùi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: I. TAÙC Höôùng daãn tìm hieåu veà taùc giaû, taùc phaåm PHAÅM : vaø ñoïc vaên baûn. ( SGK) Haõy neâu nhöõng hieåu bieát cuûa em veà Ñoã Phuû vaø baøi thô?  Chuù thích (SGK / 132) - GV: Baøi thô ñöôïc vieát trong giai ñoaïn cuoái ñôøi Ñoã Phuû, luùc oâng soáng ñieâu ñöùng nhaát vôùi bao beänh taät. Ñoã Phuû laø ngöôøi ñöôïc Nguyeãn Du toân laø “Baäc thaày cuûa muoân ñôøi vaên chöông muoân ñôøi” - Höôùng daãn ñoïc: + Ñoaïn 1: Ñoïc cvao gioïng ñeå laøm roõ söùc maïnh cuûa gioù + Ñoaïn 2: Ñoïc chaäm, ngaùn ngaåm, caûm thaùn + Ñoaïn 3: Gioïng cay ñaéng, xoùt xa + Ñoaïn 4: Ñoïc to, cao gioïng, tha thieát HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu vaø phaân tích boá cuïc baøi thô Baøi thô naøy goàm maáy phaàn? Haõy chæ ra ranh giôùi giöõa caùc phaàn? - Caên cöù vaøo hình thöùc caùch quaõng cuûa baøi thô, ta thaáy baøi thô chia laøm 4 phaàn. + Phaàn 1: Caûnh gioù thu cuoán maát maùi nhaø tranh cuûa Ñoã Phuû

GIAÛ

–

TAÙC

II. ÑOÏC - HIEÅU VAÊN BAÛN : 1. Boá cuïc: 4 ñoaïn - Ñoaïn 1: Caûnh gioù thu cuoán maát maùi nhaø tranh - Ñoaïn 2: caûnh treû con cöôùp tranh

+ Phaàn 2: Caûnh treû con cöôùp tranh + Phaàn 3: Noãi khoå cuûa gia ñình Ñoã Phuû trong ñeâm möa + Phaàn 4: Öôùc mô cuûa nhaø thô * GV coù theå chia baøi thô laøm 2 phaàn: + Phaàn 1: 3 khoå ñaàu (18 caâu) : Hieän thöïc gia ñình Ñoã Phuû trong ñeâm möa gioù. + Phaàn 2: Khoå cuoái: Öôùc mô cuûa nhaø thô. Chia nhö vaäy töùc laø taïo ra moät caùi neàn chung, vöõng chaéc cho öôùc mô cao caû, tö töôûng nhaân ñaïo saâu saéc ñöôïc theå hieän moät caùch tröïc tieáp ôû cuoái baøi  taïo söï hôïp lyù veà phöông thöùc bieåu ñaït. Thoáng keâ soá caâu ôû moãi phaàn vaø thöû lyù giaûi vì sao coù phaàn dai, phaàn ngaén. Nhieàu phaàn coù soá caâu leû vaø moät soá caâu trong phaàn cuoái coù soá chöõ nhieàu hôn phaàn lôùn caùc caâu khaùc trong baøi (tröø caâu 20, 21, baûn dòch nghóa ñaõ giöõ ñuùng soá caâu, soá chöõ ñaõ giöõ ñuùng soá caâu , soá chöõ cuûa nguyeân baûn)? - Ñoaïn 1, 2, 4: 5 caâu / ñoaïn (hieän töôïng hieám thaáy trong thô coå Trung Quoác, thöôøng laø caâu chaün / ñoaïn) - Caùc caâu trong ñoaïn 4 ñeàu daøi hôn 7 chöõ  töø söï ñau khoå toät cuøng ñaõ vuùt leân öôùc mô cao caû. Vaø ñeå ñaït ñöôïc öôùc mô cao caû vaø coù theå noùi laø huøng vó ñoù, caâu thô caàn ñöôïc môû roäng. Sau hai ñoaïn thô gieo vaàn traéc ñeå noùi leân noãi khoå cöïc, aám öùc, daèn vaët, ôû ñaây taùc giaû duøng vaàn baèng ba caâu lieàn ôû khoå cuoái.  Nhö vaäy nhaø thô ñaõ khoâng bò coâng thöùc , khuoân khoå goø boù. Moãi ñoaïn caàn bao nhieâu caâu, moãi caâu caàn bao nhieâu chöõ, gieo vaàn traéc hay vaàn baèng vaø gieo nhö theá naøo… taát caû ñeàu do nhu caàu dieãn ñaït quyeát ñònh HOAÏT ÑOÄNG 3: Tìm hieåu phöông thöùc bieåu ñaït chuû yeáu ôû moãi phaàn: Ñoã Phuû ñaõ duøng nhöõng phöông thöùc bieåu ñaït gì trong baøi thô cuûa mình? + Phaàn 1 noùi veà noäi dung naøo? Phöông thöùc bieåu ñaït naøo? - Caûnh gioù thu bò cuoán maát nhaø  mieâu taû + Phaàn 2: - Caûnh treû con cöôùp tranh vaø lôøi thôû than cuûa Ñoã Phuû Töï söï vaø bieåu caûm + Phaàn 3: - Mieâu taû, than noãi khoå caûnh nhaø doät  mieâu taû vaø bieåu caûm

-

Ñoaïn 3: Noãi khoå cuûa gia ñình Ñoã Phuû trong ñeâm möa thu Ñoaïn 4: Öôùc mô cuûa taùc giaû

2. Ngheä thuaät: - Khoâng goø boù theo khuoân khoå veà soá caâu, gieo vaàn, soá chöõ trong caâu

- Vaän duïng linh hoaït nhieàu phöông thöùc bieåu ñaït

+ Phaàn 4: - Nieàm mô öôùc  bieåu caûm HOAÏT ÑOÄNG 4: Phaân tích nhöõng noãi khoå cuûa nhaø thô ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong baøi: Nhöõng noãi khoå naøo cuûa nhaø thô ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong baøi thô? - Gioù thoåi toác maùi gian nhaø, luõ treû cöôøp giaät maùi tranh, maùi toác, nhaø doät, chaên cuõ raùch naùt, öôùt laïnh, con quaäy phaù, lo laéng vì loaïn laïc. ÔÛ khoå thöù 2, ñaèng sau noãi ñau maát maùt veà cuûa caûi, nhaø thô coøn thoå loä noãi ñau naøo khaùc? - Noãi ñau veà nhaân tình theá thaùi (luõ treû vì cuoäc soáng cuøng cöïc maø khoâng coøn bieát kính neå ngöôøi giaø, ngang nhieân hoâi cuûa ngöôøi khaùc nhaân moät tai naïn: “treû con thoân nam khinh ta giaø khoâng söùc, nôõ nheø tröôùc maët xoâ cöôùp giaät)  Söï ngheøo khoå laøm con ngöôøi tham lam, taøn nhaãn vaø quan heä xaõ hoäi deã xaáu ñi. Thaùi ñoä, taâm traïng cuûa nhaø thô tröôùc caûnh cöôùp giaät ñoù? - Ñaønh baát löïc, chòu maát, ngaùn ngaåm tröôùc 1 hieän töôïng xaõ hoäi ñaùng buoàn “Moâi khoâ mieäng ñaéng gaøo chaúng ñöôïc quay veà, choáng gaäy, loøng aám öùc !” Nhaän xeùt ngheä thuaät mieâu taû ôû phaàn 3 ñoaïn thô? + Taùc giaû choïn thôøi gian naøo? - Thôøi gian ñöôïc xaùc ñònh cuï theå: gioù noåi leân buoåi chieàu, ñeâm möa môùi ñoå xuoáng vaø keùo daøi suoát ñeâm. + Vieäc choïn löïa chi tieát ñoù coù taùc duïng nhö theá naøo? - Chæ coù vaøi neùt, nhaø thô ñaõ laøm noåi baät ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa möa thu :”Trôøi thu mòt muø ñeâm ñen ñaëc…Ñaây haït möa, möa, möa chaúng döùt”, möa doâng muøa heø (möa tôùi chôùp nhoaùng, gioù tôùi keùo möa ñi vaø möa cuõng ñi chôùp nhoaùng). Giaû duï laø côn möa gioâng muøa heø, xaûy ra giöõa ban ngaøy thì duø caên nhaø bò phaù naùt, Ñoã Phuû cuõng khoâng khoå ñeán theá. Bao nhieâu noãi khoå doàn daäp taäp kích nhaø thô: öôùt laïnh, con quaäy phaù, lo laéng vì loaïn laïc. Noãi khoå naøo cuõng ñöôïc mieâu taû moät caùch sinh ñoäng Caâu thô “Töø traûi côn loaïn ít nguû ngheâ” giuùp em hieåu gì theâm veà taâm traïng cuûa nhaø thô?

3. Noãi khoå cuûa nhaø thô : - Gioù thoåi toác maùi nhaø tranh, luõ treû tranh nhau cöôøp giaät maùi tranh, möa thu, nhaø doät vaø lo laéng vì loaïn laïc neân maát nguû. - Nhaø thô ngaùn ngaåm, than thôû, baát löïc  Böùc tranh hieän thöïc veà cuoäc soáng khoå cöïc vaø noãi ñau veà nhaân tình, xaõ hoäi cuûa moät keû syõ ngheøo

Chon thôøi ñieåm, thôøi gian, ñaëc taû caûnh khieán noãi khoå caøng ñöôïc khaéc hoïa ñaäm neùt hôn

- Ñoã Phuû khoâng nguû ñöôïc vaø kòp nhôù ra beänh maát nguû coù töø ngaøy loaïn laïc, thaáy söùc taøn löïc taän laøm sao chòu noåi ñeâm nay. Moät chuoãi söï vieäc dieãn ra töø chuyeän maùi nhaø bò toác, noåi leân ñaäm neùt laø 1 kieáp ngöôøi cô cöïc thoaùng qua – nhöng raát quan troïng – laø 1 xaõ hoäi loaïn laïc – chuyeän rieâng tö maø thaáp thoaùng boùng daùng moät tình hình xaõ hoäi, ñaàu moái cuûa moïi noãi ñau khoå, baát coâng. Caâu thô laø moät neùt ñieåm xuyeán, vöøa laøm cho noãi khoå cuûa Ñoã Phuû ñöôïc nhaân leân gaáp boäi, vöøa coù yù nghóa toá caùo raát cao ñoái vôùi cheá ñoä xaõ hoäi ñôøi Ñöôøng gaây ra chieán tranh lieân mieân laøm daân tình khoán khoå HOAÏT ÑOÄNG 5: Phaân tích noäi dung, yù nghóa vaø phaàn cuoái baøi thô? Giaû söû khoâng coù 5 doøng thô cuoái thì yù nghóa cuûa baøi thô seõ nhö theá naøo? Coøn giaù trò bieåu caûm khoâng? - Khoâng coù 5 doøng thô cuoái thì ñoù vaãn laø 1 baøi thô hay, coù giaù trò bieåu caûm cao, vì vaãn noùi ñöôïc moät caùch chaân thöïc, xuùc ñoäng noãi khoå cuûa moät ngöôøi ngheøo tröôùc caûnh caên nhaø bò gioù thu phaù naùt vaø phaàn naøo tình caûm cuûa 1 con ngöôøi daãu thöøa khoå ñau song vaãn luoân quan taâm ñeán vieäc ñôøi. Vaäy theâm 5 doøng thô cuoái thì yù nghóa vaø giaù trò bieåu caûm taêng leân nhö theá naøo? (vì sao taùc giaû öôùc “muoân ngaøn vaïn gian”? öôùc cho ai?) - Nhôø coù 5 doøng thô cuoái, noãi khoå ñau cuûa 1 ngöôøi , moät gia ñình môùi trôû thaønh taám göông phaûn chieáu noãi khoå ñau cuûa muoân ngöôøi, muoân nhaø. Hôn theá nöõa, moät khi nhaø thô ñaõ ñaët noãi khoå cuûa muoân nhaø leân treân heát, thì tình caûm cao caû ñoù khoâng chæ laøm cho moïi ngöôøi xuùc ñoäng maø coøn coù taùc duïng naâng cao taàm tö töôûng vaø boài döôõng nhieàu phaåm chaát quyù baùu cho con ngöôøi nöõa. Ñoïc khoå thô cuoái, cho bieát nhaø thô coù nhöõng öôùc mô gì? Öôùc mô cho ai? - Öôùc coù muoân ngaøn vaïn gian nhaø che khaép thieân haï vaø cho keû syõ ngheøo coù choã aám thaân. Öôùc mô aáy coù thöïc hieän ñöôïc khoâng? Qua ñoù giuùp em hieåu ñieàu gì veà taùc giaû? - Öôùc mô cao caû, chan chöùa loøng vò tha (vì chæ nghó ñeán ngöôøi khaùc) vaø tinh thaàn

4. Öôùc mô cuûa taùc giaû: - Taùc giaû öôùc coù muoân ngaøn vaïn gian nhaø che khaép thieân haï vaø keû syõ ngheøo. - Saün saùng “chòu cheát reùt” khi nhaø aáy söøng söõng döïng tröôùc maét. Öôùc mô ñeïp ñeõ, theå hieän tinh thaàn nhaân ñaïo, loøng vò tha cao caû

nhaân ñaïo cao caû (öôùc mong cho moïi ngöôøi ñöôïc haân hoan, vui söôùng) - Öôùc mô tuy mang maøu saéc aûo töôûng song raát ñeïp ñeõ vaø vaãn baét nguoàn töø cuoäc soáng: vì caên nhaø bò phaù naùt neân nhaø thô môùi öôùc mô coù “nhaø roäng muoân gian”. * GV: Trong baøi “Röûa khí giôùi” (750), khi nghe tin cuoäc chieán chaám döùt, Ñoã Phuû ñaõ môû moät neàn hoaø bình vónh vieãn: “Öôùc keùo doøng ngaân röûa giaùo göôm Xeáp xoù töø ñaây khoâng ñoäng duïng” Hoaëc trong baøi “moäng ngaøy” vieát sau ñoù maáy naêm, sau khi noùi leân noãi khoå cuûa nhaân daân vì chieán tranh vaø boùc loät, Ñoã Phuû ñaõ thoå loä khaùt khao: “Öôùc ñöôïc caøy böøa thoâi ñaùnh nhau Khaép trôøi khoâng quan cöôùp tieàn daân” Neáu boû 2 caâu cuoái thì giaù trò veà maët noäi dung seõ nhö theá naøo ? (Öôùc mô coù ñaëc ñieåm gì?) - Öôùc mô seõ keùm phaàn cao caû neáu khoâng coù 2 caâu thô naøy. Ôû ñaây, loøng vò tha ñaõ ñaït tôùi trình ñoä xaû thaân (saün saøng hy sinh vì haïnh phuùc chung). Töø noãi khoå cuûa baûn thaân, Ñoã Phuû thöôøng lieân heä tôùi noãi khoå cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo hôn mình vaø hôn theá, coøn ñaët noãi khoå cuûa hoï leân treân noãi khoå cuûa mình. - Vôùi cuïm töø “rieâng leàu ta naùt” nhaø thô khoâng chæ theå hieän tinh thaàn xaû thaân maø coøn quay laïi chuû ñeà cuûa baøi thô (noùi chuyeän nhaø cöûa) laøm cho boá cuïc cuûa taùc phaåm trôû neân heát söùc hoaøn chænh, chaët cheõ. HOAÏT ÑOÄNG 6: Höôùng daãn toång keát III. GHI NHÔÙ: Baøi thô giuùp em hieåu nhöõng gì veà cuoäc Ghi nhôù SGK /134 soáng cuûa nhaø thô Ñoã Phuû? Em thaáy gì veà taâm hoàn cuûa nhaø thô? IV. LUYEÄN TAÄP :  Ghi nhôù V/ CUÛNG COÁ: Ñoïc dieãn caûm hai khoå cuoái Neâu yù chính cuûa ñoaïn vaên (BT 2/134) * DAËN DOØ: Hoïc thuoäc loøng baøi thô, nöùm noäi dung, ngheä thuaät Chuaån bò kieåm tra 1 tieát: Hoïc taát caû caùc vaên baûn coù noäi dung töø tuaàn 1 ñeán tuaàn 11

Tuaàn 11:

Tieát 43: B. TÖØ Ngaøy soaïn : 05/11/2005

ÑOÀNG AÂM

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu ñöôïc theá naøo laø töø ñoàng aâm

-

Bieát caùch xaùc ñònh nghóa cuûa töø ñoàng aâm

-

Coù thaùi ñoä caån troïng, traùnh gaây nhaàm laãn hoaëc khoù hieåu do hieän töôïng ñoàng aâm.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Nhöõng noãi khoå naøo cuûa nhaø thô ñöôïc ñeà caäp trong baøi thô? Taùc giaû ñaõ mieâu taû nhöõng noãi khoå ñoù nhö theá naøo?

-

5 doøng thô cuoái cho em thaáy tình caûm cuûa nhöø thô nhö theá naøo?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG: Baøi môùi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu theá naøo laø töø ñoàng aâm + Baûng phuï / GV ghi 2 ví duï muïc 1/ 1 leân baûng Haõy giaûi thích nghóa cuûa moãi töø “loàng” trong 2 caâu treân? - Ngöïa loàng leân :nhaûy cao leân, vuøng leân - Loàng chim: ñoà duøng ñeå nhoát/nuoâi gia caàm chim choùc Nghóa cuûa caùc töø loàng treân coù lieân quan gì vôùi nhau khoâng? - Khoâng. Ñoù laø do söï ngaãu nhieân gioáng nhau veà aâm thanh  Ta goïi chuùng laø töø ñoàng aâm Vaäy töø ñoàng aâm laø gì? - Laø nhöõng töø gioáng nhau veà aâm thanh nhöng nghóa khaùc xa nhau, khoâng lieân quan gì vôùi nhau Haõy tìm vaøi ví duï veà töø ñoàng aâm maø em bieát? - Ñöôøng (ñöôøng aên, ñöôøng ñi) - Baøn (caùi baøn, baøn luaän)

I. THEÁ NAØO LAØ TÖØ ÑOÀNG AÂM: 1. Tìm hieåu baøi: TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM: - Loàng : Ngöïa loàng leân - Loàng : loàng chim  Nghóa cuûa hai töø khoâng lieân quan gì vôùi nhau töø ñoàng aâm

HOAÏT ÑOÄNG 2: Löu yù hoïc sinh moät soá ñieåm trong vieäc söû duïng töø ñoàng aâm Nhôø ñaâu maø em phaân bieät ñöôïc nghóa cuûa caùc töø loàng trong hai caâu treân? - Nhôø ngöõ caûnh cuï theå: ñaët noù vaøo trong caâu noùi, lieân keát vôùi töø tröôùc noù vaø sau noù. Caâu ñem caù veà kho ! Neáu taùch khoûi ngöõ caûnh coù theå hieåu kho thaønh maáy nghóa? - Hai nghóa: + Ñem caù veà kho ñeå aên (caùch naáu thöùc aên)

II. SÖÛ DUÏNG TÖØ ÑOÀNG AÂM: 1. Tìm hieåu baøi: - Hieåu ñöôïc nghóa cuûa töø loàng laø nhôø ngöõ caûnh vuï theå. - Ñem caù veà kho + Caùch naáu + Nôi chöùa caù  Ñem caù veà maø kho

2. Ghi nhôù: SGK/135

+ ñem caù veà kho caát ( nôi chöùa caù) Em haõy theâm vaøo caâu naøy moät vaøi töø ñeå trôû thaønh ñôn nghóa ? - Ñem caù veà maø kho Hoaëc: - Ñem caù veà kho, ñöøng naáu canh! - Ñem caù veà kho cho kòp böõa côm nheù!… 2. Ghi nhôù: SGK/136 Vaäy, ñeå traùnh hieän töôïng nhaàm laãn do töø ñoàng aâm gaây ra, caàn phaûi chuù yù ñieàu gì khi ta giao tieáp? - Khi giao tieáp, phaûi chuù yù ñaày ñuû ngöõ caûnh ñeå traùnh hieåu sai nghóa cuûa töø hoaëc duøng töø vôùi nghóa nöôùc ñoâi (nhö töø kho) do hieän töôïng ñoàng aâm HOAÏT ÑOÄNG 3: Höôùng daãn HS laøm BT SGK/136 Baøi taäp 1: Ñoïc laïi ñoaïn dòch baøi thô Baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù töø “Thaùng taùm, thu cao, gioù theùt giaø” ñeán “quay veà, choáng gaäy, loøng aám öùc”, tìm töø ñoàng nghóa cuûa moãi töø sau ñaây: Thu, cao, ba , tranh, sang, nam, söùc, nheø, tuoát, moâi.

Baøi taäp 2: a. Tìm caùc nghóa khaùc nhau cuûa danh töø coå vaø giaûi thích moái lieân quan giöõa caùc nghóa ñoù. GV : HS tìm trong töø ñieån taát caû caùc nghóa treân ñeàu xuaát phaùt töø nghóa goác (1) b. Tìm töø ñoàng aâm vôùi danh töø coå vaø cho bieát nghóa cuûa töø ñoù. * GV chuù yù: maâm coã khoâng phaûi töø ñoàng aâm vì daáu ngaõ Baøi taäp 3: Ñaët caâu vôùi moãi caëp töø ñoàng aâm (ôû moãi caâu phaûi coù caû 2 töø ñoàng aâm) - Baøn (danh töø – baøn (ñoäng töø) - Saâu (danh töø) – saâu (tính töø) - Naêm (danh töø) – naêm (soá töø) Baøi taäp 4: Anh chaøng trong caâu chuyeän döôùi ñaây ñaõ söû duïng bieän phaùp gì ñeå khoâng traû laïi con vaïc cho ngöôøi haøng xoùm? Neáu em vaø vieân quan xöû kieän em seõ laøm theá naøo ñeå phaân roõ phaûi traùi? - HS ñoïc ñoaïn vaên

III. LUYEÄN TAÂP: BT 1/136: a. Thu 1: muøa thu Thu 2: thu tieàn b. Cao 1: nhaø cao Cao 2: cao daùn c. Ba 1: ba traêm Ba 2: ba maù Ba 3: con ba ba d. Tranh 1: nhaø tranh Tranh 2: tranh chaáp Tranh 3: böùc tranh BT 2: a. (1) phaàn noái ñaàu vôùi thaân: caùi coå (2) phaàn noái baøn tay vôùi tay: coå tay (3) phaàn eo giöõa mieäng vaø thaân moät soá ñoà vaät: coå chai  Töø nhieàu nghóa b. Coå tay, coå kính (xöa cuõ), coå ñoäng (ñoäng vieân, khích leä) BT 3: Ñaët caâu (HS töï ñaët)

BT 4: Vaïc (con vaïc, vaïc ñoàng) Ñoàng (1 thöù kim loaïi, caùnh ñoàng) + Anh chaøng duøng töø ñoàng aâm + Phaûi duøng bieän phaùp chaët cheõ veà ngöõ caûnh vaø hoûi anh chaøng: “Vaïc

- Thaûo luaän nhoùm

cuûa oâng haøng xoùm laø vaïc baèng ñoàng cô maø!” thì anh chaøng seõ chòu thua.

V/ CUÛNG COÁ: -

Theá naøo laø töø ñoàng aâm.

-

Söû duïng töø ñoàng aâm nhö theá naøo? * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng khaùi nieäm vaø caùch söû duïng

-

Chuaån bò baøi: Caùc yeáu toá töï söï, mieâu taû trong vaên bieåu caûm

+ Ñoïc baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù vaø tìm yeáu toá töï söï, mieâu taû trong baøi + Laøm baøi taäp muïc 2/137

Tuaàn 11: Tieát 44: CAÙC YEÁU TOÁ TÖÏ SÖÏ, MIEÂU TAÛ TRONG

VAÊN BIEÅU CAÛM

Ngaøy soaïn : 06/11/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu vai troø cuûa caùc yeáu toá töï söï, mieâu taû trong vaên bieåu caûm vaø coù yù thöùc vaän duïng ñuùng

-

Luyeän taäp vaän duïng hai yeáu toá ñoù

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Theá naøo laø töø ñoàng aâm? Laøm theá naøo ñeå traùnh ñöôïc nhöõng hieåu laàm do hieän töôïng ñoàng aâm gaây ra?

-

Xaùc ñònh nghóa cuûa töø loaïi cuûa caùc töø ñoàng aâm trong caùc caâu sau:

+ Toâi toâi voâi + Kieán boø ñóa thòt ñóa thòt boø IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Baøi môùi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Traû lôøi caâu hoûi tìm hieåu baøi thô Baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù - HS ñoïc laïi baøi thô Haõy chæ ra caùc yeáu toá töï söï vaø mieâu taû trong baøi Baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù vaø neâu yù nghóa cuûa chuùng ñoái vôùi baøi thô ? - Thaûo luaän nhoùm: moãi nhoùm, moãi ñoaïn vaø trình baøy - HS nhaän xeùt, boå sung - GV toång keát + Yeáu toá mieâu taû: gioù thoåi, tranh bay, trôøi chuyeån möa + Yeáu toá töï söï: treû con cöôùp tranh, nhaø doät naùt, taùc giaû cam chòu caûnh khoå Caùc yeáu toá taû vaø keå ñaõ gôïi ra ñoái töôïng bieåu caûm (caên nhaø tranh cuûa mình bò gioù thu phaù naùt) vaø göûi gaém caûm xuùc (öôùc mô cao caû). Yeáu toá mieâu taû, töï söï ñoái laäp vôùi öôùc mô, caøng laøm cho öôùc mô ñoù theâm cao thöôïng vì

I. TÖÏ SÖÏ VAØ MIEÂU TAÛ TRONG VAÊN BIEÅU CAÛM: 1. Tìm hieåu baøi: a. Baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù: Töï söï, mieâu taû Ñoaïn 1: - Keå gioù lôùn thoåi toác maùi nhaø. - Taû caûnh maùi tranh bay khaép nôi. Ñoaïn 2: Keå treû con cöôùp tranh Ñoaïn 3: - Taû caûnh ñeâm saép möa - Keå nhaø doät naùt, tình caûnh bi ñaùt cuûa mình. Ñoaïn 4: Khoâng coù mieâu taû,

YÙ nghóa - Taïo boái caûnh

- Aám öùc vì mình giaø yeáu - Cam chòu thaân phaän ngheøo khoå ñeå cho thôøi tieát muøa thu haønh haï. - Thuaàn tuyù bieåu caûm, bieåu hieän tình caûm cao thöôïng, vò tha, saün saøng xaû

söï queân mình ñeå nghó ñeán caùi chung.  Mieâu taû, töï söï ñaõ raát thaønh coâng ñeå bieåu caûm HOAÏT ÑOÄNG 2: traû lôøi caâu hoûi tìm hieåu ñoaïn vaên cuûa Duy Khaùn. - HS ñoïc ñoaïn vaên Em haõy chæ ra caùc yeáu toá töï söï vaø mieâu taû trong ñoaïn vaên vaø caûm nghó cuûa taùc giaû? Neáu khoâng coù yeáu toá töï söï vaø mieâu taû thì yeáu toá bieåu caûm coù theå boäc loä ñöôïc hay khoâng? - Khoâng, vì khoâng coù neàn taûng, cô sôû ñeå boäc loä caûm xuùc. Ñoaïn vaên treân ñaõ duøng caùch laäp yù naøo? - Hoài töôûng quaù khöù vaø suy nghó veà hieän taïi. Haõy cho bieát tình caûm ñaõ chi phoái töï söï vaø mieâu taû nhö theá naoø? - Nieàm hoài töôûng ñaõ chi phoái vieäc mieâu taû vaø töï söï – mieâu taû trong hoài töôûng, khoâng phaûi mieâu taû tröïc tieáp, caùch laäp yù naøy goùp phaàn khieâu gôïi caûm xuùc cho ngöôøi ñoïc. GV toång keát: Mieâu taû, töï söï coù phaûi nhaèm muïc ñích keå chuyeän hay mieâu taû khoâng? Mieâu taû, töï söï coù taùc duïng gì trong vaên bieåu caûm?  Ghi nhôù

Töï söï, mieâu 2. Ghi nhôù : taû b. Boá toâi: II. LUYEÄN TAÄP - Mieâu taû ngoùn chaân, gan baøn chaân, mu baøn chaân - Keå: Boá ngaâm chaân, reân ñau mình, nhöùc chaân, chuyeän ñi sôùm veà khuya. - Taû oáng caâu, thuùng caâu, caàn caâu, caùi gheá

YÙ nghóa :

- Cuoäc ñôøi vaát vaû cuûa boá Taïo boái caûnh - Thoâng caûm saâu saéc vaø thöông boá Keå vaø taû laøm neàn taûng cho caûm xuùc thöông boá ôû cuoái baøi: Loøng thöông xoùt ngöôøi cha ñaõ vaát vaû vì ngheà moïn ñeán ñau yeáu, ñeán

2. Ghi nhôù: SGK /138

II. LUYEÄN TAÄP: HOAÏT ÑOÄNG 3: Luyeän taäp Baøi taäp 1/138: Keå laïi baèng vaên Baøi taäp 1/138 xuoâi bieåu caûm noäi dung baøi Baøi - Hai hoïc sinh keå - Lôùp goùp yù  GV nhaän xeùt, ca nhaø tranh bò gioù thu phaù cuûa Ñoã Phuû ñaùnh giaù V. CUÛNG COÁ : - Ñoïc laïi ghi nhôù * DAËN DOØ: - Xem ví duï – hoïc ghi nhôù - Laøm baøi taäp 2/138 - Chuaån bò: Ñoïc vaø soaïn : Caûnh khuya – Raèm thaùng gieâng

Tuaàn 12: Tieát 45:

Vaên baûn: – CAÛNH KHUYA – RAÈM THAÙNG GIEÂNG Ngaøy soaïn : 12/11/2005 Ngaøy daïy : 21/11/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Caûm nhaän vaø phaân tích ñöôïc tình yeâu thieân nhieân gaén lieàn vôùi loøng yeâu nöôùc, phong thaùi ung dung cuûa Hoà Chuû Tòch bieåu hieän trong hai baøi thô.

-

Bieát ñöôïc theå thô vaø chæ ra ñöôïc nhöõng neùt ñaëc saéc ngheä thuaät cuûa hai baøi thô.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Yeáu toá töï söï, mieâu taû coù vai troø gì trong vaên bieåu caûm ? Töï söï, mieâu taû nhaèm muïc ñích gì? (Hai phaàn cuûa baøi ghi nhôù)

-

Keå laïi baèng vaên xuoâi noäi dung baøi “Baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù” cuûa Ñoã Phuû

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Hoà Chí Minh (1890 – 1969) laø moät nhaø yeâu nöôùc, moät laõnh tuï vì ñaïi cuûa caùch maïng vaø daân toäc Vieät Nam. Hoà Chí Minh coøn laø moät nhaø vaên, nhaø thô lôùn. Hai baøi thô “Caûnh khuya” vaø “Raèm thaùng gieâng” cuûa Baùc Hoà ñeàu taû caûnh traêng ñeïp. Hoïc thô Baùc, ta thaáy ñöôïc taám loøng yeâu thieân nhieân, yeâu nöôùc vaø tinh thaàn laïc quan caùch maïng cuûa Baùc. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc vaø tìm hieåu chung veà hai baøi thô - GV höôùng daãn HS ñoïc vôùi löu yù + Ngaét nhòp ñuùng, ñaëc bieät caâu 1 (nhòp 3/4 thay vì 4/3) vaø caâu 4 (2/5 thay vì 4/3) baøi Caûnh khuya. + Caâu 2, 4 baûn dòch baøi “Nguyeân tieâu” Tìm hieåu taùc giaû vaø hoaøn caûnh saùng taùc baøi thô (SGK/141, 142) - Hoà Chí Minh luùc nhoû teân laø Nguyeãn Sinh Cung, khi ñi hoïc ñoåi teân laø Nguyeãn Taát Thaønh, queâ ôû xaõ Kim Lieân, huyeän Nam Ñaøn, tænh Ngheä An, sinh ra trong moät gia ñình nhaø nho yeâu nöôùc, töø thôøi thô aáu, oâng ñaõ oâm aáp moäng yeâu nöôùc.

GHI BAÛNG

I. TAÙC GIAÛ PHAÅM : ( SGK/141, 142)

–

TAÙC

II. ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN : 1. Theå thô thaát ngoân töù tuyeät

Hai baøi thô naøy ñöôïc laøm theo theå thô naøo? Vaän duïng nhöõng hieåu bieát veà theå thô naøy qua nhöõng baøi thô Ñöôøng maø em ñaõ hoïc, haõy chæ ra caùc ñaëc ñieåm veà soá tieáng trong moãi caâu thô, soá caâu cuûa moät baøi, caùch gieo vaàn baét nhòp cuûa hai baøi thô? * Baøi “Caûnh khuya”: - Thô töù tuyeät (tuyeät cuù): theå thô coå, coù 4 caâu, moãi caâu 7 tieáng, 3 vaàn (caâu 1, 2, 4) gioáng vôùi moâ hình chung cuûa theå thô töù tuyeät thaát ngoân. Veà caáu truùc noäi dung baøi thô cuõng theo trình töï: khai, thöøa, chuyeån, hôïp vôùi 2 caâu ñaàu taû caûnh, 2 caâu sau theå hieän taâm traïng. Nhòp: choã khaùc bieät roõ nhaát veà hình thöùc cuûa baøi thô so vôùi moâ hình chung laø caùch ngaét nhòp ôû caâu thöù nhaát vaø thöù tö: khoâng ngaét nhòp 4/3 maø ngaét nhòp 3/4 vaø 2/5. * Baøi “Nguyeân tieâu”: Theo raát saùt moâ hình caáu truùc cuûa baøi thô töù tuyeät, keå caû caùch ngaét nhòp caùc doøng thô. Baûn dòch theo saùt yù töøng caâu, nhöng chuyeån thaønh thô luïc baùt vaø coù theâm nhöõng tính töø mieâu taû nhö “loàng loäng” (caâu 1), “baùt ngaùt” vaø ñoäng töø “ngaân” (caâu 4); moät soá töø khoâng ñöôïc dòch saùt nghóa laøm yù töù cuûa caâu thô coõ choã bò thieáu hoaëc sai laïc (kim daï, chính vieân, xuaân thuyû, yeân ba thaâm xöù)

- Nhòp: baøi “Caûnh khuya” coù thay ñoåi ôû caâu 1 (3/4) vaø caâu 4 (2/5) - Baûn dòch baøi “Nguyeân tieâu” chuyeån sang thô luïc baùt.

HOAÏT ÑOÄNG 2 : Tìm hieåu veû ñeïp cuûa caûnh traêng röøng vaø taâm traïng cuûa taùc giaû trong baøi “caûnh khuya”. Phaân tích hai caâu thô ñaàu trong baøi “caûnh khuya”: nhaän xeùt taùc duïng cuûa aâm thanh vaø caùch so saùnh trong caâu 1: veû ñeïp hình aûnh trong khoå 2? - Caùch so saùnh ñaëc saéc trong caâu 1: Ngöôøi ta thöôøng ví tieáng ñaøn vôùi tieáng suoái hoaëc tieáng suoái vôùi tieáng ñaøn. ( Nguyeãn Traõi: Coân Sôn suoái chaûy rì raàm Ta nghe nhö tieáng ñaøn caàm beân tai. Theá Löõ: Tieáng haùt trong nhö tieáng ngoïc tuyeàn) Nay Hoà Chí Minh ví tieáng suoái nhö tieáng haùt. Caùch so saùnh naøy laøm cho tieáng suoái gaàn guõi vôùi con ngöôøi hôn vaø coù hoàn, coù söùc soáng, treû trung. Caøng chöùng toû giöõa con ngöôøi vaø thieân nhieân ñaõ coù söï giao hoaø. - Traêng loàng coå thuï boùng loàng hoa: Hình aûnh trong caâu thô naøy coù veû ñeïp cuûa böùc tranh

2. Veû ñeïp cuûa caûnh röøng vaø taâm traïng cuûa taùc giaû trong baøi “caûnh khuya”: - So saùnh “tieáng suoái” vôùi “tieáng haùt xa”  Tieáng suoái gaàn guõi vôùi con ngöôøi hôn vaø coù söùc soáng treû trung. - Traêng loàng coå thuï boùng loàng hoa: ñieäp töø “loàng”  Caûnh ñeïp lung linh, aám aùp, hoaø hôïp, quaán quyùt.

nhieàu taàng lôùp, ñöôøng neùt, hình khoái ña daïng. Coù daùng hình vöôn cao toaû roäng cuûa voøm coå thuï, ôû treân cao laáp loaùng aùnh traêng, coù baùng laù, boùng caây in vaøo khoùm hoa, in treân maët ñaát thaønh hình nhö boâng hoa theâu deät. Böùc tranh chæ hai maøu saùng toái , traéng ñen neân taïo neân veû ñeïp lung linh, chaäp chôøn laïi aám aùp, hoaø hôïp quaán quyùt bôûi aâm höôûng cuûa hai töø “loàng” ôû moät caâu thô. Hai caâu thô cuoái cuûa baøi “caûnh khuya” ñaõ bieåu hieän nhöõng taâm traïng gì cuûa taùc giaû? Caâu 3: Söï rung ñoäng, nieàm say meâ tröôùc veû ñeïp nhö tranh cuûa caûnh röøng Vieät Baéc. Caâu 4: Baát ngôø môû ra veû ñeïp vaø chieàu saâu môùi trong taâm hoàn nhaø thô: thao thöùc chöa nguû coøn chính laø vì lo nghó ñeán vaän meänh cuûa ñaát nöôùc. Hay chính laø vì thöùc tôùi khuya lo vieäc nöôùc maø Ngöôøi ñaõ baét gaëp ñöôïc caûnh traêng ñeïp. Trong hai caâu thô cuoái, coù 2 töø naøo ñöôïc laëp laïi vaø coù taùc duïng nhö theá naoø ñoái vôùi söï theå hieän taâm traïng cuûa nhaø thô? - Ñieäp töø “chöa nguû” ñaët cuoái caâu 3 vaø ñaàu caâu 4 laø 1 baûn leà môû ra hai phía cuûa taâm traïng trong cuøng moät con ngöôøi; nieàm say meâ caûnh thieân nhieân vaø noãi lo vieäc nöôùc. Hai neùt taâm traïng aáy thoáng nhaát trong con ngöôøi cuûa Baùc, theå hieän söï hoaø hôïp, thoáng nhaát giöõa nhaø thi só vaø ngöôøi chieán syõ trong vò laõnh tuï. HOAÏT ÑOÄNG 3: Tìm hieåu veû ñeïp cuûa hình aûnh khoâng gian trong baøi “Raèm thaùng gieâng” (nguyeân tieâu) * Ñoïc baøi thô Haõy nhaän xeùt veà hình aûnh khoâng gian vaø caùch mieâu taû khoâng gian trong baøi thô? - Hai caâu ñaàu mieâu taû khung caûnh khoâng gian cao roäng, baùt ngaùt, traøn ñaày aùnh saùng vaø söùc soáng cuûa muøa xuaân trong ñeâm raèm thaùng gieâng. Caâu thô thöù hai coù gì ñaëc bieät veà töø ngöõ vaø gôïi ra veû ñeïp cuûa khoâng gian ñeâm raèm thaùng gieâng nhö theá naøo? - Caâu thô ñaàu môû ra khung caûnh baàu trôøi cao roäng, trong treûo, noåi baät treân baàu trôøi aáy laø vaàng traêng troøn ñaày, toaû saùng xuoáng khaép trôøi ñaát. Caâu hai veõ ra moät

- Hai caâu cuoái: ñieäp töø “chöa nguû”  nieàm say meâ, rung ñoäng tröôùc caûnh ñeïp vaø noãi lo vieäc nöôùc hoaø hôïp, thoáng nhaát trong taâm hoàn Baùc

3. Veû ñeïp cuûa hình aûnh khoâng gian trong baøi “Raèm thaùng gieâng”: - Hai caâu ñaàu: ñieäp töø “xuaân” khoâng gian cao roäng, baùt ngaùt, traøn ñaày aùnh saùng vaø söùc soáng cuûa muøa xuaân traøn ngaäp caû trôøi ñaát.

khoâng gian xa roäng baùt ngaùt nhö khoâng coù giôùi haïn, vôùi con soâng, maët nöôùc tieáp lieàn vôùi baàu trôøi. Trong nguyeân baûn coù 3 laàn laëp laïi töø “xuaân”, ñaõ nhaán maïnh söï dieãn taû veû ñeïp vaø söùc soáng muøa xuaân ñang traøn ngaäp caû ñaát trôøi. Caùch mieâu taû khoâng gian ôû ñaây cuõng gioáng nhö trong thô coå ñoâng phöông, chuù yù ñeán toaøn caûnh vaø söï hoaø hôïp, thoáng nhaát cuûa caùc boä phaän trong caùi toaøn theå, khoâng mieâu taû tæ mæ, chi tieát caùc ñöôøng neùt. Baøi thô naøy gôïi cho em nhôù tôùi nhöõng töù thô, caâu thô vaø hình aûnh naøo trong thô coå Vieät Nam? - Coù nhieàu hính aûnh vaø töø ngöõ raát töông ñoàng vôùi nhöøng hình aûnh vaø töø ngöõ trong nhieàu caâu thô coå Trung Quoác, ñaëc bieät laø thô Ñöôøng. Caû töù thô cuõng vaäy (ví duï: Daï baùn chung thanh ñaùo khaùch thuyeàn – “Phong kieàu daï baïc” cuûa Tröông Keá; caâu “Thu thuyû coäng tröôøng thieân nhaát saéc” trong baøi Phuù ñaèng Vöông Caùc cuûa Vöông Boät). Nhöng baøi nguyeân tieâu duø söû duïng nhieàu chaát lieäu coå thi nhöng vaãn laø moät saùng taïo ngheä thuaät cuûa Hoà Chí Minh; mang veû ñeïp, söùc soáng vaø tinh thaàn cuûa thôøi ñaïi môùi, khaùc vôùi thô Ñöôøng. HOAÏT ÑOÄNG 4: Tìm hieåu phong thaùi ung dung cuûa Baùc trong hai baøi thô? Caû hai baøi thô ñeàu ñöôïc laøm trong thôøi kyø ñaàu cuûa cuoäc khaùng chieán ñaày khoù khaên gian khoå, caû hai baøi ñoù ñaõ bieåu hieän taâm hoàn vaø phong thaùi cuûa Baùc nhö theá naøo trong hoaøn caûnh aáy? - Phong thaùi bình tónh, chuû ñoäng, laïc quan cuûa vò laõnh tuï.. phong thaùi aáy toaùt ra töø nhöõng rung caûm tinh teá vaø doài daøo tröôùc thieân nhieân, ñaát nöôùc. Maëc duø phaûi ngaøy ñeâm lo nghó vieäc nöôùc, nhieàu ñeâm khoâng nguû, nhöng khoâng phaûi vì theá maø taâm hoàn Ngöôøi queân rung caûm tröôùc veû ñeïp cuûa moät ñeâm traêng röøng, moät tieáng suoái trong chaûy nghe nhö “tieáng haùt xa”, hay caûnh trôøi nöôùc bao la döôùi aùnh taêng raèm thaùng gieâng. Phong thaùi ung dung, laïc quan coøn theå hieän ôû hình aûnh con thuyeàn trôû veà, löôùt ñi phôi phôùi, chôû ñaày aùnh traêng giöõa khoâng gian cuûa caûnh trôøi nöôùc bao la döôøng nhö cuõng ngaäp traøn aùnh traêng. Phong thaùi aáy ñöôïc toaùt ra töø gioïng thô vöøa coå ñieån vöøa

4. Taâm hoàn vaø phong thaùi cuûa Baùc: - Rung caûm, hoaø mình tröôùc veû ñeïp cuûa thieân nhieân. - Phong thaùi ung dung, chuû ñoäng, laïc quan

hieän ñaïi, khoeû khaén, treû trung. HOAÏT ÑOÄNG 5: Toång keát veà giaù trò thuaät cuûa hai baøi thô Hai baøi thô ñeàu dieãn naøo? Cuøng moät hình naøo? Qua ñoù, em hieåu theá cuûa Baùc? Ghi nhôù

III. GHI NHÔÙ: noäi dung vaø ngheä Ghi nhôù (SGK /143) ñaït moät noäi dung thöùc ngheä thuaät naøo veà taâm hoàn

HOAÏT ÑOÄNG 6: Höôùng daãn HS luyeän taäp - Ñoïc laïi hai baøi thô

IV. LUYEÄN TAÄP: - Ñoïc dieãn caûm hai baøi thô, phaùt bieåu caûm nghó cuûa em sau khi hoïc hai baøi thô.

V. CUÛNG COÁ - DAËN DOØ : -

Hoïc thuoäc loøng hai baøi thô (baøi 2 chæ caàn thuoäc baûn dòch thô)

-

Tìm ñoïc vaø cheùp moät soá baøi trong caâu thô cuûa Baùc Hoà vieát veà traêng hoaëc caûnh thieân nhieân.

-

Chuaån bò: OÂn taäp kó cho baøi kieåm tra tieáng Vieät.

Tuaàn 12: Tieát 48: THAØNH Ngaøy soaïn : 12/11/2005

NGÖÕ

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu ñöôïc ñaëc ñieåm veà caáu taïo vaø yù nghóa cuaû thaønh ngöõ.

-

Taêng theâm voán thaønh ngöõ, coù yù thöùc söû duïng thaønh ngöõ trong giao tieáp.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñoïc thuoäc loøng hai baøi thô “Caûnh khuya” vaø “Raèm thaùng gieâng”, sau ñoù giôùi thieäu veà taùc giaû Hoà Chí Minh.

-

Hai baøi mieâu taû caûnh gì? Noäi dung mieâu taû? Qua ñoù em hieåu gì veà Baùc?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Trong lôøi aên tieáng noùi haøng ngaøy, nhieàu luùc ta söû duïng thaønh ngöõ moät caùch töï nhieân, khoâng coá yù nhöng ngöôïc laïi noù taïo ra moät hieäu quaû giao tieáp toát. ñoù laø söï sinh ñoäng, gaây aán töôïng maïnh vôùi ngöôøi nghe, ngöôøi ñoïc. Vaäy thaønh ngöõ laø gì? Ñeå hieåu roõ veà thaønh ngöõ vôùi nhöõng ñöïc ñieåm cuûa noù, chuùng ta cuøng ñi vaøo tieát hoïc. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa thaønh ngöõ * HS laøm baøi taäp 1 / SGK 145 Nhaän xeùt veà caáu taïo cuûa cuïm töø “leân thaùc xuoáng gheành” trong caâu ca dao sau: “ Nöôùc non laän ñaän moät mình Thaân coø leân thaùc xuoáng gheành baáy nay” Coù theå thay moät vaøi töø trong cuïm töø naøy baèng nhöõng töø khaùc ñöôïc khoâng? ( VD: Leân thaùc xuoáng nuùi, leân thaùc laïi xuoáng gheành) Coù theå cheân xen moät vaøi töø khaùc vaøo cuïm töø ñöôïc khoâng? (VD: Leân thaùc roài xuoáng gheành, leân thaùc laïi xuoáng gheành) Vì sao khoâng thay hoaëc theâm bôùt ñöôïc? - Vì seõ laøm sai nghóa cuûa thaønh ngöõ ñoù neáu thay, theâm hoaëc bôùt. Seõ khoâng bieåu hieän yù söï gian nan, vaát vaû, cöïc khoå cuûa “thaân coø” (ngöôøi phuï nöõ Töø nhaän xeùt treân em ruùt ra ñöôïc keát luaän gì veà ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa cuïm

I.THEÁ NAØO LAØ THAØNH NGÖÕ: 1. Baøi taäp: a) Nöôùc non laän ñaän moät mình Thaân coø leân thaùc xuoáng gheành baáy nay Nhaän xeùt: Caùc töø trong cuïm töø khoù thay ñoåi, theâm bôùt, coù tính coá ñònh

töø ñoù?  Thaønh ngöõ coù caáu taïo coá ñònh, caùc töø trong thaønh ngöõ khoù thay ñoåi, theâm bôùt. * GV ñöa baûng phuï, caùc ví duï beân döôùi ñeå ruùt ra söï thay ñoåi cuûa thaønh ngöõ. Nhöõng thaønh ngöõ gaïch chaân sau ñaây baét nguoàn töø thaønh ngöõ goác naøo? b) Ñöùng nuùi naøy troâng nuùi khaùc Ñöùng nuùi naøy troâng nuùi kia Ñöùng nuùi noï troâng nuùi kia Töø 2 ví duï naøy, em coù nhaän xeùt gì veà caáu taïo cuûa thaønh ngöõ? - GV: Tuy thaønh ngöõ coù caáu taïo coá ñònh nhöng moät soá ít thaønh ngöõ vaãn coù theå coù nhöõng bieán ñoåi nhaát ñònh. Tuy vaäy, keát caáu vaø yù nghóa cuûa thaønh ngöõ vaãn khoâng thay ñoåi.

b) Ñöùng nuùi naøy troâng nuùi noï Ñöùng nuùi no troâng nuùi kia Ñöùng nuùi naøy troâng nuùi khaùc Nhaän xeùt : Moät soá tröôøng hôïp, thaønh ngöõ coù bieán ñoåi chuùt ít

HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu veà nghóa cuûa - Nhanh nhö - Leân thaùc thaønh ngöõ chôùp. xuoáng * Baûng phuï: laäp hai nhoùm thaønh ngöõ - Tham gheành Haõy giaûi thích caùc thaønh ngöõ? soáng sôï - Ruoät ñeå - Leân thaùc xuoáng gheành: gian nan, vaát vaû, cheát ngoaøi da cöïc khoå - Meï goaù - Ñeø ñaàu - Tham soáng sôï cheát: heøn nhaùt con coâi cöôõi coå - Nhanh nhö chôùp: raát nhanh - Buøn laày - Loøng lang - Ruoät ñeå ngoaøi da: boäc tueäch, noùi heát nhöõng nöôùc ñoïng daï thuù suy nghó cuûa mình. laày - Ñi guoác - Meï goaù con coâi: söï ñôn chieác - Naêm trong buïng - Naêm chaâu boán beå: roäng lôùn chaâu boán →Hieåu - Ñeø ñaàu cöôõi coå: ñaøn aùp, öùc hieáp ngöôøi beå nghóa haøm khaùc → Hieåu aån - Loøng lang daï thuù: ñoäc aùc, taøn baïo - Ñi guoác trong buïng: hieåu raønh, roõ yù ñònh, nghóa tröïc tieáp töø taâm can cuûa ngöôøi khaùc. Caùch hieåu cuûa hai nhoùm naøy gioáng hay khaùc nhau? Hieåu nhö theá naøo? 2. Ghi nhôù (SGK) ÔÛ nhoùm 2, hieåu nghóa haøm aåm, lieân töôûng baèng pheùp tu töø naøo? Töø ñoù em thaáy ñaëc ñieåm veà nghóa cuûa thaønh ngö nhö theá naøo? → Ghi nhôù * GV: Trong voán thaønh ngöõ Vieät Nam coù 1 khoái löôïng khoâng nhoû caùc thaønh ngöõ Haùn Vieät. Thaønh ngöõ Haùn Vieät thöôøng coù 4 tieáng, ñöôïc caáu taïo baèng caùc yeáu toá Haùn Vieät theo quy taéc keát hôïp töø cuûa tieáng Haùn. Muoán hieåu nghóa cuûa thaønh ngöõ Haùn Vieät, ta phaûi hieåu nghóa caùc yeáu toá taïo neân thaønh ngöõ Haùn Vieät ñoù, nhöng quan troïng nhaát vaãn phaûi hieåu ñöôïc nghóa haøm aån cuûa noù.

Ví duï: Khaåu phaät taâm xaø (khaåu: mieäng, phaät: buït, taâm: loøng, xaø: raén) → mieäng noùi töø bi , thöông ngöôøi laø loøng daï thì hieåm ñoäc. HOAÏT ÑOÄNG 3: Tìm hieåu söû duïng thaønh ngöõ Xaùc ñònh vai troø ngöõ phaùp cuûa thaønh ngöõ trong caùc caâu sau: a) Thaân em vöøa traéng laïi vöøa troøn Baûy noåi ba chìm vôùi nöôùc non. b) Haén ta ruoät ñeå ngoaøi da , anh ñöøng buoàn c) Anh ñaõ nghó thöông em... Vaäy thaønh ngöõ coù nhöõng vai troø ngöõ phaùp naøo trong caâu? Em haõy thay theá caùc thaønh ngöõ treân baèng moät cuïm töø ñoàng nghóa, 2 caùch dieãn ñaït xem caùch naøo hay hôn? - Baûy noåi ba chìm: Long ñong , phieâu baùt. - Ruoät ñeå ngoaøi da : Boäc tueäch, nghó gì nôùi ra heát ñoù - Toái löûa taét ñeøn: khoù khaên, hoaïn naïn Vaäy söû duïng thaønh ngöõ coù taùc duïng gì?

II. SÖÛ DUÏNG THAØNH NGÖÕ: Baøi taäp: a) Thaân em / vöøa traéng laïi vöøa troøn C V1 Baûy noåi ba chìm vôùi nöôùc non V2 → Thaønh ngöõ laøm chuû ngöõ

d) Haén

ta / ruoät ñeå ngoaøi da , anh C V ñöøng buoàn → Thaønh ngöõ laøm vò ngöõ b) Anh ñaõ nghó thöông em... c) Phoøng khi toái löûa taét ñeøn ... → Thaønh ngöõ laøm phuï ngöõ cho danh töø “khi”

HOAÏT ÑOÄNG 4: Höôùng daãn luyeän taäp III. LUYEÄN TAÄP: Baøi 1: a. Sôn haøo haûi vò: nhöõng moùn aên ngon, laï, sang troïng ví nhön nhöõng moùn quyù hieám laáy ôû röøng nuùi vaø bieån. - Nem coâng chaû phöôïng: nhöõng moùn aên raát ngon vaø quyù hieám b. Khoeû nhö voi: raát khoeû - Töù coá voâ thaân: nhìn laïi boán beân chaúng coù ai thaân thuoäc caû c. Da moài toùc söông: giaø laõo Baøi 2: Keå vaén taét caùc truyeàn thuyeát vaø nguï ngoân töông öùng ñeå thaáy roõ lai lòch cuûa caùc thaønh ngöõ: con Roàng chaùu Tieân, eách ngoài ñaùy gieáng, thaày boùi xem voi. HS keå vaén taét → GV nhaän xeùt, boå sung Baøi 3: Ñieàn theâm yeáu toá ñeå thaønh ngöõ ñöôïc troïn veïn - Lôøi aên tieáng noùi - Moät naéng hai söông - Ngaøy laønh thaùng toát - No côm aám aùo

-

Baùch chieán baùch thaéng Sinh cô laäp nghieäp

V. CUÛNG COÁ : -

Thaønh ngöõ coù ñaëc ñieåm vaø taùc duïng gì ? hieåu nghóa cuûa thaønh ngöõ nhö theá naøo?

* DAËN DOØ: -

Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù

-

Laøm BT 4 / SGK

-

Chuaån bò baøi:”Caùch laøm baøi vaên bieåu caûm veà taùc phaåm vaên hoïc”

Tuaàn 13 Tieát 50: CAÙCH LAØM BAØI VAÊN BIEÅU CAÛM VEÀ TAÙC PHAÅM VAÊN HOÏC Ngaøy soaïn : 19/11/2005 Ngaøy daïy : 28/11/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS - Bieát trình baøy caûm nghó veà taùc phaåm vaên hoïc - Taäp trình baøy caûm nghó veà moät taùc phaåm ñaõ hoïc trong chöông trình. II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : - Theá naøo laø thaønh ngöõ? - Caùch söû duïng töø thaønh ngöõ? - Söûa baøi taäp soá 3 / SGK IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi:

-

Caùc em ñaõ tìm hieåu chung veà vaên bieåu caûm , ñaõ naém ñöôïc caùch laøm vaên bieåu caûm ñoái vôùi söï vaät, con ngöôøi. Coøn ñoái vôùi taùc phaåm vaên hoïc , caùch laøm vaên bieåu caûm theá naøo, baøi hoïc hoâm nay seõ giuùp chuùng ta hieåu roõ ñieàu ñoù. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: HS ñoïc baøi vaên “caûm nghó I. TÌM HIEÅU CAÙCH LAØM veà moät baøi ca dao” (moãi em ñoïc 1 ñoaïn) BAØI VAÊN BIEÅU CAÛM VEÀ Baøi vaên vieát veà baøi ca dao naøo? TAÙC PHAÅM VAÊN HOÏC: A. Tìm hieåu baøi: Haõy ñoïc lieàn maïch baøi ca dao ñoù a) Baøi vaên vieát veà baì ca dao: “Ñeâm qua ra ñöùng bôø ao...” HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu phöông phaùp phaùt bieåu caûm nghó Caûm xuùc cuûa taùc guûa ñöôïc theå hieän khi naøo? - Khi ñoïc baøi ca dao vaø nhöõng aán töôïng do baøi ca dao gôïi leân Caûm xuùc ñoù ôû hieän taïi hay trong thôøi gian naøo? - Trong quaù khöù → hoài töôûng laïi Taùc giaû ñaõ caûm nghó veà nhöõng noäi dung gì trong baøi ca dao? - Caûm nghó veà caûnh minh hoaï - Caûm nghó veà hình aûnh con nheän - Caûm nghó veà hình aûnh soâng Ngaân

b) Phöông phaùp phaùt bieåu caûm nghó 1. Baøi vaên hoài töôûng nhöõng caûm xuùc cuûa mình khi ñoïc baøi ca dao

- Caûm nghó veà soâng Taøo Kheâ Taùc giaû ñaõ phaùt bieåu caûm nghó cuûa mình veà baøi ca dao baèng caùch töôûng töôïng, lieân töôûng, hoài töôûng, suy ngaãm veà caùc hình aûnh, chi tieát cuûa noù. Haõy caâu hoûi ra caùc yeáu toá trong baøi vaên? - Caûm xuùc baét ñaàu ñöôïc gôïi leân töø caûnh minh hoaï trong baøi hoïc coù moät boùng ngöôøi ñoäi khaên, maëc aùo daøi, chaép tay sau löng, quay maët trong trôøi laáp laùnh sao, beân caùi caàu röûa ôû bôø ao toái môø môø. - Sau ñoù, lieân töôûng ñeán moät ngöôøi quen thaät cuûa mình nhö laø nhaân vaät tröõ tình trong baøi ca, gaén vôøi töøng lôøi ca. - Roài töôûng töôïng ra moät con nheän lô löûng giöõa khoaûng khoâng..., roài nghe tieáng gioù vi vu, nghe tieáng naác cuûa ngöôøi ñoù ñang goïi trôøi, goïi sao, goïi nheän. - Roài laïi lieân töôûng ñeán daûi ngaân haø vaø caâu chuyeän Ngöu Lang – Chöùc Nöõ. - Cuoái cuøng lieân töôûng ñeán con soâng Taøo Kheâ vaø töôûng töôïng ra nhaân vaät tröõ tình trong baøi ca dao ñang noùi vôùi con soâng. Lôøi nhaân vaät noùi vôùi soâng cuõng chính laø nhöõng suy ngaãm cuûa taùc giaû ñoái vôùi baøi ca dao, ñoái vôùi tình ngöôøi trong baøi ca dao. → Baøi phaùt bieåu caûm nghó veà taùc phaåm vaên hoïc töï do hôn baøi phaân tích , bình giaûng vaên hoïc: cho pheùp ngöôøi vieát lieân töôûng, töôûng töôïng (Coù theå töôûng töôïng taâm tình taùc giaû khi saùng taùc, soá phaän nhaân vaät ôû ngoaøi taùc phaåm vaø lieân töôûng ñeán nhieàu vaán ñeà xung quanh lieân quan ñeán taùc phaåm...) → HS ñoïc chuù yù cuûa ghi nhôù, GV nhaán maïnh Em coù theå chia boá cuïc baøi ca dao treân?

- Caûm xuùc gôïi leân töø hình aûnh minh hoaï trong baøi ca dao : boùng ngöôøi ñoäi khaên... - Sau ñoù, lieân töôûng ñeán ngöôøi quen thaät (nhaân vaät tröõ tình). - Roài töôûng töôïng con nheän..., tieáng gioù..., tieáng naác... - Roài laïi lieân töôûng ñeán daûi ngaân haø vaø caâu chuyeän Ngöu Lang – Chöùc Nöõ. - Cuoái cuøng lieân töôûng soâng Taøo Kheâ, nhaân vaät tröõ tình noùi vôùi con soâng →cuõng laø suy ngaãm cuûa taùc giaû.

2. Boá cuïc : 3 phaàn - Môû ñaàu: 2 caâu ca dao ñaàu vaø caûnh minh hoaï baøi - Thaân baøi: Nhöõng caûm xuùc, suy nghó do baøi ca dao gôïi leân (qua nhieàu lieân töôûng, töôûng töôïng noái tieáp nhau) - Keát baøi: Caâu cuoái “Vì nhôù maø buoàn ... nhö theá”

Vaäy boá cuïc chung cuûa moät baøi caûm nghó veà taùc phaåm vaên hoïc goàm maáy phaàn? N Hieäm vuï töøng phaàn? → HS ñoïc yù 2 ghi nhôù HOAÏT ÑOÄNG 3: Vaäy caùch laøm baøi vaên B. GHI NHÔÙ: Hoïc SGK/147 bieåu caûm veà taùc phaåm vaên hoïc nhö theá naøo? - HS ñoïc laïi toaøn boä ghi nhôù GV nhaán maïnh laïi

HOAÏT ÑOÄNG 4: II. LUYEÄN TAÄP: - HS choïn 1 baøi phaùt bieåu caûm nghó 1/ Phaùt bieåu caûm nghó mieäng taïi lôùp. veà moät trong caùc baøi thô: - Lôùp nhaän xeùt, GV uoán naén - GV cho ñieåm mieäng ñoäng vieân HS (neáu - Caûm nghó trong ñeâm thanh tònh coù) - Ngaãu nhieân vieát nhaân buoåi môùi veà queâ. - Raèm thaùng gieâng 2/ Laäp daøn yù cho baøi phaùt bieåu caûm nghó veà baøi thô “Ngaãu nhieân vieát nhaân buoåi môùi veà queâ” V/ CUÛNG COÁ: Hoïc sinh ñoïc laïi ghi nhôù * DAËN DOØ: Hoïc ghi nhôù – ñoïc laïi baøi ca dao vaø phaàn ghi trong vôû hoïc Laøm baøi luyeän taäp 2/148 vaøo vôû baøi taäp Xem laïi caùc baøi ñaõ luyeän taäp.

Tuaàn 14 – Baøi 13 Tieát 53 - 54:

Vaên Baûn:

Ngaøy soaïn : 26/11/2005 Ngaøy daïy : 05/12/2005

TIEÁNG GAØ TRÖA ( Xuaân Quyønh )

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp trong saùng, ñaèm thaém cuûa nhöõng kyû nieäm veà tuoåi thô vaø tình caûm baø chaùu ñöôïc theå hieän trong baøi thô.

-

Thaáy ñöôïc ngheä thuaät bieåu hieän tình caûm, caûm xuùc cuûa taùc giaû qua nhöõng chi tieát töï nhieân, bình dò

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : Theá naøo laø phaùt bieåu caûm nghó veà 1 taùc phaåm vaên hoïc ? Neâu boá cuïc cuûa baøi vaên phaùt bieåu caûm nghó veà taùc phaåm vaên hoïc ? - Thöû phaùt bieåu caûm nghó ñoâi ñieàu veà baøi ca dao: “ Chieàu chieàu ra ñöùng ngoõ sau Troâng veà queâ meï ruoät ñau chín chieàu -

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG GHI BAÛNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc vaø tìm hieåu chung veà I. TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM: baøi thô: 1. Xuaân Quyønh (19421988) laø nhaø thô nöõ - Hai HS ñoïc baøi thô → GV ñoïc laïi xuaát saéc trong neàn thô Haõy neâu nhöõng hieåu bieát cuûa em veà ca hieän ñaïi Vieät Nam taùc giaû vaø taùc phaåm?

-

Chuù thích SGK /150

Caûm höùng cuûa taùc giaû trong baøi thô ñöôïc khôi gôïi töø söï vieäc gì? - Caûm höùng ñöôïc khôi gôïi töø moät tieáng gaø tröa maø nhaø thô ñaõ nghe ñöôïc khi döøng chaân ôû moät xoùm nhoû treân ñöôøng haønh quaân. Maïch caûm xuùc trong baøi thô dieãn bieán nhö theá naoø? - Treân ñöôøng haønh quaân ngöôøi chieán syõ chôït nghe tieáng gaø nhaûy oå, gôïi veà nhöõng kyû nieäm tuoåi thô. Hình aûnh nhöõng con gaø maùi mô, maùi vaøng. Hình aûnh ngöôøi baø vôùi tình yeâu, söï chaét chiu chaêm lo cho chaùu, cuøng nhöõng mong öôùc nhoû beù cuûa tuoåi thô. Tieáng gaø tröa ñi vaøo cuoäc chieán ñaáu cuøng vôùi ngöôøi chieán syõ khaéc saâu theâm tình caûm veà queâ höông, ñaát nöôùc. Taïi sao trong voâ vaøn aâm thanh cuûa laøng queâ, taâm trí nhaø thô chæ bò aùm aûnh bôûi tieáng gaø tröa? - Laø aâm thanh ñaëc tröng cuûa laøng queâ, tieáng gaø nhaûy oå taïo nieàm vui , döï baùo ñieàu toát laønh do ñoù deã taïo thaønh kyû nieäm khoù queân ñoái vôùi con ngöôøi. Vôùi ngöôøi ra traän, tieáng gaø tröa gôïi caûm xuùc môùi laï naøo? - Caûm thaáy naéng tröa xao ñoäng, chaân ñôõ moûi, thaáy tuoåi thô hieän veà. Nhö theá, con ngöôøi ôû ñaây khoâng chæ nghe baèng thính giaùc maø coøn nghe baèng caû taâm hoàn. Ngöôøi ñoù phaûi coù tình caûm nhö theá naøo vôùi queâ höông, laøng xoùm? Em coù nhaän xeùt gì veà maïch caûm xuùc cuûa baøi thô? - Dieãn bieán theo quy luaät hoài töôûng töï nhieân cuûa taâm lyù. Caûm xuùc töø nhöõng ñieàu gaàn guõi, bình dò nhöõng kyû nieäm cuûa chính mình, töø ñoù boå sung vôùi nhöõng tình caûm chung cuûa thôøi ñaïi.

2. Baøi thô in trong taäp “Hoa doïc chieán hoaø” (1968) II. ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN: 1. Caûm höùng vaø maïch caûm xuùc cuûa taùc giaû: - Tieáng gaø tröa treân ñöôøng haønh quaân ñaõ khôi gôïi caûm xuùc cuûa nhaø thô. - Maïch caûm xuùc: Tieáng gaø tröa (hieän taïi) → khôi gôïi kyû nieäm aáu thô (hoài töôûng quaù khöù) → suy ngaãm veà haïnh phuùc vaø cuoäc chieán ñaáu (hieän taïi vaø töông lai)

→ Caûm xuùc töø nhöõng ñieàu bình dò, gaàn guõi. Dieãn bieán caûm xuùc theo quy luaät hoài töôûng töï nhien cuûa taâm lyù.

2. Nhöõng kæ nieäm vaø tình caûm cuûa taùc gæa: - Hình aûnh nhöõng con gaø maùi mô, maùi vaøng vaø nhöõng oå tröùng hoàng. - Kæ nieäm tuoåi thô daïi: Bò bag maéng vì xem troäm gaø ñeû - Hình aûnh ngöøôi baø: Tay baø khum soi tröùng HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu nhöõng kyû nieäm Daønh töøng quaû chaét chiu vaø tình caûm cuûa nhaân vaät tröõ tình ñöôïc Baø lo ñaøn gaø toi gôïi laïi trong thô Mong trôøi ñöøng söông - HS ñoïc : töø khoå 2...”giaác nguû hoáng saéc muoái tröùng Ñeå cuoái naêm baù gaø Tieáng gaåt ñaõ gôïi laïi trong taâm trí Chaùu ñöôïc quaàn aùo môùi ngöôøi chieán syõ nhöõng hình aûnh vaø kæ

nieäm naøo cuûa tuoåi thô? - Nhöõng con gaø maùi vôùi nhöõng quaû tröùng hoàng - Kæ nieäm tuoåi thô daïi: bò baø maéng vì xem troäm gaø ñeû. - Caùch baø chaêm chuùt nhöõng quaû tröùng vaø noãi lo, noãi mong cuûa baø. - Nieàm vui cuûa chaùu vì ñöôïc baø saém quaàn aùo môùi. Haõy ñoïc nhöõng caâu thô minh hoaï cho nhöõng kæ nieäm treân? Nhöõng chi tieát treân gôïi cho em nhöõng caûm nghó gì veà tình baø daønh cho chaùu? (vì sao baø maéng, baø lo) -Baø maéng yeâu vì baø muoán chaùu mình sau naøy ñöôïc xinh ñeïp. - Noãi lo laø vì chaùu, theå hieän tình yeâu thöông chaùu daûn dò, thaàm laëng cuûa ngöôøi baø queâ höông trong cuoäc soáng coøn nhieàu vaát vaû, khoù khaên. Nhö theá, trong tuoåi thô cuûa chaùu, hình aûnh ngöôøi baø hieän leân vôùi nhöõng ñöùc tính cao quyù naøo? - Baø taàn taûo, chaét chiu trong caûnh ngheøo, daønh troïn veïn tình yeâu thöông chaêm lo cho con chaùu. * Xem tranh minh hoaï vaø ñoïc nhöõng caâu thô phuø hôïp noäi dung böùc tranh. * Thaûo luaän nhoùm: Nhöõng lo toan, chaét chiu cuûa baø ñöôïc buø laïi trong nieàm vui cuûa chaùu. Chi tieát nieàm vui ñöôïc quaàn aùo môùi gôïi cho em caûm nghó gì veà tuoåi thô vaø tình baø chaùu? →HS traû lôøi theo nhoùm. - GV: Tuoåi thô gaén vôùi nieàm vui beù nhoû, trong laønh ôû gia ñình vaø laøng queâ. Vui vì coù quaàn aùo môùi, nhöng coøn vui hôn vì tình caûm aám aùp cuûa baø daønh cho chaùu... nieàm vui aáy ñöôïc taïo ra töø bao chaét chiu , caàn kieäm, lo toan cuûa baø. Do vaäy, nieàm vui thaät thieâng lieâng, tình caûm chaân thaät, aám aùp, khoâng theå naøo queân, chæ caàn 1 aâm thanh tieáng gaø tröa gôïi nhôù laø kæ nieäm aáy laïi hieän veà. * GV: lieân heä “beáp löûa” cuûa Baèng Vieät.

→ Taàn taûo, chaét chiu trong caûnh ngheøo, daønh troïn veïn tình yeâu thöông chaêm lo cho chaùu

- Nieàm vui cuûa tuoåi thô coù ñöôïc quaàn aùo môùi. Nieàm vui aáy ñi vaøo trong giaác nguû tuoåi thô

→ Kæ nieäm ñeïp ñeõ cuûa tuoåi thô veà tình baø chaùu saâu naëng, thaém thieát. Baø chaét chiu chaêm lo cho chaùu, chaùu yeâu thöông, kính troïng vaø bieát ôn baø. 3. Nhöõng suy tö cuûa taùc giaû: - Suy tö veà haïnh phuùc bình dò

- Ñieäp töø “vì” : Suy tö veà cuoäc chieán ñaáu hoâm nay → Khaúng ñònh nieàm tin chaân thöïc vaø chaéc chaén veà muïc ñích chieán ñaáu cao caû vaø cuõng heát söùc Qua hoài töôûng kæ nieäm tuoåi aáu thô bình dò. cuûa taùc giaû, em coù caûm nhaän gì veà →Tình yeâu roäng lôùn, bình tình caûm baø chaùu? dò maø saâu saéc, cao caû. - Tình baø chaùu yeâu thöông, quyù meán nhau moät caùch thaät töï nhieân, chaân thaät nhöng saâu naëng, thaém thieát. Baø chaét chiu chaêm

lo cho chaùu, chaùu yeâu thöông, kính troïng vaø bieát ôn baø. + GV ñoïc hai khoå thô cuoái. H7: Haõy cho bieát nhaø thô ñaõ suy ngaãm nhöõng ñieàu gì? - Suy ngaãm veà haïnh phuùc vaø cuoäc chieán ñaáu hoâm nay. * Thaûo luaän: Vì sao nhaø thô laïi nghó raèng “Tieáng gaø tröa mang bao nhieâu haïnh phuùc”? - GV: Tieâng gaø tröa vaø nhöõng oå tröùng hoàng laø hình aûnh cuûa cuoäc soáng bình yeân , no aám, laø aâm thanh bình dò cuûa laøng queâ, thöùc daäy bao tình caûm yeâu thöông veà tình baø chaùu, gia ñình, queâ höông. Trong khoå cuoái, nhaø thô ñaõ laëp laïi nhieàu laàn töø “vì”, haõy nhaän xeùt yù nghóa cuûa ñieäp töø “vì”? Khi chieán ñaáu vì toå quoác, xoùm laøng, vì baø, vì tieáng gaø vaø oå tröùng, con ngöôì ñaõ mang moät tình yeâu nhö theá naøo ñoái vôùi ñaát nöôùc? HOAÏT ÑOÄNG 3 : Tìm hieåu veà theå thô vaø cuûng coá veà theå thô 5 chöõ Baøi thô naøy laøm theo theå 5 tieáng nhöng coù nhöõng choã bieán ñoåi khaù linh hoaït. Em coù nhaän xeùt gì veà caùch gieo vaàn , veà soá doøng thô trong moãi khoå? - GV: Theå thô nguõ ngoân (5 chöõ), coù nguoàn goác töø theå haùt daëm Ngheä Tónh vaø veø daân gian, thöôøng coùnhieàu khoå, moãi khoå 5 doøng. Baøi thô naøy coù soá doøng moãi khoå khoâng ñeàu nhau (4 doøng – 6 doøng – 7 doøng) vaàn lieàn (xoùm nhoû, nhaûy oå) hay vaàn caùch (Khaép mình hoa ñoám traéng – loâng oùng nhö maøu naéng) Caâu thô “Tieáng gaø tröa” ñöôïc laëp laïi nhieàu laàn trong baøi ôû nhöõng vò trí naøo vaø coù taùc duïng ra sao? - GV: Caâu thô “tieáng gaø tröa” ñöôïc laëp laïi 4 laàn ôû ñaàu caùc khoå thô. Moãi laàn nhaéc laïi, caâu thô naøy gôïi ra moät hình aûnh trong kæ nieärm thôøi thô aáu. Noù vöøa nhö moät sôïi daây lieân keát caùc hình aûnh aáy, laïi vöøa nhö ñieåm nhòp cho doøng caûm xuùc cuûa nhaân vaät tröõ tình. HOAÏT ÑOÄNG 4: Höôùng daãn toång keát veà giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô Em haõy neâu nhaän xeùt veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô? →Ghi nhôù SGK/151

III. GHI NHÔÙ: Ghi nhôù SGK /151 IV. LUYEÄN TAÄP: Phaùt bieåu caûm nghó cuûa em veà baøi thô

V. CUÛNG COÁ: * DAËN DOØ:

Tuaàn 14

Ñoïc laïi baøi thô Phaùt bieåu caûm nghó cuûa em sau khi hoïc xong baøi thô Hoïc thuoäc loøng baøi thô vaø baøi hoïc Hoaøn chænh ñoaïn vaên, phaùt bieåu caûm nghó Chuaån bò baøi “Ñieäp töø”

Tieát 55: Ngaøy soaïn : 26/12/2005

B. ÑIEÄP NGÖÕØ

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu theá naøo laø ñieäp ngöõ vaø giaù trò cuûa ñieäp ngöõ ?

-

Bieát söû duïng ñieäp ngöõ khi caàn thieát?

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñoïc thuoäc loøng ñoaïn 1 baøi thô “Tieáng gaø tröa”

-

Neâu giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Theá naøo laø ñieäp ngöõ vaø taùc duïng cuûa ñieäp ngöõ? HS ñoïc laïi khoå thô ñaàu vaø khoå thô cuoái cuûa baøi Tieáng gaø tröa. Qua 2 khoå thô treân, theo em töø naøo ñöôïc laëp di laëp laïi? Vieäc laëp laïi nhö vaäy, taùc giaû muoán nhaän maïnh ñieàu gì? - Töø “nghe”, “vì” ñöôïc laëp laïi →nghe tieáng gaø tröa nhaûy oå, ngöôøi chieán syõ treân ñöôøng haønh quaân boáng nhôù laïi nhöõng kæ nieäm tuoåi thô. HS ñoïc ví duï treân baûng phuï a) Anh vieát cho em töø ñaûo naøy Cu Ba hoøn ñaûo löûa, ñaûo say Ôû ñaây say löûa, say trôøi ñaát Soùng bieån say cuøng röôïu maät say b) Tre giöõ laøng, giöõ nöôùc, giöõ maùi nhaø tranh, giöõ ñoàng luùa chín. Tre hy sinh ñeå baûo veä con ngöôøi. Tre anh huøng lao ñoäng, tre, anh huøng chieán ñaáu! Qua ñoaïn thô, ñoaïn vaên treân töø ngöõ naøo ñöôïc laëp ñi laëp laïi? Nhöõng töø ngöõ laëp laïi nhö theá nhaèm muïc ñích gì? - Nhaán maïnh yù, gaây aán töôïng saâu saéc hoaëc gôïi caûm xuùc trong loøng ngöôøi ñoïc.

GHI BAÛNG I. ÑIEÄP NGÖÕ VAØ TAÙC DUÏNG CUÛA ÑIEÄP NGÖÕ 1. Tìm hieåu baøi: Treân ñöôøng haønh quaân .................................... Nghe xao ñoäng naéng tröa Nghe baøn chaân ñôõ moûi Nghe goïi veà tuoåi thô .................................. Chaùu chieán ñaáu hoâm nay Vì loøng yeâu toå quoác Vì xoùm laøng thaân thuoäc .................................. → Töø ñöôïc laëp laïi “Nghe”, “vì” → Treân ñöôøng haønh quaân xa, ngöôøi chieán syõ nghe tieáng gaø tröa nhaùy oå, chôït nhôù laïi nhöõng kæ nieäm thôøi thô aáu → ñieäp ngöõ

2. Ghi nhôù: SGK/152

Cho moät vaøi ví duï coù caùch laëp töø ngöõ? (ca dao, thô ca) Toùm laïi nhöõng töø ngöõ hoaëc coù khi caû 1 caâu ñöôïc laëp laïi, ta goïi laø pheùp gì? →pheùp ñieäp ngöõ Em hieåu theá naøo laø ñieäp ngöõ? Taùc duïng cuûa ñieäp ngöõ? → HS ñoïc ghi nhôù SGK/152 HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu caùc daïng ñieäp ngöõ HS ñoïc ví duï a/152. Nhaän xeùt ñaëc ñieåm cuûa daïng ñieäp ngöõ? - Ñieäp ngöõ noái tieáp HS ñoïc ví duï b/152. Nhaän xeùt daïng ñieäp ngöõ? - Ñieäp ngöõ chuyeån tieáp (ñieäp voøng) , laëp laïi töø caâu tröôùc vaø ñaàu caâu sau Ñoïc laïi khoå thô cuoái baøi Tieáng gaø tröa. Em nhaän xeùt gì veà daïng cuûa ñieäp ngöõ → Ñieäp ngöõ caùch quaõng Ñieäp ngöõ coù nhöõng daïng naøo? Taùc duïng? Cho ví duï? * Caâu hoûi thaûo luaän: - HS ñoïc BT 3a/153, theo em trong ñoaïn vaên ñoù vieäc laëp ñi laëp laïi töø coù taùc duïng bieåu caûm hay khoâng? Töø ñoù em coù nhaän xeùt gì veà loãi laëp vaø pheùp ñieïp ngöõ? - Phía sau nhaø em coù 1 maûnh vöôøn. Maûnh vöôøn ôû phía sau nhaø em. - Töø “em, töø “troàng” laëp laïi nhieàu laàn khoâng coù taùc duïng bieåu caûm vì yù nghóa cuûa caâu truøng laëp nhau →loãi laëp töø ngöõ → Loãi laëp töø laø do ngheøo naøn veà voán töø, khoâng naém chaéc cuù phaùp, vuïng veà trong dieãn ñaït. Coøn pheùp ñieäp ngöõ mang tính ngheä thuaät veà dieãn ñaït, gaây söï chuù yù vaø coù giaù trò taêng tieán veà noäi dung bieåu hieän. → Chuù yù ñeå phaân bieät HOAÏT ÑOÄNG 3: Luyeän taäp - Ñoïc yeâu caàu baøi taäp 1, 2, 3, 4 - GV höôùng daãn HS laøm * Baøi taäp boå sung: Xaùc ñònh , goïi teân vaø neâu roõ taùc duïng cuûa caùc ñieäp ngöõ trong moät soá vaên caûnh, ngöõ caûnh sau: a. Chuùng muoán ñoát ta thaønh tro buïi Ta hoaù vaøng nhaân phaåm löông taâm Chuùng muoán ta baùn mình oâ nhuïc Ta laøm sen thôm ngaùt giöõa ñaàm

II. CAÙC DAÏNG ÑIEÄP NGÖÕ : 1. Tìm hieåu baøi: Ví duï a/152: Ñieäp ngöõ noái tieáp Ví duï b/152: Ñieäp ngöõ chuyeån tieáp (ñieäp ngöõ voøng) Ví duï c: Chaùu chieán ñaáu hoâm nay Vì loøng yeâu toå quoác Vì xoùm laøng thaân thuoäc Baø ôi cuõng vì baø Vì tieáng gaø cuïc taùc ... → Ñieäp ngöõ caùch quaõng 2. Ghi nhôù: SGK/152

III. GHI NHÔÙ :

IV. LUYEÄN TAÄP:

Baøi 1: a. Moät daân toäc ñaõ gan goùc...daân toäc ñoù → nhaán maïnh: daân toäc Vieät Nam raát anh huøng ñöùng leân choáng Phaùp xaâm löôïc. Töø ñoù

( Toá Höõu) b. Ta hieåu Mieàn Nam thöông nhôù Baùc Noùng loøng mong ñôïi Baùc vaøo thaêm Ta hieåu, ñeâm naèm nghe gioù gaùc Baùc thöôøng traên trôû nhôù nieàm Nam ( Toá Höõu) c. Bao nhieâu laø lieät syõ Bao nhieâu laø anh huøng Bao nhieâu laø tuoåi treû Bao nhieâu laø chieán coâng ( Phaïm Ñöùc)

d. Con kieán maø leo caønh ña Leo phaûi caønh cuït, leo ra leo vaøo Con kieán maø leo caønh Ñaøo Leo phaûi caønh cuït, leo vaøo leo ra ( Ca dao)

khaúng ñònh ñaát nöôùc Vieät Nam phaûi ñöôïc ñoäc laäp, chuû quyeàn. b. Ñi caáy ... troâng... → Söï lo laéng cuûa ngöôøi noâng daân, troâng ngoùng cho thôøi tieát ñöôïc thuaän lôïi ñeå coâng vieäc caøy caáy ñôõ vaát vaû. Baøi 2: - Xa nhau → Ñieäp ngöõ caùch quaõng - Moät giaác mô → Ñieäp ngöõ chuyeån tieáp Baøi 3: Vieäc laëp laïi moät soá töø ngöõ khoâng coù taùc duïng bieåu caûm→ yù nghóa caâu truøng laëp nhau. Söûa laïi: Maûnh vöôøn ôû phía sau nhaø em troàng raát nhieàu hoa. Em troàng thöôïc döôïc, hoa ñoàng tieàn, hoa hoàng vaø caû hoa lay ôn nöõa. Ngaøy phuï nöõ quoác teá, em ra sau vöôøn haùi hoa taëng meï vaø chò. Baøi 4: HS töï laøm

V. CUÛNG COÁ: -

Theá naøo laø ñieäp ngöõ? Taùc duïng?

-

Caùc daïng ñieäp ngöõ? * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng phaàn ghi nhôù 1/15. Hoaøn thaønh caùc baøi taäp

-

Soaïn “Luyeän noùi : Phaùt bieåu caûm nghó veà taùc phaåm vaên hoïc”

-

Hoaøn thaønh phaàn chuaån bò ôû nhaø /154 SGK

-

Phaùt bieåu caûm nghó veà baøi thô caûnh khuya, raèm thaùng gieâng

Tuaàn 14 Tieát 56: Luyeän noùi: PHAÙT BIEÅU CAÛM NGHÓ VEÀ TAÙC

PHAÀM VAÊN HOÏC

Ngaøy soaïn : 27/11/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Cuûng coá kieán thöùc veà caùch laøm baøi phaùt bieåu caûm nghó veà taùc phaåm vaên hoïc

-

Luyeän taäp phaùt bieåu mieäng tröôùc taäp theå, baøy toû caûm xuùc, suy nghó veà taùc phaåm vaên hoïc.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Ñieäp ngöõ laø gì? Duøng ñieäp ngöõ coù taùc duïng gì?

-

Coù maáy daïng ñieäp ngöõ ? neâu moät ví duï vaø cho bieát daïng cuûa ví duï ñoù?

-

Kieåm tra baøi taäp veà nhaø

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Kieåm tra baøi chuaån bò ôû nhaø cuûa HS - Soaïn daøn baøi - Soaïn lôøi môû baøi, keát baøi - Kieåm tra yù ñònh noùi trong phaàn thaân baøi

Ñeà baøi: Phaùt bieåu caûm nghó veà 1 trong 2 baøi thô cuûa Hoà Chuû Tòch “Caûnh khuya”,ø “Raèm thaùng gieâng”

HOAÏT ÑOÄNG 2: Hoïc sinh taäp phaùt bieåu tröôùc toå * GV neâu yeâu caàu: noùi roõ raøng, maïch laïc, gioïng noùi caûm xuùc töï nhieân Baøi 1: Caûnh khuya Toå 1: Môû baøi vaø hai caâu ñaàu + GV gôïi yù + Hai HS taäp noùi + Lôùp theo doõi, nhaän xeùt + GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù

I.TÌM HIEÅU ÑEÀ VAØ DAØN YÙ: SGK II.DAØN YÙ: Baøi 1: Caûnh khuya 1. Môû baøi: - Giôùi thieäu baøi thô “Caûnh khuya” cuûa Hoà Chuû Tòch - Aán töôïng chung cuûa em (baøi thô hay, thuù vò. Giuùp em hieåu bieát theâm veà caûnh queâ höông, taám loøng yeâu nöôùc cuûa Baùc 2. Thaân baøi: a/ Caûm nghó veà hai caâu thô ñaàu: - Hình dung caûnh thieân nhieân: so saùnh aâm thanh

“tieáng suoái” vôùi “tieáng haùt xa” →Caûm nhaän tieáng suoái trôû neân coù hoàn, con ngöôøi vaø thieân nhieân coù - Toå 2: Phaùt bieåu caûm nghó veà 2 caâu thô söï gaàn guõi, giao hoaø. sau vaø keát luaän Caûnh röøng khoâng hoang - Caû lôùp: 1 HS noùi toaøn baøi vaéng maø aám aùp. + GV gôïi yù - Hình aûnh: traêng ... hoa + Lôùp theo doõi, nhaän xeùt →Caûm nhaän söï hoaø + GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù quyeän cuûa caûnh vaät taïo → 1 HS noùi to neân veû ñeïp neân thô, laøm cho ta say meâ. b/ Caûm nghó veà 2 caâu thô cuoái: - Hình aûnh cuûa Baùc: Caâu 3: Thao thöùc chöa nguû vaø thaáy ñöôïc veû ñeïp. Caâu 4: Laëp laïi “chöa nguû”: giaûi thích lí do vì “noãi nöôùc nhaø” - Caûm nhaän veà Baùc: + Yeâu caûnh ñeïp + Yeâu ñôøi + Lo cho ñaát nöôùc. →Söï thoáng nhaát trong taâm hoàn Baùc theå hieän söï hoaø hôïp giöõa ngöôøi chieán syõ, ngheä syõ trong Baùc. 3/ Keát luaän: Tình caûm cuûa em ñoái vôùi baøi thô - Hieåu ñöôïc tình yeâu thieân nhieân, ñaát nöôùc cuûa Baùc. - Caûm phuïc yù thöùc traùch nhieäm cuûa Baùc tröôùc vaän meänh nöôùc. - Toå 3: Môû baøi vaø hai caâu ñaàu - Toå 4: Hai caâu sau vaø keát baøi - Caû lôùp: 1 HS noùi toaøn baøi + GV gôïi yù + Lôùp theo doõi, nhaän xeùt + GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù

Baøi 2: Raèm thaùng gieâng 1/ Môû baøi: - Giôùi thieäu baøi thô “Raèm thaùng gieâng” cuûa Hoà Chuû Tòch - AÁn töôïng chung cuûa em veà veû ñeïp cuûa aùnh traêng muøa xuaân cuûa nuùi röøng Vieät Baéc vaø

caûm meán vò laõnh tuï coù phong thaùi ung dung, laïc quan 2/ Thaân baøi: a) Caûm nghó veà hai caâu ñaàu: - Ñieäp töø “xuaân” gôïi söï töôûng töôïng veà khoâng gian cao roäng, baùt ngaùt, traøn ñaày aùnh saùng vaø söùc soáng cuûa muøa xuaân trong ñeâm raèm thaùng gieâng. → Caûm nhaän aùnh traêng traøn ñaày söùc soáng. b) Caûm nghó veà hai caâu sau: - Hình aûnh thuyeàn veà chôû ñaày traêng löôùt ñi trong baùt ngaùt, gioù ngaøn. →Caûm nhaän: + Hình töôïng ñeïp coù yù nghóa saâu saéc. + Tình caûm cuûa Baùc: yeâu caùi ñeïp cuûa thieân nhieân, ñaëc bieät laø traêng; raát laïc quan sau khi baøn xong vieäc quaân söï. 3/ Keát luaän: Tình caûm cuûa em ñoái vôùi baøi thô - Baøi thô laø böùc hoaï thieân nhieân treân soâng nöôùc, boäc loä phong thaùi ung dung, tinh thaàn laïc quan caùch maïng. - Baøi thô cho ta hieåu theâm veà Baùc laø 1 ngheä syõ bieát yeâu caùi ñeïp vaø saùng taïo caùi ñeïp cho ñôøi. V/ CUÛNG COÁ : -

Giaùo vieân nhaän xeùt giôø luyeän noùi

-

GV ñoïc moät soá ñoaïn maãu * DAËN DOØ:

-

Taäp vieát hoaøn chænh moät baøi (töï choïn)

-

Ñoïc laïi caùc vaên baûn thô ca Trung ñaïi, phaàn baì hoïc cuûa caùc baøi

-

Chuaån bò baøi: “Moät thöù quaø cuûa luùa non: Coám”

-

Ñoïc vaên baûn + Traû lôøi nhöõng caâu hoûi chuaån bò baøi

Tuaàn 15 – Baøi 14 Tieát 57: Vaên

Baûn: MOÄT THÖÙ QUAØ CUÛA LUÙA NON: COÁM Ngaøy soaïn : 03/12/2005 Ngaøy daïy : 12/12/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Caûm nhaän ñöôïc phong vò ñaëc saéc , neùt ñeïp vaên hoaù trong moät thöù quaø ñoäc ñaùo vaø daûn dò cuûa daân toäc.

-

Thaáy vaø chæ ra söï tinh teá, nheï nhaøng maø saâu saéc trong loái vaên tuyø buùt cuûa Thaïch Lam

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Phaùt bieåu caûm nghó veà moät trang hai baøi thô cuûa Hoà Chuû Tòch: Caûnh khuya, Raèm thaùng gieâng.

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: “Coám” moät thöù quaø rieâng bieät cuûa ñaát nöôùc, moät moùn aên bình dò khoâng cao sang maø ñaäm ñaø höông vò thanh khieát cuûa ñoàng queâ noäi coû Vieät Nam ñaõ ñöôïc Thaïch Lam theå hieän raát thaønh coâng trong “Haø Noäi baêm saùu phoá phöôøng”. Ñeå hieåu roõ veà “coám”, moät thöù ñaëc saûn quyù baùu cuûa ngöôøi Vieät Nam, chuùng ta seõ cuøng phaân tích qua “Moät thöù quaø cuûa luùa: Coám” TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Em haõy cho bieát vaøi neùt veà Thaïch Lam? - HS ñoïc chuù thích SGK/161 * GV noùi theâm: OÂng laø em ruoät hai nhaø vaên Nhaát Linh vaø Hoaøng Ñaïo, laø nhöõng caây buùt chuû choát cuûa hai tôø baùo Phong Hoaù, ngaøy naøy laø cô quan ngoân luaän cuûa nhoùm Töï löïc vaên ñoaøn tröôùc CM 8/45. Ñieàu ñaùng quyù ôû Thaïch Lam laø quan ñieåm vaên chöông raát thoáng nhaát vôùi saùng taùc cuûa oâng. Taùc phaåm cuûa oâng duø coù ñaäm caûm höùng laõng maïn, nhöng khoâng heà thoaùt li ñôøi soáng. Ñaëc bieät trong caùc truyeän ngaén cuûa mình, nhaø vaên ñaõ khaùm phaù chieàu saâu cuûa theá giôùi taâm hoàn con ngöôøi vaø thaám ñöôïm noãi xoùt xa tröôùc nhöõng soá phaän, nhöõng cuoäc ñôøi moøn moûi, haét hiu, taøn luïi, cuõng coù nghóa laø khaùt khao thay

A. ÑOÏC HIEÅU VAÊN BAÛN: I. GIÔÙI THIEÄU TAÙC GIAÛ – TAÙC PHAÅM: 1.Taùc giaû: - Thaïch Lam (1910-1942) sinh taïi Haø Noäi, teân thaät Nguyeãn Töôøng Vinh, sau ñoåi thaønh Nguyeãn Töôøng Laân. - Laø nhaø vaên noåi tieáng, thaønh vieân cuûa nhoùm Töï löïc vaên ñoaøn tröôùc caùch maïng thaùng 8/1945. - Sôû tröôøng veà truyeän ngaén. 2.Taùc phaåm: - “Moät thöù quaø cuûa luùa non: coám” ruùt ra töø taäp

ñoåi. Em coù theå noùi nhöõng hieåu bieát cuûa em veà theå tuyø buùt? - HS: Döïa vaøo phaàn chuù thích SGK/161 ñeå giôùi thieäu. - GV: Tuyø buùt laø moät theå loaïi vaên xuoâi. Tuy coù choã gaàn vôùi theå buùt kí, kí söï ôû caùc yeáu toá mieâu taû, ghi cheùp nhöõng hình aûnh, söï vieäc vaø nhaø vaên quan saùt, chöùng kieán nhöõng neùt noåi baät cuûa tuyø buùt laø chuù troïng ñeán vieäc boäc loä caûm xuùc , suy tö ñaùnh giaù cuûa mình tröôùc cuoäc soáng. Do ñoù, tuøy buùt laø theå vaên ñaäm chaát tröõ tình, ñoàng thôøi cuõng thöôøng coù yeáu toá nghò luaän, suy tö, trieát lí. Tuyø buùt boäc loä raát roõ chuû theå cuûa taùc giaû, duø coù xuaát hieän tröïc tieáp caùi toâi cuûa taùc giaû hay khoâng. Vaên tuyø buùt thöôøng giaøu tính bieåu caûm gaàn vôùi thô. Tuyø buùt khoâng coù coát truyeän nhöng ñeàu coù caûm höùng chuû ñaïo, duø maïch caûm xuùc coù theå vaän ñoäng khaù töï do, linh hoaït. - GV: Caàn nhaán maïnh trong baøi coù nhöõng ñoaïn mieâu taû, keå, nhaän xeùt, bình luaän nhöng noåi baät vaãn laø yeáu toá tröõ tình, laø vieäc bieåu hieän caûm xuùc cuûa taùc giaû. GV neâu ra moät soá ví duï ñeå HS thaáy caûm xuùc cuõng thaám saâu vaøo caùc chi tieát mieâu taû vaø nhaän xeùt, bình luaän. Ví duï: - Döôùi aùnh naéng, gioït söõa daàn daàn ñoïng laïi, boâng luùa caøng ngaøy caøng cong xuoáng, naëng vì caùi chaát quyù trong saïch cuûa trôøi. - Coám laø thöù quaø rieâng bieät cuûa ñaát nöôùc, laø thöùc daâng cuûa nhöõng caùnh ñoàng luùa baùt ngaùt xanh, mang trong höông vò taát caû caùi moäc maïc, daûn dò vaø thanh khieát cuûa ñoàng queâ noäi coû An Nam.

“Haø Noäi baêm saùu phoá phöôøng” (1943). - Tuyø buùt: laø moät theå vaên thieân veà bieåu caûm, chuù troïng theå hieän caûm xuùc, tình caûm, suy nghó cuûa taùc giaû tröôùc caùc hieän töôïng vaø vaán ñeà cuûa ñôøi soáng. Ngoân ngöõ tuyø buùt thöôøng giaøu hình aûnh vaø chaát tröõ tình.

HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc – tìm hieåu chung veà II. TÌM HIEÅU VAÊN BAÛN: vaên baûn - GV höôùng daãn caùch ñoïc: Baøi tuyø buùt giaøu tính tröõ tình, caàn ñoïc moät caùch truyeàn caûm, tha thieát, traàm laéng, chaäm, eâm... - GV ñoïc ñoaïn 1: “Töø ñaàu... chieác thuyeàn roàng” - Goïi 3, 4 HS ñoïc tieáp → heát baøi - GV nhaän xeùt caùch ñoïc cuûa HS - HS giaûi thích töø khoù: 1 → 17/161, 162 - GV: Moùn quaø cuûa luùa non: Coám theå hieän khaù roõ ñaëc ñieåm cuûa taâm hoàn 1.Ñaïi yù: Baøi tuøy buùt noùi vaø ngoïi buùt cuûa Thaïch Lam. Ñoù laø söï veà saûn phaåm cuûa laøng

tinh teá, nhaïy caûm, tæ mæ, kó löôõng trong töøng caûm xuùc thoâng qua söï quan saùt vaø nhaän xeùt cuûa taùc giaû. Baøi tuyø buùt naøy noùi veà caùi gì? - Noùi veà moät thöù quaø cuûa luùa non: Coám – moät saûn phaåm keát tinh töø nhöõng tinh tuyù cuaû thieân nhieân, ñaát trôøi vaø söï khoeù leùo cuûa con ngöôøi, giaù trò cuûa coám. Ñeå noùi veà ñoái töôïng aáy, taùc giaû ñaõ söû duïng nhöõng phöông thöùc bieåu ñaït naøo?(mieâu taû, thuyeát minh, bieåu caûm, bình luaän)? - Phöông thöùc bieåu ñaït bieåu caûm, theå hieän tröïc tieáp caûm xuùc cuûa mình qua caùc chi tieát mieâu taû, bình luaän vaø nhaän xeùt. + GV minh hoaï ñoaïn 3 “Coám laø thöù quaø rieâng bieät cuûa ñaát nöôùc: laø nhaän xeùt; nhöng taùc giaû vieát tieáp: “laø thöùc daâng cuûa nhöõng caùnh ñoàng luùa baùt ngaùt mang trong höông vò ... →vì noù nghieâng haún vaøo bieåu thò caûm xuùc qua lôøi bình luaän. + GV noùi: Boá cuïc cuûa baøi vaên phuï thuoäc vaøo maïch caûm xuùc cuûa taùc giaû, thoâng qua maïch caûm xuùc cuûa taùc giaû em haõy cho bieát baøi vaên coù maáy ñoaïn: - Ba ñoaïn: + Ñoaïn 1: “töø ñaàu... chieác thuyeàn roàng”: töø höông thôm cuûa luùa non gôïi nhôù ñeán coám vaø söï hình thaønh haït coám töø nhöõng tinh tuyù cuûa thieân nhieân vaø söï kheùo leùo cuûa con ngöôøi. + Ñoaïn 2: “tieáp... kín ñaùo vaø nhuõn nhaën”: phaùt hieän vaø ca ngôïi giaù trò cuûa coám – thöùc daâng ñaëc bieät thanh khieát cuûa trôøi ñaát vaø ñaõ trôû thaønh moät saûn phaåm chöùa ñöïng giaù trò vaên hoaù gaén lieàn vôùi phong tuïc seâu teát cuûa daân toäc. + Ñoaïn 3: “coøn laïi”: baøn veà söï thöôûng thöùc coám. Yù nghóa saâu xa trong vieäc höông rthuï moät thöù saûn phaåm keát tinh nhieàu giaù trò thieân nhieân, trôøi ñaát, lôøi ñeà nghò cuûa taùc giaû vôùi nhöõng ngöôøi mua vaø thöôûng thöùc moùn quaø naøy. HOAÏT ÑOÄNG 2: Phaân tích ñoaïn 1 cuûa baøi (caâu 2/162) - HS ñoïc laïi ñoaïn 1: “Töø ñaàu... trong saïch cuûa trôøi” Caûm xuùc cuûa taùc giaû baét ñaàu töø ñaâu? - Caûm höùng cuûa taùc giaû ñöôïc gôïi leân töø höông thôm cuûa laù sen trong laøn gioù muøa haï löôùt qua vöùng sen cuûa maët hoà. Höông

Voøng ôû Haø Noäi. Moät ñaëc saûn, moät moùn quaø coù yù nghóa khi Haø Noäi vaøo thu. - Ñeå noùi veà coám voøng, Taùc giaû ñaõ söû duïng phöông thöùc bieåu ñaït nhö: mieâu taû, thuyeát minh, bieåu caûm, bình luaän. - Nhöng chuû yeáu laø bieåu caûm. Boá cuïc : 3 ñoaïn + Ñoaïn 1: “töø ñaàu... chieác thuyeàn roàng”: töø höông thôm cuûa luùa non gôïi nhôù ñeán coám vaø söï hình thaønh haït coám töø nhöõng tinh tuyù cuûa thieân nhieân vaø söï kheùo leùo cuûa con ngöôøi + Ñoaïn 2: “tieáp... kín ñaùo vaø nhuõn nhaën”: phaùt hieän vaø ca ngôïi giaù trò cuûa coám – thöùc daâng ñaëc bieät thanh khieát cuûa trôøi ñaát vaø ñaõ trôû thaønh moät saûn phaåm chöùa ñöïng giaù trò vaên hoaù gaén lieàn vôùi phong tuïc seâu teát cuûa daân toäc. + Ñoaïn 3: “coøn laïi”: baøn veà söï thöôûng thöùc coám.

2. Söï hình thaønh cuûa haït coám: ... Khi qua caùnh ñoàng xanh ... ngöûi thaáy muøi thôm maùt cuûa boâng luùa non ... Trong caùi voû xanh kia, coù moät gioït söõa traéng thôm, phaúng phaát höông vò ngaøn hoa coû.

thôm aáy gôïi nhaéc ñeán höông vò cuûa coám, thöù quaø ñaëc bieät cuûa luùa non. Em coù nhaän xeùt gì veà caùch daãn nhaäp vaøo baøi tuyø buùt naøy cuûa taùc giaû? - Caùch daãn nhaäp vaøo baøi nhö vaäy laø raát töï nhieân, gôïi caûm. * GV: Trong ñoaïn naøy cuõng thaáy boäc loä raát roõ söï tinh teá vaø thieân veà caûm giaùc cuûa ngoøi buùt Thaïch Lam. Ñeå mieâu taû ñeán höông vò cuûa coám, taùc giaû ñaõ huy ñoäng nhieàu caûm giaùc ñeå caûm nhaän veà ñoái töôïng. Caùc caûm giaùc, aán töôïng ñaõ ñöôïc huy ñoäng ñeå taïo neân giaù trò bieåu caûm cuûa ñoaïn vaên mieâu taû naøy nhö theá naøo? - Taùc giaû ñaõ huy ñoäng nhieàu caûm giaùc ñeå caûm nhaän veà ñoái töôïng, ñaëc bieät laø khöùu giaùc ñeå caûm nhaän höông thôm thanh khieát cuûa caùnh ñoàng luaù, cuûa laù sen vaø luùa non. * Chuyeån: Ñeå mieâu taû nhöõng hình aûnh veà coám, taùc giaû ñaõ söû duïng nhieàu tính töø chæ maøu saéc, höông vò vaø caûm giaùc. Em haõy tìm hieåu vaø phaân tích nhöõng töø ngöõ, ñaëc bieät laø tính töø mieâu taû tinh teá vaø thieân veà caûm giaùc ôû trong ñoaïn môû ñaàu. - Löôùt qua, nhuaàn thaám, thanh nhaõ, tinh khieát, töôi maùt, traéng thôm, phaúng phaát, trong saïch... Em coù nhaän xeùt gì veà caùch duøng töø ngöõ cuûa taùc giaû vaø aâm ñieäu cuûa ñoaïn vaên? - Ñoaïn vaên mieâu taû naøy thaám ñaäm caûm xuùc cuûa taùc giaû, töø ngöõ choïn loïc tinh teá, caâu vaên coù nhòp ñieäu, gaàn nhö 1 ñoaïn thô vaên xuoâi. * Cho HS theo doõi phaàn tieáp theo cuûa ñoaïn 1 . Tieáp lieàn sau ñoaïn môû, taùc giaû theå hieän cho chuùng ta bieát ñeán vieäc gì? Em coù suy nghó gì veà caùch bieåu hieän (mieâu taû) cuûa taùc giaû ôû ñaây? - Ñeå coù haït coám coøn caàn ñeán coâng söùc vaø söï kheùo leùo cuûa con ngöôøi. Vì vaäy, tieáp lieàn sau ñoaïn môû, taùc giaû noùi ñeán ngheà laøm coám noåi tieáng nhaát ôû laøng Voøng. Ôû ñaây, Thaïch Lam khoâng ñi vaøo mieâu taû tæ mæ kó thuaät hay coâng vieäc laøm coám maø choû cho bieát ñoù laø caû moät ngheä thuaät vôùi “Moät loaït caùch cheá bieán, nhöõng caùch thöùc laøm truyeàn töø ñôøi naøy sang ñôøi

... Gioït söõa daàn daàn ñoïng laïi. Roài moät loaït caùch cheá bieán ... laøm ra thöù coám deûo vaø thôm aáy.

→ Töø ngöõ choïn loïc tinh teá

→ Coám thöù quaø ñaëc bieät cuûa luùa non, cuûa baøn tay kheùo leùo.

khaùc, moät söï ... traân troïng vaø khaét khe giöõ gìn”. Taùc giaû chæ taäp trung mieâu taû hình aûnh nhöõng coâ haøng coám laøng Voøng vôùi caùi daáu hieäu ñaëc bieät laø chieác ñoøn gaùnh hai ñaàu cong vuùt leân nhö chieác thuyeàn roàng. HOAÏT ÑOÄNG 3: Phaân tích ñoaïn 2 cuûa baøi (caâu 3/SGK) - HS ñoïc laïi ñoaïn vaên töø “Coám laø thöù quaø rieâng bieät ... kín ñaùo vaø nhuõn nhaën” Neâu yù nghóa chính cuûa ñoaïn vaên naøy? Chæ baèng 1 caâu, taùc giaû ñaõ khaùi quaùt nhöõng gía trò ñaëc saéc chöùa ñöïng trong haït coám raát bình dò, khieâm nhöôøng. Haõy tìm caâu ñoù trong ñoaïn 2 naøy? - “Coám laø thöù quaø rieâng bieät ... An Nam” Taùc giaû ñaõ nhaän xeùt vaø bình luaän theá naøo veà tuïc leä duøng hoàng, caám laøm ñoà sieâu teát cuûa nhaân daân ta? - “Ai ñaõ nghó ñaàu tieân ... vieäc leã nghi” Vieäc duøng coám laøm leã vaät sieâu teát thaät thích hôïp vaø coù yù nghóa saâu xa, bôûi coám laø thöùc daâng cuûa trôøi ñaát, mang trong noù höông vò vöøa thanh nhaõ, vöøa ñaäm ñaø cuûa ñoàng queâ noäi coû, noù raát thích hôïp vôùi vieäc nghi leã cuûa moät xöù sôû noâng nghieäp luùa nöôùc nhö nöôùc ta. Thöù leã vaät aáy cuøng vôùi hoàng laïi caøng hoaø hôïp, toát ñoâi, bieåu tröng cho söï gaén boù, haøi hoaø trong tình yeâu ñoâi löùa. Söï hoaø hôïp, töông xöùng cuûa hai thöù aáy ñaõ ñöôïc phaân tích treân nhöõng phöông dieän naøo? - Treân 2 phöông dieän: + Maøu saéc: Taùc giaû chuù yù hình aûnh so saùnh maøu saéc cuûa hoàng vaø coám vôùi maøu ngoïc thaïch vaø ngoïc löïu giaø, laøm cho 2 thöù saûn vaät aáy caøng trôû neân cao quyù. + Höông vò: Moät thöù thanh ñaïm, moät thöù ngoït saéc, hai vò naâng ñôõ nhau. ÔÛ cuoái ñoaïn 2, nhaân noùi veà nhöõng taäp tuïc ñeïp cuûa daân toäc, taùc giaû coøn theå hieän quan ñieåm gì cuûa mình? - Taùc giaû bình luaän, pheâ phaùn thoùi chuoäng ngoaïi, baét chöôùc ngöôøi ngoaøi cuûa nhöõng keû môùi giaøu coù, voâ hoïc, khoâng bieát thöôûng thöùc vaø traân troïng nhöõng saûn vaät cao quyù kín ñaùo vaø nhuõn nhaën cuûa truyeàn thoáng daân toäc. HOAÏT ÑOÄNG 4: Phaân tích ñoaïn cuoái cuûa baøi

3. Giaù trò ñaëc saéc cuûa coám: - Coám laø thöù quaø rieâng bieät cuûa ñaát nöôùc, laø thöùc daâng cuûa nhöõng caùnh ñoàng luùa... mang höông vò ... moäc maïc. Giaûn dò vaø thanh khieát cuûa ñoàng queâ noäi coû An Nam. → Nhaän xeùt, bình luaän

→ Coám bình dò, khieâm nhöôøng moät saûn phaåm chöùa ñöïng giaù trò vaên hoaù gaén lieàn vôùi phong tuïc cuûa daân toäc.

4. Baøn veà thöùc coám:

söï

thöôûng

Cho bieát noäi dung cuûa ñoaïn cuoái? - Baøn veà vieäc thöôûng thöùc coám vaø lôì nhaén göûi cuûa nhaø vaên. “Coám laø thöù quaø rieâng bieät cuûa ñaát nöôùc, laø thöùc daâng cuûa nhöõng caùnh ñoàng luùa baùt ngaùt xanh, mang trong höông vò taát caû caùi moäc maïc, giaûn dò vaø thanh khieát cuûa ñoàng queâ noäi coû An Nam”. Em coù caûm nhaän nhö theá naøo veà nhaän xeùt aáy cuûa taùc giaû? - Chæ coù ôû ñaát nöôùc ta môùi coù thöù quaø ñaëc bieät naøy. Ñaây laø thöùc aên ñöôïc keát tinh töø haït ngoïc do trôøi ñaát ban taëng. Noù laø saûn phaåm do chính ngöôøi noâng daân moät naéng hai söông taïo thaønh, noù coù maët ôû khaép moïi laøng queâ Vieät Nam. Caûm nhaän cuûa taùc giaû veà coám: Thaáy ñöôïc nhieàu giaù trò keát tinh ôû ñoù bôûi coám laø thöùc daâng cuûa trôøi ñaát, mang trong noù höông vò thanh nhaõ ñaäm ñaø cuûa thieân nhieân cuøng vôùi söï kheùo leùo cuûa con ngöôøi. Söï tinh teá vaø thaùi ñoä traân troïng cuûa tcaû giaû trong vieäc thöôûng thöùc moät moùn quaø bình dò ñaõ ñöôïc theå hieän nhö theá naøo? “ ... aên coám phaûi aên töøng chuùt ít... thaûo moäc”. Coám voán laø moät thöù bình dò, chaúng coù gì caàu kyø, töôûng nhö khoâng caàn phaûi baøn veà vieäc aên coám. Aáy theá nhöng taùc giaû ñaõ coù moät caùi nhìn thaáu ñaùo vaø moät thaí ñoä vaên hoaù khi noùi veà söï thöôûng thöùc moät moùn aên bình dò nhö coám. Tröôùc khi ñöa ra lôøi ñeà nghò vôùi nhöõng ngöôøi mua coám, taùc giaû ñaõ ñöa ra moät hình aûnh cho chuùng ta thaáy ñöôïc söï hoaø quyeän cuûa thieân nhieân heát söùc tinh teá, ñeïp ñeõ, bay boång. Theo em ñoù laø hình aûnh naøo? - Chuùng ta coù theå noùi raèng hoài sinh ra laù sen... chuùt buïi naøo. GV: Quaû thaät, oâng coù söï quan saùt vaø nhaän xeùt thaät tinh teá, nhaïy caûm, vaø tæ mæ. Duø baøi tuyø buùt ñöôïc keát thuùc baèng lôøi ñeà nghò voùi nhöõng ngöôøi mua coám, em coù suy nghó gì tröôùc nhöõng lôøi ñeà nghò naøy? - Ngoaøi vaán ñeà phaûi bieát naâng niu, traân troïng nhöõng giaù trò ñöôïc keát tinh ôû coám, caùi chính maø taùc giaû noùi tôùi coù leõ laø caùi nhìn vaên hoaù vôùi vieäc aåm thöïc Töø ñoaïn vaên naøy em coù suy nghó vaø nhaän xeùt gì veà vaên hoaù trong aåm

... aên coám phaûi aên töøng chuùt, thong thaû vaø ngaãm nghó... ... môùi thaáy thu caû höông vò ... cuûa luùa môùi, cuûa hoa coû daïi.

→Caùi nhìn vaên hoaù vôùi vieäc aåm thöïc

thöïc veà nhöõng ñaëc ñieåm ngheä thuaät trong aåm thöïc cuûa daân toäc ta? - Raát moùn aåm thöïc raát daân daõ, bình dò, ñoù laø saûn phaåm cuûa trôøi ñaát. Caùch thöôûng thöùc thì thaät tinh teá noù cuõng gaén lieàn vôùi thieân nhieân caây coû, caûnh vaät. HOAÏT ÑOÄNG 5: Toång keát veà giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi Baøi vaên theå hieän neùt ñaëc saéc cuûa ngoøi buùt Thaïch Lam laø thieân veà caûm giaùc tinh teá, nheï nhaøng maø saâu saéc. Em haõy tìm vaø phaân tích moät soá ví duï cuï theå trong baøi vaên ñeå chöùng minh nhaän xeùt ñoù? - Taùc giaû boäc loä nhieàu caûm giaùc deã nhaän bieát veà ñoái töôïng, ñaëc bieät laø veà khöùu giaùc ñeå nhaän ra höông thôm cuûa caùnh ñoàng sen, cuûa laù, cuûa luùa non. Coù caùi nhìn tinh teá trong vieäc mieâu taû: taùc giaû chæ taäp trung vaøo vieäc mieâu taû hình aûnh caùc coâ haøng coám laøng Voøng vôùi nhöõng daáu hieäu ñaëc bieät laø chieác ñoøn gaønh hai ñaàu cong vuùt nhö chieác thuyeàn roàng maø khoâng mieâu taû tæ mæ kó thuaät hay coâng vieäc laøm coám. - Baøi tuyø buùt döïa treân phöông thöùc bieåu ñaït laø caûm xuùc tröïc tieáp cuûa taùc giaû, ngay caâu môû ñaàu taùc giaû ñaõ khaùi quaùt ñöôïc nhöõng giaù trò ñaëc saéc chöùa ñöïng trong haït coám raát bình dò, khieâm nhöôøng. Tieáp ñeán laø neâu caûm nghó , bình luaän giaù trò vaên hoaù cuûa coám gaén lieàn vôùi tuïc leä sieâu teát, baøn luaän veà söï thöôûng thöùc cuûa coám, cuoái cuøng ñöa ra lôøi ñeà nghò vôùi nhöõng ngöôøi mua coám vaø aên coám. * GV choát: - Töø ngöõ choïn loïc, tinh teá - Loái dieãn ñaït nheï nhaøng maø saâu saéc thieân veà caûm xuùc - Caûm xuùc gaén lieàn vôùi mieâu taû, nhaän xeùt, bình luaän. Caâu choát cuûa baøi: “Coám laø thöù quaø ...ñoàng queâ noäi coû An Nam”, em coù caûm nhaän gì veà caâu choát naøy? - Khaúng ñònh chæ coù ñaát nöôùc ta môùi coù thöù quaø ñaëc bieät naøy →laø thöùc aên ñöôïc keát tinh töø haït ngoïc do trôøi ñaát ban taëng, laø saûn phaåm do ngöôøi noâng daân taïo thaønh →coù maët moïi laøng queâ Vieät Nam. Toùm laïi, vaán ñeà maø taùc giaû muoán trình baøy vôùi chuùng ta qua tuyø buùt

III. TOÅNG KEÁT: Ghi nhôù SGK/163 Luyeän taäp: - Choïn hoïc thuoäc loøng moät ñoaïn vaên trong baøi khoaûng 5-6 doøng. - Neâu laïi nhöõng ñaëc ñieåm cuûa theå tuyø buùt

naøy laø gì? - HS ñoïc ghi nhôù SGK/163 V. CUÛNG COÁ : -

Em haõy neâu laïi nhöõng ñaëc ñieåm cuûa theå tuyø buùt * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù SGK/163.

-

Hoïc taùc giaû, taùc phaåm , theå tuyø buùt

-

Soaïn : chôi chöõ

Tuaàn 15 – Baøi 14 Tieát 58:

B. CHÔI CHÖÕ

Ngaøy soaïn : 03/12/ 2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu ñöôïc theá naøo laø chôi chöõ.

-

Hieåu ñöôïc moät soá loái chôi chöõ thöôøng duøng.

-

Böôùc ñaàu caûm thuï ñöôïc caùi hay cuûa pheùp chôi chöõ

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Giôùi thieäu veà Thaïch Lam vaø cho bieát giaù trò ñaëc bieät cuûa coám qua baøi: “Moät thöù quaø cuûa luùa non: Coám”

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Trong cuoäc soáng, ñoâi luùc ñeå taêng saéc thaùi dí doûm, haøi höôùc hoaëc ñeå taêng theâm phaàn haáp daãn, thuù vò ngöôøi ta duøng loái chôi chöõ. Vaäy chôi chöõ khoâng chæ laø coâng vieäc cuûa vaên chöông maø coøn mang laïi ñieàu thuù vò trong cuoäc soáng, chuùng ta haõy cuøng nhau tìm hieåu pheùp “chôi chöõ” TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu theá naøo laø chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ. - GV: cho HS ñoïc baøi ca dao”baø giaø ñi chôï caàu ñoâng” vaø phaân tích loái chôi chöõ trong baøi ca dao naøy. Em coù nhaän xeùt gì veà nghóa cuûa töø “lôïi” trong baøi ca dao naøy? - Baø giaø muoán bieát laáy choáng coù lôïi hay khoâng, lôïi ôû ñaây coù nghóa laø : thuaän lôïi, lôïi loäc. Trong caâu traû lôøi cuûa thaày boùi, môùi nghe veá ñaàu “Lôïi thì coù lôïi” ta coù theå nghó raèng töø lôïi ôû ñaây ñöôïc duøng ñuùng theo yù cuûa baø giaø vaø caâu hoûi cuûa baø ñöôïc giaûi ñaùp theo ñuùng chieàu höôùng maø baø mong muoán. Nhöng ñoïc ñeán veá sau “Nhöng raêng chaúng coøn” ta môùi thaáy ñöôïc caùi yù ñích thöïc cuûa thaày boùi: baø ñaõ giaø quaù roài, tính chuyeän choàng con laøm gì nöõa. Hoaù ra caùi töø lôïi ôû ñaây khoâng coøn caùi nghóa “thuaän lôïi, lôïi loäc” nöõa maø chuyeån sang moät nghóa khaùc: lôïi (DT) moät boä phaän

GHI BAÛNG I. THEÁ NAØO LAØ CHÔI CHÖÕ? 1.Tìm hieåu baøi: Ví duï: baøi ca dao SGK/163 Baø giaø ñi chôï caàu ñoâng Boùi xem moät queû laáy choàng lôïi chaêng Thaày boùi xem queû noùi raèng: Lôïi thì coù lôïi nhöng raêng chaúng coøn → Chôi chöõ “lôïi” döïa treân hieän töôïng ñoàng aâm khaùc nghóa.

naèm trong khoang mieäng Em coù nhaän xeùt gì veà caâu traû lôøi cuûa thaày boùi ôû cuoái baøi? - Traû lôøi giaùn tieáp ñöôïm chaát haøi höôùc maø khoâng cay ñoäc. Vieäc söû duïng töø lôïi ôû caâu cuoái baøi ca dao laø döïa vaøo hieän töôïng gì cuûa töø ngöõ? - Döïa treân hieän töôïng ñoàng aâm hay coøn goïi 2. Ghi nhôù 1: SGK/164 laø ngheä thuaät “ñaùnh traùo ngöõ nghóa”. Vieäc söû duïng töø lôïi nhö treân coù taùc duïng gì? - Gaây caûm giaùc baát ngôø, thuù vò Töø nhöõng tìm hieåu ôû treân, em haõy cho bieát theá naøo laø chôi chöõ? - Cho HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK/164 GV ñöa theâm moät soá ví duï: Truøng truïc nhö con boø thui Chín maét, chín muõi, chín ñuoâi, chín ñaàu. Caâu naøy chôi chöõ naøo? Döïa treân hieän töôïng gì? - Chôi chöõ “chín”. Chín ôû ñaây khoâng phaûi laø con soá 9 maø laø thui chín. Döïa treân hieän töôïng ñoàng aâm. HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu caùc loái chôi chöõ - GV : treo baûng phuï Ví duï 1: Saùnh vôùi Na Va “ranh töôùng” Phaùp Tieáng taêm noàng naëc ôû Ñoâng Döông ( Tuù Môõ) - HS ñoïc ví duï 1, cho bieát loái chôi chöõ ôû ví duï 1? Ví duï 2: Meânh moâng muoân maãu moät maøu möa Moûi maét mieân man maõi mòt môø ( Tuù Môõ) - HS ñoïc ví duï 2, cho bieát loái chôi chöõ ôû ví duï 2? Ví duï 3: Con caù ñoái boû trong coái ñaù Con meøo caùi naèm treân maùi keøo Traùch cha meï em ngheøo, anh nôõ phuï duyeân em. ( Ca Dao ) - HS ñoïc ví duï 3, cho bieát loái chôi chöõ ôû ví duï 3? Ví duï 4: Ngoït thôm sau lôùp voû gai Quaû ngon lôùn maõi cho ai ñeïp loøng Môøi coâ môøi baùc aên cuøng Saàu rieâng maø hoaù vui chung traêm nhaø ( Phaïm Hoå) - HS ñoïc ví duï 4, cho bieát loái chôi chöõ ôû ví

II. CAÙC LOÁI CHÔI CHÖÕ: 1. Tìm hieåu baøi: Ví duï 1: “ranh töôùng”: duøng loái noùi traïi aâm, ñaùng keõ ra laø “danh töôùng” Ví duï 2: Taát caû ñeàu duøng phuï aâm M. Ñaây laø caùch ñieäp phuï aâm. Ví duï 3: - Söû duïng loái chôi chöõ noùi laùi.

Ví duï 4: Saâu rieâng # vui chung → Loái chôi chöõ duøng töø traùi nghóa

Ví duï 5: - Quoác quoác, gia gia

duï 4? - GV minh hoaï ví duï 5: Nhôù nöôùc ñau loøng con cuoác cuoác Thöông nhaø moûi mieäng caùc gia gia ( Baø Huyeän thanh quan) - Minh hoaï ví duï 6: Chuoàng gaø keâ saùt chuoàng vòt ( Keâ : gaø; yeáu toá Haùn Vieät)

→ Hieän töôïng ñoàng aâm Ví duï 6: - Keâ : gaø → Chôi chöõ baèng töø ñoàng nghóa b. ghi nhôù: SGK /165

Qua caùc ví duï treân, em haõy cho bieát veà cô baûn coù maáy caùch chôi chöõ? - HS ñoïc ghi nhôù SGK/165 * GV giôùi thieäu theâm cho HS 1, 2 loái chôi chöõ khaùc: + Loái chôi chöõ baèng caùch duøng caùc töø cuøng tröôøng nghóa nhö: Chaøng coùc ôi ! chaøng coùc ôi Thieáp beùn duyeân chaøng coù theá thoâi Noøng noïc ñöùt ñuoâi töø ñaây nheù Ngaøn vaøng khuoân chuoäc daáu boâi voâi ( Hoà Xuaân Höông) + Loái chôi chöõ baèng caùch taùch vaø gheùp caùc yeáu toá trong caâu theo caùc quan heä ngöõ phaùp khaùc nhau: Coù toân, coù toå, coù toå coù toân, toân toå toå toân, toân toå cuõ Coøn nöôùc coøn non, coøn non coøn nöôùc, nöôùc non non nöôùc, nöôùc non nhaø ( Taûn Ñaø) Chôi chöõ thöôøng ñöôïc söû duïng trong nhöõng tröôøng hôïp naøo? - Trong vaên thô, ñaëc bieät laø trong vaên thô traøo phuùng, caâu ñoái, caâu ñoá. * GV löu yù HS: chôi chöõ phaûi phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh giao tieáp, traùnh loái chôi chöõ vôùi duïng yù xaáu, ñuøa giôõn moät caùch voâ thöùc, thieáu vaên hoaù. - Goïi HS ñoïc laïi ghi nhôù 2/SGK HOAÏT ÑOÄNG 3: Höôùng daãn HS laøm baøi taäp Baøi taäp 1/165: Ñoïc baøi thô vaø cho bieát taùc giaû duøng nhöõng töø ngöõ naøo ñeå chôi chöõ?

III. LUYEÄN TAÄP: Baøi taäp 1/165: - Taùc giaû vöøa chôi chöõ ñoàng aâm vöøa chôi chöõ theo loái duøng caùc töø coù nghóa gaàn guõi nhau: Caùc töø chæ caùc loaøi raén: liu ñiu, raén hoå löûa, mai Baøi taäp 2/165: Trong hai caâu treân, coù nhöõng gaàm, raùo, traâu loã, hoå tieáng naøo chæ caùc söï vaät gaàn guõi nhau? mang.

Caùch noùi naøy coù phaûi laø chôi chöõ khoâng? (Theo nhoùm) Baøi taäp 4/166: Trong baøi thô treân, Baùc Hoà ñaõ duøng loái chôi chöõ nhö theá naøo? Em hieåu gì veà thaønh ngöõ “khoå taän cam lai” (heát khoå sôû ñeán luùc sung söôùng) - Khoå: ñaéng, taän: keát, cam: ngoït, lai: ñeán Cuøng vôùi caâu tuïc ngöõ,”aên quaû nhôù keû troàng caây” loái chôi chöõ duøng töø “cam” (ñoàng aâm) → Baùc ñaõ theå hieän loøng bieát ôn chaân thaønh vôùi ngöôøi bieáu nhöõng quaû cam vaø qua ñoù gieo vaøo loøng ngöoøi khaùc nieàm tin taát thaéng cuûa cuoäc khaùng chieán.

Baøi taäp 2/165: Nhöõng tieáng chæ söï vaät gaàn guõi nhau: - Thòt môõ, nem chaû (nhöõng moùn aên) - nöùa, tre, truùc, hoùp (ñeàu hoï nhaø tre) Baøi taäp 4/166: - Duøng loái chôi chöõ “ñoàng aâm”: goùi cam cam lai

V. CUÛNG COÁ : -

Chôi chöõ laø gì? Keå caùc loái chôi chöõ * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù.

-

Laøm BT 3/166. söu taàm moät soá caùch chôi chöõ trong saùch baùo.

-

Chuaån bò: “Laøm thô luïc baùt”

Tuaàn 15 – Baøi 14 Tieát 59, 60:

C. LAØM THÔ LUÏC BAÙT

Ngaøy soaïn : 04/12/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu ñöôïc luaät thô luïc baùt

-

Coù cô hoäi taäp laøm thô luïc baùt

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Chôi chöõ laø gì? Keå caùc loãi chôi chöõ?

-

Söûa baøi taäp 3/166

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Luïc baùt laø theå thô ñoäc ñaùo cuûa vaên hoïc Vieät Nam. Ñoù cuõng laø theå thô raát thoâng duïng trong vaên chöông vaø trong ñôøi soáng. Song trong thöïc teá nhieàu hoïc sinh cho ñeán sinh vieân ñaïi hoïc vaãn khoâng naém ñöôïc theå thô naøy, khi caàn phaûi laøm thì laøm sai hoaëc thaáy ngöôøi khaùc laøm sai cuõng khoâng nhaän ra. Vì vaäy taäp laøm thô luïc baùt laø moät yeâu caàu chính ñaùng. Tieát hoïc hoâm nay coâ seõ giuùp caùc em tìm hieåu vaø laøm thaønh thaïo theå thô naøy.

TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu luaät thô luïc baùt - Goïi HS ñoïc caâu ca dao Caâu ca dao treân coù maáy doøng? Moãi doøng coù maáy tieáng? Vì sao goïi laø luïc baùt? - Caâu ca dao treân coù 4 doøng, doøng 1 coù 6 tieáng, doøng 2 coù 8 tieáng, doøng 3 vaø doøng 4 cuõng gioáng nhö doøng 1 vaø doøng 2. Caâu ca dao treân coù taát caû 2 caëp 6, 8. vì vaäy môùi goïi laø luïc baùt.

I. LUAÄT THÔ LUÏC BAÙT: 1. Tìm hieåu baøi: Ñoïc kyõ caâu ca dao: Anh ñi anh nhôù queâ nhaø Nhôù canh rau muoáng, nhôù caø daàm töông. Nhôù ai daõi naéng daàm söông Nhôù ai taùt nöôùc beân ñöôøng hoâm nao a. Caëp thô luïc baùt moãi doøng coù 6 tieáng vaø 8 tieáng (doàng 1: 6, doøng 2:8) -Goïi laø thô luïc baùt vì luïc laø 6, baùt laø 8 b. Duøng caùc kyù töï B, T, V öùng vôùi moãi töø cuûa baøi ca dao: B B B T B BV T B B T T BV B BV T B T T B BV T B T T B BV B B c. Tieáng thöù 6 cuûa caâu 6 öùng vôùi tieáng thöù 6 caâu 8, tieáng thöù 8 caâu 8 öùng vôùi tieáng 6 caâu 6 töông öùng veà thanh B vaø vaàn. - Soá caâu: caâu ca dao treân coù 4 caâu - Soá tieáng: cöù moät caâu 6 (caâu luïc) thì laïi ñeán caâu 8 (caâu baùt) - Soá vaàn: caùc tieáng vaàn (6 vaø 8) ñeàu laø vaàn baèng, vaàn löng. - Vò trí vaàn: + Tieáng thöù 6 doøng 6 öùng vôùi tieáng thöù 6 doøng 8. + Tieáng thöù 8 doøng 8 öùng vôùi tieáng thöù 6 doøng 6 vaø ngöôïc laïi. Cöù nhö theá baøi ca dao daøi hay ngaén bao nhieâu thì vò trí vaàn cuõng khoâng thay ñoåi. - Söï ñoåi thay: coù theå veà nhòp, veà luaät baèng traéc,

Cho sô ñoà sau vaø ñieàn caùc kyù hieäu B, T, V öùng vôùi moãi caâu cuûa baøi ca dao treân vaøo caùc oâ? - Caùc tieáng coù daáu huyeàn vaø khoâng daáu goïi laø thanh baèng, kyù hieäu laø B - Caùc tieáng coù daáu hoûi, ngaõ, naëng, saéc goïi laø thanh traéc, kyù hieäu laø T. - Vaàn kyù hieäu laø V Haõy nhaän xeùt töông quan thanh ñieäu giöõa tieáng thöù 6 vaø tieáng thöù 8 trong caâu 8? Neâu nhaän xeùt veà luaät thô luïc baùt (veà soá caâu, soá tieáng trong moãi caâu; soá vaàn, vò trí vaàn, söï thay ñoåi caùc tieáng baèng, traéc, boång, traàm vaø caùch ngaét nhòp trong caâu)? - Soá caâu: caâu ca dao treân coù 4 caâu (caâu ca dao coù theå coù 2 caâu, 4 caâu, 6 caâu, 8 caâu …) noùi chung laø soá caâu khoâng haïn ñònh nhöng thöôøng keát thuùc baèng caâu baùt, cuõng coù khi caâu luïc.

Toùm laïi, qua vieäc tìm hieåu veà thô luïc baùt, caùc em haõy neâu nhaän xeùt cuûa mình veà luaät thô luïc baùt? →HS ñoïc ghi nhôù SGK/156

veà vaàn... - Boång, traàm: trong thô luïc baùt tuyø thuoäc vaøo luaät baèng, traéc sau ñaây: + Caùc tieáng ôû vò trí: 2, 4, 6, 8 thì phaûi baét buoäc theo luaät baèng traéc 2(B) 4(T) 6(B) 8(B) + Caùc tieáng ôû vò trí: 1, 3, 5, 7 khoâng baét buoäc theo luaät baèng traéc - Ngaét nhòp: Thöôøng laø nhòp 2/2, hoaëc 4/4 nhöng cuõng coù khi 3/3 2.Ghi nhôù: SGK/156

HOAÏT ÑOÄNG 2: Höôùng daãn luyeän taäp Baøi taäp 1/157: Yeâu caàu: Laøm thô luïc baùt theo moâ hình ca dao Ñieàn noái tieáp cho thaønh baøi vaø ñuùng luaät Cho bieát vì sao em ñieàn caùc töø ñoù (caû yù vaø veà vaàn)

II. LUYEÄN TAÄP: Baøi taäp 1/157: - Em ôi ñi hoïc tröôøng xa Coá hoïc cho gioûi keûo maø meï mong - Anh ôi phaán ñaáu cho beàn Moãi naêm moãi lôùp laøm neàn mai sau Hoaëc (tieán leân haøng ñaàu) Baøi taäp 2/157: GV treo baûng phuï - Ngoaøi vöôøn ríu rít tieáng - Goïi HS ñoïc chim Yeâu caàu: Caâu luïc baùt sai ôû ñaâu vaø söûa laïi Trong nhaø em beù nguû im cho ñuùng luaät treân giöôøng - Hai caâu ca dao ñeàu gieo vaàn sai Baøi taäp 2/157: - Vöôøn em caây quyù ñuû loaøi Coù cam, coù quyùt, coù baøng, coù na Baøi taäp 3/157: Söûa: coù - GV toå chöùc thaønh 2 ñoäi, moät ñoäi xöôùng xoaøi caâu luïc, moät ñoäi xöôùng caâu baùt. Ñoäi thaéng - Thieáu nhi laø tuoåi hoïc ñöôïc quyeàn xöôùng caâu luïc. GV laøm troïng taøi haønh Baøi 4: Goïi HS ñoïc SGK Chuùng em phaán ñaáu tieán leân haøng ñaàu Söûa: ñeå thaønh troø ngoan Hoaëc: tieán nhanh hôn ngöôøi. Baøi taäp 3/157: Toå chöùc nhoùm - Yeâu caàu: ñoäi naøy 1 caâu 6 ñoäi kia moät caâu 8

V. CUÛNG COÁ : -

Em haõy trình baøy luaät cuûa thô luïc baùt?

-

Hoïc sinh ñoïc baøi tham khaûo SGK/157 * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc loøng ghi nhôù ghi nhôù SGK/172. Moãi hoïc sinh ñaët 2 baøi ca dao (Moãi baøi chæ laø moät caëp caâu luïc baùt)

-

Xem vaø soaïn tröôùc baøi: Chuaån möïc söû duïng töø

-

Chuaån bò caùc baøi taäp cuûa 5 muïc SGK/166, 167

Tuaàn 16 - Baøi 14, 15 Tieát 61: A. CHUAÅN MÖÏC SÖÛ DUÏNG TÖØ Ngaøy soaïn : 10/12/2005 Ngaøy daïy : 19/12/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Naém ñöôïc caùc yeâu caàu trong vieäc söû duïng töø.

-

Töï kieåm tra thaáy ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa baûn thaân trong vieäc söû duïng töø. Coù yù thöùc duøng töø ñuùng chuaån möïc, traùnh thaùi ñoä caåu thaû khi noùi, khi vieát.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Neâu nhöõng hieåu bieát cuûa em veà luaät thô luïc baùt?

-

Ñoïc baøi thô luïc baùt maø em saùng taùc (4 caâu), roài phaân tích caùch gieo vaàn, baèng traéc?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Trong khi noùi vaø vieát, do caùch phaùt aâm khoâng chính xaùc , caùch söû duïng töø chöa ñuùng nghóa, chöa ñuùng saéc thaùi bieåu caûm hoaëc chöa ñuùng ngöõ phaùp, laïm duïng töø ñòa phöông, töø Haùn Vieät maø ta deã gaây ra tình traïng khoù hieåu hoaëc hieåu laàm. Vaäy ñeå giuùp caùc em noùi vaø vieát ñuùng khi giao tieáp , chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi “Chuaån möïc söû duïng töø”. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 1: Tìm hieåu yeâu caàu söû duïng töø ñuùng aâm, ñuùng chính taû, ñaëc bieät coi troïng vieäc söûa loãi chính taû. Ñoïc phaàn I SGK/166. Cho bieát caùc töø in ñaäm trong caùc caâu duøng sai nhö theá naøo? Em haõy söûa laïi cho ñuùng. - Thay “duøi” baèng “vuøi” “Taäp teï” baèng “baäp beï” “khoaûng khaéc” baèng “khoaûnh khaéc” Theo em, nguyeân nhaân naøo daãn ñeán sai aâm, sai chính taû? - Do phaùt aâm sai daãn ñeán vieát sai chính taû Ví duï: töø “vuøi” vieát thaønh “duøi” - Do lieân töôûng sai Ví duï: töø “baäp beï” vieát thaønh“Taäp teï” “khoaûnh khaéc” vieát thaønh “khoaûng khaéc” * GV ñöa ra ví duï nhöõng töø maø caùc em

I. SÖÛ DUÏNG TÖØ ÑUÙNG AÂM, ÑUÙNG CHÍNH TAÛ: 1. Moät soá ngöôøi sau moät thôøi gian duøi ñaàu vaøo laøm aên, nay ñaõ khaám khaù → Thay “duøi” baèng “vuøi” 2. Em beù ñaõ taäp teï bieåt noùi → Thay “Taäp teï” baèng “baäp beï” 3. Ñoù laø nhöõng khoaûng khaéc sung söôùng nhaát trong ñôøi em. → Thay “khoaûng khaéc” baèng “khoaûnh khaéc”

thöôøng hay maéc loãi (do aûnh höôûng tieáng ñòa phöông, khoâng phaân bieät n/l, x/shoaëc khoâng phaân bieät thanh hoûi, thanh ngaõ) Ví duï: caây tre vieát thaønh caây che Giöõ gìn → döõ dìn Chia seû → chia xeû Xuaát saéc → xuaát xaéc HOAÏT ÑOÄNG 2: Tìm hieåu yeâu caàu söû duïng töø ñuùng nghóa Ñoïc phaàn II SGK/166. Caùc töø in ñaäm trong caùc caâu duøng sai nhö theá naøo? Giaûi thích? Em haõy thay nhöõng töø aáy baèng caùc töø thích hôïp? - “Saùng söûa”: noùi veà khuoân maët, maøu saéc, söï vaät... →thay “Saùng söûa” baèng “töôi ñeïp” - Cao caû:Lôøi noùi hoaëc vieäc laøm toát, ñöôïc moïi ngöôøi toân troïng →thay “cao caû” baèng “saâu saéc” - “Bieát”: hieåu bieát, nhaän thöùc →thay “bieát ” baèng “coù” → Caùc caâu ôû ví duï coù nhöõng töø duøng sai nghóa, khoâng phuø hôïp Nguyeãn nhaân naøo daãn ñeán duøng töø sai nghóa? - Do khoâng naém vöõng khaùi nieäm cuûa töø - Khoâng phaân bieät ñöôïc caùc töø ñoàng nghóa vaø gaàn nghóa Do ñoù, muoán duøng töø ñuùng nghóa, ta phaûi caên cöù vaøo yeáu toá naøo? - Caên cöù vaøo caâu, vaøo ngöõ caûnh cuï theå ñeå nhaän xeùt loãi vaø tìm töø ngöõ thích hôïp ñeå söûa. Cho ví duï vaø tìm caùch söûa sai? - Maëc duø coøn moät soá yeáu ñieåm, nhöng so vôùi naêm hoïc cuõ lôùp 7A ñaõ tieán boä vöôït baäc. - Maùi toùc oâng em ñaõ söûa soaïn baïc traéng

II. SÖÛ DUÏNG TÖØ ÑUÙNG NGHÓA:

HOAÏT ÑOÄNG 3: Tìm hieåu yeâu caàu söû duïng töø ñuùng tính chaát ngöõ phaùp cuûa töø. Ñoïc phaàn III SGK/167. Caùc töø in ñaäm trong caùc caâu duøng sai ngöõ phaùp nhö theá naøo? Haõy tìm caùch thích hôïp ñeå söûa laïi? Giaûi thích? - Töø “haøo quang” laø danh töø, khoâng theå söû duïng laøm vò ngöõ nhö tính töø. → Thay “haøo quang” baèng “ñeïp” - Töø “aên maëc” laø ñoäng töø khoâng theå

III. SÖÛ DUÏNG TÖØ ÑUÙNG TÍNH CHAÁT NGÖÕ PHAÙP CUÛA TÖØ: 1. Nöôùc sôn laøm cho ñoà vaät theâm “haøo nhoaùng” “haøo nhoaùng” baèng “ñeïp” 2. “aên maëc” cuûa chò thaät giaûn dò → Thay: caùch aên maëc cuûa chò thaät giaûn dò

1. Ñaát nöôùc ta ngaøy caøng saùng söûa →thay “Saùng söûa” baèng “töôi ñeïp” 2. Oâng cha ta ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta nhöùng caâu tuïc ngöõ cao caû ñeå chuùng ta vaän duïng trong thöïc teá. →thay “cao caû” baèng “saâu saéc” 3. Con ngöôøi phaûi bieát löông taâm →thay “bieát ” baèng “coù”

duøng nhö danh töø → coù theå theâm töø “caùch” (söï) tröôùc töø “aên maëc” hoaëc ñoåi keát caáu cuûa caâu thaønh: Chò aên maëc thaät giaûn dò - Töø “thaûm haïi” laø tính töø, khoâng theå duøng nhö danh töø → söûa laïi caâu: boû töø “vôùi nhieàu” theâm töø “raát” - Noùi “söï giaû taïo phoàn vinh” laø traùi vôùi quy taéc traät töï töø tieáng Vieät, tính töø “giaû taïo” laøm ñònh ngöõ phaûi ñöùng sau danh töø “phoàn vinh” → söûa laïi “söï phoàn vinh giaû taïo”

hoaëc chò aên maëc thaät giaûn dò 3. Boïn giaëc ñaõ cheát vôùi nhieàu thaûm haïi: maùu chaûy thaønh soâng ôû Ninh Kieàu, thaây chaát ñaày noäi ôû Tuî Ñoâng → Boïn giaëc ñaõ cheát raát thaûm haïi... 4. Ñaát nöôùc ñaõ giaøu maïnh thöïc söï chöù khoâng phaûi laø söï giaû taïo phoàn vinh → thay “giaû taïo phoàn vinh” baèng “phoàn vinh giaû taïo”.

HOAÏT ÑOÄNG 4: Tìm hieåu yeâu caàu söû duïng töø ñuùng saéc thai bieåu caûm, hôïp phong caùch. Ñoïc phaàn IV SGK/167. Caùc töø in ñaäm trong caùc caâu sai nhö theá naøo? Haõy tìm töø ngöõ thích hôïp ñeå thay theá caùc töø ñoù? - Töø “laõnh ñaïo” mang saéc thai traân troïng, duøng trong caâu treân laø sai nghóa, khoâng phuø hôïp vôùi quaân giaëc ñi xaâm löôïc →thay baèng töø “caàm ñaàu” coù saéc thaùi khinh bæ - Töø “chuù” ñaët tröôùc danh töø chæ ñoäng vaät mang saéc thaùi “ñaùng yeâu” →thay “chuù hoå” baèng “noù” hoaëc “con hoå” →Khi söû duïng töø, caàn chuù yù söû duïng ñuùng saéc thaùi bieåu caûm, ñuùng phong caùch. HOAÏT ÑOÄNG 5: Tìm hieåu yeâu caàu khoâng laïm duïng töø ñòa phöông, töø Haùn Vieät. - GV ghi baûng ví duï 1. Baày choa coù choä moâ moà 2. a. Ngoaøi saân, treû em ñang noâ ñuøa b. Ngoaøi saân, nhi ñoàng ñang noâ ñuøa Ñoïc ví duï 1, em coù hieåu nghóa cuûa caâu khoâng? Vì sao? - Khoù hieåu, khoâng hieåu vì caâu söû duïng töø ñòa phöông Em bieát caâu 1 söû duïng töø ñòa phöông naøo? Giaûi thích? - “Chuùng tao coù thaáy ñaâu naøo” → töø ñòa phöông Quaûng Bình, Ngheä Tónh Theo em, trong tröôøng hôïp naøo thì ta khoâng neân duøng töø ñòa phöông? - Khi giao tieáp neân thay töø ñòa phöông baèng töø toaøn daân

IV. SÖÛ DUÏNG TÖØ ÑUÙNG SAÉC THAÙI BIEÅU CAÛM HÔÏP PHONG CAÙCH: 1. Quaân Thanh do Toân Syõ Nghò laõnh ñaïo sang xaâm löôïc nöôùc ta . →thay “laõnh ñaïo” baèng “caàm ñaàu” 2. Con hoå duøng nhöõng caùi vuoát nhoïn hoaét caáu vaøo ngöôøi, vaøo maët Vieân. Nhöng Vieân vaãn raùng söùc quaàn nhau vôùi chuù hoå →thay “chuù hoå” baèng “noù” hoaëc “con hoå” V. KHOÂNG LAÏM DUÏNG TÖØ ÑÒA PHÖÔNG, TÖØ HAÙN VIEÄT: 1. Baày choa coù choä moâ moà →chuùng tao coù thaáy ñaâu naøo? (ñoù laø töø ñòa phöông Quaûng Bình, Ngheä Tónh) 2.a. Ngoaøi saân, treû em ñang noâ ñuøa → thuaàn Vieät b. Ngoaøi saân, nhi ñoàng ñang noâ ñuøa → Haùn Vieät

* Löu yù: Trong caùc taùc phaåm vaên hoïc coù luùc duøng töø ñòa phöông vì muïc ñích ngheä thuaät So saùnh 2 caëp caâu ôû ví duï 2. Chuù yù töø gaïch döôùi. Ta neân söû duïng töø naøo? Vì sao? HOAÏT ÑOÄNG 6: VI. GHI NHÔÙ: SGK/167 Giaùo vieân cho HS keát luaän ñaõ neâu ôû phaàn ghi nhôù Qua tìm hieåu caùc ví duï, theo em muoán söû duïng töø moät caùch chuaån möïc ta phaûi löu yù nhöõng gì? V. CUÛNG COÁ : -

Theo ghi nhôù * DAËN DOØ:

-

Hoïc baøi

-

Soaïn: OÂn taäp vaên bieåu caûm. Traû lôøi 5 caâu hoûi SGK/168

Tuaàn 16 - Baøi 14, 15 Tieát 62:

B. OÂN TAÄP VAÊN BAÛN BIEÅU

CAÛM Ngaøy soaïn : 10/12/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

OÂn laïi nhöõng ñieåm quan troïng nhaát veà lyù thuyeát laøm vaên baûn bieåu caûm

+ Phaân bieät vaên töï söï, mieâu taû vôùi yeáu toá töï söï, mieâu taû trong vaên baûn + Caùch laäp yù vaø laäp daøn baøi cho moät ñeà vaên bieåu caûm + Caùch dieãn ñaït trong baøi vaên bieåu caûm II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Trình baøy caùc chuaån möïc söû duïng töø?

-

Chæ ra caùc loãi thöôøng duøng trong caùc caâu sau vaø söûa laïi:

a. Böùc tranh em gaùi toâi veõ coù raát nhieàu ñeïp ñeõ b. Hoâm nay coù raát nhieàu thính giaû ñeán xem ñaù boùng c. Coù nhieàu tröôøng hôïp ta phaûi sinh ñoäng giaûi quyeát vôùi nhau IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Chuùng ta ñaõ thöïc haønh 2 baøi taäp laøm vaên veà vaên bieåu caûm. Qua ñoù, caùc em ñaõ naém vöõng söï khaùc nhau cuõng nhö moái quan heä giöõa vaên bieåu caûm – töï söï – mieâu taû. Tieát hoïc hoâm nay chuùng ta seõ heä thoáng hoaù laïi nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc veà vaên bieåu caûm. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: OÂn laïi khaùi nieäm vaên bieåu caûm Theá naøo laø vaên bieåu caûm? - Laø kieåu vaên baûn baøy toû thaùi ñoä , tình caûm vaø söï ñaùnh giaù cuûa con ngöôøi ñoái vôùi theá giôùi xung quanh vaø kheâu gôïi loøng ñoàng caûm nôi ngöôøi ñoïc. Ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn bieåu caûm - Moãi baøi vaên bieåu caûm taäp trung bieåu ñaït moät tinmhf caûm chuû yeáu. Ngöôøi vieát coù theå choïn moät hình aûnh coù yù nghóa aån duï,

GHI BAÛNG

töôïng tröng ñeå göûi gaém tình caûm, tö töôûng hoaëc bieåu ñaït baèng caùch thoå loä tröïc tieáp nhöõng noãi nieàm caûm xuùc trong loøng. HOAÏT ÑOÄNG 2: Phaân bieät vaên bieåu caûm vôùi vaên mieâu taû, vaên töï söï - Ñoïc laïi ñoaïn vaên veà Hoa haûi ñöôøng (baøi 5), veà An Giang (baøi 6), baøi: hoa hoïc troø (baøi 6), baøi: Caây saáu Haø Noäi (baøi 7), caùc ñoaïn vaên bieåu caûm (baøi 9), baøi: caûm nghó veà 1 baøi ca dao (baøi 12). Haõy cho bieát vaên mieâu taû vaø vaên bieåu caûm khaùc nhau nhö theá naøo? + Vaên mieâu taû: Nhaèm taùi hieän laïi ñoái töôïng (ngöôøi, vaät, caûnh vaät) sao cho ngöôøi ta caûm nhaän ñöôïc noù. Mieâu taû hay söû duïng tính töø , aån duï, so saùnh. + Vaên bieåu caûm: mieâu taû ñoái töôïng nhaèm möôïn nhöõng ñaëc ñieåm, phaåm chaát cuûa noù maø noùi leân suy nghó, caûm xuùc cuûa mình. Do ñaëc ñieåm naøy maø vaên bieåu caûm thöôøng söû duïng bieän phaùp tu töø: so saùnh, aån duï, nhaân hoaù. Ñoïc baøi “keïo maàm” (baøi 11), haõy cho bieát vaên bieåu caûm khaùc vaên töï söï ôû choã naøo? + Vaên töï söï nhaèm keå laïi moät caâu chuyeän coù ñaàu, coù cuoái, coù nguyeân nhaân, dieãn bieán, keát quaû. + Trong vaên bieåu caûm, yeáu toá töï söï chæ laøm neàn nhaèm noùi leân caûm xuùc qua söï vieäc. Do ñoù, yeáu toá töï söï trong vaên bieåu caûm thöôøng laø nhôù laïi nhöõng söï vieäc trong quaù khöù, nhöõng vieäc ñeå laïi aán töôïng saâu ñaäm, chöù khoâng ñi saâu vaøo nguyeân nhaân, keát quaû. (Tuy vaäy, nhieàu khi khoù taùch baïch, raïch roøi caùc loaïi vaên noùi treân). Töï söï vaø mieâu taû trong vaên bieåu caûm ñoùng vai troø gì? Chuùng thöïc hieän nhieäm vuï bieåu caûm nhö theá naøo? Neâu ví duï? - Tình caûm, caûm xuùc cuûa con ngöôøi ñöôïc naûy sinh töø söï vieäc, caûnh vaät cuï theå. Do ñoù töï söï vaø mieâu taû trong vaên bieåu caûm coù vai troø nhö caùi côù, caùi, caùi neàn cho caûm xuùc (ví duï: saùch soaïn baøi) → Khoâng neân tuyeät ñoái hoaù ranh giôùi giöõa 3 kieåu vaên baûn moät caùch maùy moùc, nhöng cuõng caàn phaân bieät moät caùch töông ñoái nhö sau: + Töï söï: taùi hieän söï kieän

1. Khaùc nhau giöõa vaên mieâu taû vaø vaên bieåu caûm: + Vaên mieâu taû: Nhaèm taùi hieän laïi ñoái töôïng (ngöôøi, vaät, caûnh vaät) sao cho ngöôøi ta caûm nhaän ñöôïc noù. + Vaên bieåu caûm: mieâu taû ñoái töôïng nhaèm möôïn nhöõng ñaëc ñieåm, phaåm chaát cuûa noù maø noùi leân suy nghó. 2. Khaùc nhau giöõa vaên töï söï vaø vaên bieåu caûm: + Vaên töï söï nhaèm keå laïi moät caâu chuyeän (söï vieäc) coù ñaàu, coù cuoái, coù nguyeân nhaân, dieãn bieán, keát quaû. + Trong vaên bieåu caûm, yeáu toá töï söï chæ laøm neàn nhaèm noùi leân caûm xuùc qua söï vieäc. 3. Mieâu taû vaø töï söï trong vaên bieåu caûm ñoùng vai troø laøm giaù ñôõ cho tình caûm, caûm xuùc cuûa taùc giaû ñöôïc boäc loä. Thieáu töï söï, mieâu taû thì tình caûm mô hoà, khoâng cuï theå.

+ Mieâu taû: döïng chaân dung ñoái töôïng + Bieåu caûm: möôïn töï söï vaø mieâu taû ñeå boäc loä thaùi ñoä, tình caûm vaø söï ñaùnh giaù cuûa ngöôøi vieát HOAÏT ÑOÄNG 3: Höôùng daãn luyeän taäp Ñoïc caâu 4 SGK/168 Cho ñeà baøi bieåu caûm “Caûm nghó muøa xuaân”, em seõ thöïc hieän baøi laøm qua nhöõng böôùc naøo? Tìm yù vaø saép xeáp yù nhö theá naøo?

Baøi vaên bieåu caûm thöôøng söû duïng nhöõng bieän phaùp tu töø naøo? Ngöôøi ta noùi ngoân ngöõ bieåu caûm gaàn vôùi thô, em coù ñoàng yù khoâng? Vì sao? - Caùc bieän phaùp tu töø thöôøng gaëp trong vaên bieåu caûm: so saùnh, aån duï, nhaân hoaù, ñieäp ngöõ. - Ngoân ngöõ vaên bieåu caûm gaàn guõi vôùi ngoân ngöõ thô vì noù coù muïc ñích bieåu caûm nhö thô. Trong caùch bieåu caûm tröïc tieáp, ngöôøi vieát söû duïng ngoâi thöù nhaát tröïc tieáp boäc loä caûm xuùc cuûa mình baèng lôøi than, lôøi nhaén, lôøi hoâ... trong caùch bieåu caûm giaùn tieáp, tình caûm aån trong caùc hình aûnh. V. CUÛNG COÁ : -

Theá naøo laø vaên bieåu caûm?

-

Caùc böôùc laøm baøi vaên bieåu caûm? * DAËN DOØ:

-

OÂn laïi lyù thuyeát veà vaên bieåu caûm

-

Soaïn: Saøi Goøn toâi yeâu

4. Ñeà baøi: “Caûm nghó muøa xuaân” 1/ Tìm hieåu ñeà: - Theå loaïi: Bieåu caûm - Ñoái töôïng: muøa xuaân - Chuû theå : em 2/ Laäp daøn baøi: a. Muøa xuaân ñem laïi cho moãi ngöôøi moät tuoåi trong ñôøi. Ñoái vôùi thieáu nhi, muaø xuaân laø muøa ñaùnh daáu söï tröôûng thaønh. b. Muøa xuaân laø muøa ñaâm choài naûy loäc cuûa thöïc vaät, laø muøa sinh soâi cuûa muoân loaøi. c/ Muøa xuaân laø muøa môû ñaàu cho moät naêm, môû ñaàu cho moät keá hoaïch, moät döï ñònh. → Muøa xuaân ñem laïi cho em bieát bao suy nghóa veà mình vaø moïi ngöôøi xung quanh. 3. Vieát baøi: 4. Ñoïc laïi vaø söûa chöõa 5. Caùc bieän phaùp tu töø thöôøng gaëp trong vaên bieåu caûm: so saùnh, aån duï, nhaân hoaù, ñieäp ngöõ. - Ngoân ngöõ vaên bieåu caûm gaàn guõi vôùi ngoân ngöõ thô vì noù coù muïc ñích bieåu caûm nhö thô.

+ Ñoïc vaên baûn, traû lôøi caùc caâu hoûi ôû phaàn “Ñoïc – hieåu vaên baûn”

Tuaàn 16 Tieát 63:

Vaên Baûn: SAØI GOØN TOÂI YEÂU - Minh Höông -

Ngaøy soaïn : 11/12/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Caûm nhaän ñöôïc neùt ñeïp Saøi Goøn vôùi thieân nhieân, khí haäu nhieät ñôùi vaø nhaát laø phong caùch con ngöôøi Saøi Goøn

-

Naém ñöôïc ngheä thuaät bieåu hieän tình caûm, caûm xuùc qua nhöõng hieåu bieát cuï theå, nhieàu maët cuûa taùc giaû veà Saøi Goøn

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Theá naøo laø vaên bieåu caûm

-

Neâu caùc böôùc laøm baøi vaên bieåu caûm

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Em haõy keå teân caùc thaønh phoá lôùn ôû nöôùc ta? Em bieát gì veà thaønh phoá Saøi Goøn? Ñaõ coù nhieàu taùc phaåm vieát veà Saøi Goøn vôùi bao tình caûm thöông yeâu traân troïng, töï haøo. Ñaõ coù bao ngöôøi duø ñi ñaâu xa vaãn nhôù maõi veà thaønh phoá. Trong tieát hoïc hoâm nay, Minh Höông seõ giuùp chuùng ta hieåu bieát theâm veà thieân nhieân, con ngöôøi, cuoäc soáng... qua vaên baûn “Saùi Goøn toâi yeâu” TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc – tìm hieåâu chung veà vaên baûn - GV ñoïc ñoaïn ñaàu (töø ñaàu → toâng chi hoï haøng) - Goïi vaøi hoïc sinh ñoïc tieáp caùc ñoaïn coøn laïi, chuù yù saéc thaùi bieåu caûm ôû moãi ñoaïn. - Cho HS giaûi thích moät soá töø ñòa phöông (ui ui, heà haø, thò thieàng, xaù, töï ti, maëc caûm) Qua baøi vaên, taùc giaû baøy toû tình caûm vôùi Saøi Goøn nhö theá naøo? (yeâu meán) veà nhöõng phöông dieän naøo? (Neâu ñaïi yù vaên baûn) + Baøi tuyø buùt theå hieän tình caûm yeâu meán vaø nhöõng aán töôïng bao quaùt chung cuûa taùc giaû veà Saøi Goøn treân caùc phöông dieän:

GHI BAÛNG A. ÑOÏC HIEÅU VAÊN BAÛN: 1.Taùc giaû caûm nhaän Saøi Goøn treân caùc phöông dieän: thieân nhieân, khí haäu, thôøi tieát, cuoäc soáng sinh hoaït cuûa thaønh phoá, cö daân vaø phong caùch con ngöôøi Saøi Goøn.

thieân nhieân, khí haäu, thôøi tieát, cuoäc soáng sinh hoaït cuûa thaønh phoá, cö daân vaø phong caùch con ngöôøi Saøi Goøn. Döïa vaoø maïch caûm xuùc vaø suy nghó cuûa taùc giaû, haõy tìm boá cuïc cuûa baøi vaên? * Boá cuïc: a/ “Töø ñaàu ... toâng chi hoï haøng”: nhöõng aán töôïng chung veà Saøi Goøn vaø tình yeâu cuûa taùc giaû ñoái vôùi thaønh phoá aáy. b/ “ÔÛ treân ñaát naøy ... leo leân hôn naêm möôi trieäu”: caûm nhaän vaø bình luaän veà phong caùch cuûa con ngöôøi Saøi Goøn. c/ phaàn coøn laïi: khaúng ñònh laïi tình yeâu cuûa taùc giaû vôùi thaønh phoá aáy. HOAÏT ÑOÄNG 2: Phaân tích ñoaïn 1 - HS ñoïc laïi ñoaïn 1, toùm taét yù chính cuûa ñoaïn Trong phaàn ñaàu baøi (töø ñaàu ñeán haøng trieäu ngöôøi khaùc), taùc giaû baøy toû loøng yeâu meán cuûa mình vôùi Saøi Goøn qua nhöõng caûm nhaän chung veà thieân nhieân vaø cuoäc soáng nôi aáy. Em haõy cho bieát söï caûm nhaän cuûa taùc giaû veà thieân nhieân, khi haäu cuûa Saøi Goøn ñöôïc theå hieän qua nhöõng chi tieát naøo? + Naéng sôùm, gioù loäng vaøo buoåi chieàu, côn möa nhieät ñôùi boãng baát ngôø keùo ñeán vaø mau döùt. + Trôøi ñang naéng ui ui boãng trong vaét laïi nhö thuyû tinh. + Ñeâm khuya thöa thôùt tieáng oàn, phoá phöôøng naùo ñoäng daäp dìu xe coä vaøo nhöõng giôø cao ñieåm. + Buoåi saùng tinh söông tónh laëng vôùi laøn khoâng khí maùt dòu, thanh saïch. Em coù caûm nhaän gì veà söï caûm nhaän cuûa taùc giaû? - Caûm nhaän qua hieän töôïng thôøi tieát vôùi nhöõng neùt rieâng - Caûm nhaän veà söï thay ñoåi nhanh choùng, ñoät ngoät - Caûm nhaän veà khoâng khí, nhòp soáng ña daïng cuûa thaønh phoá trong nhöõng thôøi tieát khaùc nhau. → Ñoù laø caûm nhaän tinh teá veà söï thay ñoåi nhanh choùng, ñoät ngoät cuûa thôøi tieát vôùi nhöõng neùt rieâng bieät, khoâng keùm nhòp soáng ña daïng cuûa Saøi Goøn. Tình caûm yeâu meán cuûa taùc giaû ñoái

2.a Söï caûm nhaän veà thieân nhieân, khi haäu Saøi Goøn: + Naéng sôùm, buoåi chieàu loäng gioù, caây möa nhieät ñôùi. + Trôøi ñang naéng ui ui boãng trong vaét laïi. + Phoá phöôøng naùo ñoäng, buoåi saùng tinh söông vôùi laøn khoâng khí maùt dòu → Caûm nhaän tinh teá

b/ Tình caûm cuûa taùc giaû vôùi Saøi Goøn: “ Toâi yeâu ... toâi yeâu... yeâu caû” →Ñieäp töø, caáu truùc caâu → Tình yeâu noàng nhieät, tha thieát ñoái vôùi Saøi Goøn

vôùi Saøi Goøn theå hieän qua nhöõng töø ngöõ naøo? Taùc giaû ñaõ söû duïng nhöõng bieän phaùp ngoân ngöõ noåi baät naøo ñeå theå hieän tình yeâu cuûa mình ñoái vôùi Saøi Goøn? (Thaûo luaän nhoùm) → Ghi baûng * GV bình choát: -Chính tình yeâu naøy maø taùc giaû ñaõ caûm nhaän ñöôïc nhieàu veû ñeïp vaø neùt rieâng cuûa thaønh phoá. Thaäm chí caû nhöõng ñieàu töôûng chöøng khoâng maáy deã chòu nhö söï ”traùi chöùng”, söï thay ñoåi ñoät ngoät cuûa thôøi tieát, söï oàn aøo, ñoâng ñuùc...vôùi taùc giaû taát caû trôû thaønh caùi ñaùng yeâu, ñaùng nhôù cuûa caùi thaønh phoá to lôùn, soâi ñoäng vaø ñoâng daân nhaát nöôùc ta. Töï bieát ñieàu ñoù neân taùc giaû ñaõ bieän minh cho mình baèng caâu ca dao noùi veà qui luaät taâm lí thoâng thöôøng cuûa con ngöôøi “yeâu nhau ... toâng chi hoï haøng” HOAÏT ÑOÄNG 3: Phaân tích ñoaïn 2 Nhaéc laïi yù chính ñoaïn 2? Ghi baûng GV ñoïc “caùch ngaøy nay...boäc tröïc”. Theo söï nhaän xeùt cuûa taùc giaû, neùt noåi baät trong phong caùch cuûa ngöôøi Saøi Goøn laø gì? + Caùi cô baûn taïo söùc soáng vaø neùt ñeïp rieâng Taùc giaû ñaõ chöùng minh nhöõng nhaän xeùt ñoù baèng caùch naøo? (Thaûo luaän) + Söï hieåu bieát laâu daøi, töôøng taän cuûa mình veà con ngöôøi Saøi Goøn vôùi gaàn 50 naêm gaàn guõi hoï. + Nhaän xeùt saéc saûo veà ñaëc ñieåm daân cö Saøi Goøn “ÔÛ treân ñaát naøy khoâng coù ngöôøi Baéc, khoâng coù ngöôøi Trung, ngöôøi Nam, ngöôøi Hoa, ngöôøi Khô Me ... maø chæ toaøn ngöôøi Saøi Goøn caû”. → Saøi Goøn laø nôi hoäi tuï boán phöông nhöng ñaõ hoaø hôïp, khoâng phaân bieät nguoàn goác. + Caûm nhaän ñuùng ñaén vaø tinh teá phong caùch ngöôøi Saøi Goøn: chaân thaønh, boäc tröïc, côûi môû, caùc coâ gaùi ñeïp töï nhieân, deã gaàn maø yù nhò. + Saøi Goøn laø nôi ñaát laønh, duø ít chim choùc “Mieàn Nam laø ñaát laønh thì Saøi Goøn laø ñoâ thò hieàn hoaø...” (SGK/170, 171) Qua söï bình luaän thaùi ñoä, tình caûm cuûa taùc giaû veà con ngöôøi Saøi Goøn bieåu hieän nhö theá naøo?

3. Phong caùch con ngöôøi Saøi Goøn: - Côûi môû, boäc tröïc, chaân thaønh, töï nhieân

+ Nhöõng neùt tính caùch aáy bieåu hieän trong ñôøi soáng haøng ngaøy (caùch chaøo cuûa caùc coâ gaùi: cuùi ñaàu, chaép tay xaù... khoâng cuùm nuùm, maøu meø, khoâng maëc caûm, töï ti...) vöøa yù töù, vöøa maïnh daïn, coù veû coå xöa nhöng mang tính daân chuû vaø caû trong nhöõng hoaøn caûnh thöû thaùch cuûa lòch söû (baát khuaát, khoâng chuùt do döï, daán thaân vaøo khoù khaên, nguy hieåm, coù theå hy sinh caû tính maïng suoát 30 naêm) → Taát caû bieåu hieän tình caûm saâu ñaäm cuûa taûc giaû daønh cho con ngöôøi Saøi Goøn qua söï gaén boù laâu beàn, söï hieåu bieát cuï theå, saâu saéc, caûm nhaän tinh teá, tình caûm thaám saâu vaøo lôøi keå → ghi baûng

→ Taùc giaû nhaän xeùt, chöùng minh baèng söï hieåu bieát cuï theå, saâu saéc veà con ngöôøi Saøi Goøn. Tình caûm thaám saâu vaøo lôøi keå.

HOAÏT ÑOÄNG 4: Toång keát giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät II. GHI NHÔÙ cuûa baøi Hoïc SGK/173 H1: Qua baøi vaên em caûm nhaän ñöôïc ñieàu gì môùi vaø saâu saéc veà Saøi Goøn cuøng tình caûm vôùi maûnh ñaát aáy cuûa taùc giaû? → ghi nhôù H2: Em coù nhaän xeùt gì veà giaù trò ngheä thuaät cuûa baøi vaên? + Ngheä thuaät bieåu hieän tình caûm, caûm xuùc qua moïi vieäc trình baøy nhöõng hieåu bieát cuï theå nhieàu maët cuûa taùc giaû veà Saøi Goøn baèng lôøi vaên gôïi caûm, sinh ñoäng HOAÏT ÑOÄNG 5: Luyeän taäp III. LUYEÄN TAÄP Qua baøi vaên, em haõy trình baøy nhöõng caûm nhaän cuûa em veà vuøng ñaát Saøi Goøn ? Tìm nhöõng caâu ca dao, tuïc ngöõ ca ngôïi veû ñeïp vaø nhöõng ñaëc saéc ôû queâ höông em? Em haõy neâu nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät veà thieân nhieân vaø tính caùch ngöôøi daân Khaùnh Hoaø chuùng ta? V. CUÛNG COÁ : -

Luyeän taäp

-

Neâu giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô. * DAËN DOØ:

-

Hoïc baøi – hoïc phaàn ghi nhôù

-

Hoïc thuoäc “Toâi yeâu naéng sôùm ... che chôû” SGK/169 “Caùch ngaøy nay... boäc tröïc” SGK/170

-

Hoaøn thaønh baøi taäp

-

Soaïn: Muøa xuaân cuûa toâi

+ Ñoïc vaên baûn + Traû lôøi caùc caâu hoûi phaàn ñoïc, hieåu vaên baûn

Tieát 64:

D.

TOÂI

Vaên Baûn: MUØA XUAÂN CUÛA - Vuõ Baèng -

Ngaøy soaïn : 11/12/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Caûm nhaän ñöôïc neùt ñaëc saéc rieâng cuûa caûnh saéc muøa xuaân ôû Haø Noäi vaø mieàn baéc ñöôïc taùi hieän trong baøi tuyø buùt.

-

Thaáy ñöôïc tình yeâu queâ höông ñaát nöôùc tha thieát , saâu ñaäm cuûa taùc giaû ñöôïc theå hieän qua ngoøi buùt taøi hoa, tinh teá , giaøu caûm xuùc vaø hình aûnh.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Qua vaên baûn Saøi Goøn toâi yeâu, em haõy neâu leân nhöõng neùt ñaëc saéc veà thaønh phoá Saøi Goøn, veà thieân nhieân vaø con ngöôøi, qua ñoù trình baøy caûm xuùc cuûa em ñoái vôùi Saøi Goøn?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: ÔÛ tieát tröôùc, caùc em ñaõ ñöôïc tìm hieåu veà thaønh phoá Saøi Goøn vaø phong caùch con ngöôøi soáng ôû ñoù, hoâm nay chuùng ta tieáp tuïc tìm hieåu veà thuû ñoâ Haø Noäi qua tuyø buùt “Muøa xuaân cuûa toâi” cuûa Vuõ Baèng ñeå thaáy roõ veû ñeïp, baûn saéc vaên hoaù cuûa moät vuøng ñaát nöôùc vaø cuõng laø cuûa caû daân toäc. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: Ñoïc – tìm hieåâu phaàn chuù thích, tìm hieåu chung veà vaên baûn - HS ñoïc phaàn chuù thích tìm hieåu veà taùc giaû, taùc phaåm. GV ñoïc maãu ñoaïn ñaàu vaø höôùng daãn HS ñoïc tieáp caùc phaàn coøn laïi. * Löu yù ñoïc: Chuù yù theå hieän tính chaát bieåu caûm cuûa baøi vaên vì baøi vaên boäc loä tình caûm raát nhieät thaønh, tha thieát cuûa taùc giaû vôùi nhieàu hình aûnh mieâu taû tinh teá vaø lôøi vaên trau chuoát, giaøu nhòp ñieäu. - Cho HS ñoïc caùc chuù thích, giaûi thích theâm nhöõng töø HS chöa hieåu roõ. Baøi vaên vieát veà caûnh saéc vaø khoâng khí muøa xuaân ôû ñaâu? + ÔÛ Haø Noäi vaø mieàn Baéc Hoaøn caûnh vaø taâm traïng cuûa taùc giaû

GHI BAÛNG I. TAÙC GIAÛ, TAÙC PHAÅM: Xem chuù thích SGK/175 II. ÑOÏC HIEÅU VAÊN BAÛN:

1. Baøi tuyø buùt ñaõ theå hieän caûnh saéc thieân nhieân vaø khoâng khí muøa xuaân trong thaùng gieâng ôû Haø Noäi vaø mieàn Baéc qua noãi nhôù thöông da dieát

khi vieát baøi naøy? - Nhôù thöông vì phaûi xa queâ.

cuûa moät ngöôøi xa queâ.

Baøi vaên coù theå chia laøm maáy ñoaïn? Neâu noäi dung chính cuûa moãi ñoaïn vaên? Söï lieân keát giöõa caùc ñoaïn? - Caùc caâu, caùc ñoaïn trong baøi coù söï lieân keát vaø noái lieàn nhau moät caùch töï nhieân, hôïp lyù. * Boá cuïc: - Ñoaïn 1: Töø ñaàu → meâ luyeán muøa xuaân”: tình caûm cuûa con ngöôøi vôùi muøa xuaân laø moät quy luaät taát yeáu, töï nhieân. - Ñoaïn 2: “Toâi yeâu ... môû hoäi lieân hoan”: caûnh saéc vaø khoâng khí muøa xuaân ôû ñaát trôøi vaø loøng ngöôøi. - Ñoaïn 3: phaàn coøn laïi: caûnh saéc rieâng cuûa trôøi ñaát muøa xuaân laø töø khoaûng sau raèm thaùng gieâng ôû mieàn Baéc HOAÏT ÑOÄNG 2: Phaân tích ñoaïn 2 - HS ñoïc thaàm ñoaïn 2 Caûnh saéc muøa xuaân Haø Noäi vaø mieàn Baéc ñaõ ñöôïc gôïi taû nhö theá naøo? Qua nhöõng chi tieát naøo? + Caûnh saéc muøa xuaân: möa lieâu rieâu, gioù laønh laïnh. + Khoâng khí muøa xuaân aám aùp, noàng naøn, ñeán töø nhöõng aâm thanh cuûa tieáng nhaïn, tieáng troáng cheøo, caâu haùt khueâ tình, töø khung caûnh vôùi baøn thôø, ñeøn neán, höông traàm... töø khoâng khí gia ñình ñoaøn tuï traøn ngaäp yeâu thöông. Muøa xuaân ñaõ ñem laïi vaø khôi daäy söùc soáng trong thieân nhieân, con ngöôøi nhö theá naøo? Nhaän xeùt veà gioïng ñieäu vaø ngoân ngöõ trong ñoaïn vaên? (thaûo luaän) + Caûnh saéc muøa xuaân Haø Noäi vaø mieàn Baéc ñöôïc gôïi taû thaät tinh teá baèng nhöõng chi tieát tieâu bieåu mang neùt ñeïp rieâng caû trong thieân nhieân vaø sinh hoaït cuûa con ngöôøi. + Taùc giaû khoâng döøng laïi ôû mieâu taû caûnh vaät maø taäp trung theå hieän noåi baät söùc soáng cuûa muøa xuaân thieâng lieâng vaø trong loøng ngöôøi baèng nhieàu hình aûnh gôïi caûm vaø so saùnh, cuï theå “Nhöïa soáng ôû trong ngöôøi caêng leân nhö maùu caêng trong loäc cuûa loaøi nai, nhö maàn non cuûa caây coái, naèm im maõi khoâng ñöôïc phaûi troài ra thaønh nhöõng caùi nhoû li ti” + Baèng gioïng ñieäu vöøa soâi noåi vöøa tha

2. Caûnh saéc muøa xuaân ôû Haø Noäi vaø mieàn Baéc trong loøng ngöôøi: a/+ Möa lieâu rieâu, gioù laønh laïnh + Khoâng khí muøa xuaân aám aùp, noàng naøn: tieáng nhaïn, tieáng troáng cheøo, caâu haùt khueâ tình. b/+ “Nhöïa soáng ôû trong ngöôøi caêng leân nhö maùu caêng trong loäc cuûa loaøi nai...” → Hình aûnh gôïi caûm, so saùnh cuï theå, gioïng ñieäu soâi noåi, tha thieát.

thieát, vôùi ngoân ngöõ meàm maïi, trau chuoát, giaøu chaát tröõ tình, goùp phaàn quan troïng taïo neân söùc truyeàn caûm cuûa ñoaïn vaên. → Caûnh saéc muøa xuaân ôû Haø Noäi vaø mieàn Baéc ñöôïc taùi hieän trong noãi nhôù thöông da dieát cuûa ngöôøi xa queâ ñang soáng taïi Saøi Goøn – vuøng kieåm soaùt cuûa Myõ – Nguî. HOAÏT ÑOÄNG 3: Phaân tích ñoaïn 3 - Chuù yù ñoaïn 3: “ñeïp quaù ñi... heát baøi”: nhaéc laïi yù chính cuûa ñoaïn Taùc giaû ñaõ choïn mieâu taû nhöõng hình aûnh naøo ñeå theå hieän vaø khoâng khí muøa xuaân? Nhaän xeùt vieäc taùi hieän caûnh saéc vaø khoâng khí aáy? Qua vieäc taùi hieän caûnh thieân nhieân theå hieän taâm tö, tình caûm gì cuûa taùc giaû? + Ngoøi buùt taùc giaû ñaëc bieät tinh teá, choïn hình aûnh, chi tieát tieâu bieåu ñaëc saéc, so saùnh ñoäc ñaùo taoï neân neùt rieâng bieät cuûa khoâng khí vaø caûnh saéc thieân nhieân sau raèm thaùng gieâng. Ñoù laø söï thay ñoåi, chuyeån bieán cuûa maøu saéc vaø khoâng khí, baàu trôøi, maët ñaát caây coû trong moät khoaûng thôøi gian ngaén nguûi töø ñaàu thaùng qua raèm thaùng gieâng. + Boäc loä söï quan saùt vaø caûm nhaän tinh teá nhaïy caûm, ngoøi buùt taøi hoa vaø tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc saâu ñaäm, thaùi ñoä bieát toân troïng söï soáng vaø bieát taän höôûng veû ñeïp cuûa söï soáng.

3. Caûnh saéc thieân nhieân töø khoaûng sau raèm thaùng gieâng: + Ñaøo hôi phai nhöng nhuî vaãn coøn phong, coû nöùc muøi höông man maùc, mua phuøn, neàn trôøi saùng hoàng... + Chæ ñoä 8, 9 giôø saùng treân neàn trôøi trong coù nhöõng luoàng saùng hoàng nhö caùnh con ve môùi loät. → Chi tieát tieâu bieåu, söï quan saùt vaø caûm nhaän tinh teá → taùi hieän caûnh saéc rieâng cuûa trôøi ñaát muøa xuaân

HOAÏT ÑOÄNG 4: Ghi nhôù III. GHI NHÔÙ: Hoïc SGK/178 Qua phaân tích tìm hieåu baøi vaên, em haõy trình baøy giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi vaên? + Noäi dung: ghi nhôù SGK/178 + Ngheä thuaät: Theå hieän tình caûm, caûm xuùc qua vieäc taùi hieän caûnh saéc muøa xuaân Haø Noäi baèng nhöõng chi tieát tieâu bieåu so saùnh ñoäc ñaùo, gioïng ñieäu soâi noåi, tha thieát, lôøi vaên gôïi caûm sinh ñoäng. Nhaéc laïi ñaëc tröng cuaû tuyø buùt? + Gaàn vôùi buùt kyù, kyù söï ôû yeâu toá mieâu taû, ghi cheùp nhöõng hình aûnh, söï vieäc maø nhaø vaên quan saùt. + Nhöng thieân veà tình caûm, theå hieän caûm xuùc cuûa taùc giaû tröôùc hieän töôïng vaø vaán ñeà cuûa ñôøi soáng, ngoân ngöõ thöôøng giaøu hình aûnh vaø chaát tröõ tình.

HOAÏT ÑOÄNG 5: Luyeän taäp IV. LUYEÄN TAÄP Neâu caûm nhaän cuûa em veà caûnh saéc nuøa xuaân mieàn baéc qua ngoøi buùt taøi hoa, tinh teá cuûa taùc giaû? Ñoïc dieãn caûm nhöõng ñoaïn vaên theå hieän tình caûm yeâu meán cuûa taùc giaû ñoái vôùi muøa xuaân Haø Noäi. + Muøa xuaân cuûa toâi ... ñeâm xanh... + Ñeïp quaù ñi ... thöông meán + Ñaøo hôi phai ... ñaàu gieâng + Nhöng toâi yeâu ... haún Chæ ra neùt ñeïp rieâng veà caûnh saéc thieân nhieân ôû mieàn Baéc (muøa xuaân cuûa toâi) vaø cuûa mieàn Nam (Saøi Goøn toâi yeâu)? (HS nhìn tranh SGK/174) V. CUÛNG COÁ : -

Luyeän taäp

-

Noäi dung cuûa tuyø buùt noùi chung vaø noäi dung cuûa baøi “Muøa xuaân cuûa toâi” noùi rieâng * DAËN DOØ:

-

Hoïc thuoäc ghi nhôù – hoïc thuoäc vaøi caâu mieâu taû caûnh, so saùnh trong baøi

-

Soaïn: Luyeän taäp söû duïng töø

-

Chuaån bò baøi taäp 1, 2 /179 SGK

Tuaàn 17 Tieát 65:

LUYEÄN TAÄP SÖÛ DUÏNG TÖØ

Ngaøy soaïn : 17/12/2005 Ngaøy daïy : 26/12/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Hieåu roõ caùc yeâu caàu trong vieäc söû duïng töø

-

Treân cô sôû nhaän thöùc yeáu toá ñoù , töï kieåm tra ñeå thaáy ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa baûn thaân trong vieäc söû duïng töø ñuùng möïc, traùnh thaùi ñoä caåu thaû khi noùi, vieát.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Neâu nhöõng chuaån möïc caàn phaûi coù khi söû duïng töø trong tieáng Vieät?

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi:

ÔÛ tieát tröôùc caùc em ñaõ ñöôïc hoïc veà chuaån möïc söû duïng töø. Chuaån möïc naøy giuùp chuùng ta ñònh höôùng vaø * Giôùi thieäu baøi:

söû duïng töø ñuùng khi noùi, vieát, naâng cao kyõ naêng söû duïng töø. Tieát hoïc hoâm nay, caùc em seõ vaän duïng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå töï ñaùnh giaù, töï ruùt kinh nghieäm qua caùc baøi laøm cuûa chính mình ñeå coù theå söû duïng thaät chính xaùc ngoân ngöõ töø tieáng Vieät TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: GV cho HS nhaéc laïi kieán thöùc ñaõ hoïc ôû tieát tröôùc Em coù theå nhaéc laïi caùc chuaån möïc söû duïng töø? - Coù 5 chuaån möïc söû duïng töø: + Ñuùng aâm, ñuùng chiùnh taû + Ñuùng nghóa + Ñuùng saéc thaùi bieåu caûm, hôïp vôùi tình huoáng giao tieáp + Ñuùng tính chaát ngöõ phaùp cuûa töø + Khoâng laïm duïng töø ñòa phöông Qua caùc chuaån möïc söû duïng töø, qua caùc baøi taäp laøm vaên ñaõ laøm töø ñaàu naêm (2 baøi), caùc em haõy ghi laïi nhöõng töø mình ñaõ söû duïng sai veà aâm vaø chính taû? - GV goïi HS leân baûng (2-3 HS) ghi nhöõng loãi vaø töï söûa chöõa (chuû yeáu sai loãi chính taû do aûnh höôûng cuûa tieáng ñòa phöông hoaëc lieân töôûng sai)  GV nhaän xeùt.

GHI BAÛNG

HOAÏT ÑOÄNG 2: Maãu söûa baøi: - Chia lôùp laøm 4 nhoùm, cho caùc em trao ñoåi Töø duøng Caùch söûa baì taäp laøm vaên vôùi nhau roài yeâu caàu HS sai ñoïc baøi laøm cuûa baïn. HS thaûo luaän, cöû ñaïi dieän leân söûa baøi vaø nhaän xeùt loãi duøng töø. + Nhoùm 1: Loãi duøng töø khoâng ñuùng nghóa + Nhoùm 2: Loãi duøng töø khoâng ñuùng tính chaát ngöõ phaùp + Nhoùm 3 : Loãi khoâng ñuùng saéc thaùi bieåu caûm + Nhoùm 4: Loãi khoâng hôïp vôùi tình huoáng giao tieáp HOAÏT ÑOÄNG 3: Töøng nhoùm cöû ñaïi dieän leân baûng ghi vaøo khung maãu cho saün, ghi loãi sai vaø söûa chöõa. - Caùc nhoùm nhaän xeùt - GV nhaän xeùt, goùp yù vaø nhaéc nhôû ruùt kinh nghieäm V/ CUÛNG COÁ :

-

Haõy nhaéc laïi nhöõng chuaån möïc söû duïng caàn phaûi coù khi söû duïng töø trong tieáng Vieät * DAËN DOØ:

-

Xem laïi caùc baøi taäp

-

Chuaån bò baøi “OÂn taäp taùc phaåm tröõ tình”

Tieát 66

TRAÛ BAØI TAÄP LAØM VAÊN SOÁ 3

Ngaøy soaïn : 17/12/2005 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS - Thaáy ñöôïc naêng löïc laøm vaên bieåu caûm veà con ngöôøi, theå hieän qua nhöõng öu ñieåm, nhöôïc ñieåm cuûa baøi vieát - Bieát baùm saùt yeâu caàu ñeà ra, yeâu caàu vaän duïng caùc phöông thöùc töï söï, mieâu taû vaø bieåu caûm tröïc tieáp ñeå ñaùnh giaù baøi vieát cuûa mình vaø söûa laïi nhöõng choã chöa ñaït II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : * Giôùi thieäu baøi: Baøi môùi: TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: - GV ghi laïi ñeà Taäp laøm vaên - Yeâu caàu cuûa ñeà baøi: + Vaên bieåu caûm ñoái vôùi con ngöôøi phaûi chuù yù ñeán con ngöôøi moät caùch ñaày ñuû. Phaûi coù con ngöôøi laøm neàn cho nhöõng tình caûm, caûm xuùc, suy nghó. Hoïc sinh phaûi chuù yù yeáu toá töï söï, mieâu taû. + Vaän duïng toát caùc hình thöùc bieåu caûm nhö : so saùnh, loái truøng ñieäp, hình thöùc lieân töôûng, töôûng töôïng. HOAÏT ÑOÄNG 2: - GV neâu boá cuïc chung cho baøi laøm bieåu caûm veà con ngöôøi HOAÏT ÑOÄNG 3: - GV neâu nhaän xeùt chung veà baøi laøm  Öu ñieåm, nhöôïc ñieåm HOAÏT ÑOÄNG 4: - GV söûa chöõa loãi cho HS taïi lôùp - Chuù yù caùc loãi: môû baøi, chuyeån maïch, keát baøi + Chuù yù caùch söû duïng töø cho ñuùng yeâu caàu + Caùc bieän phaùp tu töø vaø ngheä thuaät nhö: so saùnh, lieân töôûng, hoài töôûng, töôûng töôïng. + Söûa caùc loãi chính taû, ngöõ phaùp, duøng töø cuûa HS (GV neâu teân moät soá tröôøng hôïp sai cuï theå) HOAÏT ÑOÄNG 5: - GV ñoïc nhöõng baøi laøm hoaøn chænh, ñaït yeâu caàu, nhöõng baøi xuaát saéc. - Khen thöôûng, bieåu döông ñeå hoïc sinh ruùt ñöôïc nhöõng caí hay cho baøi laøm cuûa caù nhaân mình

GHI BAÛNG Ñeà: Caûm nghó veà ngöôøi thaân

I. NHAÄN XEÙT CHUNG: 1. Öu ñieåm: 2. Nhöôïc ñieåm: II. SÖÛA BAØI: 1. Loãi chính taû: 2. Loãi veà kieán thöùc: 3. Loãi ngöõ phaùp: Duøng töø, ñaët caâu, dieãn ñaït

V/ CUÛNG COÁ: - Nhaéc laïi nhöõng yeâu caàu cô baûn cuûa moät baøi vaên bieåu caûm * DAËN DOØ: -

Chuaån bò baøi môùi “OÂn taäp taùc phaåm tröõ tình”

Tieát 67, 68: Ngaøy soaïn : 18/12/2005

OÂN TAÄP HOÏC KYØ I Phaân moân Vaên

I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Giuùp caùc em heä thoáng hoaù kieán thöùc vaên hoïc, naém vöõng ñöôïc caùc theå loaïi vaø noäi dung.

-

Böôùc ñaàu naém ñöôïc khaùi nieäm tröõ tình vaø ngheä thuaät phoå bieán cuûa taùc phaåm tröõ tình.

-

Cuûng coá kieán thöùc vaø luyeän taäp caùch tieáp caän taùc phaåm tröõ tình.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

GV kieåm tra söï chuaån bò baøi cuûa HS ôû nhaø

-

Kieåm tra kieán thöùc seõ keát hôïp luùc oân taäp

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: * Giôùi thieäu baøi: Qua 16 tuaàn chuùng ta ñaõ hoïc vaên hoïc nhaät

duïng, vaên hoïc daân gian, vaên chöông baùc hoïc, vaên chöông trong nöôùc, ngoaøi nöôùc, vaên trung ñaïi, hieän ñaïi … laø nhöõng vaán ñeà raát roäng lôùn, phöùc taïp  Nhaèm giuùp caùc em nhìn laïi moät caùch heä thoáng kieán thöùc, kyõ naêng tieáp caän taùc phaåm vaên chöông, chuùng ta cuøng nhau oân taäp. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC Tieát 1: HOAÏT ÑOÄNG 1: OÂn taäp vaên baûn “nhaät duïng” Em haõy keå ra nhöõng vaên baûn nhaät duïng ñaõ hoïc? Neâu teân taùc giaû cuûa caùc vaên baûn ñoù? - Cho HS neâu teân taùc phaåm, teân taùc giaû Noäi dung cuûa caùc vaên baûn aáy ñeà caäp ñeán vaán ñeà gì? - Baøi 1: Veà nhaø tröôøng - Baøi 2: Gia ñình – quyeàn treû em - Baøi 3: Ngöôøi phuï nöõ – ngöôøi

GHI BAÛNG I. NOÄI DUNG OÂN TAÄP A. Vaên baûn nhaät duïng: 1. Coång tröôøng môû ra ( Lyù Lan) 2. Meï toâi (E – A – Mi – Xi) 3. Cuoäc chia tay cuûa nhöõng con buùp beâ (Khaùnh Hoaøi) * Noäi dung: - Baøi 1: Tình caûm saâu naëng cuûa meï ñoái vôùi con vaø vai troø to lôùn cuûa nhaø tröôøng. - Baøi 2: Söï yeâu thöông, kính troïng cha meï laø moät tình caûm thieâng lieâng. Thaät xaáu hoå cho ai chaø ñaïp leân tình yeâu thöông ñoù. - Baøi 3: Tình caûm gia ñình voâ cuøng quan troïng. Haõy ñeå treû em ñöôïc soáng

meï trong tình caûm yeâu thöông cuûa gia ñình. Phöông thöùc bieåu ñaït cuûa * Ngheä thuaät: caùc vaên baûn? - Baøi 1: Doøng nhaät kyù taâm tình, nhoû - Baøi 1: Bieåu caûm nheï, saâu laéng. - Baøi 2: Töø ngöõ, hình aûnh coù yù nghóa - Baøi 2: Bieåu caûm saâu saéc, bieåu caûm cao. - Baøi 3: Bieåu caûm Ngheä thuaät ñaëc saéc cuûa - Baøi 3: Lôøi vaên chaân thaønh, giaûn dò, gôïi caûm, khaéc hoaï nhaân vaät sinh taùc phaåm? ñoäng. - HS traû lôøi

* Cho HS laøm baøi taäp: Ñieàn teân taùc phaåm cho phuø hôïp noäi dung caùc caâu sau: a. “Ñi ñi con, haõy can ñaûm leân, theá giôùi naøy laø cuûa con, böôùc qua caùnh coång tröôøng laø moät theá giôùi kyø dieäu seõ môû ra” b. “ En Ri Coâ naøy! Con haõy nhôù raèng, tình yeâu thöông, kính troïng cha meï laø tình caûm thieâng lieâng hôn caû. Thaät ñaùng xaáu hoå vaø nhuïc nhaõ cho keû naøo chaø ñaïp leân tình yeâu thöông ñoù”. c. “ Tình caûm gia ñình laø voâ cuøng quyù giaù vaø quan troïng. Moïi ngöôøi haõy coá gaéng baûo veä vaø giöõ gìn, ñöøng laøm toån haïi ñeán tình caûm trong saùng aáy. HOAÏT ÑOÄNG 2: OÂn taäp taùc phaåm tröõ tình Em haõy keå nhöõng taùcphaåm tröõ tình ñaõ hoïc töø tuaàn 1 ñeán tuaàn 17 ? - HS keå teân caùc vaên baûn ñaõ hoïc theo SGK (goàm 16 baøi) - GV môû roäng: taát caû 16 taùc phaåm chia laøm 3 phaàn + Phaàn 1: Ca dao + Phaàn 2: Vaên hoïc trung ñaïi: Trung ñaïi Trung Quoác vaø trung ñaïi Vieät Nam + Phaàn 3: Vaên hoïc hieän ñaïi Vieät Nam Neâu taùc duïng veà theå tröõ tình daân gian? - Ca dao keát hôïp lôøi nhaïc - Dieãn taû ñôøi soáng noäi taâm cuûa con ngöôøi trong caùc quan heä gia ñình, queâ höông, ñaát nöôùc... - Theå thô luïc baùt laø chuû yeáu. - Keát caáu: ñoái ñaùp, voøng troøn - Ngoân ngöõ: giaûn dò, deã hieåu - Ngheä thuaät: so saùnh, aån duï quen thuoäc Neâu chuû ñeà cuûa ca dao ñaõ hoïc? Noäi dung vaø ngheä thuaät tieâu bieåu cuûa caùc baøi ca dao?

B. TAÙC PHAÅM TRÖÕ TÌNH: I/ Ca dao: Thô tröõ tình daân gian 1. Nhöõng caâu haùt veà tình caûm gia ñình: - So saùnh, aån duï, laøn ñieäu haùt ru 2.Nhöõng caâu haùt veà tình yeâu queâ höông ñaát nöôùc - Ca ngôïïi nhöõng danh lam thaéng caûnh, veû ñeïp cuûa giang sôn gaám voùc gaén vôùi ñôøi soáng tinh thaàn daân toäc. - Hình thöùc ñoái ñaùp, hoûi môøi, nhaén göûi 3.Nhöõng caâu haùt than thaân: - Boäc loä noãi loøng teâ taùi, khoán khoå, ñaéng cay tuûi nhuïc cuûa ngöôøi lao ñoäng, ñaëc bieät laø ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi cuõ. - Duøng hình aûnh so saùnh, aån duï 4. Nhöõng caâu haùt chaâm bieám: - Gieãu côït nhöõng thoùi hö taät xaáu cuûa ngöôøi ñôøi trong cuoäc soáng coäng ñoàng vaø trong gia ñình. - Baèng ngheä thuaät traøo loäng daân gian giaûn dò maø saâu saéc.

* Luyeän taäp: Baøi 1: Ñieàn Ñ vaøo caâu ñuùng, S vaøi caâu sai cho noäi dung sau: Ngheä thuaät tieâu bieåu trong caùc baøi ca dao laø:

a. Caâu haùt veà tình caûm gia ñình: laøn ñieäu haùt ru, so saùnh, aån duï b. Nhöõng caâu haùt veà tình yeâu queâ höông ñaát nöôùc: HÌnh thöùc traøo loäng mæa mai, chaâm bieám, haùt ñoái, môøi hoûi, nhaén göûi c. Nhöõng caâu haùt than thaân: duøng hình aûnh so saùnh, aån duï, traøo loäng saâu saéc. d. Nhöõng caâu haùt chaâm bieám: ngheä thuaät traøo loäng daân gian, giaûn dò, saâu saéc Baøi 2: Choïn caâu ñuùng: Ñaëc ñieåm cuûa ca dao tröõ tình laø: a. Loaïi thô theå hieän tình caûm, nguyeän voïng tha thieát vaø chính ñaùng ñöôïc löu truyeàn trong daân gian. b. Laø theå thô luïc baùt boäc loä tình caûm caù nhaân c. Laø moät kieåu vaên baûn bieåu caûm d. Taát caû ñeàu sai

* Chuyeån yù: Sang phaàn vaên hoïc trung ñaïi: coù 2 phaàn Vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam coù nhöõng taùc phaåm naøo ñaõ hoïc , keå teân taùc giaû? 1. Nam quoác sôn haø – Lyù Thöôøng Kieät 2. Phoø giaù veà kinh – Traàn Quang Khaûi 3. Buoåi chieàu ñöùng ôû phuû thieân tröôøng troâng ra – Traàn Nhaân Toâng 4. Baøi ca Coân Sôn – Nguyeãn Traõi 5. Sau phuùt chia ly – Ñoaøn Thò Ñieåm 6. Baùnh troâi nöôùc – Hoà Xuaân Höông 7. Qua ñeøo Ngang – Baø huyeän thanh quan 8. Baïn ñeán chôi nhaø – Nguyeãn Khuyeán

Neâu theå thô vaø phöông thöùc bieåu ñaït cuûa 8 taùc phaûm tröõ tình trung ñaïi vöøa neâu treân? - Cho HS neâu roõ → GV môû kieán thöùc ôû baûng phuï Em haõy neâu nhöõng hieåu bieát veà theå thô: thaát ngoân töù tuyeät, thaát ngoân baùt cuù, luïc baùt, song thaát luïc baùt? - Chuù thích baøi 5 SGK/63 (ñaëc ñieåm thô ñöôøng luaät) - Xem chuù thích baøi 7 SGK / 91, 92 (song thaát luïc baùt) - Xem chuù thích baøi 6 SGK/79, 80 (luïc baùt) Noäi dung chính cuûa caùc taùc phaåm? - Tinh thaàn yeâu nöôùc, töï haøo daân toäc: + Soâng nuùi nöôùc nam: Baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp – khaúng ñònh neàn ñoäc laäp chuû quyeàn cuûa daân toäc vaø yù chí quyeát taâm baûo veä chuû quyeàn cuûa nhaân daân ta. + Phoø giaù veà kinh: Haøo khí chieán thaéng, khaùt voïng hoaø bình + Thieân tröôøng vaõn voïng: Böùc tranh thoân daõ thô moäng, thanh bình. Tình yeâu queâ höông saâu naëng cuûavua Traàn Nhaân Toâng + Baøi ca Coân Sôn: Caûnh Coân Sôn töôi ñeïp, yeân aû, haøi hoaø vôùi caùch soáng thö thaùi, taâm hoàn khoaùng ñaït, nhaân caùch thanh cao cuûa Nguyeãn Traõi. - Tinh thaàn nhaân ñaïo saâu saéc: + Chinh phuï ngaâm (sau phuùt chia ly): Noãi saàu chia ly cuûa ngöôøi vôï, pheâ phaùn chieán tranh phi nghóa. + Baùnh troâi nöôùc: Ca ngôïi veû ñeïp cuûa ngöôøi phuï nöõ, vaø xoùt xa cho thaân phaän baát

II. Vaên hoïc trung ñaïi: 1. Tröõ tình trung ñaïi Vieät Nam - Theå thaát ngoân töù tuyeät: + Nam quoác sôn haø- nghò luaän + Phoø giaù veà kinh - nghò luaän + Buoåi chieàu ñöùng ôû phuû thieân tröôøng troâng ra – bieåu caûm + Baùnh troâi nöôùc – bieåu caûm - Theå thaát ngoân baùt cuù: + Qua ñeøo Ngang – bieåu caûm + Baïn ñeán chôi nhaø – bieåu caûm - Theå luïc baùt: + Baøi ca Coân Sôn – bieåu caûm - Song thaát luïc baùt: + Sau phuùt chia ly – bieåu caûm

* Noäi dung: - Theå hieän 2 chuû ñeà lôùn: + Tinh thaàn yeâu nöôùc, töï haøo daân toäc. + Tình caûm nhaân ñaïo saâu saéc (Kieán thöùc cuï theå coù baûng heä thoáng hoaù)

* Luyeän taäp: Baøi 1: Haõy xeáp laïi teân taùc phaåm phuø hôïp noäi dung tö töôûng tình caûm ñöôïc theå hieän:

1. YÙ thöùc ñoäc laäp töï chuû vaø quyeát tieâu dieät ñòch

a.

Baøi ca Coân Sôn

2. Noãi nhôù thöông quaù khöù ñi ñoâi vôùi noãi buoàn ñôn leû thaàm b. Sau phuùt chia ly laëng giöõa choán nuùi ñeøo.

3. Nhaân caùch cao thöôïng, giao hoaø tuîeât ñoái vôùi thieân nhieân c. Nam quoác sôn haø

4. Noãi saàu chia ly cuûa ngöôøi vôï, pheân phaùn chieán tranh phi nghóa d. Qua ñeøo ngang Baøi 2: Haõy saép xeáp teân taùc phaåm phuø hôïp vôùi noäi dung:

a. Tình baïn chaân thaønh trong saùng, gaén boù keo sôn

1.

Phoø giaù veà kinh

b. Ca ngôïi veû ñeïp cuûa ngöôøi phuï nöõ xöa vaø xoùt xa cho thaân phaän 2. Thieân tröôøng vaõn voïng cuûa hoï

c. Böùc tranh thoân daõ thô moäng, thanh bình; tình yeâu queâ höông 3. Baùnh troâi nöôùc saâu naëng

d. Haøo khí chieán thaéng, khaùt voïng hoaø bình

4.

Baïn ñeán chôi nhaø Baøi 3: Ñieàn theå loaïi, phöông thöùc bieåu ñaït cuûa caùc taùc phaåm sau: Teân taùc phaåm

Theå loaïi

Phöông thöùc bieåu ñaït

a. Qua ñeøo ngang b. Nam quoác sôn haø c. Baøi ca Coân Sôn d. Sau phuùt chia ly Baøi 4: Haõy tìm nhöõng yù kieán maø em cho laø khoâng chính xaùc a. Ñaây laø thô thì nhaát thieát phaûi duøng phöông thöùc bieåu caûm. b. Tuøy buùt laø moät kieåu vaên baûn bieåu caûm c. Ngoân ngöõ thô tröõ tình giaøu hình aûnh, coâ ñoïng, gôïi caûm d. Thô tröõ tình chæ ñöôïc duøng loái noùi tröïc tieáp ñeå bieåu hieän tình caûm, caûm xuùc. Tieát 2: * Chuyeån sang phaàn 2: Keå teân caùc taùc phaåm tröõ tình trung ñaïi 4. Tröõ tình trung ñaïi Trung

Trung Quoác ñaõ hoïc? - HS keå teân caùc taùc giaû vaø taùc phaån töø tuaàn 1 – 16 - GV môû kieán thöùc ôû baûng heä thoáng hoaù Theå thô cuûa caùc taùc phaåm aáy? Neâu phöông thöùc bieåu ñaït cuûa töøng taùc phaåm? - Xa ngaém thaùc nuùi Lö – Lí Baïch - Caûm nghó trong ñeâm thanh tónh – Lí Baïch - Ngaãu nhieân vieát buoåi môùi veà queâ – Haï Tri Chöông + Phöông thöùc bieåu ñaït – bieåu caûm + Theå loaïi: Thaát ngoân töù tuyeät ñöông luaät + Noäi dung: Bieåu hieän saâu saéc, chaân thöïc, hoùm hænh, tình queâ höông saâu naëng sau bao naêm xa caùch. + Ngheä thuaät: Duøng pheùp ñoái ñoäc ñaùo, töø ngöõ coù giaù trò bieåu caûm - Baøi ca nhaø tranh bò gioù thu phaù – Ñoã Phuû + Theå thô: coå theå + Phöông thöùc bieåu ñaït: ñan xen nhieàu phöông thöùc bieåu ñaït, tieâu bieåu laø mieâu taû + Noäi dung: Tình caûnh khoán khoå cuûa baûn thaân cuûa keû syõ ngheøo trong xaõ hoäi cuõ, khaùt voïng nhaân ñaïo cuûa nhaø thô. + Ngheä thuaät: Taû thöïc, bieåu caûm saâu saéc. Em haõy so saùnh veà caùc taùc phaåm tröõ tình trung ñaïi Vieät Nam vôùi taùc phaåm tröõ tình trung ñaïi Trung Quoác? - Theå loaïi: ñeàu duøng theå thô gioáng nhau - Noäi dung: Ca ngôïi veû ñeïp cuûa queâ höông ñaát nöôùc, ca ngôïi nhöõng tình caûm toát ñeïp vaø nhöõng noãi khoå cuûa ngöôøi daân trong xaõ hoäi cuõ. → Giaù trò nhaân ñaïo saâu saéc - Ngheä thuaät: ñeàu laø nhöõng baøi thô tuyeät buùt... * Luyeän taäp: so saùnh tình huoáng theå hieän tình yeâu queâ höông vaø caùch theå hieän tình caûm ñoù qua hai baøi thô “Caûm nghó trong ñeâm thanh tónh” vaø “Ngaãu nhieân vieát nhaân buoåi môùi veà queâ” * Chuyeån yù sang phaàn III Keå teân caùc taùc giaû, taùc phaåm thô tröõ tình hieän ñaïi Vieät Nam? - Caûnh khuya, Raèm thaùng gieâng (Hoà Chí Minh) - Tieáng gaø tröa (Xuaân Quyønh) Caùc baøi thô ñöôïc vieát theo theå thô naøo? Phöông thöùc bieåu ñaït laø gì? Neâu noäi dung, ngheä thuaät ñaëc saéc

Quoác: - Xa ngaém thaùc nuùi Lö – Lí Baïch + Theå loaïi: thô nguõ ngoân töù tuyeät + Phöông thöùc: bieåu caûm + Veû ñeïp vöøa lung linh huyeàn aûo, vöøa traùng leä, huøng vó thaùc nuùi Lö. Tình yeâu thieân nhieân say ñaém, taâm hoàn phoùng khoaùng cuûa Lí Baïch. + Ngheä thuaät: Hình aûnh traùng leä, huyeàn aûo, söï töôûng töôïng phong phuù, phoùng khoaùng cuûa taùc giaû. - Caûm nghó trong ñeâm thanh tònh – Lí Baïch + Theå loaïi: thô nguõ ngoân töù tuyeät + Phöông thöùc: bieåu caûm + Noäi dung: Noãi nhôù queâ da dieát cuûa ngöôøi xa queâ trong ñeâm traêng thanh tónh. + Ngheä thuaät: hình aûnh giaûn dò ñaày söùc taïo hình laéng ñoïng, keát hôïp haøi hoaø mieâu taû vaø bieåu caûm.

III. Vaên hoïc hieän ñaïi Vieät Nam: 1. Thô tröõ tình hieän ñaïi: - Caûnh khuya, Raèm thaùng gieâng (Hoà Chí Minh) + Theå thô: thaát ngoân töù tuyeät

cuûa caùc taùc phaåm? - Cho HS neâu töøng baøi

+ Phöông thöùc bieåu caûm: bieåu ñaït + Noäi dung: Caûnh traêng ñeïp ôû chieán khu Vieät Baéc. Theå hieän tình yeâu thieân nhieân , yeâu nöôùc saâu naëng cuûa Baùc. + Ngheä thuaät: Hình aûnh sinh ñoäng, loäng laãy, coù maøu saéc coå ñieån maø bình dò, töï nhieân; keát hôïp bieän phaùp mieâu taû vaø bieåu caûm. - Tieáng gaø tröa (Xuaân Quyønh) + Theå thô: theå thô 5 tieáng + Phöông thöùc bieåu ñaït: mieâu taû Keå teân taùc giaû, taùc phaåm vaên xuoâi + Noäi dung: Gôïi leân tröõ tình hieän ñaïi Vieät Nam ñaõ hoïc? nhöõng kyû nieäm ñeïp cuûa tuoåi thô veà tình baø - Moät thöù quaø cuûa luùa non : Coám (Thaïch chaùu. Tình caûm gia ñình Lam) laøm saâu saéc theâm tình - Muøa xuaân cuûa toâi (Vuõ Baèng) yeâu queâ höông ñaát - Saøi Goøn toâi yeâu (Minh Höông) Neâu noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa töøng nöôùc. + Ngheä thuaät: Hình aûnh taùc phaåm? töï nhieân, chaân thöïc, - HS traû lôøi → GV môû baûng heä thoáng hoaù giaûn dò, söû duïng ñieäp Nhaéc laïi ñaëc tröng cuûa tuyø buùt? Nhìn laïi phöông thöùc bieâuû ñaït cuûa caùc töø, ñieäp ngöõ coù duïng taùc phaåm ta thaáy coù nhieàu phöông yù saâu saéc. thöùc nhöng chuû yeáu laø phöông thöùc bieåu caûm. Vaäy, em hieåu bieåu caûm laø gì? - Bieåu ñaït tình caûm, caûm xuùc ñaùnh giaù cuûa con ngöôøi veà theá giôùi xung quanh vaø khieâu gôïi loøng ñoàng caûm nôi ngöôøi ñoïc. - Vaên bieåu caûm, vaên tröõ tình: bao goàm thô tröõ tình, ca dao, tuyø buùt. Em coù nhaän xeùt gì veà tình caûm cuûa caùc taùc giaû theå hieän trong caùc taùc phaåm? - Coù tính nhaân vaên, roõ raøng chaân thöïc, trong saùng Vaäy töø ñoù em thaáy lôøi vaên trong vaên bieåu caûm nhö theá naøo? - GV cho HS traû lôøi → choát yù vaø lieân heä vaøo baøi laøm vaên bieåu caûm

HOAÏT ÑOÄNG 3: LUYEÄN TAÄP Chia nhoùm hoaït ñoäng Baøi 1: Em haõy ñieàn vaøo choã troáng chaám teân taùc phaåm hôïp lyù ñaõ hoïc: a. Vaên baûn nhaät dung:............................... a. Vaên baûn tröõ tình trung ñaïi TQ:.......................... b. Tröõ tình trung ñaïi VN:.......................... c. Vaên xuoâi tröõ tình VN: ................................ d. Thô tröõ tình hieän ñaïi VN:........................... Baøi 2: Gheùp A vôùi B sao cho hôïp lyù: A B 1. Laø lôøi thô cuûa daân ca dieãn taû ñôøi soáng a. Taùc phaåm tröõ tình noäi taâm cuûa con ngöôøi Vieät Nam 2. Ñeà caäp ñeán nhöõng noäi dung coù tính caäp b. Vaên baûn nhaät duïng nhaät, coù tinh thôøi söï veà nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi coù yù nghóa laâu daøi. c. Ca dao 3. Bieåu hieän tình caûm, caûm xuùc phong phuù, ña daïng cuûa taùc giaû nhaèm boäc loä tö d. Tuyø buùt töôûng, tình caûm cuûa mình. 4. Laø moät theå vaên, gaàn gioáng buùt kí, kí söï thieân veà bieåu caûm, baøythöùc toû caûm Baøinhöng 3: Ñaëc ñieåm cuûa caùc phöông bieåu ñaït, ñieàn Ñ vaøo caâu ñuùng, S vaøo caâu sai a. Baøy toû caûm xuùc, tình caûm laø phöông thöùc bieåu ñaït b. Taùi hieän traïng thaùi söï vaät, con ngöôøi laø phöông thöùc bieåu caûm c. Neâu leân yù kieán ñaùnh giaù , baøn luaän laø phöông thöùc nghò luaän. d. Trình baøy dieãn bieán söï vieäc laø phöông thöùc töï söï. Baøi 4: Haõy saép xeáp laïi teân taùc phaåm khôùp vôùi noäi dung tö töôûng tình caûm ñöôïc bieåu hieän. - Caâu 2 SGK/180 Baøi 5: Haõy saép xeáp laò ñeå teân taùc phaåm khôùp vôùi theå thô - Caâu 3 SGK/180 Baøi 6: Ñieàn vaøo choã troáng nhöõng caâu sau cho phuø hôïp a. Khaùc vôùi taùc phaåm cuûa caù nhaân, ca dao tröõ tình laø nhöõng baøi thô , caâu thô coù tính chaát .................... vaø ...................... b. Theå thô ñöôïc ca dao tröõ tình söû duïng nhieàu nhaát laø ......... c. Moät soá thuû phaùp ngheä thuaät ca dao thöôøng duøng laø ................ Baøi 7: Cho caâu chuû ñeà sau, haõy vieát tieáp 4 caâu nöõa ñeå taïo neân moät ñoaïn vaên hoaøn chænh veà hình thöùc, troïn veïn veà noäi dung: - Caùc taùc phaåm tröõ tình trung ñaïi Vieät Nam ñaõ ca ngôïi nhöõng tình caûm thieâng lieâng cao quyù cuûa ngöôøi Vieät Nam V. DAËN DOØ: - Hoïc kyõ noäi dung oân taäp,chuaån bò thi hoïc kyø 1

Tuaàn 18

OÂN TAÄP TIEÁNG VIEÄT – CHÖÔNG TRÌNH ÑÒA PHÖÔNG Tieát 69 – 70:

Ngaøy soaïn : 23/12/2005 Ngaøy daïy : 02/01/2006 I/ YEÂU CAÀU : Giuùp HS -

Heä thoáng hoaù nhöõng kieán thöùc veà tieáng Vieät hoïc kyø I, qua ñoù luyeän taäp ñeå cuûng coá kieán thöùc.

-

Phaàn chöông trình ñòa phöông: giuùp HS khaéc phuïc moät soá loãi chính taû do aûnh höôûng cuûa caùch phaùt aâm ñòa phöông.

II/ CHUAÅN BÒ : III/ KIEÅM TRA BAØI CUÕ : -

Keát hôïp vôùi noäi dung vaø phaàn luyeän taäp trong tieát oân taäp.

IV/ TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC : Baøi môùi: a. Giôùi thieäu baøi: Phaàn kieán thöùc veà tieáng Vieät trong hoïc kyø I bao goàm nhieàu phaàn: caáu taïo töø, töø loaïi, nghóa cuûa töø, bieän phaùp tu töø… tieát naøy seõ oân taäp vaø heä thoáng hoaù nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc vaø luyeän taäp chöông trình ñòa phöông. b. Tieán trình caùc hoaït ñoäng: - Phaân boá thôøi gian: + Thieát thöù I: Oân taäp vaø luyeän taäp caùc phaàn: Caáu taïo töø (töø gheùp, töø laùy), töø loaïi, töø Haùn Vieät, nghóa cuûa töø. + Tieát thöù 2: Bieän phaùp tu töø, reøn luyeän chính taû trong chöông trình ñòa phöông TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC HOAÏT ÑOÄNG 1: OÂn taäp kieán thöùc keát hôïp vôùi luyeän taäp nhöõng kieán thöùc chung veà caáu taïo töø: töø gheùp vaø töø laùy Haõy cho bieát theo caáu taïo, töø ñöôïc chia laøm maáy loaïi? - Töø ñôn vaø töø phöùc Töø phöùc goàm nhöõng loaïi naøo? - Töø gheùp vaø töø laùy Töø gheùp coù maáy loaïi? Theá naøo laø töø gheùp chính phuï, töø gheùp ñaúng laäp? - Gheùp chính phuï vaø gheùp ñaúng laäp: Gheùp chính phuï: Tieáng chính vaø tieáng phuï boå sung

GHI BAÛNG PHAÀN I: OÂN TAÄP a. Noäi dung oân taäp: I. Caáu taïo töø: 1. Töø gheùp: -

Caáu taïo cuûa caùc töø gheùp.

-

Nghóa cuûa töø gheùp

-

Sô ñoà caáu taïo töø: (SGK/183)

nghóa cho tieáng chính. Tieáng chính ñöùng tröôùc, tieáng phuï ñöùng sau. Gheùp ñaúng laäp: Caùc tieáng bình ñaúng veà maët ngöõ phaùp (khoâng phaân bieät tieáng chính tieáng phuï) Nghóa cuûa töø gheùp chính phuï vaø nghóa cuûa töø gheùp ñaúng laäp khaùc nhau ôû choã naøo? Cho ví duï - Gheùp CP coù tính chaát phaân nghóa, nghóa heïp hôn nghóa cuûa tieáng chính. - Gheùp ÑL: coù tính chaát hôïp nghóa, nghóa khaùi quaùt hôn nghóa cuûa caùc tieáng taïo neân noù.  GV choát laïi veà: caáu taïo cuûa caùc töø gheùp, nghóa cuûa töø gheùp chính phuï vaø ñaúng laäp. Töø laùy coù maáy loaïi? Theá naøo laø töø laùy toaøn boä, laùy boä phaän? Cho ví duï? - Laùy toaøn boä: Caùc tieáng laëp laïi nhau hoaøn toaøn, nhöng cuõng coù moät soá tröôøng hôïp tieáng ñöùng tröôùc bieán ñoåi thanh ñieäu hoaëc phuï aâm cuoái (taïo ra söï haøi hoaø ngöõ aâm) VD: ño ñoû, xanh xanh, ngaên ngaén, tua tuûa… - Laùy boä phaän: giöõa caùc tieáng coù söï gioáng nhau veà phuï aâm ñaàu hoaëc phaàn vaàn. VD: Vaøng voït, traéng treûo, thaäp thoø, loay hoay, loeø xoeø, lom khom… Nghóa cuaû töø laùy ñöôïc taïo thaønh töø yeáu toá naøo? - Nhôø ñaëc ñieåm aâm thanh cuûa tieáng vaø söï hoaø hôïp aâm thanh giöõa caùc tieáng. Trong tröôøng hôïp töø laùy coù tieáng coù nghóa laøm goác (tieáng goác) thì nghóa cuûa töø laùy coù nhöõng saéc thaùi rieâng so vôùi tieáng goác nhö saéc thaùi bieåu caûm, saéc thaùi giaûm nheï, hoaëc nhaán maïnh.  Hình thaønh sô ñoà veà caáu taïo töø (SGK/183) Luyeän taäp: Cho ñoaïn vaên sau, haõy phaùt hieän töø gheùp vaø töø laùy (baøi taäp toång hôïp cuûa toaøn phaàn oân taäp, xem ôû cuoái phaàn oân taäp) HOAÏT ÑOÄNG 2: OÂn taäp kieán thöùc veà töø loaïi Trong chöông trình ñaõ hoïc, em ñaõ hoïc nhöõng töø loaïi naøo? Haõy keå teân? - Ñaïi töø vaø quan heä töø Ñaïi töø laø nhöõng töø duøng ñeå laøm gì? Ñaïi töø coù theå ñaûm nhieäm vai troø gì trong caâu? - Duøng ñeå troû ngöôøi, söï vaät, hoaït ñoäng, tính chaát … ñöôïc noùi ñeán trong moät ngöõ caûnh nhaát ñònh cuûa lôøi noùi hoaëc duøng

2. Töø laùy: -

Caùc loaïi töø laùy

-

Nghóa cuûa töø laùy

II. Töø loaïi: 1. Ñaïi töø: -

Khaùi nieäm, vai troø, ngöõ phaùp

-

Caùc loaïi ñaïi töø

-

Sô ñoà: (ghi theo sô ñoà

ñeå hoûi. - Ñaûm nhieäm vai troø nhö CN, VN trong caâu hay phuï ngöõ cuûa DT, ÑT, TT… Ñaïi töø ñeå troû goàm maáy loaïi? Cho ví duï. Ñaïi töø ñeå hoûi goàm nhöõng loaïi naøo? Cho ví duï? - ÑT ñeå troû: ngöôøi , söï vaät (toâi, chuùng toâi, noù); soá löôïng (baáy, baáy nhieâu…); hoaït ñoäng, tính chaát, söï vaät (vaäy, theá…) - ÑT ñeå hoûi: ngöôøi, söï vaät (ai, gì…); soá löôïng (bao nhieâu, maáy…)…); hoaït ñoäng, tính chaát, söï vaät (sao, theá naøo…) Hình thaønh sô ñoà vaà ñaïi töø (SGK/183) Khi bieåu thò caùc yù nghóa quan heä nhö sôû höõu, so saùnh, nhaân quaû…giöõa caùc boä phaän cuûa caâu hay giöõa caâu vôùi caâu trong ñoaïn vaên thì ta duøng töø gì? Cho ví duï? - Quan heä töø: VD: cuûa, nhö, neân, vaø, vôùi, nhöng… Taïi sao coù luùc phaûi baét buoäc duøng QHT? Haõy neâu moät ví duï veà baét buoäc phaûi duøng QHT vaø khoâng baét buoäc duøng QHT (duøng cuõng ñöôïc, khoâng duøng cuõng ñöôïc) - Baét buoäc duøng vì neáu khoâng coù quan heä töø thì caâu vaên seõ ñoåi nghóa hoaëc khoâng roõ nghóa. - Cho ví duï: Toâi ñi hoïc baèng xe ñaïp (baét buoäc) Nhaø toâi coù caùi tuû baèng goã raát ñeïp (khoâng baét buoäc) Haõy so saùnh QHT vôùi danh töø, ñoäng töø, tính töø veà yù nghóa vaø chöùc naêng. GV höôùng daãn HS laäp baûng so saùnh theo maãu sau: ghi baûng

Ngoaøi nhöõng QHT duøng rieâng leû, QHT coøn duøng nhö theá naøo? Em haõy ñaët

SGK/183)

2. Quan heä töø: -

Khaùi nieäm

-

Caùch söû duïng

-

So saùnh moái quan heä vôùi danh töø , ñoäng töø, tính töø

Töø loaïi Yù caâu laøm ví duï nghóa - Duøng QHT soùng ñoâi. Cho Bôûi toâi aên vaø chöùc naêngDanh töø, VD: ñoäng töø, tính uoáng ñieàu ñoä vaø laøm vieäc coù chöøng töøQuan heä töøYù nghóaBieåu thò ngöôøi, söï möïchoaït neânñoäng, toâi choùng lôùnBieåu laém.thò yù nghóa vaät, tính chaát Luyeän taäp: Laøm BT toång hôïp naêng laøm quan heä Chöùc naêngCoù khaû thaønh phaàn cuûa cuïm töø, cuûa caâuLieân HOAÏT ÑOÄNG 3: OÂn taäp luyeän taäp caâu veà keát caùc thaønhphaàn cuûavaø cuïm töø, cuûa töø Haùn Vieät: Ñoïc 1 baøi thô chöõ Haùn, Haõy cho bieát nhöõng tieáng ñaõ taïo töø Haùn Vieät goïi laø gì? - VD nhö: Nam quoác sôn haø, tónh daï töù, nguyeân tieâu..., goïi laø yeáu toá Haùn Vieät Nhöõng yeáu toá Haùn Vieät coù duøng ñoäc laäp khoâng? - Phaàn lôùn khoâng ñöôïc duøng ñoäc laäp, VD nhöõng yeáu toá: sôn, haø, quoác... chæ duøng ñeå taïo töø gheùp. Coù phaûi nhöõng yeáu toá Haùn Vieät ñoàng aâm bao giôø cuõng coù nghóa gioáng nhau, cho VD? - Khoâng, VD: thieân, coù 4 nghóa (trôøi, ngaøn, dôøi chuyeån, nghieâng veà moät beân) - HS cho VD Töø gheùp Haùn Vieät chia laøm maáy loaïi chính? - 2 loaïi töø gheùp thuaàn Vieät: chính phuï vaø ñaúng laäp Traät töï cuûa caùc yeáu toá trong töø gheùp Haùn Vieät coù gioáng töø gheùp thuaàn Vieät khoâng? Haõy cho Vd veà töøng tröôøng hôïp? - Gioáng: yeáu toá chính ñöùng tröôùc, yeáu toá phuï ñöùng sau, VD: aùi quoác, thuû moân... - Khaùc: Yeáu toá phuï ñöùng tröôùc, yeáu toá chính ñöùng sau, VD: coâng vieân, quoác kyø... Töø Haùn Vieät coù theå ñöôïc duøng ñeå taïo nhöõng saéc thaí gì? Cho VD? - 3 saéc thaùi: trang troïng, theå hieän thaùi ñoä toân kính; tao nhaõ, traùnh gaây caûm giaùc thoâ tuïc, gheâ sôï, saéc thaùi coå, phuø hôïp vôùi khoâng khí xaõ hoäi xa xöa. - HS cho VD – ñaët caâu Luyeän taäp: - Laøm BT SGK/184 Gôïi yù: Baïch ( baïch caàu): traéng; nhaät (nhaät kyù): ngaøy Laøm BT toång hôïp HOAÏT ÑOÄNG 4: OÂn taäp veà nghóa cuûa töø Theá naøo laø töø ñoàng nghóa? Trong baøi

III. Töø Haùn – Vieät: 1. Ñôn vò caáu taïo töø Haùn Vieät 2. Caùc loaïi töø gheùp Haùn Vieät 3. Söû duïng töø Haùn Vieät

Voïng lö sôn boäc boá, haõy tìm nhöõng yeáu toá ñoàng nghóa vôùi töø : Roïi, troâng. - Laø nhöõng töø coù nghóa gioáng nhau hoaëc gaàn gioáng nhau - Ñoàng nghóa vôùi Roïi: chieáu; troâng: ngaém Töø ñoàng nghóa coù maáy loaïi? Caùch söû duïng? Cho VD veà moãi loaïi? - Coù hai loaïi: hoaøn toaøn vaø khoâng hoaøn toaøn - Khi söû duïng caàn caân nhaéc ñeå phuø hôïp vôùi thöïc teá khaùch quan vaø saéc thaùi bieåu caûm. - VD: aên – xôi – cheùn; bieáu - taëng ... →coù söï khaùc bieät veà saéc thaùi nghóa. - Traùi – quaû; cheùn – baùt; ngoâ – baép... → khoâng coù söï khaùc bieät veà saéc thaùi nghóa. Theá naøo laø töø traùi nghóa? Töø traùi nghóa söû duïng ôû ñaâu, coù taùc duïng gì? Neâu VD caâu thô, vaên coù töø traùi nghóa maø em ñaõ hoïc. - Laø nhöõng töø coù nghóa traùi ngöôïc nhau - Duøng trong theå ñoái, taïo caùc hình töôïng töông phaûn, gaây aán töôïng maïnh, laøm cho lôøi noùi theân sinh ñoäng. - VD: Taám laønh che taám raùch, soá coâ chaúng giaøu thì ngheøo, aùo ngaén ñi möôïn, quaàn daøi ñi thueâ... Luyeän taäp: Tìm moät soá töø ñoàng nghóa vaø traùi nghóa vôùi moãi töø: Beù (veà maët kích thöôùc, khoái löôïng), thaùng, chaêm chæ (SGK/193) vaø BT toång hôïp. Gôïi yù: Töø Töø ñoàng nghóa Töø traùi nghóa Beù Nhoû To, lôùn Thaéng Ñöôïc (ñöôïc cuoäc, Thua ñöôïc kieän) Chaêm Sieâng naêng, caàn cuø Löôøi bieáng, chæ löôøi nhaùc Theá naøo laø töø ñoàng aâm? - Töø gioáng nhau veà aâm thanh nhöng nghóa khaùc nhau, khoâng lieân quan gì vôùi nhau. Phaân bieät töø ñoàng aâm vôùi töø nhieàu nghóa. Cho VD? - Töø ñoàng aâm: nghóa khaùc xa nhau, phaùt aâm gioáng nhau - Töø nhieàu nghóa: moät töø coù nhieàu nghóa, trong ñoù nghóa goác laø nghóa xuaát hieän töø ñaàu, laøm cô sôû ñeå hình thaønh caùc nghóa khaùc, nghóa chuyeån laø nghóa ñöôïc hình thaønh treân cô sôû nghóa goác.

IV. Nghóa cuûa töø:

1. Töø ñoàng nghóa: - Khaùi nieäm - Caùc loaïi töø nghóa - Caùch söû duïng

ñoàng

2. Töø traùi nghóa: - Khaùi nieäm - Caùch söû duïng

3. Töø ñoàng aâm: - Khaùi nieäm - Caùch söû duïng

4. -

Thaønh ngöõ: Khaùi nieäm – yù nghóa Chöùc vuï ngöõ phaùp Taùc duïng

VD: Muøa thu – caù thu... →nghóa khaùc xa nhau (ñoàng aâm) Baøn chaân – baøn gheá, chaân baøn... → nghóa xuaát phaùt töø 1 nghóa goác (töø nhieàu nghóa) Khi söû duïng caàn löu yù nhöõng gì? - Chuù yù ñeán ngöõ caûnh ñeå traùnh hieåu sai nghóa cuûa töø hoaëc duøng töø vôùi nghóa nöôùc ñoâi do hieän töôïng ñoàng aâm. Theá naøo laø thaønh ngöõ? Nghóa cuûa thaønh ngöõ ñöôïc suy ra töø ñaâu? - Laø loaïi cuïm töø coù caáu taïo coá ñònh, bieåu thò moät yù nghóa hoaøn chænh. - Nghóa coù theå baét nguoàn tröïc tieáp töø nghóa ñen nhöng thöôøng thì thoâng qua moät soá pheùp chuyeån nghóa nhö aån duï, so saùnh... Thaønh ngöõ coù theå giöõ chöùc vuï gì trong caâu? Duøng thaønh ngöõ coù taùc duïng gì? - Laøm chuû ngöõ, vò ngöõ hay phuï ngöõ trong cuïm danh töø hay cuïm ñoäng töø. - Ñem laïi tính hình töôïng, tính bieåu caûm cao Haõy tìm nhöõng caâu thô, caâu vaên hoaëc baøi ca dao coù söû duïng thaønh ngöõ? - Thaân coø leân thaùc xuoáng gheành baáy laâu - Moät duyeân hai nôï aâu ñaønh phaän, naêm naèng möôøi möa daùm quaûn coâng... - Duø khi laù thaém chæ hoàng, neân chaêng thì cuõng taïo loøng meï cha. Luyeän taäp: 1. Tìm nhöõng thaønh ngöõ thuaàn Vieät ñoàng nghóa vôùi moãi thaønh ngöõ Haùn Vieät (Baøi taäp 6/193). GV coù theå theâm moät soá thaønh ngöõ khaùc. Gôïi yù: Traêm traän traêm thaéng, nöûa tin nöûa ngôø, caønh vaøng laù ngoïc, mieäng nam moâ buïng boà dao gaêm... - Theâm: Nhaát cöû löôõng tieän: 1 coâng 2 vieäc; baát coäng ñaùi thieân: khoâng ñoäi trôøi chung; baùch phaùt baùch truùng: traêm phaùt traêm truùng; ñoàng taâm hieäp löïc: chung söùc chung loøng; toác chieán toác thaéng: ñaùnh nhanh thaéng nhanh... 2/ Ñaët caâu vôùi nhöõng thaønh ngöõ treân. 3/ thay theá nhöõng töø ngöõ in ñaäm trong caùc caâu baèng nhöõng thaønh ngöõ coù yù nghóa töông ñöông (BT 7/194) Gôïi yù: caâu 1 – ñoàng khoâng moâng quanh, caâu 2 – coøn nöôùc coøn taùt; caâu 3 – con daïi caùi mang; caâu 4 – giaøu nöùt ñoá ñoå vaùch. 3/ Cho bieát vaø giaûi thích yù nghóa moät soá thaønh ngöõ maø em bieát -

Gôïi yù: lo boø traéng raêng, chaïy nhö côø loâng coâng, tai vaùch maïch röøng, thaû hoå veà röøng, caùo möôïn oai huøm, eách ngoài ñaùy gieáng, ñeõo caøy giöõa ñöôøng... HOAÏT ÑOÄNG 5: Bieän phaùp tu töø Theá naøo laø ñieäp ngöõ, duøng ñieäp ngöõ coù taùc duïng gì? Cho ví duï? - Laø caùch laëp laïi töø ngöõ khi noùi hoaëc vieát - Laøm noåi baät yù, gaây caûm xuùc maïnh Ñieäp ngöõ coù maáy daïng? - Caùch quaõng , noái tieáp, chuyeån tieáp (voøng) Theá naøo laø chôi chöõ, taùc duïng? - Laø lôïi duïng saéc thaùi veà aâm, nghóa cuûa töø ngöõ ñeå taïo saéc thaùi dí doûm, haøi höôùc laøm caâu vaên haáp daãn, thuù vò Ta coù theå chôi chöõ baèng caùch naøo? Söû duïng ôû nhöõng tröôøng hôïp naøo? Haõy tìm moät soá VD veà chôi chöõ maø em bieát? - Duøng töø ngöõ ñoàng aâm, loái noùi traïi (gaàn aâm), ñieäp aâm, noùi laùi, töø traùi nghóa, ñoàng nghóa, traùi nghóa... trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy, trong vaên thô traøo phuùng, caâu ñoái, caâu ñoá. - VD: caâu ñoái: ruoài ñaäu maâm xoâi, noùi laùi: treân trôøi rôùt xuoáng mau co; khi ñi cöa ngoïn khi veà cuõng cöa ngoïn; töø ñoàng nghóa: ñi tu phaät baét aên chay, thòt choù aên ñöôïc thòt caày thì khoâng; töø traùi nghóa, ñoàng nghóa: ngaû löng cho theá gian ngoài, roài ra mang tieáng con ngöôøibaát trung... Baûng toång hôïp phaàn oân taäp: cho ñoaïn vaên sau: Coám laø thöùc quaø rueâng bieät cuûa ñaát nöôùc, laø thöùc daâng cuûa nhöõng caùnh ñoàng luùa baùt ngaùt xanh, mang trong höông vò taát caû caùi moäc maïc, giaûn dò vaø thanh khieát cuûa ñoàng queâ noäi coû an nam. Ai ñaõ nghó ñaàu tieân duøng coám ñeå laøm quaø seâu teát. Khoâng coù gì hôïp hôn vôùi söï vöông vít cuûa tô hoàng, thöùc quaø trong saïch, trung thaønh nhö vieäc leã nghi. Hoàng coám toát ñoâi... vaø khoâng bao giôø coù hai maøu hoaø hôïp hôn ñöôïc nöõa: maøu xanh töôi cuûa coám nhö ngoïc thaïch quyù, maøu ñoû thaém cuûa hoàng nhö ngoïc löïu giaø, moät thöù thanh ñaïm, moät thöù ngoït saéc, hai vò naâng ñôõ nhau ñeå haïnh phuùc ñöôïc laâu beàn... 1.Gaïch döôõi nhöõng töø gheùp trong ñoaïn vaên

V. CAÙC BIEÄN PHAÙP TU TÖØ:

1. Ñieäp ngöõ: - Khaùi nieäm - Caùc daïng ngöõ 2. -

cuûa

ñieäp

Chôi chöõ: Khaùi nieäm Caùc loái chôi chöõ, Caùch söû duïng

B. Luyeän taäp (xen keõ vôùi oân taäp) - Laøm BT trong saùch giaùo khoa vaø BT toång hôïp vaøo vôû.

treân 2.Ñoaïn vaên treân coù bao nhieâu töø laùy? 3.Cuïm töø naøo goàm nhöõng töø Haùn Vieät: + a. Baùt höông, höông vò, leã nghi; + b. Vöông vít, leã nghi, haïnh phuùc + c. Thanh ñaïm, leã nghi, thanh khieát + d. Leã nghi, baùt ngaùt, ñoàng queâ. 4.Töø Ai laø: a. Quan heä töø; b. Ñaïi töø, c. Danh töø chæ ngöôøi, d. Ñoäng töø. 5.Quan heä töø cuûa, nhö, ñeå mang yù nghóa gì? 6.Thanh khieát ñoàng nghóa vôùi töø: a. Trong saïch, b. Tinh khieát, c. Traéng thôm, d. Thôm maùt Tìm töø traùi nghóa vôùi töø hoaø hôïp, giaûn dò, trung thaønh 7.Ñoaïn vaên treân coù söû duïng bieän phaùp ñieäp ngöõ, ñoù laø töø ngöõ naøo? Phaàn II: Chöông trình ñòa phöông Reøn luyeän chính taû: I. Noäi dung luyeän noùi: 1. Vieát ñuùng tieáng coù caùc phuï aâm cuoái deã maéc loãi (c/t, n/ng) - VD: Baét buoäc, phöông baéc, khaùch haøng, baøng quan, laïc quan, con ngan, ngang ngöôïc, loeø loeït, phaêng phaéc, vaèng vaëc... 2. Vieát ñuùng tieáng coù caùc daáu thanh deã maéc loãi (daáu hoûi, daáu ngaõ) - VD: Taàm taõ, taäp teãnh, nhaáp nhoûm, aàm yõ, aâm æ, baäp boõm, uû ruõ... 3. Vieát ñuùng tieáng nguyeân aâm deã maéc loãi (i/ieâ, o/oâ) - VD: Tieâu ñieàu, rieâu rieâu, lieàu lónh, ñìu hiu, hiu quaïnh, naâng niu... 4. Vieát ñuùng tieáng coù caùc phuï aâm ñaàu deã maéc loãi (v/d) - VD: doàn daäp, voäi vaõ, vaáp vaùp, voøi vónh, döông nhö, daäp dìu II. Luyeän taäp: (Xem saùch GK trang 195) 1. Vieát moät ñoaïn thô, baøi thô: - Cho HS nghe moät ñoaïn thô, ñoaïn vaên nhö tieáng gaø tröa hoaëc moät ñoaïn trong baøi Saøi Goøn toâi yeâu, Muøa xuaân cuûa toâi... roài vieát laïi cho ñuùng. 2. Laøm BT chính taû: a. Ñieàn vaøo choã troáng: - Ñieàn moät chöõ caùi, moät daáu thanh hoaëc moät vaàn vaøo choã troáng. - Ñieàn moät tieáng hoaëc moät töø chöùa aâm , vaàn deã maéc loãi vaøo choã troáng. b. Tìm töø theo yeâu caàu:

PHAÀN II: CHÖÔNG TRÌNH ÑÒA PHÖÔNG Reøn luyeän chính taû: A. Noäi dung 1. Vieát ñuùng tieáng coù caùc phuï aâm cuoái deã maéc loãi (c/t, n/ng) 2. Vieát ñuùng tieáng coù caùc daáu thanh deã maéc loãi (daáu hoûi, daáu ngaõ) 3. Vieát ñuùng tieáng nguyeân aâm deã maéc loãi (i/ieâ, o/oâ) 4. Vieát ñuùng tieáng coù caùc phuï aâm ñaàu deã maéc loãi (v/d) B. Luyeän taäp: ( HS thöïc hieän theo höôùng daãn cuûa GV) 1. Vieát moät ñoaïn thô, baøi thô: 2. Laøm BT chính taû: 3. Laäp soå tay chính taû:

- Tìm teân caùc söï vaät, hoaït ñoäng, traïng thaùi, ñaëc ñieåm, tính chaát nhö: + Caùc loaøi caù (hoa, chim choùc. Con vaät) baét ñaàu baèng chöõ Ch (caù cheùp, caù chim, caù chình, caù chaøy, caù chai...) hoaëc Tr (caù traém, caù trích, caù troâi, caù traùc...) + Caùc töø chæ tính chaát, hoaït ñoäng, traïng thaùi coù chöùa tieáng coù thanh hoûi (nghæ ngôi, chaïy nhaûy, ñuûng ñænh, gaây goå, xoâ ñaåy, phe phaåy...) thanh ngaõ (nghó ngôïi, suy nghó, söøng söõng, roõ raøng, roõ reät...) + Töø hoaëc cuïm töø döïa theo nghóa vaø ñaëc ñieåm ngöõ aâm cho saün, VD nhö tìm nhöõng töø chöùa tieáng baét ñaàu baèng r hoaëc d, coù nghóa nhö: • Khoâng thaät, vì ñöôïc taïo ra moät caùch khoâng töï nhieân: doái traù, giaû taïo, giaû doái. • Taøn aùc, voâ nhaân ñaïo: hung döõ, döõ tôïn... • Duøng cöû chæ, aùnh maét laøm daáu hieäu ñeå baùo cho ngöôøi khaùc bieát: ra daáu... 3. Laäp soå tay chính taû: Hình thöùc thöïc hieän phaàn chöông trình ñòa phöông: coù theå phoâto baøi laøm hoaëc V/ CUÛNG COÁ: -

Thöïc hieän baøi taäp toång hôïp , söûa chöõa baøi taäp

-

Heä thoáng laïi toaøn boä theo baûng heä thoáng hoaù * DAËN DOØ:

-

OÂn taäp , chuaån bò thi HK I

-

Laøm caùc baøi taäp reøn luyeän ( chöông trình ñòa phöông)