Tow Analyes

‫بررسی برنامهها‪ ،‬روشها و امکانات آموزش استفاده از کتابخانههای‬ ‫شهرداری تهران‬ ‫و دیدگاه مدیران کتابخانهها و نظرات آنها در مورد برنامههای ارائه شده‬ ‫‪1‬‬

‫مرضیه آصفی‬ ‫ابوذر رمضانی‬ ‫‪3‬‬ ‫ابوالفضل رمضاني(مشاور آماري)‬ ‫‪2‬‬

‫چکیده‪:‬‬ ‫در سه دهه اخیر تغییرات بسیاری در شکل منابع اطلعاتی‪ ،‬تنوع محملهای اطلعاتی‪،‬‬ ‫فرآیندهای سازماندهی آنها‪ ،‬نحوه ارائه اطلعات به کاربران در کتابخانه به وجود آمده است‪،‬‬ ‫که این منجر به تغییر آموزش کتابشناختی به آموزش استفاده کننده شد و آن تغییرات در دهۀ‬ ‫اخیر به مفهوم آموزش سواد اطلعاتی ختم شده است‪ .‬كتابخانه هاي شهر تهران با توجه به‬ ‫گستردگي جغرافيايي و اهميت سياسي و پيچيدگي هاي فرهنگي و اجتماعي اين شهر‪ ،‬نيازمند‬ ‫توجه وي‍ژه برنامهريزان فرهنگي به موضوع كتابخانهها و هدف گذاري درست و عملي در اين‬ ‫خصوص است‪.‬‬ ‫برای توصیف و تجزیه و تحلیل نظرات و عملکردها از روش پژوهش پیمایشی توصيفي‬ ‫استفادهن نشدهن ناست‪،‬ن نجامعهن نموردن نپژوهشن نشاملن نمدیرانن ‪ 67‬نکتابخانهن نعمومین نزیرن ننظر‬ ‫سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران است كهن ‪ 20‬نكتابخانه به شيوه نمونهگيري طبقهاي‬ ‫تصادفي انتخاب و پرسشنامه در بین آنها توزیع شد‪.‬‬ ‫نتایج حاصل از نمونه آماري این پژوهش‪ ،‬از دیدگاه مدیران کتابخانهها‪ ،‬كتابدار متخصص را‬ ‫به عنوان آموزش دهنده براي آموزش استفاده از کتابخانه ميدانستند‪.‬ن در پاسنخ هفنت شيوه‬ ‫آموزشني براي پننج برنامنه آموزشني اسنتفاده از كتابخاننه از "روش آموزش موردي براسناس‬ ‫درخواسنت مراجعنه کننده" نسنبت بنه كلينه برنامنه بيشتنر اسنتفاده شده اسنت در واقنع زمانبدي‬ ‫مشخصي براي آموزش استفاده از کتابخانه تعيين نشده است‪.‬‬ ‫کلیدواژه ‪ :‬آموزش استفاده از کتابخانه‪ ،‬کتابخانههای عمومی‪ ،‬مدیران کتابخانه‪ ،‬كتابخانههاي‬ ‫شهرداري تهران‬ ‫درنن ننحالنن ننحاضرنن ننکلیهنن ننفرآیندنن ننتحقیقنن نندرنن ننوبلگنن ننمقابلنن ننثبتنن ننگردیدهنن نناست‪:‬‬ ‫‪http://www.libmanage.blogfa.com‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .‬دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلع رسانی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال‬

‫‪2‬‬

‫‪ .‬دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلع رسانی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال‬

‫‪3‬‬

‫‪ .‬كارشناس ارشد پژوهشگري علوم اجتماعي‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫مقدمه‬ ‫كتابخانههاي شهر تهران با توجه به گستردگي جغرافيايي و اهميت سياسي و پيچيدگي هاي‬ ‫فرهنگي و اجتماعي اين شهر‪ ،‬نيازمند توجه وي‍ژه برنامهريزان فرهنگي به موضوع كتابخانهها و‬ ‫هدف گذاري درست و عملي در اين خصوص است‪.‬‬

‫ادارهن نامورن نكتابن نون نكتابخانههاين نسازمانن نفرهنگين نهنرين نشهردارين نتهران‪،‬ن نبعنوانن نمتولي‬ ‫سياست گذاري و برنامهريزي كتابخانههاي شهرداري تهران در حال حاضر داراي ‪ 67‬كتابخانه‬ ‫عمومي با ‪ 45900‬متر مربع فضاي مطالعه ‪ 1300000‬جلد كتاب ‪ 187000‬نفر عضو فعال‪،‬‬ ‫‪ 235‬ن نفر كتابدار ون ‪ 67‬ننفر مسئول پر مراجعه ترين مراكز فرهنگ شهر‪ ،‬به ارائه خدمات‬ ‫فرهنگي به شهروندان ميپردازد‪.‬‬ ‫اهمیت پژوهش‬ ‫مرورین نبرن نمتونن نبرنامههاین نآموزشین نکتابخانههان ندرن ندهههاین نگذشته‪،‬ن نتغییرن نروندن نآموزش‬ ‫کتابشناختی به آموزش استفاده از کتابخانه مشخص میگردد که این تغییر ادامه داشته مفهوم‬ ‫جدیدی در عصر ارتباطات وب جهانگستر با عنوان سواد اطلعاتی شکل میگیرد‪ .‬این آموزش‬ ‫مهارت کاربران کتابخانه را برای دستیابی به اطلعات مورد نیازشان سریعتر و دقیقتر از‬ ‫گذشته یاری خواهد کرد‪.‬‬ ‫نتایج حاصل از این پژوهش‪ ،‬دیدگاه مدیران کتابخانههای عمومی وابسته به شهرداری را در‬ ‫مورد وضعیت آموزش استفاده از کتابخانه مشخص میکند‪ ،‬که آگاهی از برنامهها‪ ،‬روشها و‬ ‫مسائل آموزشی موجود و نظرات مدیران کتابخانهها در مورد این موضوعات‪ ،‬میتواند پایهای‬ ‫ارزشمند برای برنامهریزی آموزش استفاده کنندگان کتابخانههای عمومی بوده‪ ،‬میزان بهره‪-‬‬ ‫گیری از کتابخانهها را افزایش دهد و شروعی برای تحقیقات بعدی و بیشتر باشد‪.‬‬ ‫طراحی و اجرای برنامههای آموزشی مفید و مناسب در امر استفاده از کتابخانه باعث می گردد‬ ‫تا‪:‬‬ ‫الف‪-‬ن نبرنامهها‪،‬ن نروشهان نون نمسائلن نآموزشین نبهترن نشناختهن نشوند‪،‬ن نانگیزهن نآموزشن ناستفادهن ناز‬ ‫کتابخانه بیشتر شود و امر آموزش بهبود یابد‪.‬‬ ‫ب‪ -‬کتابخانههای عمومی هر چه بیشتر فعال شده‪ ،‬استفاده از منابع و مواد کتابخانهای زیاد‬ ‫شود و بطور کلی خدمات کتابخانهها هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی افزایش یابد‪.‬‬ ‫ج‪ -‬علقه مراجعان به کتابخانهها بیشتر شود‪ ،‬از سردرگمی و اتلف وقت آنها در امر استفاده‬ ‫از کتابخانه جلوگیری گردد‪.‬‬ ‫د‪ -‬کتابخانههای عمومی نقش مؤثری در آموزش کاربران برای استفاده از فناوری ارتباطات‬ ‫وب جهانگستر جهت یافتن اطلعات موردنیازشان داشته باشد‪.‬‬

‫سئوالت پژو هش‬ ‫‪ - 1‬از چه برنامهها و روشهای آموزشی در امر آموزش استفاده از کتابخانه برای مراجعه‬ ‫کنندگان به کتابخانههای عمومی استفاده میشود؟‬ ‫‪ -2‬کتابخانههای عمومی جهت ارائۀ برنامهها و روشهای آموزش سواد اطلعاتی در کتابخانه از‬ ‫چه امکانات آموزشی برخوردارند؟‬ ‫‪ -3‬در چه مقطع زمانی برنامههای آموزش استفاده از کتابخانه ارائه میشود؟‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫اهداف پژوهش‬ ‫هدفن نکلی‪:‬ن نتعیینن نوضعیتن نارائۀۀ نبرنامهها‪،‬ن نروشهان نون نامکاناتن نموجودن نآموزشن ناستفادهن ناز‬ ‫کتابخانههاین نشهردارین نتهرانن نبراین نمراجعهکنندگانن نون نتعیینن نبرنامههان نون نروشهاین نآموزش‬ ‫استفاده از کتابخانههای عمومی برای مراجعه کنندگان از دیدگاه مدیران کتابخانهها‪.‬‬ ‫اهداف ویژه‪:‬‬ ‫‪ - 1‬مشخص کردن امکانات و تسهیلت آموزشی مربوط به برنامه های آموزش استفاده از‬ ‫کتابخانههای شهرداری تهران‬ ‫‪ - 2‬تعیین زمان مناسب ارائه برنامههای آموزش استفاده از کتابخانههای شهرداری تهران از‬ ‫نظر مدیران کتابخانهها‬ ‫‪-3‬ن نتعیینن نوضعیتن نهمکارین نمسئولینن نشهردارین نتهرانن نبان نکتابدارانن ندرن نآموزشن ناستفادهن ناز‬ ‫کتابخانهها‬ ‫‪ -4‬شناسایی مسئولن برنامههای آموزش سواد اطلعاتی در کتابخانههای شهرداری تهران‬

‫‪ -4‬نظر مدیران کتابخانهها درباره برنامههای آموزشی ارائه شده چیست؟‬ ‫‪ - 5‬مسئولیت انجام برنامههای آموزش سواد اطلعاتی در کتابخانه به عهد چه نیروهای یا چه‬ ‫گروههایی است؟‬ ‫روش پژوهش‪ ،‬جامعه و شیوه گردآوری اطلعات‬ ‫از روش پژوهش پیمایشی جمع آوري دادهها استفاده شد و برای توصیف و تجزیه و تحلیل‬ ‫نظرات و عملکردها از نرم افزارهاي ‪ SPSS‬استفاده شد‪ .‬جامعه مورد پژوهش شامل مدیران‬ ‫کتابخانههای عمومی شهرداری تهران است كه نمونه تحقيق به روش تصادفي طبقه بندي‬ ‫شده انتخاب شد‪.‬‬ ‫ابزار گردآوری اطلعات‬ ‫ابزار گردآوری اطلعات در این پژوهش‪ ،‬پرسشنامه است‪ .‬این پرسشنامه حاوین ‪ 5‬نسئوال‬ ‫کلی در مورد ‪ 5‬برنامه آموزشی است‪ .‬سپس برای هر برنامه آموزشی نیز ‪ 8‬سئوال که تعداد‬ ‫‪ 4‬سئوال آن به صورت باز و تعداد ‪ 4‬سئوال آن بسته است‪ ،‬طراحی گردیده است‪ .‬سئوالت‬ ‫پرسشنامه به بررسی نظرات و عملکرد مدیران کتابخانههای مورد پژوهش در زمین ۀ اجرای‬ ‫برنامههای آموزشی مختلف در کتابخانههای تحت سرپرستی ایشان اختصاصی دارند‪.‬‬ ‫روش نمونهگيري‬ ‫نخست با مراجعه به امور کتابخانه شهرداری تهران تعداد کتابخانه عمومی زیر نظر شهرداری‬ ‫تهران را با استفاده از راهنماي جامع كتابخانههاي سازمان فرهنگي‪ ،‬هنري شهرداري تهران‬ ‫استخراج كرديم‪ .‬اين راهنما كه ويرايش پاييزن ‪ 1386‬نبود مشخصاتن ‪ 67‬نكتابخانه را در بر‬ ‫داشت كه همه آنها ناحيههاي بيست و دو گانه تهران واقع بودند و مطابق جدول زير آنها را‬ ‫درجه بندي كرده بودند‪.‬‬ ‫تعداد كتابخانههاي‬ ‫شهرداري تهران‬

‫تعداد در نمونه‬

‫د‬ ‫رج‬ ‫ه‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪3‬‬ ‫با ناستفادهن ناز‬ ‫‪10‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪4‬‬ ‫نمونه گيري تصادفي طبقه اين ‪ 20‬نكتابخانه به عنوان نمونه آماري اين پژوهش انتخاب شد‪.‬‬ ‫پرسشنامهن ندرن نکلیهن ناینن نکتابخانههان نتوزیعن نشد‪.‬ن نتوزیعن نپرسشنامهن نبهن نصورتن نحضورين نانجام‬ ‫گرفت‪.‬‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫پیشینه تحقیق در داخل کشور‬ ‫مختاري(‪ )1375‬در پژوهشی با عنوان " بررسي برنامه‪ ،‬روشها و امكانات آموزشي استفاده از‬ ‫كتابخانه‍هاي دانشگاهننني در دانشگاههاي دولتننني شهنننر تهران و ديدگاه مديران كتابخانه‍نننها و‬ ‫نظرات آنهنا در مورد برنامه‍هاي ارائه شده" بنه اینن نتیجنه رسنید کنه نتاينج اينن تحقينق كنه بنه‬ ‫روش توصنيفي تنظينم شده اسنت نشان‍دهنده اينن اسنت كنه بيشترينن برنامه‍هاي آموزشني كنه‬ ‫در كتابخانه‍هاي مورد بررسنني اجرا مي‍شود بننه ترتيننب عبارتننند از‪ :‬آشنائي بننا كتابخانننه (‪77/4‬‬ ‫درصنند)‪ ،‬آموزش اسننتفاده از برگه‍دان (‪ 69/8‬درصنند) و آشنائي بننا منابننع مرجننع‪ ،‬اطلعاتنني و‬ ‫تخصصي (‪ 49/1‬درصد)‪ .‬بيشترين روش آموزشي مورد استفاده به ترتيب مربوط به آموزشي‬ ‫موردي بر اسناس درخواسنت مراجعه‍كننده (‪ 83‬درصند) و انجام بازديند (‪ 54/7‬درصند) مي‍باشند‪.‬‬ ‫تعداد بسننيار كمنني از كتابخانه‍ننها داراي امكانات آموزشنني مي‍باشننند‪ .‬بيشتريننن زمان اجراي‬ ‫برنامه‍هاي آموزشني در ترم اول براي دانشجويان ورودي جديند اسنت بطوريكنه در ‪ 47/6‬درصند‬ ‫از كتابخانه‍ها به اين نحو عمل مي‍كنند و همچنين ‪ 46/3‬درصد از مديران كتابخانه ‍ها معتقدند كه‬ ‫زمان مناسنب براي اجراي برنامه‍هاي آموزشني همان ترم اول مي‍باشند‪ .‬در اجراي برنامه‍هاي‬

‫آموزشني‪ ،‬كتابداران متخصنص (‪ 49/1‬درصند) بيشترينن نقنش را دارنند و همينطور ‪ 66‬درصند از‬ ‫مديران كتابخانه‍ها معتقدند كه كتابداران متخصص بايد برنامه‍هاي آموزش را ارائه كنند‪ .‬در اين‬ ‫پژوهننش ‪ ،‬مديران كتابخانه‍ننها بننه عنوان افراد حامنني برنامه‍هاي آموزش اسننتفاده از كتابخانننه‬ ‫بالترين درصد (‪ 66‬درصد) را به خود اختصاص داده‍اند و همچنين به عنوان مسئولن برگزاري‬ ‫برنامه‍هاي آموزشني در اولوينت اول قرار گرفته‍انند‪ .‬در نهاينت با يد اين نكتنه را مورد نظر قرار‬ ‫داد كنه بنا توجنه بنه وجود منابنع مختلف در كتابخانه‍هاي دانشگاهني‪ ،‬بنه اجراي ينك برنامنه كلي‬ ‫آشنائي با كتابخاننه نبا يد ب سنده كرد بلكنه براي شنا خت به تر و استفاده از هر يك از منابنع بايد‬ ‫برنامه‍هاي آموزشني جداگانه‍اي را اجرا كرد‪ .‬همچنينن همكاري اسناتيد دانشگاه در اجراي اينن‬ ‫برنامه‍هاي آموزشي مي‍تواند بسيار سودمند باشد‪ .‬از موارد مهم ديگري كه بايد به آن اشاره‬ ‫كرد اين است كه كتابخانه ‍ها براي انجام رسالت اموزشي خود‪ ،‬با توجه به پيشرفت تكنولوژي‬ ‫اطلعات ‪ ،‬بايد به امكانات و ابزار مناسب مجهز شوند و در بكارگيري نيروها در كتابخانه ‍ها‪ ،‬با‬ ‫توجنه بنه اهمينت نقنش كتابداران متخصنص ‪ ،‬بنه جذب چنينن كتابدارانني اهمينت بيشتري داده‬ ‫شود‪.‬‬ ‫مهدی فر(‪ ) 1375‬در پژوهشی با عنوان " بررسي تاثير اجراي برنامه آموزش استفاده از‬ ‫كتابخانه بر توانائي استفاده از كتابخانه توسط دانشجويان رشته شنوائي‍سنجي دانشكده علوم‬ ‫توانبخشي" به این نتیجه رسید که استفاده از كتابخانه بر ميزان توانائي دانشجويان رشته‬ ‫شنوائي‍سنجي در استفاده از منابع كتابخانه تاثير داشت‪.‬‬ ‫فيروزي(‪)1378‬ن نپژوهشین نبان نعنوانن ن"ن نآموزشن ناستفادهن نازن نكتابخانه”ن نبرن نميزانن نبهره‍گيري‬ ‫نوجوانان از كتابخانه (زمان جستجو‪ ،‬جامعيت و مانعيت)" بین نوجوانان پسرن ‪ 14-12‬نساله‬ ‫شاغل به تحصیل در مقطع راهنمایی انجام داد که به این نتیجه رسید آموزش استفاده از‬ ‫کتابخانه زمان جستجو را کاهش و جامعیت و مانعیت را افزایش داده است‪.‬‬ ‫پیشینه تحقیق در خارج از کشور‬ ‫اوارد(‪ ) 1994‬در پژوهش مروری با عنوان "پژوهش های آموزش کتابشناختی‪ :‬تحلیل از متون‬ ‫مجلت بینن ‪ 1977‬نتان ‪ 21 " 1991‬نمجله هسته کتابداری و اطلع رسانی را بررسی کرد و‬ ‫نتیجه گرفت که شمار مقالت پژوهشی به سرعت در حال افزایش است ولی درصد مقالت‬ ‫پژوهشی و غیرپژوهشی نوسان قابل توجهی داشته است‪.‬‬

‫‪ -1‬توزیع جمعیتی‬ ‫‪ 1-1‬جنسيت مدير کتابخانه‬

‫‪ 6‬نفر از پاسخگویان مرد و ‪ 9‬نفر زن بودند‪.‬‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫متغیر‬

‫جدول شماره ‪ -1‬جنسيت مدير کتابخانه‬ ‫درصننننننننند درصننننننننند‬ ‫تجمعی‬ ‫خالص‬ ‫درصد‬ ‫فراوانی‬ ‫‪40.0‬‬ ‫‪40.0‬‬ ‫‪40.0‬‬ ‫‪6‬‬ ‫مرد‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪60.0‬‬ ‫‪60.0‬‬ ‫‪9‬‬ ‫زن‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪100.0‬‬ ‫‪15‬‬ ‫کل‬

‫جننسينت مدينر کنت نابننخاننه‬ ‫مرد‬ ‫زن‬

‫نمودار شماره ‪ 1‬جنسیت مدیران‬ ‫‪ 1-2‬رشته تحصيلي‬ ‫جدول شماره ‪ - 2‬رشته تحصيلي‬ ‫متغیر‬ ‫كتابداري و اطلع‬ ‫رساني‬ ‫رشته هاي ديگر‬ ‫کل‬ ‫نامشخن‬ ‫ص‬ ‫کل‬

‫فراوانی‬

‫درصد‬

‫درصننننننننند درصننننننننند‬ ‫تجمعی‬ ‫خالص‬

‫‪7‬‬

‫‪46.7‬‬

‫‪50.0‬‬

‫‪50.0‬‬

‫‪7‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪46.7‬‬ ‫‪93.3‬‬

‫‪50.0‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫‪100.0‬‬

‫‪1‬‬

‫‪6.7‬‬

‫‪15‬‬

‫‪100.0‬‬

‫‪7‬رشتنه تحصنیلی ‪ 7‬نفنر از افراد نموننه كتابداري و اطلع رسناني و ‪ 7‬نفنر نینز رشتنه های دیگری‬ ‫داشتند‪ .‬یک نفر نیز رشته خود را مشخص نکرد‪.‬‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫ر شت نه تننحصنينلني‬ ‫كنت ناب نداري و اطلعرسانني‬ ‫رشت نههاي ديننگنر‬ ‫ننامشخص‬

‫‪ 1-3‬توزیع تحصيلت پاسخگویان‬ ‫تحصيلت‬

‫متغیر‬

‫فراوانی‬ ‫‪12‬‬

‫ليسانس‬ ‫کارشناسني ‪2‬‬ ‫ارشد‬ ‫‪14‬‬ ‫کل‬

‫نامشخن‬ ‫ص‬ ‫کل‬

‫درصد‬ ‫‪80.0‬‬

‫درصننننننننند درصننننننننند‬ ‫تجمعی‬ ‫خالص‬ ‫‪85.7‬‬ ‫‪85.7‬‬

‫‪13.3‬‬

‫‪14.3‬‬

‫‪93.3‬‬

‫‪100.0‬‬

‫‪1‬‬

‫‪6.7‬‬

‫‪15‬‬

‫‪100.0‬‬

‫‪100.0‬‬

‫مدرک تحصیلی ‪ 12‬نفر از مدیران ليسانس و ‪ 2‬نفر نیز کارشناسی ارشد بودند‪.‬‬ ‫تننحصنينلت‬ ‫لنيننساننس‬ ‫کنارشنناسي ارشد‬ ‫ننامشخص‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫‪ 1-4‬توزیع سنی پاسخگویان‬ ‫‪36.93‬‬ ‫میانگین‬ ‫انحراف معیار‬ ‫‪6.269‬‬ ‫استاندارد‬ ‫‪24‬‬ ‫دامنه‬

‫کمترین‬ ‫بیشترین‬

‫‪29‬‬ ‫‪53‬‬

‫میانگینن سننی مدیران کتابخاننه ها ‪ 36.93‬سال اسنت‪ .‬ا ین نشان دهنده اینن اسنت کنه مدیران‬ ‫کتابخاننه هنا جوان منی باشنند‪ .‬انحراف معیار اسنتاندارد آن ‪ 6.26‬اسنت‪ .‬هنر چنه انحراف معیار‬ ‫استاندارد نمونه کمتر باشد نشان دهنده این است که میانگین نمونه به میانگین جامعه اماری‬ ‫نزدیک است‪ .‬دامنه سنی ‪ 24‬سال است و کمترین سن و بیشترین سن مدیران به ترتیب ‪ 29‬و‬ ‫‪ 53‬سال می باشد‪.‬‬

‫‪Hi stogram‬‬

‫‪6‬‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Frequency‬‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Mean =36.93‬‬ ‫‪St d. Dev. =6.269‬‬ ‫‪N=14‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪55‬‬

‫‪50‬‬

‫‪45‬‬

‫‪40‬‬

‫‪35‬‬

‫‪30‬‬

‫‪25‬‬

‫سن‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫‪ 1-5‬سابقه کار‬ ‫میانگین‬ ‫انحراف معیار‬ ‫استاندارد‬ ‫دامنه‬ ‫کمترین‬ ‫بیشترین‬

‫‪9.21‬‬ ‫‪2.778‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪15‬‬

‫میانگین سابقه کار مدیران ‪ 9 . 21‬سال است‪ .‬انحراف معیار آن ‪ 2.77‬سال و دامننه ‪ 9‬سال‬ ‫است‪ .‬کمترین میزان سابقه کار ‪ 6‬و بیشترین ‪ 15‬سال است‪.‬‬ ‫‪Hi stogram‬‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Frequency‬‬

‫‪3‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Mean =9.21‬‬ ‫‪St d. Dev. =2.778‬‬ ‫‪N=14‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪16‬‬

‫‪14‬‬

‫‪10‬‬

‫‪12‬‬

‫‪8‬‬

‫‪6‬‬

‫سابننقه کنار‬

‫‪ -2‬روشهای مورد استفاده در آموزش استفاده از كتابخانه‬ ‫از پنننج برنامننه آموزشنني مورد بررسنني روش "آموزش اسننتفاده از اینترنننت برای جسننتجوی‬ ‫منابع اطلعاتی بیشتر را در کتابخانه" در هيج كدام از كتابخانههاي نمونه آماري مورد استفاده‬ ‫قرار نگرفته است‪ .‬جدول زير روشهاي استفاده شده در آموزش برنامههاي چهارگانه ديگر را‬ ‫نشان ميدهد‪.‬‬ ‫نوع برنامه‬

‫دو‪ -‬برنامه‬ ‫آموزش‬ ‫استفاده از‬ ‫برگه دان‬

‫انحراف‬ ‫معیار‬ ‫استاندارد‬ ‫میانگین‬ ‫انحراف‬ ‫معیار‬ ‫استاندارد‬

‫الف‪.‬‬ ‫ايراد‬ ‫سخنران‬ ‫ي‬

‫ب‪ .‬انجام‬ ‫بازديد‬

‫ج‪.‬‬ ‫راهنماي‬ ‫چاپي‬ ‫جزوه‪،‬‬ ‫بروشور‬

‫د‪ .‬مواد خود‬ ‫آموز مثل‬ ‫پوستر و‬ ‫علئم‬ ‫راهنما‬

‫ه‪.‬‬ ‫تمرين‬ ‫هاي‬ ‫عملي‬

‫و‪ .‬آموزش‬ ‫برنامه‬ ‫ريزي شده‬

‫‪2.53‬‬

‫‪3.53‬‬

‫‪2.53‬‬

‫‪3.00‬‬

‫‪2.27‬‬

‫‪1.73‬‬

‫‪3.67‬‬

‫‪1.767‬‬

‫‪1.125‬‬

‫‪1.506‬‬

‫‪1.558‬‬

‫‪1.387‬‬

‫‪1.280‬‬

‫‪1.345‬‬

‫‪2.82‬‬

‫‪2.80‬‬

‫‪2.00‬‬

‫‪2.40‬‬

‫‪3.60‬‬

‫‪1.70‬‬

‫‪3.90‬‬

‫‪1.662‬‬

‫‪1.317‬‬

‫‪1.247‬‬

‫‪1.578‬‬

‫‪1.506‬‬

‫‪1.059‬‬

‫‪1.287‬‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫يك‪ -‬برنامه‬ ‫آشنایی با‬ ‫کتابخانه‬

‫میانگین‬

‫ز‪ .‬آموزش‬ ‫موردي‬ ‫براساس‬ ‫درخواست‬ ‫مراجعه کننده‬

‫سه‪ -‬برنامه‬ ‫آموزش‬ ‫استفاده از‬ ‫رايانه‬ ‫پنج‪ -‬برنامه‬ ‫آموزش‬ ‫آشنايي با‬ ‫منابع مرجع‬

‫میانگین‬

‫‪2.23‬‬

‫انحراف‬ ‫معیار‬ ‫استاندارد‬ ‫میانگین‬ ‫انحراف‬ ‫معیار‬ ‫استاندارد‬

‫‪3.00‬‬

‫‪2.00‬‬

‫‪2.54‬‬

‫‪4.00‬‬

‫‪1.71‬‬

‫‪4.69‬‬

‫‪1.589‬‬

‫‪1.633‬‬

‫‪1.240‬‬

‫‪1.561‬‬

‫‪1.038‬‬

‫‪1.326‬‬

‫‪480.‬‬

‫‪1.90‬‬

‫‪3.10‬‬

‫‪1.80‬‬

‫‪1.50‬‬

‫‪3.20‬‬

‫‪1.70‬‬

‫‪4.60‬‬

‫‪1.524‬‬

‫‪1.853‬‬

‫‪1.033‬‬

‫‪1.269‬‬

‫‪1.751‬‬

‫‪1.160‬‬

‫‪516.‬‬

‫جهنت بررسنی روشهای مورد اسنتفاده در آموزش سنواد اطلعاتنی میزان اسنتفاده از روشهای‬ ‫مختلف توسنط طینف ‪ 5‬مرتبنه ای لیکرت سننجیده شند‪ .‬برای مقایسنه میزان اسنتفاده از هنر‬ ‫روش میانگینن نمره نموننه مشخنص شند‪ .‬کمترینن مقداری کنه میانگینن منی توانسنت بگیرد ینک‬ ‫بود و بیشترینن مقدار آن ‪ 5‬اسنت‪ .‬هنر چنه نمره میانگینن ینک روش بیشتنر باشند بنه اینن معننی‬ ‫است که ان روش در کل بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬ ‫بنا توجنه بنه توضینح فوق مشاهده منی شود کنه در برنامنه آشناینی بنا کتابخاننه بیشتنر از روش‬ ‫انجام بازدیند و روش آموزش موردي براسناس درخواسنت مراجعنه کننده اسنتفاده منی شود‪.‬‬ ‫تمرینهای عملی و روش آموزش موردي براسنناس درخواسننت مراجعننه کننده بیشتننر از سننایر‬ ‫روشهنا در آموزش اسنتفاده از برگنه دان مورد اسنتفاده قرار منی گیرد‪ .‬برای برنامنه آموزش‬ ‫اسنننتفاده از راياننننه بیشتنننر از روش تمرینننن های عملی و روش آموزش موردي براسننناس‬ ‫درخواسنت مراجعنه کننده اسنتفاده منی شود‪ .‬در آموزش چگونگنی اسنتفاده از منابنع مرجنع نینز‬ ‫بیشتنر از سنایر روشهنا از روش آموزش موردي براسناس درخواسنت مراجعنه کننده اسنتفاده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫سنتونی کنه تیره شده اسنت نشان منی دهند کنه روش آموزش برنامنهريزي شده(در ينک دوره‬ ‫چننند هفتننه اي براي گروه هاي خاص) بسننیار کننم مورد اسننتفاده قرار مننی گیرد و آن ممكننن‬ ‫بخاطر مدون نبودن سياست مشخص براي اين فعاليت در كتابخانه به شمار آورد‪.‬‬ ‫البته مديران در پاسخ به سایر روشها استفاده شده موارد زير را ذكر كردند‪:‬‬ ‫•كارگاه آموزشي آشنايي با كتابخانه(برنامه آشنایی با کتابخانه)‬ ‫•دعوت از مدارس(برنامه آشنایی با کتابخانه)‬ ‫•مسابقه حضوري در مورد آموزشهاي ارائه شده(برنامه آشنایی با کتابخانه)‬ ‫•آموزش استفاده از رايانه در كنار برگه دان سنتي آموزش را ساده تر و‬ ‫آسان تر مينمايد‪(.‬برنامه آموزش استفاده از رايانه)‬

‫اولويت بندي روشهاي آموزش استفاده از کتابخانه توسط مديران كتابخانهها‬ ‫برنامه آشنایی با کتابخانه‬ ‫اولوینننننت اولوینننننت اولوینننننت‬ ‫سوم‬ ‫دوم‬ ‫اول‬ ‫روش آموزشی‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫الف‪ .‬ايراد سخنراني‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ب‪ .‬انجام بازديد‬ ‫جزوه‪،‬‬ ‫(‬ ‫چاپ‬ ‫ج‪ .‬راهنماي‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫بروشور)‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫د‪ .‬مواد خود آموز(پوسنننننننتر‪،‬‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫برخي مديران در پاسخ به اينكه از چه امکاناتی برای انجام برنامه آموزش استفاده از کتابخانه‬ ‫برخوردار هستید؟ موارد زير را ذكر كرده اند‪:‬‬ ‫فضاي كارگا ه آموزشي ‪ ،‬رايان ه و متعلقا ت آن ‪ ،‬بروشور ‪ ،‬پارچ ه نويسي‪ ،‬تخت‬ ‫وايت برد‪ ،‬پوستر آموزشي‪ ،‬جزوه‪ ،‬كتابدار متخصص‪.‬‬

‫علئم راهنما)‬ ‫ه‪ .‬تمرين هاي عملي‬ ‫و‪ .‬آموزش برنامننننننننه ريزي‬ ‫شده(در يننک دوره چننند هفتننه‬ ‫اي براي گروه هاي خاص)‬ ‫ز‪ .‬آموزش موردي براسننناس‬ ‫درخواست مراجعه کننده‬

‫‪1‬‬

‫‪3‬‬

‫‪3‬‬

‫‪3‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫چنانچنه در جدول بال مشاهده منی شود از نظنر پاسنخگویان جهنت برنامنه آشناینی بنا کتابخاننه‬ ‫انجام بازدیند بیشترینن اولوینت را دارد‪ 9 .‬نفنر آنرا اولوینت اول برنامنه های آشناینی بنا کتابخاننه‬ ‫مشخص نموده اند‪ 4 ،‬نفر اولویت دوم و ‪ 1‬نفر اولویت سوم ‪ .‬جهت برنامه آشنایی با کتابخانه‬ ‫روش آموزش موردي براسناس درخواسنت مراجعنه کننده ‪ 4‬نفنر آنرا بنه عنوان اولوينت سنوم‬ ‫انتخاب نموده اند‪ .‬به نظر می رسد این شیوه برای برنامه آشنایی با کتابخانه کمترین مناسبت‬ ‫را از نظر پاسخگویان دارد‪.‬‬ ‫برنامه آموزش استفاده از برگه دان‬ ‫اولوینننننت اولوینننننت اولوینننننت‬ ‫سوم‬ ‫دوم‬ ‫اول‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫الف‪ .‬ايراد سخنراني‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ب‪ .‬انجام بازديد‬ ‫ج‪ .‬راهنماي چاپ(جزوه‪،‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بروشور)‬ ‫ننننننتر‪،‬‬ ‫ن‬ ‫پوس‬ ‫(‬ ‫آموز‬ ‫خود‬ ‫د‪ .‬مواد‬ ‫‪3‬‬ ‫علئم راهنما)‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ه‪ .‬تمرين هاي عملي‬ ‫و‪ .‬آموزش برنامننننننننه ريزي‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شده(در يننک دوره چننند هفتننه‬ ‫اي براي گروه هاي خاص)‬ ‫ز‪ .‬آموزش موردي براسننناس‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫درخواست مراجعه کننده‬ ‫جهننت آموزش شیوه اسننتفاده از برگننه دان انجام بازدينند‪ ،‬مواد خود آموز مثننل پوسننتر و علئم‬ ‫راهنما‪ ،‬و تمرين هاي عملي بیشترین اولویت را دارد‪.‬‬ ‫برنامه آموزش استفاده از رايانه‬

‫‪2‬‬

‫‪1‬‬

‫‪1‬‬

‫‪1‬‬

‫‪1‬‬

‫‪7‬‬

‫‪2‬‬

‫‪1‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫روش آموزشی‬ ‫الف‪ .‬ايراد سخنراني‬ ‫ب‪ .‬انجام بازديد‬ ‫ج‪ .‬راهنماي چاپ(جزوه‪،‬‬ ‫بروشور)‬ ‫د‪ .‬مواد خود آموز(پوسنننننننتر‪،‬‬ ‫علئم راهنما)‬ ‫ه‪ .‬تمرين هاي عملي‬ ‫و‪ .‬آموزش برنامننننننننه ريزي‬ ‫شده(در يننک دوره چننند هفتننه‬ ‫اي براي گروه هاي خاص)‬ ‫ز‪ .‬آموزش موردي براسننناس‬

‫اولوینننننت اولوینننننت اولوینننننت‬ ‫سوم‬ ‫دوم‬ ‫اول‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬

‫درخواست مراجعه کننده‬

‫از نظر پاسخگویان مناسبترین شیوه آموزش استفاده از کامپیوتر برای اعضا انجام تمرین های‬ ‫عملی اسننت‪ 7 .‬نفننر از پاسننخگویان ایننن شیوه را اولويننت اول روشهای آموزش اسننتفاده از‬ ‫کتابخانه می دادند‪ .‬ایراد سخنرانی و مواد خود آموز مثل پوستر و علئم راهنما کمترین اولویت‬ ‫را جهت آموزش استفاده از کامپیوتر دارند‪.‬‬ ‫برنامه آموزش آشنايي با منابع مرجع‬ ‫اولوینننننت اولوینننننت‬ ‫دوم‬ ‫اول‬ ‫روش آموزشی‬ ‫‪1‬‬ ‫الف‪ .‬ايراد سخنراني‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ب‪ .‬انجام بازديد‬ ‫جزوه‪،‬‬ ‫(‬ ‫چاپ‬ ‫ج‪ .‬راهنماي‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بروشور)‬ ‫ننننننتر‪،‬‬ ‫ن‬ ‫پوس‬ ‫(‬ ‫آموز‬ ‫خود‬ ‫د‪ .‬مواد‬ ‫‪1‬‬ ‫علئم راهنما)‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ه‪ .‬تمرين هاي عملي‬ ‫و‪ .‬آموزش برنامننننننننه ريزي‬ ‫‪1‬‬ ‫شده(در يننک دوره چننند هفتننه‬ ‫اي براي گروه هاي خاص)‬ ‫براسننناس‬ ‫ز‪ .‬آموزش موردي‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫درخواست مراجعه کننده‬

‫اولوینننننت‬ ‫سوم‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫جهنت آموزش منابنع مرجنع شیوه آموزش موردي براسناس درخواسنت مراجعنه کننده بیشترینن‬ ‫اولویننت را از نظننر مدیران کتابخانننه هننا دارد‪ .‬پننس از ان انجام بازدینند اولویننت دارد‪ .‬آموزش‬ ‫برنامنه ريريزي شده(در ينک دوره چنند هفتنه اي براي گروه هاي خاص و اسنتفاده از مواد خود‬ ‫آموز مثل پوستر و علئم راهنما کمترین مناسبت را دارند‪.‬‬

‫‪ -3‬زمان آموزش‪:‬‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫برنامه های آموزشی در چه زمانهایی در کتابخانه شما اجرا می شود؟‬ ‫بنننننا بننننه‬ ‫نوع برنامه‬ ‫بازگشايي‬ ‫درخواسننن مناسنننبت در زمان‬ ‫غيره‬ ‫مدارس‬ ‫هاي خاص عضويت‬ ‫هميشگي ت‬ ‫برنامننننننننننه فراوانی‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫آشنايننني بنننا‬ ‫کتابخانه‬ ‫برنامننننننننننه فراوانی‬ ‫آموزش‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اسننننتفاده از‬ ‫برگه دان‬ ‫برنامننه آموزش فراوانی‬ ‫اسننننننننتفاده از‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫راياننننننننه براي‬ ‫جسنتجوي منابنع‬ ‫کتابخانه‬ ‫برنامننننننننننه فراوانی‬ ‫آموزش‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫آشنايننني بنننا‬ ‫منابع مرجع‬

‫برنامه آشنایی با کتابخانه بیشتر مورد توجه کتابخانه های عمومی شهرداری است‪ .‬بطوری که‬ ‫مشاهده می شود در زمانهای مختلف این برنامه اجرا می شود‪ .‬سه برنامه دوم بیشتر بنا به‬ ‫درخواسننت و همیشننه آموزش داده مننی شوننند‪ .‬ایننن نشاندهنده ایننن اسننت کننه کتابخانننه های‬ ‫عمومی شهرداری جهت برنامه های آموزش استفاده از كتابخانه برنامه مشخصی ندارند و بی‬ ‫برنامه عمل می کنند‪.‬‬ ‫چه زمانهایی به نظر شما برای اجرای برنامه های آموزشی مختلف مناسب‬ ‫است؟‬ ‫نوع برنامه‬ ‫برنامنه آشنايني بنا فراوانی‬ ‫کتابخانه‬ ‫برنامننننننه آموزش فراوانی‬ ‫اسننتفاده از برگننه‬ ‫دان‬ ‫برنامنننننننننننه آموزش فراوانی‬ ‫اسننننتفاده از رايانننننه‬ ‫براي جسننتجوي منابننع‬ ‫کتابخانه‬ ‫برنامننننننه آموزش فراوانی‬ ‫آشناينني بننا منابننع‬ ‫مرجع‬

‫بنننننا بننننه مناسنننبت‬ ‫در زمان‬ ‫درخواسننن هاي‬ ‫عضويت‬ ‫خاص‬ ‫هميشگي ت‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫‪4‬‬

‫‪1‬‬

‫‪6‬‬

‫‪5‬‬

‫‪1‬‬

‫‪4‬‬

‫‪4‬‬

‫‪1‬‬

‫بازگشايننن‬ ‫ي‬ ‫غيره‬ ‫مدارس‬ ‫‪4‬‬

‫‪6‬‬

‫برنامنه آشنايني بنا کتابخاننه از نظنر پاسنخگویان بیشتنر یننا بنه درخواسنت‪ ،‬در زمان عضوينت و‬ ‫زمان بازگشايني مدارس مناسنب اسنت‪ .‬امنا سنه برنامنه دیگنر یعننی آموزش اسنتفاده از برگنه‬ ‫دان ‪ ،‬استفاده از رايانه براي جستجوي منابع کتابخانه و آموزش آشنايي با منابع مرجع هر سه‬ ‫بیشتر بنا به درخواست مراجعین و در هر زمان (همیشه) مناسب می باشد‪.‬‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫‪ -4‬آموزش دهندگان‬ ‫در کتابخانه شما برنامه های سواد اطلعاتی توسط چه کسی آموزش داده می شود؟‬ ‫مسننننئولين‬ ‫نوع برنامه‬ ‫امور‬ ‫کتابخاننه¬ها متخصنص‬ ‫کتابدار‬ ‫موضوعننن کتابدار‬ ‫ي‬ ‫غيره‬ ‫متخصص مرجع‬ ‫ي‬ ‫شهرداري‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫برنامننننننننه فراوانی ‪3‬‬ ‫آشناينني بننا درصد‬ ‫‪9.5‬‬ ‫‪9.5‬‬ ‫‪57.1‬‬ ‫‪9.5‬‬ ‫‪14.3‬‬ ‫کتابخانه‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫برنامننننننننه فراوانی ‪3‬‬ ‫آموزش‬ ‫درصد‬ ‫اسننتفاده از‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪13.6‬‬ ‫‪40.9‬‬ ‫‪9.1‬‬ ‫‪13.6‬‬ ‫برگه دان‬

‫برنامننننننننه فراوانی‬ ‫آموزش‬ ‫درصد‬ ‫اسننتفاده از‬ ‫رايانننه براي‬ ‫جسننننتجوي‬ ‫منابننننننننننع‬ ‫کتابخانه‬ ‫برنامننننننننه فراوانی‬ ‫آموزش‬ ‫درصد‬ ‫آشناينني بننا‬ ‫منابع مرجع‬

‫‪2‬‬

‫‪1‬‬

‫‪12‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪10.0‬‬

‫‪5.0‬‬

‫‪60.0‬‬

‫‪5.0‬‬

‫‪10.0‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪7‬‬

‫‪5‬‬

‫‪1‬‬

‫‪4.8‬‬

‫‪9.5‬‬

‫‪33.3‬‬

‫‪23.8‬‬

‫‪4.8‬‬

‫همانطور کنننه نشان داده منننی شود در کتابخاننننه های عمومنننی شهرداری تهران برنامنننه های‬ ‫مختلف آموزش آشنايي با کتابخانه بیشتر توسط کتابدار متخصص انجام می شود‪.‬‬ ‫در كتابخانننههننا چرا از سننایر موراد مثننل متخصننص موضوعنني و کتابدرا مرجننع در برنامننه های‬ ‫مرتبط با تخصص آنها استفاده ای نمی شود؟ ميتوان نتيجه گرفت كه یک پاسخ می تواند این‬ ‫باشد که در این کتابخانه ها کارها تخصصی شده نیست‪.‬‬ ‫بنه نظنر شمنا برنامنه اسنتفاده از كتابخاننه بايند توسنط چنه کسني آموزش داده‬ ‫شود؟‬ ‫مسننننئولين‬ ‫نوع برنامه‬ ‫امور‬ ‫کتابخاننه¬ها متخصنص‬ ‫کتابدار‬ ‫موضوعننن کتابدار‬ ‫ي‬ ‫غيره‬ ‫متخصص مرجع‬ ‫ي‬ ‫شهرداري‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫برنامننننننننه فراوانی ‪2‬‬ ‫آشناينني بننا درصد‬ ‫‪14.3‬‬ ‫‪17.9‬‬ ‫‪42.9‬‬ ‫‪17.9‬‬ ‫‪7.1‬‬ ‫کتابخانه‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪3‬‬ ‫برنامننننننننه فراوانی ‪2‬‬ ‫آموزش‬ ‫درصد‬ ‫اسننتفاده از‬ ‫‪4.3‬‬ ‫‪8.7‬‬ ‫‪43.5‬‬ ‫‪13.0‬‬ ‫‪8.7‬‬ ‫برگه دان‬ ‫فراوانی‬ ‫برنامنننننننننننه‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫آموزش‬ ‫درصد‬ ‫اسنننننتفاده از‬ ‫راياننننننه براي‬ ‫‪8.7‬‬ ‫‪8.7‬‬ ‫‪52.2‬‬ ‫‪13.0‬‬ ‫‪8.7‬‬ ‫جسنننننننتجوي‬ ‫منابع کتابخانه‬ ‫سننتون تیره شده نشان مننی دهنند کننه اکثننر پاسننخگویان معتقدننند کننه در برنامننه های مختلف‬ ‫آموزش استفاده از كتابخانه می بایست توسط کتابدار متخصص انجام شود‪.‬‬

‫بنه نظنر شمنا در اجراء موفقينت آمينز برنامنه هاي آموزشني‪ ،‬شراينط زينر بنه چنه ميزان اهمينت‬ ‫دارد؟‬ ‫ً‬ ‫انحرا بننننني کننننننننننم نسننننبتا بسيار مهم‬ ‫مهم‬ ‫اهميننن اهميت‬ ‫ف‬ ‫معیار ت‬ ‫میانگین اسننتان‬ ‫دارد‬ ‫ن‬ ‫شرایط‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫‪ -5‬شرایط لزم برای اجراء موفقيت آميز برنامه هاي آموزشي‬

‫الف‪ -‬وجود‬ ‫بودجننه کافنني ‪3.56‬‬ ‫براي آموزش‬ ‫ب‪ -‬وجود‬ ‫‪3.63‬‬ ‫پرسنل کافي‬ ‫ج‪ -‬وجود‬ ‫‪3.88‬‬ ‫کتابدار‬ ‫متخصص‬ ‫د‪ -‬وجود‬ ‫کتابدار بننننننننا ‪3.81‬‬ ‫تجربه‬ ‫برنامنننننننه‬ ‫ه‪-‬‬ ‫‪3.88‬‬ ‫ريزي لزم‬ ‫و‪ -‬توجنننننننننه‬ ‫مسننننننننئولين ‪3.31‬‬ ‫شهرداري‬ ‫ز‪ -‬تجهيزات و‬ ‫‪3.75‬‬ ‫امکانات‬ ‫کتابخانه‬ ‫ح‪ -‬همکاري‬ ‫اسننننننننننناتيد ‪3.00‬‬ ‫دانشگاه‬ ‫ط‪ -‬همکاري‬ ‫‪3.63‬‬ ‫کتابداران‬ ‫ي‪ -‬اسننننتقبال‬ ‫مراجعننننننننننه ‪3.94‬‬ ‫کنندگان‬

‫‪814.‬‬

‫‪6.3‬‬

‫‪6.3‬‬

‫‪500.‬‬ ‫‪342.‬‬ ‫‪403.‬‬ ‫‪342.‬‬ ‫‪946.‬‬

‫‪6.3‬‬

‫‪12.5‬‬

‫‪447.‬‬ ‫‪926.‬‬ ‫‪619.‬‬ ‫‪250.‬‬

‫‪12.5‬‬ ‫‪6.3‬‬

‫‪75.0‬‬

‫‪18.8‬‬

‫‪37.5‬‬

‫‪62.5‬‬

‫‪12.5‬‬

‫‪87.5‬‬

‫‪18.8‬‬

‫‪81.3‬‬

‫‪12.5‬‬

‫‪87.5‬‬

‫‪25.0‬‬

‫‪56.3‬‬

‫‪25.0‬‬

‫‪75.0‬‬

‫‪56.3‬‬

‫‪25.0‬‬

‫‪25.0‬‬

‫‪68.8‬‬

‫‪6.3‬‬

‫‪93.8‬‬

‫تقریبا ً پاسنخگویان همنه موارد را در در اجراء موفقينت آمينز برنامنه هاي آموزشني نسنبتا ً مهنم و‬ ‫بسنیار مهنم ارزیابنی کرده انند‪ 87.5 .‬درصند پاسنخگویان وجود کتابدار بنا تجربنه ‪ 87.5 ،‬درصند‬ ‫برنامنه ریزی لزم‪ 93.8 ،‬درصند اسنتقبال مراجعنه کنندگان را بسنیار مهنم ارزیابنی نموده انند‪ .‬در‬ ‫اجراء موفقينت آمينز برنامنه هاي آموزشني همکاری اسناتید دانشگاه کنم اهمینت ارزیابنی شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫نتيجه گيري‬

‫صفحه ‪14‬‬

‫میانگین سنی مدیران کتابخانههای عمومی وابسته به سازمان فرهنگي هنري شهرداری تهران‬ ‫‪ 36.93‬سال است‪ .‬این نشان دهنده این است که مدیران کتابخانه ها جوان می باشند‪.‬‬ ‫همچنانكنه آموزش به صنورت برنامنهريزي شده انجام نمنيشود به تناسنب هنم اكثنر آموزش ها بنه‬ ‫روش موردي و بنابنه درخواسنت انجام منيشود‪ .‬بينن هفنت روش آموزش اسنتفاده از کتابخاننه‬ ‫براي چهار برنامنه آموزشني‪ ،‬از نظنر مديران كتابخاننههنا براي آشنايني كتابخاننه و اسنتفاده از‬ ‫برگنه دان‪ ،‬روش انجام بازديند در اولوينت قرار دادنند‪ ،‬براي اسنتفاده از راياننه نينز روش تمرينن‬ ‫عملي و برنامه آشنايي منابع مرجع‪ ،‬آموزش موردي را اولويت بندي نمودند‪.‬‬ ‫برنامنه آشنايني بنا کتابخاننه از نظنر پاسنخگویان بیشتنر یننا بنه درخواسنت‪ ،‬در زمان عضوينت و‬ ‫زمان بازگشايني مدارس مناسنب اسنت‪ .‬امنا سنه برنامنه دیگنر یعننی آموزش اسنتفاده از برگنه‬ ‫دان ‪ ،‬استفاده از رايانه براي جستجوي منابع کتابخانه و آموزش آشنايي با منابع مرجع هر سه‬ ‫بیشتر بنا به درخواست مراجعین و در هر زمان (همیشه) مناسب می باشد‪.‬‬ ‫در کتابخانننه های عمومننی شهرداری تهران برنامننه های مختلف آموزش آشناينني بننا کتابخانننه‬ ‫بیشتننر توسننط کتابدار متخصننص انجام مننی شود و مديران انجام آن توسننط كتابدار متخصننص‬ ‫اتفاق نظر دارند بهمين خاطر بهتر است امور آموزش به صورت تخصصي انجام شود‪.‬‬

‫‪ 87.5‬درصنند پاسننخگویان وجود کتابدار بننا تجربننه ‪ 87.5 ،‬درصنند برنامننه ریزی لزم‪ 93.8 ،‬درصنند‬ ‫استقبال مراجعه کنندگان را بسیار مهم ارزیابی نموده اند‪ .‬در اجراء موفقيت آميز برنامه هاي‬ ‫آموزشي همکاری اساتید دانشگاه کم اهمیت ارزیابی شده است‪.‬‬

‫پيشنهادات‪:‬‬ ‫•بهتر است كتابخانه از امكانات و تسهيلت آموزشي مربوط به برنامههاي آموزش‬ ‫استفاده از كتابخانه بهرهمند بگردند‪.‬‬ ‫•بنابر نظنر اكثنر مديران آموزش اسنتفاده از كتابخاننه حاينز اهمينت اسنت‪ ،‬بهمينن‬ ‫خاطر بايد براي آن برنامهريزي مدون داشته باشد‪.‬‬ ‫•براي آموزش جستجوي منابع اطلعاتي از طريق اينترنت كتابخانه ها نقش موثري‬ ‫منيتواننند داشتنه باشنند‪ ،‬بهمينن خاطنر بايند شراينط لزم براي آن در كتابخاننههاي‬ ‫عمومی وابسته به سازمان فرهنگي هنري شهرداری تهران فراهم بگردد‪.‬‬

‫منابع مورد استفاده‪:‬‬ ‫‪.1‬آشروود‪ ،‬باب‪ " .‬کتابخانههای عمومی"‪.‬‬ ‫‪ ،‬ج‪ ،2.‬ص‪.1511-1509 .‬‬ ‫‪.2‬پریرخ‪ ،‬مهری‪" .‬آموزش سواد اطلعاتی‪ :‬مفاهیم‪ ،‬روشها و برنامهها"‪ .‬تهران‪:‬‬ ‫کتابدار‪1386 ،‬‬ ‫‪.3‬راهنماي جامع كتابخانههاي سازمان فرهنگي هنري شهرداري‬ ‫تهران‪ /‬به كوشش روابط عمومي معاونت فرهنگي و اداره امور كتاب و‬ ‫كتابخانهها‪ .‬پاييز ‪.1386‬‬ ‫‪.4‬مختاری‪ ،‬حمید رضا‪" .‬بررسی برنامهها‪ ،‬روشهاو امکانات آموزش استفاده از‬ ‫کتابخانه دانشگاهی در دانشگاههای دولتی شهر تهران و دیدگاه ‪ "...‬دانشکده‬ ‫مدیریت و اطلعرسانی پزشکی‪ ،‬دانشگاه علوم پزشکی ایران پایان نامه‬ ‫(کارشناسی ارشد)‪1375 ،‬‬

‫صفحه ‪14‬‬