Section Tow

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ‬ ‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﻔﺎﻫﻲ‬

‫‪١‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻓﻘﺮ ﻧﻈﺮي؛‬ ‫ﻧﮕﺮﺷﻲ ﺑﺮ ﺿﺮورت آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﺎن ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت از ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎي ﻧﻈﺮيِ ﻋﻠﻢ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫اﻣﻴﺮ رﻳﺴﻤﺎن ﺑﺎف‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﻫﻤﺔ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﻨﺞ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻬﻢ اﺗﻜﺎء دارﻧﺪ‪ :‬رﻳﺸﻪﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲِ‬ ‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬روشﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪاي‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺮدي و ﻓﻨّﺎوراﻧﺔ آن‪ .‬ﭼﻬﺎر ﻋﻨﺼﺮ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻣﺠﻤﻮع »ﻣﺒﺎﻧﻲ« آن ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ و راﺑﻄﺔ آن ﺑﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪاي‬ ‫رﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﺗﻮﺟﻴﻪ‪ ،‬اﺻﻼح و ارﺗﻘﺎء ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪاي آن ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘّﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﺣﺮﻓﻪاي ﺑﺮ ﺷﺎﻧﺔ ﻣﺒﺎﻧﻲ آن اﺳﺘﻮار اﺳﺖ؛ و ﺑﻘﺎء‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد و‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش آن ﺑﻪ ﻗﻮ‪‬ت و اﻧﺴﺠﺎم ﻣﺒﺎﻧﻲ آن رﺑﻂ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ ﭼﻨﻴﻦ راﺑﻄﻪاي ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲآﻳﺪ‪،‬‬ ‫و آﻧﭽﻪ ﺑﺸﺘﺮ ﻧﻤﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮدي و ﺣﺮﻓﻪايِ رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻋﺎرﺿﻪ‪-‬‬ ‫ﻫﺎيِ ﺣﻮزة ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻓﻘﺮ ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎي ﻧﻈﺮي‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮﻣﻪﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎيِ اﺳﺘﻮارِ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ‬ ‫در اﻳﻦ واديﺳﺖ‪ .‬اداﻣﺔ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺳﻪ ﺑﺤﺮان ﭼﺎﻟﺶﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.1 :‬‬ ‫ﺑﺤﺮان ﻫﻮﻳ‪‬ﺖ در داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﮕﺎن و ﺣﺮﻓﻪﻣﻨﺪان ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﻴﺰ ﺷﺪن ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺷﻐﻠﻲ و‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲﺷﺎن‪ .2 ،‬ﻣﺴﺘﺤﻴﻞ ﺷﺪن ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ در ﺣﻮزهﻫﺎيِ ﻋﻠﻤﻲِ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺑﻴﻦ رﺷﺘﻪاي ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت و ﻋﺪم ﺑﺴﻨﺪﮔﻲِ اﺳﺘﻘﻼل و ﻏﻨﺎيِ ﻧﻈﺮي آن‪.3 ،‬‬ ‫دﺷﻮاري در درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺠﻮ‪‬ز »ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻮدنِ« ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان اﻳﻦ ﺣﻮزه‪ ،‬در ﻣﺠﺎﻣﻊ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ در دﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻮارض و ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﻪ ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﺷﺮوع‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻜﻮﻳﻦ ﻧﻤﻮده‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺎ ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﻓﻨّﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫و ارﺗﺒﺎﻃﻲ در ﺣﺎل ﺷﻜﻞﮔﻴﺮيﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻬﻮدﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻗﺪﻳﻤﻲ آن‪ ،‬ﺑﺤﺮان ﭘﻴﺶ آﻣﺪه در ﮔﺮوهﻫﺎي‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ و اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬در اواﺧﺮ دﻫﺔ ‪ 70‬و دﻫﺔ ‪80‬‬ ‫ﻣﻴﻼديﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ راه ﺑﺮونرﻓﺖ از ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﭼﺎﻟﺶﺑﺮاﻧﮕﻴﺰي‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺻِﺮف ﺑﺮ ﻓﻨّﺎوري‬ ‫و اﺑﺰارﻫﺎيِ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي درﺳﻲ و ﻣﺘﻮن ﺗﺨﺼ‪‬ﺼﻲ‪ ،‬و اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻧﻈﺮي در ﻛﻨﺎر‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ در ﺣﻴﻄﺔ ﻓﻨّﺎوري در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬وام‪-‬‬ ‫ﮔﻴﺮي و اﻟﮕﻮﺑﺮداريِ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ از ﻣﻨﻈﻮﻣﻪﻫﺎيِ ﻧﻈﺮي و اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦِ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲِ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ و ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪ‪‬ت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ راﻫﻜﺎر راﻫﮕﺸﺎ ﻣﺪ‪ ‬ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻛﻪ او‪‬ﻻً در اﺳﺘﻘﻼل و ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ‬ ‫راﻳﺞ در ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻲﻣﺎن‪ ،‬ﺧﻠﻠﻲ وارد ﻧﺴﺎزد؛ و ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﺟﺪﻳﺪي در ﻗﻠﻤﺮو ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪1‬‬

‫‪ .‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﻧﻴﻨﺠﺎﻣﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر‪ ،‬در درﺟﺔ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﺖﻫﺎي دو ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻲ اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬از ﺣﻴﺚ‬ ‫رﻳﺸﻪﻫﺎ و ﺗﻄﻮ‪‬ر ﺗﺎرﻳﺨﻲ آن‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦﺷﺎن )اﻃﻼع و ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و رﺳﺎﻧﺔ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ( و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺧﺎﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﻋﻠﻤﻲ و‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﻲﺷﺎن اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﻟﺔ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻈﺮﻳ‪‬ﺎت راﻳﺞ در ﺣﻮزة ﻋﻠﻢ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫و ﻛﺎرﺑﺮد آن در ﺣﻴﻄﺔ ﻋﻠﻤﻲ و ﭘﮋوﻫﺸﻲﻣﺎن اﺷﺎره دارد‪ .‬ﻧﻈﻴﺮ ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻣﻌﻨﻲ در ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻲ‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﺔ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺪلﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ در ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻈﺮي و‬ ‫آﻣﻮزش ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﺔ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت رﺳﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻣﺨﺎﻃﺐﺷﻨﺎﺳﻲ در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻈﺎمﻫﺎ در ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻗﻨﺎﻋﻲ در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ و‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ و ‪ ....‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻘﺎﻟﺔ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ ﻧﺰدﻳﻜﻲِ ﺑﻴﺸﺘﺮ دو ﺣﻮزة ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪،‬‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ را در اﻳﻦ ﺑﺎب‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮوهﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬ ‫رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﻮرد اﺷﺎره‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺸﺘﺮكِ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي درﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎر‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲِ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ /‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ‪ /‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻧﻈﺮي ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ /‬ﻣﺒﺎﺣﺚ‬ ‫ﻧﻈﺮي ﻋﻠﻢ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬

‫ﻧﻘﺶ ﺗﺎزه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﺎن ‪ :‬ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎ و ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰداﻧﻲ ﻓﺮ‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ در ﭼﻨﺪ دﻫﻪ ي ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺤﻮل ﻣﻬﻤﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺎﻟﻮده و ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺘﺤﻮﻻﻧﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ و ﻋﻤﻞ در ﻗﺮن ‪ 19‬و ‪ 20‬را ﻛﻨﺎر ﻣﻲ زﻧﺪ ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اي در ﺗﺤﻮل ﻳﺎد ﺷﺪه داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻘﺶ اﻃﻼع‬ ‫رﺳﺎﻧﺎن ﺑﺎ روﻳﻜﺮدي ﻛﺎرﻛﺮدي ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻓﺮآﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺠﺎد ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺸﺘﺮك‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻋﻠﻮم از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺑﺮ ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳﻂ اﻃﻼع‬ ‫رﺳﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭼﻜﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ اي از ﻓﻀﺎي ﻧﻈﺮي ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬

‫‪1‬‬

‫‪ .‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٣‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪه اﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ و از‬ ‫ﺳﻮﻳﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎ و ﭼﺎﻟﺸﻬﺎﻳﻲ رو ﺑﻪ رو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺤﻮل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان داﻧﺸﻤﻨﺪان زﺑﺎن و ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﺸﺘﺮك ﻋﻠﻮم ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻄﺤﻲ‬ ‫از داﻧﺶ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺣﺮﻓﻪ و ﺑﻨﻴﺎن آن اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا اﻳﻦ ﺑﺤﺚ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ از اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ واژه ﻫﺎ ‪ :‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻳﺪ و ﻧﻘﺶ‪ ،‬اﺑﺮﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن ﺣﺮﻓﻪ اﻃﻼع‬ ‫رﺳﺎﻧﻲ‬

‫ﻧﻘﺶ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎدرﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻋﻠﻢ‬ ‫ﻣﺎﺋﺪه ﺳﺎدات ﻣﺤﻤﻮدي‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫درﺗﺤﻮﻻت ﭼﻨﺪ دﻫﻪ اﺧﻴﺮﺑﻮﻳﮋه درﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ازﻧﻈﺮﻋﻠﻮم درزﻣﺮه ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮﻧﺪوﻳﺎدرﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺮارﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه اي ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻋﻠﻢ وﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ازآن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻲ ﺗﺮدﻳﺪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي وﺗﻮﺳﻌﻪ واﺳﺘﻘﻼل واﻗﻌﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺘﻨﺎﺑﻬﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن‬ ‫ﻫﺎدرﺗﻮﻟﻴﺪﻋﻠﻢ وﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ‪ -‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ دارد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﻪ ي اﺻﻠﻲ وﻋﻤﺪه ﻋﺼﺮﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺤﻮرﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ‬ ‫ﻋﻠﻢ وﺗﻮﻟﻴﺪ وﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي وﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎدرﺣﻮزه ﻫﺎوﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬ﻣﻴﺰان وﻧﺤﻮه ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي ازﻋﻠﻢ ازﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬ ‫وﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎراﺳﺎﺳﻲ دوﻟﺖ ﻫﺎﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن آﻳﻨﺪه ﻛﺸﻮرﻫﺎوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﮕﻲ آن ﻫﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ وﺑﺴﻂ وﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي ازآن ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ وﺑﺮﺗﺮي ﻛﺸﻮرﻫﺎﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ وﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫وﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻴﺎزﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزي اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺮات ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺳﺎزي ﻋﻠﻤﻲ رادرﺧﻮد ﺗﻘﻮﻳﺖ‬ ‫ﻛﺮد و اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ وﺑﺮاي ﻧﺎﻳﻞ آﻣﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﻗﺪم اول ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺖ وﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‬ ‫ﻫﺎدراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﻳﻲ دارﻧﺪ‪.‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪدرراه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ‪ .‬دراﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻌﺪ ازﺑﻴﺎن ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ اي ازﻋﻠﻢ وﺑﻴﺎ ن ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮردرﺟﻬﺎن‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن اﻫﺪاف ووﻇﺎﻳﻒ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎﻣﻲ ﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژه ﻫﺎ‪:‬اﻧﻔﺠﺎراﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻫﺪاف ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‬

‫‪1‬‬

‫‪ .‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٤‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻛﺘﺎﺑﺪاران و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﺎن ﺗﺠﺮﺑﻲ در ﻛﺘﺎﺑﺪاري اﻳﺮان‬ ‫اﻟﻬﺎم ﻛﺮﻳﻤﻲ ﻣﻨﺼﻮرآﺑﺎد‬ ‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻪ رﻧﺠﺒﺮ‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ دارد در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺳﭙﺲ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﻠﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﺗﺠﺮﺑﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺘﺎﺑﺪاري اﻳﺮان ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺗﺠﺮﺑﻲ را ﻣﻮرد‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دوره ﻫﺎي ﺑﺎزآﻣﻮزي ﻛﺘﺎﺑﺪاري و ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﻦ دوره ﻫﺎ را در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و‬ ‫ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري و ﺣﻀﻮر ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻜﺎر‪ ،‬ﺻﺒﺮ‪،‬‬ ‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﺧﻮآﻣﻮزي اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻫﻤﭙﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣﻮرد ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫در آﺧﺮ راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﭘﻴﻮﻧﺪ و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻳﻦ رﺷﺘﻪ اراﺋﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ واژه ﻫﺎ ‪ :‬ﻛﺘﺎﺑﺪاران و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﺎن ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬اﺧﻼق ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻛﺘﺎﺑﺪاران در ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي‬ ‫ﭘﺮﻳﺴﺎ ﭘﺎﺳﻴﺎر‬

‫‪2‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎدي و ارزﻳﺎﺑﻲ و ارﺳﺎل ﭘﻴﺎم ﻫﺎ در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫آن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﻮاد و رﺳﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺿﺮورت ﻛﺴﺐ آن را‬ ‫در اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺪف ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و‬ ‫‪1‬‬

‫‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪ . 2‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٥‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎدي درﺑﺎره ﻣﺤﺘﻮاي رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬روش ﻫﺎي ﺗﺤﻮل ادراك را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺗﻔﻜﺮ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدي ﻛﻪ ﺑﻪ دو روش اﻟﻘﺎﻳﻲ و ﻣﻬﺎرﺗﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ آﻣﻮزش‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﻴﻔﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ رﺳﺎﻧﻪ اي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﻘﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاران از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ آﻣﻮزش اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ و ﻛﺴﺐ ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎدي و ﻛﻤﻚ‬ ‫ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﺎﻳﻊ رﺳﺎﻧﻪ اي در ارﺳﺎل ﭘﻴﺎم ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺶ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ آوري و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎوره ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ وﺟﻮد ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ را ﻻزﻣﻪ ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎدي و ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎدي را‬ ‫ﻻزﻣﻪ ﻛﺴﺐ ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي در ﭘﺮورش ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎدي و‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ وارد ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺷﺪه و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻔﻜﺮ ﺧﻼق دﻳﮕﺮي ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﺷﺎره‬ ‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ :‬از ﺛﺒﺎت ﺗﺎ اﻧﻘﻼﺑﻲ آرام‬ ‫اﻣﻴﺮرﺿﺎ اﺻﻨﺎﻓﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﻓﻼﺳﻔﻪ ﺟﻬﺎن ﻗﺮﻧﻬﺎ درﮔﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻛﺪام ﺣﻮزه ﻫﺎ ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺷﺪن را دارﻧﺪ و ﻛﺪام ﺣﻮزه ﻫﺎ ﻓﺎﻗﺪ اﻳﻦ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﻼﺳﻔﻪ ﻋﻘﻴﺪه داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻮزه اي‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭼﻴﺰي از ﻋﺎﻟﻢ واﻗﻌﻴﺖ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ و ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدن ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي ﻋﺎﻟﻢ ﺑﭙﺮدازد ﻋﻠﻢ ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﺣﻮزه اي ﻛﻪ ﭼﻴﺰي در آن ﻛﺸﻒ ﻧﮕﺮدد از ﺣﻴﻄﻪ ﻋﻠﻮم ﺑﺮون اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﻣﻌﺎرﻓﻲ ﭼﻮن رﻳﺎﺿﻴﺎت‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ و ﺣﺘﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري را در ﺣﻴﻄﻪ ﻋﻠﻮم ﻧﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺳﺎﻟﻬﺎ‬ ‫درﮔﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻴﻄﻪ ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﺎﻗﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻠﻮم زﻣﺎﻧﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎرف دﻳﮕﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺎﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﻓﺎﻗﺪ ﺑﻨﻴﺎﻧﻬﺎي اﺻﻴﻞ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ و ﻧﻤﻲ ﺗﻮان‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺷ‪Ĥ‬ن ﻋﻠﻤﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ در دوراﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري آﻛﺎدﻣﻴﻚ ﻇﻬﻮر ﻳﺎﻓﺖ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫روﻳﻜﺮدي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮد و ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺧﻮد را در ﺳﻜﻮن و ﺛﺒﺎت دﻳﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪ ،‬ﻋﺪم‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻴﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻳﻦ ﺣﻮزه ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬روﻧﺪ ﻛﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻋﺪم ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ اﺻﻮل‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و اﻣﺜﺎﻟﻬﻢ ﻛﺘﺎﺑﺪاري را ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ ﺑﺮد‪ .‬ﻫﻤﻮاره ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺌﻮال ﻣﻮاﺟﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ رﺷﺘﻪ آﻧﻬﺎ داراي ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻋﻠﻤﻲ ﻫﺴﺖ؟ آﻳﺎ از ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن اﻧﺘﻈﺎري را داﺷﺖ ﻛﻪ از‬ ‫‪1‬‬

‫‪ .‬داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮي ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٦‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﻋﻠﻮﻣﻲ ﭼﻮن ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻲ رود؟ دوران روﺷﻨﮕﺮي ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ؟ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﻳﻦ ا ﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و ﺷﻌﺎر ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ و ﻣﺴﻴﺮش را‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻮد ﭘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪ .‬ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻔﺴﻴﺮ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻧﻘﺶ روش ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻲ در ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ ،‬دوران وﺳﻄﺎﻳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و ﻧﻮزاﻳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﻄﻮر درﻣﻮرد آن ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژه ﻫﺎ‪ :‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬روش ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ‪ :‬ﮔﻠﻮﮔﺎه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار‬ ‫) ﺿﺮورﺗﻲ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺮاي ﻛﺘﺎﺑﺪاران در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ(‬ ‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﮔﻨﺠﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮ از اﺑﺘﺪا ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺤﻮﻻت ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺟﻮاﻣﻊ در ﻫﺮ دوره ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ واﺳﻄﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮده ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﻤﺎﻳﺶ دادن ﻧﺎﻣﻬﺎ ؛ ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺠﺎري؛ ﺷﻌﺎرﻫﺎ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ در ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻬﺎي ﭘﺮ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻛﺎرﺑﺮان را ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺮورﺗﻲ ﻧﻮﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬در اﺑﺘﺪاي ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﭼﻮن ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ؛ ﻣﺰاﻳﺎ و‬ ‫ﻣﻌﺎﻳﺐ و روﺷﻬﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ) ‪ -1‬ﺑﻨﺮ ‪ -2‬ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ( ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺮاي ﻛﺘﺎﺑﺪاران و ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻄﻔﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ . 1‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٧‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺳﺆاﻻت اﺳﺎﺳﻲ در ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ‬ ‫ﻏﻼم ﺣﻴﺪري‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﺆال درﺑﺎره ارزشﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺎر اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺗﻤﺎم زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را وﻗﻒ آن ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺗﻮﻫﻴﻦ آﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻮاره در ﺧﻠﻮت ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﺎﻳﺪه‬ ‫و ارزش ﺣﺮﻓﻪﻫﺎ و ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﺪ)ﺑﺎﺗﻠﺮ‪1382 ،‬ص ‪ (88‬و اﺻﻮﻻً ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ از ﻧﻈﺮ ارزشﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻔﻲ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه‬ ‫ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺣﻮزه ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺳﺆاﻻت و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻨﻴﺎدي زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﺺ اﻳﺮان ﻧﻴﺴﺖ و در ﺟﻬﺎن ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدي ﻏﻔﻠﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺄﻣﻞ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ آﺳﻴﺒﻲ ﺑﺰرگ و ﺑﻨﻴﺎدي در ﺣﻮزة ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي زﻳﺎدي درﺑﺎرة ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري وﺟﻮد داردﻛﻪ ﺑﺪون ﻃﺮح ﺳﺆال ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺮﺧﻲ از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻔﻜﺮي ﻫﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﻤﻖ در ﻛﺎر ﺧﻮد ﺑﻪ‬ ‫اراﺋﻪ ﺳﺆاﻻت اﺳﺎﺳﻲ در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎﺗﻠﺮ)‪ (1382‬در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎراﻳﻲ واﻗﻌﻲ و ارزش ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎري ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاران اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﺰﻳﻨﺎﻧﻲ)‪ ،(1382‬راﺑﻴﻦ)‪ ،1383‬ص ‪ ،(23-21‬ﺑﺎﻛﻠﻨﺪ)‪ ،1384‬ص ‪ (22‬و رﻫﺎدوﺳﺖ)‪،1384‬‬ ‫ص‪ (7-6‬ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدي را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي زﻳﺎدي ﻛﻪ در ﺣﻮزه ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺳﺆاﻻت اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎري‬ ‫را ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﻮرد ﻓﻠﺴﻔﻪ وﺟﻮدي ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ -‬ﺳﺆال از اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ از ﻛﺠﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻛﺠﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ راه را ﻃﻲ ﻛﻨﺪ و ﻏﻴﺮ آن‪ -‬ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ دﺷﻮار‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ دﺳﺖ ﻛﻢ ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت را ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺳﺆاﻻت‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ در ﭼﻨﺪ ﻣﻘﻮﻟﺔ ﻣﻬﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ و ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ و روشﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎي آن‪،‬‬ ‫اﺻﻄﻼحﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي اﻳﻦ ﺣﻮزه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت‬ ‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺆاﻻت ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ زﻳﺎدي ﻫﻢ ﺑﺪون ﺗﻔﻜﺮ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺪون آﮔﺎﻫﻲ و‬

‫‪ . 1‬داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮاي ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٨‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن از زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ و ﻛﺎر ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ا ز ﺣﻮﺻﻠﻪ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﺎرج اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﺆاﻻت و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﺠﺰا ﻧﻴﺎز‬ ‫دارد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﻲ و ﭼﺎرﭼﻮب ﻛﻠﻲ آﻧﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر روﺷﻦ‬ ‫ﻧﻤﻮدن اﻓﻖ ﭘﻴﺶروي ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ راﻫﻨﻤﺎي ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺧﻂ ﺳﻴﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻠﺴﻔﻲ و‬ ‫ﻧﻈﺮي را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد و روش ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدي در ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ را‬ ‫در ﺣﺪ وﺳﻊ ﻧﮕﺎرﻧﺪة اﻳﻦ ﺳﻄﻮر‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﺳﺆاﻻت اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻨﻴﺎدي‪ ،‬ﺳﺆاﻻت ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻘﺶ وﺑﻼگ در ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ وﺑﻼگ ﻫﺎي‬ ‫ﻓﺎرﺳﻲ و ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ در اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري اﻳﺮان‬ ‫ﻃﺎﻫﺮه ﻛﺮﻣﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬ ‫وﺑﻼگ در ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي "ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﮔﺬاﺷﺘﻦ وب" ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ ﻳﻚ از‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )آﻧﻼﻳﻦ( اﻃﻼﻋﺎت‪ ,‬اﻓﻜﺎر و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك‬ ‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﻢ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻌﻜﻮس؛ ﺑﺮﭼﺴﺐ زﻣﺎن ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻄﻠﺐ و آرﺷﻴﻮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ اﺳﺖ‪ ,‬ﺳﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﺎرز ﻫﺮ وﺑﻼگ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻧﺪ ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪﻳﺪ داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﺮاي اﻳﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮ در‬ ‫ﺧﺪﻣﺎترﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺧﻮد اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬وﺑﻼگ از آن ﺟﻬﺖ ﺑﺮاي ﻛﺘﺎﺑﺪاران داراي اﻫﻤﻴﺖ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺺ در ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮزه ﻫﺎ ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻴﺰان‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه وﺑﻼگ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﺗﺮوﻳﺞ داده و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان آن ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻳﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﺗﻬﻴﻪ وﺑﻼگ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻄﺢ آﮔﺎﻫﻲ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ داده و داﻧﺶ ﺧﻮد را در اﺧﺘﻴﺎر ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ,‬اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي ﻣﻠﻲ و ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي واﺑﺴﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ از اﻳﻦ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺿﻤﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ وﺑﻼگ و‬ ‫‪1‬‬

‫‪ .‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٩‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن در دﻧﻴﺎي ﻛﺘﺎﺑﺪاري و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪-‬‬ ‫ﻫﺎ‪ ,‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ وﺑﻼگ ﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﻓﺎرﺳﻲ و ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ در اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري اﻳﺮان‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬روش ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﻴﻤﺎ ﻳﺶ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻌﺪادﻛﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ از روش‬ ‫ﺳﺮﺷﻤﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎ از آﻣﺎر ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژه ﻫﺎ‪ :‬وﺑﻼگ‪ ,‬ﺑﻼگ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ,‬اﻳﺮان‬

‫ﭼﺎﻟﺶﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻓﺮاروي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ در ﻋﺼﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻋﻠﻲ ﻧﺼﺮﺗﻲ اردﻛﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻨﺼﻮر ﻛﻮﻫﻲ رﺳﺘﻤﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫وﺟﻮد اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺆﺛّﻖ و ﻣﻌﺘﺒﺮ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺶﺷﺮطﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﻮﻟّﻲ ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت از ﻧﻘﺸﻲ ﭘﺮرﻧﮓ در زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮ واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﮔﺮدآوري و آﻣﺎدهﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت از‬ ‫اﻫﻤﻴ‪‬ﺘﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده و روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهاي را ﭘﻴﺶ‬ ‫روي ﺣﺮﻓﻪﻣﻨﺪان اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﺪهاي را ﻛﻪ اﻣﺮوزه در روﺷﻬﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺤﻮ‪‬ﻻت ﮔﺴﺘﺮدهاي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻮزة ﻓﻨﺎوري رخ داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺿﻤﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ دﻗﻴﻖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن و ﻧﻴﺰ روﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫ورود آن ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﭘﺮﺗﻮي دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﺪﻧﺔ ﻛﻠﻲ ﻋﻠﻢ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﭼﻬﺎر‬ ‫ﺣﻮزة ﻣﻨﻔﻚ و ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﺗ‪Ĥ‬ﺛﻴﺮ ﺗﺤﻮﻻت ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ را ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﭼﻬﺎر‬ ‫ﺣﻮزه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ رﺳﺎﻟﺖﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در‬ ‫روشﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺤﻴﻂ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻬﺮهوري و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮ اﺟﺰاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﻄﺮح و ﭼﺸﻢ‬ ‫اﻧﺪازﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺣﻮزه اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺳﺎزي‪ ،‬اﺷﺎﻋﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺮاﻛﺰ اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪١٠‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺿﺮورت ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫اﻟﻬﺎم ﻣﺴﺮت‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬ ‫ﻇﻬﻮر ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت ‪،‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ‬ ‫ﺧﻮد ﻗﺮارداده اﺳﺖ‪.‬رﺷﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﻃﻼﻋﺎت و ﻓﻦ آورﻳﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻮزه ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬ ‫ودﺳﺘﺮﺳﻲ اﻃﻼﻋﺎت ازﺟﻤﻠﻪ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺑﺎرز اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ ( ALA).‬ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻴﺎزﻫﺎي ﮔﺎم ﻧﻬﺎدن در وراي ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻴﺎز و ﺿﺮورت در ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﻳﻬﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪،‬ارزﻳﺎﺑﻲ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮﺛﺮو ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ از اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ( JISC).‬ﻓﺮدي‬ ‫ﺑﺎ ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎدي و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﻮﻟﺒﻨﺪي ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ وارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﻮد‪،‬ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ﺟﺴﺘﺠﻮ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻃﻴﻒ ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از اﻧﻮاع‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را دارا اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﻳﻬﺎ و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اي ﺑﺎ ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫‪،‬ﻛﺘﺎﺑﺪاران‪،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻓﻦ آوري و ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران‪،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ و آﻣﻮزش ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻄﺮح وﺑﺮ ﺿﺮورت ﻣﻬﻴﺎ ﻧﻤﻮدن اﻓﺮاد ﺑﺮاي‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ (CAUL,2002).‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ داﺷﺘﻦ ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺿﺮورﺗﻲ ﻏﻴﺮ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب و ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ و اﻓﺮادي ﻛﻪ وارد ﻋﺮﺻﻪ داﻧﺶ‪،‬ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ داﺷﺘﻦ‬ ‫داﻧﺶ‪،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ وﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ﻻزم در زﻣﻴﻨﻪ ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﻟﻲ و اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺻﺮف ﺗﻬﻴﻪ‪،‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺎزي و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﺧﺎرﺟﻲ وداﺧﻠﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎزده و ﺑﻬﺮه وري را ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﻳﻲ ‪ ،‬ﺑﺎﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪IT‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﺪارك ﭘﺰﺷﻜﻲ؛ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪١١‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ و ﻧﻘﺶ دﺳﺘﺮﺳﻲ آزاد ﺑﻪ ﻣﺠﻼت و ﻣﻘﺎﻻت ﻋﻠﻤﻲ در ﻣﺒﺎﺣﺚ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻢ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ زره ﺳﺎز‬ ‫ﻣﻬﺪي زاﻫﺪي‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ‪:‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻢ رﺷﺘﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻢ و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺤﻮه ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬاري ﻋﻠﻢ ﺑﺮ ارزﺷﻬﺎ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺷﻴﻮه زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺷﻴﻮه ﻫﺎي ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﺟﻬﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺤﻮه اﺛﺮﮔﺬاري ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻢ در ﺣﻮزه‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻢ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دو ﻣﺒﺤﺚ ﻋﻤﺪه اي ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻢ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ "‬ ‫ﻗﺸﺮ ﺑﻨﺪي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ " و " ﻧﻈﺎم ارﺗﺒﺎﻃﻲ " در ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام داراي ﺗﻌﺎرﻳﻒ و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺧﺎص‬ ‫ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﻧﻬﻀﺘﻬﺎي اﺧﻴﺮي ﻛﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده ﻧﻬﻀﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ آزاد ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ و ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﺎي زﻳﺎدي ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻼش ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ ﺳﺮ راه اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از آن‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﭘﺲ از ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻢ و ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن و اراﺋﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ و‬ ‫ﺑﻴﺎن ﻣﺸﺨﺼﺎت و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻧﻬﻀﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ آزاد ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺤﻮه ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ‬ ‫آزاد ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد و ﻧﻘﺶ اﻳﻦ ﻣﺠﻼت در ﻗﺸﺮﺑﻨﺪي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻧﻈﺎم ارﺗﺒﺎﻃﻲ در ﻋﻠﻢ ﺗﺸﺮﻳﺢ و ﺗﺎﺛﻴﺮ‬ ‫اﺳﺘﻨﺎدات و ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺘﻨﺎد دﻫﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻻت ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ‪[email protected]‬‬ ‫‪2‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‬

‫‪١٢‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ارزﺷﻴﺎﺑﻲ ﻛﺎر ﻛﺘﺎﺑﺪاران و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﺎن‬ ‫ﻣﻴﺘﺮا آﺑﻴﺎر‬ ‫ﺳﻌﻴﺪه ﺷﻜﻮري‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﻪ از ﻫﺮ ﺷﻐﻞ و ﺣﺮﻓﻪ در ذﻫﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻴﺰان‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرداري آن ﺣﺮﻓﻪ از ﺣﻘﻮق ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺮه ﻇﺎﻫﺮي ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ و ﻋﻠﻤﻲ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻌﻴﻨﻲ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻨﺎﺳﺐ و‬ ‫واﻗﻌﻲ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻪ ﻋﻤﻼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻋﺪم وﺟﻮد دﻳﺪ ﻣﻨﻄﻘﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ و ﻋﺪم ارزﻳﺎﺑﻲ دﻗﻴﻖ ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ ﻛﺎر ﻛﺘﺎﺑﺪاران اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛﻤﻲ اﺳﺖ و ﻣﺪﻳﺮان –ﻏﺎﻟﺒﺎﻏﻴﺮﻛﺘﺎﺑﺪار‪ -‬در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ از‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ دﻗﻴﻖ و ﻳﺎﻓﺘﻦ ارزش واﻗﻌﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻏﺎﻓﻠﻨﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮاﻳﻦ اﻣﺮ‪،‬‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺧﻮد ﻛﺘﺎﺑﺪاران در ﺟﺎﻳﮕﺎه اراﺋﻪ دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت و ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ارزش واﻗﻌﻲ ﻛﺎر‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ارزﺷﻴﺎﺑﻲ ﻛﺎر ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ارزش‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ –و ﺑﺎﻻﺧﺺ ﻣﺪﻳﺮان‪ -‬در ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه واﻗﻌﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاران و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ارزش‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺧﻮد ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻫﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﺧﺎص و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر اﻣﻜﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرآﻳﻲ و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺼﻮرت‬ ‫ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﻤﻲ ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ارزﺷﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺪاران و اﻃﻼع‬ ‫رﺳﺎﻧﺎن‬

‫‪١‬‬

‫‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪١٣‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻓﻨ‪Ĥ‬وري اﻃﻼﻋﺎت در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪IT MP‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺳﻤﻴﻪ ﺳﺎدات آﺧﺸﻴﻚ‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺟﻮاﻣﻊ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺮﻳﺎن ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﻓﻨ‪Ĥ‬وري ﻫﺎ ﺟﺪا ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎري‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺎ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ژرف‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻲ و ﺗﺄﻣﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﺪﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺮ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻓﻦ آوري‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ را در روش ﻫﺎي اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﺮﺻﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ و ﻣﺤﻮري ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ را ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺧﺪﻣﺖ رﺳﺎﻧﻲ و ﺗﺄﻣﻴﻦ رﺿﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اراﺋﻪ و ﻃﺮاﺣﻲ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي‬ ‫ﻓﻦ آوري ﻫﺎ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﺴﺎب ﺷﺪه و دﻗﻴﻘﻲ از وﺿﻌﻴﺖ‬ ‫داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي و ﭘﻴﺎده‬ ‫ﺳﺎزي‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎي ﻓﻨ‪Ĥ‬وري اﻃﻼﻋﺎت در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد و در اداﻣﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫ﻓﻨ‪Ĥ‬وري اﻃﻼﻋﺎت )‪ (IT MP‬وﻧﺤﻮه ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي آن در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ واژه ﻫﺎ‪ :‬ﻓﻨ‪Ĥ‬وري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨ‪Ĥ‬وري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ . 1‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز ‪[email protected]‬‬

‫‪١٤‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺗﺤﻮل در ذﺧﻴﺮه و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬از ﺑﺮﮔﻪ دان ﺗﺎ اﭘﻚ ﻫﺎي وب ﺑﻨﻴﺎد‬ ‫‪1‬‬

‫ﻣﻨﺼﻮر ﻛﻮﻫﻲ رﺳﺘﻤﻲ‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ ﺷﻤﺲ اژه اي‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫از دﻳﺮﺑﺎز ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ از ﺑﺪو اﺑﺪاعﺷﺎن ﺗﺎ اﻣﺮوزه ﺗﺤﻮﻻت زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺧﻮد دﻳﺪهاﻧﺪ‪ .‬از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻴﺎﻫﻪ وار و‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺮﮔﻪاي‪ ،‬ﺳﭙﺲ راﻳﺎﻧﻪاي و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ اﭘﻚﻫﺎي وب ﺑﻨﻴﺎد اﻣﺮوزي ﺑﺪل ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻦآوري اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﺘﺮش ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺪﻣﺎت و اﻣﻜﺎﻧﺎت‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از آﺧﺮﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﻦ ﻓﻦآوريﻫﺎ‪ ،‬اﭘﻚﻫﺎي وب ﺑﻨﻴﺎد‬ ‫ﻳﺎ وب اﭘﻚﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه وﺿﻌﻴﺖ اﻣﺎﻧﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﺮوﻧﺪه ﻛﺎرﺑﺮي‪ ،‬رزرو و ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺪﻣﺎت از راه دور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬وب اﭘﻚ ﻳﺎ اﭘﻚﻫﺎي وب ﺑﻨﻴﺎد‪ ،‬اﭘﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ وب ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻂ ﻛﺎرﺑﺮي ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻨﺖ ﺑﺼﻮرت راﺑﻂ ﻣﺘﻨﻲ‪ ،‬دﺳﺘﺮس‬ ‫ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﭘﻚ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻧﮕﺎه ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺮﮔﻪ اي ﺑﺎ داﻧﺶ ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي داده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﭘﻚﻫﺎﻳﺮاﻳﺞ اﻣﺮوزي وب ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻴﺰ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻧﮕﺮشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻬﺮﺳﺘﻨﻮﻳﺴﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ‬ ‫و وب ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي و ﺗﻜﺎﻣﻞ اﭘﻚ ﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي‪ ،‬از ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي ﺗﺎ‬ ‫اﭘﻚ ﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪ اي ﭘﺮداﺧﺘﻪ و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ اﭘﻚ ﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ اﭘﻚ ﻫﺎي وب ﺑﻨﻴﺎد و آﺧﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺰاﻳﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاروري اﭘﻚ ﻫﺎ‬ ‫اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬و در ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از اﭘﻚ ﻫﺎي وب ﺑﻨﻴﺎد اﻳﺮاﻧﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ اراﺋﻪ و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻮع اﭘﻚ ﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژه ﻫﺎ‪ :‬ذﺧﻴﺮه و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺘﺒﺮﮔﻪ‪ ،‬اﭘﻚ‪ ،‬اﭘﻚ ﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪ اي‪ ،‬اﭘﻚ ﻫﺎي وب ﺑﻨﻴﺎد‬

‫‪ 1‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪١٥‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ‬ ‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫ﺑﺼﻮﺭﺕ ﭼﺎﭖ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ‬

‫‪١٦‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫وب ﺳﻨﺠﻲ ﭘﻴﺪاﻳﺶ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش و ﻛﺎرﺑﺮد آن در ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻣﺮز ﺳﻬﻴﻠﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﺗﺤﻮﻻت ﮔﺴﺘﺮده درﻣﺤﻴﻂ وب ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ در ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃّﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ اﻳﻨﻜﻪ داراي ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﻴﺎن رﺷﺘﻪاي اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬ ‫ﻣﺼﻮن ﻧﻤﺎﻧﺪ و درﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﺤﻮﻻﺗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬ﺳﺎلﻫﺎ درﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃّﻼع رﺳﺎﻧﻲ‬ ‫ازﺷﻴﻮه ﻛﺘﺎﺑﺴﻨﺠﻲ‪ ،‬درﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و اﺷﺎﻋﻪ اﻃّﻼﻋﺎت و اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻃّﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃّﻼع رﺳﺎﻧﻲ‬ ‫داﻣﻨﻪاي از ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎ و روش ﺷﻨﺎﺳﻲﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻛﻤ‪‬ﻲ را ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ داده اﺳﺖ‪ .‬از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮش در دﻫﻪ اول ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﻲ آﻣﺎري ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﻔﺎده از وب ﺟﻬﺎﻧﮕﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺣﻮزه‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺴﻨﺠﻲ دﭼﺎر ﺗﺤﻮ‪‬ل ﺷﺪ و ﻣﺴﻴﺮ آن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺣﻮزه وبﺳﻨﺠﻲ‪ 2‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬از ﺳﻮﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﺜﺮت‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻮﻳﮋه ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﻨﺠﺶ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ روﺑﺮوﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ از ﻃﺮﻳﻖ داوري اﮔﺮ ﻧﮕﻮﺋﻴﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺷﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ دﺷﻮاري ﻧﻤﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺆﺳ‪‬ﺴﺎت آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ و ﻏﻴﺮه از‬ ‫روشﻫﺎي ﻛﻤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﺤﻜﺎم زﻳﺮ ﺑﻨﺎي ﺗﺌﻮرﻳﻚ ﺧﻮد‬ ‫از ﺳﻨﺠﺶ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر رﺷﺘﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﻧﻈﻴﺮ روانﺳﻨﺠﻲ‪،‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬زﻳﺴﺖ ﺳﻨﺠﻲ و ‪ ...‬ﺷﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃّﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻨﺠﺶ و اﻧﺪازه‬ ‫ﮔﻴﺮي ﺣﻮزهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ وﺟﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﻛﺘﺎﺑﺴﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬اﻃّﻼع‬ ‫ﺳﻨﺠﻲ و وبﺳﻨﺠﻲ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﮔﺮدد وبﺳﻨﺠﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﻣﺮور ﺷﻮد و ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻛﺎرﺑﺮد آن‬ ‫در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ روشﻫﺎي‬ ‫وبﺳﻨﺠﻲ ﻧﻴﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ واژه ﻫﺎ‪ :‬وبﺳﻨﺠﻲ‪،‬اﻃﻼع ﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮاي ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد واﺣﺪ ﻋﻠﻮم وﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﻬﺮان‬‫‪[email protected]‬‬ ‫‪2. Webometrics‬‬

‫‪١٧‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫اﻧﮕﻴﺰش ﻫﺎ و ﻋﻼﻳﻖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻣﺮوز‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﻓﺮدا‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ﻏﻨﻲ ﭘﻮر‬ ‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﭘﺎزوﻛﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺮﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﻋﻠﻢ ورزي‪،‬‬ ‫اﻓﺮاد داﻧﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺪان روي آورده و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﻐﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺨﺸﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻪ واﻗﻌﺎ‬ ‫ﺑﺪان ﻋﺸﻖ ﻣﻲ ورزﻳﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎرﻫﺎ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﻓﺮزاﻧﮕﺎن زﻳﺎدي ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﭼﺸﻢ داﺷﺖ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺪار ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻮده اﻧﺪ و دﺳﺘﻤﺰد‬ ‫ﺧﻮد را اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ و ﻳﺎدﮔﻴﺮي وﺑﻪ ﻃﺒﻊ آن اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ذاﺗﻲ و ﻣﻴﻞ دروﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ در زﻳﺮ ﺑﺎر ﻛﺴﺐ ﻣﺪرك‪ ،‬ﻗﺒﻮﻟﻲ در ﻛﻨﻜﻮر و دﻳﮕﺮ‬ ‫آزﻣﻮﻧﻬﺎ ﻛﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻴﻜﻪ ﻋﺪه اي اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ﻗﺒﻠﻲ آن را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻜﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻛﻪ از ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﻳﻦ رﺷﺘﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼﺷﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ و ﻋﻼﻳﻖ ﺧﻮد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﺎن و ﺑﻪ ﻃﺒﻊ آن ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﻋﻼﻳﻖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﺳﻨﺠﻴﺪه و ارﺗﺒﺎط ﺳﻨﺠﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫روش ﭘﮋوﻫﺶ‪ :‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‪ -‬ﺳﻮاﻻت ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ‪ -‬ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮرد ﭘﮋوﻫﺶ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻘﻄﻊ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻫﻔﺖ داﻧﺸﻜﺪه از داﻧﺸﻜﺪه‬ ‫ﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان )داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎي ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻟﺰﻫﺮا‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎم ﻧﻮر(‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ 50 :‬ﻧﻔﺮ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﻣﻮرد ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ /‬ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ = ‪ 350‬ﻧﻔﺮ‬ ‫اﺑﺰار ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‪ 25 -‬ﺳﻮال ﺑﺴﺘﻪ و ﻳﻚ ﺳﻮال ﺑﺎز‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮ اﺳﺎس‪ :‬آﻣﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻣﺎري ﺑﺎ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪Excel‬‬ ‫‪١‬‬

‫‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري واﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪١٨‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮاﻻﺗﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﻮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﻴﺰان اﻧﮕﻴﺰه و ﻋﻼﻗﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ در ﭼﻪ ﺣﺪي اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ‪ -‬ﻣﻘﻄﻊ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ‪ -‬دوره ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ )ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻳﺎ روزاﻧﻪ(‪ -‬ﻣﺤﻞ ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ -‬ﮔﺮاﻳﺶ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري )ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﻏﻴﺮ ﭘﺰﺷﻜﻲ(‪ ،‬اﺷﺘﻐﺎل ﺣﻴﻦ ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ -‬ﻋﻀﻮﻳﺖ در اﻧﺠﻤﻦ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‬ ‫اﻳﺮان و ﺷﺮﻛﺖ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ و اﻧﺠﻤﻨﻬﺎ در ﻣﻴﺰان ﻋﻼﻗﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﭼﻪ ﺣﺪ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .3‬آﻳﺎ ﻧﺎم رﺷﺘﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ آن در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دارد؟‬ ‫‪ .4‬آﻳﺎ ﻣﻴﺰان ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﺎ داري ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟‬ ‫‪ .5‬آﻳﺎ ﻣﻴﺰان ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ در ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ )ورودي ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟‬ ‫‪ .6‬ﺗﻤﺎﻳﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رﺷﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮاﺳﺖ؟‬ ‫‪ .7‬ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻋﻼﻗﻪ و اﻧﮕﻴﺰه ي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻣﻮﺛﺮﻧﺪ؟‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژه ﻫﺎ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ – اﻧﮕﻴﺰه و ﻋﻼﻗﻪ – ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻼﻗﻪ‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي‬ ‫‪1‬‬

‫رﻗﻴﻪ ﻋﺴﮕﺮي‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺳﻤﻴﻪ ﻳﻮﺳﻔﻲ‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺿﺮورت ارزﻳﺎﺑﻲ را اﻳﺠﺎب و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ را ﺗﻘﻮﻳﺖ‬ ‫ﻛﺮدهاﺳﺖ‪.‬ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ درﺑﺎرة ﭼﻴﺴﺘﻲ ارزﺷﻴﺎﺑﻲ و دﻟﻴﻞ اﻧﺠﺎم آن وﺟﻮد دارد‪ .‬روﻳﻜﺮد ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد را ﺟﺰء ﻻﻳﻨﻔﻚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮب ﻣﻲداﻧﺪدر روﻳﻜﺮد دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﻣﻨﺪي‪ ،‬و ارزش ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد؛ و در روﻳﻜﺮد ﺳﻮ‪‬م‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫واﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و اﻧﮕﻴﺰة ﻛﺘﺎﺑﺪاران اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ارزﻳﺎﺑﻲ از دﻳﺪﮔﺎه‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان اﺳﺖ‪،‬ﻇﺎﻫﺮاً ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻗﺎﺑﻞ ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ اراﺋﺔ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺸﺨﺺ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ و ﺟﺎﻣﻊ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارد ﻛﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﭘﺬﻳﺮي را در ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ارزﻳﺎﺑﻲ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﻴﻔﻲﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫دﺷﻮار‪ ،‬و روشﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و اﺧﺘﻼف اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي درك ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻛﺎرﻛﺮد ﻳﻚ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺠﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در آن ﺧﺪﻣﺖ را ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آن وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ داﻧﺸﺠﻮي دوره ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري واﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن‬‫‪asgari_r62 @yahoo.com‬‬ ‫‪ -2‬داﻧﺸﺠﻮي دوره ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري واﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن‬

‫‪١٩‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ و ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ در‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻳﺎ دﻓﺎع از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اﻳﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫دﻳﺪﮔﺎﻫﺸﺎن را درﺑﺎرة اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ روﺷﻬﺎي ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎر ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ روش ﭘﻴﻤﺎﻳﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ روش ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي اﺳﺖ وروش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﮔﺮدآوري آﻣﺎر اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻲ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و روش ﻫﺎي‬ ‫ﻛﻴﻔﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﺻﻨﺪوق ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‪.‬در آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺘﺮي ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬رﺷﺪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و دﺳﺘﺮﺳﻲ‬ ‫روزاﻓﺰون ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺣﻮزة ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژه ﻫﺎ‪ :‬ارزﻳﺎﺑﻲ – ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ -‬ﺧﺪﻣﺎت – روش ﭘﻴﻤﺎﻳﺸﻲ‪ -‬روش ﻛﻴﻔﻲ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮزي اﻃﻼﻋﺎت در ﺗﺪوﻳﻦ ﺳﺮﻓﺼﻠﻬﺎي دروس ﻛﺘﺎﺑﺪاري‬ ‫‪1‬‬

‫رﻗﻴﻪ ﻋﺴﮕﺮي‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺳﻤﻴﻪ ﻳﻮﺳﻔﻲ‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪﻳﺪ اﻃﻼﻋﺎت روﻧﺪ ذﺧﻴﺮه وﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن را در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﺘﺤﻮل‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎ ي ﺣﺮﻓﻪ اي ﻛﺘﺎﺑﺪاران را دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي اﺧﻴﺮ در اﻣﺮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎ اﻳﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻫﺎ در‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﺪوﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرآﻣﺪ در زﻣﻴﻨﻪ ي آﻣﻮزش ﺑﺮاي ﺗﺮﺑﻴﺖ اﻓﺮاد ﺣﺮﻓﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و ﻣﺴﺌﻮ ﻟﻴﺖ ﺣﺮﻓﻪ اي ﺧﻮد را در ﻗﺒﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬ ‫آورﻧﺪ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺪوﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ در‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻘﺶ ﺳﻨﺘﻲ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺪاران و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ي آن ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاران در ﻋﺼﺮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻴﺰان‬ ‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺮﻓﺼﻞ ﻫﺎي دروس ﻛﺘﺎﺑﺪاري در اﻳﺮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي در‬ ‫دﻫﻪ ي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ واژه ﻫﺎ‪ :‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻃﻼﻋﺎت‪ -‬آﻣﻮزش‪ -‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ -‬دروس ﻛﺘﺎﺑﺪاري‬ ‫‪١‬‬

‫ داﻧﺸﺠﻮي دوره ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري واﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن‬‫‪asgari_r62 @yahoo.com‬‬ ‫‪ -٢‬داﻧﺸﺠﻮي دوره ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري واﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن‬

‫‪٢٠‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺗﻐﻴﺮ اﻣﻮاج ﻧﺸﺮ و ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﺑﺮ ارﻛﺎن اﺻﻠﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺎزي‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬اﺷﺎﻋﻪ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﻣﻴﻨﺎ ﻧﻮري زاد‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻟﻪ‪:‬‬ ‫ﻫﺪف از اراﺋﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻧـﺸﺮ ﻃـﻲ ‪ 30‬ﺳـﺎل اﺧﻴـﺮ و ﺗـﺄﺛﻴﺮ آن ﺑـﺮر وي ارﻛـﺎن اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺎزي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬اﺷﺎﻋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻦآوري و ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﻧﺸﺮ و ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻳﻨﻜﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﻧﺸﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺳﺒﺐ ﺑﺮوز ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫در ﺣﻮزه ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺮ آن ﺷﺪه ﺿﻤﻦ ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در دو ﺣﻮزه ﻣـﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻧﮕﺮﺷـﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺘﺎﺑﺪاران را در ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﺎن ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺸﺮ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﻧﮕﺮشﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري‪ :‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻦ‪ ،‬ﻫﻨﺮ‬ ‫اﻳﺮان ﻋﺎﺑﺪي‬

‫‪2‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻠﻮم از ﺗﺤﻮﻻت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﻤﻮاره ﺑﺮآﻧﺎن ﺗﺎﺛﻴﺮ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻬﺎي ﻧﻮﻳﻦ‬ ‫ﺗﻼش ﻓﺮاوان ﻧﻤﻮده ﺗﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد را روﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺮد ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‬ ‫ﺑﻄﻮر ﺗﺎرﻳﺨﻲ از اﺑﺘﺪاي ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﺎ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎي اﻣﺮوزي و ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﺠﺎد ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮ‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ و ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻛﻴﻔﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ وﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ‪ ،‬ﻣﺸﺎوره‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﭘﮋوﻫﺶ ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ .‬و‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺣﺮﻓﻪ اي و ﮔﻤﺎردن آﻧﺎن در ﺟﺎﻳﮕﺎه اﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد‪ .‬و درﭘﺎﻳﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ آﻣﻮزﺷﻬﺎي ﻻزم‬

‫‪ . ١‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫‪ . ٢‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻤﺪان‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٢١‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ در آﻳﻨﺪه ﻧﻘﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ راﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻳﻔﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪﻛﺮد ‪.‬‬

‫روﻳﺎروﻳﻲ ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻓﻦ آورﻳﻬﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم‬ ‫زﻫﺮا ﺑﻬﺰادي‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﺑﺎ ورود ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻣﻮر ﻛﺸﻮرﻫﺎ از اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺎ اﻣﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و دوﻟﺖﻫﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدة ﻣﺆﺛﺮ از ﻓﻨ‪Ĥ‬وري اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮﻓﺔ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﺒﻮده و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺴﺘﺮدة اﻳﻦ ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ در اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ در اﺷﺎﻋﺔ اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ در‬ ‫ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮﻓﻖ از ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺎص اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﺸﻮرﻫﺎ و اﺧﺘﻼف‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎز ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ‬ ‫ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ در ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺘﻔﺎل آﻧﻬﺎ دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺎدي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﻧﮕﺮش‬ ‫دوﻟﺘﻤﺮدان و ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮان ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم در ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺘﻔﺎل ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ ﺑﺎ آن دﺟﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻧﺒﻮد زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻓﻘﺪان روش ﺗﺨﺼﺼﻲ در ﻣﻮرد ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ‪ ،‬ﻋﺪم اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ رژﻳﻢ ﺣﺎﻛﻢ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﻧﮕﺮش ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻨ‪Ĥ‬وري اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد آن در اﻣﻮر زﻧﺪﮔﻲ وﺣﺮﻓﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫ﺳﻌﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﺿﻤﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺳﻮم در روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﻲ راﻫﻜﺎر ﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه وري ﺑﻬﺘﺮ ﺣﺮﻓﻪ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري از اﻳﻦ ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم ارا ﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ واژه ﻫﺎ‪ :‬ﻓﻨ‪Ĥ‬وريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم‬

‫‪ . ١‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز‬

‫‪٢٢‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﺮﻗﺖ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ‪:‬‬ ‫ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‬ ‫ﻓﺎﺋﺰه ﻓﺮﻫﻮدي‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﻲ ﻣﻌﺮف ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻼي ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺮ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ و ﻳﻜﻲ از وﻇﺎﻳﻒ‬ ‫ﻋﻤﺪه و اﺻﻠﻲ آن ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري از اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﻛﺸﻮر و ﻧﻴﺰ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺸﻮر در ﻛﺸﻮرﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ‪.‬ﻟﺬا ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻮاد و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﻪ ﺳﺮﻗﺖ رﻓﺘﻦ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺑﺪان ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ راﺟﻊ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﺮﻗﺖ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻴﭙﺮدازد و در‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ ‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﻴﺪاﻳﺶ و ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮي آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪RF‬و ‪EM‬و‪RFID‬ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪EM‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ‪3M‬اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬اﻣﻨﻴﺖ ‪ ,‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﻲ ‪ ,‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ‪ ,‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RF‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ EM‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫‪RFID‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري از دﻳﺮوز ﺗﺎ اﻣﺮوز‬ ‫ﺳﻤﻴﻪ ﺟﺎﻧﻲ‬

‫‪2‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي ﺳﺮﻳﻊ و ﺑﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ داﻧﺶ و ﻣﻴﺰان اﻧﺘﺸﺎرات ﭼﺎﭘﻲ و ﻏﻴﺮ ﭼﺎﭘﻲ روﻧﺪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت را‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ؛ ﺿﺮورت ﺑﺮﺧﻮرد ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزي و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻊ اﻳﻦ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﻣﺮ دﺳﺘﺮﺳﻲ آن ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان اﻫﻤﻴﺖ رﺷﺘﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع‬ ‫رﺳﺎﻧﻲ را ﻓﺰوﻧﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ . ١‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا‬ ‫‪ . ٢‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٢٣‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺮوري ﺑﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺗﻌﺎرﻳﻒ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ دارد و ﺑﻪ دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻪ‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و اﻧﺘﻈﺎري ﻛﻪ اﻣﺮوزه از آن ﻣﻲ رود ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ واژه ﻫﺎ‪ :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺘﺎﺑﺪاري ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري اﻣﺮوز‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻓﻦ‬ ‫)در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﻮﻳﺖ واﻗﻌﻲ (‬ ‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺮﻳﺪوش‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺳﻤﻴﻪ اﻟﺒﺮزي‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ ﻫﻤﻮاره ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻋﻠﻢ ﻳﺎ ﻓﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮاﻗﻊ آﮔﺎﻫﻲ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﻲ ﻫﺮ رﺷﺘﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﺟﻪ آن‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻳﺎ ﻛﺎرﺑﺮدي اﺳﺖ و اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ روﻳﻜﺮد اﺻﻠﻲ آن‬ ‫رﺷﺘﻪ را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺑﻠﻜﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻨﻴﺎن اﺻﻠﻲ آن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف و ﻓﻠﺴﻔﻪ واﻗﻌﻲ آن ﺗﺒﻴﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻏﻮﻃﻪ ور ﺷﺪن ﻳﻚ رﺷﺘﻪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻈﺮي ﻳﺎ ﻛﺎرﺑﺮدي آن را از‬ ‫ﺑﻨﻴﺎن و ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد دور ﻧﻤﺎﻳﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻳﺪ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ دوﺟﻨﺒﻪ آن در‬ ‫ﭘﻴﺸﺒﺮد اﻫﺪاف رﺷﺘﻪ ﻻزم و ﻣﻠﺰوم ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻻزم اﺳﺖ ﻫﻤﻮاره ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎﻳﻲ در ﺧﺼﻮص ﺟﺎﻳﮕﺎه‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻈﺮ ي و ﻛﺎرﺑﺮدي در ﻳﻚ رﺷﺘﻪ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد ﺗﺎ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﺮﺗﺮي ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﻳﺎ ﻓﻨﻲ‬ ‫آن ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻫﺪف از ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ روش ﺳﻨﺪي )ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي( ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬ ‫رﺳﻴﺪه ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻼﻛﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺼﻮص ﻋﻠﻢ ﻳﺎ ﻓﻦ ﺑﻮدن ﻳﻚ رﺷﺘﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي رﺷﺘﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ اراﺋﻪ ﺷﺪه در‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻠﻢ و ﻓﻦ و ﺗﻌﺮﻳﻒ رﺷﺘﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري واﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻫﺪف آﮔﺎه ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻧﻈﺮي و ﻛﺎرﺑﺮدي اﻳﻦ رﺷﺘﻪ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎي‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدي آن و ﻫﺪاﻳﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﺎن در ﺣﺮﻛﺖ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﺴﻮي ﻫﺪف و ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻣﻲ‬

‫‪ . ١‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ از داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺎﻫﺪ‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٢٤‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﻲ رﺷﺘﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻘﺪي ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻧﺠﻤﻦ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ اﻳﺮان و ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ از‬ ‫ﺳﺎل ‪1379 -1385‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﺟﻠﻴﻞ ﻗﺎﻧﻲ دﻫﻜﺮدي‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد آل ﻣﺨﺘﺎر‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﺤﻀﺮﻳﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 70‬ﺳﺎل از ﻋﻤﺮ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و آﻣﻮزش ﻛﺘﺎﺑﺪاري در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﻣﻲ‬ ‫ﮔﺬرد و ﺣﺪوداً ﭼﻬﺎر دﻫﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺷﺮوع ﻛﺘﺎﺑﺪاري آﻛﺎدﻣﻴﻚ در اﻳﺮان ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬درﻃﻮل اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪت اﻳﻦ رﺷﺘﻪ و ﺣﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐ ﻫﺎﻳﻲ را در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺒﻬﺎ ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻧﺠﻤﻦ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻮده ‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻌﺪ از ﺗﺸﻜﻴﻞ در ﺳﺎل‬ ‫‪ 1345‬و ﻣﺪﺗﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺣﺪودا دو دﻫﻪ وﻗﻔﻪ ‪ ،‬ﻣﺠﺪدا ﺑﺎ ﺗﻼش ﻋﺰﻳﺰان اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ، 1379‬ﺑﺎ ﻫﺪف ﮔﺴﺘﺮش و ارﺗﻘﺎي داﻧﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ داد ‪ .‬و ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ‬ ‫زﻣﺎن ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ ‪ .‬ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﺮاﺳﺎن ‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن ‪ ،‬ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪ ،‬ﻓﺎرس ‪ ،‬ﻗﻢ و ﻟﺮﺳﺘﺎن ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ را ﻣﻲ ﺗﻮان‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﻟﺬا ﺳﻌﻲ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻧﺠﻤﻦ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ و ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ‬ ‫ي آن ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ) ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را در آن ﺣﺪ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ ( ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﻔﻲ ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻳﻢ ‪ .‬و ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ آﻧﻬﺎ را در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮده و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را اراﺋﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ واژه ﻫﺎ ‪ :‬اﻧﺠﻤﻦ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ اﻳﺮان ‪ ،‬اﻧﺠﻤﻦ ﻫﺎي ﺷﺎﺧﻪ ) اﺳﺘﺎﻧﻲ ( ‪ ،‬اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ ‪ ،‬ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻫﺎي اﻧﺠﻤﻦ ‪ ،‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫‪ . ١‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎه آزاد واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻫﻮاز‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫‪ . ٢‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﻬﺮان و‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﺮﻛﺰي داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن ‪[email protected].‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺣﺴﺎس رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاران داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫اﺻﻔﻬﺎن و داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻣﺎزﻟﻮ‬ ‫آرزو رﺣﻴﻢ ﺳﻠﻤﺎﻧﻲ‬ ‫آﺳﻴﻪ رﺣﻴﻢ ﺳﻠﻤﺎﻧﻲ‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت و ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺧﻮد ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫رﻓﺘﺎري ﻛﺎرﻛﻨﺎن وﻧﻴﺎزﻫﺎي آﻧﺎن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎن وﻣﺤﻴﻂ ﻳﻚ راﺑﻄﻪ داد وﺳﺘﺪ وﺷﺎﻳﺪ‬ ‫راﺑﻄﻪ ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎل اﺳﺖ ؛ و اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰدر اﻳﻦ آﻣﻴﺨﺘﮕﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎ و ﻣﺤﻴﻂ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬ ‫وﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﻮد را ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺤﻴﻂ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﻴﺰ ﺧﻮد را ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﻬﺪات و ﻗﻴﻮدي ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺑﻪ وﻳﮋه اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺮ او ﺗﺤﻤﻴﻞ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﮔﺮدن ﻧﻬﺪ ‪ .‬وي در اﻳﻦ ﺗﻼش در ﻣﻌﺮض ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﻗﺒﻴﻞ رﺿﺎﻳﺖ ‪ ،‬ﻧﻔﺮت ‪،‬‬ ‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻏﻀﺐ و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ‪ ،‬ﺗﺮس‪ ،‬ﭘﻴﺮوزي و ﺷﻜﺴﺖ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؛ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎ او را وا‬ ‫ﻣﻲ دارد ﺗﺎ در ﻳﻚ رﺷﺘﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﺮود و ﻫﻤﻪ ي اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮ ﺑﺎزده ﻛﺎري و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻐﻠﻲ او‬ ‫ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﮕﻴﺰش و ﻧﻘﺶ آن در ﺑﻬﺮه وري و ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان‬ ‫‪ ،‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن و ﻣﺪﻳﺮان را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ در اﻣﺮ‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ دارﻧﺪ و از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﻛﻪ رﻛﻦ اﺻﻠﻲ وﻣﻬﻢ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت آﻧﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺳﻌﻲ ﺷﺪه در‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺣﺴﺎس رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاران داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن و‬ ‫ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻣﺎزﻟﻮ ) ﻫﺮم ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺎزﻟﻮ( ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎزﻟﻮ در اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﮔﺮوه ‪ .1 :‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪ .2‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ ‪ .3‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ) ﻋﺸﻖ و ﺗﻌﻠﻖ( ‪.4‬اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ) ﻋﺰت ﻧﻔﺲ( ‪ .5‬ﻧﻴﺎز ﺧﻮد‬ ‫ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ١‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫‪ ٢‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن‬

‫‪٢٦‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫روش ﺗﺤﻘﻴﻖ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﻴﻤﺎﻳﺸﻲ و از ﻧﻮع ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﻮه ﮔﺮد آوري اﻃﻼﻋﺎت از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮزﻳﻊ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﺳﺖ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ‪ 50‬ﻧﻔﺮاز ﻛﺘﺎﺑﺪاران داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن و داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ واژه‪ :‬اﺣﺴﺎس رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻣﺎزﻟﻮ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺪاران داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن و داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ و ﻳﺎ ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاران‬ ‫ﻓﺎﺋﻀﻪ ﻧﺼﺮزاده‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺪرﻳﺲ ‪ 30‬ﺳﺎﻟﻪ آن در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻨﻮز آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده اﺳﺖ وﻋﻼوه ﺑﺮ اﻓﺮاد ﻏﻴﺮ ﻛﺘﺎﺑﺪار‪ ،‬ﺧﻮد ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﻧﻴﺰ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺧﻮد ﺑﻬﺎ ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺟﻬﺖ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻣﻴﺰان رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ و ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ رﺿﺎﻳﺖ وﻳﺎ ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دراﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ در زﻣﻴﻨﻪ رﺿﺎﻳﺖ‬ ‫ﺷﻐﻠﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه و ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻬﻢ را در رﺿﺎﻳﺖ و ﻳﺎ ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎﺑﺪاران از‬ ‫ﺷﻐﻞ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎﺑﺪران ﻣﻲ ﺷﻮد اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ . ١‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﺒﺮﻳﺰ‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٢٧‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺪاران و ﻣﺪﻳﺮان ﻏﻴﺮﻛﺘﺎﺑﺪار‬ ‫ﻧﻴﻮﺷﺎ ﻇﻬﻮرﻳﺎن ﻓﻮﻻدي‬ ‫ﻣﻮﻧﺎ ﻣﻬﺪﻳﺎن‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬ ‫ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺸﺘﺮك اﻛﺜﺮ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﻣﺸﻐﻮل‬ ‫ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻣﻮﺳﺴﺎت اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ در واﺣﺪﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﻛﻪ درك‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ ﻳﺎ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ در ﻣﻮرد ﻧﻘﺶ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ دارﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻇﻬﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺟﺎري ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻏﻴﺮ ﻛﺘﺎﺑﺪار ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮيدارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻫﻤﻜﺎري دوﺳﻮﻳﻪ‪ ،‬از ﻳﻜﺴﻮ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪاران ﻣﻜﻤﻞ ﻧﻘﺺ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮان ﻏﻴﺮﻛﺘﺎﺑﺪار ﺑﺎﺷﺪ و از ﺳﻮﻳﻲ دﻳﮕﺮ راﻫﻜﺎرﻫﺎي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﻮﺟﺐ ارﺗﻘﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪ اي ﻛﺘﺎﺑﺪاران‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﻏﻴﺮ ﻛﺘﺎﺑﺪار‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪ . 1‬داﻧﺸﺠﻮي ﺗﺮم ﺳﻮم ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﻫﻤﺪان‬ ‫‪ . 2‬ﺗﺮم ﭼﻬﺎرم ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‬

‫‪٢٨‬‬