Typology Khala

‫ﺗـﻴﭙـﻮﻟـﻮژ ﺧـﻼ!‬

‫ﺳﻌﺪ ﺳﺎﻣﺎ
‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژيِ ﺧﻼ‬

‫ﻫﻤــﻪ ﭼﻴ ـﺰ ﺑــﺮاي ﺧــﻮدش ﻧﻬﺎﻳﺘ ـﺎً ﻳ ـﻚ »ﺗﻴﭙﻮﻟــﻮژي« دارد‪ .‬از ﻧــﺎرﻧﮕﻰ و ﭘﺮﺗﻐــﺎل‪ ،‬ﻛﻠــﻪ‬ ‫ﭘﺎﭼــﻪ و آﺑﮕﻮﺷــﺖ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺗــﺎ اﻧــﻮاع ﻣﺎﺷ ـﻴﻦ آﻻت‪ ‬ﺳــﻨﮕﻴﻦ و »ﻧﻴﻤــﻪ ﺳــﻨﮕﻴﻦ« و »ﻛﻤــﻰ‬ ‫ﺳــﻨﮕﻴﻦﺗــﺮ از ﺑﻘﻴ ـﻪ« و ﺣﺘــﻰ ﺳــﺒﻚ و »ﺧﻴﻠــﻰ ﺳــﺒﻚﺗــﺮ از ﻫﻤــﻪ«‪ ،‬ﺗﻴﭙﻮﻟــﻮژي دارد‪.‬‬ ‫ﻫﻤـﺔ ﻣﻮﺟــﻮدات دﻧﻴـﺎ از ﺑـﺸﺮ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺗــﺎ ﺑﻮزﻳﻨــﻪ‪ ،‬ﻛــﻪ ﺧﻴﻠــﻰ ﺑــﻪ ﻫــﻢ ﻧﺰدﻳـﻚاﻧــﺪ‪ ،‬و از‬ ‫ﻣﻮش ﺗﺎ ﺳﻴﻨﻪ ﺳﺮخ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫـﻴﭻ ارﺗﺒـﺎﻃﻰ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ ،‬و ﻫﻤـﺔ ﻣـﺼﻨﻮﻋﺎت ﺑـﺸﺮ ﺣﺘـﻰ‬ ‫ﺳﺮﺳﺮة ﻧﺎﺻـﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻣﻴـﺮزاي ﻗﺎﺟـﺎر‪» ،‬ﺗﻴﭙﻮﻟـﻮژي« دارد‪ .‬ﻗـﺼﺪ از اﻳـﻦ ﭼﻨـﺪ ﺟﻤﻠـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌـﺔ اﻳـﻦ ﺳـﻄﻮر ﻫﻤـﺔ ﭘﻮﻳﻨـﺪﮔﺎنِ راه ﺣـﻖ‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ »ﺗﻴﭙﻮﻟـﻮژي« را‬ ‫ﻧﺼﺐاﻟﻌﻴﻦ ﺧﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻨـﺼﻮرت ﺑﺤـﺚ ﻣـﺎ ﺑـﻰﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﺣـﺎل ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﮔــﺮﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤــﻪ ﭼﻴــﺰ »ﺗﻴﭙﻮﻟــﻮژي« دارد ﺑﺎﻳــﺪ ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛﻨــﻴﻢ ﻛــﻪ اﺻــﻮﻻً‬ ‫»ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي« ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﺑـﺎب درﺳـﺖ ﻣﺜـﻞ ﻓﻼﺳـﻔﺔ ﺑـﺰر ‪‬‬ ‫گ‬ ‫ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻓﻼﺳـﻔﺔ ﻣﻠـﻰِ و ﻣﻴﻬﻨـﻲ ﺧﻮدﻣـﺎن‪ ،‬او‪‬ل ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﻣﺮﺿـﻴﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺗُﻦ ﺻـﺪا و ﻋﺮﺑـﺪه ﺷـﺮوع ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬و ﺑـﻪ ﻛﺘـﻚﻛـﺎري و ﭘـﺸﺖ ﭘـﺎ و‬ ‫ﻣﺸﺖ و ﻟﮕـﺪ ﺧـﺘﻢ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑـﺖ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺌﻠﻪ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ »وﺟﻮد« دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺣـﻖ ﻫـﻢ ﺑـﺎ ﻣﺎﺳـﺖ! و ﻫـﻴﭻ ﭼـﻮن و ﭼﺮاﺋـﻰ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫در ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ را ﺑـﺎ ﻣـﺸﺖ و ﻟﮕـﺪ از ﻣﻴـﺪان ﺑـﻪ در ﻛـﺮدﻳﻢ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻣﻰاﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ اﺻﻮﻻً اﻳـﻦ ﻣـﺴﺌﻠﻪ ﻛـﻪ اﻳﻨﻬﻤـﻪ ﺳـﺮ و ﺻـﺪا ﺑـﺮاﻳﺶ ﺑـﻪ راه اﻧـﺪاﺧﺘﻴﻢ‬ ‫و اﻳـﻦ ﺟﻤــﻊ ﻛﺜﻴـﺮ آدﻣﻴـﺰاده را در راﻫــﺶ ﺑــﻪ ﻫﻼﻛـﺖ رﺳــﺎﻧﺪﻳﻢ ﭼــﻪ ﺑــﻮده؟ ﺑــﺎركاﷲ!‬ ‫ﻋــﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣــﺖ اﺳــﻼﻣﻰ ﺧﻮدﻣــﺎن‪ .‬او‪‬ل زدﻳ ـﻢ و ﺧــﻮردﻳﻢ‪ ،‬آدم درﺳــﺘﻪ ﻛﺒــﺎب ﻛــﺮدﻳﻢ‪،‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺗــﻮي دﻫــﺎن اﻳــﻦ و آن زدﻳــﻢ‪ ،‬دﻋــﻮا و ﻣﺮاﻓﻌــﻪ ﺑــﻪ راه اﻧــﺪاﺧﺘﻴﻢ و ﻓﺮﻳــﺎد زدﻳــﻢ ﻛــﻪ‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﭼﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳـﺪ »ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﺳـﻼﻣﻰ« دارﻳـﻢ! ﺣـﺎل ﻛـﻪ ﻫﻤـﺔ ﺻـﺪاﻫﺎي ﻣﺨـﺎﻟﻒ‬ ‫ﺧﻔﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻤـﻮم »ﺣﺠـﺞ« ﻧﺸـﺴﺘﻪاﻧـﺪ و ﺳـﻲ ﺳـﺎﻟﻰ اﺳـﺖ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨـﺪ اﺻـﻼً‬ ‫اﻳﻦ »ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ« ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫و ﻣﺎ ﻫﻢ در اﻳﻦ »ﺑﺎب« ﻋـﻴﻦ ﻣﺮاﺟـﻊِ ﺗﻘﻠﻴـﺪ ﻋﻤـﻞ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اﺻـﻼً ﺣﺘـﻰ ﺑﻬﺘـﺮ از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﻫﻤﻴﻨﺠﺎ ﻗﺒـﻞ از زدن ﺗـﻮي دﻫـﻦ ﻛـﺴﻰ ﻣـﻰﮔـﻮﺋﻴﻢ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﺑـﺎ‬ ‫»ﺗﻴﭙﻮﻟــﻮژي« ﻣﺨﺎﻟﻔــﺖ ﻛﻨــﺪ ﺧــﻮﻧﺶ ﺣــﻼل اﺳــﺖ؛ ﺣــﻼل ﺑــﺮاي رﻳﺨــﺘﻦ‪ ،‬ﻧﻮﺷ ـﻴﺪن‪،‬‬ ‫ﺑﻮﺋﻴ ـﺪن‪ ،‬و ﺣﺘــﻰ ﺳــﺎﺑﻴﺪن‪ .‬ﺑ ـﻴﻦ ﺧﻮدﻣــﺎن ﺑﻤﺎﻧــﺪ‪ .‬ﻣــﺎ ﻫــﻢ درﺳــﺖ ﻧﻤــﻰداﻧــﺴﺘﻴﻢ‬ ‫»ﺗﻴﭙﻮﻟـــﻮژي« ﭼﻴـ ـﺴﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨـــﻰ ﺳـــﻮادش را ﻧﺪاﺷـــﺘﻴﻢ‪ .‬از روي اﺗﻔـــﺎق ﻃـــﻲ ﻳـ ـﻚ‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮي دوﺳﺘﺎﻧﻪ اﻳـﻦ واژة زﻳﺒـﺎ و ﺳـﺮﻛﺶ از دﻫـﺎن ﻣﺨﺎﻃـﺐ درﺳـﺖ ﻣﺜـﻞ ﻳـﻚ اﺳـﺐِ‬ ‫اﺻﻴﻞِ ﻣﺮاﻛﺸﻰ ﺟﻔﺘـﻚ زد و آﻣـﺪ ﺑﻴـﺮون‪ .‬ﻣـﺎ ﻫـﻢ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ دوران ﻓﺘـﺮت از ﻣﺮاﺟـﻊ‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪﻣﺎن ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ ،‬اﺳـﺐ ﺑـﻰﺻـﺎﺣﺐ را ﻧﻌﻤـﺖ اﻟﻬـﻰ دﻳـﺪه ﻓـﻮري ﺳـﻮارش ﺷـﺪﻳﻢ‬ ‫و رﻛــﺎب ﺑﺮﻛــﺸﻴﺪﻳﻢ‪ .‬رﻓﺘ ـﻴﻢ ﻛــﻪ ﻣﺜــﻞ اﻣــﺎم ﻋﻠــﻰ در ﺧﻴﺒــﺮ را ﻫــﻢ ﺑــﺸﻜﻨﻴﻢ‪ .‬وﻟــﻰ از‬ ‫آﻧﺠﺎﺋﻰﻛﻪ اﺻﻮﻻً ﺷﺎﻧﺲ درﺳـﺘﻰ در اﻳـﻦ زﻧـﺪﮔﻰ ﻧﺪاﺷـﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺐ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻧـﺎرو‬ ‫زد؛ ﺑﺠﺎي در ﺧﻴﺒـﺮ ﻣـﺎ را ﺑـﺮد دم در ﺧـﻼ‪ .‬از اﻳﻨﺠـﺎ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﻰﮔﻴـﺮﻳﻢ‪» :‬ﻃـﺎﻟﻊ ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺲ را ﻧﻪ روي ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺧـﻮدش ﻛـﻪ روي ﭘﻴـﺸﺎﻧﻲ اﺳـﺒﺶ ﻧﻮﺷـﺘﻪاﻧـﺪ!« ﻣـﺎ ﻫـﻢ ﺑـﺮاي‬ ‫اﻳﻨﻜــﻪ ﺧــﺪاﺋﻰ ﻧـﺎﻛﺮده اﺳــﺐ از ﻣــﺎ دﻟﺨــﻮر ﻧـﺸﻮد‪ ،‬دﺳــﺖ ﮔﺬاﺷــﺘﻴﻢ رويِ ﺳــﻮژة زﻳﺒــﺎ و‬ ‫ﺳﺮﻛﺶِ »ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژيِ ﺧﻼ« و اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺷﻴﺮﻳﻦ را آﻏﺎز ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤــﺎﻧﻄﻮر ﻛــﻪ ﻣﻼﺣﻈــﻪ ﻣــﻰﻓﺮﻣﺎﺋﻴــﺪ ﻫﻨــﻮز ﻣــﺸﺨﺺ ﻧــﺸﺪه »ﺗﻴﭙﻮﻟــﻮژي« ﭼﻴــﺴﺖ؟‬ ‫راﺳــﺘﺶ را ﺑﺨﻮاﻫﻴ ـﺪ از روي اﻳ ـﻦ اﺳ ـﺐِ زﺑــﺎن ﺑــﺴﺘﻪ ﺧﺠﺎﻟــﺖ ﻣــﻰﻛــﺸﻴﻢ‪ ،‬وﻟــﻰ ﭼــﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﻢ ﻫﻨـﻮز ﻧﻤـﻰداﻧـﻴﻢ ﻗـﻀﻴﻪ ﭼﻴـﺴﺖ‪ .‬آﻧﻄـﻮر ﻛـﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت »ﭘﻴﭽﻴـﺪه«‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺎ اﺟـﺎزه ﻣـﻰدﻫـﺪ‪ ،‬و ﭘـﺲ از ﺟـﺴﺘﺠﻮي زﻳـﺎد در ﻛـﻼف ﺳـﺮ در ﮔﻤـﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دور‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﭘﻴﭽﻴـﺪهاﻳـﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ رﺳـﻴﺪﻳﻢ ﻛـﻪ اﮔـﺮ اﺷـﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨـﻴﻢ اﻳـﻦ واژه ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻌﻨــﺎىِ »ﻧــﻮع ﺷﻨﺎﺳــﻰ« و »ﻋﻠــﻢ اﻷﻧــﻮاع« و »ﻏﻴــﺮه« داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ؛ ﺷــﺎﻳﺪ ﻫــﻢ »و‬ ‫ﻏﻴ ـﺮه« ﺑﻴــﺸﺘﺮ در ﻣــﻮرد آن ﺻــﺎدق ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬در ﻫــﺮ ﺣــﺎل ﺗﻌﺮﻳ ـﻒ ﺟــﺎﻣﻊ اﻳ ـﻦ ﻛﻠﻤــﻪ را‬ ‫ﻃــﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت ﻋﻠﻤــﻰ و ﺗﻔﺤــﺼﻰ ﻣــﺎ در ﻫﻤــﻴﻦ ﻣﻘــﺎل ﺧﻮاﻫــﺪ دﻳــﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨــﺪه ﺧــﻮد از‬ ‫ﭼﻨﺪ و ﭼﻮن آن ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﺷﻮد و اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬واﻟﺴﻼم!‬

‫‪٢‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺣﺎل ﻛـﻪ »ﺗﻴﭙﻮﻟـﻮژي« را ﺧـﻮب ﺷـﻨﺎﺧﺘﻴﻢ و داﻣﻨـﺔ ﻋﻠـﻢ و اﻃـﻼعﻣـﺎن ﮔـﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳـﺪ در ﻣــﻮرد ﻛﻠﻤـﺔ دو‪‬م اﻳـﻦ ﻋﻨــﻮان ﺷـﻴﺮﻳﻦ ﻳﻌﻨــﻰ »ﺧــﻼ« ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﻛــﻮﭼﻜﻲ ﺑــﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘــﻪ ﺧــﻼ روﺷــﻦ اﺳــﺖ‪ .‬ﺣﺘــﻰ ﻧــﻮعِ ﺑــﻰﭼــﺮاغ آن ﻧﻴــﺰ در ذﻫـﻦِ ﭘﻮﻳـﺎي ﺧﻮاﻧﻨــﺪﮔﺎن از‬ ‫وﺿــﻮح و روﺷــﻨﻰ ﺧﺎﺻــﻰ ﺑﺮﺧــﻮردار اﺳــﺖ‪ .‬ﻗــﺼﺪ ﻧﻮﻳــﺴﻨﺪه در ﺟﻬــﺖ ﺗﻮﺿــﻴﺢ ﺧــﻼ‬ ‫ﻧﻤــﻲﺑﺎﻳ ـﺪ ﺧــﺪاى ﻧ ـﺎﻛﺮده ﺣﻤــﻞ ﺑــﺮ ﺑــﻰاﺣﺘﺮاﻣــﻰ ﺑــﻪ ﺳــﻮاﺑﻖ و ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت و ﺗﺠﺮﺑﻴ ـﺎت‬ ‫ارزﻧــﺪة ﺧﻮاﻧﻨــﺪﮔﺎن در اﻳــﻦ ﺑــﺎب ﮔــﺮدد‪ .‬و اﻳـﻦ ﺷــﺎﺋﺒﻪ را داﻣــﻦ زﻧــﺪ ﻛــﻪ ﻓــﺪوي ﻋﻠــﻢ و‬ ‫اﻃــﻼع دﻳﮕــﺮان را ﻧﺎدﻳ ـﺪه ﮔﺮﻓﺘــﻪ‪ ،‬و اﺣﺘﻤــﺎﻻً در ﻣــﻮرد ﺧــﻼ ﻗــﺼﺪ ﺗﺤﻤﻴ ـﻞ ﻧﻈــﺮ دارد‪.‬‬ ‫اﺻﻼً ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﻗـﺼﺪ ﻣـﺎ روﺷـﻦ ﺷـﺪن ذﻫـﻦ ﭘﻮﻳـﺎي ﺧﻮاﻧﻨـﺪﮔﺎن ﻋﺰﻳـﺰ ﺑـﺎ ﻋﻤـﻖ‬ ‫ﺧﻼ و ﻧﻘﺶ آن در زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﺷـﻤﺎ! ﺷـﻤﺎ ﻫـﻢ ﻣﺜـﻞ ﻣـﺎ! ﻫﻤـﻪ ﺑـﺎ ﺧـﻼ‬ ‫آﺷــﻨﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬و ﺧﻴﻠــﻰ ﺧــﻮب آﻧــﺮا ﻣــﻰﺷﻨﺎﺳــﻴﻢ‪ .‬از ﻧﺰدﻳــﻚ ﺑــﺎ ﺑــﻮي او‪ ،‬ﺑــﺎ روي او‪،‬‬ ‫)داﺷــﺘﻢ ﻣ ـﻲﻧﻮﺷــﺘﻢ ﺑــﺎ ﻣــﻮي او!( آﺷــﻨﺎﺋﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜــﻞ ﻫــﺮ اﻧــﺴﺎن دﻳﮕــﺮ از اوﻟ ـﻴﻦ دﻗــﺎﻳﻖ‬ ‫زﻧــﺪﮔﻰ ﺗــﺎ واﭘــﺴﻴﻦ ﻧﻔــﺲﻫــﺎ ﺑــﺎ آن دﻣﺨــﻮر )ﮔــﺎه ﻫﻤﺨــﻮر( ﻫــﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑــﻪ اﻳﻨــﺼﻮرت‬ ‫ﻫ ـﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤــﻰﺗﻮاﻧــﺪ ادﻋــﺎ ﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺧــﻼ در زﻧــﺪﮔﻰ او ﻧﻘــﺸﻰ ﻧــﺪارد‪ .‬ﺑــﺰرگﺗــﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﻘﺶﻫـﺎ از آن اوﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﻣﺠﻤـﻮع ﺳـﺎﻋﺎﺗﻰ ﻛـﻪ ﻫـﺮ اﻳﺮاﻧـﻰِ ﻣﺘﻔﻜـﺮ در ﺧـﻼ‬ ‫ﻣــﻰﮔﺬراﻧــﺪ‪ ،‬ﺑــﺎ ﻣﺠﻤــﻮع ﺳــﺎﻋﺎﺗﻰ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻛﺎرﻫــﺎي دﻳﮕــﺮ ﻣــﻰﭘــﺮدازد ﻣﻘﺎﻳ ـﺴﻪ ﻛﻨﻴ ـﺪ‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﻼ ﻋﻤﻼً ﻫﺰاران ﺳﺎﻋﺖ از ﻋﻤﺮ ﮔﻬﺮﺑﺎر ﻣﺎ را ﭘﺮ ﻛﺮده‪.‬‬ ‫ﺣــﺎل ﻛــﻪ ذﻫــﻦ ﺧﻮاﻧﻨــﺪﮔﺎن را ﺑــﺎ ﻣﻮﺿــﻮع آﺷــﻨﺎ ﻛــﺮدﻳﻢ و ﺑﻬﺘــﺮ ﺑــﻪ ﻋﻤــﻖ ﻣــﺴﺌﻠﻪ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﺋﻴـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺤـﺚ ﺑﻴﻬـﻮده ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳــﻦ ﺑﺤــﺚﻫــﺎ ﺧــﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮاﻧــﺴﺖ از ﺧــﺮﻣﻦِ آن‪ ،‬ﺧﻮﺷــﻪﻫــﺎى ﭘﺮﺑــﺎر و دﻟﻨــﺸﻴﻨﻲ‬ ‫ﺑــﺮﭼﻴﻦاﻳــﻢ‪ .‬ﺗــﺼﺪﻳﻖ ﻣــﻰﻓﺮﻣﺎﺋﻴـﺪ ﻛــﻪ ﺳــﻮژهاي ﺑــﻪ اﻳـﻦ اﻫﻤﻴـﺖ از ﻃــﺮف ﻣﺘﻔﻜــﺮان و‬ ‫ﺻـﺎﺣﺐﻧﻈــﺮان ﺑــﺎ ﻛـﻢ ﻟﻄﻔــﻰ زﻳـﺎدي روﺑـﺮو ﺷــﺪه‪ ،‬و ﻛﻤﺘــﺮ ﻣـﻮرد ﺑﺤــﺚ و ﺗﻌﻤــﻖ ﻗــﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬اﺻـﻮﻻً ﻋﻤـﻖﮔﻴـﺮي در واﻛـﺎوي ﺧـﻼ ﻛـﺎر دﺷـﻮاري اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ در ﺑﺮﺧـﻰ‬ ‫ﻣــﻮارد ﺳــﻮءﺗﻌﺎﺑﻴﺮ راه ﺑــﺮ ﭘﮋوﻫــﺸﮕﺮ ﻣــﻰﺑﻨــﺪد‪ ،‬و وي را از ﭘــﺮداﺧﺘﻦ ﺑ ـﻪ اﻳ ـﻦ ﻣﻬــﻢ ﺑــﺎز‬ ‫ﻣﻰدارد‪.‬‬ ‫ﺧــﻼ از ﻳ ـﻚ ﺳــﻮ ﻫﻤــﻮاره در ﻛﻨــﺎر ﻣﺎﺳــﺖ و از ﺳــﻮﺋﻰ‪ ،‬ﻣــﺎ ﻫﻤــﻮاره ﻣﻮﺟﻮدﻳ ـﺖ آن را از‬ ‫ذﻫﻦﻣﺎن واﭘﺲ ﻣﻰزﻧـﻴﻢ‪ .‬ﻗـﺼﺪ اﺻـﻠﻰ و اﺳﺎﺳـﻰ در اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶِ ﻛﻮﺗـﺎه ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻫﻤـﻮار‬ ‫ﻛــﺮدن راه‪ ‬ﻧﻔــﻮذ‪ ‬ﺧــﻼ در آﺛــﺎرِ ﻣﺘﻔﻜــﺮان و داﻧــﺸﻤﻨﺪان ﻛــﺸﻮر اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﻪ اﻋﺘﻘــﺎد‬

‫‪٣‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ از اﻳﻦ رﻫﮕـﺬر ﻣـﻲﺗـﻮان روح و ذﻫـﻦِ ﻫـﻢوﻃﻨـﺎن ﻋﺰﻳـﺰ را ﺑـﺎ ﻋﻤـﻖ ﺧـﻼ‬ ‫آﺷــﻨﺎ ﻛــﺮد‪ ،‬و از اﻳــﻦ ﻃﺮﻳــﻖ راه‪ ‬ﺧــﻼ را ﺑﻬﺘــﺮ و ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑــﺮ آﻳﻨــﺪﮔﺎن ﮔــﺸﻮد‪ .‬ﺑــﻪ‬ ‫ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ آن روز!‬ ‫٭٭٭‬ ‫ﻫﻤــﺎﻧﻄﻮر ﻛــﻪ ﻣــﻰﺗــﻮان ﺣــﺪس زد »ﻧــﻮع ﺷﻨﺎﺳـﻰِ« ﺧــﻼ ﻛــﺎري اﺳــﺖ ﺑــﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴـﺪه‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در آﻏـﺎز ﺳـﺎده ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ آﻳـﺪ‪ ،‬وﻟـﻰ ﺗﻌﻤـﻖ و ﺗﻔﻜـﺮ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺣﺘﻴــﺎج ﺑــﻪ ﺗﻤﺮﻛــﺰ ﻓﻜــﺮِ ﺑــﺴﻴﺎر دارد‪ .‬از اﻃــﺮاف ﺧﻮدﻣــﺎن ﺷــﺮوع ﻣــﻰﻛﻨــﻴﻢ‪ ،‬از‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻰﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻼً از ﭘﺪر ﺑﺰرگﻫﺎ و ﻣﺎدر ﺑـﺰرگﻫـﺎ‪ .‬ﻓﻜـﺮ ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ آﻧـﺎن در ﻣـﻮرد ﺧـﻼ‬ ‫ﭼﻪ ﻧﻈﺮي دارﻧﺪ؟ ﺟﻮﻳﺎ ﺷـﻮﻳﺪ! آﻧﭽـﻪ آنﻫـﺎ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﮔﻔـﺖ ﻫـﺰاران ﻓﺮﺳـﻨﮓ ﺑـﺎ آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺟـﻮان ﺷـﻬﺮيِ اﻣـﺮوزي در ﺗﻬـﺮان و ﻳـﺎ ﺷـﻬﺮﻫﺎي ﺑـﺰرگ ﻛـﺸﻮر ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻـﻠﻪ‬ ‫دارد‪ .‬ﺧــﻼي ﻗــﺪﻳﻤﻰﻫــﺎ ﻣﺜــﻞ ﺧﻼﺋ ـﻰ اﺳــﺖ ﻛــﻪ در ﺳـﻴﺎرهاي دﻳﮕــﺮ و دور از دﺳــﺘﺮس‬ ‫ﻣــﺎ ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺟــﻮان اﻣـﺮوزي رﻓــﺘﻦ ﺑــﻪ ﺧــﻼ اﻣــﺮي ﻛــﺎﻣﻼً »ﭘـﻴﺶ ﭘــﺎ‬ ‫اﻓﺘﺎده« ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻰآﻳـﺪ‪ .‬ﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ ﻛـﻪ در روزﻫـﺎي ﺗﻌﻄﻴـﻞ زﻣﺎﻧﻴﻜـﻪ ﺣﻮﺻـﻠﻪاش ﺳـﺮ‬ ‫ﻣــﻰرود ﺑﺠــﺎي رﻓــﺘﻦ در ﺑــﺎﻟﻜﻦ و دﻳ ـﺪ زدنِ اﻃــﺮاف و اﻛﻨــﺎف ﻫــﻰ ﺳــﺮش را ﺑﻴﺎﻧــﺪازد‬ ‫ﭘﺎﺋﻴﻦ و ﺑـﺮود ﺗـﻮي ﺧـﻼ‪ .‬ﺧـﻼ اﻣـﺮوز ﻣﻜـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ در دﺳـﺘﺮس‪ ،‬و ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫آن ﺗﻼش ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي ﻧﻤـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻛـﺎﻓﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺟـﻮان اﻣـﺮوزي ﻛﻤـﻰ در آﭘﺎرﺗﻤـﺎن‬ ‫اﻳـﻦ ﭘــﺎ و آن ﭘــﺎ ﻛﻨــﺪ و ﺑﻌــﺪ ﭼــﺮاغ ﺧــﻼ را ﻛــﻪ ﻣــﺪرنﻫــﺎ ﺑــﻪ آن ﺗﻮاﻟــﺖ ﻳـﺎ دﺳﺘــﺸﻮﺋﻰ‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ روﺷـﻦ ﻛـﺮده‪ ،‬در آﻳﻨـﻪ اي ﻛـﻪ در زﻳـﺮ ﺗﻼﺋﻠـﻮ ﻧـﻮر ﭼـﺮاغﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد اﺑﻬﺘـﻰ‬ ‫ﻓﺮﻋــﻮﻧﻰ ﭘﻴ ـﺪا ﻛــﺮده ﺑــﻪ زﻟــﻒﻫــﺎي آﻻﮔﺎرﺳــﻨﻰاش ﻧﮕــﺎﻫﻰ ﺑﻴﺎﻧــﺪازد‪ .‬در را از ﺗــﻮ ﻗﻔــﻞ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﻠﻮار ﺟـﻴﻦ را ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺣﺮﻛـﺖ ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﻛـﺸﻴﺪه و روي ﺧـﻼي ﻓﺮﻧﮕـﻰ ﻟـﻢ ﺑﺪﻫـﺪ!‬ ‫درﺳــﺖ ﻣﺜــﻞ اﻳﻨﻜــﻪ روي ﺻــﻨﺪﻟﻰ ﻛﺎﻓ ـﺔ دﻧﺠــﻰ در ﻛﻮﭼــﻪ ﭘــﺲ ﻛﻮﭼــﻪﻫــﺎي ﭘــﺎرﻳﺲ و‬ ‫ﻟﻨﺪن ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ زﻳﺒﺎﺋﻰ اﺳﺖ؟ ﺑﻌﻠﻪ!‬ ‫اﻣﺎ ﺣﺎل ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ از آﻧﭽـﻪ ﻗـﺪﻳﻤﻰﺗﺮﻫـﺎ ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ آنﻫـﺎ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺧـﻼ در ﻗﻮاﻟـﺐ‬ ‫ﺳــﻨﺘﻰ و ﺗــﺎرﻳﺨﻰ آن ﺑﺮﺧــﻮرد‪» ‬رو در رو و ﺳ ـﻴﻨﻪ ﺑــﻪ ﺳ ـﻴﻨﻪ«‪ ،‬ﺷــﺎﻳﺪ ﻫــﻢ »ﭼﻬــﺮه ﺑــﻪ‬ ‫ﭼﻬﺮه« داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﺟـﺎي ﺧﻄﺮﻧـﺎﻛﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﺟـﺎﺋﻰ اﺳـﺖ ﻛﺜﻴـﻒ‪ .‬ﺑـﻮي‬ ‫ﺑﺪ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻜﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ آن ﺑـﺴﻴﺎر ﻣـﺸﻜﻞ اﺳـﺖ‪ .‬و ﺑـﻰدﻟﻴـﻞ ﻧﻴـﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻫـﺰاران ﻫـﺰار آﻳـﻪ و رواﻳـﺖ و ﺣـﺪﻳﺚ و ﻏﻴـﺮه از ﺳـﻨﺖ و ﺗـﺎرﻳﺦ در ﻛﺘـﺐ و رﺳـﺎﻻت‬

‫‪٤‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫رﻫﺒﺮان دﻳﻨﻰ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﻮﺿـﻮع اﺧﺘـﺼﺎص ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮده‪ .‬ﺧـﻼ ﺑـﻪ ﺣـﻖ ﻗـﺴﻤﺖ‬ ‫ﻣﻬﻤﻰ از آﺛﺎرِ رﻫﺒﺮان ﺷـﻴﻌﺔ اﺛﻨـﻰ ﻋـﺸﺮي را ﭘـﺮ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﺧﻼ در زﻧﺪﮔﻰِ ﺳﻨﺖﮔﺮاﻳﺎن اﻳﺮان زﻣـﻴﻦ ﺑـﻮده‪ .‬ﺣﺘـﻰ ﺑﻌـﻀﻰ ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﮔـﻮش‬ ‫ﺧــﻮد ﺷــﻨﻴﺪهاﻧــﺪ‪» :‬اﻳﻨﻄــﻮر ﻧﺒﺎﺷــﺪ ﻛــﻪ ﻣــﺴﻠﻤﺎن زرﺗــﻰ ﺷــﻠﻮار ﺟ ـﻴﻦ ﺑﻜــﺸﺪ ﭘــﺎﺋﻴﻦ و‬ ‫ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و ﺑـﺮ ﻣـﺎ ﺧـﻼ ﺷـﻮد‪ .‬ﺣـﺪ دارد اﻳـﻦ! ﺣـﺪود دارد آن! ﺗﻌـﺬﻳﺮ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﺮ او‪،‬‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮔﺎﻫﻰ او را‪ ،‬ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ ﺑﻌـﻀﺎً ﮔﺮوﻫـﻰ‪ ،‬ﺗﻌﻈـﻴﻢ ﻫـﻢ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ ﺑﻌـﺪاً‬ ‫اﻗﺸﺎر‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ اول ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ آﺧﺮ ﻛﺎر‪!«... ،‬‬ ‫ﻣﻼﺣﻈــﻪ ﻣــﻰﻓﺮﻣﺎﺋﻴـﺪ ﻛــﻪ اﻫﻤﻴـﺖ ﻣــﺴﺌﻠﻪ ﻳﻜــﻰ و دو ﺗــﺎ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬وﻟــﻲ اﻳــﻦ اﻫﻤﻴــﺖ را‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻰ ﺗـﺎرﻳﺨﻰ ﺑـﻪ ﻛُﻨـﻪ و ﺑـﻪ ﻋﻤـﻖ ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﻣـﻰﺗـﻮان درﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﺑﺎزﮔــﺸﺘﻰ ﺑــﻪ ﻗﻌــﺮ ﺧــﻼ در ﺗــﺎرﻳﺦ ﺳــﺮزﻣﻴﻦﻣــﺎن ﻣــﻰﺗﻮاﻧــﺪ ﮔــﺮه از ﻛــﺎر اﻣــﺮوز ﺑﮕــﺸﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘــﺶِ ﺧــﻼ در ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕــﻰ و رﻳــﺸﺔ ﻋﻤﻴــﻖ آن در اﻋﺘﻘــﺎدات اﻓــﺮاد و رﻓﺘــﺎر‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ دﻳﺮﻳﻨﻴﺎن ﻣﺎ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﻋﻤﻴـﻖ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ اﻧـﺪﻛﻰ روﺷـﻦ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ آﻧﭽـﻪ‬ ‫در ﺑﺎﻻ آﻣﺪ ﻣﻰﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ در ﺳـﻨﺖ‪ ‬ﺗـﺎرﻳﺨﻰ ﻣـﺎ ﺧـﻼ ﻓﺎﻗـﺪ اﻣﻨﻴـﺖ ﺑـﻮده‪ ،‬و‬ ‫ﺑﺎز ﻫﻢ اﻳـﻦ اﺳﺘﻔـﺴﺎر ﭘـﻴﺶ ﻣـﻲآﻳـﺪ ﻛـﻪ ﭼـﺮا؟ ﺑـﺮاي ﮔـﺸﻮدن اﻳـﻦ ﻣﻌـﻀﻞ دﺳـﺖ در‬ ‫دﺳﺖ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ دﻳﺪار ﻳﻚ ﺧﺎﻧﺔ ﻗﺪﻳﻤﻰ ﻣﻰروﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺧﻼي ﺳ‪‬ﻨﺘﻰ‬ ‫ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﮔﻮﺷـﺔ دﻧـﺞ و ﻧـﻢ ﮔﺮﻓﺘـﺔ ﺣﻴـﺎﻃﻰ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﻣـﻲروﻳـﻢ‪ .‬رﻃﻮﺑـﺖ‪ ‬دﻳـﻮار از درز‬ ‫آﺟﺮﻫــﺎ زﺑــﺎن ﺳــﻔﻴﺪ و ﻗــﺎچ ﺧــﻮردهاش را ﺑــﺎ زور ﺑــﻪ ﺑﻴــﺮون ﻫــﻞ داده‪ ،‬ﻣﺜــﻞ اﻳﻨﻜــﻪ‬ ‫ﻣــﻰﺧﻮاﻫــﺪ ﺑــﺎ ﻧﻴ ـﺰة ﺳــﻔﻴﺪكﻫــﺎي ﻓﻜــﺴﻨﻰاش ﭼــﺸﻢ آدم را ﻛــﻮر ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻓﺮﺷــﻲ از‬ ‫ﭼﻠﻘﻮزِ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن زﻣـﻴﻦ و زﻣـﺎن را ﻓـﺮا ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ .‬درﺧـﺖ ﻗﻄـﻮر و ﻛﻬﻨـﺴﺎﻟﻰ ﺑـﺮاي ﻓـﻀﻮﻟﻰ‬ ‫ﺳــﺮش را از وﺳــﻂ آﺟﺮﻫــﺎي ﻧﺨﺮاﺷ ـﻴﺪه و ﻧﺘﺮاﺷ ـﻴﺪة ﻛــﻒ ﺣﻴ ـﺎط ﺑﻴ ـﺮون آورده‪ .‬ﺑﻠــﻪ‪،‬‬ ‫درﺧــﺖ ﺑﻌــﺪ از ﺳــﺎلﻫــﺎ ﻣــﻮش دواﻧــﻰ در ﻛــﺎر ﻣــﺮدمِ ﺑــﺪﺑﺨﺖ اﻳـﻦ ﺣﻴـﺎط آﻧﻘــﺪر دم در‬ ‫آورده ﻛﻪ ﺳﺮش را ﻛﺮده در ﺣﻴـﺎط ﻫﻤـﺴﺎﻳﻪﻫـﺎ‪» .‬ﮔﺮﺑـﻪ ﻛـﻮرهاي« ﻛـﻪ ﻟﻜـﻪﻫـﺎي ﺧـﻮن‬ ‫و ﺗﻜــﻪﻫــﺎي ﭘﺮﮔﻨﺠــﺸﻚ ﻫﻨــﻮز ﺑــﻪ دﺳــﺖ و ﭘــﺎﻳﺶ ﭼــﺴﺒﻴﺪه‪ ،‬در ﭘﺎﺷــﻮﻳﺔ ﻳ ـﻚ ﺣــﻮضِ‬

‫‪٥‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺳﻴﺎه‪ ‬ﺳﻨﮕﻰ ﭼﻤﺒﺎﺗﻤـﻪ زده و ﺑـﺎ ﺣـﺮص و وﻟـﻊ ﺑـﻪ ﺑـﺎزي ﻣـﺎﻫﻰﻫـﺎي ﻧﻜـﺮه و ﺧـﺎلﺧـﺎﻟﻰ‬ ‫ﻛــﻪ در آبِ ﺳــﻴﺎه و ﺑــﺪرﻧﮓ ﻣــﻰﺟﻨﺒﻨــﺪ‪ ،‬ﺧﻴ ـﺮه ﺷــﺪه‪ .‬ﻧﻔــﺮت ﻣﺜــﻞ ﻣﻮرﻳﺎﻧــﻪ از در و‬ ‫دﻳﻮار ﺑﺎﻻ ﻣﻰرود‪ .‬ﻣﻮرﭼﻪﺳﻮاريﻫـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺪام در ﭘﺎﻫـﺎيﺷـﺎن ﻗـﺪرت ﻳـﻚ ﻣﻮﺗـﻮر‬ ‫دﻳﺰل را ذﺧﻴـﺮه ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﻋـﻴﻦ ﻣﺮﺣـﻮمِ ﺷـﻴﺮﻋﻠﻰ ﻗـﺼﺎب در اﻳـﻦ ﺣﻴـﺎط اﻳـﻦور و آنور‬ ‫ﻗﺪم ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ از ﮔﺎﻫﻰ ﻫـﻢ ﻣـﻰاﻳـﺴﺘﻨﺪ و زل ﻣـﻰزﻧﻨـﺪ ﺗـﻮي ﭼـﺸﻢﻫـﺎي آدم‪ ،‬ﻣﺜـﻞ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻰﭘﺮﺳﻨﺪ‪» :‬ﭼﻴﻪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻣﺮﮔﺘـﻪ! ﭼـﻰ ﻣـﻰﺧـﻮاي؟« اﻳـﻦ ﺣﻴـﺎط وﺣـﺸﺖ را ﻣﺜـﻞ‬ ‫ار‪‬ه در دل آدﻣﻴﺰاد ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺳـﻮي و آنﺳـﻮي ﻣـﻰدواﻧـﺪ‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺳـﺮ راه‪ ‬اﻳـﻦ ار‪‬ه ﻗـﺮار‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد ﭘﺎره‪ ،‬ﭘﺎره ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ﺷـﺎﻧﺲ ﺑﻴـﺎورﻳﻢ و ﺳـﺮِ ﻛﻮﭼـﻪ ﻳـﻚ ﻧﺠـﺎري ﺑـﺎز ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻮرﻋﻠﻲﻧﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺻـﺤﻨﻪ ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد؛ ﺻـﺪاي ﺧ‪‬ـﺮت و ﺧ‪‬ـﺮت ارة ﻧﺠـﺎر ﻫـﻢ‬ ‫از دوردﺳــﺖ ﺑــﻪ ﮔــﻮش ﻣــﻲرﺳــﺪ و آواي دلاﻧﮕﻴــﺰ اره‪ ،‬ﺳــﻮار ﺑــﺮ ﺑــﺎل ﻧــﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻧــﺪاي‬ ‫وﺣﺸﺖ را ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺶﻣﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﺻﻼً ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ در اﻳـﻦ ﺣﻴـﺎط ﺧ‪‬ـﺮ ﺧ‪‬ـﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﮔﺮاﻣﺎﻓﻮنﻫﺎي زﭘﺮﺗﻰِ ﻋﻬﺪ ﺑﻮق‪.‬‬ ‫در ﭼﻨــﻴﻦ ﺣﻴــﺎﻃﻲ ﻳــﻚ ﺧــﻼي ﺳــﻨﺘﻲ وﺟــﻮد دارد‪ .‬اﮔــﺮ ﺑــﺎ او آﺷــﻨﺎﺋﻴﻢ ﻛــﻪ ﻫــﻴﭻ؛‬ ‫ﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣــﻰروﻳ ـﻢ ﺑــﻪ ﺳــﺮاﻏﺶ‪ .‬در ﻏﻴﺮاﻳﻨــﺼﻮرت وﺿــﻌﻴﺖ ﺑﻐﺮﻧﺠــﻰ ﭘ ـﻴﺶ ﻣــﻰآﻳ ـﺪ‪.‬‬ ‫اﮔــﺮ ﺷــﺎﻧﺲ ﺑﻴــﺎورﻳﻢ و ﻫﻨــﻮز ﺧﻮرﺷــﻴﺪ ﺧــﺎﻧﻢ ﻏــﺮوب ﻧﻜــﺮده ﺑﺎﺷــﺪ ﺑــﺮاي ﻳــﺎﻓﺘﻦ‬ ‫»ﮔﻤﺸﺪه« ﻣﻰﺗﻮان از ﻧـﻮرِ ﺣﻴـﺎتﺑﺨـﺶ آﻓﺘـﺎب ﺗﺎﺑـﺎن ﺣـﺪاﻛﺜﺮ اﺳـﺘﻔﺎده را ﺑـﺮد‪ .‬وﺳـﻂ‬ ‫ﺣﻴﺎط در ﻣﻴﺎن ﭼﻠﻘﻮزﻫـﺎ روي ﻳـﻚ آﺟﺮﻓـﺮشِ ﻳـﻚ ﻣﺘـﺮ در ﻳـﻚ ﻣﺘـﺮ ﻣـﻰاﻳـﺴﺘﻴﻢ و ﺑـﻪ‬ ‫اﻃــﺮاف ﻧﮕــﺎه ﻣــﻰﻛﻨ ـﻴﻢ‪ .‬ﺧــﻼي ﻣــﻮرد ﺑﺤــﺚ ﻣﻌﻤــﻮﻻً در ﺳــﻪﮔــﻮشِ دﻧﺠــﻰ ﺳــﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻧـﺸﺎﻧﺔ اﻳـﻦ ﻣﺤـﻞِ ﻋﺰﻳـﺰ در درﺟـﺔ اول ﺑـﻮي اوﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ ﺷـﺎﻣﻪ را ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻰاﻧﺪازﻳﻢ‪ .‬ﻧﺴﻴﻢ ﺧﻨﻚ‪ ‬دﻣﺎوﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ راه زﻳـﺎدي ﺑـﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧـﺪه‪ .‬ﺳـﺮ را‬ ‫ﺑﻪ آراﻣـﻰ ﺑـﻪ راﺳـﺖ و ﭼـﭗ ﻣﻨﺤـﺮف ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺧـﻮدش ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻃـﺮف‬ ‫راﺳﺖ ﻣﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘــﻰ ﻣﻮرﭼــﻪ ﺳــﻮاريﻫــﺎ ﻫــﻢ از دور و ﺑــﺮ اﻳ ـﻦ ﻣﺤــﻞ رد ﻧﻤــﻰﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﺧــﻮدش‬ ‫ﭼﺮﻧــﻮﺑﻴﻠﻲ ﺷــﺪه‪ ،‬ﻫــﺮ ﺻــﻮرت و ﺷــﻜﻠﻲ از ﺣﻴــﺎت در ﻋﻤــﻖ آن ﻣــﺪﻓﻮن ﻣــﻲﺷــﻮد‪.‬‬ ‫اژدﻫﺎوار دﻫﺎﻧﺶ را ﺑـﺎز ﻛـﺮده و در ﺳـﻜﻮت ﻓﺮﻳـﺎد ﻣـﻲزﻧـﺪ‪» :‬ﺑﻴـﺎ!« وﻟـﻰ در اﻳـﻦ ﻣﻮاﻗـﻊ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اول ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻠﻮ را ﺻـﺎف ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ و ﺑـﺎ ﺻـﻼﺑﺖ ﺑـﺪون ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻃـﺮاف ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺤﻞِ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮔـﺎم ﺑﺮﻣـﻰدارﻳـﻢ‪» .‬ﮔﺮﺑـﻪ ﻛـﻮره« ﻛـﻪ ﺟﺎﺳـﻮس ﻣﺤﻠـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬و‬ ‫از ﺑﺪو ورود ﺗﻤﺎم ﺣﺮﻛﺎت ﻣﺎ را زﻳـﺮ ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﻣـﻰﻓﻬﻤـﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺼﺪ »ﺗـﺸﺮف« دارﻳـﻢ‪،‬‬ ‫‪٦‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫و ﺑﺎ وﺣﺸﺖ و وﻧـﮓ و وﻧـﮓ‪ ‬ﻓـﺮاوان از درﺧـﺖ ﺑـﺎﻻ رﻓﺘـﻪ ﻋـﻴﻦ ﻣﻴﻤـﻮن از ﺷـﺎخ و ﺑـﺮگ‬ ‫درﺧﺖ ﻛﻬﻨﺴﺎل آوﻳﺰان ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫از ﻓﺮﻳﺎد »ﮔﺮﺑﻪ ﻛـﻮره« ﻳـﻚﺑـﺎره ﺣﻴـﺎط رﻧـﮓ ﻣـﻰﺑـﺎزد‪ ،‬ﺟﻴـﻎ ﮔﻨﺠـﺸﻚﻫـﺎ و ﺑـﻎﺑﻐـﻮي‬ ‫ﻗﻤﺮيﻫﺎ ﻫـﻢ ﺧـﺎﻣﻮش ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬وﻟـﻰ ﭼـﻪ ﺑـﺎك! ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ ﻣﻬـﻢ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد‪ ،‬ﮔـﺎم‬ ‫دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺶ ﻣﻰﮔﺬارﻳﻢ‪ .‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣـﺎ ﻳـﻚ ﺳـﺮ درِ ﺳـﻨﮕﻰ ﻣﺜـﻞ ﻏـﺎرِ ﻗﻠـﻰﺧـﺎن دﻫـﺎﻧﺶ‬ ‫را ﺑﺎز ﻛﺮده‪ .‬ﻣﺎ ﻫـﻢ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ آن ﻣـﻰاﻳـﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬و زل ﻣـﻰزﻧـﻴﻢ ﺑـﻪ درون ﺣﻠﻘـﻮماش‪ ،‬و‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﺧﻴﺮه ﺑـﺎﻗﻲ ﻣـﻲﻣـﺎﻧﻴﻢ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﻟﺤﻈـﺎﺗﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﭘـﺮدهاي ﺿـﺨﻴﻢ‪ ،‬ﻗـﺪﻳﻤﻲ‬ ‫و ﺳــﻮراخ‪ ،‬ﺳ ـﻮراخ ﻣﻴ ـﺎن ﻣــﺎ و ﺟﻬــﺎنِ ﭘﺮﻣــﺎﺟﺮاي ﺧــﻼ ﻓﺎﺻــﻠﻪ ﻣــﻲاﻧــﺪازد‪ .‬ﺑــﺎ اﺣﺘﻴ ـﺎط‬ ‫ﮔﻮﺷﻪ ﭘﺮده را ﺑﺎ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺖ ﻟﻤﺲ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬اﺣـﺴﺎﺳﻰ دروﻧـﻰ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬ﺑﻠـﻪ!‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬ ‫وﻟﻰ ﻗﺒﻞ از ﭘـﺲ زدن ﭘـﺮده ﺑـﺎ ﺻـﺪاﺋﻰ ﻛـﻪ ﺳﺮاﺳـﺮِ ﺻـﺤﻦ ﺣﻴـﺎط را ﺑـﻪ ﻟـﺮزه ﺑﻴﺎﻧـﺪازد‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ‪» :‬ا‪‬ﻫ‪‬ﻢ‪ ،‬ا‪‬ﻫ‪‬ـﻢ!« اﻧـﺪﻛﻰ ﺗﺄﻣـﻞ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺳـﺮاﭘﺎ ﮔـﻮش ﻣـﻰاﻳـﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺻـﺪا از‬ ‫ﻛﺴﻰ ﺑﺮ ﻧﻤﻰآﻳﺪ! وﻟﻲ ﺟﺎﻧـﺐ اﺣﺘﻴـﺎط را ﺑـﺎز ﻫـﻢ رﻋﺎﻳـﺖ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬و ﻳـﻚﺑـﺎر دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﻧﺎﻟﻴﺘﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ‪» :‬ا‪‬ﻫ‪‬ﻢ!« ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬وارد ﻣﻲﺷﻮم! ﻛﺴﻰ ﻧﻴﺴﺖ؟!«‬ ‫ﺳــﻜﻮت ﻧــﺸﺎﻧﺔ ﺑــﺎرزي اﺳــﺖ از ﺧــﺎﻟﻰ ﺑــﻮدن ﻣﺤــﻞ ﺗﺨﻠــﻰ‪ .‬ﺑــﺮق ﺷــﻌﻒ در دلﻣــﺎن‬ ‫ﻣﻰدرﺧﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮﺷـﺤﺎﻟﻰ در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﭼـﺸﻤﺎنﻣـﺎن ﻣﺜـﻞ اﻟﻤـﺎس ﻛـﻮه ﻧـﻮر ﺑـﺮق‪ ،‬ﺑـﺮق‬ ‫ﻣﻰزﻧﺪ ﻗﺼﺪ‪ ‬دﺧﻮل ﻣﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬وﻟـﻰ ﻧـﺪاﺋﻰ در ﮔـﻮشﻣـﺎن زﻣﺰﻣـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ » :‬آﻓﺘﺎﺑـﻪ!«‬ ‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑﻪ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣـﻮش ﻛـﺮد‪ .‬ﭼـﺸﻤﺎنﻣـﺎن ﺑـﻰاﺧﺘﻴـﺎر ﺑـﻪ ﺟﺎﻧـﺐ ﺣـﻮض ﻣﻨﺤـﺮف‬ ‫ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬آﻓﺘﺎﺑــﻪاي ﻣــﺴﻰ در ﭘﺎﺷــﻮﻳﺔ ﺣــﻮض ﻳــﻚ وري ﺑــﻪ ﭘﻬﻠــﻮ اﻓﺘــﺎده‪ ،‬و ﺗــﻮي‬ ‫ﭼــﺸﻤﺎنﻣــﺎن زل زده‪ .‬در دو ﻗــﺪﻣﻰ او آﻓﺘﺎﺑــﻪاي دﻳﮕــﺮ زﻧﮕــﺰده از آﻫــﻦ ﺳــﻔﻴﺪ ﻗــﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘــﻪ‪ ،‬وﺿــﻌﻴﺖاش ﻣــﺎ را ﺑــﻪ ﻳــﺎد ﻣــﺴﻠﻮلﻫــﺎ در ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎنﻫــﺎي ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﺟﻨﮕــﺰده‬ ‫ﻣــﻲاﻧــﺪازد‪ ،‬ﺧﻼﺻــﻪ ﺑﮕــﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﭼــﺸﻤﺎﻧﺶ ﺑــﻪ اﺑــﺪﻳﺖ ﺧﻴ ـﺮه ﻣﺎﻧــﺪه‪ .‬ﻧــﺪاﺋﻲ در دلﻣــﺎن‬ ‫ﻣــﻲﭘﺮﺳــﺪ‪» :‬ﻛﺪاﻣــﺸﺎن اﺳــﺖ؟« ﺟــﺎي ﺗﺄﻣــﻞ دارد‪ .‬ﺧﻴ ـﺮه ﺑــﻪ دو آﻓﺘﺎﺑــﻪ ﻣــﻰﻧﮕــﺮﻳﻢ‪،‬‬ ‫آﻓﺘﺎﺑــﺔ ﻣــﺴﻰ‪ ،‬رﻧــﮓ و روي ﺧــﻮﺑﻰ دارد ﺑــﺮق ﻋﺠﻴﺒــﻰ در ﭼــﺸﻤﺎﻧﺶ ﻣــﻰدرﺧــﺸﺪ‪،‬‬ ‫دﺳﺖ ﺑـﺮده از زﻣـﻴﻦ ﺑﻠﻨـﺪش ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜـﻞ »ﻣﻴـﻞِ« ﺑﺎﺳـﺘﺎﻧﻰﻛﺎرﻫـﺎ ﺳـﻨﮕﻴﻦ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫وﻟﻰ از ﺣﻖ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﺧﻴﻠـﻰ ﺧـﻮش دﺳـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﭼـﺸﻢﻫـﺎ را ﺑـﻪ آراﻣـﻰ ﺑـﻪ درون‬

‫‪٧‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫آﻓﺘﺎﺑــﻪ ﻣــﻰاﻧــﺪازﻳﻢ‪ .‬ﺧــﺸﻚ‪ ‬ﺧــﺸﻚ اﺳــﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﻼﻣــﺖ ﺑــﺪي اﺳــﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨــﻰ ﻣﻤﻜــﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺳـﻮراخ ﺑﺎﺷـﺪ و وﺳـﻂ ﻛـﺎر دﺳـﺖﻣـﺎن را در ﺣﻨـﺎ ﻛـﻪ ﭼـﻪ ﻋـﺮض ﻛـﻨﻢ‪ ،‬در ﺧـﻼ‬ ‫ﺑﮕﺬارد‪ .‬آﻓﺘﺎﺑﺔ ﻣﺴﻰ را زﻣﻴﻦ ﻣـﻰﮔـﺬارﻳﻢ و ﺑـﺎ ﺑـﻲاﻋﺘﻨـﺎﺋﻲ ﻫﻠـﺶ ﻣـﻲدﻫـﻴﻢ ﺗـﺎ ﺑﻴﻔﺘـﺪ‬ ‫ﺗﻪ ﭘﺎﺷﻮﻳﻪ‪ ،‬و ﻣﻲروﻳـﻢ ﺑـﻪ ﺳـﺮاغ آﻓﺘﺎﺑـﺔ آﻫـﻦ ﺳـﻔﻴﺪ‪ .‬آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﻣـﺴﻲ ﺑـﺎ ﺻـﺪاﺋﻲ ﻛﻠﻔـﺖ‬ ‫ﻓﺮﻳــﺎد ﻣــﻲزﻧــﺪ‪» :‬ﻻﻣــﺼﺐ‪ ،‬ﺗــﻮ ﻫــﻢ ﺿــﻌﻴﻒﻛــﺸﻲ؟« ﻟﺒﺨﻨــﺪي ﻣــﻲزﻧــﻴﻢ‪ ،‬روح‬ ‫ﺿــﻌﻴﻒﻛــﺸﻲ و ﭘﺪرﺳــﻮﺧﺘﮕﻲ در دلﻣــﺎن ﺑــﻪ ﭘــﺮ‪ ،‬ﭘــﺮ اﻓﺘــﺎده! آﻓﺘﺎﺑــﺔ آﻫــﻦ ﺳــﻔﻴﺪ را از‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬رﻧﮓ و رو ﻧﺪارد‪ .‬ﻣـﺮﻳﺾ اﺣـﻮال اﺳـﺖ‪ .‬آﻓﺘﺎﺑـﻪ زﻳـﺮ ﻟـﺐ ﻣـﻲﻧﺎﻟـﺪ‪:‬‬ ‫»ﻧﻨــﻪ! ﻛﻤــﺮم!« وﻟــﻰ ﭼــﻪ ﻣــﻰﺷــﻮد ﻛــﺮد؟ ﭼــﺸﻢ را ﺣﺘــﻰاﻟﻤﻘــﺪور ﺑــﻪ دروﻧــﺶ‬ ‫ﻣــﻰاﻧــﺪازﻳﻢ‪ .‬ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻣــﻰآﻳ ـﺪ ﻛــﻪ ﺑﺎﻳ ـﺪ ﺧــﻮدش ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻣﺮوارﻳــﺪﻫﺎي ﻏﻠﻄــﺎﻧﻲ از آبِ‬ ‫ﻃﻬــﺎرت‪ ‬ﻗﺒﻠــﻲ ﻫﻨــﻮز ﺗــﻪ آﻓﺘﺎﺑــﻪ اﻳــﻦ ور و آن ور ﻣــﻲدود! ﺧﻮﺷــﺤﺎل و ﺧﻨــﺪان »ﻗــﺪح‬ ‫ﺑﺎده ﺑﻪ دﺳﺖ«‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑﻪ را وراﻧﺪاز ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫و ﺷــﺎدان و ﺧﻨــﺪان آﺳــﺘﻴﻦﻫــﺎ را ﺑــﺎﻻ زده آﻓﺘﺎﺑــﻪ را ﻳ ـﻚوري از ﺷــﻜﻢ روي آب ﺣــﻮض‬ ‫ﻣــﻰﺧﻮاﺑــﺎﻧﻴﻢ‪ .‬آﻓﺘﺎﺑ ـﺔ زﻫــﻮار در رﻓﺘــﻪ ﻣﺜ ـﻞِ ﻧﻬﻨــﮓ‪ ،‬ﻗ ـﻮرت‪ ،‬ﻗ ـﻮرت آبِ ﺳ ـﻴﺎه و ﻟﺠــﻦ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺣــﻮض را ﺳــﺮ ﻣــﻰﻛــﺸﺪ و دﺳــﺘﻪ‪ ،‬دﺳــﺘﻪ ﺑﭽــﻪوزغﻫــﺎ ﻫﻠﻬﻠــﻪﻛﻨــﺎن از داﻣــﺎن‬ ‫ﺣﻮض ﺑﻪ ﺣﻠﻘـﻮﻣﺶ ﺳـﺮازﻳﺮ ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در آﺧـﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈـﺎﺗﻰ ﻛـﻪ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﭘـﺮ ﻣـﻰﺷـﻮد‬ ‫ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺻــﺪاﺋﻲ ﺑــﺎ آواي »ﻗُﻠُـﭗ« از دﻫـﺎﻧﺶ ﺧــﺎرج ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ‪ ،‬و ﻫﻤــﺮاه آن ﻗﻄــﺮهاي‬ ‫از آبِ ﺣــﻮض ﭼــﻮن ﻣﺮوارﻳـﺪي ﻏﻠﺘــﺎن ﺑــﻪ ﺟﺎﻧــﺐ ﺻــﻮرتﻣــﺎن ﭘﺮﺗــﺎب ﻣــﻰﺷــﻮد‪ .‬اﻳ ـﻦ‬ ‫ﭘﻴﺎم آﻓﺘﺎﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺎزه ﻛﺎران اﺳـﺖ ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺻـﺎﺣﺒﺎن ﻓـﻦ ﻣـﻰداﻧﻨـﺪ ﭼـﻪ زاوﻳـﻪاي‬ ‫را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻫﺎﻧﺔ آﻓﺘﺎﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﺸﻤﺎنﺷﺎن از اﻳﻦ ﻗﻄﺮه ﺑﻰﻧﺼﻴﺐ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺳـﺮدار ﺟﻨﮕـﻰ‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻏﻨﻴﻤـﺖ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻣـﻲﮔﻴـﺮﻳﻢ و‬ ‫ﺑﺮﻣﻰﺧﻴﺰﻳﻢ‪ .‬ﺣﺘﻰ ﺳـﺰارِ روم ﻫـﻢ ﻫﻨﮕـﺎم ﻓـﺘﺢِ اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن اﻳﻨﻬﻤـﻪ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﻧﻤـﻰﺑﺎﻟﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﮔﺎمﻫﺎﺋﻰ اﺳﺘﻮار ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐِ ﺧﻼ ﻣـﻰروﻳـﻢ‪ ،‬در ﻫـﺮ ﻗـﺪم آبِ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﺳـﺮ رﻳـﺰ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﭼﻨــﺪ ﻗﻄــﺮه ﺑــﺮ روي زﻣ ـﻴﻦ و اﺣﻴﺎﻧ ـﺎً ﻛﻔــﺶ و ﺷــﻠﻮارﻣﺎن ﻣــﻰرﻳ ـﺰد‪ .‬ﺗــﺎزهﻛﺎرﻫــﺎ ﺑــﺮاي‬ ‫اﻳﻨﻜــﻪ ﺟﻠــﻮي رﻳـﺰش آبِ آﻓﺘﺎﺑــﻪ را ﺑﮕﻴﺮﻧــﺪ در ﻫﻨﮕــﺎم راه رﻓــﺘﻦ آن را ﺑــﻪ ﻳـﻚ ﭘﺎﻳـﺸﺎن‬ ‫ﺗﻜﻴـﻪ ﻣــﻰدﻫﻨــﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﺷــﺘﺒﺎه اﺳــﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‪ ‬ﺑﺰرﮔــﻰ اﺳــﺖ و ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﻣـﻀّﺮات ﻓــﺮاوان‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اوﻻً ﺷـﻜﻢ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻧـﺸﺖ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺷـﻠﻮارﻣﺎن ﺧـﻴﺲ‬ ‫ﺷــﻮد‪ .‬دوﻣ ـﺎً ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ آﻓﺘﺎﺑــﻪ را از ﻫﻤــﺎن ﻃــﺮف ﻛــﻪ در ﺣــﻮض ﺧﻮاﺑﺎﻧــﺪهاﻳ ـﻢ ﺑــﻪ‬

‫‪٨‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﭘﺎيﻣﺎن ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﻴﻢ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑﭽـﻪ وزغﻫـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻢ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﭼـﺴﺒﻴﺪهاﻧـﺪ ﺳـﻮارِ‬ ‫ﺷﻠﻮارﻣﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﻣﺎً ﺑﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻃـﻮلِ ﻟﻮﻟـﺔ آﻓﺘﺎﺑـﻪ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ اﮔـﺮ آﺑـﻰ‬ ‫از دﻫﺎﻧﺔ آن ﺧـﺎرج ﺷـﻮد ﺣﺘﻤـﺎً ﻣـﻲرﻳـﺰد روي ﻛﻔـﺶﻣـﺎن‪ .‬از اﻳﻨﺠـﺎ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﻰﮔﻴـﺮﻳﻢ‬ ‫ﻛــﻪ اﮔــﺮ وزنِ آﻓﺘﺎﺑــﻪ زﻳـﺎد ﺑــﻮد و ﻗــﺎدر ﻧﺒــﻮدﻳﻢ ﺑــﻪ راﺣﺘــﻰ ﺑــﺎ ﻳـﻚ دﺳــﺖ آن را ﺣﻤــﻞ‬ ‫ﻛﻨ ـﻴﻢ ﻣــﻰﺗــﻮاﻧﻴﻢ از ﻫــﺮ دو دﺳــﺖ ﻛﻤــﻚ ﺑﮕﻴ ـﺮﻳﻢ‪ ،‬وﻟــﻲ از ﭼــﺴﺒﺎﻧﺪن آن ﺑــﻪ ﺷــﻠﻮار و‬ ‫ﻟﺒﺎسﻣﺎن ﺑﺎﻳـﺪ اﻛﻴـﺪاً ﺣـﺬر ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻨﺤـﺎل آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﻃﺒﻴﻌﺘـﺎً در ﻣﻴـﺎن دو ﭘﺎﻫـﺎيﻣـﺎن‬ ‫ﻗــﺮار ﻣــﻰﮔﻴ ـﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳ ـﺪ ﻛﻤــﻰ ﻛﻤــﺮ را ﺧ ـﻢ ﻛﻨ ـﻴﻢ‪ ،‬و ﺑــﺎ ﻫــﺮ دو دﺳــﺖ دﺳــﺘﺔ آﻓﺘﺎﺑــﻪ را‬ ‫ﻣﺤﻜﻢ ﺑﭽﺴﺒﻴﻢ‪ ،‬و ﻛﻤـﻰ آن را ﺑـﻪ ﺟﻠـﻮ ﻫـﻞ ﺑـﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﮔـﺮ ﻧـﺎراﺣﺘﻰ ﻛﻤـﺮ ﻧﺪارﻳـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫وﺿــﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘــﺮ اﺳــﺖ‪ ،‬ﭼــﺮا ﻛــﻪ اﮔــﺮ ﻫــﻢ آﺑــﻰ ﺑــﻪ ﺑﻴــﺮون ﺗﺮﺷــﺢ ﻛﻨــﺪ روي ﺳــﻨﮓ‬ ‫ﻓﺮشﻫـﺎي ﻛـﻒ ﺣﻴـﺎط ﺧﻮاﻫـﺪ رﻳﺨـﺖ ﻧـﻪ روي ﻛـﺖ و ﺷـﻠﻮارﺗﺎن‪ .‬در ﻫﻤـﻴﻦ وﺿـﻌﻴﺖ‪،‬‬ ‫دوﻻ دوﻻ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﻓﺘﺎﺑﺔ ﻣﺠﻬﺰ‪ ،‬ﺑﻪ درِ ﺧﻼ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻮن ﻋﺎﺷﻘﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺑـﺴﺘﺮ ﻣﻌـﺸﻮق ﻧﺰدﻳـﻚ ﺷـﻮد دل در ﻗﻔـﺲِ ﺳـﻴﻨﻪﺗـﺎن ﭘـﺮ‪ ،‬ﭘـﺮ‬ ‫ﻣــﻲزﻧــﺪ‪ ،‬و ﻫــﻰ ﺗــﺎپ و ﺗــﺎپ ﻣــﻰﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ درﮔــﺎﻫﻰ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺷــﺪهاﻳـﻢ و دوﺑــﺎره ﻋﻄـﺮِ‬ ‫ﺧﻴ ـﺎلاﻧﮕﻴ ـﺰ ﻣﻌــﺸﻮق ﻣــﺸﺎمﻣــﺎن را ﭘــﺮ ﻛــﺮده‪ .‬ﺑــﺎ دﺳــﺖﻫــﺎﺋﻰ ﻟــﺮزان ﭘــﺮدة ﺿــﺨﻴﻢ را‬ ‫ﮔﺮﻓﺘــﻪ و ﺑــﻪ ﻛﻨــﺎري ﻣــﻰﻛــﺸﻴﻢ‪ .‬ﺑــﺎ ﻛﻨــﺎر رﻓــﺘﻦ ﭘــﺮده ﻃﻮﻓــﺎﻧﻰ از ﺣــﺸﺮات‪ ‬ﭘﺮﻧــﺪه و‬ ‫ﺟﻬﻨﺪه و ﺣﺘـﻰ ﺧﺰﻧـﺪه ﺑـﻪ ﺑﻴـﺮون ﻫﺠـﻮم ﻣـﻰآورﻧـﺪ‪ .‬از ﺳـﺮ و رويﻣـﺎن ﺑـﺎﻻ ﻣـﻰروﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺳـﻮراخ ﮔـﻮش و ﺣﺪﻗـﺔ ﭼـﺸﻢﻣـﺎن ﺣﻤﻠـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬وﻟـﻰ ﻧﺒﺎﻳـﺪ دﺳـﺖ از ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬ ‫ﺑﺮداﺷــﺖ‪ .‬آﻓﺘﺎﺑــﻪ را ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑــﺮ زﻣــﻴﻦ اﻧــﺪاﺧﺖ و ﻓــﺮار ﻛــﺮد‪ .‬اﻳـﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻣــﻲﻛﻨــﻴﻢ‪ ،‬و‬ ‫ﻫﻤﭽــﻮن ﺳــﺮو در ﻣﻘﺎﺑــﻞ اﻳ ـﻦ ﻫﺠــﻮم ﭼﻨﮕﻴــﺰي ﻣــﻲاﻳــﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺧﻴــﻞ ﺣــﺸﺮات ﭼﻨــﺪ‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻌﺪ در ﻋﻤﻖِ ﻓﻀﺎي ﻻﻳﺘﻨـﺎﻫﻰ ﻏﻴـﺐ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل روزيﺷـﺎن ﻣـﻰروﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﻔﻠﻚﻫﺎ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛـﺴﻰ ﭘـﺮده را ﺑـﺮايﺷـﺎن ﺑـﺎﻻ ﺑﺰﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﺮوﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻤﻰ ﮔﺮدش ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از آﻧﻜـﻪ ﺣـﺸﺮات ﺑـﻪ ﺧـﺎرج ﻣﻬـﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و ﻣـﺎ ﻫـﻢ دﻋـﺎي ﺧﻴﺮﻣـﺎن را ﺑﺪرﻗـﻪ‬ ‫راهﺷﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻴﻢ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﺧﻼ ﻣـﻰاﻧـﺪازﻳﻢ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻟﺤﻈـﻪ ﻫـﻢ اُﺧـﺖ ﺑـﻮدن و ﻳـﺎ‬ ‫ﻏﺮﻳﺒﻪ ﺑﻮدن ﻣﻰﺗﻮاﻧـﺪ دادهﻫـﺎ را ﻛـﺎﻣﻼً ﻋـﻮض ﻛﻨـﺪ‪ .‬آﺷـﻨﺎﻳﺎن و آﻣﻮﺧﺘﮕـﺎن ﺑـﺎ اﻃﻤﻴﻨـﺎن‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻫﻤﭽـﻮن ﻣـﺎﻫﻴﮕﻴﺮان ﭘﻴـﺮ و ﻛـﺎر ﻛـﺸﺘﻪ ﺑـﺮ ﺳـﻴﻨﺔ درﻳـﺎي ﺧـﺰر ﺳـﻮار ﺷـﺪه ﻗـﺎﻳﻖ‬ ‫ﻣﻬﺮ و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ اﻣﻮاج ﻣـﺘﻼﻃﻢ ﻣـﻲﺳـﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨـﺎن ﺑـﺎ ﻗـﺪرت و اﺳـﺘﺤﻜﺎم ﺗﻤـﺎم ﻗـﺪم ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺤﻨﺔ ﻧﺒﺮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺬارد‪ .‬وﻟﻰ آﻧـﺎن ﻛـﻪ ﻧﺎآﺷـﻨﺎياﻧـﺪ ﻗﺒـﻞ از آﻧﻜـﻪ دﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫‪٩‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺑﺰﻧﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺑﻌــﺪﻫﺎ ﭘــﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﺑــﻪ ﺑــﺎر آورد ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﻤــﻪ ﭼﻴـﺰ را از ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑــﺎزﺑﻴﻨﻰ ﻛﻨﻨــﺪ‪.‬‬ ‫در ﻓــﻀﺎي ﺧــﻼي ﺳــﻨﺘﻰ اﻗــﺪامِ ﺑــﺪون ﺑــﺎزﺑﻴﻨﻰ ﻳﻌﻨــﻰ اﻧﺘﺤــﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻰ ﺳــﭙﺮدن ﺳ‪ ‬ـﻜﺎنِ‬ ‫وﺟﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﺎﺧﺪايِ ﺑﻰﻛﻔﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﺎﺑﻮدي‪.‬‬ ‫آﻧﺎﻟﻴﺰِ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑـﺮاي ﺗـﺎزه واردان ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞِ ﻋﺎﻣـﻞِ ﺑـﻮ ﺷـﺮوع ﻣـﻰﺷـﻮد‪.‬‬ ‫اﺷــﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﻴ ـﺪ ﺑــﻮي ﺧــﻼي ﺳــﻨﺘﻰ ﻣﺜــﻞ ﻛــﺎرت وﻳﺰﻳ ـﺖ اﻃﺒــﺎء ﺧﻮدﻣــﺎن اﺳــﺖ ﻫﻤ ـﺔ‬ ‫ﻣﺸﺨــﺼﺎت را داراﺳــﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻧــﺴﻮيﻫــﺎي اﺻــﻴﻞ در ﻳــﻚ ﻧﮕــﺎه ﺷــﺮابِ ﻣــﺮداﻓﻜﻦ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﺋﻰ ﻣــﻰﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬وﻟــﻰ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﻗﺒــﻞ از آﻧﻜــﻪ ﺟﺮﻋــﻪاي ﺑﻨﻮﺷــﻨﺪ ﺑﻴﻨــﻰ را ﺑــﻪ ﺟــﺎم‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﺮده‪ ،‬ﺷﺮاب را ﻣﻰﺑﻮﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ اﻳﺮاﻧـﻰﻫـﺎ از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ در آﻏـﻮش ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ دﻳﻨـﻰ‬ ‫و ﺳــﻨﺘﻰ ﺑــﺰرگ ﺷــﺪهاﻳــﻢ‪ ،‬از روز اول ﻗــﺪرت ﺑﻮﻳــﺎﺋﻲﻣــﺎن را در ﻣــﻮرد ﺷﻨﺎﺳــﺎﺋﻰ‬ ‫ﺧﻼﻫﺎي ﻣﺮداﻓﻜﻦ و اﺻـﻴﻞ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻳـﻢ‪ .‬از اﻳﻨـﺮو ﭘـﺲ از ﮔﺬﺷـﺖ ﻫـﺰاران ﺳـﺎل‬ ‫ﺑﻮي او و روي او ﺑﺮايﻣﺎن ﻫﻤﺎن ﺣﺎﻟـﺖ ﺷـﺮاب را ﻧـﺰد ﻓﺮاﻧـﺴﻮيﻫـﺎ ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮده‪ .‬ﻣـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻄـﺮ ﺧـﻼ ﺗﻨـﺪ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ آن ﻣﻌﻨـﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻳ ـﺎ ﭼــﺎه ﺳــﺮرﻳﺰ ﻛــﺮده ﻳ ـﺎ در ﭼﻨــﺪ روز آﻳﻨــﺪه ﺳــﺮرﻳﺰ ﺧﻮاﻫــﺪ ﻛــﺮد‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﺑﺎﻳ ـﺪ‬ ‫ﻣﻮاﻇــﺐ ﺑﺎﺷ ـﻴﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ از ﮔــﺎز ﺳــﺮﺗﺎن ﮔ ـﻴﺞ ﺑــﺮود و ﻫﻤﺎﻧﺠــﺎ ﺑــﺎ ﻛــﺖ و ﺷــﻠﻮار‪،‬‬ ‫آﻓﺘﺎﺑﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻏﺶ ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖﻫـﺎي ﻣﺪﻳـﺪ ﻫـﻢ ﻛـﺴﻰ ﺑـﻪ ﺳـﺮاغﺗـﺎن ﻧﻴﺎﻳـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﺑﻮ ﺗﻨـﺪ ﻧﺒـﻮد و در ﻣـﺘﻦ ﻋﻄـﺮ ﺷـﻴﺮﻳﻦِ ﺧـﻼ راﻳﺤـﺔ ﻟﻄﻴﻔـﻰ از اﻗﺎﻗﻴـﺎي ﺧﺎﻧـﺔ ﻫﻤـﺴﺎﻳﻪ را‬ ‫ﻫﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻳـﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴـﺪ و آﮔـﺎه ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ ﭼـﺎه‪ ‬ﺧـﻼ ﺟﺪﻳـﺪاً ﺧـﺎﻟﻰ ﺷـﺪه و ﺑـﺪون‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﻛﺎر را ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘــﻪ ﺧــﻼ زﻣﺎﻧﻴﻜــﻪ ﭼــﺎه ﭘــﺮ ﺷــﺪه ﺑﺎﺷــﺪ ﺧﻴﻠــﻲ ﻟﻄــﻒاش ﺑﻴــﺸﺘﺮﺗﺮ اﺳــﺖ! ﻗــﺪﻣﺎ‬ ‫ﻣﺘﻔــﻖاﻟﻘــﻮلاﻧــﺪ ﻛــﻪ در آﻏــﻮش ﺑــﻮي ﺗﻨــﺪ ﭼــﺎه‪ ،‬از ﻧﻈــﺮ روﺣــﻰ و رواﻧــﻰ ﻋﻤــﻞ ﺗﺨﻠــﻲ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ ﺻـﻮرت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﻋﻄـﺮ ﺗﻨـﺪ ﺧـﻼ ﻧﻘـﺶ ﻣﻠـﻴﻦ ﺑـﺎزي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻛﻤـﻚ‬ ‫زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻰآﻳـﺪ‪ .‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﻓـﺮد در ﻣﺤـﻴﻂ‪ ‬ﺧـﻼ ﻛـﺎﻣﻼً »ذوب« ﺷـﺪه‪ ،‬ﮔﻠﺒﺮﮔـﻰ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﺳﻴﺮ دﺳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﺧـﻼ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺳـﻮي ﻛـﺸﻴﺪه ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬روح ﺧﻼروﻧـﺪه‬ ‫از ﺟﻬــﺎنِ ﻣﺎدﻳ ـﺎت‪ ،‬ﻛــﺎر‪ ،‬ﺧــﺎﻧﻮاده و ﺗﻤــﺎم ﻣــﺸﻜﻼت ﺟــﺪا ﺷــﺪه و »ﻣ‪‬ﺨــﻼ« ﻳﻜﭙﺎرﭼــﻪ‪،‬‬ ‫ﺑـﻰﺷــﺎﺋﺒﻪ ﺑــﻪ ﻋﻤــﻞ ﺷـﻴﺮﻳﻦ ﺗﺨﻠــﻰ ﺗــﻦ ﻣــﻰﺳــﭙﺎرد‪ .‬وﻟــﻰ اﻓــﺴﻮس‪ ،‬ﻫﻤـﺔ اﻣﻜﺎﻧــﺎت را‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮان ﻳﻜﺠﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﺮد‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎيﺗﺎن را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬و وارد ﺷﻮﻳﺪ!‬

‫‪١٠‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺧــﻼي ﺳــﻨﺘﻲ ﻣﻌﻤــﻮﻻً اﻃــﺎﻗﻜﻰ اﺳــﺖ دو ﻣﺘــﺮ در دو ﻣﺘــﺮ ﻛــﻪ در ﻋﻤــﻖ ﭼﻨــﺪ ﻣﺘــﺮي‪،‬‬ ‫ﭘــﺎﻳﻴﻦﺗــﺮ از ﺳــﻄﺢ زﻣ ـﻴﻦ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪه‪ .‬ﻣﺤــﻞ ﺗﺨﻠــﻰ در ﻣﺮﻛــﺰ اﻳ ـﻦ اﻃﺎﻗــﻚ ﺗﻌﺒﻴ ـﻪ‬ ‫ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬از ﻧﻘﻄــﻪاي ﻛــﻪ ﻣـﺎ اﻳـﺴﺘﺎدهاﻳـﻢ ﻣــﻰﺗــﻮان ﺑـﺎ ﭼــﺸﻢِ ﻏﻴﺮﻣــﺴﻠﺢ ﻣﺤـﻞ را ﺑــﻪ‬ ‫وﺿﻮح دﻳﺪ‪ .‬ﺷﺶ ﻳﺎ ﻫﻔـﺖ ﭘﻠـﺔ ﺑﻠﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﻨﮕﻰ و ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣﺮﻃـﻮب و ﺗـﻖوﻟـﻖ ﺷـﻤﺎ را از‬ ‫ﻣﺤﺒــﻮب ﺟــﺪا ﻣــﻰﻛﻨــﺪ‪ .‬ﻧــﻮر آﻓﺘــﺎب از ﺳــﻮراﺧﻰ ﻛــﻪ در ﺳــﻘﻒ ﺗﻌﺒﻴــﻪ ﺷــﺪه ﻣﺜــﻞ‬ ‫ﻧــﻮراﻓﻜﻦِ ﻣــﻮزة ﻫﻨﺮﻫــﺎي ﻣﻌﺎﺻــﺮ درﺳــﺖ ﺳــﻮراخِ ﺧــﻼ را ﻧــﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘــﻪ آﻧــﺮا روﺷــﻦ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎﻻي ﺳـﻮراخِ ﺧـﻼ‪ ،‬در ﻧـﻮر ﻛﻤﺮﻧـﮓ‪ ‬آﻓﺘـﺎب‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫـﺎ زرة ﺧـﺎك و ﻛـﺮك‬ ‫در ﻫﻮا ﻣﻌﻠﻖاﻧﺪ و ﺻﺎف ﺑﻪ ﭼـﺸﻤﺎنﻣـﺎن زل زدهاﻧـﺪ‪ .‬ﻓـﺮود از ﭘﻠـﻪﻫـﺎي ﺳـﻨﮕﻰ ﻛـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺪاﻣــﺸﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒ ـﺎً ﻳ ـﻚ ﻣﺘــﺮ ﺑﻠﻨــﺪي دارد ﻛــﺎر ﺳــﺎدهاي ﻧﻴ ـﺴﺖ‪ .‬ﺧــﺼﻮﺻﺎً ﻛــﻪ در اﻳ ـﻦ‬ ‫ﻫﻨﮕــﺎم آﻓﺘﺎﺑــﻪاي ﺳــﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﭘــﺮ از آب ﺣــﻮض و ﺷــﻤﺎر ﻗﺎﺑــﻞ ﻣﻼﺣﻈــﻪاي ﺑﭽــﻪ وزغ در‬ ‫دﺳــﺖ دارﻳـﻢ‪ .‬ﻫــﺮ ﻟــﺮزش و ﻋﻤــﻞ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧــﻪاي ﻣــﻰﺗﻮاﻧــﺪ ﻋﻮاﻗــﺐ ﺳــﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑــﻪ ﻫﻤــﺮاه‬ ‫داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﮔﻮزﻣﻌﻠــﻖ ﺷــﺪن از روي ﭘﻠــﻪﻫــﺎ و ﻓــﺮود آﻣــﺪن در ﺻــﺤﻦ ﺧــﻼ ﻣﻤﻜــﻦ‬ ‫اﺳﺖ دﺳﺖ و ﭘﺎيﺗـﺎن را ﺧُـﺮد ﻛﻨـﺪ؛ ﺳـﺮﺗﺎن در ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ ﺳـﻨﮕﻔﺮشِ ﺧـﻼ ﺷـﻜﺎف ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﻲدارد‪ ،‬از ﻛﺖ و ﺷﻠﻮارﺗﺎن ﻫـﻴﭻ ﻧﻤـﻲﮔـﻮﺋﻴﻢ‪ .‬وﻟـﻰ ﺑـﺪﺗﺮ از ﻫﻤـﻪ‪ ،‬در اﺛـﺮ ﺳـﻘﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻤــﻖ اﻳ ـﻦ اﻃﺎﻗــﻚ‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑــﻪ ﺣﺘﻤ ـﺎً از دﺳــﺖﺗــﺎن ﻣــﻰاﻓﺘــﺪ و آبِ ﮔﺮاﻧﻘــﺪر آن از دﺳــﺖ‬ ‫ﻣــﻰرود‪ .‬در اﻳـﻦ ﻟﺤﻈــﻪ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﺎز ﻫــﻢ ﺑــﻪ اﻫﻤﻴـﺖ ﺣﻴــﺎﺗﻲ آب آﻓﺘﺎﺑــﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﭘــﻰ‬ ‫ﻣـﻰﺑﺮﻳـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ از ﻓـﻀﺎي ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﻧﻘـﺶِ آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﭘـﺎك ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤـﺔ ﺷـﻴﺮﻳﻨﻰ و‬ ‫ﻟﻄﺎﻓﺖاش از دﺳﺖ ﻣـﻰرود‪ .‬ﻧـﺪايِ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣـﻰﻓﻬﻤﺎﻧـﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ اﻓﺘﺎدﻳـﺪ و آب‬ ‫از دﺳﺖ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دوﺑﺎره ﺑـﺎ ﺳـﺮ و روي ﺧـﻮﻧﻴﻦ و ﻟﺒـﺎسِ ﭘـﺎره‪ ،‬از ﭘﻠـﻪﻫـﺎ ﺑـﺎﻻ رﻓﺘـﻪ و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﭘـﺮ ﻛـﺮدن و ﺣﻤـﻞ ﻣﺤﻤﻮﻟـﺔ ارزﺷـﻤﻨﺪ آﻧـﺮا ﺑـﻪ ﺻـﺤﻦ ﺧـﻼ ﺗﻜـﺮار ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻳﺎدي در دﻟﺖﺗﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻧﻪ! ﻳﺎ ﻣﺮگ‪ ،‬ﻳﺎ آﻓﺘﺎﺑﻪ!«‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻳﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔـﺎمﻫـﺎي ﺷـﻤﺎ را ﻋـﻴﻦ ﺳـﺘﻮنﻫـﺎي ﺗﺨـﺖ ﺟﻤـﺸﻴﺪ ﻣﺤﻜـﻢ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨـﺪ و ﺑـﺎ ﻗـﺪمﻫـﺎﺋﻰ اﺳـﺘﻮار ﺑـﺮ اوﻟـﻴﻦ ﭘﻠـﻪ ﮔـﺎم ﻣـﻰﮔﺬارﻳـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﭼﻮن دﻳﮕﺮ ﻣﺮاﺣـﻞ‪ ،‬آﺷـﻨﺎﺋﻰ ﺑـﺎ دﻗـﺎﻳﻖ ﺧـﻼ ﻧﻘـﺶ ﺑﺰرﮔـﻰ ﺑـﺎزي ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ‬ ‫ﭘﻠﻪﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ آﺟﺮﻫـﺎيﺷـﺎن ﻟـﻖ ﺷـﺪه و ﻣﻴﻬﻤﺎﻧـﺎن ﻧﻤـﻰداﻧﻨـﺪ! ﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ آﺟﺮﻫـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﻄﺢﺷﺎن ﻟﻴـﺰ اﺳـﺖ و ﻛـﺴﻰ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻧﮕﻔﺘـﻪ‪ .‬ﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ آﺟﺮﻫـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶ از دﻳﮕـﺮ‬ ‫آﺟﺮﻫﺎ در ﻣﻌﺮض ﺣﻤـﻼت ﭼﻠﻘﻮزﻫـﺎﺋﻰ ﻗـﺮار دارﻧـﺪ ﻛـﻪ از ﺳـﻮراخ ﺧـﻼ ﻫـﺮ ﻟﺤﻈـﻪ ﻓـﺮود‬ ‫ﻣﻰآﻳﻨﺪ! اﻳﻦ ﭼﻠﻐﻮزﻫـﺎ در اﻳـﻦ ﻣﻘﻄـﻊ ﻧﻘـﺶ ﭘﻮﺳـﺖ ﺧﺮﺑـﺰه ﺑـﺎزي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ‬

‫‪١١‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫زﻳﺮ ﭘﺎيﺗﺎن ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ زﻧـﺪﮔﻲﺗـﺎن را زﻳـﺮ و رو ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﻫـﺮ ﻗـﺪم ﺑﺎﻳـﺪ از ﺗﻤـﺎم اﻳـﻦ‬ ‫دﻗﺎﻳﻖ آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ آﻓﺘﺎﺑﻪ! آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮر ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﻪ درون ﺻـﺤﻦِ ﺧـﻼ ﺣﻤـﻞ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ از ﻗﺪرت ﺑﺪﻧﻰ زﻳـﺎدي ﺑﺮﺧﻮردارﻳـﺪ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ ﺷـﻌﺒﺎن ﺑـﻰﻣـﺦ ﺧﻮدﻣـﺎن‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﺳـﺮ‬ ‫دﺳﺖ در ﻫﻮا ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑـﻪ ﺻـﻮرﺗﻰ ﻛـﻪ از ﺣﺎﻟـﺖ ﻋﻤـﻮدي ﺧـﺎرج ﻧـﺸﻮد از ﭘﻠـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫آراﻣــﻰ ﭘــﺎﺋﻴﻦ ﻣــﻰآﺋﻴ ـﺪ‪ .‬اﻳ ـﻦ در واﻗــﻊ اﻳ ـﺪهآل اﺳــﺖ! و ﻣــﻲداﻧــﻴﻢ ﻛــﻪ اﻳ ـﺪهآل ﻧﻴــﺰ‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑــﻞ دﺳــﺘﺮس! ﭘﻴ ـﺸﻨﻬﺎد ﻣــﺎ اﻳ ـﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ اﻓــﺮادي ﻛــﻪ ﻗــﺼﺪ ﺗﻘﻠﻴ ـﺪ از ﺷــﻌﺒﺎنِ‬ ‫ﻋﺰﻳ ـﺰ را دارﻧــﺪ اﺣﺘﻴ ـﺎط زﻳ ـﺎدي ﺑــﻪ ﺧــﺮج دﻫﻨــﺪ‪ ،‬زﻳ ـﺮا اﮔــﺮ در ﺗﺨﻤ ـﻴﻦ ﻣﻴــﺰان ﻗــﺪرت‬ ‫ﺑﺪﻧﻰ و آﻣﺎدﮔﻰ ﺧﻮد دﭼﺎر ﺧـﻮدﺑﺰرگﺑﻴﻨـﻲ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ از ﭘﻠﻪﻫﺎ ﻟﻐﺰﻳﺪه و ﺑﺎ ﻓﺮﻳـﺎدي ﺟﺎﻧﮕـﺪاز ﺑـﻪ ﻗﻌـﺮ ﺧـﻼ ﺳـﻘﻮط ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﻴـﺎن‬ ‫آﻓﺘﺎﺑﻪ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از ﻳﻚ »آﻓﺘـﺎبﻣﻬﺘـﺎب« ﭼـﺮخ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺧـﻮرد و ﻣﺤﻜـﻢ ﺑـﺮ ﻓـﺮق ﺳﺮﺷـﺎن‬ ‫ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣـﺎ در اﻳـﻦ ﺑﺤـﺚ از ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮدنِ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﺗﻤﺎﻣـﺎً ﺗﺌﻮرﻳـﻚ و‬ ‫آﻛﺎدﻣﻴﻚ ﺧـﻮدداري ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ و ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ اﻧـﻮاعِ ﻋﻤﻠـﻰ ﻣـﻰﭘـﺮدازﻳﻢ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺷـﻴﻮة‬ ‫دوم ﺑــﺮاي ﺣﻤــﻞ آﻓﺘﺎﺑــﻪ‪ ،‬ﺷــﻴﻮهاي ﻛــﻪ ﻋﻤﻠــﻰﺗــﺮ ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻣــﻰرﺳــﺪ‪ ،‬اﻳ ـﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ‬ ‫ﺧﻮدﺗــﺎن ﻳــﻚوري از ﭘﻠــﻪﻫــﺎ ﭘــﺎﺋﻴﻦ ﺑﻴﺎﺋﻴــﺪ‪ ،‬و در اﻳــﻦ ﻣﻴــﺎن آﻓﺘﺎﺑــﻪ را اﮔــﺮ ﻗــﺪرت‬ ‫ﺑﺪﻧﻲﺗﺎن اﺟﺎزه ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻤﻰ از ﺑـﺪن ﺟﻠـﻮﺗﺮ ﻧﮕـﺎه ﻣـﻰدارﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺪل ﻛـﺎﻣﻼً ﻣﻨﻄﻘـﻰ‬ ‫اﺳــﺖ وﻟــﻰ ﺑﺎﻳ ـﺪ ﺣﺘﻤ ـﺎً از ﻗــﺪرت ﺑــﺪﻧﻰِ ﻛــﺎﻓﻰ ﺑﺮﺧــﻮردار ﺑﺎﺷ ـﻴﺪ در ﻏﻴﺮاﻳﻨــﺼﻮرت آبِ‬ ‫آﻓﺘﺎﺑــﻪ روي ﻛﻔــﺶﺗــﺎن ﺧﻮاﻫــﺪ رﻳﺨــﺖ‪ .‬ﺷــﻴﻮة ﺳــﻮم زﻣــﺎﻧﻰ ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده ﻗــﺮار‬ ‫ﻣــﻲﮔﻴــﺮد ﻛــﻪ »ﻣ‪‬ﺨــﻼ« از ﻗــﺪرت ﺑــﺪﻧﻰ ﻛــﺎﻓﻰ ﺑــﺮاي اﺳــﺘﻔﺎده از روش دوم ﺑــﻲﻧــﺼﻴﺐ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻـﻮرت آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﺑـﺎ ﻫـﺮ دو دﺳـﺖ در ﻣﻴـﺎن ﭘﺎﻫـﺎياش ﻧﮕـﺎه داﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫آراﻣﻰ از ﭘﻠﻪﻫﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻰآﻳـﺪ‪ .‬از ﻫﻤـﻴﻦ ﻟﺤﻈـﻪ اﻋـﻼم ﺧﻄـﺮ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﻴﻮه‬ ‫ﻣــﻀﺮاﺗﻰ دارد! اﮔــﺮ ﻟﻮﻟ ـﺔ آﻓﺘﺎﺑ ـﻪ روي ﺑــﻪ ﺧــﺎرج از ﺑــﺪن ﻗــﺮار ﮔﻴ ـﺮد ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ در‬ ‫ﻣﻮﻗﻊ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣـﺪن ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﺑـﺪن ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﻣـﻰآﻳـﺪ‪ ،‬ﻳﺎدﺗـﺎن ﺑـﺮود ﻛـﻪ دﺳـﺖﺗـﺎن را‬ ‫ﻫﻢ ﺑـﺎ ﺑـﺪن ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﻛـﺮده و ﻛﻤـﻰ ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﺑﻴﺎورﻳـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ در ﻳﻜـﻰ از اﻳـﻦ ﺑـﺎﻻ و‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦﻫﺎ‪ ،‬در ﻓﻀﺎي ﻧﻴﻤـﻪ ﺗﺎرﻳـﻚ ﺧـﻼ‪ ،‬ﭼﺎﻧـﻪاﺗـﺎن ﻣﺤﻜـﻢ ﻓـﺮو ﻣـﻰرود در دﻫﻨـﺔ‬ ‫آﻓﺘﺎﺑﻪ‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮده ﻟﻮﻟـﺔ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﺗـﺎ ﺗـﻪ در ﺣﻠﻘـﻮمﺗـﺎن ﻓـﺮو ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫رﻓﺖ! ﺧﻄـﺮ دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ ﻛـﻪ ﺟﻨﺒـﻪ ﻧﺎﻣﻮﺳـﻰ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﻛﻨـﺪ وﺟـﻮد دارد‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑـﺎﻧﻮان ﻟﻮﻟـﺔ آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﺑـﻪ ﻃـﺮف ﺧـﻮد ﻧﮕـﺎه داﺷـﺘﻪ از ﭘﻠـﻪﻫـﺎ ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﻣـﻰروﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻄﺮ دﺧﻮل ﭘـﻴﺶ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ ،‬و ﺑـﺎر دﻳﮕـﺮ ﻋـﺪهاي ﻣـﻲﻧـﺸﻴﻨﻨﺪ و ﻫـﺰاران ﺻـﻔﺤﻪ ﻛﺎﻏـﺬ‬ ‫در ﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در آﻣﺎري ﻛﻪ اﺧﻴـﺮاً ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه ﺗﻌـﺪادي از ﺑـﺎﻧﻮان ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﺧﻄـﺮات ذﻛـﺮ ﺷـﺪه‬ ‫ﻫﻤــﻮاره از اﻳــﻦ ﻧــﻮع اﺳــﺘﻔﺎده ﻛــﺮدهاﻧــﺪ‪ ،‬اﺳــﺘﺪﻻلﺷــﺎن ﻫــﻢ اﻳــﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ زور‬ ‫ﺑﺎزويﺷﺎن اﺟﺎزة اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻴﻮهﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﻧﻤﻰدﻫﺪ‪ ،‬اﷲ اﻋﻠﻢ!‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺎﺋﻴﻦ آﻣﺪن از ﭘﻠﻪﻫـﺎ ﺷـﻴﻮه دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺨــﺼﻮصِ ﺟﻤﺎﻋــﺖ ﻛﻤــﺮي اﺳــﺖ‪ .‬اﺷــﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﻴــﺪ ﺟﻤﺎﻋــﺖ ﻛﻤــﺮي ﺗﻌﺪادﺷــﺎن زﻳــﺎد‬ ‫اﺳﺖ و ﺣﻤﻞ ﻳﻚ دﺳـﺘﮕﺎه آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﭘـﺮ از ﻣﻬﻤـﺎت ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺧﻴﻠـﻰﻫـﺎ را ﺣـﺴﺎﺑﻰ ﻛﻤـﺮي‬ ‫ﻛــﺮده‪ ،‬ﺣﺘــﻰ ﺑــﺴﺘﺮي ﻛﻨــﺪ‪ .‬اﻧــﻮاع ﻛﻤــﺮيِ ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎنِ ﺧــﻼ ﺑﺎﻳـﺪ آﻓﺘﺎﺑــﻪ را روي ﭘﻠــﻪ او‪‬ل‬ ‫ﮔﺬاﺷــﺘﻪ و ﺧﻮدﺷــﺎن ﺑﺮوﻧــﺪ روي ﭘﻠــﻪ دوم‪ .‬ﺑﻌــﺪ در ﻳ ـﻚ ﻋﻘﺒﮕــﺮد‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑــﻪ را ﺑﺮداﺷــﺘﻪ‬ ‫روي ﭘﻠﻪ دو‪‬م ﮔﺬاﺷـﺘﻪ و ﺧﻮدﺷـﺎن ﻣـﻰروﻧـﺪ روي ﭘﻠـﻪ ﺳـﻮم‪ ،‬و ﻋﻠـﻰﻏﻴﺮاﻟﻨﻬﺎﻳـﻪ‪ .‬ﺣﺘـﻰ‬ ‫ﻣــﻰﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑــﺮ ﻋﻜــﺲ ﻋﻤــﻞ ﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻰ آﻓﺘﺎﺑــﻪ را ﻣــﻰﮔﺬارﻧــﺪ روي ﭘﻠــﻪ دوم و ﺑﻌــﺪ‬ ‫ﺧﻮدﺷــﺎن ﺗــﺸﺮﻳﻒ ﻣــﻰﺑﺮﻧــﺪ روي ﭘﻠــﻪ دوم ﻛﻨــﺎر آﻓﺘﺎﺑــﻪ ﻣــﻲاﻳــﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻــﻪ اﮔــﺮ‬ ‫ﭼﻴ ـﺰي از دروسِ رﻳﺎﺿ ـﻰِ دﺑﻴﺮﺳــﺘﺎﻧﻰ ﻳﺎدﻣــﺎن ﺑﺎﺷــﺪ ﻣــﻰﺗــﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻨﻄــﻮر ﺧﻼﺻــﻪ ﻛﻨ ـﻴﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﺎ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﺗـﺎﺑﻊ اﺳـﺖ و ﻓـﺮد ﻛﻤـﺮيِ ﻣﺘﻐﻴـﺮ‪ ،‬ﻳـﺎ ﺑـﺮﻋﻜﺲ‪ .‬اﻳﻨﻜـﺎر اﺷـﻜﺎل ﻋﻤـﺪهاي‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺳـﺮﮔﻴﺠﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ اﮔـﺮ ﻛﻤـﺮيِ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﻓـﺸﺎر‬ ‫ﺧﻮﻧﺶ ﻫﻢ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻫـﺰاران ﺣﺮﻛـﺖ‪ ‬ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮدن‪ ،‬ﺑﺮﮔـﺸﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺮداﺷـﺘﻦ‪ ،‬ﺧـﻢ‬ ‫ﺷﺪن‪ ،‬ﮔﺬاﺷـﺘﻦ‪ ،‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ رﻓـﺘﻦ ﻛـﻪ در ﻫـﺮ دﻗﻴﻘـﻪ ﺗـﺎ ﻫـﺰاران دﻓﻌـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻜـﺮار ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﭼﺎر ﺳـﺮﮔﻴﺠﻪ ﺷـﺪه و ﻣـﺜﻼً ﻳـﺎدش ﺑـﺮود ﻛـﻪ ﺑﺮﮔـﺮدد‪ ،‬ﻳـﺎ ﺧـﻢ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫ﺑــﺮدارد‪ ،‬و ﻳـﺎ ﺧﻼﺻــﻪ در اﻳـﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋ ـﺔ زﻳﺒــﺎ و ﻣــﻮزوﻧﻰ ﻛــﻪ ﺑــﺮايﺗــﺎن ﺗــﺼﻮﻳﺮ ﻛــﺮدﻳﻢ‬ ‫ﺧﻠﻠﻰ اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ اﺧـﻼل ﺧﻴﻠـﻰ ﺑـﺪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ ،‬ﭼـﻮن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻛﻤـﺮيِ‬ ‫ﻋﺰﻳﺰﻣــﺎن در اﺛــﺮ ﺳــﺮﮔﻴﺠﻪ ﻣــﺜﻼً ﺑﺠــﺎي »ﺑﺮداﺷــﺘﻦ« ﺑﺨﻮاﻫــﺪ »ﺑﮕــﺬارد«! وﻟــﻰ ﭼــﻮن‬ ‫آﻓﺘﺎﺑﻪ ﻳﻜﻰ اﺳﺖ و ﻳﻜﺘـﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ وﻗﺘـﻰ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﻧﺪارﻳـﺪ ﭼﻴـﺰ دﻳﮕـﺮي ﻫـﻢ در دﺳـﺖﺗـﺎن‬ ‫ﻧﻴــﺴﺖ‪ ،‬در اﻳﻨﺠــﺎ دﭼــﺎر ﺳــﺮدرﮔﻤﻰ ﻣــﻲﺷــﻮﻳﺪ‪ ،‬و ﺑــﺎ ﺧــﻮد ﻣــﻲﮔﻮﻳــﺪ‪ ،‬ﺑــﺎﻻﺧﺮه ﭼــﻪ‬ ‫ﭼﻴـﺰي را ﺑﺎﻳــﺪ »ﻣــﻰﮔﺬاﺷــﺘﻴﻢ« و ﻳـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ »ﺑﺮﻣــﻰداﺷــﺘﻴﻢ«‪ .‬و اﮔــﺮ اﻳـﻦ ﺳــﺮدرﮔﻤﻰ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻰ و اﻳـﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ اداﻣـﻪ ﻳﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﺣـﻴﻦ ﭘـﺎﺋﻴﻦ آﻣـﺪن آﻓﺘﺎﺑـﻪ را روي‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﭘﻠﻪﻫﺎ اﺻـﻼً ﻓﺮاﻣـﻮش ﻛﻨﻴـﺪ و ﻣـﺜﻼً ﻳـﻚ ﭘـﺎره آﺟـﺮِ ﭘﻠـﻪ را ﻛـﻪ ﻟـﻖ ﺷـﺪه ﺑﺠـﺎي‬ ‫‪١٣‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫آﻓﺘﺎﺑــﻪ ﺑــﺎ اﻳ ـﻦ ﺗﻜﻨﻴ ـﻚ ﺑــﺎ ﺧﻮدﺗــﺎن ﺑﻴ ـﺎورد ﺗــﺎ ﭘــﺎﺋﻴﻦ‪ .‬در اﻳﻨﺠــﺎ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺣﻜﻤــﺖ‬ ‫ﻃﻬــﺎرت ﺑــﺎ ﺳــﻨﮓ و ﺧــﺎر و ﺧــﺎك و ﺧﺎﺷــﺎك و اﻧــﻮاعِ ﭘﺮﻧــﺪﮔﺎن و ﺟﻮﻧــﺪﮔﺎنِ ﻣﺨﺘﻠــﻒ‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن روﺷﻦ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺧـﻮد ﺑﺤﺜـﻰ اﺳـﺖ ﺷـﻴﺮﻳﻦ و ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻓـﺼﻠﻰ‬ ‫را در ﻣﻘﺎل ﺧﻼ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل ﻓﺮض ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ اﻳﻨﻬﻤـﻪ ﮔﺮﻓﺘـﺎريﻫـﺎ ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻴﻢ ﺑـﺎ آﻓﺘﺎﺑـﺔ ﭘـﺮ ﻗـﺪم ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺤﻦِ ﺧﻼ ﺑﮕـﺬارﻳﻢ‪ .‬در ﻣﻴـﺎن ﺧـﻼ ﻣـﻰاﻳـﺴﺘﻴﻢ و ﺑـﻪ اﻃـﺮاف ﻧﮕـﺎه ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اوﻟـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﺑـﻪ ﻣﺤﻠـﻲ اﻣـﻦ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً در‬ ‫ﻛﻨــﺎر ﺧــﻼي ﺳــﻨﺘﻲ‪ ،‬رو ﺑــﻪ ﭘﻠــﻪﻫــﺎ‪ ،‬دﺳــﺖ راﺳــﺖ‪ ،‬ﻳ ـﻚ آﺟــﺮ ﺑﻬﻤﻨ ـﻰِ ﭼﻬــﺎرﮔﻮش و‬ ‫ﻛﻬﻨــﻪ ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﻛــﻪ ﻣﻘــﺮ آﻓﺘﺎﺑــﻪ را ﻣــﺸﺨﺺ ﻣــﻰﻛﻨــﺪ‪ .‬اﺷــﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﻗــﺮار دادن‬ ‫آﻓﺘﺎﺑﻪ در ﺻﺤﻦ ﺧﻼ از اﻫﻤﻴـﺖ زﻳـﺎدي ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ؛ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ ﺑـﻪ آن ﻣـﻰﭘـﺮدازﻳﻢ!‬ ‫اﮔﺮ ﻛﺖ و ﺷﻠﻮار و ﭘﺎﻟﺘﻮ و ﻛـﻼه و ﻏﻴـﺮه ﺑـﻪ ﺗـﻦ دارﻳـﺪ وﻗـﺖ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﺗـﻦ ﺑـﻪ در‬ ‫آورﻳــﺪ‪ ،‬وﻟــﻰ آنﻫــﺎ را ﻛﺠــﺎ ﺑﺎﻳــﺪ ﮔﺬاﺷــﺖ؟ در ﻧــﻮرِ ﻛــﻢِ ﺧــﻼ ﻛﻮرﻣــﺎل ﻛﻮرﻣــﺎل‬ ‫ﭼﺸﻢﻫـﺎيﺗـﺎن را روي دﻳـﻮار ﺑـﻪ اﻳﻨـﻮر و آﻧـﻮر ﻣـﻰﮔﺮداﻧﻴـﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﻪ دﻻﺋﻠـﻲ ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ روي ﻳﻜـﻲ از دﻳﻮارﻫـﺎ ﻳـﻚ ﻣـﻴﺦ ﻃﻮﻳﻠـﺔ زﻧـﮓ زده و ﻛـﺞ ﻫﻤﻴـﺸﻪ وﺟـﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﺧﻮدش اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻟﺘﻮ‪ ،‬ﻛـﺖ‪ ،‬ﻛـﻼه‪ ،‬ﻛـﺮاوات‪ ،‬ﺑﻨـﺪ ﺷـﻠﻮار و ﻏﻴـﺮه را ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣـﻴﺦ‬ ‫آوﻳ ـﺰان ﻛ ـﺮد‪ .‬اول ﻣ ـﻴﺦ را آزﻣــﺎﻳﺶ ﻛﻨﻴ ـﺪ‪ .‬اﺣﻴﺎﻧ ـﺎً از آن آوﻳ ـﺰان ﺷــﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻤــﻰ ﻫــﻢ‬ ‫ﺗﺎب ﺑﺨﻮرﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺣﺎﺻـﻞ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﻨﮕﻴﻨﻰ ﭘـﺎﻟﺘﻮ را ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﺤﻤـﻞ ﻛﻨـﺪ‬ ‫و اﻟﺒﺴﺔ ﺷﻤﺎ را وﺳﻂ ﻛـﺎر روي زﻣـﻴﻦِ ﺧـﻴﺲِ ﺧـﻼ رﻫـﺎ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬وﻗﺘـﻰ اﻃﻤﻴﻨـﺎن‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎسﻫﺎ را آوﻳـﺰان ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در دو ﻃـﺮف ﻛﺎﺳـﺔ ﺧـﻼ دو آﺟـﺮ ﺑـﺰرگ ﺑـﻪ‬ ‫ﭼــﺸﻢ ﻣــﻰﺧــﻮرد‪ .‬اﻳﻨــﺪو آﺟــﺮ ﻧﻤﺎﻳــﺎﻧﮕﺮ ﻣﺤﻠــﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ »ﻣﺨــﻼ« ﺧــﻮد را در آن‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻟــﻲ در اﻳﻨﺠــﺎ ﻣــﺴﺌﻠﺔ ﻣﻬﻤــﻲ ﻣــﻲﺑﺎﻳــﺪ ﮔﻮﺷــﺰد ﺷــﻮد‪ .‬در ﻛﻤﻴــﺴﻴﻮنﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻋﺮض ﻛﺎﺳﺔ ﺧﻼ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻰ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ .‬ﻋـﺮضِ ﻛﺎﺳـﺔ ﺧـﻼ را ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻛــﺮد ﻛــﻪ ﺗﻤــﺎﻣﻰ ﺧﻼروﻧــﺪﮔﺎن در ﻳــﻚ ﺟﺎﻣﻌــﺔ ﺑــﺸﺮي ﺑﺘﻮاﻧﻨــﺪ از آن ﺑﻬــﺮهﻣﻨــﺪ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ؟ وﻟﻲ از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﻋﻠﻤـﻲ در ﻛـﺸﻮرﻣﺎن ﺧﻴﻠـﻲ ﺿـﻌﻴﻒ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺻـﻴﺔ‬ ‫ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒـﻞ از ﻗـﺮار دادنِ ﻛﺎﺳـﻪ ﺧـﻼ ﻣﻴـﺎن دوﭘـﺎيﺗـﺎن ﻛﻤـﻰ ﺗﺄﻣـﻞ ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴـﺪ‪،‬‬ ‫و ﺣﺘﻰاﻟﻤﻘﺪور اﻧـﺪازة ﻋـﺮضِ ﻛﺎﺳـﻪ را ﺑـﺎ ﮔـﺸﺎدي ﻟ‪‬ﻨـﮓﺗـﺎن ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ‬ ‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺪون اﻳﻦ ﺑﺮرﺳـﻰﻫـﺎ ﻳﻜﻬـﻮ رﻓﺘـﻪاﻧـﺪ روي ﻛﺎﺳـﻪ و از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﻋـﺮضِ ﻛﺎﺳـﻪ‬ ‫‪١٤‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫از ﻟﻨﮓﺷـﺎن ﮔـﺸﺎدﺗﺮ ﺑـﻮده‪ ،‬ﻋﻮاﻗـﺐ دردﻧـﺎﻛﻰ ﻣﺘﺤﻤـﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ راه‪ ‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﻳـﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ‪ ،‬ﺣﺘــﻲ ﻗﺒــﻞ از در آوردنِ ﺷــﻠﻮار‪ ،‬ﺑــﻪ ﺻــﻮرت‪ ‬اﻳـﺴﺘﺎده روي ﻛﺎﺳـﺔ ﺧــﻼ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻮاش ﻳـﻮاش زاﻧـﻮانﺗـﺎن را ﺧـﻢ ﻛﻨﻴـﺪ و در ﻫﻤـﻴﻦ ﺣـﺎل ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻮاﻇـﺐ‬ ‫ﻟ‪‬ﻨﮓﺗﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ ﻣﻮﺿـﻊِ آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﻧﻴـﺰ در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در اﻳﻨﻤﻮﻗـﻊ در‬ ‫دﺳــﺘﺮس ﻗــﺮار داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ در ﻏﻴﺮاﻳﻨــﺼﻮرت زﻣﺎﻧﻴﻜــﻪ ﻗــﺼﺪ‪ ‬ﻃﻬــﺎرت دارﻳ ـﺪ ﺣﻜﺎﻳ ـﺖ‪‬‬ ‫»آب در ﻛــﻮزه و ﻣــﺎ ﮔــﺮد ﺟﻬــﺎن ﻣــﻰﮔــﺮدﻳﻢ« ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ‪ .‬در اﻳ ـﻦ آزﻣــﺎﻳﺶ ﻛﻮﭼــﻚ‬ ‫آﻧــﺎن ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﺧــﻼي ﻓﻌﻠــﻲ اﻧــﺲ و اﻟﻔــﺖ و دوﺳــﺘﻲ و ﻫﻤﻨــﺸﻴﻨﻲ ﻃــﻮﻻﻧﻲ ﻧﺪاﺷــﺘﻪاﻧــﺪ‪،‬‬ ‫ﻛــﺸﻒ ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﻛــﺮد و ﺑــﻪ رأياﻟﻌ ـﻴﻦ ﻣــﻲﺑﻴﻨﻨــﺪ ﻛــﻪ آﻳ ـﺎ اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻳــﻦ ﺧــﻼ ﺑــﺎ‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﺎت آنﻫﺎ ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬ ‫ﺳــﺌﻮاﻟﻰ ﻛــﻪ اﻳﻨــﻚ ﭘ ـﻴﺶ ﻣــﻰآﻳ ـﺪ اﻳ ـﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ اﮔــﺮ اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻳــﻦ ﺧــﻼ ﺑــﺎ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺎ ﻳﻜـﻰ ﻧﺒـﻮد ﭼـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺮد؟ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ راه ﻣﻤﻜـﻦ اﻧـﺼﺮاف از رﻓـﺘﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧـﻼ و ﺟــﺴﺘﺠﻮي ﺧﻼﺋـﻰ دﻳﮕــﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺧﻼﺋــﻲ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻗـﻮﻟﻲ »ﺧــﻮشدﺳــﺖ« ﺑﺎﺷــﺪ و‬ ‫ﻧﺰدﻳــﻚ ﺑــﻪ اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺧﻮدﺗــﺎن! وﻟـﻲ اﮔــﺮ ﻓــﺸﺎرِ ﻧﻴـﺎزِ ﻃﺒﻴﻌــﻰ ﺑــﻪ ﺗﺨﻠــﻰ ﻣــﺎﻧﻊ از‬ ‫اﻧﺠﺎم اﻳﻨﻜـﺎر ﺷـﻮد‪ ،‬ﭼـﺸﻢﻫـﺎيﺗـﺎن را ﻣـﻰﺑﻨﺪﻳـﺪ و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗـﺎرﻳﻜﻰِ ﺳـﻄﺢِ ﺧـﻼ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻛﻮﺷﻪ ﻛﻨﺎر ﺟـﺎﺋﻰ ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮده‪ ،‬ﻛﺎرﺗـﺎن را ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬و اﻳـﻦ ﻳﻜـﻲ از ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫ارزﻧﺪة ﺧﻼي ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻟـﻲ اﮔـﺮ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻳﻜــﻰ ﺑـﻮد ﭼـﻪ ﺑﻬﺘـﺮ‪ ،‬ﺷــﺮوع ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ! اول ﭘـﺎﻟﺘﻮي ﭘــﺸﻤﻴﻦ و‬ ‫ﺳــﻨﮕﻴﻦ را در آورده آوﻳــﺰان ﻣــﻰﻛﻨﻴــﺪ ﺑــﻪ ﻣــﻴﺦ‪ .‬ﺑﻌــﺪ ﻛــﺖ را در ﻣــﻰآورﻳــﺪ و‬ ‫ﻣﻰﮔﺬارﻳـﺪ روي آن‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺷـﺎل و ﻛـﻼه را ﻣـﻰﮔﺬارﻳـﺪ و ﺑﻌـﺪ ﺷـﻠﻮار را ﺗﻤﺎﻣـﺎً از ﭘـﺎي‬ ‫در آورده ﺑـﺎ ﺑﻨــﺪ ﺷــﻠﻮار آوﻳـﺰان ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ ﺑــﻪ ﻫﻤــﺎن ﻣـﻴﺦ! آﺧﺮِﺳــﺮ ﺧـﺸﺘﻚ را ﭘــﺎﺋﻴﻦ‬ ‫ﻛﺸﻴﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ »ﻳﺎاﷲ« ﻣﻰروﻳﺪ ﺳﺮِ ﻛﺎﺳﺔ ﺧـﻼ‪ .‬و ﭼﻬـﺮه ﺑـﻪ ﭼﻬـﺮة ﭘﻠـﻪﻫـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﺧـﻼ‬ ‫را ﺑــﻪ ﺣﻴــﺎط ﻣﺘــﺼﻞ ﻣــﻰﻛﻨــﺪ‪ ،‬ﻣــﻰﻧــﺸﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤــﻮﻻً در اﻳــﻦ ﻣﻮﻗــﻊ اﺳــﺖ ﻛــﻪ‬ ‫ﭼــﺸﻤﺎنﺗــﺎن ﺑــﺎ ﺗــﺎرﻳﻜﻰِ ﻛُﻨــﻪ ﺧــﻼ آﺷــﻨﺎﺋﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﭘﻴــﺪا ﻛــﺮده‪ ،‬ﺑــﻪ اﻃــﺮاف ﻧﮕــﺎﻫﻰ‬ ‫دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻣﻰاﻧﺪازﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎﺳﺔ ﺧﻼ ﻳـﻚ ﭼﻬـﺎر ﮔـﻮشِ ﻣـﺴﺘﻄﻴﻞ ﺷـﻜﻞ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه‬ ‫ﻗﺒــﺮ ﻳــﻚ ﺑﭽـﺔ ده دوازده ﺳــﺎﻟﻪ ﻣــﻰﺷــﻮد‪ .‬ﭼﻬــﺎر دﻳـﻮارة آن ﺑــﺎ ﺷـﻴﺐ ﻣﻼﻳﻤــﻰ رو ﺑــﻪ‬ ‫ﭘﺎﺋﻴﻦ و ﺑﻪ ﻃـﺮف ﺳـﻮراخِ ﺑﺰرﮔـﻰ ﻣـﻲرود ﻛـﻪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﻪ ﭼـﺎه‪ ‬ﺧـﻼ وﺻـﻞ ﺷـﺪه‪ .‬در‬ ‫ﺳﻴﻨﺔ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر دﻳـﻮاره ﺟـﺎي ﺟـﺎى ﺗﻜـﻪﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‪ ‬ﺳـﻨﺪة ﺧـﺸﻚ‪ ،‬ﭼـﺸﻢ را ﻧـﻮازش‬ ‫ﻣﻲدﻫـﺪ‪ ،‬و وﺟـﻮد اﻳـﻦ آﺛـﺎر ﺧـﻮد ﮔـﻮاﻫﻲ اﺳـﺖ از ﻗـﺪﻣﺖ و اﺳـﺘﺤﻜﺎمِ ﺧـﻼ‪ .‬اﮔـﺮ در‬ ‫‪١٥‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺧﺎﻧــﻪ ﻫﻔــﺖ‪ ،‬ﻫــﺸﺖ ﻳــﺎ ده ﺑﭽــﺔ ﺗﺨــﺲ و ﺑــﻰادب زﻧــﺪﮔﻰ ﻛﻨﻨــﺪ‪ ،‬در ﺳــﻪ ﻛــﻨﺞِ‬ ‫دﻳﻮارﻫﺎي ﺧﻼ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴـﺪ آﺛـﺎرِ ﻣـﺸﻜﻮﻛﻰ ﻛـﻪ ﻧـﺸﺎن از ﺗﺨﻠـﻰ زود و ﺗﻨـﺪ و ﺳـﺮﻳﻊ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻘﻒ ﺑﻠﻨﺪ اﺳـﺖ‪ ،‬و ﺑـﺮاي آﻧﻜـﻪ آن را ﺗﻤﺎﻣـﺎً ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر ﻛـﻪ ﻧﺸـﺴﺘﻪاﻳـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺳـﺮ را ﺣـﺴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻋﻘــﺐ ﺧـﻢ ﻛـﺮد‪ .‬ﻣﻮاﻇــﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﺗﻌـﺎدلﺗـﺎن ﺑﻬــﻢ ﻧﺨـﻮرد ﻛـﻪ ﻟﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮرﻳﺪ و ﻣـﻰﭼـﺴﺒﻴﺪ ﺑـﻪ ﻳﻜـﻰ از ﻫﻤـﺎن دﻳـﻮارهﻫـﺎي ﭘـﺮ ﻣـﻼت و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧــﺪاﺋﻰ ﻧ ـﺎﻛﺮده دﺳــﺖ و ﭘــﺎيﺗــﺎن ﻫــﻢ ﺑــﺸﻜﻨﺪ‪ .‬در اﻳ ـﻦ ﻟﺤﻈــﻪ اﺳــﺖ ﻛــﻪ در اﻧﺘﻬــﺎي‬ ‫ﺳﻘﻒ‪ ‬ﺧﻼ ﻳﻚ ﺳﻮراخ ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﺧﺎرج ﭼـﺸﻤﺎنﺗـﺎن را ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﻣـﺸﻐﻮل ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻠـﻪ!‬ ‫از ﻫﻤــﻴﻦ ﺳــﻮراخ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺧﻮرﺷــﻴﺪ ﺧــﺎﻧﻢ ﺗﻠﻤ‪‬ــﺔ ﻧــﻮر ﺑــﻰﺟــﺎﻧﻰ ﺑــﻪ درون ﺧــﻼ‬ ‫ﻣﻲاﻓﺸﺎﻧﺪ‪ .‬از ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﻮراخ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻌـﻀﻰ وﻗـﺖﻫـﺎ ﻛﺒـﻮﺗﺮ‪ ،‬ﮔﻨﺠـﺸﻚ و ﻳـﺎ ﻛـﻼغ‬ ‫ﭼﻨــﺪ ﭼﻠﻘ ـﻮز ﻧــﺸﺎﻧﺔ ﺳ ـﺮِ ﻣﺒــﺎركﺗــﺎن ﻣــﻰروﻧ ـﺪ‪» .‬ﮔﺮﺑــﻪ ﻛــﻮرة« ﺧﻮدﻣــﺎن ﻫــﻢ از روي‬ ‫درﺧﺖﻫﺎ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه‪ ،‬ﺳـﺮِ ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﻮراخ ﻛﻤـﻴﻦ ﻛـﺮده ﻛـﻪ دﻟـﻰ از ﻋـﺰا در ﺑﻴـﺎورد‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﺧﻴﻠــﻲ ﺷــﺎﻧﺲ داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻴﺪ در ﻣﻮﻗــﻊ ﺗﺨﻠــﻰ »ﮔﺮﺑــﻪ ﻛــﻮره« ﺳــﺮ و ﻛﻠــﻪاش ﭘﻴــﺪا‬ ‫ﻧﻤــﻰﺷــﻮد‪ ،‬در ﻏﻴﺮاﻳﻨــﺼﻮرت ﻫﻤــﺎﻧﻄﻮر ﻛــﻪ در ﺣــﺎل زور زدن ﻫــﺴﺘﻴﺪ ﻣــﻰﺗﻮاﻧﻴــﺪ‬ ‫ﻣﺒــﺎرزات ﮔﺮﺑــﻪ و ﻛﺒﻮﺗﺮﻫــﺎ را ﻫــﻢ از ﺳــﺮ ﻫﻤــﻴﻦ ﺳــﻮراﺧﻰ ﺑﺒﻴﻨﻴ ـﺪ‪ .‬درﺳــﺖ ﻣﺜــﻞ اﻳ ـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎﻟﻦ ﭘﺬﻳﺮاﺋﻰ ﭼـﺎي و ﺷـﻴﺮﻳﻨﻲ ﻣﻴـﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ و ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ راز ﺑﻘـﺎ ﺧﻴـﺮه‬ ‫ﻣﺎﻧــﺪهاﻳــﺪ‪ .‬در آﺧــﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻫــﻢ ﻗﺒــﻞ از آﻧﻜــﻪ ﭘــﺮده ﭘــﺎﺋﻴﻦ ﺑﻴﺎﻓﺘــﺪ‪ ،‬ﭼﻨــﺪ ﭘـﺮِ ﻛﺒــﻮﺗﺮ و‬ ‫اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻛﺮك و ﻣﻮي ﮔﺮﺑﻪ از ﺳﻮارخ ﺳﻘﻒ روي ﺳﺮﺗﺎن ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ و ﺷ ـﻴﺮﻳﻦﺗــﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈــﻪاي ﻛــﻪ در ﺧــﻼي ﺳــﻨﺘﻰ ﻣــﻰﮔﺬارﻧﻴ ـﺪ »ﻟﺤﻈ ـﺔ دﻳ ـﺪار«‬ ‫اﺳــﺖ‪ .‬اﮔــﺮ ﻳﺎدﺗــﺎن ﺑﺎﺷــﺪ در ﻣﻮﻗــﻊ ورود‪ ،‬از ﭘﺪﻳــﺪهاي ﺑــﻪ ﻧــﺎم »ا‪‬ﻫ‪‬ــﻢ« ﻧــﺎم ﺑــﺮدﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺣﺪس ﻣﻲزﻧﻴﺪ اﮔـﺮ ﻳـﻚ ﺷـﻴﺮﭘﺎك ﺧـﻮردهاي ﻫـﻮس ﻛﻨـﺪ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫در ﺧﻼ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺨﻠﻰ ﻫـﺴﺘﻴﻢ ﺳـﺮش را ﺑﻴﺎﻧـﺪازد ﭘـﺎﺋﻴﻦ و ﺑﻴﺎﻳـﺪ ﺗـﻮ‪ ،‬ﭼﻜـﺎر ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺮد؟‬ ‫ﺧﻼي ﺳﻨﺘﻲ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ دﻳﺪﻳﺪ در و ﭘﻴﻜﺮِ درﺳﺘﻰ ﻧﺪارد‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫‪ -‬آﻗﺎ ﺑﺮو ﺑﻴﺮون!‬

‫‪١٦‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ! ﻣﻴﻬﻤـﺎن ﺣﺒﻴـﺐ ﺧﺪاﺳـﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ رﻓﺘـﺎر رﻧﺠﻴـﺪه ﺧـﺎﻃﺮش ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺛﺎﻧﻰ‪ ،‬آن ﻓﺮد ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻧﻤـﻰداﻧـﺪ ﺷـﻤﺎ ﻟﺨـﺖ و ﻋـﻮر در ﺧـﻼ ﻧﺸـﺴﺘﻪاﻳـﺪ‪ .‬او ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻘﺼﻴﺮي ﻧﺪارد‪ .‬ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ داد و ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻪ راه ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ ﻛﻪ‪:‬‬ ‫ ﻧﻪ! ﻧﻪ! ﻧﻴﺎ ﺗﻮ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻨﺠﺎ ك‪ ...‬ﻟﺨﺖ در وﺿﻌﻴﺖ‪ ‬ﺑﻐﺮﻧﺠﻰ ﻧﺸﺴﺘﻪام‪.‬‬‫ﻃﺮف ﭘﻴﺶ ﺧﻮدش ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫ ﻋﺠﺐ آدم ﭘﺮ ﻣـﺪﻋﺎﺋﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﻟﻘﻤـﻪ ﺧـﻼ و ﻳـﻚ ك‪ ...‬ﭘـﺸﻤﺎﻟﻮ ﻛـﻪ اﻳﻨﻬﻤـﻪ داد و‬‫ﻓﺮﻳﺎد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﺧﻼﺻﺔ ﻛﻼم‪» ،‬ا‪‬ﻫ‪‬ﻢ« از ﻫﻢ اﻳﻨﺠـﺎ آﻣـﺪه‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ ﻃـﻲ ﻫـﺰاران ﺳـﺎل ﻛـﻪ ﭘﻴـﺸﻴﻨﻴﺎن ﻣـﺎ‬ ‫ﺗﺌﻮريِ ﺧﻼ را ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ رﺳـﻴﺪﻧﺪ ﻛـﻪ در اﻳﻨﻤـﻮرد‪ ‬ﺑـﺴﻴﺎر ﺣـﺴﺎس ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫از واژة ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﭘـﺮ ﻣﺤﺘـﻮاي »ا‪‬ﻫ‪‬ـﻢ« اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪ .‬ﺑﻠـﻪ‪» ،‬ا‪‬ﻫ‪‬ـﻢ« از اﻫـﻢ اﻣـﻮر اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫»ا‪‬ﻫ‪‬ـــﻢ« در ﺳـــﻨﺖ‪ ‬ﺧـــﻼ ﻳﻌﻨـــﻰ »ﻫـــﺴﺘﻢ«‪ ،‬و در ﻣﻌﻨـــﺎي دﻛـــﺎرﺗﻲ ﻛﻠﻤـــﻪ‪» ،‬ﭘـــﺲ‬ ‫ﻣــﻲرﻳــﻨﻢ«! »ا‪‬ﻫ‪‬ــﻢ« ﻳﻌﻨــﻰ اﻳﻨﻜــﻪ ﺧــﻼ در اﺷــﻐﺎل ﻣــﻦ اﺳــﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻰ ﻛــﻪ ﻓﻘــﻂ ﻳ ـﻚ‬ ‫ﺳــﻮراخ وﺟــﻮد دارد و ﻓﻌــﻼً در ﺗــﺼﺮف ﺑﻨــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑﺮوﻳــﺪ ﺑﻌــﺪاً ﺑﻴﺎﺋﻴــﺪ‪ .‬اﻣــﺎ »ا‪‬ﻫ‪‬ــﻢ!‬ ‫ا‪‬ﻫ‪‬ﻢ!« ﻳﻌﻨﻰ آﻗﺎي ﻣﺤﺘﺮم )ﮔﻮﻳﺎ ﺧـﺎﻧﻢﻫـﺎ اﺻـﻼً ﺳـﺮ ﺧـﻼ ﻧﻤـﻰروﻧـﺪ( ﭼـﺮا »ا‪‬ﻫ‪‬ـﻢ« اول را‬ ‫ﻧﺎدﻳ ـﺪه ﮔﺮﻓﺘﻴ ـﺪ؟ از »ا‪‬ﻫ‪‬ــﻢ! ا‪‬ﻫ‪‬ــﻢ!« زﻣــﺎﻧﻰ اﺳ ـﺘﻔﺎده ﻣــﻰﺷــﻮد ﻛــﻪ »ا‪‬ﻫ‪‬ــﻢ« اول ﻧﺎدﻳ ـﺪه‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه‪ .‬درﺳـﺖ ﻣﺜـﻞ دﻧﻴـﺎي دﻳﭙﻠﻤﺎﺳـﻰ اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ اﺧﻄـﺎر اول ﻧﺎدﻳـﺪه ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬اﺧﻄﺎر دوم ﺑﻪ ﺻـﻮرت اﺣـﻀﺎر ﺳـﻔﺮاي ﻛ‪‬ﺒـﺎر ﻣﻄـﺮح ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬و در ﺧـﻼ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺳﻨﺖ اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ اﻓﺘﺎده‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺠــﺐ ﻣــﻰﻛﻨﻴـﺪ؟ ﺣــﻖ دارﻳـﺪ‪ .‬ﭼــﺮا ﺑﺠــﺎي ا‪ ‬ﻫــﻢ ﻧﻤــﻰﮔــﻮﺋﻴﻢ ﻣــﺜﻼً »ﻫــﺴﺘﻢ«؟ ﻃــﻲ‬ ‫ﻫــﺰاران ﺳــﺎل ﻛــﻪ از رﺷــﺪ و ﻧﻤ ـﻮِ ﻓﺮﻫﻨ ـﮓ‪ ‬ﺳــﻨﺘﻰ و اﺻ ـﻴﻞِ ﻣــﺎ ﻣــﻰﮔــﺬرد‪ ،‬ﻣﻮﺟﺒــﺎﺗﻰ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﺨﻠﻰ ﺟﻨﺒﺔ ﻧﺎﻣﻮﺳـﻰ ﻫـﻢ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻗـﺪﻣﺎ ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ دﻟﻴـﻞ آن‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻰ در ﻛﺎرِ ﺗﺨﻠﻰ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻧﻤـﻰﺗـﻮان‬ ‫ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ اﻧﮕـﺸﺖ ﮔﺬاﺷـﺖ و ﮔﻔـﺖ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺮ ﻛﺎﺳـﺔ ﺧـﻼ ﻧﺸـﺴﺘﻪ ﻣـﺸﻐﻮل ﭼـﻪ‬ ‫ﻛـﺎري اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺻـﺤﺒﺖ اﻣـﺮوزه از ﻧﻈــﺮ ﻓﻼﺳـﻔﺔ اﻫــﻞ ﻓـﻦ وارد ﺑـﻪ ﻧﻈــﺮ ﻧﻤـﻲرﺳــﺪ‪،‬‬ ‫ارزش ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻫﻢ ﻧـﺪارد‪ .‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺗﺨﻠـﻰ و ﺗﻨﺎﺳـﻞ دو اﻣـﺮِ ﻣﺠـﺰا و ﻣﺘﻔـﺎوتاﻧـﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ‬

‫‪١٧‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺗﻨﻬــﺎ رﺑﻄــﻰ ﺑــﻪ ﻫــﻢ ﻧﺪارﻧــﺪ ﻛــﻪ ﻣﺘﺨــﺎﻟﻒاﻟﺠﻬــﺖ ﻧﻴــﺰ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬دﺳــﺘﺔ دﻳﮕــﺮي از‬ ‫ﻓﻼﺳ ـﻔﻪ ﻋﻘﻴ ـﺪه دارﻧــﺪ ﻛــﻪ ﺗﺨﻠــﻰ اﮔــﺮ ﻋﻤﻠــﻰ ﺗﻨﺎﺳــﻠﻰ ﻧﻴ ـﺴﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠــﻰ اﺳــﺖ ﻛــﺎﻣﻼً‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻰ و از اﻳﻨﺮو ﺣﺠﺐ و ﺣﻴﺎ اﻳﺠﺎب ﻣـﻰﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ در ﺧﻔـﺎ اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﮔـﺮوه‬ ‫در ﻣــﻮرد رﻳــﺸﻪﻫــﺎي ﺧــﻼ و »ﻣ‪‬ﺨﻼﻳــﺎن« در ﻓﺮﻫﻨــﮓﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﻛــﺮده و‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛـﻪ در ﻫـﻴﭻ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﺑـﺮ روي ﻛـﺮة ارض ﻧﻤـﻰﺗـﻮان ﻋﻤـﻞ ﺗﺨﻠـﻰ را در ﺟﻤـﻊ‬ ‫ﻣﺘﺼﻮر ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺣﺘﻰ در ﻗﺒﺎﻳـﻞ آدﻣﺨـﻮارِ آﻣـﺎزون ﻧﻴـﺰ ﺳـﺎﺑﻘﻪ ﻧـﺪارد ﻛـﻪ رﺋـﻴﺲ ﻗﺒﻴﻠـﻪ‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺳــﺮ و ﻫﻤـﺴﺮ وﺳــﻂ دﻫﻜــﺪه ﺑـﺮود ﺳــﺮ ﺧـﻼ و ﺷــﺮوع ﻛﻨــﺪ ﺑـﻪ ﻋﻤــﻞ ﺗﺨﻠــﻰ؛‬ ‫ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺘﻤﺪﻧﻰ ﭼـﻮن ﻣـﺎ اﻳﺮاﻧﻴـﺎن‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺜـﺎل ﻛﺪﺧـﺪا ﻣﺮادﻋﻠـﻲﺧـﺎن را‬ ‫ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﺟﻠـﺴﺔ اﻣﻨﻴـﺖ ده ﻳـﻚ دﻓﻌـﻪ ﺟﻠـﻮي ﻫﻤـﻪ ﺷـﻠﻮارش را ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﺑﻜـﺸﺪ‬ ‫و ﺷﺮوع ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺨﻠﻲ! اﻳﻨﻜﺎر ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧــﺼﻮﺻﻰ اﻧﮕﺎﺷــﺘﻦ ﻋﻤــﻞ ﺗﺨﻠــﻰ ﺑﺎﻋــﺚ ﺷــﺪه ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺗــﺪرﻳﺞ اﻳـﻦ ﻋﻤــﻞ در ﻫﺎﻟــﻪاي از‬ ‫اﺑﻬــﺎم ﻧﻴــﺰ ﻓــﺮو رود‪ .‬ﺣﺘــﻰ اﻗــﺪام ﺑــﻪ آن از ذﻫــﻦ ﻣــﺮدم زدوده ﺷــﺪه‪ .‬ﻣــﺜﻼً ﻫ ـﻴﭽﻜﺲ‬ ‫ﺗــﺼﻮر ﻧﻤــﻰﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺷﺨــﺼﻴﺖﻫــﺎي ﻣﻬــﻢ در ﺗــﺎرﻳﺦِ دﻧﻴ ـﺎ ﻣﺜــﻞ ﻧﺎدرﺷــﺎه و رﺿﺎﺷــﺎه و‬ ‫زﺑﺎنﻣﺎن ﻻل اﺋﻤﻪ و اوﻟﻴﺎء ﻫﻢ ﺳﺮ ﺧـﻼ ﻣـﻰرﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ ،‬و ﻛـﻢ ﻳـﺎ ﺑـﻴﺶ ﻫﻤـﺎن ﻛﺎرﻫـﺎﺋﻰ را‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻣـﺮوز ﻣـﺎ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬از اﻳﻨـﺮو اﮔـﺮ در ﻣﻮﻗـﻊ ﺗﺨﻠـﻰ ﻛـﺴﻰ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ وارد‪‬‬ ‫ﺧــﻼي ﺳــﻨﺘﻰ ﺷــﻮد‪ ،‬از آﻧﺠــﺎ ﻛــﻪ در و ﭘﻴﻜــﺮ درﺳــﺘﻲ ﻫــﻢ ﻧــﺪارد ﻧﻤــﻲﺗــﻮان ﺑــﺎ او ﺳــﺮ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ را ﺑﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺑﻰزﺑـﺎﻧﻰ »ا‪‬ﻫ‪‬ـﻢ« اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﺎي را ﻣـﻰدﻫـﺪ ﻛـﻪ »ﺷـﺘﺮ‬ ‫دﻳﺪي ﻧﺪﻳﺪي«! ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬ﺟـﺎﻧﻢ ﺑـﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧـﺖ ﺷـﻮد ﻧﻤـﻰﺗـﻮاﻧﻢ ﻛـﻪ ﺳـﺠﻠﺪ اﺣـﻮال ﺑـﺪﻫﻢ‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺘﺖ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨـﻰ ﭼـﻪ ﻛـﺴﻰ اﻳﻨﺠـﺎ ﻣـﺸﻐﻮل اﺳـﺖ‪ ،‬ﺳـﺮت را ﺑﻴﺎﻧـﺪاز ﭘـﺎﺋﻴﻦ و ﺑـﺮو‪«.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻫـﻢ در ﻫﻤـﻴﻦ رودرﺑﺎﻳـﺴﺘﻰ ﻗـﺮار ﻣـﻰﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ‪» :‬اي‬ ‫ﺑﺎﺑﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛـﺎري ﻛـﺮدم! ﺣـﺎﻻ ﻫﻤـﻪ ﻣـﻲﻓﻬﻤﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻨﻬﻢ ﺧـﻼ ﻣـﻲروم!« از ﺷـﻤﺎ ﭼـﻪ‬ ‫ﭘﻨﻬﺎن ﻟﭗﻫﺎياش از ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻋﻴﻦ اﻧﺎرﻫﺎي ﺳﺎوه ﮔﻞ ﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻼﺻﺔ ﻛـﻼم در ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﻗـﺼﺪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ را داﺷـﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اول داﻧــﺸﻨﺎﻣﻪاي ﻛﺎﻣــﻞ و ﺑــﻰﻋﻴ ـﺐ و ﻧﻘــﺺ از ﺳــﻨﻔﻮﻧﻰِ »ا‪‬ﻫ‪‬ــﻢ« ﻣــﻰﮔﺮﻓﺘﻨــﺪ‪ .‬ﺗــﺎ اﮔــﺮ‬ ‫»ﻧﺎﺷﻨﺎﺳـﻰ« ﻧﺎﻏﺎﻓــﻞ ﺑــﻪ ﭘــﺮدة ﻫــﺰار رﻧـﮓ‪ ‬ﺧــﻼ ﺣﻤﻠــﻪ ﺑــﺮد‪ ،‬ﻻل و ﮔﻨــﮓ زل ﻧﺰﻧﻨـﺪ ﺑــﻪ‬ ‫ﭘﺮده ﺗﺎ ﻃﺮف ﭘـﺮدهدري ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ ﻫـﻢ ﺑـﺎ دﺳـﺘﭙﺎﭼﮕﻰ ﺷـﺮوع ﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﻪ داد و ﻓﺮﻳـﺎد و‬ ‫در آوردنِ اﺻــﻮات ﻋﺠﻴـﺐ و ﻏﺮﻳـﺐ و اﺣﻴﺎﻧـﺎً از روي ﺧــﻼ ﻧـﻴﻢ ﺧﻴـﺰ ﺷــﺪه ﻣﺜــﻞ ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬

‫‪١٨‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺑﭙﺎﻫــﺎي ﺗﻬــﺮان ﺳــﺎﺑﻖ دﺳــﺖﻫــﺎ را در آﺳــﻤﺎن ﺑــﻪ ﺣﺮﻛــﺖ در آورﻧــﺪ ﻛــﻪ‪» :‬آآآآ‪ ،‬ﻫــﻮي‪،‬‬ ‫ﻫﻮي«! ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﻰ آﺑﺮورﻳﺰي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻼً از »ا‪‬ﻫ‪‬ﻢ! ا‪‬ﻫ‪‬ﻢ!« ﺳـﺨﻦ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺎن آوردﻳـﻢ‪ ،‬وﻟـﻰ ﺧـﻮد‪» ‬اﻫ‪‬ـﻢ« را ﻫـﻢ ﻣـﻰﺗـﻮان ﺑـﻪ‬ ‫ﺻــﻮر ﻣﺨﺘﻠــﻒ ادا ﻛــﺮد‪ .‬ﭘﻴﺮﻣﺮدﻫــﺎ و ﺑﺰرﮔ ـﺎن ﻓﺎﻣﻴ ـﻞ ﻛــﻪ رﻳ ـﺶ و ﺳــﺒﻴﻠﻰ در ﺧــﻼي‬ ‫ﺳﻨﺘﻰ ﺳﻔﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧـﺪ »ا‪‬ﻫ‪‬ـﻢﻫـﺎي« ﺑـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ و ﺑﺠـﺎﺋﻰ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻋـﻴﻦِ رﻳﻨﮕـﻮي ﻃﭙﺎﻧﭽـﻪ‬ ‫ﻃﻼﺋ ـﻰ ﻋﻤــﻞ ﺗﺨﻠــﻰ را ﻣﺘﻮﻗــﻒ ﻛــﺮده‪ ،‬ﺑــﺎ ﺳــﺮﻋﺖ اﺳــﻠﺤﻪ ﻛــﺸﻴﺪه‪ ،‬و ﺑــﺎ ﺧﻮﻧــﺴﺮدي‬ ‫ﻫﺪف را ﻧﺎﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ ﻫـﻢ ﺑـﺎ اﻃﻤﻴﻨـﺎنِ ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ آﻣﻴـﺰ ﺑـﻮدن ﺷـﻠﻴﻚ‪‬‬ ‫ﻣﺮگآور ﺧﻮد دﻧﺒﺎﻟـﺔ ﻛـﺎر را از ﻧـﻮ ﻣـﻰﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻓـﺮاد دﭼـﺎر ﻫـﻴﭻ ﮔﻮﻧـﻪ اﺿـﻄﺮاب و‬ ‫دﻟﻬــﺮهاي ﻧﻤــﻰﺷــﻮﻧﺪ! و در ﻣﻮﻗــﻊ ﺗﺨﻠــﻰ ﻧﻴ ـﺰ ﻧﻴ ـﺎز زﻳ ـﺎدي ﺑــﻪ ﺗﻤﺮﻛــﺰ ﻓﻜــﺮ ﻧﺪارﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﺳــﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻛــﺎراﺋﻰ‪ ،‬ﺣــﻀﻮرذﻫﻦ ﺧــﺼﻮﺻﺎً ﺑــﻰرﺣﻤــﻰ ﻳﻜــﻰ از ﺧــﺼﻮﺻﻴﺖﻫــﺎي آنﻫــﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺑﭽﺔ ﺗـﺎزهﭘـﺎ و زﺑـﺎن ﻧﻔﻬـﻢ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﭘـﺮدة ﺧـﻼ دﺳـﺖ ﺑﺰﻧـﺪ ﺗـﺄﺛﻴﺮ »ا‪‬ﻫ‪‬ـﻢ«‬ ‫اﻳ ـﺸﺎن ﺑــﺮ او ﺣــﺮف ﻧــﺪارد‪ .‬اﺻــﻮﻻً اﻳ ـﻦ »ﻧــﺪا« از ﺟﺎﻧــﺐ اﻳﻨــﺎن ﺑــﺎ آﻧﭽﻨــﺎن اﺳــﺘﺎدي و‬ ‫ﺗﺒﺤــﺮي ادا ﻣــﻰﺷــﻮد ﻛــﻪ ﻧﻔــﻮذي ﻣــﺎوراي ﺗﻤــﺪن ﺑــﺸﺮي ﺑـﻪ دﺳــﺖ ﻣــﻰدﻫــﺪ‪» .‬ﮔﺮﺑــﻪ‬ ‫ﻛﻮره« ﻫﻢ از »ا‪‬ﻫ‪‬ﻢ« آنﻫﺎ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻓﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑــﺮ ﻋﻜــﺲ‪ ،‬ﺗــﺎزه ﻛﺎرﻫــﺎ در وﺿــﻌﻴﺖ ﺑــﺪى ﻗــﺮار ﻣــﻰﮔﻴﺮﻧــﺪ‪ .‬اوﻻً ﻣﺜــﻞ ﻫﻔــﺖ‬ ‫ﺗﻴﺮﻛﺶﻫﺎي ﺗﺎزه ﻛﺎر دﺳـﺖﺷـﺎن آﻧـﺎً ﻋـﺮق ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و ﻗﻠـﺐﺷـﺎن ﺑـﻪ ﺷـﺪت ﺑـﻪ ﺗـﺎپ و‬ ‫ﺗﺎپ ﻣﻰاﻓﺘـﺪ‪ .‬در ﺛـﺎﻧﻰ ﭼـﺸﻤﺎنﺷـﺎن ﺳـﻴﺎﻫﻰ ﻣـﻰرود و از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ در وﺿـﻌﻴﺖ ﺳـﺮﭘﺎ‬ ‫روي دو آﺟﺮِ ﻟﻖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧـﻼ ﻧﺸـﺴﺘﻪاﻧـﺪ اﺣـﺴﺎس ﻋـﺪم اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬و اﮔـﺮ‬ ‫ﺣﻤﻠ ـﺔ ﻋﻨﺎﺻ ـﺮِ ﻧﻔــﻮذي ﭘــﺸﺖ ﺳــﺮ ﻫــﻢ ﺗﻜــﺮار ﺷــﻮد ﮔــﺎﻫﻰ اوﻗــﺎت اﺻ ـﻼً ﺑــﻪ اﻳ ـﻦ ﻓﻜــﺮ‬ ‫ﻣــﻰاﻓﺘﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺑﺎﻳ ـﺪ از ﺧﻴ ـﺮ ﺧــﻼ ﮔﺬﺷــﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳ ـﺪ ﺑﻠﻨــﺪ ﺷــﺪ و رﻓــﺖ! اﻟﺒﺘــﻪ اﻳﻨﻜــﺎر را‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ از ﻗـﺪﻳﻢ ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪ‪» :‬اﻟﻤﺠﺒـﻮر‪ ،‬واﻟﻤﺠﺒـﻮر« ﻳﻌﻨـﻰ‪» :‬اﺟﺒـﺎر ﻣﻬـﺮِ ﺧـﻼ‬ ‫ﺑﻪ دل اﻧﺴﺎن ﻣﻰاﻧﺪازد‪«.‬‬ ‫اﻓﺮاد ﺗﺎزهﻛـﺎر ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻗﺒـﻞ از رﻓـﺘﻦ ﺑـﻪ ﺧـﻼ ﺻـﺪﻫﺎ ﺑـﺎر آﻳـﺖاﻟﻜﺮﺳـﻰ ﻣـﻰﺧﻮاﻧﻨـﺪ و از‬ ‫ﺧﺪاوﻧــﺪ ﻣــﻰﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﻛــﻪ در ﻣﻮﻗــﻊ ﻋﻤــﻞ ﻛــﺴﻰ ﺑــﻪ ﺳــﺮاغﺷــﺎن ﻧﻴﺎﻳ ـﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧــﺪ ﻫــﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳـﺎرِ ﻣﻈﻠﻮﻣـﺎن اﺳـﺖ و ﻛﻤـﻚﺷـﺎن ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ ،‬وﻟـﻰ ﺑﻌـﻀﻰ وﻗـﺖﻫـﺎ ﻛـﻪ اﻳﻨـﺎن‬ ‫ﻋﻬﺪﺷﺎن را ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻓﺮاﻣـﻮش ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و ﻣـﺜﻼً در ﻃـﻮل روز ﻣـﺎلِ ﺑﻴـﻮهزﻧـﻰ ﻳـﺎ ﺑﭽـﺔ‬

‫‪١٩‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﻳﺘﻴﻤﻰ را ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲﻛـﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﻨـﺎن ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ﻛﻤـﻰ از ﻋﻮاﻗـﺐ اﻳـﻦ اﻋﻤـﺎل در‬ ‫آن دﻧﻴــﺎ ﺑﺮاﻳــﺸﺎن ﺣــﺮف زده ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﺣــﺎلﺷــﺎن را ﺣــﺴﺎﺑﻰ ﻣــﻰﮔﻴــﺮد‪ .‬و در ﻣﻮﻗــﻊِ‬ ‫ﺣﺴﺎس ﭼﻨـﺪ آدم ﻧـﺎﻟﻮﻃﻰ و ﺳـﻤﺞ را رواﻧـﻪ درِ ﺧـﻼ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻓـﺮاد ﻧـﺎﻟﻮﻃﻰ در ﻣﻮﻗـﻊ‬ ‫ورود ﺳﺮو ﺻـﺪاي زﻳـﺎدي ﻧﻤـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﻧﺎﺧﻮدآﮔـﺎه از ﻏـﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻛـﺮدنِ ﻣـﺮدم در‬ ‫اﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎت‪ ‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز ﻟﺬت ﻣـﻰﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﻞِ ﮔﺮﺑـﻪ ﺑـﻲﺳﺮوﺻـﺪا ﻣـﻰآﻳﻨـﺪ دم ﭘـﺮده‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎمﺷﺎن ﻫﻢ ﺧﻴﻠـﻰ ﺧـﻮب ﻛـﺎر ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و در ﻃﺮﻓـﻪاﻟﻌﻴﻨـﻰ ﻣـﻰﻓﻬﻤﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻛـﺴﻰ در‬ ‫ﺧﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺻـﺒﺮ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و در ﺷـﺮاﻳﻄﻰ ﻛـﻪ ﺳـﻜﻮت ﻛﺎﻣـﻞ ﻓـﻀﺎي ﺧـﻼ را ﭘـﺮ‬ ‫ﻛﺮده و ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﻳـﻦ ﻣﻘﻄـﻊ »ﻣ‪‬ﺨـﻼ« در ﮔﻴﺮاﮔﻴـﺮ ﻧﺒـﺮدي ﺳـﺨﺖ ﺑـﺎ ﺳـﻨﺪهاي ﺳـﻔﺖ‬ ‫و ﺑﺪدﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎل ﻃﺮف را ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻠــﻪ در وﺿــﻌﻴﺘﻰ ﻛــﻪ ﺧﻼﮔ ـﺰار از ﺑــﺲ زور زده ﻛــﻪ ﺻــﻮرﺗﺶ ﻋــﻴﻦ ﻳ ـﻚ ﺑﺎدﻛﻨــﻚ ﺑــﺎد‬ ‫ﻛﺮده و ﺳﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﻣﺜـﻞ ﻳـﻚ دﺳـﺘﻪ ﺑﻴـﻞ از ﻣﻘﻌـﺪاش آوﻳـﺰان اﺳـﺖ‪ ،‬و ﭘﺎﻧـﺪولوار ﻋـﻴﻦ‬ ‫ﺳــﺎﻋﺖﻫــﺎي ﻗــﺪﻳﻤﻰ اﻳـﻦور و آنور ﺗــﺎب ﻣــﻰﺧــﻮرد‪ ،‬ﻓﺮﺳــﺘﺎدة ﺧﺪاوﻧــﺪ ﻧﺎﮔﻬــﺎن ﺳــﺮ را‬ ‫ﻣــﻰاﻧﺪازﻧــﺪ ﭘــﺎﺋﻴﻦ و ﺑــﺎ ﻳ ـﻚ »ا‪‬ﻫ‪‬ــﻢ« ﻛــﻪ ﺑﻴ ـﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒ ـﺔ »ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﺘــﻪ« دارد روي در روي‬ ‫ﺧﻼﮔﺰار روي ﭘﻠﻪ اول ﻗـﺮار ﻣـﻰﮔﻴـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻫﻤـﺔ آﻳـﺖاﻟﻜﺮﺳـﻰﻫـﺎ را از‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﺮد‪ .‬ﺧﻼﮔـﺰار ﻧـﻴﻢﺧﻴـﺰ ﻣـﻰﺷـﻮد و در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻓـﺸﺎرﻫﺎي وارده‬ ‫ﺻــﻮرﺗﺶ ﻫﻨــﻮز ﻣﺜــﻞ ﺑﺎدﻛﻨــﻚ ﺑــﺎد ﻛــﺮده و ﺳــﻨﺪه ﻧﻴــﺰ از او آوﻳ ـﺰان اﺳــﺖ ﭼــﺸﻢ در‬ ‫ﭼﺸﻢِ ﻓـﺮد‪ ‬ﻣـﺰاﺣﻢ ﻣـﻰدوزد‪ .‬ﻛﻼﻣـﻰ دﻳﮕـﺮ از دﻫـﺎن او ﺧـﺎرج ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺜﻞ رﻳﻨﮕﻮي ﻃﭙﺎﻧﭽﻪ ﻃﻼﺋـﻰ ﺧﻠـﻊ ﺳـﻼح ﺷـﺪه‪ .‬ﻓـﺮد ﻣـﺰاﺣﻢ ﻫـﻢ ﺑـﺎ ﻗﻴﺎﻓـﻪ اي ﺟـﺪي‬ ‫در او ﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻘـﺐ ﮔـﺮد ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و زﻳـﺮ ﺳـﺒﻴﻠﺶ ﻳـﻚ »ا‪‬ﻫ‪‬ـﻢ« دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ‬ ‫رواﻧﺔ ﺻﺤﻦ ﺧﻼ ﻛﺮده‪ ،‬ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺧﻼ ﮔـﺰار ﺑـﻪ آراﻣـﻰ ﺑـﻪ ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﺧـﻮد ﻣـﻲﺧـﺰد‬ ‫و ﻣــﻰﻧــﺸﻴﻨﺪ‪ .‬ﭼــﺸﻤﺎﻧﺶ از وﺣــﺸﺖ از ﺣﺪﻗــﻪ در آﻣــﺪه و ﻗﻠــﺒﺶ ﺗــﺎﻻپ‪ ،‬ﺗــﺎﻻپ‬ ‫ﻣــﻰﻛﻮﺑــﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬــﺎن ﺑــﻪ ﻳــﺎد ﻣــﻲآورد ﻛــﻪ در اﻳـﻦ ﻓﺮﺻـﺖ ﻛﻮﺗــﺎه ﺳــﻨﺪة ﻻﻣــﺼﺐ ﻫــﻢ از‬ ‫آﻧﺘﺮاﻛﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده و ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺳﺮِ ﺟﺎي اوﻟﺶ‪ .‬روز از ﻧﻮ روزي از ﻧﻮ!‬ ‫ﺧﻼﮔﺰار ﺑﺎز ﻫﻢ اﻓﻜﺎرش را ﻣﻲﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎز ﻫـﻢ زور و ﺑـﺎز ﻫـﻢ ﺻـﻮرﺗﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺜﻞ اﻧﺎرﻫﺎي ﺳـﺎوه ﻗﺮﻣـﺰ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬و در ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﻮﻗـﻊ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﻨـﺎن دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻓﺮﺳــﺘﺎدهاش را ﺑــﻪ ﺳــﺮاغِ ﻣــﺮدك ﻛﻼﻫﺒــﺮدار و ﺷـﻴﺎد ﻣــﻰﻓﺮﺳــﺘﺪ‪ .‬ﺷـﻴﻮه ﻫﻤــﺎن اﺳــﺖ‬ ‫ﻛــﻪ ﺑــﻮد‪ .‬و ﺑﺎزﮔــﺸﺖ‪ ‬ﺳــﻨﺪه ﻧﻴ ـﺰ ﻫﻤــﺎن! ﺑــﺮ اﺳــﺎس اﺣﺎدﻳــﺚ‪ ،‬اﻳ ـﻦ ﺻــﺤﻨﻪ در ﻣــﻮرد‬ ‫ﮔﻨﺎﻫﻜــﺎرانِ ﺣﺮﻓــﻪاي ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﻳﻜــﺼﺪ و ﺑﻴــﺴﺖ ﭼﻬــﺎر ﻫــﺰار ﺑــﺎر ﺗﻜــﺮار ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬و‬ ‫‪٢٠‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫زﻣﺎﻧﻴﻜــﻪ دﻳﮕــﺮ رﻣﻘــﻰ در ﺑــﺪن اﻳــﻦ ﺷـﻴﺎد ﺧﻼﮔــﺰار ﺑﺠــﺎي ﻧﻤﺎﻧــﺪه‪ ،‬ﺧﺪاوﻧــﺪ ﻣﻨــﺎن او را‬ ‫ﻧﻴــﺰ ﭼــﻮن دﻳﮕ ـﺮ ﮔﻨﺎﻫﻜــﺎران ﻣــﻰﺑﺨــﺸﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘــﺲ‪ ،‬آﺧــﺮي را ﻣــﻰﻓﺮﺳــﺘﺪ ﻛــﻪ ﻛﺘــﺎب و‬ ‫دﻓﺘﺮ ﺑﻴﺎورد و ﺗـﻀﻤﻴﻦ و ﺗﻌﻬـﺪ ﻛـﻪ‪ » :‬ﺑﺎﺑﺎﺟـﺎن! ﻣـﻦ ﺧـﺎﺗﻢ ﻫـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ از ﻣـﻦ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻛﺴﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬راﺣﺖ ﻛﺎرت را ﺑﻜﻦ‪«.‬‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﻼﻗـﻰِ ﻣﺠﻤﻮﻋـﺔ ﻋﻈﻴﻤـﻲ از ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺑـﺸﺮي‬ ‫ﺑــﻮده و ﺑــﻰدﻟﻴـﻞ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛــﻪ اﻳﻨﻬﻤــﻪ در اﻳـﻦ ﻣﻘــﺎل ﺑــﻪ آن ﺗﻮﺟــﻪ ﻣــﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻳﻜــﻰ از‬ ‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ ﻛﻪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺣـﺎل از آن ﺳـﺨﻦ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺎن ﻧﻴﺎﻣـﺪه ﻣـﺴﺌﻠﺔ »ﺗﺮﺷـﺢ« اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻛﻬﻨﻪﻛﺎرﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ! وﻗﺘـﻰ ﻛﺎرﺗـﺎن ﺗﻤـﺎم ﺷـﺪ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ دﺳـﺘﺔ آﻓﺘﺎﺑـﻪ را در دﺳـﺖ‪‬‬ ‫راﺳــﺖ ﮔﺮﻓﺘــﻪ و ﺧــﻮد‪ ‬آﻓﺘﺎﺑــﻪ را ﺑــﻪ درون ﻛﺎﺳــﺔ ﺧــﻼ ﺧــﻢ ﻣــﻲﻛﻨﻴــﺪ و در آﻧﺠــﺎ ﺑــﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از زور ﺑﺎزوي ﺧﻮد ﭼﻨﺪ ﺣﺮﻛﺖ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬ ‫ اوﻻً ﺳﺮِ ﭘﺎ ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻴﺪ و ﺗﻌﺎدلﺗﺎن را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬‫ دو‪‬ﻣﺎً ﻳﻚ آﻓﺘﺎﺑﺔ ﭘﺮ را ﻣﻴﺎن ﻫﻮا و زﻣﻴﻦ در ﻛﺎﺳﺔ ﺧﻼ ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻳﺪ‪،‬‬‫ ﺳﻮ‪‬ﻣﺎً ﺳﺮِ آﻓﺘﺎﺑﻪ را ﻛﺞ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ از ﻟﻮﻟﻪ آن آب ﺑﻴﺮون ﺑﺮﻳﺰد‪،‬‬‫ ﭼﻬﺎرﻣــﺎً اﻳــﻦ آب در ﺣــﻮاﻟﻰ ﻫﻤــﺎن ﻣﺤﻠــﻲ ﻣــﻲﺑﺎﻳــﺪ از ﻟﻮﻟــﻪ ﺑﻴــﺮون ﺑﺮﻳــﺰد ﻛــﻪ‬‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺸﻮﺋﻴﺪ‪،‬‬ ‫ ﭘﻨﺠﻤﺎً در ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺎﻧﺪولوار و ﺑـﺎ آﻫﻨﮕـﻰ ﻣـﻮزون ـ ﻧـﻪ زﻳـﺎد ﺗﻨـﺪ و ﻧـﻪ زﻳـﺎد ﻛُﻨـﺪ‬‫ـ دﺳﺖ‪ ‬ﭼﭗﺗﺎن ﺑﺎﻳﺪ آن ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺬا را ﻧﻮازش ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ ﺷﺸﻤﺎً آب ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻓﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬‫ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻓﻜـﺮ ﻛـﺮدهاﻳـﺪ آﻧﻜـﻪ ﺧـﻮد را ﻣـﻰﺷـﻮﻳﺪ از ﻛﺠـﺎ ﻣـﻰﻓﻬﻤـﺪ ﻛـﻪ آﻧﺠـﺎﻳﺶ ﺗﻤﻴـﺰ‬ ‫ﺷﺪه؟ ﺑﻌﻠﻪ‪ ،‬ﻛـﺎر ﻣـﺸﻜﻠﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﻛـﺴﻰ ﻧﻤـﻰﺗﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ ﻣﻬـﻢ را درك ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺻــﻨﺪوﻗﭽﺔ اﺳــﺮار ﻓﻘــﻂ ﻳــﻚ ﻛﻠﻴــﺪ دارد و آن ﻫــﻢ ﺗﺠﺮﺑــﻪ اﺳــﺖ و ﺑــﺲ‪ .‬ﺑــﺎز ﻫــﻢ‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛـﻪ در ﺻـﺤﻦِ ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﭼـﻪ ﻧﻘـﺸﻰ ﺑـﺎزي ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻰ ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﻮش ﺧﻮد ﺷـﻨﻴﺪهاﻧـﺪ‪» :‬اﻳﻨﻄـﻮر ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺗﻜـﻪ ﻛﺎﻏـﺬ را ﺑﻤﺎﻟﻴـﺪ و ﺑﻠﻨـﺪ ﺷـﻮﻳﺪ‪،‬‬

‫‪٢١‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫آب ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻤﺎﻟﻴ ـﺪ‪ ،‬دﺳــﺖ ﺑﺎﻳ ـﺪ ﺑﻜــﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑــﻮ ﺑﺎﻳ ـﺪ ﺑﻜــﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻫــﺰار ﺑــﺎﻻ و ﭘــﺎﺋﻴﻦ دارد ﺑــﺮ‬ ‫ﺷﻤﺎ ‪ « ...‬اﻣ‪‬ﺎ آﻧﺎن ﻛﻪ دﺳـﺖﺷـﺎن ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺑـﺎز اﺳـﺖ‪ ،‬از ﻫـﻴﭻ ﻣـﺴﺌﻠﻪاي ﺗـﺮس‬ ‫و واﻫﻤﻪ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ .‬ﭼﻘـﺪر راﺣـﺖ ﻣﺜـﻞِ ﻳـﻚ ﺟﻨـﺘﻠﻤﻦ اﻧﮕﻠﻴـﺴﻰ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻟﻴـﻮانِ وﻳـﺴﻜﻰ‬ ‫ﺳﺮ ﻣﻰﻛﺸﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ آﻧﺠـﺎيﺷـﺎن را ﺑـﺸﻮﻳﻨﺪ! و ﺑـﺎ ﻗـﺪرت ﺗﻤـﺎم ﺗـﺎ آﺧـﺮﻳﻦ ﻗﻄـﺮة‬ ‫آبِ ﻗﺎﺑ ـﻞِ اﺳــﺘﻔﺎدة آﻓﺘﺎﺑــﻪ را در ﺧــﺪﻣﺖ ﻣــﻰﮔﻴﺮﻧــﺪ ﺗــﺎ ﺷــﺎد و راﺿــﻰ ﻛﺎرﺷــﺎن را ﺗﻤــﺎم‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣــﺎ ﺑــﺸﻨﻮﻳﺪ از ﺗــﺎزهﻛــﺎران! اﻳــﻦ ﺟﻤﺎﻋــﺖ ﺑﻴﭽــﺎره ﻣــﻰﺷــﻮد‪ .‬اوﻻً ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ در‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻰ ﻛﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ آﻓﺘﺎﺑـﻪ دارد ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞِ ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت ﻏﻠﻄـﻰ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺸﺘﺮ ﻛـﺮده دﺳـﺘﺶ‬ ‫اﺻﻼً ﺑﻪ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﻧﺮﺳـﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ از ﺟـﺎي ﺑﻠﻨـﺪ ﺷـﺪه ﻧـﻴﻢﺧﻴـﺰ ﺷـﻮد و در ﺷـﺮاﻳﻄﻰ ﻛـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ﺧﻄﺮ ﺳﻘﻮط در ﻛﺎﺳـﺔ ﺧـﻼ او را ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﺧ‪‬ﺮوﺧ‪‬ـﺮ روي زﻣـﻴﻦ‬ ‫ﻛــﺸﻴﺪه و ﺑﻴ ـﺎورد ﺣــﻮاﻟﻰ دﺳــﺘﺶ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠ ـﺔ ﺑﻌــﺪي ﻣــﺴﺌﻠﺔ ﻧــﺸﺎﻧﻪﮔﻴ ـﺮي اﺳــﺖ‪ .‬در‬ ‫ﺧﻼي ﺳﻨﺘﻰ ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﻴﺮي از اﻫـﻢ اﻣـﻮر اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﺴﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﻧـﺪازة ﻟﻮﻟـﺔ آﻓﺘﺎﺑـﻪ و ﺷـﻴﻮه‬ ‫و زاوﻳــﻪ ﺟﻬــﺶ آب از ﺳــﻮراخ آن ﻫــﻴﭻ آﺷــﻨﺎﺋﻰ ﻗﺒﻠــﻲ ﻧــﺪارد ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﻫﻨﮕــﺎم‬ ‫ﺑﻬــﺮهﺑــﺮداري از آﻓﺘﺎﺑــﻪ اﺷــﺘﺒﺎه ﻛــﺮده ﺗﻴ ـﺮش ﺑــﻪ ﺧﻄــﺎ ﺑــﺮود‪ .‬ﻣــﺜﻼً ﺑﺠــﺎي اﻳﻨﻜــﻪ آبِ‬ ‫ﺟﻬﻨﺪه از ﺳﻮراخ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﺑـﻪ »آﻧﺠـﺎ« ﻛـﻪ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ اﺳـﺖ ﺑﺮﺳـﺪ‪ ،‬ﻓـﻮاره ﻛـﺮده و ﺑـﺮود‬ ‫ﺗــﻮي ﺧــﺸﺘﻜﺶ‪ .‬اﻳ ـﻦ ﻳ ـﻚ ﻓﺎﺟﻌــﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد! از ﻗــﺪﻳﻢ و ﻧــﺪﻳﻢ ﺧــﺸﺘﻚ‪ ‬ﺧ ـﻴﺲ ﻣﺎﻳ ـﻪ‬ ‫ﺑﻰآﺑﺮوﺋﻰ ﺑـﻮده و ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﻗﻬﺮﻣـﺎن ﻣـﺎ را در ﻣﺤﻠـﻪ روﺳـﻴﺎه ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻰ اوﻗـﺎت اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت ﺧـﻮد را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻰدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺗـﺎزهﻛـﺎر ﺳـﻌﻰ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ از زاوﻳـﺔ‬ ‫ﺟﻬ ـﺶِ آﻓﺘﺎﺑــﻪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﺗﺠﺮﺑــﻰ اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨــﺪ‪ ،‬و در اﻳ ـﻦ ﺻــﻮرت اول ﺧــﺸﺘﻜﺶ را‬ ‫ﺧﻴﺲ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ آب ﺗﻮي ﻛﻔـﺶﻫـﺎﻳﺶ ﻣـﻰرﻳـﺰد‪ ،‬ﺑﻌـﺪ ﻳﻘـﻪاش را ﺧـﻴﺲ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻌــﺪ ﻋــﻮرﺗﺶ را آب ﭼﻜــﺎن ﻣــﻰﻛﻨــﺪ و آﺧﺮاﻻﻣــﺮ ﻛــﻪ زاوﻳ ـﺔ درﺳ ـﺖ‪ ‬ﺷــﻠﻴﻚ را ﻳﺎﻓــﺖ‬ ‫ﻣﺘﺄﺳــﻔﺎﻧﻪ از اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﺗﻠــﺦ آﮔــﺎه ﻣــﻰﺷــﻮد ﻛــﻪ دﻳﮕــﺮ آﺑــﻰ در آﻓﺘﺎﺑــﻪ ﺑــﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧــﺪه‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﺔ واﻗﻌﻰ اﺳـﺖ و ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﻓـﺮاوان در اﻳﻨﻤـﻮرد ﻫﻨـﻮز ﻫـﻴﭽﻜﺲ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﻠــﻪ درﺳــﺖ ﺧﻮاﻧﺪﻳــﺪ »ﻫــﻴﭽﻜﺲ«‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧــﺴﺘﻪ اﻳــﻦ ﻣﻌﻤــﺎ را ﺣــﻞ ﻛﻨــﺪ! ﻫــﻴﭽﻜﺲ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓـﺮد ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺟﻬـﺖ‪ ‬ﺗـﺄﻣﻴﻦ آب ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ دﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﻗﺪاﻣﻲ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤـﺎً ﺷﺨـﺼﻰ ﺛـﺎﻧﻰ ﺑـﻪ او ﻛﻤـﻚ ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ از اﻳـﻦ ﻣﻌـﻀﻞ و ﻣـﺸﻜﻞ‬ ‫ﺟﺎنِ ﺳـﺎﻟﻢ ﺑـﻪ در ﺑـﺮد‪ .‬در ﻏﻴﺮاﻳﻨـﺼﻮرت ﺗـﺎ آﺧـﺮ ﻋﻤـﺮ ﺳـﺮِ ﻫﻤـﺎن ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬و ك‪ ...‬ﻟﺨﺖ ﻣﻮﻳﻪ و زاري ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٢‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺑــﺎ اﻳــﻦ وﺟــﻮد ﻳﻜــﻰ از زﻳﺒــﺎﺗﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈــﺎت در ﺳـﻴﺮِ ﺧــﻼي ﺳــﻨﺘﻰ ﻟﺤﻈـﺔ ﺧــﺮوج اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻫﻤﺔ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت درﺳـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺗﻤـﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻃـﺮح زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه‬ ‫اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬در ﻟﺤﻈﻪاي ﻛـﻪ ﺻـﺤﻦ ﺧـﻼ را ﺗـﺮك ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ ﺷـﺎد و ﺧﻨـﺪاناﻳـﻢ‪ ،‬و ﺑـﻪ‬ ‫ﻗــﻮلِ ﺧﻮاﺟـﺔ ﺷـﻴﺮازِ » ﻗــﺪحِ ﺑــﺎده ﺑــﻪ دﺳــﺖ«‪ .‬اﻟﺒﺘــﻪ ﺑــﺮ ﺧــﻼف‪ ‬آﻧﭽــﻪ ﺑﻌــﻀﻰ ﻣﻤﻜــﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨـﺪ ﮔﺮﻓﺘـﺎريﻫـﺎي ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﺗﻤـﺎم ﻧـﺸﺪه! و اﮔـﺮ در ﻣﻮﻗـﻊ ﭘﻮﺷـﻴﺪنِ‬ ‫ﻛــﺖ و ﺷــﻠﻮار و ﮔﺬاﺷــﺘﻦ ﻛــﻼه‪ ،‬در ﻧــﻮرِ ﺑﻴﺠــﺎنِ ﺧــﻼ ﺗﻤــﺎﻣﻰ زواﻳــﺎيِ اﻟﺒــﺴﻪ را در‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮيِ ﻛَﻚ و ﺳﺎس و اﺣﻴﺎﻧـﺎً ﻋﻘـﺮب ﺟـﺮاره و رﻃﻴـﻞﻫـﺎﺋﻰ ﻫﻮﻟﻨـﺎك ﻛـﻪ در ﺟﻴـﺐ و‬ ‫ﻻي درزِ ﭘﺎﻟﺘﻮ ﻛﻤﻴﻦ ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﮕـﺮدﻳﻢ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻫﻨﮕـﺎمِ ﺑﻴـﺮون آﻣـﺪن ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر‬ ‫ﻛﻪ »ﻗﺪح ﺑﺎده« ﺑﻪ دﺳﺖ دارﻳـﻢ ﻧـﻴﺶِ ﺟﺎﻧﺎﻧـﻪ ﻳـﻚ ﻋﻘـﺮبِ ﺟـﺮاره ﻛـﻪ در ﻛﻼﻫﻤـﺎن ﭘﻨـﺎه‬ ‫ﮔﺮﻓﺘــﻪ‪ ،‬ﻣــﺎ را از اﻳـﻦ ﺟﻬــﺎن ﺑــﻪ وادي اﺑــﺪي ﺑﻔﺮﺳــﺘﺪ‪ .‬و ﺑــﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻧــﺎم ﻣــﺎ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺑــﺴﻴﺎري از ﺷــﻬﺪاي راه ﺧــﻼ در ﺗــﺎرﻳﺦِ ﭘــﺮ اﻓﺘﺨــﺎرِ »ﺧــﻼي ﺳــﻨﺘﻰ« ﺑــﻪ ﺛﺒــﺖ‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫وﻟﻲ ﻓﺮاﻣـﻮش ﻧﻜﻨـﻴﻢ ﺧﻼﺋـﻰ ﻛـﻪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﭼـﺸﻤﺎنﻣـﺎن ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ‬ ‫در ﻧﻮرِ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺧﺎﻧﻢ ﺑـﻮد‪ .‬و اﮔـﺮ ﻛـﺴﺎﻧﻰ ﻓﻜـﺮ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ داﺳـﺘﺎن ﺷـﻴﺮﻳﻦ در‬ ‫ﻫﻤــﻴﻦ ﭼﻨــﺪ ﺻــﻔﺤﻪ ﺗﻤــﺎم ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ‪ ،‬ﺳــﺨﺖ در اﺷــﺘﺒﺎهاﻧــﺪ‪ .‬در واﻗــﻊ ﻗــﺴﻤﺖ‬ ‫ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺧﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﻫﻨـﻮز ﺷـﺮوع ﻧـﺸﺪه‪ .‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﺻـﺤﻨﻪاي ﻛـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻛـﺮدﻳﻢ و در‬ ‫آن ﺑــﺎ وﺣــﺸﺖ‪ ،‬ادﺑــﺎر‪ ،‬ﺑﻮﻫــﺎي ﻣــﺸﻜﻮك‪ ،‬اﺣﻴﺎﻧــﺎً ﺻــﺪاﻫﺎي ﻋﺠﻴــﺐ و ﻏﺮﻳــﺐ آﺷــﻨﺎ‬ ‫ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻋﺎﻣـﻞِ ﻧـﻮر و ﺻـﺪا در ﻋﻤـﻖ ﺗـﺎرﻳﻜﻰ ﺷـﺐﻫـﺎي زﻣـﺴﺘﺎن را ﻧﻴـﺰ اﺿـﺎﻓﻪ ﻛﻨـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻟﻄـﻒ و ﺷـﻴﺮﻳﻨﻰ ﺧـﻼ ﻣﺎﺷـﺎاﷲ ﻫـﺰاران ﺑـﺎر زﻳـﺎدﺗﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺪون‬ ‫آﻧﻜﻪ دوﺑـﺎره اﺳـﺘﺪﻻلﻫـﺎي ﮔﺬﺷـﺘﻪ را ﺗﻜـﺮار ﻛﻨـﻴﻢ و ﺧﻼروﻧـﺪة ﻋﺰﻳـﺰ را در ﭘـﻴﭻ و ﺧـﻢِ‬ ‫ﺧﻼي ﺳﻨﺘﻰ ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗـﺪم ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺧﻮدﻣـﺎن ﺑﻜـﺸﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣـﻰروﻳـﻢ ﺑـﻪ ﺳـﺮاغِ‬ ‫ﻧﻮرِ ﺳﻴﺎه‪ ‬ﺷﺐ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻠﻪ دوﺳﺘﺎنِ ﻋﺰﻳﺰِ ﺧـﻼيِ ﺳـﻨﺘﻰ! ﺳـﻴﺎﻫﻰ ﻫـﻢ ﺑـﺮ ﺧـﻼف آﻧﭽـﻪ در ﻣﻴـﺎن ﻋـﻮام راﻳـﺞ‬ ‫ﺷﺪه ﻧﻮر دارد‪ .‬ﻧـﺎم آﻧﻬـﻢ ﻧـﻮرِ ﺳـﻴﺎه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ »ﻧـﻮر« ﻫﻤـﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺐﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫زﻣﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﻋـﺰم را ﺟـﺰم ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ و از زﻳـﺮِ ﻛﺮﺳـﻰ ﺑـﻪ ﻗـﺼﺪ‪ ‬دقاﻟﺒـﺎبِ ﺧـﻼ ﻣـﻰروﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺻﺤﻦ ﺣﻴـﺎط را ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪه‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺻـﺤﻨﻪ اﮔـﺮ ﻫـﺮ از ﮔـﺎﻫﻰ ﻓﺮﻳـﺎد ﺟﻐـﺪي ﻛـﻪ‬ ‫ﺑــﺮ ﺑــﻮمِ ﺧﺮاﺑ ـﺔ ﺳــﺮﻛﻮﭼﻪ ﻧﺸــﺴﺘﻪ و ﻓ ـﺶِ و ﻓ‪‬ــﺶ ﻣــﺎر ﮔﺮﻳﺰاﻧــﻰ را ﻛــﻪ در ﭘﻨــﺎه ﻣــﻮيِ‬ ‫ﻣﺮﺣــﻮمِ آﻗــﺎي ﺑــﺰرگ ﭘﻨــﺎه ﻣــﻲﮔﻴــﺮد‪ ،‬و ﺟﻴ ـﻎ و وﻳ ـﻎِ »ﮔﺮﺑــﻪ ﻛــﻮره« را ﻛــﻪ از ﻓﺮﺻــﺖ‬ ‫‪٢٣‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻛــﺮده ﻣــﻰﺧﻮاﻫــﺪ ﻣــﺎﻫﻰ ﺣــﻮض ﻫﻤــﺴﺎﻳﻪ را ﻗــﺎپ ﺑﺰﻧــﺪ‪ ،‬اﺿــﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴــﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓـﻀﺎي ﺧـﻼ ﻧـﻪ از آن ﻓـﻀﺎﻫﺎ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺿـﻤﻦ ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ ﺗﻌـﺎدل دﻧﻴـﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑـﻪ آن اﺿـﺎﻓﻪ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن ﻣﻘـﺪار ﭼﻴـﺰي را ﻫـﻢ از آن ﻛـﻢ ﻛﻨـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﻓﺮﻳﺎدﻫﺎي ﻣـﺸﻜﻮك و ﺳـﺎﻳﻪﻫـﺎي وﻫـﻢاﻧﮕﻴـﺰ و رﻗـﺺ ﺷـﺎخ و ﺑـﺮگ را ﺑـﺮ روي‬ ‫دﻳﻮارﻫﺎي آﺟﺮي ﺣﻴﺎط ﺑﻪ ﺻـﺤﻨﺔ ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ اﺿـﺎﻓﻪ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن اﻧـﺪازه از‬ ‫ﻗﺪرت دﻳﺪ ﺧﻼﮔﺰار ﻧﻴﺰ ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛـﺮد‪ .‬ﻣـﺜﻼً ﻳـﻚ دﻓﻌـﻪ ﻣـﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﭼﻴـﺰي زﻳـﺮِ‬ ‫ﭘﺎيﻣﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧ‪‬ـﺮِپ«‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﭼـﺮاغ ﻣﻮﺷـﻰ را ﻣـﻰﺑـﺮﻳﻢ ﻧﺰدﻳـﻚ و درﺳـﺖ ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻣــﻰﻛﻨـﻴﻢ ﻣــﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ ﻛــﻪ ﻳـﻚ ﺳﻮﺳـﻚ‪ ‬ﺳـﻴﺎه‪ ‬ﻓﻮﻟــﻮﻛﺲ واﮔﻨــﻰ در ﺣﺎﻟﻴﻜــﻪ ﻣــﺎدة ﺳــﺒﺰ‬ ‫رﻧــﮓ ﻣﻬــﻮﻋﻰ از ﺷــﻜﻢاش ﺑﻴ ـﺮون زده‪ ،‬در زﻳ ـﺮ ارﺳــﻰﻫ ـﺎي ﻣــﺎ دارد وﺻ ـﻴﺖﻧﺎﻣــﻪاش را‬ ‫ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬و آنﭼﻨﺎن دﺳﺖ و ﭘـﺎ ﻣـﻰزﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻧـﺴﺎن ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ دﺳـﺘﺶ را دراز ﻛﻨـﺪ‬ ‫و اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﻨﻮا را ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺟـﺎن ﻛﻨـﺪن اﺳـﺖ ﻫـﺮ ﭼـﻪ زودﺗـﺮ ﺑـﻪ اورژاﻧـﺲِ اوﻟـﻴﻦ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﺑﺮﺳــﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑــﺎ اﻳـﻦ ﭘـﻴﺶ در آﻣــﺪ ورود ﺑــﻪ ﺧــﻼيِ ﺳــﻨﺘﻰ زﻳﺒــﺎﺗﺮ و ﺧــﺼﻮﺻﺎً‬ ‫اﺷﺘﻬﺎ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﺗـﺮ ﻫـﻢ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ دﺳـﺖﻣـﺎن ﺑـﻪ ﺧـﻮن ﻳـﻚ ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﻰﮔﻨـﺎه‬ ‫آﻏﺸﺘﻪ ﺷﺪه و ﺳـﺮ و ﻫﻤـﺴﺮش را اﻣـﺸﺐ ﻋـﺰادار ﻛـﺮدهاﻳـﻢ‪ ،‬ﻛـﻒ ﻛﻔـﺶﻣـﺎن ﻫـﻢ ﺳـﺒﺰ‬ ‫ﺷﺪه! ﻫﺮ ﻗﺪﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺮﻣﻰدارﻳﻢ ﻣﺜـﻞ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭘـﺎيﻣـﺎن را درون ﻳـﻚ دﻳـﮓ آش‬ ‫رﺷــﺘﻪ ﻓــﺮو ﻛــﺮده ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬ﻟ‪‬ــﻒ و ﻟ‪‬ــﻒ ﺻــﺪا ﻣــﻰﻛﻨــﺪ! در ﻧﻘﻄ ـﺔ ﺑﻌــﺪي ﻳـﻚ ﻣﻮرﭼــﻪ‬ ‫ﺳــﻮاري ﻛــﻪ ﮔﻮﻳـﺎ دﺷــﺖ روزاﻧــﻪ ﻧﻜــﺮده و ﺧﻴﻠــﻰ از دﺳــﺖ ﻣــﺎ ﺷــﻜﺎر اﺳــﺖ‪ ،‬آﻫــﺴﺘﻪ از‬ ‫ﺷﻠﻮارﻣﺎن ﺑﺎﻻ ﻣـﻰآﻳـﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳـﻚ اﺳـﺖ او را ﻧﻤـﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ! و ﺑـﺎ ﺧـﻮد ﻓﻜـﺮ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﻘــﺪر در اﻳ ـﻦ ﺣﻴ ـﺎت از ﻧــﻮرِ روﻣﺎﻧﺘﻴ ـﻚ ﻣــﺎه ﻣــﻰﺗــﻮان ﺑــﺮاي ﺳــﺮودن اﺷــﻌﺎرِ ﻋﺎﺷــﻘﺎﻧﻪ‬ ‫اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﻮرﭼـﺔ ﻻﻣـﺮوت ﻣـﻰآﻳـﺪ ﺑـﺎﻻ و از درز ﭘﻴﺮاﻫﻨﻤـﺎن ﺻـﺎف ﻣﻴـﺮود ﺗـﻮي‬ ‫ﺧﺸﺘﻚ ﺳﻨﮕﺮ ﻣﻰﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺧﻮدﺗـﺎن ﺣـﺪس ﺑﺰﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﭼﻨـﺪ دﻗﻴﻘـﻪ ﺑﻌـﺪ در ﻣـﻮاردي‬ ‫ﻛــﻪ ذﻛــﺮ آن رﻓــﺖ اﻳ ـﻦ ﻣﻮﺟــﻮد‪ ‬ﺟﻨﺎﻳﺘﻜــﺎر ﭼ ـﻪﻫــﺎ ﺧﻮاﻫــﺪ ﻛــﺮد‪ :‬در ﻣﻮﻗ ـﻊِ آب ﻛــﺮدن‬ ‫آﻓﺘﺎﺑﻪ‪ ،‬در ﻫﻨﮕـﺎم ﭘـﺎﺋﻴﻦ رﻓـﺘﻦ از ﭘﻠـﻪﻫـﺎ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻴﻜـﻪ ﻛـﻪ ﻃﻬـﺎرت ﻣـﻰﮔﻴـﺮﻳﻢ! ﺧﻼﺻـﻪ‬ ‫در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﻲﻣﺎن اﻳﻦ ﻣﻮرﭼـﻪ ﺳـﻮاري ﺑـﺎ ﻣﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻣـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ؛ ﻧﻘـﺸﻪ ﻣـﻲﻛـﺸﺪ؛‬ ‫و ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﻪ دﻟﺶ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ و اﺣـﺴﺎس ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ ﺿـﺮﺑﺔ ﻧﻬـﺎﺋﻰ را وارد ﻛﻨـﺪ‬ ‫در ﺧﻔﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻳـﻚ وﻳـﺮوس »ﺗـﺮوژن« ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬آﻗـﺎ! ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺜــﻞ ﺑﻤـﺐِ ﺳــﺎﻋﺘﻰ در ﺧــﺸﺘﻚﻣــﺎن ﺗﻴـﻚ و ﺗﻴـﻚ ﻣــﻰﻛﻨــﺪ و ﺑــﺎﻻﺧﺮه ﻣﻨﻔﺠــﺮ ﺧﻮاﻫــﺪ‬ ‫ﺷــﺪ‪ .‬و اﻳ ـﻦ ﻓﻘــﻂ ﻳ ـﻚ ﻗــﺴﻤﺖ از ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﺑــﻮد‪ ،‬ﺑﻌــﻀﻰ اوﻗ ـﺎت ﻫﺰارﭘــﺎ‪ ،‬ﺧﺮﭼــﺴﻮﻧﻪ‪،‬‬

‫‪٢٤‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻋﻘﺮب و ﻏﻴﺮه ﻫﻢ ﻣـﻰروﻧـﺪ در ﺧـﺸﺘﻚﺗـﺎن و ﭼﻨـﺪ و ﭼـﻮن ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮاران ﺑﺤﺚ ﺷﻴﺮﻳﻨﻰ دارد و زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺠﺎﻟﺘﺎً ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﭼـﻪ زودﺗـﺮ از ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﺑﺤـﺚ دﻳﮕـﺮي‬ ‫را ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺪﻳﺪ ﻫـﻢ ﻓﺎﺻـﻠﺔ زﻳـﺎدي ﺑـﺎ ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ ﻧـﺪارد‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫وﺟﻮد ﺑﻪ دﻟﻴﻞِ وﻳﮋهﮔﻰﻫﺎﻳﺶ ﻧﺎم را آﻧﺮا ﻣﻲﮔﺬارﻳﻢ »ﺳﻨﺖ در ﻓﻀﺎي ﺑﺎز«!‬ ‫٭٭٭‬

‫ﺑﻌﻠﻪ‪ ،‬در ﻗﺪﻳﻢ و ﻧﺪﻳﻢ ﻫـﻢ ﻣﺜـﻞ اﻣـﺮوز ﻣـﺮدم ﭘﻴـﻚﻧﻴـﻚ ﻣـﻰرﻓﺘﻨـﺪ! وﻟـﻰ اﺳـﻤﺶ را‬ ‫ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬اﺳـﺎﻣﻰ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﻮد! وﻟـﻲ »ﺳـﻴﺰده ﺑـﻪ در« ﭘﻴـﻚ ﻧﻴـﻚ‬ ‫ﺳــﻨﺘﻰ ﻣــﺎ ﺑــﻮد و ﺳــﺎﻟﻰ ﻳــﻚﺑــﺎر ﻫﻤــﺔ اﻫــﻞ ﺑﻴــﺖ ﺳــﻮار ﮔــﺎري و ﺧــﺮ و اﻻغ ﺷــﺪه‬ ‫دﺳﺘﺠﻤﻌﻰ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ »ﺳـﻴﺰده ﺑـﺪر«‪ .‬از ﻗﻠﻴـﻮن و دﻳـﮓ و دﻳـﮓﺑـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﺗﻨﺒـﻮن و‬ ‫ﺟﺎﻧﻤﺎز و ﻛﺘﺎب دﻋﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴـﺰ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮد ﻣـﻲﺑﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ »ﺳـﻴﺰده ﺑـﻪ در«‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺒﻰ اﺳﺖ و ﻣـﻰﺗـﻮان ﻣﺠﻠـﺪي ﺑـﺴﻴﺎر ﻗﻄـﻮر را ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﻄﻠـﺐ‬ ‫اﺧﺘــﺼﺎص داد‪ .‬وﻟــﻰ از آﻧﺠــﺎ ﻛــﻪ ﻓﻌــﻼً ﻣــﺎ در ﻛــﺎر ﺧــﻼ ﻫــﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻇﺮاﻳــﻒ ﺧﻼﺋــﻰِ‬ ‫»ﺳـﻴﺰده ﺑـﻪ در« ﺑــﺮايﻣــﺎن ﺟﺎﻟــﺐ ﺗﻮﺟــﻪﺗــﺮ اﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤــﺎﻧﻄﻮر ﻛــﻪ ﺧــﺪﻣﺖﺗــﺎن ﻋــﺮض‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﺮاﺳـﻢ ﺳـﻨﺘﻲ و ﺑﺎﺳـﺘﺎﻧﻲ ﻣـﻲرﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺔ ﺿـﺮورتﻫـﺎي‬ ‫اﺳﺎﺳﻰ را ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮد ﻣـﻰﺑﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و در ﻣﻴـﺎن آنﻫـﺎ واﺟﺒـﺎت و ﻣﻮﺟﺒـﺎت ﺧـﻼ‬ ‫ﻧﻴــﺰ در رأس اﻣــﻮر ﺑــﻮد‪ .‬و در رأس ﻓﻬﺮﺳــﺖ‪» ،‬آﻓﺘﺎﺑــﻪ« ﻗــﺮار داﺷــﺖ‪ .‬ﺑــﺪون ﺣــﻀﻮر‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮﺟـﻮد ﻋﺰﻳـﺰ اﺻـﻼً رﺳـﻢِ »ﺳـﻴﺰده ﺑـﻪ در« ﺑـﻪ اﺟـﺮا در ﻧﻤـﻰآﻳـﺪ‪ .‬آنﻫـﺎ ﻛـﻪ ﺑﭽـﺔ‬ ‫ﻛﻮﭼــﻚ داﺷــﺘﻨﺪ ﻟﮕــﻦ ﺑــﺎ ﺧﻮدﺷــﺎن ﻣــﻰآوردﻧــﺪ‪ ،‬و ﺑﻌــﻀﻰ اوﻗــﺎت ﺑﺰرﮔﺘﺮﻫــﺎ ﻫــﻢ‪ ،‬زﻳــﺮ‬ ‫ﺳﺒﻴﻠﻲ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﻓﺘﺎﺑــﻪ و ﻟﮕــﻦ در ﻗﻠ ـﺐِ اﺷ ـﻴﺎء دﻳﮕــﺮ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺑــﻪ ﺻــﻮرﺗﻰ اﺳــﺘﺘﺎر ﻣــﻰﺷــﺪ ﻛــﻪ ﭼــﺸﻢ‬ ‫ﻧــﺎﻣﺤﺮم ﺑ ـﺮ آنﻫــﺎ ﻧﻴﻔﺘــﺪ‪ .‬اﮔــﺮ ﻣــﺜﻼً ﺟﻤــﺎﻋﺘﻰ از ﻟــﺸﻮش در ﺑﺎروﺑﻨــﺪﻳﻞِ ﺣﺎﺟﻴ ـﻪ ﺧــﺎﻧﻢ‬ ‫آﻓﺘﺎﺑﻪ را ﻣﻰدﻳﺪﻧـﺪ‪ ،‬آﺑﺮورﻳـﺰي ﻣـﻲﺷـﺪ! ﺧﻨـﺪه و ﻣـﺴﺨﺮﮔﻰ ﺑـﻪ راه ﻣـﻰاﻓﺘـﺎد! ﻣـﺮدم!‬ ‫ﭼــﻪ ﻧﺸــﺴﺘﻪاﻳ ـﺪ ﺣﺎﺟﻴ ـﻪ ﺧــﺎﻧﻢ آﻧﺠــﺎﻳﺶ را ﺑــﺎ »اﻳ ـﻦ« ﻣــﻰﺷــﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣــﺴﺌﻠﻪ آﻧ ـﺎً ﺟﻨﺒــﻪ‬ ‫ﻧﺎﻣﻮﺳﻰ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﻛـﺮد و ﭘـﺴﺮ ﺑـﺰرگ ﺣﺎﺟﻴـﻪ ﺧـﺎﻧﻢ ﻛـﻪ »ﻋﻔـﺖ و ﻋـﺼﻤﺖ« ﺧـﺎﻧﻮاده را‬

‫‪٢٥‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫در ﺧﻄﺮ ﻣﻰدﻳﺪ دﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣـﺸﺖ و ﻟﮕـﺪ ﻟـﺸﻮش و ﺧﺎﻃﻴـﺎن را ﺗﺎروﻣـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺗـﺎ آﻓﺘﺎﺑـﺔ ﻋﺰﻳـﺰ ﺣﺎﺟﻴـﻪ ﺧـﺎﻧﻢ را دﻳﮕـﺮ ﻣـﺴﺨﺮه ﻧﻜﻨﻨـﺪ! ﺧﻼﺻـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﻣﻤﻜــﻦ ﺑــﻮد ﺑــﺎﻻ ﺑﮕﻴ ـﺮد و ﻫﻤﮕــﻰ »ﺳ ـﻴﺰده ﺑ ـﻪ در« را در ﭘﺎﺳــﮕﺎه ژاﻧــﺪارﻣﺮي ﺑــﻪ ﺳــﺮ‬ ‫آورﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﭘﻨﻬـﺎن ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ و ﻓﻘـﻂ »ﺧـﻮديﻫـﺎ« ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ آن را از‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﺎﻋ ـﺖ‪ ‬ﻋــﺎزم ﺑــﻪ ﻣﺮاﺳــﻢ »ﺳ ـﻴﺰده ﺑــﻪ در« دورِ رودﺧﺎﻧ ـﺔ ﻛــﺮج اﺟﺘﻤــﺎع ﻣــﻲﻛﺮدﻧــﺪ و‬ ‫ﻫﻤﮕﻰ ﻣﺸﻐﻮل داژﺑﺎل و واﻟﻴﺒـﺎل و ﻏﻴـﺮه ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﻧﺎﮔﻬـﺎن ﻧـﺪاﺋﻰ ﻗﻠـﺐ ﻳﻜـﻰ از‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ را ﺑﻪ ﻟﺮزه در ﻣـﻰآورد‪ .‬ﻧـﺪاﺋﻰ ﻛـﻪ ﺧﻴﻠـﻰ آﺷـﻨﺎ اﺳـﺖ و ﻧﻤـﻰﺷـﻮد ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻟﺒﻴﻚ ﻧﮕﻔﺖ‪ .‬ﺑﻌﻠـﻪ‪ ،‬درﺳـﺖ ﺣـﺪس زدﻳـﺪ‪ ،‬ﻃـﺮف ﺗـﻨﮕﺶ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬اﻧـﺴﺎن ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬ ‫در ﺧﻮﺷــﻰ ﺑــﻪ ﻧﺎﺧﻮﺷــﻰﻫــﺎ ﻧﻤــﻰاﻧﺪﻳ ـﺸﺪ‪ ،‬در ﻫﻨﮕــﺎم ﺑــﺎزي ﻫــﻢ ﺑــﻪ ﻣــﺮض و درد ﻓﻜــﺮ‬ ‫ﻧﻤــﻰﻛﻨــﺪ‪ .‬ﭼــﺮا ﻛــﻪ ﻃﺒﻴﻌﺘــﺎً از اﻳﻨﮕﻮﻧــﻪ ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﮔﺮﻳــﺰان اﺳــﺖ و ﭼــﻮن ﮔﻨﺠــﺸﻜﻰ‬ ‫ﺑــﺎزﻳﮕﻮش ﭘﻴﻮﺳــﺘﻪ در ﭘــﻰ ﺷــﺎدي روان‪ .‬وﻟــﻰ ﭼــﻪ ﻛــﺴﻰ »ﺗﻨــﮓ« را ﻣــﻰﺗﻮاﻧــﺪ ﻧﺎدﻳـﺪه‬ ‫ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﺗـﺎ اﻳـﻦ ﻟﺤﻈـﺔ ﻧـﺎﻣﻴﻤﻮن ﻛـﺴﻰ ﻛـﻪ ﺗﻨـﮓ ﺑـﺮ او ﺣـﺎﻛﻢ ﺷـﺪه اﺻـﻼً ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻜﺮ اﻳﻦ ﺣﺮفﻫﺎ ﻧﺒﻮده‪ .‬ﺑﻪ ﻓﻜﺮش ﺧﻄـﻮر ﻧﻤـﻰﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻛﺠـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ رﻓـﺖ ﺗـﺎ در دلِ اﻳـﻦ‬ ‫ﺻــﺤﺮاي ﺑــﻰدر و ﭘﻴﻜــﺮ ﺧــﻮد را از زﻧﺠﻴــﺮ »ﻓــﺸﺎرِ روﺣــﻰ« ﺧــﻼص ﻛﻨ ـﺪ‪ .‬ﻣــﻰﮔﻮﻳﻨــﺪ‪:‬‬ ‫»ﺟﻴﻚ ﺟﻴﻚ ﻣﺴﺘﻮﻧﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺼﻞِ زﻣـﺴﺘﻮﻧﺖ ﺑـﻮد؟« ﻣـﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻓـﺼﻞ زﻣـﺴﺘﺎن ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺔ ﻗﺪرت و ﺷﻘﺎوت از راه ﻣﻰرﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻮﻟــﺪارﻫﺎ ﻛــﻪ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺑــﺎغ و ﺑﺎﻏﭽــﻪاي از ﺧﻮدﺷــﺎن دارﻧــﺪ ﮔﺮﻓﺘــﺎري ﻛﻤﺘــﺮي از دﻳﮕــﺮان‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷـﺖ‪ .‬از ﻗـﺪﻳﻢ ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪ‪» :‬ﭘـﻮل ﺣـﻼل ﻣـﺸﻜﻼت اﺳـﺖ‪ «.‬ﺣﺘـﻰ در ﻣـﻮرد‪‬‬ ‫ﺧﻼ! اﻳﻦﮔﺮوه آﻧـﺎً از دل دﺷـﺖ و دﻣـﻦ ﺑﻴـﺮون آﻣـﺪه‪ ،‬در ﺑـﺎغ و ﺑﺎﻏﭽـﺔ ﺧـﺼﻮﺻﻰ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺨﻠﻰ در ﻓﻀﺎي ﻣـﺄﻧﻮس ﻣـﺸﻐﻮل ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﻣـﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ وﺿـﻌﻴﺖﺷـﺎن از‬ ‫ﻧﻈــﺮ ﺧﻼﺋـﻰ در دﺷــﺖ و دﻣــﻦ ﺗﻔــﺎوﺗﻰ ﺑــﺎ ﺷــﻬﺮ ﻧﺨﻮاﻫــﺪ داﺷــﺖ‪ .‬در ﺑــﺎرة اﻳـﻦ ﮔــﺮوه‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﻤﻰدﻫﻴﻢ ﭼﺮا ﻛـﻪ در ﺑـﺎﻻ ﺷـﺮح ﺣـﺎلﺷـﺎن رﻓـﺖ‪ .‬وﻟـﻰ ﻳـﻚ ﻣﻮﺿـﻮع‬ ‫را ﻧﺒﺎﻳــﺪ از ﻧﻈــﺮ دور داﺷــﺖ و آن اﻳﻨﻜــﻪ اﻳــﻦ ﮔــﺮوه ﻣــﺰة »ﺳــﻨﺖ در ﻓــﻀﺎي ﺑــﺎز« را‬ ‫ﻫﻴﭽﮕــﺎه ﻧﺨﻮاﻫﻨــﺪ ﭼــﺸﻴﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽــﻮن ﺛﺮوﺗﻤﻨــﺪي ﻛــﻪ ﻣــﺰة ﻓﻘــﺮ را ﻧﭽــﺸﻴﺪه‪ ،‬ﻗــﺴﻤﺘﻰ‬ ‫از واﻗﻌﻴﺎت از زﻧـﺪﮔﻰ آﻧـﺎن ﺣـﺬف ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣـﺎ اﺻـﻼً ﻗـﺼﺪ ﮔﺮﻳـﻪ و زاري ﺑـﺮاي‬ ‫اﻳﻦﻫﺎ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﭼـﺸﻢﺷـﺎن ﻛـﻮر ﻣـﻰﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﺑـﺎ ﻣـﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ در ﻛﻮﻫﭙﺎﻳـﻪﻫـﺎ و ﺑـﻰﭘـﻮل‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ »ﻣﺰة« ﺳـﻨﺖ را ﺑﭽـﺸﻨﺪ! ﭘـﺲ ﻣـﺎ ﻣـﻰروﻳـﻢ ﺑـﻪ ﺳـﺮاغ آنﻫـﺎ ﻛـﻪ‬ ‫‪٢٦‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﻗﺼﺪ دارﻧـﺪ از اﻳـﻦ »ﻣـﺰه« ﺑﺮﺧـﻮردار ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬دﺳـﺖﺷـﺎن را ﮔﺮﻓﺘـﻪ اول ﺑـﺎ ﻫـﻢ داژﺑـﺎل‬ ‫ﺑﺎزي ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪاً ﻫﻢ ﻛﻪ »ﺗﻨﮓ« آﻣﺪ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﭼﺎرهﺟﻮﺋﻰ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻛـﺎري ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻫﻨﮕـﺎم ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺠـﺎم داد ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻓﻜـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬و ﭼﻨـﺪ ﺳـﺌﻮال را‬ ‫ﻣــﻲﺑﺎﻳــﺪ در رﻳﺰﭘــﺮداز ذﻫــﻦ و روحﺗــﺎن آﻧــﺎً ﺟــﻮاب ﺑﺪﻫﻴــﺪ‪ .‬ﺳــﺌﻮال او‪‬ل‪» :‬آﻓﺘﺎﺑــﻪ‬ ‫ﻛﺠﺎﺳــﺖ؟« ﺳــﺌﻮال دو‪‬م‪» :‬رودﺧﺎﻧــﻪ ﻛﺠﺎﺳــﺖ؟« ﺳــﺌﻮال ﺳــﻮ‪‬م‪» :‬ﻣﺤــﻞ ﺧــﻮب و‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟« ﺳـﺌﻮال ﭼﻬـﺎرم‪» :‬ﺗـﺎ ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋـﻮد ﭼﻘـﺪر راه اﺳـﺖ؟« ﺳـﺌﻮال‬ ‫ﭘــﻨﺠﻢ‪» :‬راه ﺳــﺮﺑﺎﻻﺋﻰ اﺳــﺖ ﻳ ـﺎ ﺳــﺮ ﭘــﺎﺋﻴﻨﻰ؟« ﺳــﺌﻮال ﺷــﺸﻢ‪» :‬آﻳ ـﺎ ﻛــﺴﻰ ﺟــﺎي‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ ﭘﻴﺪا ﻛـﺮده ﻳـﺎ ﻧـﻪ؟« ﺳـﺌﻮال ﻫﻔـﺘﻢ‪» :‬ﺳـﮓ‪ ‬ﮔﻠـﻪ ﻳـﺎ ﺣﻴـﻮان درﻧـﺪة‬ ‫ﺑﻰﻧﺎﻣﻮﺳﻰ در اﻳﻦ ﻣﺤﻞ دﻳـﺪه ﺷـﺪه ﻳـﺎ ﻧـﻪ؟« ﺳـﺌﻮال ﻫـﺸﺘﻢ‪» :‬ﻣﻮرﭼـﻪ ﺳـﻮاري‪ ،‬ﻣـﺎر‪،‬‬ ‫ﻋﻘﺮب‪ ،‬رﻃﻴﻞ‪ ،‬ﮔﺰﻧﻪ‪ ،‬ﻛـﻼغ زاﻏـﻰ و دﻳﮕـﺮ ﻋﻮاﻣـﻞ ارﺗﺠـﺎع در اﻳـﻦ ﻣﺤـﻞ رﻓـﺖ و آﻣـﺪ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟« و اﻻﻏﻴﺮ و اﻟﻨﻬﺎﻳﻪ!‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺣـﻮاسﺗـﺎن را ﺟﻤـﻊ ﻛﻨﻴـﺪ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻫﻤـﻴﻦ ﺑـﻮد‪ .‬ﺟـﻮاب دادن‬ ‫ﺑـﻪ اﻳﻨﻬﻤـﻪ ﺳـﺌﻮال و ﻫــﺰاران ﺳـﺌﻮال دﻳﮕـﺮ ﻛـﻪ در ﻣــﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛـﺖ ﻣﻄـﺮح ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷــﺪ‪،‬‬ ‫آﻧﻬﻢ در ﺷﺮاﻳﻄﻰ ﻛـﻪ ﻓـﺸﺎرِ ﺷـﺪﻳﺪ روﺣـﻰ و ﺟـﺴﻤﻰ ﺑـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺣـﺎﻛﻢ ﺷـﺪه‪ ،‬از ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫در ﻛﻨﻜﻮر داﻧـﺸﮕﺎه ﻣـﺴﻜﻮ در دورة ﺑﻠـﺸﻮﻳﻚﻫـﺎ ﻫـﻢ آﻣـﺎدﮔﻰ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻛﻨﻜــﻮر اﮔــﺮ رد ﺷــﺪﻳﺪ ﺳــﺎل ﺑﻌــﺪ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣــﻰﻛﻨﻴــﺪ؛ در اﻳـﻦ اﻣﺘﺤــﺎن اﮔــﺮ رد ﺷــﺪﻳﺪ‬ ‫ﻫﻤــﻪ ﭼﻴــﺰ از دﺳــﺖ رﻓﺘــﻪ‪ .‬ﺷــﻠﻮار‪ ،‬زﻳﺮﺷــﻠﻮاري‪ ،‬و اﮔــﺮ »ﻣﺤــﺼﻮل« ﺳــﻴﺎل ﺑﺎﺷــﺪ‬ ‫اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻛﻔـﺶ و ﺟـﻮراب‪ .‬از ﻫﻤـﻪ ﻣﻬـﻢﺗـﺮ »ﺳـﻴﺰده ﺑـﻪ در« ﺑـﻪ دﻫـﺎنﺗـﺎن ﻣـﺰة ﻛﻮﻓـﺖ‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬آﺑـﺮويﺗـﺎن ﺟﻠـﻮي ﺳـﺮ و ﻫﻤـﺴﺮ ﻣـﻰرود‪ .‬ﺗـﺎ ﺷـﺐﻫﻨﮕـﺎم و ﻣﻮﻗـﻊ ﺑﺎزﮔـﺸﺖ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﺋﻰ در ﭘﻨﺎه ﺳـﻨﮓ و ﺻـﺨﺮه ﭘﻨـﺎه ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ ،‬و اﮔـﺮ ﺷـﺎﻧﺲ ﺑﻴﺎورﻳـﺪ ﻳـﻚ ﻛﺎﺳـﻪ‬ ‫از آش رﺷﺘﺔ ﻛﺬا را وﻗﺘـﻲ ﻳـﺦ ﻛـﺮده‪ ،‬ﺧﺎﻟـﻪ ﺧـﺎﻧﻢ ﻣـﻰآورد و ﻣـﻰدﻫـﺪ ﺑـﻪ دﺳـﺖﺗـﺎن‪.‬‬ ‫داغِ داژﺑﺎل ﺑـﺎ دﻟﺒﺮﻛـﺎن ‪ 16‬ﺳـﺎﻟﻪ ﻫـﻢ اﻣـﺴﺎل ﺑـﻪ دلﺗـﺎن ﺧﻮاﻫـﺪ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺔ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺴﻰ ﻓﺮو رﻳﺰد‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎز ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ از آنﻫـﺎﺋﻰ ﺳـﺨﻦ ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺤـﻚ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦﻫـﺎ ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‪» :‬ﺳـﻨﺖﺷﻨﺎﺳـﺎنِ ﻣ‪‬ﺠ‪‬ـﺮب«! اﻳـﻦ اﻓـﺮاد ﻣﺜـﻞ‬ ‫رﻳﻨﮕــﻮي ﻃﭙﺎﻧﭽــﻪ ﻃﻼﺋـﻰ ﺧﻮدﻣــﺎن ﺑــﺎ ﻟﺒﺨﻨــﺪي ﻣﻮذﻳﺎﻧــﻪ ﺑــﻪ ﻣﺤـﻞِ اﺗــﺮاق »ﺳـﻴﺰده ﺑـﻪ‬ ‫در« وارد ﻣــﻰﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬روﺣــﻰ ﺧــﺸﻦ دارﻧــﺪ‪ .‬اﺻـﻼً از آواي ﭘﺮﻧــﺪﮔﺎن و ﭘــﺮواز ﭘﺮواﻧــﻪﻫــﺎ و‬ ‫‪٢٧‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﻋﻮﻋﻮي ﺳﮓﻫﺎ ﺣﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﻰ ﻧﻤﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻃـﻮري ﺑـﻪ اﻃـﺮاف ﻧﮕـﺎه ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ اﻧﮕـﺎر ﻛـﻪ‬ ‫ﺑــﺮاي رﺳـﻴﺪﮔﻰ ﺑــﻪ اﻣــﻮر ﺑــﺎغ و ﻣﻠــﻚ ارﺑــﺎﺑﻰ ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ ﻣﻬﻤــﻰ ﺑــﻪ آﻧــﺎن واﮔــﺬار ﺷــﺪه‪.‬‬ ‫ﻗﺒــﻞ از آﻧﻜــﻪ ﺑــﺎر و ﺑﻨــﺪﻳﻞ را از ﭘــﺸﺖ ﻗــﺎﻃﺮ و اﺳــﺘﺮ ﭘــﺎﺋﻴﻦ ﺑﻴﺎورﻧــﺪ‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑــﻪ را »د‪‬ر‬ ‫ﻣﻰﻳﺎﺑﻨـﺪ« و ﺑـﻪ ﻗـﻮل ﺧﻮاﺟـﺔ ﺷـﻴﺮاز »د‪‬ر ﻣـﻰﻳﺎﺑﻨـﺪ«‪ .‬در ﮔﻮﺷـﻪاي دور از ﭼـﺸﻢ اﻏﻴـﺎر‬ ‫آﻓﺘﺎﺑــﺔ ﻋﺰﻳــﺰ را ﭘﻨﻬــﺎن ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ ﺗــﺎ ﺧــﺪاﺋﻰ ﻧﻜــﺮده ﺑﭽــﻪﻫــﺎ ﺑــﺎ ﺑﺎزﻳﮕﻮﺷــﻰ اﻳـﻦ ﺷــﻴﺌﻲ‬ ‫ﮔﺮاﻧﻘﺪر را ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪ .‬دﻗـﺎﻳﻖ اوﻟﻴـﻪ از ﺑـﺎزي داژﺑـﺎل ﭼـﺸﻢ ﻣـﻰﭘﻮﺷـﻨﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫اﻃــﺮاف ﺑــﺎ دﻗــﺖ ﺧﻴ ـﺮه ﻣــﻰﻣﺎﻧﻨــﺪ‪ .‬راه‪ ‬رودﺧﺎﻧــﻪ را ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻰ ﻗــﺮار ﻣــﻰدﻫﻨــﺪ و‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ را ﺟﻬﺖ ﭘـﺮ ﻛـﺮدنِ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭘﻨـﺎه‪ ‬درﺧﺘـﻰ را در‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺮﺑﺎﻻﺋﻰ ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺤﻞِ رﻓـﺖ و آﻣـﺪ ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﻧـﺸﺎن ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﺤـﻞ اﮔـﺮ‬ ‫ﻻﻧﺔ ﻣﻮرﭼﻪ ﺳﻮاري ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧـﺪ ﺧـﺮاب ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ آﺗـﺶ ﻣـﻰﻛـﺸﻨﺪ‪ .‬ﺧـﺎك ﻣﺤـﻞ‬ ‫را ﺑــﻪ ﺗــﻮﺑﺮه ﻛــﺸﻴﺪه‪ ،‬ﺧــﺎر و ﺧﺎﺷــﺎك ﻛــﻪ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﭘﻨﺎﻫﮕــﺎه ﻣــﺎر و ﻋﻘــﺮب اﺳــﺖ‪ ،‬از‬ ‫رﻳﺸﻪ در ﻣـﻰآورﻧـﺪ و ﺑـﺎ ﺑﻴﻠﭽـﻪاي ﻛـﻪ ﻫﻤـﺮاه آوردهاﻧـﺪ ﻳـﻚ ﺳـﻮراخ ﻛﻮﭼـﻚ در زﻣـﻴﻦ‬ ‫ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺗـﺎ از ﺗﺮﺷـﺤﺎت آﺗـﻰ در اﻣـﺎن ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮزﻫـﺮهﻫـﺎي وﺣـﺸﻲ و ﻻﻣـﺮوت‬ ‫را از رﻳ ـﺸﻪ در آورده‪ ،‬ﺳــﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋــﻮد را آﻣــﺎده ﻣــﻰﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺑﻌــﺪ ﭼﻨــﺪ ﺑــﺎر از ﻣﺤــﻞِ‬ ‫»ﺳ ـﻴﺰده ﺑ ـﻪ در« ﺗــﺎ ﺳــﻨﮕﺮ ﺧــﻼ را ﺑــﻪ ﺻــﻮر ﻣﺨﺘﻠــﻒ‪ ،‬ﻛــﻼغﭘــﺮ‪ ،‬ﺳ ـﻴﻨﻪ ﺧﻴ ـﺰ‪ ،‬دوان‬ ‫دوان‪ ،‬ﻗﺪم زﻧﺎن‪ ،‬ﺳﻮاره و ﭘﻴـﺎده و ﻫـﺮ ﻧـﻮع دﻳﮕـﺮي ﻛـﻪ ﻓﻜـﺮ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﻃـﻰ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫از زﻣﺎنﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻳـﻚ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ رﻳﺎﺿـﻲ ﻣـﻰﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﮓﻫـﺎي درﻧـﺪة ﻣﺤـﻞ‬ ‫را ﺷﻨﺎﺳــﺎﺋﻰ ﻛــﺮده‪ ،‬در ﻣــﺴﻴﺮ ﺧــﻼي ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻰ ﺷــﺪه ﻣﻘــﺪاري ﺳــﻨﮓ و ﭼــﻮب و‬ ‫ﭼﻤﺎق ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮدات ﻣﺰاﺣﻢ ﺟﺎﺳﺎزي ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻟــﻲ اﻳــﻦ »ﺳــﻨﺖﺷﻨﺎﺳــﺎن ﻣﺠ‪‬ـﺮّب« ﺑﺮﻧﺎﻣــﺔ ﺧــﻮد را از ﺷــﺐ ﭘــﻴﺶ آﻏــﺎز ﻛــﺮدهاﻧــﺪ‪ .‬از‬ ‫ﺷﺐ ﭘﻴﺶ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ ﺗﺤـﺖ ﻛﻨﺘـﺮل اﻳﻨـﺎن ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ ،‬و ﺗـﺎ ﺑﺎزﮔـﺸﺖ از »ﺳـﻴﺰده‬ ‫ﺑـﻪ در« از ﺧــﻮردن اﻧــﻮاع آﻟــﻮ‪ ،‬ﻣﻴـﻮهﺟــﺎت ﺧــﺸﻚ ﺧــﺼﻮﺻﺎً ﺑــﺎدام ﺗــﺎزه‪ ،‬ﻟﻮاﺷــﻚ و ﻫــﺮ‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻣ‪‬ـﺪر و ﻣ‪‬ﻠـﻴ‪‬ﻦ ﺑﺎﺷـﺪ ﺧـﻮدداري ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ! ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎﻋﺖ ﻗﺒـﻞ از ورود ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﺔ‬ ‫ﺧﻄﺮ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺳﻨﺠﺪ و ﻧﺨـﻮدﭼﻰ ﻛـﻪ روز ﭘـﻴﺶ از ﺑﻘـﺎل ﺳـﺮ ﻛﻮﭼـﻪ ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻨــﺪق ﺑــﻼ رواﻧــﻪ ﻣــﻰﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬اﻳ ـﻦ اﻓــﺮاد ﺑﻌــﺪ از اﻳﻨﻜــﻪ ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﻣﻘــﺪﻣﺎت را ﺑﺮرﺳ ـﻰ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺤـﻞِ ﺗﺠﻤـﻊِ دوﺳـﺘﺎن و ﻓﺎﻣﻴـﻞ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻪ ﺑـﺎ ﺷـﺎدي زاﻳﺪاﻟﻮﺻـﻔﻰ در داژﺑـﺎلِ‬ ‫»ﺳﻴﺰده ﺑﻪ در« ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ ﻓﻌﺎل و ﺑﺎ ﺧﻴﺎل راﺣﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻰ در زﻧـﺪﮔﺎﻧﻰِ ﺳـﻨﺘﻰ ﭼﻘـﺪر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬اﺻـﻼً ﻣـﺴﺌﻠﺔ ﻣـﺮگ و‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ اﺳـﺖ‪ .‬وﻟـﻲ ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﺗﻤـﺎم اﻳـﻦ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻰﻫـﺎ ﺑﻌـﻀﻰ اوﻗـﺎت ﺣﺮﻓـﻪايﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫»ﺳــﻨﺖ ﮔﺮاﻳــﺎن« در ﺻــﺤﻨﺔ »ﺳــﻴﺰده ﺑــﻪ در« از اﻳــﻦ روزﮔــﺎرِ ﻏــﺪ‪‬ار ﺑﺎرﻫــﺎ رودﺳــﺖ‬ ‫ﺧﻮردهاﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﺰاران ﻣـﺸﻜﻞ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻧـﺸﺪه در ﻣـﺴﻴﺮِ ﺧـﻼي ﻓـﻀﺎي آزاد ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ در‬ ‫ﻟﺤﻈ ـﺔ ﺣــﺴﺎس‪ ،‬ورق را ﺑــﻪ ﺿــﺮر ﺧﻼﮔــﺰار و ﺑــﻪ ﻧﻔــﻊ زﻣﺎﻧ ـﺔ ﻏــﺪار ﺑﺮﮔﺮداﻧــﺪ‪ .‬ﺗــﺼﻮر‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﮔﻴﺮاﮔﻴﺮ ﻳﻚ ﻧﺒﺮد‪ ‬ﻣﻘـﺪس‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺜـﺎل ﺑﺠـﺎي دو ﺳـﮓ‪ ‬ﻫـﺎر‪ ،‬ﺳـﻪ ﺳـﮓ‪‬‬ ‫ﻫﺎر در ﻣﺪﺧﻞ ﺧﻼ ﻣﻨﺘﻈـﺮِ رﻳﻨﮕـﻮي ﻣـﺎ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت ﻏﻠـﻂ ﺑـﻮده‪ ،‬ﺳـﮓ ﺳـﻮم از‬ ‫ده‪ ‬ﺑــﺎﻻ ﺑــﺮاي دﻳــﺪ و ﺑﺎزدﻳــﺪ آﻣــﺪه‪ ،‬ﻗــﺮار ﻧﺒــﻮده در ﻣﺤــﻞ ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬وﻟــﻲ ﺑــﺎ ﻣــﺎ‬ ‫ﭼﻬﺮهﺑﻪﭼﻬﺮه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬رﻳﻨﮕـﻮ دو ﺳـﻨﮓ ﺑـﺮاي دو ﺳـﮓ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻰ ﻛـﺮده ﺑـﻮد‪ ،‬ﺣـﺎل‬ ‫ﺳﻪ ﺳﮓ و دو ﺳﻨﮓ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﺷـﻤﺎ ﭼﻜـﺎر ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺮد؟ اﮔـﺮ در ﻧـﺸﺎﻧﻪ‬ ‫روي از ﺗﺒﺤـﺮ زﻳـﺎدي ﺑﺮﺧــﻮردار ﺑﺎﺷـﺪ ﻣــﻰﺗﻮاﻧــﺪ ﺑـﺎ دو ﺳــﻨﮓ ﺳــﻪ ﺳـﮓ را ﺑﺰﻧــﺪ‪ ،‬و ﺑــﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﺧـﻮد اداﻣـﻪ دﻫـﺪ در ﻏﻴﺮاﻳﻨـﺼﻮرت ﻛـﺎر ﺧـﺮاب اﺳـﺖ! اﮔـﺮ ﺳـﮓﻫـﺎ ﺑـﺮ او ﺑﺘﺎزﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﻤﺎم ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰﻫـﺎ‪ ،‬رﻳﻨﮕـﻮ در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﭼﻴـﺰي در ﺗﻨﺒـﺎﻧﺶ ﺳـﻨﮕﻴﻨﻰ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﮔــﺸﺎد‪ ،‬ﮔــﺸﺎد ﺑــﻪ ﻣﺤــﻞ داژﺑــﺎل ﺑﺎزﮔــﺸﺘﻪ‪ ،‬روﺳ ـﻴﺎه و ﻣﻐﺒــﻮن در ﭘــﺸﺖ ﺻــﺨﺮهاي ﺗــﺎ‬ ‫ﺷﺐ ﺧﻮد را ﻗﺎﺋﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻳــﺎ ﺑــﺎز ﻫــﻢ ﺗــﺼﻮر ﻛﻨﻴــﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﻜــﻪ در ﺳــﺮﺑﺎﻻﺋﻰ ﺑــﻪ آراﻣــﻰ ﺑــﻪ ﺳــﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻮﻋــﻮد‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻰﺷـﻮد‪ ،‬ﺳـﺮِ ﺑﺰﻧﮕـﺎه ﻳـﻚ ﮔﻠـﻪ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ و ﺑـﺰ و ﻣـﻴﺶ از ﻛـﻮه ﺳـﺮازﻳﺮ ﺷـﻮد و‬ ‫ﭼــﻮن ﺳ ـﻴﻠﻰ ﺑﻨﻴ ـﺎنﻛــﻦ ﺧﻼﮔــﺰار را روي ﻫــﻮا ﺑــﺎ ﺧــﻮد ﺑــﻪ ﭘــﺎﺋﻴﻦ آورده‪ ،‬از ﺳــﺮزﻣﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮﻋﻮد دور ﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﮔـﺮد و ﺧـﺎك زﻳـﺎدي ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻫـﻮا ﺑﻠﻨـﺪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﭼـﺸﻢ‪ ،‬ﭼـﺸﻢ را‬ ‫ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧـﻪ اﺛـﺮي از ﺧـﻼي ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻰ ﺷـﺪه ﺑـﺎﻗﻰ ﻣـﻰﻣﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ از ﻣﻬﻤـﺎت و‬ ‫ﭼﻮب و ﭼﻤﺎﻗﻰ ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎ و آﻧﺠﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪه ﻧﺸﺎﻧﻰ در دﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﻓﺎﺟﻌﻪآﻣﻴـﺰ ﺑـﻰﺷـﻤﺎر ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﻰﺗـﻮان از ﺗﮕـﺮگ و ﺑـﺎرانِ‬ ‫ﺑــﺪﻣﻮﻗﻊ ﺗــﺎ ﺑــﺎد و ﻃﻮﻓــﺎن و ﮔــﺮد و ﺧــﺎك ﮔﺮﻓــﺖ‪ ،‬و ﺑــﻪ ﺣــﻀﻮر ﻳ ـﻚ ﮔﺮﺑ ـﺔ وﺣــﺸﻰ و‬ ‫ﮔﺮﺳﻨﻪ در ﻫﻨﮕﺎمِ ﺗﺨﻠـﻰ ﻧﻴـﺰ رﺳـﻴﺪ‪ .‬وﻟـﻰ از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﺔ ﺗﺤﻘﻴﻘـﻰ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫»روح ﺧﻼ« ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣـﻰﮔﻴـﺮد ﺗـﺎ ﺟﺰﺋﻴـﺎت‪ ،‬از ذﻛـﺮ ﺗﻤـﺎﻣﻰ اﺣﺘﻤـﺎﻻت ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﻛﺴﺎﻟﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺧﻮدداري ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪٢٩‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد »روح ﺧـﻼ« ﺑـﺎز ﻫـﻢ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ ﻃﻬـﺎرت ﺑـﺎزﮔﺮدﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ از آﻓﺘﺎﺑﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺟـﺰء ﻻﻳﺘﺠﺰاﺋـﻰ از »ﺳـﻨﺖ در ﻓـﻀﺎي ﺑـﺎز« ﻧـﺎم ﺑـﺮدﻳﻢ‪،‬‬ ‫وﻟﻰ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣـﺼﺪاق »دﺳـﺖ ﻣـﺎ ﻛﻮﺗـﺎه و ﺧﺮﻣـﺎ ﺑـﺮ ﻧﺨﻴـﻞ«‪ ،‬ﻫﻤﻴـﺸﻪ ﻧﻤـﻰﺗـﻮان از‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ اﻟﻬﻲ ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻰ اوﻗـﺎت ﺑﺎﻳـﺪ از دﻳﮕـﺮ ﻧﻌﻤـﺎت اﻟﻬـﻰ ﺟﻬـﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻨـﻚ در ﻓـﺼﻞِ ﺷـﻴﺮﻳﻦِ »ﺳـﻨﺖ در ﻓـﻀﺎي ﺑـﺎز« ﺑـﻪ ﺷـﺮح آنﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻰﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻴﻢ آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﻣـﻰﺑﺎﻳـﺪ ﻗـﺎﻳﻢ ﻛـﺮد و ﺣﺮﻣـﺖاش را ﭘـﺎس داﺷـﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا‬ ‫ﻛﻪ از اﻫﻢ اﻣﻮر اﺳـﺖ‪ .‬وﻟـﻰ ﺑـﻪ ﻫـﺰار دﻟﻴـﻞ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﻳـﻦ ﻣﻮﺟـﻮد ﻋﺰﻳـﺰ و دوﺳـﺖ‬ ‫داﺷﺘﻨﻰ در وﻗﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺎ ﭘـﺸﺖ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﺷـﺮاﻳﻄﻰ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮﻳﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﺰار ﻋﻠـﺖ آﻓﺘﺎﺑـﺔ ﻗـﺪﻳﻤﻰ و ﻣـﺄﻧﻮس ﻣـﺎ آن ﻛـﺎر اﺳﺎﺳـﻰ را ﻧﺘﻮاﻧـﺪ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ‬ ‫ﭘﻴــﺮ و ﻓﺮﺗــﻮت ﺷــﺪه و ﺑﺠــﺎي اﻳﻨﻜــﻪ ﺑــﺮاي او ﻳــﻚ ﺑﺎزﻧﺸــﺴﺘﮕﻰ ﻣﻨﺎﺳــﺐ دﺳــﺖ و ﭘــﺎ‬ ‫ﻛﻨ ـﻴﻢ‪ ،‬ﺑــﻰﻣــﻮرد از ﮔــﺮدهاش ﻛــﺎر ﻛــﺸﻴﺪهاﻳ ـﻢ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠــﻪ‪ ،‬ﮔــﺬر ﻋﻤــﺮ ﺳــﻮراخﻫــﺎ و‬ ‫ﻣﻨﺎﻓــﺬى ﺷ ـﻴﻄﺎﻧﻰ در ﻛﻤــﺮ و ﻛﺎﺳــﻪاش درﺳــﺖ ﻛــﺮده‪ ،‬و آب ﮔﺮاﻧﻘــﺪر را ﺑــﻰﻣﻬﺎﺑــﺎ ﺑــﻪ‬ ‫ﻫﺮز ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ ﺑـﺪﺑﺨﺖ زﻧـﮓ زده و ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺴﺘﺮي و ﻣﻌﺎﻟﺠـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ اﺻـﻼً‬ ‫ذات اﻟﺮﻳ ـﻪ ﮔﺮﻓﺘــﻪ و در ﻣﻮﻗ ـﻊِ ﺧــﺮوج آب ﺑــﻪ ﺳ ـﻴﺎه ﺳــﺮﻓﻪ ﺑﻴﺎﻓﺘــﺪ‪ .‬ﺷــﺎﻳﺪ ﻫــﻢ ﺧﻴﻠــﻰ‬ ‫ﺳﺎده ﺑﮕـﻮﻳﻢ »ﻋﻤـﻪ ﺟـﺎن« در ﻣﻮﻗـﻊ ﺑـﺴﺘﻦ ﺑـﺎر و ﺑﻨـﺪﻳﻞ ﻳـﺎدش رﻓﺘـﻪ آﻓﺘﺎﺑـﻪ را ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﻳﺎدش رﻓﺘـﻪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﻫـﻢ ﻣـﻲﺧﻮاﻫـﺪ ﺳـﻴﺰده را در داﻣـﻦ دﺷـﺖ و ﻛـﻮه‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎزي و ﮔﺮدش ﺑـﻪ در ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺔ ﻛﺎرﻫـﺎ را ﻛـﻪ ﻧﻤـﻰﺷـﻮد ﺷﺨـﺼﺎً ﻛﻨﺘـﺮل ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻤﻪﺟﺎن ﻫﻢ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد اﻳﺮاد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻜﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ آﻗﺎ! ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ و اﺳـﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧـﺎت! زﻣﺎﻧﻴﻜـﻪ ﺟـﺴﺘﺠﻮي اوﻟﻴـﺔ ﻣـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦِ آﻓﺘﺎﺑـﻪ ﺑـﻪ ﺛﻤـﺮ ﻧﻤـﻰرﺳـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﮔﻮﺷـﻤﺎن آﻧـﺎً زﻧـﮓ ﺑﺰﻧـﺪ‪ .‬دو رﻳـﺎﻟﻰ »ﺳـﺎﺑﻖ«‬ ‫ﺑﻴﺎﻓﺘــﺪ‪ ،‬و ﺑﮕﻮﻳــﺪ »ﺟﻴﺮﻳﻨــﮓ«‪ .‬در ﭼﻨــﻴﻦ ﺷــﺮاﻳﻄﻲ آﻧــﺎً ﺑــﻪ ﺳــﻨﺖ‪ ‬ﻣﺮﺿــﻴﻪ و اﺻــﻮلِ‬ ‫ﻓﻘﻬﻴﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﻣـﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣـﺜﻼً در ﺑـﺴﻴﺎري اﻗـﻮال از آﻓﺘﺎﺑـﻪﻫـﺎي ﺳـﻨﮕﻰ‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬از ﺧﺎك ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‪ .‬ﭘـﺲ ﺳـﺮﻳﻌﺎً دﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺷـﺪه ﭼﻨـﺪ ﻗﻠـﻮه‬ ‫ﺳﻨﮓ‪ ‬ﺧﻮشدﺳﺖ و ﺻـﺎف ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ و ﻣـﻲروﻳـﻢ ﻛﻨـﺎر رودﺧﺎﻧـﻪ آنﻫـﺎ را ﺣـﺴﺎﺑﻰ‬ ‫ﺑﺎ آب »ﻛُﺮ« ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ .‬آﻣﺎده ﻣـﻰﮔـﺬارﻳﻢﺷـﺎن در ﺟﻴـﺐﻣـﺎن‪ .‬ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﻫـﻢ ﭘﺮﺳـﻴﺪ‪:‬‬ ‫»اﻳـﻦ ﭼﻴ ـﻪ؟« ﺟــﻮاﺑﺶ را ﻧﻤــﻲدﻫــﻴﻢ‪ ،‬اﮔــﺮ ﻫــﻢ اﺻــﺮار ﻛــﺮد‪ ،‬ﻣــﻰﮔــﻮﺋﻴﻢ‪» :‬ﻓــﻀﻮل را‬ ‫ﺑﺮدﻧــﺪ ﺟﻬــﻨﻢ ‪ «...‬ﻳﻌﻨــﻰ ﺧﻼﺻــﻪ اﻳـﻦ ﻣﻬــﻢ را ﭼــﻮن دﻳﮕــﺮ اُﻣﻬــﺎت از ﻧﻈــﺮ ﻫــﺮ ﻛــﺲ و‬ ‫‪٣٠‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﻧﺎﻛﺲ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺖ‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ ﺣـﻀﺮت »ﺗﻨـﮓ« ﺑـﺎ ﻋـﺼﺎ و ﻛـﻼه از راه رﺳـﻴﺪ آﻧـﺎً‬ ‫در ﺧﻠــﻮت ﺳــﻨﮓﻫــﺎ را از ﺟﻴ ـﺐ ﺧــﺎرج ﻛــﺮده و ﺑﻌــﺪ از ﻗــﻀﺎي ﺣﺎﺟــﺖ آنﻫــﺎ را ﺑــﺮاي‬ ‫ﺣﻔﻆ اﺻﻮل ﺷﺮﻋﻰ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﻳﻜـﻲ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻗـﺪ ﺑـﻪ آﻧﺠـﺎيﻣـﺎن ﻣـﻰﻣـﺎﻟﻴﻢ‪ .‬ﺗـﺎ اﻳﻨﺠـﺎي‬ ‫ﻗــﻀﻴﻪ ﺑــﺴﻴﺎر ﺷــﻴﺮﻳﻦ و ﮔﻮاراﺳــﺖ‪ ،‬ﻣــﻮ ﻻي درزش ﻧﻤــﻰرود‪ .‬وﻟــﻰ ﺑــﺎز ﻫــﻢ ﻫــﺰار‬ ‫ﻣــﺸﻜﻞ ﭘـﻴﺶ روي دارﻳـﻢ‪ .‬اﮔــﺮ در اﻧﺘﺨــﺎب ﻗﻠــﻮه ﺳــﻨﮓ دﭼــﺎر اﺷــﺘﺒﺎه ﺷــﻮﻳﻢ و اﺣﻴﺎﻧـﺎً‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻴـﺰِ اﻳـﻦ ﻗﻠـﻮه ﺳـﻨﮓ از ﭼـﺸﻢﻣـﺎن دور ﻣﺎﻧـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﺷـﻤﺎ در ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫ﻃﻬﺎرت اﮔﺮ آﻧﺠﺎيﻣﺎن ﺑـﻪ ﺗﻴـﺰي ﮔﻴـﺮ ﻛﻨـﺪ ﭼـﻪ ﺣـﺎﻟﻰ ﭘﻴـﺪا ﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﻛـﺮد‪ .‬درد اﺻـﻼً‬ ‫ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي را ﭼـﻪ ﻛﻨـﻴﻢ؟ اﻳـﻦ ﺳـﻨﮓ و ﻛﻠـﻮخِ ﺑﻴﺎﺑـﺎن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﺻـﻼً‬ ‫آﻟــﻮده ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﻣــﺜﻼً اﻳــﻦ ﺟﺮاﺣــﺖ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﻣــﺎ را ﺑــﻪ ﻣــﺮض زرده زﺧــﻢ ﻣﺒــﺘﻼ ﻛﻨــﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺷـﺘﺒﺎه ﻛـﺮده‪ ،‬در ﻣﻮﻗـﻊ ﺧـﻮﻧﺮﻳﺰي ﻓﻜـﺮ ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻴـﺮ ﻏﻴـﺐ ﮔﺮﻓﺘـﺎر‬ ‫ﺷﺪهاﻳﻢ و در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل‪ ،‬ﺳـﺮِ ﺧـﻼي ﺳـﻨﺘﻰ از ﺷـﺪت ﺗـﺄﺛﺮ ﻏـﺶ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اﮔـﺮ آﻧﺠـﺎ از‬ ‫ﺣﺎل ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬ﻋﻤـﻪﺟـﺎن ﻛـﻪ ﻣـﺎ را ﻧﻤـﻰﮔـﺬارد و ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺮﮔـﺮدد ﺷـﻬﺮ‪ ،‬آﻧﻘـﺪر دﻧﺒـﺎلﻣـﺎن‬ ‫ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺪايﻣﺎن ﻛﻨﺪ و در ﻫﻤﺎﻧﺤـﺎل ﻛـﻪ ﺧـﻮن از ﻣـﺎ ﻣـﻰﭼﻜـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﻮار ﻗـﺎﻃﺮ‬ ‫ﺷــﺪه‪ ،‬ﻳــﻚ ﺑــﺸﻘﺎب آش رﺷــﺘﺔ ﺳــﺮد ﻫــﻢ ﺑــﻪ دﺳــﺖ ﺑﮕﻴــﺮﻳﻢ و ﺑﺮﮔــﺮدﻳﻢ ﺗﻬــﺮان‪.‬‬ ‫آﺑﺮورﻳﺰي از اﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﮕـﺮ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ؟ ﻫﻤـﻪ ﻣـﻰﭘﺮﺳـﻨﺪ‪» :‬ﻓﻼﻧـﻰ ﭼـﺮا روي ﻗـﺎﻃﺮ‬ ‫آش رﺷـــﺘﻪ ﻣـــﻰﺧـــﻮرد؟« ﺟـــﻮاب ﻣـــﻰﺷـــﻨﻮﻧﺪ‪» :‬ﺑـــﺮاي اﻳﻨﻜـــﻪ ﺧـــﻮﻧﺮﻳﺰي داده‪«.‬‬ ‫ﻣــﻰﭘﺮﺳــﻨﺪ‪» :‬ﭼــﺮا ﺧــﻮﻧﺮﻳﺰي داده؟« ﻣــﻰﮔﻮﻳﻨــﺪ‪» :‬در ﻫﻨﮕــﺎمِ ﻃﻬــﺎرت ﺧــﻮﻧﺮﻳﺰي‬ ‫داده‪ «.‬ﻣــﻰﭘﺮﺳــﻨﺪ‪» :‬ﻣﮕــﺮ در ﻫﻨﮕــﺎم ﻃﻬــﺎرت ﻫــﻢ ﻣــﺮدم ﺧــﻮﻧﺮﻳﺰي ﻣــﻰدﻫﻨــﺪ؟«‬ ‫ﺟﻮاب ﻣﻰﺷﻨﻮﻧﺪ‪» :‬ﺑﺎ ﺳـﻨﮓ ﻃﻬـﺎرت ﻣـﻰﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ «.‬ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‪» :‬ﻣﮕـﺮ ﻓﻼﻧـﻰ ﺑـﺎ ﺳـﻨﮓ‬ ‫ﻃﻬﺎرت ﻣﻰﮔﻴـﺮد؟« در اﻳﻨﺠـﺎ آدم ﻛﻔـﺮش در ﻣـﻰآﻳـﺪ و ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬ﭘـﺪر ﺳـﻮﺧﺘﻪﻫـﺎ!‬ ‫ﻳﻚ ﻋﻤﺮ ﺑﺎ ﺳـﻨﮓ و ﭼـﻮب و ﻣـﺎر و ﻋﻘـﺮب ﻃﻬـﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻴـﺪ و ﻫـﺰار ﺻـﻔﺤﻪ در اﺻـﻮل و‬ ‫ﻓﺮوع آن ﺳـﻴﺎه ﻛﺮدﻳـﺪ‪ ،‬ﺣـﺎﻻ اﻳـﻦ ﺳـﺌﻮال و ﺟـﻮاب ﭼﻴـﺴﺖ راه اﻧﺪاﺧﺘـﻪاﻳـﺪ؟« ﻃـﺮف‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺎ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻌﻨﻰداري ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻌﻠﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﺳﺖ!«‬ ‫ﺣـﺎﻻ ﻣـﺎ ﻧﺒﺎﺷـﻴﻢ‪ ،‬ﺷــﻤﺎ ﺑﺎﺷـﻴﺪ! ﻛﺠـﺎيﺗــﺎن ﻣـﻰﺳـﻮزد؟ ﺟﻠــﻮي زﺧـﻢ زﺑـﺎن ﻣــﺮدم را‬ ‫ﭼﻄــﻮري ﻣــﻰﮔﻴﺮﻳـﺪ؟ ﺧــﺼﻮﺻﺎً در ﺟــﻮاب ﻋﻤــﻪﺟــﺎن ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﻟﺒﺨﻨــﺪ ﮔﺮﻣــﻰ ﻣــﻰﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬ ‫»ﻋﻤــﻪﺟــﺎن‪ ،‬ﻧﺤــﺴﻰ ﺳ ـﻴﺰده را ﺧــﻮب در ﻛــﺮديﻫــﺎ!« ﭼــﻪ ﺧﻮاﻫﻴ ـﺪ ﮔﻔــﺖ؟ ﻣــﺎ ﻛــﻪ‬ ‫ﭼﻴ ـﺰي ﻧــﺪارﻳﻢ ﺑﮕــﻮﺋﻴﻢ‪ .‬ﻓﻘــﻂ ﭼــﺸﻤﺎنﻣــﺎن را ﻣــﻰﺑﻨــﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺳــﺮ ﺑــﻪ زﻳ ـﺮ ﻟﺤــﺎف ﻓــﺮو‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ اﻣﻴﺪ روزﻫﺎﺋﻰ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻲ ﻋﻤﻴﻖ ﻓﺮو ﻣﻰروﻳﻢ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺑﻠــﻪ‪» ،‬ﺳــﻨﺖ در ﻓــﻀﺎي ﺑــﺎز« ﻣــﺴﺌﻠﺔ ﺳــﺎدهاي ﻧﻴ ـﺴﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻪ اﻳ ـﻦ آﺳــﺎﻧﻰ از ﻛﻨــﺎرش‬ ‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﭼﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺰاران ﺻﻔﺤﻪ از ﻣـﺎ ﺑﻬﺘـﺮان ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﻣﻬـﻢ ﺳـﻴﺎه ﻛـﺮدهاﻧـﺪ و‬ ‫ﻣــﺎ در اﻳـﻦ ﻣﻘــﺎل ﻓﺮﺻــﺖ ﻧﺨــﻮاﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓــﺖ ﺑﻬﺘــﺮ از ﭘﻴـﺸﻴﻨﻴﺎن اﻳـﻦ ﻣــﺴﺌﻠﻪ را ﺑــﺸﻜﺎﻓﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺷــﻜﺎﻓﺘﻦ آن را ﻣــﻰﮔــﺬارﻳﻢ ﺑــﻪ ﻋﻬــﺪة ﭘﻴ ـﺸﻴﻨﻴﺎن و ﺗﺤﻘﻴ ـﻖ در ﺑــﺎبِ دﻗــﺎﻳﻖ آن را ﻧﻴ ـﺰ‬ ‫ﻣﻰﮔﺬارﻳﻢ ﺑﺮاي ﻣﺤﻘﻘـﺎن‪ .‬در اﻳـﻦ ﺑـﺎره ﺳـﺨﻦ ﻛﻮﺗـﺎه ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ و روي ﺑـﻪ ﻳﻜـﻰ دﻳﮕـﺮ‬ ‫از اُﻣﻬﺎت ﺧﻼ ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮداﻧﻴﻢ و آن ﻫﻤﺎﻧﺎ »ﺧﻼ در ﺳﻔﺮ« اﺳﺖ‪.‬‬

‫٭٭٭‬

‫در اﻳــﻦ ﻓــﺼﻞ ﻗــﺼﺪ دارﻳــﻢ ﻣــﺴﺌﻠﺔ ﺧــﻼ و ﺟﺎﺑﺠــﺎﺋﻰ را ﻫﻤﺰﻣــﺎن ﺑﺮرﺳــﻰ ﻛﻨــﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻨـﺪﮔﺎنِ ﺗﻴـﺰﺑﻴﻦِ اﻳـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﺗﻮﺟـﻪ دارﻧـﺪ ﺧـﻼ ﺑـﺎ ﺟﺎﺑﺠـﺎﺋﻰ در ﺗـﻀﺎدي‬ ‫اﺳﺎﺳﻰ اﺳـﺖ‪ .‬اﺻـﻮﻻً ﺧﻼروﻧـﺪه‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﺨﻠـﻲ‪ ،‬ﺧﻼﮔـﺰار و ﻣ‪‬ﺨـﻼ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ واﺑـﺴﺘﮕﻰﻫـﺎي‬ ‫ﺷــﺪﻳﺪي ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻋــﺎدات ﺧــﻮد ﭘﻴــﺪا ﻣــﻰﻛﻨﻨــﺪ از ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﺑــﻪ ﺧﻼﻫــﺎي ﻣــﺸﻜﻮك و‬ ‫ﻧﺎﺷﻨﺎس روي ﺑﺮ ﻣـﻰﺗﺎﺑﻨـﺪ‪ ،‬اﺻـﻼً دﻟـﺸﺎن ﻧﻤـﻰﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﻪ در ﻣﻜـﺎنﻫـﺎي ﻧﺎﺷـﻨﺎس ﺑـﻪ‬ ‫اﻣﺮ ﺗﺨﻠﻰ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓـﻀﻼ و داﻧـﺸﻤﻨﺪان ﻋﻠـﻮم اﻟﻬـﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎري‬ ‫ﻳﻜــﻰ از ﺧــﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﻼروﻧــﺪﮔﺎن ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺑﻌــﻀﻰ ﺣﺘــﻰ دﺳــﺖ ﺑــﺎﻻﺗﺮ ﮔﺬاﺷــﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﻣـــﺪﻋﻰاﻧـــﺪ ﻛـــﻪ ﺑـــﻴﻦ روﺣﻴـــﺔ ﺧﻼروﻧـــﺪﮔﺎن و روح اﺳﺎﺳـــﻨﺎﻣﺔ ﺣـــﺰب ﻣﻌـــﺮوف‬ ‫»ﻣﺤﺎﻓﻈــﻪﻛــﺎرِ« اﻧﮕﻠــﺴﺘﺎن اﺻــﻮﻟﻰ ﻳﻜــﺴﺎن دﻳــﺪهاﻧــﺪ! ﻣــﺮﺗﺠﻌﻴﻦ از ﻣﺎرﻛﺴﻴـﺴﺖﻫــﺎ ﺑــﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان »ﺿﺪ‪‬ﺧﻼﺋﻰﺗـﺮﻳﻦ« ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﺗـﺎرﻳﺦ ﺑـﺸﺮ ﻳـﺎد ﻛـﺮده‪ ،‬و اﻳـﺮادات ﺑـﺴﻴﺎري ﺑـﺮ آنﻫـﺎ‬ ‫وارد آوردهاﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣـﺎ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ آﻧﻜـﻪ اﺻـﻮﻻً در ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻰ وارد ﻧﻤـﻲﺷـﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﭼﺸﻢﭘﻮﺷـﻲ از اﻳـﻦ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ ﻳـﻚ ﺑﺮرﺳـﻰِ »ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳـﻰ« اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﻴﻢ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺮرﺳــﻰ ﻣــﺎ‪ ،‬ﻫﻤــﺎﻧﻄﻮر ﻛــﻪ ﭘﻴــﺸﺘﺮ ﮔﻔﺘــﻪ ﺷــﺪ‪ ،‬ﺧﻼروﻧــﺪه از ﺗﺤــﺮك زﻳــﺎد ﺧﻮﺷــﺶ‬ ‫ﻧﻤــﻰآﻳــﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﺳــﻔﺮ از دﺷــﻤﻨﺎن ﺑــﺎﻟﻔﻄﺮة »ﻣ‪‬ﺨــﻼ« اﺳــﺖ‪ .‬ﺣــﺎل اﻳــﻦ ﺳــﻔﺮ‬ ‫ﻣــﻰﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎل و ﺟﻨــﻮب‪ ،‬ﺷــﺮق ﻳ ـﺎ ﻏــﺮب ﺻــﻮرت ﮔﻴ ـﺮد‪ ،‬ﭼــﻪ ﺑ ـﺎك! اﺻــﻮﻻً‬ ‫ﺧﻼروﻧــﺪه در ﻫﻨﮕــﺎم ﺳــﻔﺮ اﻳ ـﻦ ﻋﻤــﻞ را ﺣﺘــﻰاﻟﻤﻜــﺎن در ﺿــﻤﺎﺋﺮ ﺗﺤﺘــﺎﻧﻰ روانِ ﺧــﻮد‬ ‫ﻣﺪﻓﻮن ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬او ﺗـﺎ ﻫﻨﮕـﺎم رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣﻜـﺎن ﻣـﺄﻧﻮس اﺻـﻮﻻً ﻧﻤـﻰﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫از اﻳﻦ ﻋﻤﻞ »ﻳﺎدي« ﻛﻨﺪ! وﻟـﻰ از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﮔـﺬر ﭘﻮﺳـﺖ ﻫﻤﻴـﺸﻪ ﺑـﻪ دﺑـﺎغﺧﺎﻧـﻪ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫در دﻗــﺎﻳﻘﻰ ﻛــﻪ ﺗﻨــﮓ از راه ﻣــﻰرﺳــﺪ ﻧــﺎﮔﺰﻳﺮ از رﻫﻴﺎﻓــﺖ ﭼــﺎره ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ‪ .‬اﮔــﺮ ﻓــﺮد‬

‫‪٣٢‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﻣﺬﻛﻮر در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻬـﻢ ﮔﺮﻓﺘـﺎر ﺷـﻮد اﻧﺠـﺎم ﻛـﺎر ﺑـﺎز ﻣـﻰﮔـﺮدد ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن اﻧﻮاع ﺧﻼي ﺳﻨﺘﻰ و ﺧـﻼي ﻣـﺪرن ﻛـﻪ ﺷـﺮح آن در ﺑـﺎﻻ ﺑـﻪ ﺗﻔـﺼﻴﻞ آﻣـﺪه‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ در ﻃﺒﻴﻌـﺖ آﺷـﻨﺎ و ﻣـﺄﻧﻮس ﺻـﻮرت ﮔﻴـﺮد‪ ،‬در ﻣﺤﻠـﻰ ﻛـﻪ آب ﺷـﻴﺮﻳﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻــﻮرت رودﺧﺎﻧــﻪ و درﻳﺎﭼــﻪ در ﺣــﺪ وﻓــﻮر در اﺧﺘﻴــﺎر ﻗــﺮار دارد‪ ،‬اﻳــﻦ اﻣــﺮ ﻫــﻢ ﺗــﺎ‬ ‫ﺣــﺪودي ﺑــﻪ ﻫﻤــﺎن ﺧــﻼي »ﺳـﻴﺰده ﺑـﻪ در« ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣــﻰﺷــﻮد‪ ،‬و اﺣﺘﻴـﺎج ﺑــﻪ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬وﻟـﻰ اﮔـﺮ ﻣﺨُـﻼ در ﻋﻤـﻖ ﻃﺒﻴﻌﺘـﻰ ﻧﺎﺷـﻨﺎس‪ ،‬در ﺑﻴﺎﺑـﺎﻧﻰ ﺧـﺸﻚ و در‬ ‫ﻣﺤﻞﻫﺎﺋﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣـﺄﻧﻮس‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﻛـﻪ ﻫـﺰاران ﻓﺮﺳـﻨﮓ از ﺳـﺮ و ﻫﻤـﺴﺮ و دﻳـﺎر ﺟـﺪا‬ ‫ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺗﻨﮓ ﺑﻪ ﺳﺮاغاش آﻳـﺪ ﻣـﺴﺌﻠﻪ ﺧﻴﻠـﻰ ﻓـﺮق ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ راﺳـﺘﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺷﻖ را ﺑﺮرﺳـﻰ ﻛـﺮد‪ .‬اول اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﺨـﻼ و ﺧـﻼ ﻫـﺮ دو ﺳـﺎﻛﻦ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﺨـﻼ‬ ‫ﻣﺘﺤــﺮك ﺑﺎﺷــﺪ و ﺧــﻼ ﺳــﺎﻛﻦ‪ .‬ﺳــﻮم‪ ،‬ﻣﺨــﻼ ﺳــﺎﻛﻦ اﺳــﺖ و ﺧــﻼ ﻣﺘﺤــﺮك‪ .‬ﭼﻬــﺎرم‬ ‫آﻧﻜﻪ ﻫﺮ دوي آﻧﺎن ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺷﻖ از اﻫـﻢ اﻣـﻮر ﺧﻼﺳـﺖ‪ ،‬و اﻟﺒﺘـﻪ‪ ،‬ﺳـﺎدهﺗـﺮﻳﻦ ﺷـﻖ اﻳـﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺮ دو ﺳﺎﻛﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ! وﻟﻰ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﻴـﺪ ﻛـﺎر آﻧﻘـﺪرﻫﺎ ﻫـﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻰآﻳـﺪ ﺳـﺎده‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺜﻼً در ﻛﻨـﺎر درﻳـﺎي ﺧـﺰر در ﻓـﺼﻞ زﻣـﺴﺘﺎن اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق ﺑﻴﻔﺘـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻘﻴـﺪه‬ ‫ﺷــﻤﺎ ﭼــﻪ ﭘـﻴﺶ ﺧﻮاﻫــﺪ آﻣــﺪ؟ ﻣﺎﺳــﻪ‪ ،‬ﺑــﺎد‪ ،‬ﻧﺒــﻮد‪ ‬آﻓﺘﺎﺑــﻪ‪ ،‬آبِ ﺷــﻮري ﻛــﻪ ﺑــﺎ آن ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻃﻬــﺎرت ﮔﺮﻓــﺖ‪ ،‬ﻣــﺎﻫﻴﮕﻴﺮاﻧﻰ ﻛــﻪ از دور دﺳــﺖ ﺑــﺮايﺗــﺎن دﺳــﺖ ﺗﻜــﺎن ﻣــﻰدﻫﻨــﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬ﻣﺎ دﻳﺪﻳﻢ«! ﺳﮓﻫـﺎي ﻣﺰاﺣﻤـﻰ ﻛـﻪ ﻫـﺮ از ﮔـﺎﻫﻰ ﭼﻨـﺪ ده ﻗـﻼده از آﻧـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮوﻫﻰ ﺑﻪ ﻣﺤـﻞ ﺗﺨﻠـﻰ ﺣﻤﻠـﻪ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و ﺷـﻤﺎ ﻣﺠﺒـﻮر ﻣـﻰﺷـﻮﻳﺪ ﻧـﺼﻔﻪﻛـﺎره‬ ‫ﮔﺸﺎد ﮔﺸﺎد دوﻳﺪه و در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺗﻨﺒـﺎن از ﭘـﺎيﺗـﺎن آوﻳـﺰان اﺳـﺖ ﺳـﻮار اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﺑـﺸﻮﻳﺪ‬ ‫ﺗــﺎ از دﺳﺘــﺸﺎن ﻧﺠــﺎت ﭘﻴ ـﺪا ﻛﻨﻴ ـﺪ‪ ،‬آﻳــﺎ اﻳﻨﻬﻤــﻪ ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﺳــﺎده اﺳــﺖ؟ ﺧﻴ ـﺮ‪ ،‬ﺳــﺎده‬ ‫ﻧﻴــﺴﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠــﻰ ﻫــﻢ ﻣــﺸﻜﻞ اﺳــﺖ‪ .‬اﮔــﺮ در ﻋﻤــﻖ ﻛﻮﻫﭙﺎﻳــﻪﻫــﺎﺋﻲ ﻧﺎﺷــﻨﺎس ﺗﻨــﮓ‬ ‫داﻣﺎنﺗﺎن را ﮔﺮﻓـﺖ و ﻓـﺸﺮد ﭼـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ؟ ﻛـﻮه ﻛﺠـﺎ و ﺧـﻼي آﺷـﻨﺎ و ﻣﻬﺮﺑـﺎن ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻛﺠــﺎ؟ ﻣــﺎر‪ ،‬ﻋﻘــﺮب‪ ،‬ﺧــﺎك‪ ،‬ﻗﻤﻘﻤــﺔ ﺑــﻰآب‪ ،‬ﮔﺮﻣــﺎي ﻓــﺮاوان‪ ،‬ﺧــﺮﻣﮕﺲﻫــﺎي‬ ‫ﻣﺰاﺣﻤﻰ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪامﺷـﺎن ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ﻳـﻚ ﺧﺮﻣـﺎي ﻣـﻀﺎﻓﺘﻰ ﻛﺮﻣـﺎن ﭼـﺴﺒﻨﺪﮔﻰ دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫و در ﺣﻮلِ ﻣﻘﻌﺪ ﺷـﻤﺎ ﻣﺜـﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آدرس ﺧﺎﻧـﻪ ﭘـﺪر ﻓـﻼن ﻓـﻼن ﺷـﺪهاﺷـﺎن‬ ‫ﻣــﻲﮔﺮدﻧــﺪ‪ ،‬ﻫــﻰ وز و وز ﻣــﻰﻛﻨﻨــﺪ و ﻃــﻮاف ﻣــﻰدﻫﻨــﺪ‪ ،‬آﻳــﺎ اﻳ ـﻦﻫــﺎ ﺳــﺎده اﺳــﺖ؟‬ ‫ﻣــﻰآﺋﻴــﺪ ﺧــﺮﻣﮕﺲ ﻣــﺰاﺣﻢ را از ﻣﻘﻌــﺪﺗﺎن ﺑِﭙﺮاﻧﻴــﺪ‪ ،‬ﭼــﺸﻢﺗــﺎن ﻛــﻪ آﻧﺠــﺎيﺗــﺎن را‬ ‫ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳـﺖ ﻣﺤﻜـﻢ ﻣـﻰزﻧﻴـﺪ ﺑـﻪ ﻛﻤـﺮِ ﺳـﻨﺪهاي ﻛـﻪ آوﻳـﺰان ﺷـﺪه‪ .‬دﺳـﺖﺗـﺎن‬ ‫ﻛﺜﻴﻒ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﭼﻜـﺎر ﻛﻨﻴـﺪ؟ وﻟـﺶ ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن ﺣـﺎل ﺑﻤﺎﻧـﺪ؟ ﻧﻤـﻰﺷـﻮد!‬ ‫‪٣٣‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﺑﺎﻳ ـﺪ ﭼــﺎرهاي اﻧﺪﻳ ـﺸﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤــﺎﻧﻄﻮر ﻛــﻪ ﻣــﺸﻐﻮل ﻫــﺴﺘﻴﺪ دﺳــﺖﺗــﺎن را ﻣــﻰﻛــﺸﻴﺪ در‬ ‫اﻃﺮاف ﺑﺮ روي ﺧـﺎك و ﺳـﻨﮓ‪ ‬ﺑﻴﺎﺑـﺎن وﻟـﻰ ﻳـﻚ ﺧـﺎرِ ﻛﻠﻔـﺖ ﻣﺜـﻞ ﻧﻴـﺰة ﭼﻨﮕﻴـﺰِ ﻣﻐـﻮل‬ ‫ﻣﻰرود ﺗﻮي دﺳﺖﺗـﺎن و ﺧـﻮن از ﻛـﻒ دﺳـﺖ ﻓـﻮاره ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﻨﺪه آوﻳـﺰان‪ ،‬دﺳـﺖ‬ ‫آﻟﻮده ﺑﻪ ﺳﻨﺪه و آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺧـﺎك‪ ،‬ﻓـﻮاره ﺧـﻮن ﻫـﻢ از ﻛـﻒ دﺳـﺖ ﺑـﻪ آﺳـﻤﺎن ﻣـﻰرود‪،‬‬ ‫ﭼﻜﺎر ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟ ﻏﻴـﺮ از اﻳﻨﻜـﻪ دﺳـﺖ ﺑـﻪ داﻣـﺎن ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﺸﻮﻳﺪ ﭼـﺎره دﻳﮕـﺮي دارﻳـﺪ؟‬ ‫ﺧــﺪا ﻫــﻢ ﻛــﻪ ﺑــﺎ آن وﺿــﻌﻴﺖ ﺷــﻤﺎ را ﺑـﻪ ﺣــﻀﻮر ﻧﻤــﻰﭘــﺬﻳﺮد‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨــﺪﮔﺎن ﻋﺰﻳـﺰ ﻳـﻮاش‬ ‫ﻳﻮاش ﺑـﺎ دﻗـﺎﻳﻖ ﻋﻤﻴﻘـﻰ از ﺧـﻼي ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﻣـﺎ آﺷـﻨﺎ ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ و ﻣـﻰﺑﻴﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻋﻤﻖ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ‬ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻞ زﻳـﺎدي ﻧﻬﻔﺘـﻪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ دﻗـﺖ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻰ آﻧـﺎن ﻛﻤـﺮ‬ ‫ﻫﻤﺖ ﺑﺴﺖ‪.‬‬ ‫دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﺳـﺎﻛﻦ ﺑـﻮدن ﻣ‪‬ﺨّـﻼ و ﺧـﻼ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ ﺳـﺎدهﺗـﺮﻳﻦ ﺷـﻖ ﺑـﺎﻻ ﻫـﻢ آﻧﻘـﺪرﻫﺎ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰآﻳﺪ ﺳﺎده ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬اﻳﻨـﺮا ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﮕـﻮﺋﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣـﺎ از ﺑﻴـﺎن ﻳـﻚ ﺷـﻖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻴﻠــﻰ ﭘﻴﭽﻴــﺪه اﺳــﺖ روي ﺑﺮﮔﺮداﻧــﺪﻳﻢ‪ .‬و آﻧﻬــﻢ »ﺧــﻼ رﻓــﺘﻦ در ﺗﺤــﺮك‪ ‬ﺳــﺎﻛﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ «.‬اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﺷـﻤﺎ ﻣﺘﺤـﺮك ﺑﺎﺷـﻴﺪ و ﻫـﻢ ﺧـﻼ وﻟـﻰ اﻳـﻦ ﺗﺤـﺮك ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرﺗﻰ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ »ﭘـﺎراﻣﺘﺮي« ﻛـﻪ راﺑﻄـﺔ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ ﺧـﻼ را ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﺪد »ﻳـﻚ« ﺑـﺸﻮد‪ ،‬ﻧـﻮعِ ﻣﺤـﺪودي از ﺷـﻖ ﭘـﻨﺠﻢ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ! ﺑـﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴـﺪه اﺳـﺖ!‬ ‫ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﻌﺘﻘـﺪم ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻧـﻮع را در ﻣﺜـﺎﻟﻰ ﺳـﺎده ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮد‪ .‬ﻣـﺜﻼً در ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫ﺳﻔﺮِ ﻫﻮاﺋﻰ ﻫﻢ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ ﻣﺘﺤـﺮك اﺳـﺖ ﻫـﻢ ﻣـﺴﺎﻓﺮ‪ .‬وﻟـﻰ از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ ﻫـﺮ دو ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ در ﺣﺮﻛـﺖاﻧـﺪ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ »ﺳـﺎﻛﻦ« ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ! در ﺻـﻮرﺗﻰﻛـﻪ اﮔـﺮ‬ ‫ﻣﺨﻼ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻗﻄـﺎر در ﺣﺮﻛـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و ﺧـﻼ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ اذﻋـﺎن دارﻳـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاﺋﻰ ﻧـﺎﻛﺮده ﺷـﺴﺖ‪‬ﭘـﺎيﺗـﺎن ﺑـﻪ ﺗﺨـﻢ ﭼـﺸﻢﺗـﺎن‬ ‫ﻓﺮو ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬وﻟـﻰ اﮔـﺮ ﺧـﻼ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ ﻗﻄـﺎر در ﺣﺮﻛـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣﺨـﻼ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑـﺎز ﻫـﻢ ﻣـﺴﺌﻠﻪ ﻓـﺮق ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬زﻳـﺮا ﻣﺨـﻼ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺑﺮﺧـﻮرداري از‬ ‫ﺳــﺮﻋﺖ ﺑﻴ ـﺸﺘﺮ ﻛﻨﺘــﺮل ﺻــﺤﻨﻪ را ﺑــﻪ دﺳــﺖ ﮔﺮﻓﺘــﻪ‪ ،‬ﻫــﺪف را دوره ﻛﻨــﺪ و در ﻫﻨﮕــﺎم‬ ‫»روﻳـﺖ« ﺳـﻮراخِ ﺧـﻼ‪ ،‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﻋﻠﻤــﺎ ﻫـﻼل را روﻳـﺖ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﻨﺪه را ﻣﺜــﻞ‬ ‫ﺑﻤﺐ اﺗﻢ رﻫﺎ ﻛﺮده اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻧﺸﺎاﻟﻠّﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﺮوﺷﻴﻤﺎ اﺻﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد!‬ ‫ﻫﻤــﺎﻧﻄﻮر ﻛــﻪ ﮔﻔﺘ ـﻴﻢ از ﺑﺤــﺚ در ﻣــﻮرد ﺷــﻖ ﭘــﻨﺠﻢ ﺧــﻮدداري ﻣــﻰﻛﻨ ـﻴﻢ ﺗــﺎ ﺣﻮﺻــﻠﺔ‬ ‫ﺧﻮاﻧﻨــﺪﮔﺎن ﺳــﺮ ﻧــﺮود‪ .‬ﻣــﻰروﻳـﻢ ﺳــﺮاغ ﺳــﻪ ﺷــﻘﻰ ﻛــﻪ از ﭼﻬــﺎر ﺷــﻖ ﺑــﺎﻗﻰ ﻣـﻲﻣﺎﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻳـﺪ ﺷـﻖ دوم ﻣﺨـﻼي ﻣﺘﺤـﺮك و ﺧـﻼي ﺳـﺎﻛﻦ ﺑـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ﻛﻤـﻰ‬ ‫‪٣٤‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫ﻋﻘﻞ را ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺑﻨـﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣـﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﺗـﺼﻮر اﻳـﻦ ﺷـﻖ ﻛﻤـﻰ ﻣﺤـﺎل ﻣـﻰﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺨــﻼ در ﻫﻮاﭘﻴﻤــﺎ‬ ‫ﺻ ـﻮرت ﺑﻴ ـﺸﺘﺮ ﺷــﺒﻴﻪ ﻋﻤــﻞ ﺑﻤﺒــﺎران ﻫــﻮاﺋﻰ اﺳــﺖ ﺗــﺎ ﺗﺨﻠــﻰ‪ .‬اﮔــﺮ ﻣ‪ّ ‬‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫــﺪ ﻫــﺪف ﻣﺸﺨــﺼﻰ را روي زﻣ ـﻴﻦ ﻣــﻮرد ﺣﻤﻠــﻪ ﻗــﺮار دﻫــﺪ در اﻳ ـﻦ ﺷــﻖ ﺟــﺎي‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن ﭘﻴﻤﺎن آﺗﻼﻧﺘﻴـﻚ ﺷـﻤﺎﻟﻰ را در ﻧﻈـﺮ ﻣـﻰآورﻳـﻢ ﻛـﻪ ﺣﻤﻠـﻪ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫و ﺑﺠــﺎي رﻳﺨــﺘﻦ ﺑﻤــﺐ ﺑــﺮ ﺳــﺮ ﻣــﺮدم وﻳﺘﻨــﺎم و ﻋــﺮاق و ﻳﻮﮔــﺴﻼوي ﺑــﺮ ﺳﺮﺷــﺎن ﺳــﻨﺪه‬ ‫ﻣﻰرﻳﺰﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌـﻀﻰ اﻓـﺮاد ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺣﺘﻤـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ ﺷ‪‬ـﻖ را ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮد‪ .‬ﭼـﺮا‬ ‫ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﭼــﺸﻤﺎن ﺷــﻬﻼي ﺧﻮدﻣــﺎن ﻣــﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ ﻗــﺪرتﻫــﺎي ﺟﻬــﺎﻧﻰ ﺗــﺎ ﭼــﻪ اﻧــﺪازه از آن‬ ‫ﺑﻬﺮه ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻋﻠﻤـﺎ ﺣـﻖ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﺳـﻨﺪه‬ ‫از ﺑﻤﺐﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﻰِ ﻛﺎﺑﻮيﻫﺎي ﻧﺮهﺧﺮ ﺿﺮرش ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺳ‪‬ﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ اوﻗـﺎت آدم را ﻛﺜﻴـﻒ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬و ﺑﺮﺧـﻰ اوﻗـﺎت ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫»وزن ﻣﺨــﺼﻮص« ﺧــﺴﺎراﺗﻰ ﻧﻴ ـﺰ ﺑــﻪ ﺑــﺎر ﻣــﻲآورد‪ .‬ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻰ ﺧﻄــﺮات اﺣﺘﻤــﺎﻟﻲ‬ ‫ﺣﺘﻤ ـﺎً ﻣــﻲﺑﺎﻳــﺪ وزن ﻣﺨــﺼﻮص ﺳــﻨﺪه را ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﻛــﺮد‪ .‬ﺑــﺮاي ﺑــﻪ دﺳــﺖ آوردن وزن‬ ‫ن »ﺳﻨﺪهاﻧـﺪاز« ﻳـﺎ ﻫﻤـﺎن » ﺧﻼﮔـﺰار« را ﺑـﺮ وزن ﺳـﻨﺪة ﺑـﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه‬ ‫ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬وز ِ‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻋـﺪد ﺑـﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه را ﺑـﺮ وزن ﻳـﻚ »واﺣـﺪ« ﺳ‪‬ـﻨﺪه ﻛـﻪ در ﻣـﻮزة‬ ‫ﻟﻮور ﭘﺎرﻳﺲ ﻧﮕﻪداري ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑـﺎز ﻫـﻢ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬در ﻓﻴﺰﻳـﻚ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﻧﺮﻣﺎﻟﻴﺰاﺳﻴﻮن«! اﮔﺮ ﻋﺪد ﺑـﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه از ﻳـﻚ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤـﺎً ﻓـﺮق‬ ‫ﺳﺮﺗﺎن را ﻣﻰﺷﻜﺎﻓﺪ در ﻏﻴـﺮ اﻳﻨـﺼﻮرت ﺣﻤـﻼت ﺻـﺮﻓﺎً ﺟﻨﺒـﺔ ﻃﻬـﺎرﺗﻰ ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮده‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫آب ﻳﻚ آﻓﺘﺎﺑﻪ ﻣﻰﺗﻮان رﺧﺴﺎر را دوﺑﺎره ﺻﻔﺎ داد‪.‬‬ ‫وﻟﻲ ﺗﺼﻮر اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻼ در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣ‪‬ﺨـﻼ ﺳـﺎﻛﻦ‪ ،‬ﻛﻤـﻰ ﻣـﺸﻜﻞ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻰآﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺷﻖ ﻏﻴـﺮﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠـﻰ ﻫـﻢ ﺳـﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺜﻼً ﺷـﻤﺎ را ﺳـﻮار‬ ‫ﺑﺮ دوﭼﺮﺧﻪ در ﻳﻚ اﻳﺴﺘﮕﺎه راهآﻫـﻦ از ﻫـﻮا آوﻳـﺰان ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ ،‬و دﻓﻌﺘـﺎً ﻳـﻚ ﻗﻄـﺎر ﻫـﻢ‬ ‫از زﻳﺮ ﭘﺎيﺗﺎن رد ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﺳـﻨﺪهاي ﺑﺪرﻗـﺔ راه ﻗﻄـﺎر ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ از‬ ‫ﺷﺘﺎب اوﻟﻴﺔ ﺳﻨﺪه ﻳـﺎري ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻋﻠـﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴـﻚ اﺻـﻼً ﺑـﺮاي ﺑـﻪ ﻣﻨـﺰل رﺳـﺎﻧﺪن ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫دﻗـﺎﻳﻖ اﺧﺘــﺮاع ﺷــﺪ! وﻇﻴﻔـﺔ اﺻــﻠﻲ اﻳــﻦ ﻋﻠـﻢ‪ ،‬رﺳــﺎﻧﺪن ﺳــﻨﺪة ﻣﺨـﻼ ﺑــﻪ ﻣﺤــﻞ ﻣــﻮرد‬ ‫ﻧﻈــﺮ ﺑـﻮده‪ .‬درﺳــﺖ ﻋــﻴﻦ ﺑــﺎزي ﺑــﺴﻜﺘﺒﺎل اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑــﺎ اﻳــﻦ ﺗﻔــﺎوت ﻛــﻪ ﺑﺠــﺎي دﺳــﺖ از‬ ‫ﻋــﻀﻠﻪﻫــﺎي ﺑﺎﺳــﻦ اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﻲﻓﺮﻣﺎﺋﻴــﺪ‪ ،‬و ﺑﺠــﺎي وارد ﻛــﺮدن ﺗــﻮپ از آﻣﺮﻳﻜــﺎ از ﻣــﻮاد‬ ‫ﺧــﺎم ﻣﺤﻠــﻲ ﺑــﺮاي ﺗﻮﻟﻴــﺪ آن ﺑﻬــﺮهﻣﻨــﺪ ﻣــﻲﺷــﻮﻳﺪ! وارد دﻗــﺎﻳﻖ ﺷــﻴﺮﻳﻦ ﻧﻤــﻲﺷــﻮﻳﻢ‪،‬‬ ‫وﻟــﻲ اﻳــﻦ اﺻــﻞ ﻣﻬــﻢ را ﻓﺮاﻣــﻮش ﻧﻜﻨﻴــﺪ ﻛــﻪ‪ ،‬اﮔــﺮ ﭘــﺎيﺗــﺎن ﻟﻴــﺰ ﺧــﻮرد ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ‬ ‫‪٣٥‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎﻣﺎن‬

‫ﺗﻴﭙﻮﻟﻮژي ﺧﻼ‬

‫دوﭼﺮﺧــﻪ را رﻫــﺎ ﻛــﺮده‪ ،‬ﺧﻮدﺗــﺎن در »ﺳــﺒﺪ« ﺑﻴﺎﻓﺘﻴــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﺷــﻘﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﺴﻴﺎر‬ ‫ﭘﻴﺶ آﻣﺪه و ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦﻫﺎ در ﻣﻮرد آن ﻛﻨﻜﺎش ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠـﺎ ﺑــﻪ ﺑﺤــﺚ ﺷـﻴﺮﻳﻦ »ﺗﻴﭙﻮﻟــﻮژي ﺧـﻼ« ﭘﺎﻳـﺎن داده‪ ،‬ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨــﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘــﺮم‬ ‫را ﺑــﻪ دﺳــﺖ ﺳﺮﻧﻮﺷــﺖ رﻫــﺎ ﻣــﻲﻛﻨــﻴﻢ‪ .‬اﻣﻴــﺪ آﻧﻜــﻪ اﻳــﻦ ﺑﺤــﺚ ﻋﻠﻤــﻲ را آﻳﻨــﺪﮔﺎن در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬و ﺑـﺎ ﻛﻮﺷـﺶ و ﺗـﻼش ﺷـﺒﺎﻧﻪ روزي ﻫـﺮ دم ﺑـﺮ ﺑـﺎر آن ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫زﻧﺪه ﻳﺎد ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻴﺰ روزي ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻴﻬﻨﻲ دارﻳﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻼ‬ ‫ﻣﺎ در آن ﻫﻤﭽﻮن ﺣﺴﻴﻦ در ﻛﺮﺑﻼ!‬

‫ژوﺋﻦ ‪1998‬‬

‫‪٣٦‬‬