Tl Plan4 6

Projekt okładki i strony tytułowej: Joanna Budyn-Kamykowska Korekta: Joanna Cybula

© Copyright by Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2004 © Copyright by Małgorzata Rauch, Bogumiła Stec-Świderska

ISBN 83-89434-17-2 Wydawnictwo Edukacyjne 31-326 Kraków, ul. Wielkotyrnowska 35 tel. (012) 626-08-18, 638-00-50 e-mail: [email protected], [email protected] • www.we.pl Dyrektor naukowy WE: prof. zw. dr hab. Bolesław Faron Skład i łamanie: MONOS Druk i oprawa: Przedsiębiorstwo Poligraficzne DEKA

STANDARDY WYMAGAŃ I. CZYTANIE Lp.

UCZEŃ:

1.

odczytuje różne teksty kultury (w tym kształtujące tożsamość narodową i postawę obywatelską): a) źródła i teksty historyczne, w tym: fragmenty kronik, pamiętników, listów, elementy dziedzictwa kulturowego, w szczególności zabytki architektury reprezentatywne dla danej epoki, polskie pieśni patriotyczne b) teksty literackie, w tym: baśnie, legendy, mity, opowiadania, utwory poetyckie i prozatorskie z klasyki dziecięcej i młodzieżowej – polskiej i światowej c) teksty użytkowe, w tym: telegram, zaproszenie, zawiadomienie, instrukcję, przepis, ogłoszenie, kartkę pocztową, list prywatny i oficjalny, tabelę, notatkę d) proste teksty podręcznikowe, a także publicystyczne i popularnonaukowe, w tym: audycję radiową i telewizyjną, artykuł prasowy e) przedstawienia teatralne i filmy f) przekazy ikoniczne, w tym: komiksy, dzieła malarskie, rzeźby g) rozpoznaje ich cechy charakterystyczne, dostrzega znaczenia dosłowne i odkrywa sensy przenośne

2.

określa funkcję elementów charakterystycznych dla danego tekstu: a) rozumie pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm b) posługuje się czynnie terminami: wątek, akcja, autor, narrator, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rym, zwrotka, refren, baśń, legenda, opowiadanie, powieść, proza, poezja; oraz podstawowymi terminami związanymi z przekazami ikonicznymi, plastyką, muzyką, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą

3.

rozumie znaczenie podstawowych symboli występujących w instrukcjach i opisach: a) diagramów b) map c) planów d) schematów e) innych rysunków

4.

odczytuje dane z: a) tekstu źródłowego b) tabeli c) wykresu d) planu e) mapy f) diagramu oraz odpowiada na proste związane z nimi pytania

3

II. PISANIE 1.

pisze na temat i zgodnie z celem, posługując się następującymi formami wypowiedzi: a) opowiadanie b) opis przedmiotu, krajobrazu, opis postaci rzeczywistej i literackiej, dzieła sztuki c) sprawozdanie z uroczystości szkolnej, wycieczki d) notatka w formie planu, tabeli, wykresu, streszczenia e) kartka pocztowa f) list prywatny i oficjalny g) telegram h) zaproszenie i) zawiadomienie j) ogłoszenie k) instrukcja l) przepis

2.

formułuje wypowiedzi ze mające określony cel (intencję): a) pyta i odpowiada b) potwierdza i zaprzecza c) poleca i prosi d) przyrzeka i obiecuje e) zachęca i zniechęca f) zaprasza g) przeprasza h) współczuje i) żartuje j) wątpi k) odmawia

3.

buduje tekst poprawny kompozycyjnie (ok. 1 strony formatu A4), celowo stosując środki językowe i przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych

4.

przedstawia w postaci graficznej dane zapisane w tabeli: a) przenosi informacje na oś liczbową, chronologiczną, układ współrzędnych b) wyraża dane w postaci diagramu słupkowego, prostego schematu lub innego rysunku

5.

dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi b) wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą c) pisze czytelnie

III. ROZUMIENIE

4

1.

posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni przy porządkowaniu wydarzeń: a) sytuuje je w przestrzeni b) umieszcza daty w przedziałach czasowych c) oblicza upływ czasu między wydarzeniami d) porządkuje wydarzenia w kolejności chronologicznej

2.

przedstawia przyczyny i skutki wydarzeń oraz zjawisk: a) określa przyczyny, przewiduje skutki aktualnych wydarzeń oraz wydarzeń bliskich jego doświadczeniom b) wskazuje główne przyczyny i skutki doniosłych wydarzeń z historii Polski, c) wyjaśnia przyczyny i określa skutki zmian zachodzących w środowisku w wyniku działalności człowieka

3.

ocenia znaczenie osiągnięć człowieka dla rozwoju cywilizacyjnego: a) wyjaśnia w prostych przykładach zmiany cywilizacyjne, jakie nastąpiły na przestrzeni dziejów b) opisuje najważniejsze osiągnięcia, które składają się na polskie dziedzictwo kulturowe

4.

wyraża własne opinie i próbuje je uzasadniać, broniąc swojego stanowiska używa odpowiednich argumentów

5.

potrafi przedstawić zagadnienie poruszone w tekście za pomocą: a) wyrażenia arytmetycznego i prostego wyrażenia algebraicznego b) prostego równania stopnia pierwszego z jedną niewiadomą c) planu d) mapy e) prostego schematu f) diagramu słupkowego g) innego rysunku

6.

rozpoznaje charakterystyczne cechy i właściwości: a) liczb b) figur c) zjawisk d) przemian e) obiektów przyrodniczych f) elementów środowiska wskazuje różnice i podobieństwa oraz porządkuje je

7.

dostrzega prawidłowości, opisuje je i sprawdza na przykładach: a) opisuje spotykane w najbliższym otoczeniu powtarzające się zjawiska b) na podstawie opisu zjawiska mającego charakter prawidłowości wnioskuje o jego dalszym przebiegu

8.

ustala sposób rozwiązania zadania oraz prezentacji tego rozwiązania

9.

analizuje otrzymane wyniki i ocenia ich sensowność: a) porównuje wyniki z własnym doświadczeniem b) sprawdza wyniki z warunkami zadania

IV. KORZYSTANIE Z INFORMACJI 1.

wskazuje źródła informacji, sprawnie się nimi posługuje

2.

analizuje oferty mediów, skierowane do dzieci i młodzieży, wybiera, kierując się wskazanymi kryteriami (osadzonymi także w wartościach)

V. WYKORZYSTYWANIE WIEDZY W PRAKTYCE 1.

posługuje się poznanymi terminami do opisywania zjawisk i sytuacji z własnego otoczenia

2.

wybiera odpowiednie przyrządy do obserwacji i pomiaru, odpowiada na pytania dotyczące przebiegu zjawisk, poprawnie zapisuje wyniki obserwacji

3.

wykonuje obliczenia dotyczące: a) długości b) powierzchni c) objętości d) wagi e) czasu f) temperatury g) pieniędzy

5

6

4.

planuje i wykonuje obliczenia z wykorzystaniem kalkulatora

5.

wykorzystuje w praktyce własności: a) liczb b) figur c) zjawisk d) przemian e) obiektów przyrodniczych f) elementów środowiska i stosuje je do rozwiązania problemu

6.

zna zasady bezpiecznego posługiwania się urządzeniami technicznymi i materiałami chemicznymi, rozpoznaje oznakowania substancji toksycznych, łatwopalnych i wybuchowych, objaśnia zasady użytkowania domowych urządzeń elektrycznych

7.

wyjaśnia na podstawie instrukcji obsługi, jak uruchomić i wykorzystać proste urządzenia techniczne

8.

rozumie potrzebę stosowania zasad: a) higieny b) bezpieczeństwa c) zdrowego trybu życia d) oszczędnego korzystania z energii i innych zasobów przyrody e) postępowania w środowisku przyrodniczym

PLAN PRACY KLASA 4

8

UWAGI

edukacja czytelniczo-medialna

wychowanie – plan zdarzeń do życia w społeczeństwie

wychowanie do życia w społeczeństwie

REZULTATY – UCZEŃ:

Teksty i zadania: – rozumie sens czytanego Sempé, Goscinny, tekstu na poziomie słowa, Wspomnienia z wazdania, akapitu kacji, s. 11-13 – rozumie pojęcie ideogram i co oznacza zwrot imponować komuś – opowiada

– odczytuje tekst – dokonuje jego interpretacji głosowej – wyraża uczucia w czytanym przez siebie tekście – komentuje sposoby wprowadzania dialogów

Ćwiczenia języ– formułuje myśli kowe: – jasno i precyzyjnie je Nadaję tytuł swojej wyraża opowieści, s. 11 – buduje logiczną, kilkuzdaniową wypowiedź – zachowuje schemat przyczynowo-skutkowy

Słownik języka polskiego

Teksty i zadania: – wypowiada się na temat plansza Lato zacze- – odczytuje tekst ikonograficzny kaj chwilę, s. 6-7; plansza Pamiątki, s. 9-10

MATERIAŁ

Ćwiczenia języko– czytanie tekstu z podziałem na we: Mówię to tak..., role – odczytywanie zachowań koziołka s. 12 i nazywanie uczuć – indywidualne próby interpretacji głosowej wiersza w celu uzyskania jak najlepszego efektu brzmieniowo-znaczeniowego tekstu

– nadawanie tytułu opowieści przedstawionej w ćwiczeniach – odtwarzanie zdarzeń – przygotowywanie własnej historyjki z wakacji (na podstawie samodzielnie wykonanego rysunku)

– redagować opowiada- – czytanie opowiadania nie w formie ustnej – odtwarzanie zdarzeń w postaci – odtwarzać zdarzenia planu ramowego w formie planu – odczytywanie sensów ideogramu – odczytywać znaki w kontekście opowiedzianych graficzne zdarzeń

– interpretować różne stany emocjonalne z zastosowaniem odpowiedniej dykcji

I/1b

edukacja czytelniczo-medialna

– opowiadać

II/1d I/2 I/1b

DZIAŁANIA

PROJEKT: WSPOMNIENIA Z WAKACJI

CELE

wychowanie – projekt w opar- – pobudzać aktywność – gromadzenie materiału słownikowego na temat wakacji (związków językową uczniów do życia w spo- ciu o Zadania dla wyrazowych, skojarzeń, czynnoWas, nr 1, 2, s. 14 – wnioskować na podłeczeństwie ści) stawie zgromadzone– forma prezen– próba grupowania i komentowatacji: wystawa go materiału edukacja nia zawartości leksykalnej wakacyjnych – diagnozować umiejętczytelniczo– odkrywanie znaczeń dosłownych ności uczniów skarbów oraz al-medialna i ukrytych bum wspomnień

ŚCIEŻKA

II/1a

I/1fd

S. W.

9

II/2

II/1a

II/2

wychowanie – forma prezentado życia w spo- cji: gazetka łeczeństwie w klasie

– opowiadanie

wychowanie – dialog do życia w społeczeństwie

– czytanie opowiadania – wzoru – obserwacja konstrukcji – wydzielanie wstępu, rozwinięcia, zakończenia; odszukiwanie związków między poszczególnymi częściami korespondencji – obserwacja sposobów wprowadzania dialogów – wykonanie zapisków uważnego czytelnika – tworzenie własnego tekstu opowiadania, rozwijającego temat przewodni – wakacje/ wspomnienia z wakacji

– przedstawiać się w sy- – prezentacja historii własnych imion tuacjach oficjalnych – dodawanie do imienia dowolnego i nieoficjalnych słowa, zaczynającego się na pierw– rozróżniać zdrobszą literę imienia, np. Małgosia jak nienia, zgrubienia, młynek oraz gestu spieszczenia – rywalizacja grup w ustawianiu się – formułować zasady dzieci w kolejności alfabetycznej dotyczące poprawna czas i inne ćwiczenia ności ortograficznej

– redaguje dialog

Ćwiczenia językowe: Nasze imiona, s. 7; Wypełniamy kartę ucznia, s. 10

– rozróżnia zdrobnienia, spieszczenia – tworzy inne tego typu formy według wzoru – przedstawia historię imienia – tworzy inicjał

Sztuka pisania: – redaguje opowiadanie, Jeśli szukasz temanaśladując wzór tu opowiadania, s. 75-76

– obserwowanie sytuacji przedsta- Ćwiczenia językowe: Witam Cię wionej na rysunku – rozwijanie rozmów między boha- serdecznie, s. 5 terami sytuacji przedstawionej na rysunku w postaci dialogów – zapis dialogów – ocena prac

PROJEKT: CO POWIEM O SOBIE INNYM?

– analizować/ naśladować strukturę opowiadania – obserwować sposób budowania napięcia – pisać opowiadanie na temat

– podtrzymywać kontakt z rozmówcą – zapisywać dialog – rozpoznawać różnorodne formuły przedstawiania się, pozdrawiania w zależności od osób

10

UWAGI

wychowanie – forma prezendo życia w spo- tacji: plansza łeczeństwie Różne domy świata (Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 1, s. 35)

ŚCIEŻKA

I/1b/1g edukacja I/2 czytelniczoIII/2 -medialna III/4 wychowanie do życia w społeczeństwie

I/1f

II/2 cd.

S. W. wspomagające poznanie się i lepsze zapamiętanie imion – czytanie historii imion w ćwiczeniach – poszukiwanie historii własnego imienia – tworzenie zdrobnień, zgrubień i innych form własnego imienia

DZIAŁANIA

– odtwarzać przebieg zdarzeń – analizować – wyciągać wnioski – porównywać losy bohaterów – uogólniać

– stosować określenia synonimiczne do słowa dom

MATERIAŁ

– posługuje się określeniami synonimicznymi do słowa dom, respektując kontekst

– dba o poprawność ortograficzną w zapisie danych osobowych

REZULTATY – UCZEŃ:

– analiza porównawcza obu tekstów Teksty i zadania: – odczytuje tekst na poziona poziomie tematu, bohaterów Odarpi buduje mie dosłownym (cech, uczuć), zdarzeń igloo, s. 22-23; – odczytuje sensy naddane Koza Złate, s. 24-28 utworu – przekazuje treść własnymi słowami – porównuje zdarzenia – uogólnia i wyciąga wnioski

– lektura planszy Co się kryje Teksty i zadania: pod nazwą „dom”? i komentoplansza Słowo wanie jej zawartości pod kątem DOM, s. 21 zagadnień: charakterystyka budowli, przeznaczenie, nazewnictwo, ranga – poszukiwanie synonimów do słowa dom – wartościowanie znaczenia słowa dom w kontekście znaczenia domu – budynku

PROJEKT: CO SIĘ KRYJE POD NAZWĄ DOM?

w zapisie danych osobowych

CELE

11

II/ 1

II/1b I/3cd

I/1b I/2

– czytać tekst ze zrozumieniem – porządkować informacje z tekstu – argumentować – wnioskować

wychowanie – opis do życia w społeczeństwie

– wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce

– opisywanie – poprawa i ocena prac

– rozpoznawać części – dobieranie do przyimków odpomowy wiednich rzeczowników – sygnalizować za – obserwowanie powstałych połąpomocą przyimków czeń wyrazowych, sprawdzanie relacje przestrzenne ich poprawności oraz wartości między przedmiotami semantycznej

– odpowiada na pytania do tekstu – wykorzystuje fragmenty tekstu do argumentacji – wyszukuje fragmenty – komentuje je – wyciąga wnioski na temat domu

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 3, s. 35

– buduje tekst poprawny pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, językowym

Ćwiczenia języko- – wskazuje poszczególne we: Gdzie postawić części mowy szafę?, s. 29-30 – dobiera właściwy przyimek – dobiera właściwy przypadek rzeczownika

Ćwiczenia języko- – wykorzystuje we własnej we: Gdzie postawić wypowiedzi przyimki szafę?, s. 29-32, tu – tworzy poprawne połączesekwencje: Mój ponia rzeczownika z przyimkój... mój ulubiony kiem kącik...; plan domu – buduje wypowiedź z tego ćwiczenia, spójną, poprawną pod powiększony i powzględem językowym, wielony dla każdego ortograficznym i interucznia punkcyjnym

– głośne czytanie Teksty i zadania: – odtworzenie położenia domu oraz W domu Bobrów, jego wyglądu (z zewnątrz i wes. 29-31 wnątrz) – odtworzenie, na podstawie wyglądu domu, modelu życia jego mieszkańców oraz ich zajęć

– zaznaczanie, przy pomocy symbo– sytuować przedwychowanie – forma prezendo życia w spo- tacji: makieta li, na planie domu miejsc, w któmioty w przestrzeni łeczeństwie rych stoją określone sprzęty zamkniętej z wykodomu rzystaniem połączeń – nazywanie przedmiotów (rzeczow(korelacja z planiki), wskazywanie ich cech (przyrzeczownika z przyimstyką, matematymiotniki) – zgodność rodzaju, kiem ką, techniką) liczby i przypadka – dokonywać opisu – prezentacja wystroju wnętrza miejsca uwzględnieniem relacji przestrzennych – opisywanie ulubionego/ wybranego miejsca w domu, z określaniem usytuowania sprzętów w przestrzeni

wychowanie do życia w społeczeństwie

edukacja czytelniczo-medialna

12

edukacja czytelniczo-medialna

edukacja czytelniczo-medialna

II/1k I/3e

ŚCIEŻKA

I/1b I/2ab

S. W.

Szczegółowy projekt zajęć opisany w: „Nowa Polszczyzna” 3/1999

UWAGI

DZIAŁANIA

– instrukcja według wzoru

REZULTATY – UCZEŃ:

– wskazuje słowa nazywające następstwo czasowe – rozpoznaje czasownik w zdaniu – rozróżnia jego formy – rozpoznaje rzeczownik – poprawnie zapisuje nazwy miar i wag

Teksty i zadania: – zauważa konwencję opisu – wnioskuje W kuchni niepodzielnie króluje Pan Kleks, s. 32 (kserokopia tekstu dla każdego ucznia)

MATERIAŁ

– ukierunkowanie działań grup materiały przygotouczniowskich i przydzielenie wane przez nauczynastępujących zadań: ciela • grupy I i II otrzymują zdjęcia potraw, odtwarzają sposób ich przygotowania, tworzy instrukcję; prezentuje zgodnie z instrukcją: Zrób to tak... i Zrobiłam to tak... • grupa III sporządza przepis na kanapkę wiosenną, prezentuje według schematu: Robię to tak... • grupa IV dokonuje wyboru ulubionej potrawy, pisze przepis, prezentuje według schematu: Jak to wykonać? – odtworzenie poszczególnych czynności (zapis na karteczkach czerwonych), nazwy składników (zielonych), kolejność wykonywania (żółtych) – prezentacja prac według przydzielonych zadań

– przeprowadzenie ćwiczeń ana– czytać ze zrozumielitycznych na podstawie tekstu, niem których celem jest zrozumienie – wyodrębniać elemenwarstwy leksykalnej, znaczenioty opisu – wnioskować wej i formalnej tekstu – objaśniać konwencję – wydobycie kolorystyki opisu kuchni przy pomocy kredek – wyciąganie wniosków na temat realnego i nierealnego opisu

CELE

13

edukacja czytelniczo-medialna

I/1c II/1k

wychowanie do życia w społeczeństwie

edukacja czytelniczo-medialna

I/1c II/1k

– korelacja z techniką

– precyzować znaczenie czasownika – budować wypowiedź podporządkowaną funkcji regulującej (z użyciem trybu rozkazującego) – dokonywać transformacji czasownika

– forma prezenta- – zauważać specyfikę tekstu cji: klasowa książeczka kucharska (ciekawie zatytułowana, zilustrowana; realistyczna lub fantastyczna)

– analiza języka przepisu – analiza przepisu na grzanki, wypisywanie składników – przyrządzenie kanapek zgodnie ze wzorem: co robiłem? co zrobiłem? – wyjaśnienie różnic znaczeniowych między formami dokonanymi i niedokonanymi – komentowanie różnic znaczeniowych wynikających z podanych form czasowników

– symboliczne wejście do krainy, np. żółtych, niebieskich, pomarańczowych i zielonych (udekorowanie stolików zgodnie z kolorami wybranymi przez grupę) – czytanie przepisu Pana Kleksa – wskazywanie wyróżników przepisu – określenie specyfiki tekstu Brzechwy oraz prawideł, według których jest on zbudowany, w kontekście instrukcji zawartej w książce kucharskiej (realne w świecie nierealnym) – układanie z wyobraźni fantastycznego menu oraz sporządzenie własnego przepisu na potrawę

– zapis czasowników w tabelce na tablicy; obserwacja wykonawcy czynności; wyciąganie wniosków

Ćwiczenia języ– przekształca bezokolicznikowe: ki na różne formy czasowKuchnia pełna nika cudów, s. 42-43; – rozróżnia czasownik Smaczna niespow postaci dokonanej dzianka, s. 44; Szef i niedokonanej kuchni poleca, s. 44 – tworzy różne formy czasownika

Teksty i zadania: – dostrzega różnicę między językiem instrukcji a języPan Kleks gotuje kiem literackim zupę pomidorową; Przepis na zupę – redaguje instrukcję „fanpomidorową, s. 32 tastyczną” (bibuła, nożyczki, taśma)

14

edukacja czytelniczo-medialna

wychowanie do życia w społeczeństwie

– forma prezentacji: wycieczka

UWAGI

II/1/3/5 wychowanie – Teksty i zadaIV/1 do życia w spo- nia: V/ 1 łeczeństwie Zadania dla Was, nr 2, s. 42; edukacja szczegółowo czytelniczoopisany projekt -medialna zajęć w: „Nowa Polszczyna” edukacja nr 2/2000 ekologiczna – korelacja z historią

I/1b I/2ab

edukacja czytelniczo-medialna

I/1b I/2ab

wychowanie do życia w społeczeństwie

wychowanie do życia w społeczeństwie

ŚCIEŻKA

I/1fg III/4

S. W. – ukierunkowana rozmowa na temat planszy

DZIAŁANIA

– wykorzystywać zdobytą wiedzę w praktyce – gromadzić i selekcjonować informacje – formułować wypowiedzi pisemne ze świadomością celu – czytać ze zrozumieniem – występować w roli

– zauważać sensy naddane – dokonywać analizy i interpretacji tekstu wiersza

– sporządzenie mapy najbliższej okolicy z zaznaczeniem na niej miejsc ważnych – podział klasy na grupy – przyporządkowanie poszczególnym miejscom tematów i zadań do wykonania, np.: Szkoła – zbierz informacje o historii swojej szkoły i jej patronie;

– wyszukiwanie w tekście i wypisywanie fragmentów odnoszących się do adresata i nadawcy wypowiedzi (kim jest? co robi? co czuje? co myśli?)

– sprecyzować pojęcie – analizowanie tytułu „ojczyzny prywatnej” – charakteryzowanie nadawcy w oparciu o analizę poprzez porządkowanie wypisów i interpretację wiersza z wiersza

PROJEKT: NASZA MAŁA OJCZYZNA

– podsumować refleksję na temat domu – odczytywać tekst niewerbalny

CELE

– zauważa elementy obrazu – odczytuje tekst na poziomie dosłownym – buduje komentarz metaforyczny

REZULTATY – UCZEŃ:

potrzebne źródła – rozumie znaczenia pozyinformacji o najbliżskiwanych źródeł inforszej okolicy macji – buduje tekst poprawny pocztówki pod względem kompozycyjnym, ortograficznym, interpunkcyjnym i stylistycznym, celowo stosując odpowiednie środki językowe

Teksty i zadania: – charakteryzuje bohatera tekstu J. Słowacki, W pamiętniku Zofii – odczytuje intencje Bobrówny, s. 38

Teksty i zadania: – posługuje się pojęciami K. Przerwa-Tetmajer, odnoszącymi się do tekstu Pozdrowienie, s. 37 poetyckiego

Teksty i zadania: plansza W domu najlepiej! W domu najlepiej? W domu najlepiej..., s. 15

MATERIAŁ

15

I/1f/g I/1a III/1

wychowanie do życia w społeczeństwie

– rozszerzyć problematykę związaną ze słowem dom – odczytywać znaczenia poszczególnych zwrotek hymnu – formułować sensy naddane

– wysłuchanie nagrania hymnu – rozmowa oznaczeniu słów: hymn, państwo, granice, terytorium, flaga, godło – utrwalenie pisowni ortograficznej nazw państw i ich mieszkańców – linearne czytanie tekstu hymnu wraz z komentarzem nauczyciela i przybliżeniem kontekstu historycznego – ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne: być na mapie, zniknąć z mapy, zająć terytorium, obca przemoc

PKS – zgromadź informacje na temat historii najbliższych miejscowości; napisz opowiadanie: O czym opowiada najstarsze drzewo Piekarnia – dowiedz się jak powstaje chleb – dawniej i dziś; zbierz informacje na temat zwyczajów wyrażających szacunek do chleba oraz podaj przepis na chleb Twojej babci Oczyszczalnia – dowiedz się, jakie działania podejmuje się w naszej miejscowości na rzecz ochrony środowiska; udokumentuj swoje spostrzeżenia w formie fotoreportażu wzbogaconego własną notatką Teksty i zadania: plansza Polska – nasza Ojczyzna, s. 39; Mazurek Dąbrowskiego, s. 40; plansza Ziemia – nasza Ojczyzna, s. 41; Zadania dla Was, nr 5, s. 42

– rozumie znaczenie słów zawartych w tekście hymnu

– prowadzi ukierunkowane obserwacje

16

UWAGI

edukacja czytelniczo-medialna

DZIAŁANIA

– proponowanie pytań do wywiadu Teksty i zadania: z tatą Zadania dla Was, – ustalanie listy pytań, które ucznio- nr 3, s. 64 wie zadadzą ojcom – zadanie domowe: przeprowadzenie wywiadu i jego zapis

– formułuje różne rodzaje pytań – dba o poprawność zapisu – przeprowadza wywiad

– rozumie czytany tekst na poziomie wyrazu, zdania i strofy – potrafi opowiedzieć o zdarzeniu własnymi słowami – zabiera głos w dyskusji

Teksty i zadania: – ekspresywne odczytanie tekstu – odróżniać prozę od A. Mickiewicz, przez nauczyciela poezji Powrót taty, s. 47 – odtwarzać zdarzenia – relacjonowanie sensacyjnego zdarzenia (skupienie się na scenie na podstawie przeczytanego tekstu napaści) – odczytywać przesła– wskazywanie sposobów budowanie ballady nia emocjonalnego napięcia – ponowne odczytanie tekstu z podziałem na role – ukierunkowana rozmowa o przestrzeni, symetrii obrazu i przesłaniu ballady

REZULTATY – UCZEŃ:

– odróżnia prozę od poezji; dziennik lub pamiętnik od innych form wypowiedzi – czyta ze zrozumieniem – wyszukuje fragmenty tekstu – uzasadnia własne wypowiedzi przykładami z tekstu

MATERIAŁ

Teksty i zadania: – głośne czytanie fragmentu A. Kamieńska, Dom – zbieranie informacji na temat: w domu, s. 44 bohaterki, jej rodziny, zdarzeń, zwyczajnych, a jednak wartych udokumentowania spraw – komentowanie tytułu fragmentu – zadanie domowe: Sporządź we własnym dzienniczku zapis dokumentujący jeden dzień z życia w Twoim domu

PROJEKT: DOM TO NIE SĄ TYLKO ŚCIANY

CELE

wychowanie – forma prezen– zauważać specyfikę do życia w spo- tacji: plansza gatunku (dziennik) łeczeństwie z drzewem – porządkować inforgenealogicznym macje na podstawie edukacja rodziny zapisków bohaterki czytelniczo– korelacja z histo-medialna rią i plastyką

ŚCIEŻKA

II/2/3/5 wychowanie Forma prezentacji: – formułować pytania do życia w spo- wywiad z tatą na – dokonywać zapisu łeczeństwie temat jego pracy rozmowy zawodowej, jego – dbać o poprawność dzieciństwa, młodozapisu ści itp.

I/1b I/2ab I/1g

I/3e I/4c IV/1 I/1b I/2ab

S. W.

17

wychowanie do życia w społeczeństwie

edukacja prozdrowotna

I/1c

II/1d I/4b

I/1b/2b wychowanie do życia w społeczeństwie

– odróżniać zdanie od – notowanie w kalendarzu równoważnika zdania – analiza zapisu (zdanie – równoważnik zdania) – omawianie relacji czasowych wyrażonych za pomocą czasowników – analizowanie zakresu użycia czasu teraźniejszego – pisanie relacji o przyszłości, teraźniejszości i przeszłości na podstawie notatek w kalendarzu

– oddawać relacje cza- – czytanie dialogu sytuacyjnego sowe za pomocą róż- – konkurs na wymienienie jak nych form czasownika największej ilości czynności, – wnioskować które wykonujemy przed wyjściem do szkoły – zapisy na kartkach – wnioskowanie na ich podstawie: jaki jestem? co chciałbym zmienić w swoim zachowaniu?

– rozpoznaje czasownik – określa czas czynności na podstawie formy czasownika – określa aspekt dokonany i niedokonany

Ćwiczenia języ– opowiada kowe: Notuję – nie – notuje zapomnę, s. 21; materiał pomocniczy – ksero siedmiu dni z kalendarza

Ćwiczenia językowe: Co robię codziennie rano?, s. 19

Teksty i zadania: – tworzy porównania we– wyjaśniać i rozumieć – przywołanie porównań z języka A. Kamieńska, Dom dług wzoru mechanizm poetyckiepotocznego to..., s. 48 – wnioskuje go porównania – wyszukiwanie mechanizmu – uogólnia – odczytywać sens tworzenia porównań (słowo jak utworu oraz wspólna cecha zestawień) – dostrzeganie porównań w wierszu – odkrycie wspólnej cechy dla zestawienia dom – ręce mamy – tworzenie porównań ze słowami: mama, tata (wykorzystanie mechanizmu: A jest jak B, bo…)

18

edukacja czytelniczo-medialna

wychowanie do życia w społeczeństwie

ŚCIEŻKA

II III/1a

wychowanie do życia w społeczeństwie

edukacja prozdrowotna

II/1/3/5 edukacja czytelniczo-medialna

I/1b I/2ab II/2

S. W.

– baśń

UWAGI

– opowiadać – słuchać

– tworzyć narracje w konwencji baśniowej

– odczytywać przesłanie baśni (nauka moralna, filozofia życia) – zauważać w tekście wyznaczniki baśniowości

CELE

MATERIAŁ

– odtworzenie, na podstawie obrazków, przebiegu głównych zdarzeń – opowiadanie indywidualnych historii – nagrywanie opowieści na kasetę magnetofonową – odtworzenie nagrań, analiza materiału – wspólne tworzenie opowiadania, zapis ostatecznej wersji do zeszytu – poprawianie tekstu

– oglądanie plakatu – podzielenie bohaterów na dobrych i złych – gromadzenie słownictwa nazywającego wygląd, cechy, zachowania bohaterów – wymyślanie zdarzeń dla baśniowych bohaterów – wykorzystywanie typowych motywów baśniowych przy komponowaniu tekstu

Teksty i zadania: Kopciuszek, historia w obrazkach, s. 65-67; magnetofon

Sztuka pisania: Jeśli pragniesz stworzyć baśń, s. 18-21

– czytanie tekstu: praca domowa Teksty i zadania: (polecić mamom ten tekst jako M. Krüger, Dar dobrą lekturę dla dziecka) rzeki Fly, s. 49-59 – poszukiwanie w tekście motywów postępowania Dandai – odtworzenie drogi Dandai po dar młodości – uczniowskie próby dramatyzacji poznanego fragmentu baśni – sformułowanie wniosku, dlaczego Dandai zrezygnowała z młodości

DZIAŁANIA

– buduje wypowiedź zgodną z tematem – przestrzega spójności tekstu – zauważą związki przyczynowo-skutkowe

– stosuje nagromadzone słownictwo we własnym tekście – redaguje tekst poprawny językowo, kompozycyjnie, ortograficznie – wykorzystuje w swojej historii motywy baśniowe

– wyszukuje fragmenty i ogarnia ich sensy – ogarnia sensy całości tekstu – posługuje się cytatami w funkcji argumentów – tworzy dialogi – nazywa uczucia, myśli bohaterki – wskazuje wyznaczniki baśniowości

REZULTATY – UCZEŃ:

19

edukacja czytelniczo-medialna

I/1b/ 2ab

I/1d II/2b

edukacja czytelniczo-medialna

II/1ab

edukacja czytelniczo-medialna

wychowanie do życia w społeczeństwie

edukacja czytelniczo-medialna

II/2

– odróżniać teksty literackie od nieliterackich, fikcyjne od rzeczywistych

– obserwować sposób budowania świata przedstawionego – kształtować wrażliwość uczniów na świat i kulturę – uczyć dystansu do przedstawianych zdarzeń

– porządkować zdarzenia – dokonywać transformacji tekstu baśni

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 4, s. 130

– przeprowadzenie minisondażu na temat: co to znaczy pracować, zarabiać? czy dzieci powinny pracować, zarabiać? jak jest pod

– głośne czytanie tekstu przez nauczyciela – wyszukiwanie informacji na temat świata przedstawionego (bohaterowie, czas zdarzeń) – dostrzeganie pisarskich metod wywołania współczucia u czytelnika

– wskazuje elementy świata przedstawionego – charakteryzuje je – komentuje rozwiązania i skuteczność decyzji pisarskich – słucha, reaguje odpowiednio do sytuacji

– dzieli tekst na akapity – tworzy spójny tekst – buduje wypowiedź podporządkowaną okreslonemu celowi

– opowiada – słucha – przyjmuje rolę

Teksty i zadania: – wskazuje na fakty Dziewczynka z za- – zauważa opinie wyrażone pałkami, s. 71 (artywprost i pośrednio kuły prasowe); – porównuje, wyciąga wnioski

Teksty i zadania: H. Ch. Andersen, Dziewczynka z zapałkami, s. 69-71

– porządkowanie zdarzeń z rozsySztuka pisania: panki Gry z tekstem ba– analizowanie kompozycji tekstu śni, s. 24-25 (akapity, wyrazy nadające tekstowi spójność) – redagowanie opisu postaci oraz pogody, włączenie ich do narracji – zredagowanie dialogu i umieszczenie w strukturze baśni

– zapozanać z tekstami – konkurs na klasowego bajarza innych znanych baśni – doskonalić wypowiedź ustną

– próba wiernego odtworzenia zapisanej wersji historii przez poszczególnych uczniów – ocena płynności, spójności wypowiedzi i stopnia utrzymania kontaktu z odbiorcami

20 DZIAŁANIA

wychowanie – życzenia do życia w społeczeństwie[

II/2

– tworzenie formuł językowych uwzględniających adresata

– redagowanie zaproszenia na jasełka

wychowanie – korelacja – redagować zaproszedo życia w spo- z informatyką/ nie łeczeństwie techniką – ocenianie zaproszenia

PROJEKT: WSPÓLNE ŚWIĘTOWANIE

– gromadzić i porządkować materiał

MATERIAŁ

– odczytuje intencje – formułuje wypowiedzi zgodne z intencją – redaguje zaproszenie – dba o poprawność ortograficzną zapisu

– buduje własną ocenę/ komentarz do rzeczywistości

REZULTATY – UCZEŃ:

Ćwiczenia języ– wykorzystuje zdobytą kowe: wiedzę w praktyce Składam życzenia;

Teksty i zadania: – przestrzega norm języka Zadania dla Was, pod względem ortografii, nr 2 (zmodyfikowainterpunkcji, ne), s. 86 – dostosowuje swoją wypowiedź do wymagań

Ćwiczenia językowe: Zapraszam Cię na urodziny, s. 23

tym względem w Polsce, jak na Utrzymuję mamę świecie? z tatą, s. 71 lektura tekstu artykułów prasowych zestawienie wyników sondażu z informacjami z artykułu – ustalenie listy problemów, które pojawiają się w związku z podejmowaniem pracy zarobkowej przez dzieci – wyciąganie wniosków

– formułować problemy – odróżniać fakty od opinii – –

CELE

II/1h

UWAGI

wychowanie – forma prezenta- – wykorzystywać zaso- – gromadzenie leksyki związanej ze do życia w spo- cji: jasełka, klasosłowami: święto, świętować, uroby leksykalne łeczeństwie wa wigilia – redagować akty mowy czystość, ceremonia (oficjalne i nieoficjal- – budowanie aktów mowy odpone), które wiążą się wiednich do roli i okoliczności z sytuacjami – urodziwypowiedzi (jestem tym, który nami, imieninami zaprasza na urodziny) – wyrażanie różnych intencji wprost (dziękuję, zapraszam, życzę ci) i pośrednio (za pomocą różnorodnych formuł, odczytywanych w kontekście sytuacji)

wychowanie do życia w społeczeństwie

ŚCIEŻKA

II/1h II/2

S. W.

21

edukacja czytelniczo-medialna

edukacja czytelniczo-medialna

I/1e I/2b

I/1e I/2b

– korelacja z plastyką – ocena recytacji

wypowiedzi (od stereotypowych do nieoficjalnych) – formułowanie wypowiedzi grzecznościowych, poprawnych pod względem doboru form fleksyjnych rzeczownika i przymiotnika – zadanie: Zredaguj trzy życzenia, które złożysz swoim najbliższym – pomyśl, co dla każdego z nich jest naprawdę ważne

– pogłębiać analizę tekstu dla celów adaptacyjnych – nazywać stany emocjonalne, czynności, cechy – wyrażać stany emocjonalne środkami niewerbalnymi – ruch, gest, mimika – poszerzać słownictwo związane z rekwizytem, kostiumem

– działania analityczne na tekście poprzedzające pracę reżysera na planie filmu: wyróżnienie bohaterów, czynności przekładających się na scenie na ruch, gest, mimikę – przyporządkowywanie określeń do wymienionych czasowników, nazywających sposób wykonania czynności – ustalenie listy potrzebnych rekwizytów (nazywanie ich cech) – zaprojektowanie kostiumu dla Kopciuszka – planowanie scenografii

– przybliżyć uczniom – przydział ról – omówienie specyfiki tekstu formę prezentacji – próba „stolikowa” – pierwsze czyteatralnej tanie tekstu, odkrywanie intencji – realizować wzorce kultury żywego słowa – określać specyfikę tekstu teatralnego

składniowo-gramatyczny, potrzebny do konstruowania wypowiedzi pisemnych typu życzenia

– rozumie pojęcia z zakresu wiedzy o teatrze, niezbędne przy realizacji przedstawienia – mówi przejrzyście intencjonalnie, poprawnie intonacyjnie i artykulacyjnie – wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce (opis przestrzeni, opis kostiumu) – demonstruje czynności i sposób ich wykonania – zabiera głos w dyskusji – nazywa wyróżnione części mowy (rzeczowniki, czasowniki, przysłówki) – urzeczywistnia projekt w działaniu – podejmuje się zagrania scenki

Ćwiczenia językowe: Jak można zagrać te role, s. 89

– składa życzenia/dziękuje w formie ustnej i pisemnej

Teksty i zadania: E. Stadtmuller, Jasełka, s. 79-83

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 3, s. 86

Przesyłam życzenia, s. 25

22

I/1b/ 2ab

II/1c II/3/5

II/1k IV/1 III/4

S. W.

UWAGI

CELE

DZIAŁANIA

edukacja czytelniczo-medialna

– analizować elementy świata przedstawionego utworu – charakteryzować bohatera – wyciągać wnioski z przeczytanego tekstu

– wspomnienie pierwszego dnia w szkole – analiza satyrycznego rysunku i rozmowa o nim – czytanie tekstu przez nauczyciela – wyjaśnienie niezrozumiałych słów

– forma prezenta- – ujmować refleksję na – ustalenie zasad prowadzenia cji: kronika klaso- temat dnia codziennekroniki wa, prowadzona go w formie wpisu do kolejno przez kroniki klasowej każdego ucznia przez miesiąc

PROJEKT: Z ŻYCIA WZIĘTE

wychowanie – forma realizacji: – przygotować menu na – uczniowie podzieleni na grupy siadają do „stołu” nakrytego uroczystą okazję do życia w spo- klasowa wigilia obrusem (szarym papierem) – uaktualnić zwyczaje łeczeństwie – narysowanie (ustawienie zgodne – Teksty i zadai tradycje związane z zasadami) na papierze nakryć ze świętami Bożego nia: Zadanie dla i sztućców na uroczystą okazję, Was, nr 4, s. 86 Narodzenia nazywanie naczyń, potraw, jakie – sprawdzić wiedzę – instrukcja pojawią się na stole w związku i umiejętności ze świętami Bożego Narodzenia uczniów – wdrażać kulturę za– na zakończenie przygotowanie chowania przy stole menu na uroczystą kolację – prezentacja poszczególnych grup (śpiewanie kolędy)

ŚCIEŻKA

Teksty i zadania: B. Prus, Antek w szkole, s. 94-97; P. Bruegel, Osioł w szkole, s. 98

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 2, s. 106

materiały: arkusze szarego papieru odpowiednie do liczby grup, flamastry, nożyczki i inne (według inwencji nauczyciela)

MATERIAŁ

– stawia hipotezy – wyjaśnia słownictwo – cytuje i wyraża treści własnymi słowami – komentuje

– redaguje tekst poprawny kompozycyjnie, ortograficznie, językowo i interpunkcyjne – przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadanie – wchodzi w rolę

– wykorzystuje wiedzę w praktyce

REZULTATY – UCZEŃ:

23

edukacja czytelniczo-medialna

I/1b/f/g edukacja I/2ab prozdrowotna

I/1b I/2ab

– interpretować teksty werbalne i niewerbalne – odczytywać przesłanie utworu

– pobudzać językową inwencję uczniów – czytać tekst z podziałem na role – odkrywać zasadę absurdu

Teksty i zadania: J. Twardowski, W klasie, s. 101; rys. J. Ksycińskiej, Z. Lengrena, s. 101

– dostrzegać sensy dosłowne i naddane – uogólniać

Teksty i zadania: – uruchamia mechanizm L. Carroll, Alicja słowotwórczy rozmawia o szkole, – czyta ze zrozumieniem s. 99-100

– czytanie tekstu przez nauczyciela – rozmowa o tym, co rozśmiesza – odkrycie zasady tworzenia nowych słów – tworzenie przez dzieci własnej listy dziwnych przedmiotów szkolnych – czytanie tekstu z podziałem na role – wyodrębnianie wypowiadanych przez bohaterów kwestii – tworzenie własnej wizji niezwykłej szkoły – układanie dialogów między przedstawicielami szkół istniejących i wymyślonych – opisywanie postaci i rzeczy na rysunku Lengrena, nadawanie tytułu – zbiorowa recytacja wiersza – grupowanie wyrazów określających zachowania klasy – odkrywanie przesłania utworu – formułowanie zasad kultury zachowania w szkole i klasie – nagrywanie hałasu w szkole (hałasu ulicznego) – wypowiedź: Gdybym był nauczycielem, to...

– odróżnia prawdę od prawdopodobieństwa, wydarzenia realistyczne od fantastycznych

– wyodrębnienie bohaterów, komentowanie ich zachowań – stworzenie portretu głównego bohatera, wyszukiwanie fragmentów – określanie czasu zdarzeń: fakty czy wydarzenia prawdopodobne?

24

edukacja – notatka prozdrowotna

edukacja – forma prezen– wybierać nazwy prozdrowotna tacji: portfolio z zakresu słownictwa każdego ucznia/ czynnego umożliwiające charakteryzowateczka osobistych osiągnięć nie bezpośrednie i autocharakterystyka

II/1d

V/1 IV/1 II/2

– rekonstruowanie przedstawionej na rysunku sytuacji w formie relacji o tym, co się zdarzyło

DZIAŁANIA

– redagowanie wypowiedzi dziennikarza (pisemna notatka o zdarzeniu) – analiza podobnych notatek w prasie codziennej

– wprowadzenie w temat – ćwiczenie wstępne: przypięcie kartek na plecach uczestników zajęć – wypisywanie sobie nawzajem słów charakteryzujących daną osobę (określenia pozytywne)

PROJEKT: JAKI JESTEM? JACY JESTEŚMY?

– uświadomić odmienność relacji w nieoficjalnej i oficjalnej sytuacji mówienia

– zabawa w układanie dialogów – porządkować inforw parach: jestem ciekawskim macje przechodniem i zadaję pytania – tworzyć wypowiedzi barwne, bogate świadkowi zdarzenia, który inforw szczegóły dotyczące muje mnie, odpowiada na pytania opisu sytuacji

edukacja prozdrowotna

– budować relację zgodną z przyjętym punktem widzenia

CELE

II/2

UWAGI

edukacja prozdrowotna

ŚCIEŻKA

II/1

S. W.

– konsekwentnie buduje wypowiedź świadka, uczestnika zdarzenia – buduje wypowiedź z zastosowaniem czasu przeszłego, teraźniejszego

REZULTATY – UCZEŃ:

Ćwiczenia języko- – wykorzystuje słownictwo we: Jacy jesteśmy, czynne i potoczne poróws. 79-84; Co mówią nania o nas inni ludzie, – rozwija określenia kons. 80 tekstowo, identyfikuje cechę z sytuacją

Ćwiczenia języ– nadaje tekstowi cechy kowe: Sporządzam zwięzłości, rzeczowości notatkę prasową – dba o wewnętrzny porząo tym zdarzeniu, dek wypowiedzi s. 36

Ćwiczenia ję– oddaje w swojej wypozykowe: Co się wiedzi związki przyczynozdarzyło?, s. 34; Na wo-skutkowe za pomocą miejscu zdarzenia, określeń czasu (w tej s. 34 chwili, wtedy) – informuje o przebiegu zdarzenia, usytuowaniu w przestrzeni – dookreśla cechy (osób, rzeczy), zachowania poszczególnych osób (działania i reakcje słowne)

Ćwiczenia językowe: Jak to się stało?, s. 33

MATERIAŁ

25

Teksty i zadania: – interpretuje i analizuje A. de Saint-Exupéry, tekst Mały Książę szuka – formułuje hipotezy przyjaciół, s. 114 – redaguje instrukcję (ksero rysunku dla każdego ucznia)

– czytanie tekstu z podziałem na – odczytywać sensy role naddane – budować refleksję na – interpretowanie tekstu pod kątem pytań: kim jest? co robi? co myśli? dany temat co czuje? jaki jest Mały Książę? – dokonywać przekładu intersemiotycznego

edukacja czytelniczo-medialna

I/1b/g II/1k I/2ab II/4

– stosuje poprawnie zasady ortograficzne – buduje poprawne gramatycznie konstrukcje składniowe – uruchamia zasób słownictwa charakteryzującego

Ćwiczenia językowe: Co sądzę sam(a) o sobie?, s. 82; Co mówią o mnie gwiazdy, s. 79

– wprowadzać słownic- – uzupełnianie rysunku kwiatu: two abstrakcyjne na płatku każdy członek grupy – poprawnie stosować wpisuje cechy odnoszące się do rodzaj męskoosobowy niego samego, wyróżniające go i niemęskoosobowy spośród innych (jaki jestem? jaki – wyrabiać nawyk nie jestem?) ortograficzny zwią– w środek grupa wpisuje: jacy zany z pisownią „nie” jesteśmy? jacy nie jesteśmy? z przymiotnikiem – przedstawienie grup (z poprawnym użyciem form męsko- i niemęskoosobowych) – kontrastowe zestawienie par wyrazów typu: grzeczny – niegrzeczny – indywidualne redagowanie horoskopu z wykorzystaniem zebranego słownictwa charakteryzującego

edukacja – charakterysprozdrowotna tyka

– wprowadza nowe słownictwo do czynnego zasobu słów

II/2

– można połączyć – identyfikować okre– indywidualna analiza zapisów pod z: Teksty i zadaślone cechy z własną kątem pytań: czego dowiedziałem nia: Zadania osobą lub innymi się o sobie nowego? co mnie rozdla Was, nr 5, i uzasadniać je konśmieszyło? co zaskoczyło? s. 216 tekstowo – co mówią o nas inni ludzie? – projekt zajęć – wykorzystywać nowo – budowanie uzasadnień wraz opisany szczegópoznane słownicz podaniem przykładu cech, które łowo w: „Nowa two do budowania pojawiły się w ćwiczeniu Polszczyzna” krótkiej wypowiedzi – wykorzystanie potocznych porów3/1999 pisemnej nań do charakteryzowania

26

I/1b/g I/2ab III/4

wychowanie do życia w społeczeństwie – ukazywać sytuacje, w których przyjaźń poddawana jest próbie – pokonywać bariery językowe tekstów z dawnych epok

– redagować opis postaci

– opis postaci

DZIAŁANIA

– czytanie tekstu – objaśnienia leksykalne i analiza recytacyjna utworów – ćwiczenia w odtwarzaniu zdarzeń z wykorzystaniem mowy niezależnej – porównanie obu tekstów (sytuacja, temat, zdarzenie, gatunek)

– konstruowanie autoportretu

– analiza przykładu – lektura tekstu, wykazywanie braku precyzji w sformułowaniach z opisu – doprecyzowanie informacji o wyglądzie królewny – wprowadzenie do czynnego słownika ucznia środków leksykalnych i składniowo-stylistycznych służących opisowi – ponowne redagowanie portretu królewny

– redagować instrukcję – interpretacja fragmentu w kontekście rysunku – zmiana treści rysunku pod kątem problemu: co zmienić w sytuacji tu przedstawionej, aby Mały Książę mógł spotkać przyjaciół – redagowanie instrukcji: Jak znaleźć przyjaciela?

CELE

II/1B

UWAGI

– wyposażyć ucznia w słownictwo, formy gramatyczne, konstrukcje składniowe dotyczące charakteryzowania, cech, wyglądu – tworzyć opis na użytek komunikacji codziennej – porządkować spostrzeżenia

ŚCIEŻKA

II/1b II/3/5

S. W.

REZULTATY – UCZEŃ:

Teksty i zadania: I. Krasicki, Przyjaciele, s. 115; A. Mickiewicz, Przyjaciele, s. 116

– rozumie tekst na poziomie wyrazu, zdania – ogarnia sens całości – komentuje zdarzenia, morał – streszcza tekst

Ćwiczenia języko- – tworzy tekst opisu we: Mój autoportret, s. 67

Sztuka pisania: – opisuje postać (rzeczywiSzukanie szczestą lub wyobrażoną) gółowych okre– wprowadza do opisu śleń wyglądu potoczne porównania postaci, s. 103; – uruchamia zasoby leksyPrecyzowanie kalne służące do opisu informacji o wyglądzie, s. 104-105

MATERIAŁ

27

I/1b I/2ab

II/1h

I/1f/g

II/1d

edukacja ekologiczna

edukacja czytelniczo-medialna

edukacja ekologiczna

– forma prezentacji: poranek poetycki Uroda świata – korelacja z plastyką, muzyką – recytacja na ocenę

– streszczenie

– odróżniać tekst poetycki od innych utworów literackich

– lekcja poprzedzona zadaniem domowym (Oznaki budzącego się dnia – moje myśli w tym momencie): obserwacja poranka

Teksty i zadania: J. Lechoń, Preludium, s. 132

Teksty i zadania: – upowszechniać wzor- – redagowanie zaproszenia na poZadania dla Was, ranek poetycki dla uczniów klas ce kultury żywego nr 1, s. 137 młodszych słowa – współpracować w gru- – przygotowanie scenografii (plastyka) pie – wykorzystywać zdoby- – przygotowanie oprawy muzycznej (muzyka) tą wiedzę w praktyce – rozdzielanie wierszy do recytacji

PROJEKT: URODA ŚWIATA

– wskazuje wyróżniki tekstu poetyckiego

– bierze na siebie odpowiedzialność – występuje w roli – recytuje

Teksty i zadania: – buduje refleksję na poziomie symbolu i konkretu A. Pągowski, plakat do Królowej śniegu, s. 122; H. Ch. Andresen, Gerda szuka Kaya, s. 123-124

– odkrywać symbolikę – analiza i interpretacja plakatu A. Pągowskiego: co zostało przedplakatu i odczytywać stawione? co to znaczy? jej sens – odczytywać aluzję do – czytanie ukrytych sensów baśni tekstu baśni – czytać tekst baśni na poziomie dosłownym i metaforycznym

– uogólnia – zachowuje normy streszczenia – dba o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną tekstu

Sztuka pisania: Redagowanie streszczenia, s. 188-189

– lektura i analiza tekstu bajki – kształtować umieI. Krasickiego, Wilczki jętność uważnego czytania tekstów oraz – podkreślanie najważniejszych fragmentów tekstu, odnotowywaprecyzyjnego, skrótonie ich w tabeli wego ich odtwarzania – dyscyplinować język – przekładanie wybranych fragmentów na współczesny język, uogólwypowiedzi nianie – redagowanie planu bajki – redagowanie streszczenia

28 – analiza i interpretacja tekstu, m.in.: określanie sytuacji lirycznej – charakteryzowanie bohatera tekstu (jak wygląda? co robi? jakie ma cechy? jaka jest prawda o Kapuśniaczku?) – sformułowanie morału

– stawia hipotezy – wyszukuje fragmenty – posługuje się fragmentami w argumentacji – zabiera głos w dyskusji – wnioskuje

Teksty i zadania: J. Tuwim, Kapuśniaczek, s. 133

– czyta teksty ikonograficzne

– wskazuje w wierszu epitety, porównania, uosobienie – zauważa kontrast – formułuje wnioski

REZULTATY – UCZEŃ:

Teksty i zadania: A. Mickiewicz, Zachód słońca, s. 134; Nad Zakopanem wisi potężny smog, s. 140

MATERIAŁ

– zabierać głos w dysku- – porządkowanie obserwacji na teTeksty i zadania: sji maty sugerowane w tytułach plansz

edukacja ekologiczna

– poetycki obraz poranka (oznaki budzącego się dnia, kolorystyka obrazu) – analiza tekstu (rymy, wersyfikacja) – porównanie poranka poetyckiego i opisanego samodzielnie – wyjaśnienie sensów naddanych utworu w kontekście tytułu Preludium

DZIAŁANIA

– wywoływać przeżycia – wysłuchanie recytacji (np. z zamkniętymi oczyma) natury estetycznej – odwołanie się do pamięci wzro– analizować język poetyckiego obrazokowej i słuchowej uczniów (co wania widzę? co czuję?) – obserwacja głównego obiektu opisu – nieba i sposobów jego przedstawiania – kontrastowe zestawienie urody świata z informacją o smogu nad Zakopanem

CELE

III/2/3 I/1f

UWAGI

– wskazywać elementy tekstu składające się na jego atmosferę – obserwować sposób poetyckiego przedstawienia bohatera wiersza – określać sytuację liryczną

edukacja ekologiczna

edukacja czytelniczo-medialna

ŚCIEŻKA

I/1b I/2ab

I/1b I/2ab V/1

S. W.

29

II/2

II/2

II/1k

I/1b II

edukacja ekologiczna

– dialog

edukacja – instrukcja prozdrowotna

edukacja prozdrowotna

edukacja ekologiczna

Teksty i zadania: – czyta ze zrozumieniem P. Wojciechowski, – formułuje główne myśli Najlepszy indiański tekstu własnymi słowami samochód, s. 142145

Ćwiczenia języ– analiza tekstu wzoru – odróżnia tryb rozkazujący – tworzenie form rozkazujących od kowe: Gimnastyka czasownika od jego inporanna, s. 64 czasownika nych form – tworzenie własnego opisu ćwi– tworzy wypowiedź wymaczenia z użyciem różnych form gającą precyzji w nazywaczasownika niu czynności – wykonanie ćwiczeń sprawdzających precyzję uczniowskich poleceń

– czytanie opowiadania – działania analityczne i interpretacyjne – sformułowanie przesłania Indianina w formie poradnika: Jeśli chcesz żyć w zgodzie z naturą…

plansza Chleb, – wnioskuje woda i otoczenie, s. 138-139; Drzewa, s. 140-141

– redagować pytania – prowadzić rozmowę

– samodzielne układanie pytań (np. skierowanych do nauczyciela wychowania fizycznego) – zabawa w parach: dziennikarz – zawodnik

Ćwiczenia języko- – buduje pytania otwarte we: Wywiad, s. 63 i zamknięte – przeprowadza wywiad

Ćwiczenia języko- – przejmuje rolę sprawo– obserwować językowe – naśladowanie tekstu relacji bezwe: Ćwicz ze mną!, sposoby dynamizopośredniej (przyjmowanie roli zdawcy sportowego s. 59 wania i budowania dziennikarza) – buduje wypowiedź adenapięcia w opisie – indywidualne prezentacje tekstów kwatną do roli (z zastowydarzenia – ocena wykonania ze zwróceniem sowaniem czasowników uwagi na: tempo mówienia, siłę w czasie teraźniejszym głosu, akcentowanie głosek i innych językowych sposobów budowania napięcia)

– tworzy instrukcję

– rozumieć przesłanie tekstu

– przekazać w przystęp- – określanie problemów do dysny sposób wiedzę na kusji, w tym omówienie postaw temat kształtowania człowieka wobec środowiska właściwych relacji naturalnego człowieka z naturą

30

ŚCIEŻKA

edukacja ekologiczna

edukacja ekologiczna

edukacja czytelniczo-medialna

edukacja czytelniczo-medialna

edukacja czytelniczo-medialna

S. W.

I/1f/g

I/1b

I/1b I/2ab

I/2b II/2 I/1d

IV/1 I/1c

UWAGI

– komentowanie poszczególnych ujęć ikonograficznych przedstawiających gołębia

– oswoić uczniów ze – skonfrontowanie sceny z tekstu słownictwem filmoz jej filmowym odpowiednikiem wym – analiza tekstu wywiadu – stworze– zestawić wyobrażenia nie słowniczka pojęć związanych na temat filmowych z filmem bohaterów z ich kon- – formułowanie pytań do bohatera kretyzacją filmowego – Dicka

– przybliżyć symbolikę gołębia w kulturze śródziemnomorskiej

REZULTATY – UCZEŃ: – zauważa elementy przekazu obrazowego – interpretuje dzieło – wnioskuje

MATERIAŁ Teksty i zadania: Giotto, Kazanie do ptaków, s. 163

– stawia pytania z wykorzystaniem słownictwa filmowego

– wskazuje znaczenie gołębia w kulturze – odróżnia fakty od opinii

fragment filmu A. Holland, Tajemniczy ogród; Teksty i zadania: fotosy z filmu, s. 169; wywiad z Kate Maberly, Zadania dla Was, nr 3, s. 178 Teksty i zadania: plansza Pod znakiem gołębia, s. 172-173;

Teksty i zada– notuje fragmenty z tekstu nia: F. H. Burnett, – charakteryzuje Tajemniczy ogród,, s. 164-168

– działania analityczne i językowe Teksty i zada– przekazuje myśli własnyzmierzające do przybliżenia sensu nia: Dekalog św. mi słowami Franciszka z Asyżu, dekalogu s. 162

– analiza wyodrębnionych elementów dzieła: postaci ludzkich, ptaków i drzew, nieba – przesłanie dzieła Giotta – zaciekawienie uczniów legendą hagiograficzną opowiedzianą przez nauczyciela

DZIAŁANIA

– rekonstruować por– obserwacja wrażeń Mary (widzi, tret literacki chłopca słyszy, czuje) podczas pierwszego z wrzosowisk, wystylispotkania z Dickiem zowanego na małego – charakteryzowanie Dicka na podśw. Franciszka stawie jego wypowiedzi

– wydobyć aktualność i sens nauki św. Franciszka

– interpretować dzieło malarskie na poziomie dosłownej, informacyjnej warstwy przekazu – wydobyć jego fabularno-anegdotyczną wartość

CELE

31

edukacja czytelniczo-medialna

wychowanie – forma prezentado życia w spo- cji: klasowy lub łeczeństwie szkolny pokaz współczesnych ubiorów dziecięcych

edukacja czytelniczo-medialna

I/1b I/2ab

I/1f/g

I/1a I/2ab

– odczytanie tekstu z podziałem na role – rozmowa na temat zachowania zwierząt – charakteryzowanie bohaterów ze szczególnym zwróceniem uwagi na gołąbkę – odczytywanie symbolicznego znaczenia gołębia w tym tekście

– ukierunkowana rozmowa, mająca na celu porównanie obu plansz – wyciąganie wniosków na podstawie obejrzanych plansz na temat wyobraźni i naśladownictwa

– pogłębiać rozumienie – lektura tekstu baśni – analiza układu fabularnego pojęć: fantastyka, realizm – gra dramatyczna – pochód dworu, – kształtować umiewydobywająca sensy moralne jętność opisu świata baśni, aspekt groteskowości postaprzedstawionego ci i sytuacji

– przygotować do odbioru tekstu baśni Nowe szaty cesarza – podkreślać rolę twórczej wyobraźni w życiu człowieka – uczyć krytycznego odbioru kultury masowej

Teksty i zadania: H. Ch. Andersen, Nowe szaty cesarza, s. 220-223

Teksty i zadania: plansze Szansa dla wyobraźni, s. 218, Gdy inni myślą za Ciebie, s. 219

Teksty i zadania: I. B. Singer, Dlaczego Noe wybrał gołąbkę, s. 174-176

– określanie ich sensów, wymienia- Wystawa gołębi nie różnych skojarzeń rasowych, s. 172 – konfrontacja spostrzeżeń z zapisami w Słowniku języka polskiego i Słowniku frazeologicznym – omówienie wartości informacyjnej tekstu prasowego

PROJEKT: CZAS, KTÓRY NALEŻY DO CIEBIE

– wyjaśniać symbolikę gołębia – przywołać motyw biblijny – odczytywać alegorię bajki zwierzęcej i jej morał

– korzystać ze źródeł informacji – oswoić z czytaniem tekstu prasowego

– charakteryzuje bohaterów – wnika w ich motywacje postępowania

– buduje komentarz w odniesieniu do osobistych doświadczeń i tekstu – zabiera głos w dyskusji – formułuje problem w związku z poruszanym tematem

– odczytuje alegorię, morał bajki – opowiada o zdarzeniach własnymi słowami – przypisuje bohaterom odpowiednie cechy

– selekcjonuje informacje – korzysta ze słownika

32 – zwrócić uwagę na stosowność strojów w określonych sytuacjach – rozszerzać leksykę, konstrukcje gramatyczne i składniowe odnoszące się do wzorów tkanin, kolorystki, kroju ubrań – wskazywać na różne językowe sposoby nazywania kolorów, określania miar i długości

wychowanie do życia w społeczeństwie

– wnioskowanie – wartościowanie zdarzenia w kategoriach prawdopodobieństwa i baśniowości

w wyżej wymienionych kategoriach

– przygotowanie ustnych prezentacji o strojach – projektowanie ubiorów na różne okazje – dobieranie przymiotnikowych określeń cech do poszczególnych detali (kolor, wzór, krój) – ćwiczenia transformacyjne – zamiana przymiotników w wyrażenia przyimkowe – tworzenie form zdrobniałych

– czytanie tekstu dotyczącego mody w wybranych epokach – rozmowa o odmienności stroju w zależności od czasu historycznego – nazywanie elementów stroju przy użyciu nazw archaicznych

DZIAŁANIA

CELE

II/1b

UWAGI

– wprowadzić do słownika ucznia leksykę dotyczącą ubioru – swobodnie wypowiadać się na określony temat

ŚCIEŻKA

1/1a III/1 III/3

S. W.

– określa stopień prawdopodobieństwa i dostrzega elementy fantastyczne

REZULTATY – UCZEŃ:

Ćwiczenia języko- – buduje wypowiedź powe: Wzory, kroje, prawną pod względem kolory; opisuję leksykalnym, stylistyczrzeczy, s. 50-53 nym i kompozycyjnym – stosuje w wypowiedzi słownictwo opisujące i oceniające – gra określoną rolę – buduje wypowiedź adekwatną do roli (zwroty do adresata)

W. Kopaliński, Słownik przypomnień

Ćwiczenia języ– rozumie tekst na poziokowe: Co w szafie mie słów, zdań i sensu piszczy, s. 49-54 – zaznacza w tekście słowa (fotografie, obrazy charakteryzujące wypopokazujące odwiedź w roli mienność stroju na przestrzeni różnych epok)

MATERIAŁ

33

wychowanie do życia w społeczeństwie

edukacja czytelniczomedialna

II/1k

I/1b II/1h/b

– wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce

Ćwiczenia języko- – redaguje tekst instrukcji we: Czy potrafisz i zachowuje odpowiednią zawiązać krawat?, formę językową s. 52

Teksty i zadania: – forma prezenta- – współpracować w gru- – przygotowanie do projektu pie uwzględnia: zredagowanie zapro- Zadania dla Was, cji: inscenizacja szeń, ogłoszeń, afisza, projektów nr 1, s. 230 wybranej baśni – wprowadzić uczniów (np. na zakończew strukturę, język kostiumów, ćwiczenia na dykcję pojęć, działania tei intonacyjne przygotowane przez nie roku szkolnenauczyciela go) atralne – aktywizować – upowszechniać wzorce kultury żywego słowa

PROJEKT: INSCENIZACJA BAŚNI

– poszukiwanie nazw – nazywanie poszczególnych czynczynności przedstaności z jednoczesnym ich wykonywionych rysunku waniem – zwrócenie uwagi na – redagowanie instrukcji według wielowariantowość wzoru: robię to tak…, zrobiłem to form czasownika tak…, zrób to tak… pasujących do danych sytuacji

34

PLAN PRACY KLASA 5

36

II/1 II/2

I/1b I/2a

IV/1

S. W.

edukacja czytelniczo-medialna

ŚCIEŻKA

– dialog

DZIAŁANIA

– korzystać ze źródeł informacji – wykorzystywać wiedzę w praktyce – selekcjonować informacje pod kątem tematu

REZULTATY – UCZEŃ:

– zapisuje dialog – wskazuje fakty i opinie w czytanym tekście – tworzy opinie, wykorzystując poznane na lekcji sposoby ich wyrażania

Teksty i zadania: – redaguje tekst, występuL. M. Montgomery, jąc w określonej w roli Zdaje się, że polu- – wykorzystuje informacje bię tę szkolę, s. 6-11 z tekstu – buduje własny komentarz do zdarzenia – ocenia i charakteryzuje postępowanie bohaterów – posługuje się pojęciami odnoszącymi się do świata przedstawionego w utworze

inne

materiały przynie- – wyjaśnia znaczenia dosłowne pojęcia szkoła sione przez uczniów – nadaje znaczenia – wypowiada się na określoSłownik gwary ny temat uczniowskiej – gromadzi i selekcjonuje Słownik języka informacje polskiego

MATERIAŁ

– wypowiadać się zgod- – tworzenie w parach wypowiedzi Sztuka pisania: s. 221-222 życzliwych i złośliwych na temat ną z określoną intencją Ani (ustnie i pisemnie) – odróżniać fakty od – zadanie domowe: przeczytać tekst opinii z: Teksty i zadania: F. Molnar, – wskazywać różnice Wszyscy dostajecie naganę ze między językiem sprawowania, s. 12-18 mówionym a pisanym

– wypowiedź na temat przedstawionych zdarzeń: • relacja z perspektywy Gilberta • relacja z perspektywy Ani • relacja z perspektywy nauczyciela • naprawdę trudno jest zrozumieć postępowanie nauczycieli – wyodrębnienie podstawowych informacji na temat świata przedstawionego – charakteryzowanie Ani i innych bohaterów opowiadania – porównywanie szkoły dawnej i współczesnej

– selekcja zgromadzonych materiałów – ustalenie obszarów tematycznych dla poszczególnych grup tematycznych, np. szkoła na świecie, szkoła w konwencji żartobliwej, szkoła w języku uczniów – wykonanie plansz: Co się kryje pod nazwą „szkoła”? – prezentacja i omówienie

PROJEKT: CO SIĘ KRYJE POD NAZWĄ SZKOŁA?

CELE

– praca w grupach – czytać tekst – postępować zgodnie z instrukcją – wypowiadać się, wykorzystując informacje z tekstu

– forma prezentacji: plansza

UWAGI

37

II/1b

– opis postaci

– tworzyć opis postaci

– analizować wzór – dbać o poprawność ortograficzną zapisu

– analizować różne sposoby mówienia na ten sam temat

II/1

– dialog

– dokonywać przekształceń tekstu – odczytywać intencje nadawcy – czytać tekst z podziałem na role

I/1b I/2b Teksty i zadania: F. Molnar, Wszyscy dostajecie naganę ze sprawowania, s. 12-18

– wyciąga wnioski dotyczące powstałych prac i form podawczych – wykorzystuje w działaniu wiedzę na temat gatunków

– zauważa różnicę między tekstami – przekształca tekst narracyjny na didaskalia – zapisuje dialogi – wchodzi w określoną rolę – posługuje się pojęciami potrzebnymi do adaptacji tekstu na widowisko

– analizowanie tekstu dialogu pod Ćwiczenia języko- – dokonuje opisu postaci kątem pośredniej charakterystyki we: Jacy są? Jakie są?, s. 77 postaci – opis postaci – komentowanie trafności doboru określeń, wyrażeń, zwrotów, frazeologizmów

– analizowanie tekstu wzoru według Ćwiczenia języko- – przedstawia siebie we: Pozwól, że ci pytań: kto inicjuje kontakt? dlai innych, przestrzegaprzedstawię..., s. 75 czego? kogo komu przedstawiać jąc norm językowych i w jakiej kolejności? i kultury zachowania – redagowanie tekstów dialogów wraz z omówieniem kontekstu i adekwatności do sytuacji dialogowych – dokonywanie korekty zapisów

– redagowanie wybranych, oparjw. tych na konkretnym tekście, form wypowiedzi: wiersz pochwalny, tekst hymnu związkowego, informacja do prasy na temat Związku Zbieraczy Kitu, ostrzeżenie: Złodzieje kitu znów grasują, wspomnienie profesora Raca

– podział tekstu na sceny – wyodrębnianie partii dialogowych i narracyjnych oraz przekształcenie ich na tekst sceniczny – komentowanie reakcji bohaterów opisanych w didaskaliach – gry dramatyczne oddające komizm sytuacji i jego narastanie – wskazywanie przyczyn komizmu

38

– streszczenie – plan

– opowiadanie

II/1d

II/1 I/1b I/2ab

UWAGI

– autoprezentacja

ŚCIEŻKA

II/1b II/1d I/1c

S. W.

DZIAŁANIA

MATERIAŁ

REZULTATY – UCZEŃ:

– czytanie tekstu Sztuka pisania: – wskazywanie sformułowań odpo- Jak streszczać wiadających kolejnym zdarzeniom teksty, s. 186-187 oraz słów nadających logiczną spójność opowiadaniu – zatytułowanie wydarzeń równoważnikami zdań lub zdaniami – dokonanie wyboru tekstu, który najtrafniej odtwarza w skrócie legendę – analizowanie wybranego tekstu i zapis reguł obowiązujących przy streszczeniu – w postaci poradnika redakcyjnego

Ćwiczenia języ– analiza struktury i zawartości kowe: Ogłoszenia, treściowej ogłoszeń – tworzenie tekstów prezentujących: s. 80 Ćwiczenia językowe: Napisz do mnie, s. 80

– wypowiada się w sposób zdyscyplinowany – używa zdań i równoważników do nazywania zdarzeń – tworzy poradnik redakcyjny do streszczenia

– stosuje słownictwo charakteryzujące

– redagować opowiada- – przygotowanie ustnego opowiada- Teksty i zada– nazywa poszczególne nie w formie ustnej nia historii o Bazyliszku i smoku nia: plansza momenty akcji Lokomotywa, s. 28; – uogólnia

PROJEKT: SMOK

– dostrzegać najważniejsze elementy struktury tekstu – ustalać i respektować normy obowiązujące przy streszczeniu

– dokonywać autoprezentacji

– budować wypowiedź – ćwiczenia redakcyjne w tworzeniu Ćwiczenia języko- – projektuje własną wizywe: s. 78-79 zgodną z przyjętą rolą wizytówek tówkę – tworzenie wizytówki – obserwuje konsekwencje wyboru określonych form językowych – wyciąga wnioski

CELE

39

Teksty i zadania: – stosuje słownictwo charakteryzujące, opisujące B. Krupska, Bajka o rycerzu i o królu, – tworzy nowe konstrukcje językowe s. 36-38 – dobiera określenia służące opisowi – nazywa elementy baśni

– grupować słownictwo – praca w grupach dotycząca opisów świata przedstawionego (w baśni, – pisać plan zdarzeń legendzie i bajce) oraz bohaterów – mówić na określony (król, królewna, rycerz, smok) temat – respektować ustalone – charakteryzowanie ich wyglądu, zachowania, zainteresowań, sporeguły sobu mówienia i działania – wyciągać wnioski

I/1b I/2ab

– plan – dialog

Teksty i zadania: – argumentuje P. Uccello, Walka – zauważa detale, nadaje im św. Jerzego ze znaczenia w zależności smokiem, s. 34; Św. od doświadczenia kultuJerzy walczący ze rowego smokiem, s. 35

– odczytywać znaczenia – rozmowa o obrazie według schedetali z tekstu ikonomatu: co widzę? co to znaczy? jakie graficznego to ma znaczenie? – odczytywać sensy – zwrócenie uwagi na kolorystykę, przenośne sytuację, bohaterów – charakteryzowanie bohaterów – wypisywanie argumentów za i przeciw nazwaniu drzeworytu i obrazu ilustracją czy interpretacją

– określa cel publikacji – zauważa perswazję, opinie, fakty, różnice w sposobach zapisu

– nazywa cechy – opowiada

I/1fg I/2ab III/4

plansza Prawda światów zmyślonych, s. 27; T. Kubiak, Bazyliszek i Barbarka, s. 32

– kształtować kompe– szukanie i udzielanie odpowiedzi Teksty i zadania: tencje odbioru tekstu na pytania: kto? co? gdzie? dlacze- Odnoga Smoczej prasowego go? kiedy? Jamy, s. 31 – zauważanie reklamowego charakteru tekstu – odtwarzanie domniemanego toku cudzego rozumowania

– wyszukiwanie w grupach najważniejszych momentów akcji – ustalanie cech wyglądu smoka wawelskiego i Bazyliszka – rozmowa na temat kreacji smoków przedstawionych na fotografiach i planszach – odczytanie ideogramu słowa lokomotywa

I/1d

– wybierać najważniejsze elementy tekstu – charakteryzować postać smoka

40

I/1f II/4

S. W.

ŚCIEŻKA

– wystawa prac

– plan

UWAGI

DZIAŁANIA

– redagowanie opisów wybranych – zauważać i nazywać wyróżniki gatunkowe postaci oraz dialogów między baśni bohaterami – budowanie planu zdarzeń – tworzenie, na bazie wcześniejszych działań, baśni – sztafety – wybór ekspertów kontrolujących trzymanie się uprzednio napisanego planu – omówienie rezultatów – wypisywanie różnic między baśnią a tekstem Krupskiej – szukanie odpowiedzi, na czym polega gra z konwencją – ćwiczenia w artykulacji grup – ćwiczyć artykulację spółgłoskowych, wymowy ą, ę i dykcję poprzez głowewnątrz wyrazu oraz starannej śne czytanie różnych wymowy wyrazów jednosylabotekstów literackich, wych publicystyczno-infor– przekładanie cyfr w pełnobrzmiące macyjnych słowa – rozwijać wrażliwość – poprawne odczytywanie nazw, słuchową nazwisk – przyjmować rolę – poprawne rozwijanie skrótów spikera radiowego – stosowanie różnej barwy głosu – poprawne akcentowanie wyrazów wielosylabowych – czytanie tekstów w różnym tempie – zauważać relacje mię- – czytanie planszy dzy słowem pisanym – omówienie specyfiki zapisanych wyrazów a mówionym – wymyślanie i zapisywanie własnych kaligramów

CELE

– czyta tekst, podkreślając głosowo intencję – „odczytuje” brzmienie głosu – koryguje własne błędy w mówieniu

– prezentuje efekty swojej pracy – dokonuje samooceny – odczytuje sensy Teksty i zadania: plansza Cyrk słów, s. 47

– korzysta z wcześniejszych doświadczeń czytelniczych – wskazuje przykłady – zauważa grę z konwencją – wskazuje na przykładach jej mechanizm

REZULTATY – UCZEŃ:

Ćwiczenia językowe: Informacje Radia „Sza”, s. 29

MATERIAŁ

41

– odczytywać intencje – zauważać różne sposoby informowania o tym samym

– rada, prośba, nagana, żądanie

II/2 I/1c

– obserwowanie i opowiadanie o sytuacjach z obrazków – ujawnianie na tej podstawie prawdziwych intencji – indywidualne pisanie wypowiedzi uzależnionych od sytuacji (kto? do kogo? w jakich okolicznościach mówi i co znaczą jego słowa?) – zabawa w grupach – odkrywanie intencji

Ćwiczenia językowe: Co chcesz przez to powiedzieć?, s. 58; Chcę coś osiągnąć..., s. 60

zauważa istotę kaligramu tworzy kaligramu naśladuje wzór nadaje sensy

– obserwuje tekst i wyciąga wnioski – przekształca tekst – odczytuje intencje – przypisuje intencje

– – – –

Ćwiczenia języko- – redaguje instrukcję we: Wśród znaków, – wyciąga wnioski na temat s. 51 sposobów i skutków międzyludzkiego porozumiemateriał zgromadzo- wania się ny przez uczniów

– rozmowa na temat graficznego Teksty i zadania: ukształtowania tekstu V. Havel, Słowa – szukanie w treści przyczyn takiego – słowo, s. 45 sposobu obrazowania – głośne czytanie wiersza (liczenie słów, określanie kategorii gramatycznych) – tworzenie własnych kaligramów na wzór tekstu Havla – dokończenie zapisu stwierdzenia: Wiersz Havla wyróżnia się..., Autor chce przez to powiedzieć...

– pogłębiać umiejętność – określanie sfer życia społecznego, odbioru, rozumienia w których pojawiają się znaki i nadawania informa- – werbalizacja znaczeń przywołanych znaków (poprawność ortocji ze znakami niewerbalnymi graficzna zapisu) – objaśnienie znaków związanych ze wskazanymi przez uczniów, na podstawie przykładów, dziedzinami życia: ubiór, pranie, wysiewanie nasion itp. – formułowanie instrukcji – rozmieć istotę słowa pisanego – analizować treść wiersza

– szerzej: W. Żuchowska, Wokół tekstów użytkowych, w: „Nowa Polszczyzna 3/2002” – instrukcja

I/1b

II/1k I/3 I/4

42

II/1a

I/1b I/2ab II/4

II/2

II/2 I/1c

S. W.

ŚCIEŻKA

– opowiadanie fantastyczne

– instrukcja

UWAGI – analizowanie zapisów i przekształcanie ich w: prośbę, radę, zakaz, zaproszenie, pytanie

DZIAŁANIA

– zauważać zależności między tekstami – cytować – wyszukiwać informacje w tekście – pisać tekst opowiadania

REZULTATY – UCZEŃ:

– słucha, reaguje adekwatnie do sytuacji – dokonuje opisu wrażeń Teksty i zadania: M. Ende, Bastian stwarza Perelin, s. 52-53

– relacjonowanie kolejności zdarzeń jw. – komentowanie roli lwa – od pojawienia się do wygłoszenia kwestii – określanie roli Biblii w tworzeniu światów z wyobraźni – opowiadanie własnych historii – stwarzanie nowej Fantazjany (z użyciem czasowników: widzę, słyszę, czuję)

– działa zgodnie z instrukcją – podaje przykłady – wyciąga i zapisuje wnioski – redaguje tekst opowiadania, wykorzystując poznane wzory

– stosuje odpowiednią modulację głosu – rozumie znaczenia związków frazeologicznych – odczytuje intencje, tworząc własny tekst – rozumie pojęcia: modulacja, tempo, artykulacja, dykcja

Ćwiczenia języko- – wskazuje formy językowe we: Wypowiadam ujawniające intencje i wyrażam na różne sposoby różne intencje, s. 61

MATERIAŁ

Ćwiczenia języ– czytanie tekstu w różny sposób, wyrażanie pretensji, zaskoczenia kowe: J. Brzechwa, Rak, s. 62 itp. – odczytywanie znaczeń przenośnych związków frazeologicznych – zadanie domowe: Napisz instrukcję, jak ogrodnik sadził drzewko (Ćwiczenia językowe: Słowa, miny, gesty, s. 54)

– czytanie tekstu z podziałem na – opisywać wrażenia role słuchowe i wzrokowe – dokonywać przekładu – rysowanie sceny stwarzania Narni – omówienie efektów pracy intersemiotycznego

– zauważać rolę modulacji i intonacji głosu – ćwiczyć poprawną pisownię – wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce

– odczytywać i wyrażać – tworzenie różnych aktów mowy pośrednie i bezpośrednie intencje

CELE

43

I/1d

– zauważa, wskazuje, komentuje – zabiera głos w dyskusji

– wyszukuje informacje w tekście – korzysta ze źródeł informacji – dostrzega konteksty współczesne – odróżnia bajkę od innych gatunków literackich

– nazywa elementy tekstu prasowego – stosuje słownictwo charakteryzujące – tworzy uogólnienia – porządkuje informacje wokół konkretnych tematów

Sztuka pisania: – buduje wypowiedź zgodJa i mój świat, s. 39 nie z wymaganiami – stosuje odpowiednie słownictwo

– odczytywać proble– porządkowanie faktów z życia Teksty i zadania: matykę tekstu bohatera Ja, bajarz z Dworca – nazywać zdarzenia – charakteryzowanie jego sytuacji Centralnego, s. 64 – zauważać sposoby odżyciowej autorskiej perswazji – formułowanie odpowiedzi na w artykule prasowym pytania: dlaczego kloszard tworzy baśnie? czym może być twórczość dla człowieka? – wskazywanie specyfiki tekstu publicystycznego

– redagowanie wypowiedzi w pierwszej osobie – analizowanie tekstu, tworzenie poradnika redakcyjnego

– rozwijać opowieść w pierwszej osobie

– opowiadanie

II/1a

Teksty i zadania: K. Wójtowicz, O prawdzie i bajce, s. 60; I. Krasicki, Koniec, s. 60 Słownik języka polskiego Słownik frazeologiczny

– przypomnieć schemat – wskazywanie i nazywanie poszcze- Teksty i zadania: aktu mowy gólnych elementów aktu komuni- plansza Wszyscy kacji: nadawca, odbiorca, kontakt, opowiadają, s. 63 komunikat, kod, kontekst – komentowanie efektów zderzenia tradycji ze współczesnością

PROJEKT: OPOWIADAM NA RÓŻNE SPOSOBY

– przypomnieć informa- – wskazywanie prawdy i zmyślenia w obu utworach cje o bajce – wskazywać aktual– tworzenie słowniczka wyrazów ność problematyki niezrozumiałych – odczytywanie sensów ukrytych w zwrocie naga prawda

I/1f I/1g

I/1b I/2ab IV/1

44

– opis zdarzeń

II/1 I/1f

UWAGI

– opowiadanie

ŚCIEŻKA

II/1a

I/1f I/1g

S. W.

DZIAŁANIA

– relacjonować zdarzenia – doskonalić pisemnie opis zdarzeń

– opowiadać ustnie – dokonywać samooceny – dostosowywać wypowiedź do wymagań

– płynnie opowiada o zdarzeniach – logicznie je uzasadnia – stosuje wyrazy wskazujące na spójność, następstwo wydarzeń w czasie – opowiadanie o zdarzeniach przed- Teksty i zadania: Opowieść fotograstawionych na fotografiach fa, s. 76 – odtwarzanie powyższych relacji z pamięci – dobieranie słownictwa (kadr, ujęcie, obraz nieruchomy) – nagrywanie wypowiedzi – odtwarzanie połączone z nanoszeniem poprawek

– słucha przekazu – działa zgodnie z instrukcją – snuje rozważania na temat wykonanych zadań

Teksty i zadania: C. Claudel, Plotkarki (rzeźba), s. 65; Zadania dla Was, nr 4, s. 90

– współpracuje w grupie – planuje wypowiedź – słucha – zauważa swoje słabe i mocne strony

REZULTATY – UCZEŃ:

MATERIAŁ

– praca w grupach: tworzenie opowieści na temat zdarzeń z życia klasy – wybranie lidera i ustalenie limitu czasu – sformułowanie kryteriów wyboru najlepszego opowiadacza – przeprowadzenie konkursu na najciekawszą opowieść

– opisywać tekst ikono- – zabawa w głuchy telefon – charakteryzowanie postaci graficzny – gromadzić określone – poszukiwanie przymiotników i czasowników łączących się ze słownictwo słowem plotka – wysnuwać refleksję – porządkowanie materiału językowego według pytań; co robimy z plotkami? co robią plotki? jaka jest plotka? – komentowanie działań – próba definiowania pojęcia

CELE

45

II/1ab I/4a I/3b

I/1f

E4

– opowiadanie z opisem, dialogiem

– rozwijać umiejętność językowego ujmowania przestrzeni – porządkować wypowiedź w czasie

– redagować wypowiedź projektanta – rozwijać językowy repertuar cech, nazw związanych z modą – stosować w działaniu kryterium poprawności składniowej i logiczno-formalnej

– usprawniać mechanizm składniowy, logiczno-formalny

Ćwiczenia języ– stosuje konstrukcje synokowe: Rowerowy nimiczne zawrót głowy, s. 39 – buduje spójną, logiczną wypowiedź – stosuje różne typy zdań

Ćwiczenia językowe: Wytyczam trasę wycieczki rowerowej, s. 42 – wskazywanie na mapie etapów podróży – nazywanie ciekawych miejsc postoju, ich opis, „twórcze fantazjowanie” na temat zdarzeń, które mogłyby się tam rozegrać

– buduje relacje przestrzenne, wykorzystując poprawne połączenia rzeczownika z przyimkiem – pisze opowiadanie

Ćwiczenia języko- – wyraża cechy, jakości we: Wygodny strój – zauważa funkcję spójnika dla rowerzystki, w zdaniu złożonym rowerzysty, s. 41 – tworzy poprawne konstrukcję zdań złożonych

– rozmowa o zmienności strojów na przestrzeni dziejów (porównać strój cyklistki ze strojem rowerzystki) – rysowanie szkicu projektu, nazywanie poszczególnych części kostiumu, określanie cech – opis kostiumu wraz z uzasadnieniem

– działania w zakresie logiki składni Ćwiczenia języko- – tworzy zdania złożone we: Przed wyjazi obserwacja związków (typu – rozróżnia typy zdań: dem na trasę, s. 40 skutek – przyczyna, przesłanka pojedyncze i złożone – wniosek) wynikających z zasto– tworzy urozmaicone sowania określonego spójnika uzasadnienia – zauważanie roli spójników – uzasadnianie zamiaru, celu, przyczyny

– forma realizacji: – obserwować zdarze- – odczytywanie i nazywanie zachoklasowa wycieczwań rowerzysty i zmieniającego nia ka rowerowa – wskazywać relacje się wokół otoczenia (wielka ma– redagowanie opowiadania z wyprzestrzenne jówka) – stosować poprawne korzystaniem faktów, następstwa – dokumentowastruktury składniowe czasowego nie wyprawy – zapisanie wskazówki z wykorzyw postaci: kartstaniem czasowników modalnych ki z dziennika, pamiętnika, sprawozdania

46

I/1b I/2ab

II/1hj

S. W.

ŚCIEŻKA

– forma realizacji: tematyczna wystawa powstałych prac (rysunkowych, pisemnych) wraz ze stosowną oprawą muzyczną – tytuł wystawy: Odkrywanie tajemnic

UWAGI

współpracuje w grupie łączy wiedzę z praktyką porozumiewa się w grupie prezentuje dokonania przyjmuje rolę w grupie

Teksty zadania: – określa przyczyny, skutki A. Cz. Centkiewiczo- – buduje logiczną i spójną wypowiedź na temat wie, Jak powstają świata przedstawionego burze śnieżne, – posługuje się pojęciami s. 93-94; służącymi do opisu świata E. E. Clark, przedstawionego W jaki sposób jeżozwierz zdobył kolce?, s. 95; M. Kruger, Dlaczego Buszmeni mają ciemną skórę, s. 96-99

– – – – –

REZULTATY – UCZEŃ:

– wnikać w istotę mitów – czytanie mitów – każda grupa jeden tekst etiologicznych (o powstaniu przedmiotów – analiza zdarzeń ze świata przedstawionego i zjawisk) – odtwarzanie zdarzeń – wyciągnięcie wniosków

MATERIAŁ

Biblia, mitologia, teorie naukowe, teorie E. von Danikena, własne opowieści (rysunkowe, pisemne)

PROJEKT: ODKRYWCY

– opisywanie trasy – tworzenie opowiadań z opisem i dialogiem, zawierających różne wizje i wersje zdarzeń, przygody na szlaku

DZIAŁANIA

– rozumieć pojęcie mitu – redagowanie: ogłoszenia, zaproszenia, mowy powitalnej w kulturze – ustalenie listy zadań do wykona– zauważać odwiecznia (osoby odpowiedzialne, terminość mitu i jego ny, instrukcja pisemna) obecność w kulturze – prezentowanie różnych wyobrawspółczesnej żeń na temat powstania świata – stawiać pytania i człowieka – utrwalać różne formy wypowiedzi pisemnej

CELE

47

– odróżniać fakty od opinii – redagować opowiadanie – czytać teksty pozawerbalne na poziomie detalu i całości

III opowiadanie

– przygotowanie – tworzyć tekst o chaplanszy: generakterze informacyjalogia mitycznym nych bogów

II/1ab I/1fg

I/3d I/4a III/1

– czytanie tekstu – wyszukiwanie postaci pojawiających się w greckim micie

– czytanie notatki encyklopedycznej – opisywanie miniatury z odnotowaniem detali z obrazu, – tworzenie własnego tekstu o powstaniu świata z jaja, z uwzględnieniem detali w opisie – przyjęcie schematu konstrukcyjnego – ustalenie chronologii zdarzeń na podstawie miniatury – indywidualne tworzenie opowieści

– przedstawiać treść – tworzenie w grupach opowieści w postaci ikonicznej rysunkowych (każda osoba, po – tworzyć łańcuch przyustaleniu kolejności zdarzeń, czynowo-skutkowy wykonuje jeden rysunek z całego zdarzeń ciągu przyczynowo-skutkowego) – stawiać pytania, odpo- – nadanie rysunkom formy ksiąwiadać na nie żeczki

– korelacja z plastyką

II/1 III/4 II/4b

II powstanie świata

– korelacja z tech- – redagować własną – tworzenie opowieści pisemnych opowieść wyjaśniką, matemapodejmujących próbę wyjaśnieniającą powstanie tyką nia: Dlaczego wybuchają wulkaI opowiadanie jakiejś rzeczy, zjawisk ny? Skąd się wzięła lilia wodna? z uwzględnieniem po- – pierwsza redakcja tekstu mitu etiologicznego znanego mechanizmu – poprawa i ocena prac mitu etiologicznego – uruchamiać wyobraźnię

II/ 1a

– dba o estetykę pracy, czytelność rysunku – nadaje tytuł – tworzy tekst z logicznym uzasadnieniem pomysłu – dokonuje przekształceń tekstu

– redaguje tekst według wymagań sformułowanych przez nauczyciela – dba o estetykę zapisu, poprawność językową, interpunkcję, ortografię – przepisuje tekst na komputerze

Teksty i zadania: – redaguje notatkę encyklopedyczną J. Parandowski, Chaos, Gaja i bogo- – buduje wypowiedź ustną z wykorzystaniem planszy wie, s.107-110

Teksty i zadania: – redaguje opowiadania Jajo wszechświata, z elementami opisu (miejs.106; plansza Było sca, sytuacji) tak... Tak było?, s.91 – odróżnia fakty od opinii – nazywa detale

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 3, s.101

Teksty i zadania: Zadania dla Was, s. 92

48 DZIAŁANIA

– czytanie tekstu – wyjaśnianie niezrozumiałego słownictwa – ustalenie wymagań – streszczanie tekstu

– praca w grupach – porządkować informacje z tekstu – porównywać

– czytanie tekstów w grupach – zbieranie informacji na temat: człowieka, cech, materiału, stwórcy, motywacji jego działania – porównywanie powstałych kreacji człowieka – wyciąganie wniosków

– ćwiczyć czytanie prasy – streszczać

– tworzenie notatek encyklopedycz– rekonstruować zdanych o postaciach rzenia w postaci drzewa genealogicznego – rekonstruowanie drzewa genealogicznego – prezentacja plansz

CELE

I/1b I/2ab

– streszczenie

– notatka encyklopedyczna

UWAGI

– przygotować do czyta- – czytanie tekstu przez nauczyciela – charakteryzowanie Stwórcy oraz nia Biblii jego działania – gromadzić informacje – wyciąganie wniosków i porównaz tekstu nie z dotychczasowymi doświadczeniami czytelniczymi uczniów – wskazywanie różnic w wyobrażeniu Boga w omawianych tekstach (Biblia, fresk)

ŚCIEŻKA

I/1b I/1f

II/1d

S. W.

– odtwarza tezy, hipotezy, dostrzega wnioski – komentuje zauważone cechy tekstu prasowego – posługuje się pojęciami typu: szpalta, apla, nadtytuł, korekta – streszcza według wzoru

– odtwarza porządek zdarzeń w micie

REZULTATY – UCZEŃ:

Teksty i zadania: – formułuje wnioski Sat-Okh, Opowieść – charakteryzuje – zauważa analogie Indian, s.117; J. Parnadowski, Tak myśleli dawni Grecy, s. 124; A. Kamieńska, A tak jest według Biblii, s. 125-126

Teksty i zadania: – formułuje wnioski z odwołaniem do tekstu A. Kamieńska, „Na początku Bóg stwo- – komentuje przeczytane teksty rzył niebo i zie– przywołuje konteksty mię”, s. 112-114; M. Anioł, Stworzenie słońca i księżyca, s. 111; J. Effel, Stworzenie świata, s.115

Teksty i zadania: Wielki Wybuch, s.102-103

MATERIAŁ

49

II/2 IV/1

Teksty i zadania: – odczytuje intencje Zadania dla Was, nr 2, s. 154 – minizbiorek poezji dziecięcej

– odczytywanie intencji – analiza i interpretacja wierszy

– szukanie związków wiersza z Genesis, obrazem van Gogha (obraz Boga) – wydobywanie malarskich, dynamicznych przedstawień obrazowych

– wykorzystywać kontekst biblijny w wierszu – obserwować sposoby językowego obrazowania

– analiza i interpretacja tekstu ikonograficznego – formułowanie listy problemów

I/1b I/2ab

– odczytywać metaforę zawartą w tytule planszy

– opis i interpretacja dzieła malar– wykorzystywać słownictwo opisujące skiego wydobywająca kolorystykę, i charakteryzujące kompozycję, nastrój, świat przedstawiony obrazu – zabierać głos w dys– poszukiwanie uzasadnień włakusji snych sądów w odniesieniu do dzieła

– forma prezentacji: wystawa (Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 1, s. 154)

II/4 I/1fg I/2ab

I/1fg I/2ab II/4

Teksty i zadania: J. A. Moczulski, Psalm na otwarcie oczu, Pslam 100, s. 134 (nagranie J. K. Pawluśkiewicza Nieszpory ludźmierskie ) Słownik terminów literackich

Teksty i zadania: J. Kulmowa, Człowiek, żeby patrzał, s. 135

– zauważa pochwalny, modlitewny charakter wiersza – wskazuje biblijny kontekst tekstów

– posługuje się pojęciami w odniesieniu do tekstu poetyckiego – odpowiada na pytania wykorzystując fragmenty wiersza – przywołuje kontekst

– argumentuje – wyraża jasno myśli – posługuje się odpowiednimi terminami malarskimi w odniesieniu do dzieła

Teksty i zadania: V. van Gogh, Kruki nad polem zboża, s.132-133 obrazy przyniesione przez uczniów

– czyta tekst na poziomie dosłownym i metaforycznym – zauważa i formułuje problemy

Teksty i zadania: plansza Cały świat na głowie, s. 131

PROJEKT: JEST SIĘ CZYM CIESZYĆ. JEST SIĘ CZYM MARTWIĆ

50 – odczytanie znaczeń przenośnych (oksymoron, metafora) i analiza kompozycji obrazu

– odczytywać metaforę z plakatu

I/1fg I/1b I/2ab

Teksty zadania: plakat A. Pągowskiego, Circus, s. 146;

– formułuje przesłanie obrazu i wiersza – zabiera głos w dyskusji

– uogólnia – dostrzega i nazywa problem – odróżnia fakty od opinii

– komentuje – ocenia celowość zastosowanych środków poetyckiego obrazowania

Teksty i zadania: T. Różewicz, Koncert życzeń, s. 138

– analiza tytułu Teksty i zadania: – wyłonienie głównego problemu Targowisko niego– ustalenie celu dla tego typu publi- dziwości, s. 144 kacji

– posługuje się poznanym słownictwem w nowym kontekście Teksty i zadania: plansza Człowiek człowiekowi wilkiem, s. 137

– doskonalić umiejętność odbioru tekstu prasowego

– analiza i interpretacja wiersza

– opis – co widzę? jakie to jest? jakie wrażenia wywołuje? – analiza – próba komentarza – wyszukiwanie pasujących obrazów do frazeologizmów i zwrotów nazywających relacje międzyludzkie

I/1d

– zauważa specyfikę tekstu poetyckiego – tworzy własny tekst o charakterze dziękczynnym

Teksty i zadania: J. Twardowski, Podziękowanie, s. 136

– odczytywać sensy

REZULTATY – UCZEŃ:

MATERIAŁ

I/1b I/1g I/2ab

DZIAŁANIA

– nazywać relacje międzyludzkie – uruchamiać leksykę i konstrukcje językowe nazywające ludzkie zachowania – odczytywać znaki i znaczenia

CELE

I/1fg I/2ab III/4

UWAGI – rozumieć obrazowo- – określenie charakteru wiersza-modosłowny i abstrakcyjdlitwy (dziękczynna) no-metaforyczny sens – analiza sposobu budowania powiersza etyckiej wypowiedzi (wyliczenia, zaprzeczenia) – gromadzenie par antonimów – próba przekształcenia pierwszego wersu; uzupełnianie schematu parami o przeciwstawnych znaczeniach; szukanie nowych przykładów – redagowanie tekstu poetyckiego

ŚCIEŻKA

I/2ab I/1b

S. W.

51

– notatka encyklopedyczna

II/1d

– dialog

– dialog

I/1d IV/1

– redaguje dialog – włącza do wypowiedzi charakteryzującej odpowiednie powiedzenia – tworzy przymiotniki odrzeczownikowe według wzoru – rozpoznaje wskazane części mowy

Teksty i zadania: – rozumie pojęcie dźwiękonaśladownictwo J. Sztaudynger, s. 34; Sytuacja ZOO, s. 34 – ćwiczy wyrazistość wymowy

– ćwiczenia w poszukiwaniu, naśladowaniu i zapisywaniu różnych głosów wydawanych przez zwierzęta – nazywanie głosów za pomocą rzeczowników

– dokonywać przekształceń słowotwórczych: od nazw dźwięków do nazw czynności

Ćwiczenia językowe: Kto z kim przestaje..., s. 33, 35; Co znaczą te powiedzenia, s. 38

Ćwiczenia języ– redaguje wypowiedź kowe: poprawną merytorycznie, J. Sztaudynger, s. 34; językowo, rozbudowaną Z życia zwierząt, oraz bogatą treściowo s. 35 – posługuje się pojęciami właściwymi dla danej dziedziny

– redagowanie fachowej charakterystyki zwierzęcia – określanie funkcji tego typu tekstów – przygotowanie opisu wybranego zwierzęcia

– redagować notatkę encyklopedyczną – wprowadzać do wypowiedzi słownictwo specjalistyczne – korzystać ze źródeł informacji

– szukanie, analizowanie i przy– rozumieć znaczenie swajanie językowych konstrukcji podstawowe i przewłaściwych dla języka potocznego nośne powiedzeń – układanie dialogów z zastosowacharakteryzujących niem analizowanych powiedzeń o „zwierzęcym” rodo– ćwiczenie mechanizmu przekształwodzie ceń słowotwórczych – tworzenie – wykorzystywać zgroprzymiotników od rzeczowników madzone słownictwo w nowym kontekście – charakteryzowanie

Teksty i zadania: – poszukuje uzasadnienia w tekście E. Dzikowska, Fotograficzne safa- – zauważa cechy reportażu – redaguje dialog ri, s. 147-148 – wprowadza do swojego zasobu słów nowe pojęcia Słownik wyrazów obcych

– posługuje się pojęciami W. Szymborska, – wyłonienie osądu i refleksji właściwymi dla tego typu z wiersza W. Szymborskiej; analiza Zwierzęta cyrkowe, tekstu s. 146 i interpretacja utworu

– objaśnienia słownikowe – przygotować do odbioru tekstu prasowe- – rozważenie problemu fikcji (zmyślenia) i prawdziwości przedstago - reportaż wionych zdarzeń – budowanie dialogów inspirowanych tekstem

– odczytywać sensy naddane różnego typu tekstów

52 – redaguje list otwarty Sztuka pisania: Jeśli chcesz napisać oficjalny list..., s. 172; List oficjalny – wersja proponowana przez kancelarię królewską, s.174

– list otwarty

– Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 3, s. 154 – forma prezentacji: apel, list otwarty, plakat

– analiza „antywzoru” – zapoznać z tekstem – zapisy w poradniku redakcyjnym użytkowym dotyczące ortografii i interpunkcji – rozpoznać cechy listu w korespondencji, graficznego otwartego rozczłonkowania tekstu, stoso– wyciągać wnioski wania konwencjonalnych formuł na temat leksykalpoczątku i końca, słownictwa no-stylistycznego ukształtowania tekstu – dobieranie formuł grzecznościowych i odpowiednich do sytuacji użytkowego sposobów wyrażania treści zasadniczej listu – przeredagowanie listu Króla Maciusia – naśladowanie wzoru przy redagowaniu własnego tekstu

– odróżnia legendę od innych tekstów – wnioskuje – wyszukuje fragmenty – odpowiada na pytania

REZULTATY – UCZEŃ:

II/1f II/3/5

Teksty i zadania: M. Orłoń, J. Tyszkiewicz, Mściwój i Dobrochna, s. 150-152

MATERIAŁ

Teksty i zadania: – formułuje problemy T. Różewicz, Oblicza – posługuje się pojęciami właściwymi dla poezji Ojczyzny, s. 153; M. Tabaka, s. 153

– lektura tekstu – wskazywanie elementów historycznych, geograficznych, rzeczywistych, baśniowo-fantastycznych – określanie problematyki tekstu – dostrzeżenie morału

– komentowanie znaczenia potocznych powiedzeń i zasadności ich użycia – określanie znaczeń podstawowych i przenośnych niektórych powiedzeń

DZIAŁANIA

– analiza i interpretacja utworu – odczytywać sensy zmierzająca do zdefiniowania tekstu niewerbalnego pojęcia ojczyzny w rozumieniu (rysunek) i werbalnepoety, zwłaszcza ojczyzny prywatgo (wiersz) nej i oficjalnej, bliższej i dalszej, wewnętrznej i zewnętrznej

CELE

I/1fg I/1b I/2ab

UWAGI

– ugruntować pojęcie legendy i porównać z baśnią oraz mitem

ŚCIEŻKA

I/1b III/4 I/2ab

S. W.

53

Teksty i zadania: A. Oppman, Złota Kaczka, s. 171-176

– uporządkować kwestie genealogiczne związane z legendą

I/1b I/2ab

– dostrzeganie w przeczytanym tekście elementów baśniowych,

Teksty i zada– czytać tekst ikonogra- – ukierunkowana rozmowa na teficzny na poziomie mat groteskowości przedstawionej nia: T. Makowski, dosłownym i metafosytuacji wyrażonej poprzez odpo- Skąpiec, s. 170 rycznym wiednie plastyczne środki wyrazu

Teksty i zadania: E. Nesbit, Cały kamieniołom bogactw, s. 156-159

Teksty i zadania: plansza W poszukiwaniu skarbów, s. 155

I/1fg

– czytanie tekstu – relacjonowanie zdarzeń z perspektywy bohaterów – przywołanie kontekstu literackiego, w którym występuje podobny schemat fabularny – odczytywanie morału

– plan

II/1d I/2ab I/1b

– pogłębić rozumienie „rozmawiania tekstów” w kulturze (motywy wędrowne) – utrwalać odróżnianie fikcji fantastycznej od realistycznej – obserwować proces powstawania efektów humorystycznych przy zderzeniu znanych motywów baśniowych

– próba definiowania pojęcia skarb – Teksty i zada- – wzbogacać leksykę – gromadzenie słów wchodzących – stawiać hipotezy nia: Zadania – wskazywać na dosłow- w związki ze słowem skarb dla Was, nr 1, – stawianie hipotez odpowiadająs. 203 ne i metaforyczne znaczenie słowa skarb cych treści planszy – forma prezentacji: reklama – antyreklama – wywiad z osobą dorosłą na temat zaproponowany w prezentacji

I/1fg

PROJEKT: BYĆ CZY MIEĆ?

– operuje terminami: baśń, legenda, realizm, fantastyka

– dostrzega środki malarskiej ekspresji – odczytuje groteskowość

– redaguje plan zdarzeń – odtwarza zdarzenia (opowiadanie ustne) – wskazuje konteksty – wyciąga wnioski na temat: morału, fikcji fantastycznej, prawdopodobnej

– posługuje się poznanym słownictwem – stawia hipotezy – odczytuje sensy przekazu obrazowego

54 – – – –

– uogólniać – odczytywać archetypiczne sytuacje egzystencjalne

II/1a II/1b II/3/5

– opowiadanie z opisem postaci

– przygotowanie materiałów źródło- Teksty i zadania: wych, zaproszeń, ogłoszeń Zadania dla Was, nr 3, s. 203

Teksty i zadania: J. Parandowski, Przygoda króla Midasa, s. 180-181

MATERIAŁ

Teksty i zadania: – redagować opowiada- – odczytywanie kaligramu, wyjaśnienie niezrozumiałych określeń, kaligram, s. 190 nie frazeologizmów (w tym: mól – zwracać uwagę na książkowy) rolę detalu w opisie – pisanie opowiadania: Niesamowite przygody chłopca, który zamienił się w mola książkowego

– korzystać ze źródeł – forma prezeninformacji tacji: gazetka ścienna, wystawa – selekcjonować je, porządkować według albumów tematu – współpraca z bibliotekarzem, informatykiem

odniesień do rzeczywistych miejsc, realiów historycznych – analiza językowa utworu (stylizacja na mowę potoczną, wskazanie na celowość tego typu zabiegu)

– identyfikować cechy gatunkowe legendy – odczytywać sens całości utworu odczytanie mitu analiza i interpretacja tekstu transformacja tekstu przygotowywanie na podstawie tekstu krótkich opowiadań, dialogów, monologów – charakterystyka Midasa: przed spotkaniem Dionizosa, w trakcie i po spełnieniu życzenia – wyciąganie wniosków

DZIAŁANIA

CELE

IV/1

UWAGI

– dialog – monolog – opowiadanie

ŚCIEŻKA

I/1b I/2ab II/1

S. W.

odczytuje symbolikę złota redaguje tekst charakteryzuje formułuje wniosek na temat aktualności mitów

– tworzy tekst poprawny kompozycyjnie, ortograficznie, interpunkcyjnie i stylistycznie – włącza do opowiadania opis postaci

– współpracuje w grupie – wzbogaca własny zasób słów tematycznie związany z historią pisma i książki – posługuje się pojęciami właściwymi dla tematu – buduje wypowiedź bogatą językowo i poprawną merytorycznie

– – – –

– rozumie przesłanie utworu

REZULTATY – UCZEŃ:

55

– wywiad z osoba- – doskonalić kompeten- – czytanie tekstu przez nauczyciela Ćwiczenia językocje w zakresie prowa- – cicha lektura tekstu przez uczniów we: Na bezludnej mi dorosłymi na wyspie, s. 81-88 (ukierunkowana pytaniami) dzenia rozmowy temat zapropo– ćwiczenia analityczne: wyodręb– zapisywać wywiad nowany w prenienie sytuacji, które zostaną zentacji: Być czy włączone do wywiadu, omówiemieć? nie, selekcja

– – – – –

redaguje pytania przeprowadza rozmowę ocenia własną pracę wyciąga wnioski wchodzi w rolę rozmówcy

– odkrywanie istoty rysunkowych Teksty i zadania: – wyciąga wnioski żartów, rejestrujących paradoksy Plansza Zmierzch – nadaje im postać wypodominacji kultury audiowizualnej czytelnictwa, s. 189 wiedzi pisemnej – projektowanie śmiesznych przygód mieszkańców wymyślonej przez siebie krainy z przyszłości, która nie zna książek i jest skazana wyłącznie na telewizję (dopełnianie treści rysunków) – redagowanie wspomnień z podróży do krainy telewizyjnych ludzi – ocena powstałych tekstów

II/1

– skłaniać do refleksji na temat wpływu mediów – stawiać pytania, formułować problemy

– poradnik, wspomnienie, kartka z pamiętnika

II/1 I/1fg II/3/5

– analizowanie portretu biblioteka- Teksty i zadania: – odczytuje tekst na pozioG. Arcimboldo, mie dosłownym i metaforza Bibliotekarz, s. 182 rycznym – opisywanie spostrzeżeń – wykorzystuje zdobytą – wyjaśnianie celowości żartu malarza wiedzę i doświadczenie w sytuacjach zadaniowych – wnioskowanie – tworzenie na wzór Arcimbolda portretów: zegarmistrza, rolnika, nauczyciela matematyki (z narzędziami, jakimi się posługują)

– korelacja z plastyką

I/1fg

– wprowadzić w tajniki odbioru obrazu – pogłębić rozumienie przekazu ikonicznego – uświadomić przejście od znaczeń realnych do metaforycznych w sztukach wizualnych

– umieszczenie w strukturze opowiadania opisu postaci chłopca po przemianie

56 – analiza i interpretacja wiersza

– przekształcanie narracji trzecioosobowej na pierwszoosobową, – formułowanie pytań – symulacja rozmowy – korekta pytań, stworzenie listy pytań pomocniczych, pobudzających do snucia opowieści, gawędy, naprowadzających

DZIAŁANIA

– rekonstruować przed- – interpretacja historyjki obrazkowej stawioną sytuację w formie ustnej relacji – odtwarzanie zdarzeń w czasie – formułować różne przeszłym i wyjaśnianie sensu przysłowia znajdującego się w tyakty mowy tule – tworzenie wypowiedzi wybranych osób, wyrażających określone intencje: słowotwórcze przekształcenia leksykalne (zdrobnienia, spieszczenia, zgrubienia) – zaaranżowanie scenki sytuacyjnej z podziałem na role – redagowanie listu od całej klasy z życzeniami powrotu do zdrowia – ocena powstałych prac

– dialog – list

CELE

II/2 II/1f II/3/5

UWAGI

– odczytywać myśl wyrażoną w wierszu – pisać objaśnienia słownikowe do niezrozumiałych słów

ŚCIEŻKA

I/1b I/2ab

S. W.

– posługuje się odpowiednimi metodami do odczytania sensu wiersza – posługuje się terminami: epitet, apostrofa, wers, rym itd. – odczytuje intencje – tworzy akty mowy wyrażające: zdziwienie, życzenie, oburzenie, wymówkę, radę, żart, ironię, lekceważenie, współczucie, zmartwienie niedowierzanie itp. – ujawnia postawę mówiącego poprzez ekspresywne formy językowe: spieszczenia, zdrobnienia – redaguje dialog, list

Ćwiczenia językowe: Paluszek i główka..., s. 21

REZULTATY – UCZEŃ:

Teksty i zadania: J. Kochanowski, Na zdrowie, s. 200

MATERIAŁ

57

– forma prezen– uruchomić leksykę tacji: dyplom; – odczytać sens (żartokonkurs zorbliwy) rysunku ganizowany według pomysłu uczniów; pokaz zbiorów dający szansę zaprezentowania własnych talentów i zainteresowań

– sprawozdanie

I/1f

II/1c I/1b I/2ab

Ćwiczenia językowe: Jak zażywać leki?, s. 24

– porównywać funkcję tekstów – pogłębiać kompetencje odbioru tekstu literackiego

– wskazywanie elementów budujących atmosferę i oddających specyfikę czasu igrzysk – głośne czytanie fragmentu dotyczącego wyścigu – porządkowanie zdarzeń

– gromadzenie słownictwa związanego z pojęciami: laur, podium, zwycięzca, atrybut – analiza i interpretacja rysunku – rozmowa na temat sposobów nagradzania, towarzyszących temu ceremonii i związanych z tym emocjach

Teksty i zadania: Olimpiady, s. 206; W. Makowiecki, Ten dzień Diossos zapamięta na zawsze, s. 207-211

Teksty i zadania: plansza Każda dziedzina ma swoich wspaniałych, s. 223

PROJEKT: KAŻDA DZIEDZINA MA SWOICH WSPANIAŁYCH

– tworzyć poprawne – ustalenie zasad poprawności wyzwiązki wyrazowe nikających z połączenia rzeczoww obrębie grupy nonika z przyimkiem, a więc: lek minalnej (rzeczownik na co? lekarstwo przeciw czemu? w związku z przyimlekarstwo od czego? kiem) – wypisanie zgodnych z normą – tworzyć akty mowy: połączeń wyrazowych instrukcje, pouczenia – zamiana powstałych nazw na formy przymiotnikowe – czytanie ulotek zawierających dokładne wskazówki dotyczące zażywania leku – tworzenie instrukcji, porady

– instrukcja – porada/ pouczenie

II/1k

– czyta ze zrozumieniem – zauważa językowe sposoby budowania napięcia – wyszukuje fragmenty – określa funkcję tekstów – dokonuje przekształceń tekstu

– rozpoznaje znaki – nadaje im znaczenia – włącza nowo poznane słowa do czynnego zasobu pojęć

– rozróżnia poszczególne części mowy (rzeczownik, czasownik, liczebnik, przyimek, przymiotnik) oraz ich formy – redaguje instrukcję

58

I/1b I/2ab III/4

II/2

S. W.

ŚCIEŻKA

CELE – wskazywanie w warstwie języka sposobów budowania napięcia w tekście – przekształcanie relacji ze względu na osobę sprawozdawcy

DZIAŁANIA

MATERIAŁ

– wyrazić głosowo dramatyzm przedstawionego zdarzenia, – wnikać w strukturę tekstu – kształtować nawyk uważnego czytania tekstu literackiego – odróżniać fikcję realistyczną od fantastycznej – ekspresywne odczytanie tekstu przez nauczyciela – odnajdywanie fragmentów budujących napięcie opisywanego zdarzenia, ich wizualizacja – analiza opisu lwa, wskazywanie określeń – nazywanie reakcji Beduinów – tworzenie wymyślonych dialogów odnoszących się do opisanych zachowań – wynajdowanie w tekście fragmentów dotyczących zachowania Stasia oraz jego odczuć, przeżyć, myśli towarzyszących mu w danym momencie

– wskazuje liczebniki, nazywa ich rodzaje – odczytuje intencje – wyraża intencje – posługuje się poznanymi formami wypowiedzi – komentuje

REZULTATY – UCZEŃ:

Teksty i zadania: – posługuje się pojęciami H. Sienkiewicz, Staś właściwymi dla opisu zabija lwa, s. 231świata przedstawionego 233 – rozumie pojęcie punkt kulminacyjny – wyszukuje odpowiednie fragmenty – poprawnie wnioskuje

– przeprowadze- – tworzyć różne teksty – redagowanie i analiza napisanych Ćwiczenia języsamodzielnie tekstów okoliczno- kowe: Piłka jest nie klasowych odpowiednie do sytuokrągła..., s. 69 rozgrywek acji (komentarz „na ściowych gorąco”, afisz, gratulacje, notatka prasowa) – analizować związki liczebników z rzeczownikami

UWAGI

PLAN PRACY KLASA 6

60

edukacja ekologiczna

edukacja ekologiczna

edukacja ekologiczna

IV/1

IV/1

ŚCIEŻKA

IV/1

S. W.

DZIAŁANIA

– korzystać ze źródeł informacji – poszerzać zakres leksyki – odróżniać części mowy

– analizowanie materiału zgromadzonego w ćwiczeniach – działy rzeczowe biblioteki „Biały Kruk” – ustalanie rodzajów książek, które są dostępne w bibliotece – poszukiwania słownikowe

– zapoznanie się z listą książek, które warto przeczytać – dostarczenie rodzicom listów informacyjnych z zasadami wyboru lektur w danym roku szkolnym – sprawdzenie zasobów biblioteki szkolnej pod kątem zaproponowanych tytułów – ustalenie terminu oraz formy prezentacji wybranej lektury – określenie wymagań nauczyciela odnośnie formy prezentacji (ustnej lub pisemnej, np.: sprawozdanie z lektury lub prezentacja ustna)

– wprowadzić do czyn- – odczytywanie kaligramu nego słownika ucznia – wyjaśnianie znaczenia słów, zwrotów, wyrażeń i związków za nowe związki frazepomocą słownika ologiczne – korzystać ze źródeł informacji

PROJEKT: KSIĄŻKI, KTÓRE WARTO PRZECZYTAĆ

CELE

– od formy prezen- – ustalić listę lektur tacji będzie uzaobowiązujących w klależniona ocena; sie VI oceniana jest nie tylko aktywność ucznia, ale rodzaj zaprezentowanych umiejętności: pisanie lub mówienie

UWAGI

REZULTATY – UCZEŃ:

– wybiera przynajmniej jedną książkę do przeczytania i zaprezentowania – podpisuje list informacyjny

Ćwiczenia języ– korzysta ze słownika kowe: „Biały kruk” – rozumie treść haseł ze zaprasza, s. 20 słownika – wyjaśnia terminy własnySłownik języka mi słowami polskiego – dobiera określenia spoSłownik wyrazów śród podanych obcych

lista lektur

list do rodziców/ uczniów

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 8, s. 26

Ćwiczenia języ– podaje znaczenia słów kowe: Wyjaśniamy – wymyśla zdania, w któsłowa i powiedzerych poprawnie stosuje nia, s. 17 poznane wyrazy i związki wyrazowe

MATERIAŁ

61

edukacja ekologiczna

edukacja ekologiczna

edukacja ekologiczna

IV/1 I/2b

I/1c

III/4 II/1c II/2e

– redagowanie – przygotować do twowłasnego tekstu rzenia wypowiedzi sprawozdania o charakterze dyskurz lektury warsywnym to zadać, gdy – ustalać wymagania uczniowie przedotyczące redagoczytają teksty do wania sprawozdania prezentacji na z lektury koniec miesiąca

– zapoznać z różnymi sposobami informowania o książkach – ustalić elementy adresu bibliograficznego książki – odróżniać fakty od opinii – skupienie uwagi uczniów na sprawozdaniu z lektury – ustalenie porządku wypowiedzi; nazwanie poszczególnych części – ustalenie wymagań – podsumowanie – redagowanie samodzielnych wypowiedzi na temat lektur ze świadomym nastawieniem na nadawaną wypowiedzi funkcję

– czytanie propozycji do rubryki „Mole Książkowe” – analizowanie tekstów pod kątem sposobów wpływania na opinię czytelników – wyszukiwanie określeń opiniujących, wartościujących – odtwarzanie wzoru adresu bibliograficznego

– porządkowanie nazw działów – badać treść i zakres biblioteki szkolnej poprzez znaczeniowy wyrazów pojawiających tworzenie ciągów wyrazów – od najszerszego znaczeniowo do się przy opracowaniu najwęższego katalogu rzeczowego biblioteki – układanie dialogów sytuacyjnych utrwalających dotychczas poznane słownictwo

– tworzenie przymiotników od rzeczowników i analiza wielości ich znaczeń, np. fantastyka – fantastyczny

– posługuje się poznanymi terminami: proza, poezja, powieść, baśń, legenda, opowiadanie itp. w opracowywanych przez siebie dialogach – redaguje dialog

jw.

– redaguje sprawozdanie z lektury

Sztuka pisania: – zapisuje adres bibliograNotki i sprawozficzny książki dania czyli różne – odróżnia fakty od opinii sposoby informo– tworzy opinie wania o książkach, s. 179

Ćwiczenia językowe: Opracowuję katalog rzeczowy, s. 21

– odróżnia przymiotniki od rzeczowników – tworzy według wzoru przymiotniki od rzeczowników

62 – wyodrębnianie w podanych wyrazach cząstek słowotwórczych – ustalenie, za pomocą Słownika wyrazów obcych, znaczeń tych cząstek – podawanie własnych przykładów wyrazów do analizy słowotwórczej – tworzenie peryfraz słowotwórczych do wyrazów rodzimego pochodzenia

– dokonywać przekształceń słowotwórczych wyrazów – wyodrębniać i odczytywać znaczenia zapożyczonych cząstek słowotwórczych – wskazywać formanty słowotwórcze

– napisanie regulaminu korzysta– posługiwać się równia z księgozbioru noważnikami zdań i konstrukcjami bez- – zredagowanie upomnienia dla niesolidnego czytelnika podmiotowymi w tekstach urzędowych – dostosowywać język wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej – oficjalnej i nieoficjalnej

– przygotowanie do opowiadania – skutecznie porozu– ze względów o ulubionym autorze: zgromadzemiewać się w różnych organizacyjnych nie informacji, zapoznanie się sytuacjach najlepiej przygo-

edukacja ekologiczna

edukacja ekologiczna

II/1k II/2

II/2 IV/1 I/1d

– wycieczka do szkolnej, miejskiej lub publicznej biblioteki

DZIAŁANIA

CELE

– możliwość wypo- – nabyć umiejętność swobodnego poruwiedzenia się na szania się w świecie temat wycieczki książek w formie np. sprawozdania, wpisu do kroniki klasy, fotograficznego reportażu itp.

UWAGI

edukacja ekologiczna

ŚCIEŻKA

V/1

S. W.

– rozumie pojęcie wyrazu pokrewnego – wskazuje wyrazy należące do jednej rodziny – wyróżnia formanty

REZULTATY – UCZEŃ:

Ćwiczenia językowe:

– rozróżnia pytania otwarte i zamknięte – formułuje pytania

Ćwiczenia języ– posługuje się zdaniami kowe: i równoważnikami zdań Jestem pomocni– tworzy teksty o charaktekiem bibliotekarza, rze informacyjnym s. 23 – tworzy teksty wyrażające określoną intencję

Słownik wyrazów obcych

Ćwiczenia językowe: Jak powstają słowa?, s. 22

MATERIAŁ

63

I/1b I/2b

edukacja ekologiczna

edukacja ekologiczna

PROJEKT: POLUBIĆ CZYTANIE

– mówić w sposób wy- – prezentowanie lektur razisty artykulacyjnie – wybór pięciu książek do lektury i przejrzysty intencjodla całej klasy nalnie – pisanie adresów bibliograficznych – mówić płynnie książek na temat lektury (przynajmniej dwie minuty)

– porządkować inforz materiałem źródłowym i wypisamacje nie faktów – korzystać ze źródeł – formułowanie pytań o charakterze informacji otwartym – konstruować pytania – redagowanie planu wypowiedzi; „otwarte” poszukiwanie sposobów na – redagować plan wypo- uatrakcyjnienie opowiadania wiedzi ustnej (anegdoty) – odróżniać fakty od – prezentacja opinii – dostrzegać anegdoty

– czytać ze zrozumieniem – wskazywać elementy świata przedstawionego – wyodrębniać słownictwo właściwe dla konwencji literatury „indiańskiej”

– czytanie tekstu – tworzenie słownika wyrażeń i zwrotów „indiańskich” – wyjaśnienie ich znaczeń i porządkowanie w kręgach tematycznych: ubiór, zwyczaje, wierzenia itp. – analiza elementów świata przedstawionego

Teksty i zadania: W. Woroszylski, I ty zostaniesz Indianinem, s. 2629

– wyszukuje odpowiednie fragmenty w tekście – posługuje się pojęciami: świat przedstawiony, bohater, autor, narrator itp.

– wypowiada się na temat lektur, nadając wypowiedzi ustaloną wcześniej formę

Spotkanie z ulubio- – przestrzega ustalonego porządku informacji nym autorem, s. 26; Opowiadam intere- – posługuje się faktami sująco o ulubionym – tworzy plan swojej wypoautorze, s. 26 wiedzi; zapisuje go w postaci równoważników zdań – włącza do wypowiedzi anegdoty

(na podstawie rozdziału: Wyobraźnia na przetartych szlakach)

tować jednakowy zestaw materiałów źródłowych dla wszystkich uczniów (wykonują tego typu zadanie po raz pierwszy). – opowiadanie o ulubionym autorze można włączyć do prezentacji lektury

64

II/1k II/5

II/1b II/3

S. W.

edukacja ekologiczna

ŚCIEŻKA – pisać poprawnie ortograficznie – dokonywać opisu z wykorzystaniem związków nominalnych (rzeczownik i przymiotnik w mianowniku) – precyzować opis czynności z poprawnym zastosowaniem związków werbalnych – doskonalić użycie konstrukcji składniowo-kompozycyjnej: kim jestem? kim będę? kim zostanę?

CELE

– ocena instrukcji – redagować instrukcję z zastosowaniemróżnego typu czasowników – poprawnie budować wypowiedzenia z zachowaniem norm gramatycznych i składniowych – odmieniać wyraz Indianin w liczbie pojedynczej i mnogiej

– ocena opisu

UWAGI

REZULTATY – UCZEŃ: – zapisuje swoje dane – nazywa elementy kostiumu – dobiera określenia przymiotnikowe – projektuje kostium – redaguje opis – stosuje konstrukcje synonimiczne, by uniknąć powtórzeń – zauważa błędy i je koryguje

MATERIAŁ Ćwiczenia językowe: Tak przygotowują projekty kostiumolodzy, s. 106, lub Bez korepetycji: I ty zostaniesz Indianinem, s. 19-24, [tu:] projekty cyklu lekcji z wykorzystaniem materiałów dodatkowych

– redaguje instrukcję, konBez korepetycji, sekwentnie przestrzega jw. przyjętego przez siebie lub na podstawie sposobu pisania Teksty i zada– wskazuje w zdaniu czania (klasa V): sownik i określa jego S. Szmaglewska, To formy murowany numer!, – stosuje poprawną formę s. 68-70 słowa Indianin w tworzonych przez siebie zdaniach

DZIAŁANIA – wypełnienie danych osobowych „paszportu” (imię/nazwisko/ data i miejsce urodzenia/miejsce zamieszkania itp.) umożliwiającego przedostanie się do świata Indian – projektowanie kostiumu (według wzoru) – opisywanie kostiumu (najpierw ustnie) z wykorzystaniem czasowników zgromadzonych na apli (Zdradzę ci tajemnicę) – poprawianie tekstu i druga redakcja; ocena prac

– wymyślanie zadań pozwalających na wejście „bladych twarzy” do świata Indian – ćwiczenie z wyobraźni – czytanie fragmentu tekstu S. Szmaglewskiej, To murowany numer – tworzenie instrukcji tańca indiańskiego – analiza sposobów językowego ukształtowania tekstu użytych przez uczniów – uzupełnianie tekstu z lukami słowem Indianin

65

I/1a I/4 III/2a

I/1a V/1 III/1a, b, c

edukacja ekologiczna

– poszukiwania semantyczne związane ze słowami wielki/ wielcy oraz odkrywcy/odkrycia – śledzenie zawartości tekstu – hasła biograficznego; ustalenie faktów; czytanie dat, skrótów – analiza konstrukcji składniowych – zdań z orzeczeniem czasownikowym i orzeczeniem imiennym – analiza znaczenia czasowników w stronie czynnej i biernej – wyprowadzenie wniosków z ćwiczeń – doskonalenie umiejętności przekształcania strony czynnej na bierną w ćwiczeniu Wynalazcy i wynalazki (s. 90)

– precyzować znaczenia – ciche czytanie tekstu – wnioskować – rozmowa o tekście listu – nazywanie czynności uzależnione od pozycji nazywającego – zdobywca lub podbity – wspólne komentowanie i wnikanie w wartość semantyczną powstałych zestawień

– odczytywać znaczenie przymiotników wielcy/wielkie oraz wyrażeń wielcy podróżnicy/wielkie odkrycia – odczytywać tekst biogramu – analizować zmiany znaczenia zdań w stronie czynnej i biernej – rozumieć pojęcia i posługiwać się terminologią: strona czynna i bierna czasownika; orzeczenie czasownikowe i imienne – konstruować różne typy wypowiedzeń uzależnione od celu wypowiedzi, punktu widzenia Ćwiczenia językowe: Sukces! Tak napisał sam Krzysztof Kolumb, s. 88

– wyjaśnia znaczenie niezrozumiałych słów na podstawie kontekstu lub korzysta z właściwego źródła – formułuje wnioski na temat skutków i przyczyn wydarzeń

Ćwiczenia języ– wskazuje wyrazy i wyrakowe: żenia synonimiczne do Wielcy podróżnicy, podanych wielkie odkrycia, – poprawnie odczytuje s. 87-90 biogram, nadając skrótom i skrótowcom odpowiedEncyklopedia ponie brzmienie wszechna PWN – odróżnia fakty od opinii – wskazuje zdania i równoważniki zdań – dokonuje przekształceń zdań na równoważniki zdania i odwrotnie – posługuje się odpowiednią terminologią – przekształca według wzoru stronę czynną na bierną – świadomie stosuje stronę czynną lub bierną w zależności od celu wypowiedzi

66

edukacja ekologiczna

I/1c

I/1d III/2 III/3a

edukacja ekologiczna

I/1b I/2 edukacja ekologiczna

edukacja ekologiczna

ŚCIEŻKA

I/1f I/1g I/2b I/3e III/4

S. W. – doskonalić umiejętność odczytywania znaków graficznych i określania ich znaczeń – czytać teksty na poziomie dosłownym i przenośnym – uważnie słuchać i odpowiednio reagować

CELE

– wyraża własne zdanie i potwierdza je odpowiednimi argumentami – wskazuje ważne elementy obrazu i nazywa je – przypisuje poszczególnym znakom odpowiednie znaczenia – formułuje wniosek – dostrzega kontekst historyczny dzieła

Teksty i zadania: plakat wystawowy J. Lenicy (14921992), s. 83

– szukanie znaków graficznych zastosowanych przez plakacistę oraz odkrywanie nadanych im znaczeń – stawianie hipotez interpretacyjnych – zajmowanie stanowiska w dyskusji

– rozumie pojęcia: gatunek, rekwizyt, motyw, wątek, scenarzysta itp. Teksty i zadania: R. Sabatini, Kapitan – odtwarza stereotypowe wyobrażenie pirata w kulBlood, s. 92-94; turze szanta Grzeczny – czyta tekst Jan, s. 96 – wyszukuje fragmenty i posługuje się nimi w funkcji charakteryzującej lub argumentacyjnej – nazywa cechy jw.

– ustalenie, w swobodnej rozmowie, Teksty i zadania: – ocenia zjawisko – definiować przezakresu skojarzeń uczniów i zaso- jw. oraz Pod czarną – wskazuje fakty i opinie nośne znaczenia banderą, s. 95 – formułuje wniosek bu informacji na temat zjawiska słowa pirat/piractwo piractwa w kontekście współ-

– tworzyć topikę awan- – rozmowa na temat filmu – z wykorzystaniem przygotowanej karty turniczo-morską – odtworzenie stereotypowego – posługiwać się pojęportretu pirata (według poznaneciami niezbędnymi do go już wcześniej schematu; może odczytywania dzieła to być zadanie domowe) filmowego – czytanie fragmentu tekstu – porównywać R. Sabatiniego – literacki portret Kapitana Blooda – porównanie bohaterów – nauka szanty

film R. Polańskiego Piraci

REZULTATY – UCZEŃ:

MATERIAŁ

DZIAŁANIA

– uczniowie mogą – zaznajomić z konwen- – projekcja filmu R. Polańskiego Piraci cją „piracką” w kultuobejrzeć film – pracują z wcześ- rze niej przygotowaną kartą pracy

UWAGI

67

II/4

I/1b I/2 II/1d

II/2

– współpraca z nauczycielem plastyki

Słownik języka polskiego; Słownik mitów i tradycji kultury

– dostrzega kontekst historyczny dla zdarzeń ze współczesności – zajmuje stanowisko w dyskusji

– czytać ze zrozumieniem tekst – identyfikować elementy świata przedstawionego

– podział klasy na grupy – samodzielna lektura zawartych w podręczniku tekstów o tematyce: detektywistycznej, spod znaku płaszcza i szpady, o niezwykłych rabusiach

Teksty i zadania: A. Dumas, Muszkieterowie królewscy i gwardziści pana kardynała, s. 108-110;

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 2s. 107 – rozpisane na działania grupowe w: Bez korepetycji: Śladami „Mary Celeste”, s. 9-18 – zauważa elementy świata przedstawionego – nazywa je – przypisuje im cechy – wnioskuje – syntetyzuje

– reagować adekwatnie – spotkanie z policjantem poświęco- Teksty i zadania: – formułuje pytania ne piractwu drogowemu (według Zadanie dla Was, nr – nawiązuje do wypowiedzi do sytuacji 1, s. 107 rozmówcy scenariusza przygotowanego – precyzować pytania – rozróżnia pytania otwarte przez uczniów) i odpowiedzi i zamknięte – opracowywać tekst miniwywiadu

– praca w grupach nad projektem – praca w czterech – oceniać wybrane Mary Celeste grupach umiejętności uczniów w zakresie sprawności językowych (stylistycznych, ortograficznych)

– uczniowie mogą redagować także inne formy wypowiedzi, np. ogłoszenie lub zaproszenie na spotkanie dla uczniów klas młodszych lub sprawozdanie z wizyty

czesnych doniesień – próba definicji dzisiejszych odo tego typu zjawiskach mian piractwa; określenie tematy– zająć stanowisko ki artykułu, gromadzenie faktów w dyskusji i opinii – zestawienie z definicjami słownikowymi

68

II/1a II/1b II/3 II/4

S. W.

ŚCIEŻKA

DZIAŁANIA

– rozpoznawać motywy – zadania dla grup: charakteryzowanie świata przedstawionego charakterystyczne dla (czas, miejsce) i bohaterów (cechy omawianych typów charakterystyczne); wyszukiwanie powieści powtarzających się, konwencjonal– rozumieć pojęcia: nych motywów, zdarzeń, rekwizypowieść, konwencja, tów motyw – tworzenie plakatów reklamują– uogólniać cych dany typ powieści

CELE

– podsumowanie – wykorzystać zdobytą – ćwiczenia redakcyjne w pisaniu różnego rodzaju opowiadań w 3 wiedzę na temat działań: redagoosobie – zgodnie ze wskazówkami różnych konwencji wanie opowiazawartymi w Książce nauczyciela i kreacji bohaterów dań w określo– poprawa; druga redakcja tekstu – doskonalić umiejętnej konwencji (może to być zadanie domowe); ność zapisywania lub będących grą ocena prac dialogów, schemat z konwencją kompozycyjny opo– ocena według wiadania i włączać do kryteriów opowiadania elementy opisu i charakterystyki – planować pracę – kontrolować poprawność ortograficzną własnej wypowiedzi

UWAGI

REZULTATY – UCZEŃ:

Sztuka pisania: Jaki bohater – taka przygoda. Opowiadanie niezwykłych, ale prawdopodobnych historii, s. 50-53

– redaguje opowiadanie

– ogarnia całość H. Sienkiewicz, – przedstawia w innej forPanna porwana!, mie s. 111-115; H. Pyle, Robin Hood, s. 116-120; L. Micuno, Mściciel w masce, s. 121-122; K. Makuszyński, Kto zjadł lody?, s. 128130; A. C. Doyle, Mistrz dedukcji – Sherlock Holmes zastawia pułapkę, s. 137-141

MATERIAŁ

69

Teksty i zadania: – wyszukiwać fragmen- – wspólne czytanie pierwszego M. Dąbrowska, fragmentu opowiadania ty Samo życie, s. 7-10 – wstępne uwagi porządkujące – pracować z tekstem informacje na temat bohaterów, – rozumieć/wskazywać miejsca akcji, problemu funkcję charaktery– wyszukiwanie w tekście fragzującą przestrzeni mentów charakteryzujących w utworze przestrzeń zdarzeń i opisujących – rozumieć pojęcia: fikją; odtworzenie relacji przestrzencja literacka, realizm nych (odwoływanie się do rysunków) – dostrzeganie wpływu miejsca akcji na możliwości życiowe bohaterów – odtworzenie i analiza dalszych zdarzeń z opowiadania – charakteryzowanie postaci przez trzecioosobowego narratora

I/1b I.2 IV/1

– czyta tekst – korzysta z kontekstu do wyjaśnienia niezrozumiałych słów – rozumie pojęcia: świat przedstawiony, bohater, miejsce zdarzeń – ilustruje swoją wypowiedź fragmentami tekstu – charakteryzuje – zauważa związek między przestrzenią utworu a bohaterami – wyszukuje w tekście fragmenty potrzebne do argumentacji – opowiada własnymi słowami

Teksty i zadania: – posługuje się w rozmowie B. E. Murillo, Dzieci pojęciami poznanymi na z melonem i winolekcji gronami, s. 5 – odczytuje znaki i przypisuje im znaczenia – wyciąga wnioski (z pomocą nauczyciela) na temat funkcji zaprezentowanych tu tekstów

– odróżniać fikcję od rzeczywistości, realne od nierealnego, kicz od sztuki – odczytywać znaki i ich znaczenia – wnioskować – pogłębić rozumienie pojęć: świat przedstawiony, fikcja artystyczna oraz innych, służących do opisu tekstu ikonograficznego

I/1f I/2b III/4

– ukierunkowana rozmowa na temat obrazu; eksponowanie pojęć: realizm, temat, portret, scena rodzajowa, kolorystyka, funkcja estetyczna obrazu – zestawienie proponowanego obrazu z podobnymi ujęciami dzieci (współczesnych dzieci ulicy) na innych fotografiach – rozważania na temat podobieństwa tematu oraz różnicy w funkcji tekstów – interpretowanie tytułu rozdziału w kontekście obrazu

PROJEKT: CODZIENNOŚC JAKO TEMAT – W SZTUCE I LITERATURZE (wernisaż)

70 – rozumieć pojęcie oda – zauważać grę z konwencją

– redagować opowiadanie

II/1a

I/1b

– doskonalić umiejętność interesującego opowiadania o własnych doświadczeniach

III/4

– ocena opowiadania

– zauważać błędy językowe – doskonalić umiejętność korygowania tekstu

CELE

II/1b II/3

UWAGI – odczytywać intencje – pogłębić rozumienie istoty i funkcji literatury – oceniać i komentować – posługiwać się fragmentami tekstu w argumentacji

ŚCIEŻKA

I/1b II/1l

S. W.

– redaguje realistyczne opowiadanie

– wskazuje cechy wiersza – rozumie pojęcia: intonacja, interpretacja, podmiot mówiący

– własna lektura wiersza i ustalenie Teksty i zadania: M. Białoszewski, sposobu jego wygłaszania – analiza recytacyjna utworu

– wyciąga wnioski – analizuje tekst – proponuje własne rozwiązania kompozycyjne

– redagowanie własnego opowiadania: Życie naszej klasy – korekta tekstu, poprawa i ocena prac

jw., – czytanie tekstu – ocena i komentowanie zapropono- Jak zaciekawić czytelnika?, s. 83 wanych rozwiązań – czytanie drugiego tekstu – wyciąganie wniosków na temat sposobów podtrzymywania zainteresowania czytelnika

– zauważa błędy Sztuka pisania: – proponuje własne konPrzygody dnia strukcje językowe powszedniego czyli narracje realistycz- – ocenia skuteczność i poprawność własnych ne [tu:] Jak doskorozwiązań językowych nalić tekst opowiadania, s. 80

uważnie słucha odtwarza zdarzenia wyszukuje fragmenty ocenia, komentuje redaguje instrukcję/ poradnik

– tworzenie zapisków uważnego czytelnika: zauważenie miejsc wymagających „wyszlifowania” oraz zaproponowanie i nazwanie zmian, które należałoby wprowadzić – ocena zaproponowanych przez uczniów poprawek stylistycznych

– – – – –

Teksty i zadania: L. M. Montgomery, Jeśli tworzyć, to wzniosłe historie, s. 13-16

– czytanie tekstu przez nauczyciela – odtworzenie „przepisu” Ani na dobre opowiadanie – wyodrębnienie opinii Mateusza, panny Bary, Maryli na temat zastosowanych przez Anię rozwiązań fabularnych – samodzielne ocenianie tekstu opowiadania Ani i zastosowanych przez nią rozwiązań

REZULTATY – UCZEŃ:

MATERIAŁ

DZIAŁANIA

71

I/1b

– redagować zapro– współpraca szenie, ogłoszenie, z nauczycielem biuletyn informaplastyki, muzyki cyjny – działania mają – wdrażać do samocharakter diadzielności w poszugnozujący umiekiwaniu informacji, jętności uczniów korzystaniu z nich, poi nie podlegają dejmowaniu decyzji ocenie – tak zorganizowa- – utrwalać rozumienie pojęć: fikcja i rzeczyna impreza może wistość uświetnić np. wywiadówkę

Teksty i zadania: – poszukiwania tekstów kultury, w których codzienność jest świa- Zadania dla Was, nr 5, s. 26 tem przedstawionym (w tym własne prace uczniów) – redagowanie zaproszenia dla gości honorowych (rodziców) na wernisaż i pisanie ogłoszenia – redagowanie biuletynu informacyjnego – zorganizowanie wernisażu – ustalenie porządku imprezy, dobranie oprawy muzycznej

Teksty i zadania: W. Szymborska, Jarmark cudów, s. 6

Ach, gdyby, gdyby – interpretacja głosowa – odnotowanie spostrzeżeń dotyczą- nawet piec zabrali..., s. 20 cych dramaturgii wiersza – odczytanie przesłania utworu

– uruchomienie wiedzy uczniów na – odczytać refleksję temat potocznego znaczenia słowa zawartą w wierszu cud w opozycji do codzienności, – zrozumieć istotę parapospolitości itd., konteksty (np. doksu biblijne, emocjonalne) w jakich słowo cud występuje, frazeologizmy – weryfikacja spostrzeżeń – wykorzystanie definicji słowa cud ze Słownika języka polskiego – czytanie wiersza, np. w duecie dziecięcym – wyciagnięcie wniosku z wiersza – wyodrębnienie schematu kompozycyjnego utworu – tworzenie własnego tekstu poetyckiego

– analizować wiersz

– wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce

– wskazuje synonimy i określenia do słowa cud – wykazuje się wiedzą potoczną – odczytuje myśl główną utworu – rozumie istotę paradoksu i wykorzystuje ją przy tworzeniu własnego tekstu

– odczytuje emocje, sensy naddane – dokonuje interpretacji głosowej tekstu

72 – rozumieć pojęcia: sztuka, istota sztuki, świat przedstawiony, funkcja sztuki

CELE

DZIAŁANIA

MATERIAŁ

– redaguje przepis – wskazuje czasowniki – rozróżnia i nazywa różne formy czasownika – wskazuje czasowniki dokonane i niedokonane – używa konstrukcji składniowych właściwych dla określonej formy wypowiedzi [tu:] przepis, rada, pouczenie jw., Planujemy menu uroczystego obiadu, s. 55

– doskonalić akty mowy – czytanie przepisu Dyzia typu przepis, poucze- – ustalenie wyróżników tekstu – przywołanie innych sposobów nie, rada redagowania przepisu – transfor– posługiwać się pomacja tekstu Dyzia poprzez zastąjęciami: czasownik pienie bezokoliczników formami osobowy i bezokoliczosobowymi czasownika, formą nik rozkaującą, tworzenie orzeczeń – tworzyć orzeczenia modalnych modalne – Mój przepis na danie – indywidualne pisanie przepisu z wykorzystaniem podanej przez nauczyciela listy składników – poprawa i ocena prac

II/1

– ocena przepisu

Ćwiczenia języ– wskazuje w zdaniu części kowe: mowy Niech będzie na– nazywa podmiot i orzeprawdę uroczyście, czenie s. 51 – rozróżnia zdanie i równoważnik zdania – redaguje dialog – odczytuje intencje – ujawnia intencje we własnej wypowiedzi

REZULTATY – UCZEŃ:

– czytanie dialogu sytuacyjnego – ustalenie form osobowych czasowników i form fleksyjnych rzeczowników – uzupełnianie w parach schematu dialogu, w którym uwzględniono role nadawcy i odbiorcy (klienci – ekspedientka) – poprawa prac

PROJEKT: WYJŚCIE DO... RESTAURACJI (na podstawie projektu ćwiczeń językowych Niech będzie uroczyście)

UWAGI

– wskazywać zdania – rozróżniać orzeczenie czasownikowe i podmiot – redagować dialog – werbalizować intencje, emocje w formie: rady, zachęty, prośby, podziękowania, akceptacji, negacji itd.

ŚCIEŻKA

II/2 II/3 II/5

S. W.

73

– przyswajać zachowa- – wyjście do restauracji nia kulturowe: językowe i pozajęzykowe, ważne dla kultury wspólnotowej

– zamieniać mowę – ćwiczenia w przekształcaniu tekzależną na niezależną stu

– praca w grupach: pisanie instrukcji (rady, zalecenia) dotyczących: zachowania się na przyjęciu, ubioru, pakowania prezentu, składania życzeń i wręczania kwiatów, zachowania się przy stole, witania się itp. (w zależności od potrzeb) – czytanie interesujących młodzież instrukcji z różnych pism, poradników

– tworzyć formy rozka– zajęcia można zujące przeprowadzić na godzinie wychowawczej – ocena instrukcji

II/1

II/2

– nazwanie elementów zastawy stołowej (ćwiczenia); odmiana przez przypadki – nakrywanie do stołu – pisanie instrukcji (samodzielne) nakrywania do stołu do Poradnika savoir-vivru – ocena prac

– uczniowie przy- – obserwować kwestie noszą na lekcję związane z fleksyjnonakrycia stołowe ścią rzeczowników: dla siebie rodzaj, liczba, odmia– możliwa korelana przez przypadki, cja lekcji z plastypoprawność połączeń ką lub techniką w zakresie rzeczownik oraz rzeczownik – uczniowie z przyimkiem mogą uczyć się – zapamiętać nazwy np. jak układać przypadków i odposerwetki na wiadające im pytania uroczyste okazje – tworzyć instrukcję

II/1

– zapamiętuje nazwy przypadków – odmienia rzeczownik przez przypadki – odmienia przymiotnik z rzeczownikiem – określa na podstawie formy wypowiedzi liczbę, rodzaj – używa właściwych przyimków

jw., Składamy życzenia, s. 59

poradnik typu Bon ton dla nastolatków

– wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce

– dokonuje przekształceń mowy niezależnej na zależną (pomoc nauczyciela) – samodzielnie dokonuje transformacji tekstu

– pisze instrukcję jw., Z poradnika savoir-vivru, s. 58

jw., Nakrywamy do stołu; Nakrycie na uroczyste okazje, s. 56-57

74 – uaktualniać w praktyce współcześnie obowiązujące zasady savoir-vivru

CELE

DZIAŁANIA

MATERIAŁ

– odróżniać ujęcia me- – wyjaśnianie i komentowanie dotaforyczne od dosłowsłownych i przenośnych znaczeń nych planszy – przygotowanie własnej planszy pt. Czas (pomoc ze strony nauczyciela plastyki) – omówienie

I/1g

– wyjaśnia znaczenie związków frazeologicznych, przysłów – umieszcza je we właściwym kontekście – porządkuje wydarzenia i umieszcza je na osi czasu – wnioskuje o skutkach i przyczynach, zależnościach – przekazuje treści własnymi słowami

REZULTATY – UCZEŃ:

Teksty i zadania: – rozumie pojęcie metafora plansza Czas na – posługuje się nim w prakwagę złota, s. 199; tyce S. Dali, Trwałość – nadaje przekazom sensy wspomnienia, metaforyczne lub symbos. 228-229; liczne także pomysły lekcji w: „Nowa Polszczyzna” 2/1997, np. E. Korulska, O myśleniu

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 3 (dla chętnych), s. 230,

Słownik frazeologiczny; W. Kopaliński, Księga przysłów; Opowieści o rzeczach powszednich lub inne teksty na temat sposobów mierzenia czasu;

PROJEKT: OZNAKI CZASU (program poetycki przygotowywany dla uczniów klas młodszych)

UWAGI

– odróżniać ujęcia me- – zadania w trzech grupach: gromadzenie przysłów związanych taforyczne od dosłownych z czasem i odczytywanie ich – porządkować spoznaczeń/gromadzenie związków strzeżenia frazeologicznych związanych z cza– bogacić leksykę sem/ przygotowanie, w oparciu – korzystać ze źródeł o materiały źródłowe, informacji informacji o zmianach sposobu mierzenia czasu – prezentacje poszczególnych grup – wykonanie zapisu (np. w formie mapy pamięci)

ŚCIEŻKA

IV/1 III/1 III/2a

S. W.

75

jw. – współpracuje w grupie – redagowanie przez uczniów tek– redagować teksty – redaguje teksty użytkowe stu zaproszenia/ogłoszenia dla użytkowe typu zaprouczniów klas młodszych na pora- Ćwiczenia języko- – wykorzystuje zdobytą szenie, ogłoszenie wiedzę w praktyce nek poetycki Oznaki czasu wraz we, s. 18 – wyciągać wnioski z programem imprezy – planować i organizo– analizowanie tekstu zamieszczować pracę nego w ćwiczeniach językowych; – współpracować w grutwórcze naśladowanie wzoru pie – przygotowanie oprawy muzycznej – pomoc nauczyciela muzyki – przygotowanie oprawy plastycznej (wykorzystanie prac uczniów) – pomoc nauczyciela plastyki

– ocena tekstu zaproszenia i ogłoszenia

II/1 II/3 II/5

– nazywa środki poetyckiego obrazowania i wskazuje w wierszu – określa nastrój – odczytuje myśl przewodnią utworu – dobiera, spośród podanych, odpowiednie do nastroju i tematu wiersza, określenia – wskazuje metafory – wskazuje odpowiednie fragmenty wiersza

– wyrażanie i uzasadnianie wła– odczytywać obrazy snej opinii po domowej lekturze poetyckie i językowe wszystkich tekstów poetyckich; sposoby ich budowaszukanie podobieństw między nia tekstami; odnoszenie ich do tytułu – uzasadniać wybory rozdziału i sekwencji; wybieranie – analizować wybrane swojego „ulubionego” wiersza utwory poetyckie – rozumieć konstrukcje – analizowanie trzech tekstów (zgodnie ze wskazówkami metoobrazów poetyckich dycznymi zawartymi w podręczni– poszukiwać adekwatku dla nauczyciela) nej do tekstu interpre– wybieranie przez ucznia tekstu do tacji głosowej recytacji, a następnie przygotowanie jego interpretacji głosowej (przy dużej liczbie uczniów można dobierać tematycznie teksty spoza podręcznika) – zainicjowanie przedsięwzięcia

– recytacja

I/1b I/2

Teksty i zadania: J. Twardowski, Sześć pór roku, s. 200; J. Kulmowa, zielony obłoczek, s. 200, J. Tuwim, Brzózka kwietniowa, Rwanie bzu, s. 201; J. Harasymowicz, Sad, styczeń, s. 203; K. Stęgowska, Zima, s. 204; A. Mickiewicz, Poranek w Soplicowie, s. 207

metaforycznym na lekcjach języka polskiego

76 DZIAŁANIA

– rozwijać umiejętności – rozpoznawanie faktury materiału werbalizacyjne: stosoprzez dotyk wać słownictwo

– dobieranie związanych z kolorami określeń nazywających uczucia – określanie wartościujących i symbolicznych znaczeń poszczególnych kolorów – ćwiczenia redakcyjne w tworzeniu obiektywnych opisów – włączanie w opis elementów oceny nastroju i charakteru osób, które noszą poszczególne stroje

– analiza – słowo po słowie – tytułu noweli – czytanie tekstu przez nauczyciela – odtwarzanie pprzebiegu zdarzeń – wyszukiwanie informacji o upływie czasu – charakteryzowanie bohaterów tekstu – komentowanie zauważonych problemów – interpretowanie ramy kompozycyjnej noweli

PROJEKT: CZAS

– aktualizować zasoby leksykalno-frazeologiczne języka uczniów – wydobywać zasoby czynnego słownika uczniów – rozważać znaczenia i wartości słów w wybranych kręgach tematycznych – stosować zgromadzony materiał leksykalny w indywidualnych pracach redakcyjnych

CELE

IV/1 II/1b

UWAGI – odkrywać możliwe znaczenia analizowanych słów – ogarniać całość fabularną utworu – charakteryzować bohatera – zauważać problematykę tekstu i komentować ją – wnikać w strukturę tekstu

ŚCIEŻKA

I/1b III/4

S. W.

– odtwarza porządek zdarzeń w formie planu – wyszukuje w tekście informacje – wskazuje fragmenty tekstu odnoszące się pośrednio i bezpośrednio do bohaterów – wyprowadza wnioski – formułuje zauważone problemy – odnosi się do nich w formie komentarza

REZULTATY – UCZEŃ:

kawałki materiałów – posługuje się nazwami przyniesione przez cech, kolorów itp. uczniów

Ćwiczenia języ– łączy kolory z określeniakowe: mi nazywającymi nastrój Kolory odpowiadai samopoczucie ją uczuciom i na– dobiera odpowiednie strojom, s. 91 nazwy uczuć – rozumie pojęcia obiekW. Kopaliński, tywny – subiektywny Słownik symboli – redaguje opis z elementami oceny

Teksty i zadania: B. Prus, Z legend dawnego Egiptu, s. 215-220

MATERIAŁ

77

– czytanie tekstu przez nauczyciela – stawianie hipotez interpretacyjnych z uzasadnieniem i odwołaniem do tekstu – odkrywanie zasady kompozycyjnej tekstu – ocenianie formy graficznej tekstu – wygłaszanie tekstu z pamięci – napisanie tekstu podsumowującego na temat: Moje refleksje po wycieczce do muzeum

I/1b I/2

– słuchać, reagować adekwatnie do sytuacji – pracować z tekstem – stawiać pytania – odczytywać znaki niewerbalne – porównywać sposoby interpretacji recytacyjnej – odczytywać sensy naddane

– analiza sytuacji z tekstu: miejsce, – odczytywać sensy bohaterowie itp. naddane – rozumieć pojęcia: per- – odczytywanie metafory zawartej w wierszu sonifikacja, metafora, podmiot mówiący

– łączenie wrażeń dotykowych, związanych z gatunkiem materiału, z nazewnictwem typu: szorstki, twardy, atłasowy – analiza językowych sposobów nazywania cech – odnajdywanie indywidualnych cech, emocji w fakturze, kolorze materiału – tworzenie porównań i metafor

I/1b I/2

nazywające uczucia, kolory itp. – wzmacniać wrażliwość

Teksty i zadania: W. Szymborska, Muzeum, s. 223

– rozumie zjawisko kontrastu – formułuje wniosek – bierze udział wdyskusji

Teksty i zadania: – przedstawia sytuację liryczną z wiersza własnyM. Pawlikowskami słowami Jasnorzewska, Czas – odczytuje sens metafokrawiec kulawy, rycznej sytuacji s. 222 – rozumie pojęcia: metafora, sytuacja liryczna, podmiot mówiący – posługuje się słownictwem związanym z emocjami, kolorami itp.

– rozróżnia poszczególne części mowy

78 CELE

DZIAŁANIA

MATERIAŁ

wychowanie do życia w społeczeństwie

I/4a I/1a

– buduje tekst ze świadomością celu – korzysta ze źródeł informacji – selekcjonuje je i porządkuje – współpracuje w grupie – przygotowuje się do publicznych wystąpień

REZULTATY – UCZEŃ:

– wykorzystywać we – stosuje wyrażenia służące – czytanie tekstu Zwiedzamy gród Ćwiczenia językowe: Zwiedzamy własnej wypowiedzi podtrzymaniu kontaktu Kraka gród Kraka, s. 79-81 stronę czynną i bierną – wskazywanie w tekście środków ze słuchaczami oraz konstrukcje językowych służących podtrzyma-

– mówić w sposób – podział klasy na trzy grupy zajmu- Teksty i zadania: wyrazisty, przejrzysty jące się następującymi tematami: Zadania dla Was, intencjonalnie • zwyczaje, tradycje i obrzędy, nr 3, s. 230 – mówić płynnie i pre• spacer po najciekawszych miejcyzyjnie (przynajmscach naszej okolicy niej dwie minuty na • Przedmioty z kufra prababci temat codzienności) pamiętają niejedno... – redagować tekst, – opisanie w liście skierowanym do będący wypowieuczniów zasad pracy w grupach dzią przewodnika, i współpracy z nauczycielem (np. z użyciem charakterytermin prezentacji, osoba odpostycznych konstrukcji wiedzialna w grupie za całość składniowych i leksyprzedsięwzięcia) ki – określenie wymagań do ustnej – uważnie słuchać i noprezentacji: wypowiedź ustna tować trwająca do dwóch minut; użycie konstrukcji strony czynnej i biernej, orzeczenia na -no, -to; używanie zwrotów służących podtrzymaniu kontaktu z grupą; wartość informacyjna; przygotowanie pomocy, np. plakatu, wystawki

PROJEKT: JESTEM PRZEWODNIKIEM PO MOJEJ MAŁEJ OJCZYŹNIE (przygotowanie projektu muzeum)

– lekcja pierwsza – organizacyjna – zadanie jest miniwychowanie projektem podsudo życia w spo- mowującym ten łeczeństwie etap rozważań o czasie; wymaga przygotowań w klasie pod kierunkiem nauczyciela oraz zaplanowania i zorganizowania działań w grupie (np. przydział prac) – na lekcji prezentację poprzedzają działania językowe – ćwiczenia, które pomagają uczniom nadać wypowiedzi właściwy kształt językowy

UWAGI

edukacja ekologiczna

ŚCIEŻKA

I/1a III/3 a, b III/1 IV/1 V/1

S. W.

79

IV/1 II/1d

I/1f III/1 III/3a IV/1

I/1d III/4 III/2a

edukacja ekologiczna

– lektura tekstu prasowego – wskazywanie faktów i opinii – dostrzeganie argumentacji polemistów – formułowanie argumentów w postaci równoważników zdań

– redagować notatkę – wyszukiwać informacje na określony temat

– wyszukiwanie i porządkowanie informacji z tekstu

– przegląd zaprezentowanych na – określać wartość planszy dzieł sztuki i zabytków informacyjną poszcze– praca w grupach – porządkowanie gólnych zabytków informacji pod kątem: czasu po– wskazywać różne wstania, formy, dokumentowanesposoby przekazygo zdarzenia, sposobów przedstawania informacji na wiania, zawartości informacyjnej przestrzeni dziejów (ubiór, zajęcia ludzi itp.) – wyciąganie wniosków w kontekście tytułu sekwencji Informowano od zawsze

PROJEKT: GAZETA

– argumentować – nadawać tekstom zwięzłości poprzez zastępowanie zdań ich równoważnikami

– dobiera właściwe znaczenia do podanych archaizmów – samodzielnie definiuje znaczenie wybranych archaizmów – wyciąga wnioski na temat wartości i przydatności poznanych konstrukcji składniowych

– umieszcza na osi czasu poszczególne zdarzenia – wyciąga wnioski – uogólnia – odczytuje zawartość różnych tekstów kultury

Ćwiczenia języko- – redaguje notatkę we: Prasowe tytuły – wyszukuje informacje znaczą wiele, s. 37; w tekście

Teksty i zadania: plansza Opowieści na skałach, murach, papirusach, tkaninach, przedmiotach..., s. 148150

Ćwiczenia języ– odróżnia fakty od opinii kowe: – formułuje argumenty Za i przeciw udo– zapisuje je w postaci rówstępnianiu hejnalinoważników zdań cy turystom, s. 85

z orzeczeniem na niu kontaktu z grupą, konstrukcji W. Kopaliński, -no, -to składniowych na -no, -to i określa- Słownik mitów – rozumieć pojęcie nie ich roli w wypowiedzi i tradycji kultury archaizm językowy – wyszukiwanie znaczenia archa– posługiwać się poznaizmów leksykalnych i zapożyczeń nymi na lekcji pojęciazwiązanych z kulturą i obyczajami mi w praktyce miasta XVI wieku (miniatury z Kodeksu Behema )

80

I/1f I/1g

II

S. W.

edukacja ekologiczna

ŚCIEŻKA

– ocena notatki

UWAGI

Ćwiczenia języ– posługuje się w praktyce kowe: Aktualności, konstrukcjami składnios. 39; wymi typu: zdanie, rówwłasne przykłady noważnik zdania tytułów prasowych

– wyciąganie wsniosków na temat zdania i równoważnika zdania z podanych przykładów – przekształcanie konstrukcji zdania na równoważniki i odwrotnie – praca w grupach – samodzielne selekcjonowanie zgromadzonych tytułów pod kątem konstrukcji składniowej

REZULTATY – UCZEŃ:

dodatkowo: W. Kopaliński, Opowieści o rzeczach powszednich lub Bez korepetycji: Gazeta, s. 35-39

MATERIAŁ

– redagowanie notatki na temat „Merkuriusz Polski” – pierwsza polska gazeta, s. 38

DZIAŁANIA

– odczytywać metafory – gromadzenie własnych przykładów (potop/prysznic/ i argumentów potwierdzających

– formułowanie komentarzy do sy– ogarniać całość i zatuacji człowieka i współczesności uważać relacje między detalami w przeka– co zostało przedstawione? i co zach obrazowych to znaczy? – czyli odczytywanie znaków umieszczonych na planszy

Teksty i zadania: plansza Ratunku!, s. 152-153, Zadania dla Was, nr 2, s. 168

– odczytuje informacje zawarte na planszy – odczytuje sensy naddane – rozumie sens metaforycznych wyrażeń

– redaguje notatkę – nadawać wypowiedzi – pisanie wypowiedzi o charakterze Ćwiczenia językowe: Aktualności, notatki prasowej; treść powinna charakter informacji s. 39 być zgodna z zaproponowanym prasowej tytułem prasowym – logicznie porządkować treść wypowiedzi – poprawa prac i ocena – formułować wypowiedź poprawną składniowo i stylistycznie

– rozpoznawać zdania i równoważniki – samodzielnie rozróżniać i tworzyć konstrukcje składniowe typu zdania i równoważniki – tworzyć rzeczowniki odczasownikowe

CELE

81

– rozpoznawać tematy- – czytanie różnych tytułów – wnioskowanie na podstawie tykę i profil pisma tułu o ogólnej tematyce i profilu – ćwiczyć poprawność pisma ortograficzną

Ćwiczenia języ– wnioskuje kowe: – wyraża własne opinie Prasowe tytuły znaczą wiele, s. 37

– formułuje pytania – porządkuje zawarte w tekście informacje według poruszanych tematów

– wyodrębnianie całości treściowych, których mają dotyczyć pytania – formułowanie pytań nawiązujących do odpowiedzi – pisanie wywiadu na podstawie zamieszczonego w podręczniku tekstu – poprawianie wywiadu pod kątem spójności, logiczności pytań i odpowiedzi; tworzenie uporządkowanej całości

Ćwiczenia językowe: Luciano Pavarotti śpiewa w wannie, s. 41

– odczytuje przesłanie tekstu

– redaguje tekst ze świadomością celu; informuje, ostrzega – odróżnia fakty od opinii

Teksty i zadania: V. Havel, Alfabet dzisiejszego człowieka; Alfabet dzisiejszego społeczeństwa, s. 151

Ćwiczenia języ– czytanie tekstu – selekcjonowanie materiału; odróż- kowe: Gadający robot, s. 40 nianie faktów od opinii – określanie cech informacji prasowej (utrwalenie) – redagowanie informacji – ocena prac

I/1c

– nadawanie tekstom zwięzłości – przekształcanie tekstu na informację o wynalazku lub informacjęostrzeżenie

– poszukiwanie modelu czytania wiersza – ekspresyjne czytanie tekstów Havla (cała klasa – jeden uczeń) – wskazywanie podobieństw między tekstami wierszy a tytułem sekwencji Dziś jak w dżungli

– formułować pytania – logicznie porządkować tekst – przekształcać tekst z mowy zależnej na niezależną

edukacja ekologiczna

II/2

– odczytywać sensy naddane

formułowanie porównań i metafor typu: dziś jak w dżungli, potop informacji

II/2 I/1d

edukacja ekologiczna

I/1b I/1g

zalew/dżungla/atak informacji)

82

edukacja ekologiczna

edukacja ekologiczna

IV/1 I/1c

ŚCIEŻKA

IV/1 I/1d

S. W.

DZIAŁANIA – określanie adresata, częstotliwości ukazywania się pisma – gromadzenie wyrażeń i zwrotów ze słowem prasa – określanie dosłownych i potocznych znaczeń słowa prasa – podział na zespoły redakcyjne (liczba uzależniona od liczebności klasy) – propozycje tytułu własnej gazety – sprawdzenie poprawności ortograficznej zaproponowanych tytułów

CELE – dokonywać peryfraz słowotwórczych – określać zakres znaczeniowy wyrazów – prasa, pismo

– ocena poszczególnych form wypowiedzi: informacja prasowa/ miniwywiad/ ogłoszenie/ sprawozdanie lub inne, np. opowiadanie – określać zawartość tematyczną pisma na podstawie nazwy działu, tytułu – wskazywać na różne formy wypowiedzi prasowej – czytać ze zrozumieniem hasła słownikowe – wynajdywać informacje w słowniku

– wybór stałych kolumn – przegląd form wypowiedzi (korzystanie ze słowników) – ustalenie form wypowiedzi obowiązujących każdego ucznia we własnej gazecie: informacja prasowa/miniwywiad/ogłoszenie/ sprawozdanie lub inne (nadobowiązkowo) – ustalenie kryteriów oceny do poszczególnych form wypowiedzi

– praca w grupach – korzystać z informacji – test sprawdzający stopień zrolub indywidualna – czytać ze zrozumiezumienia czytanego tekstu oraz diagnoza czytaniem umiejętności językowe uczniów nia ze zrozumie- – odpowiadać na pytaniem nia do tekstu – porządkować informacje

UWAGI

Słownik języka polskiego

Słownik terminów literackich

W. Kopaliński, Opowieści o rzeczach powszednich lub Bez korepetycji: Gazeta, s. 35-39

MATERIAŁ

– rozumie słowo prasa w zależności od kontekstu – zapisuje tytuły prasowe zgodnie z regułą ortograficzną

REZULTATY – UCZEŃ:

83

I/1c

IV/1 I/1f

edukacja ekologiczna

– minizbiorek poetycki powinien zawierać teksty inspirowane podejmowaną w rozdziale problematyką –powstanie na

– określać cechy tekstu- – określanie zawartości informacyj- Ćwiczenia języwizytówki nej wizytówki oraz formy języko- kowe: Jestem..., s. 99-104 – budować konstrukcje wej z orzeczeniem imien- – tworzenie własnych wizytówek; nym i z rzeczowniodwzorowywanie układu kompokiem zycyjnego – analizowanie materiału zgromadzonego w ćwiczeniach (Kim są

– wykonuje własną wizytówkę – poprawnie zapisuje swoje dane – stosuje konstrukcje z orzeczeniem imiennym w zależności kontekstu

Teksty i zadania: – zabiera głos w dyskusji plansza Maski mó- – podaje synonimy do słów maskować, demaskować wią, s. 156-157; I. Krasicki, Kruk i lis, – wyjaśnia rolę maski Lew pokorny, s. 159 w kulturze – odróżnia poezję od prozy – zauważa cechy gatunkowe bajki

PROJEKT: KIM JESTEM? (na podstawie rozdziału podręcznika: Tam, gdzie moja Itaka) MINIZBIOREK POEZJI UCZNIOWSKIEJ

– zauważać i określać – ćwiczenia słownikowo-frazeolospecyfikę tekstu – bajgiczne (maskować – demaskować) ki – analiza materiału ikonograficz– odczytywać znaczenia nego zawartego w podręczniku: znaków pozawerbalfunkcja masek, cel ukrywania nych w kulturze twarzy za maską, rodzaje masek – słuchać i reagować na – zabieranie głosu w dyskusji klawysłuchane sowej; uzasadnianie stanowiska – zabierać głos w dyskuw sprawie analizowanych bajek sji I. Krasickiego (wyciąganie wniosków o gatunku na podstawie analizy tekstu) – określenie funkcji maski w bajce (używanie pojęć maskowanie i demaskowanie)

– decydować o zawarto- – ustalenie wymagań odnośnie ści własnego pisma zaliczenia pracy przez ucznia – ustalenie terminów wykonania prac oraz pozostałych warunków, np. komputerowy wydruk, ilość kolumn, stopka redakcyjna itp.

84

I/1g

S. W.

ŚCIEŻKA

zakończenie podejmowanych działań lub jako uwieńczenie całorocznej pracy uczniów

UWAGI

– nadaje tekstom znaczenie metaforyczne – posługuje się środkami poetyckiego obrazowania (metafora, porównanie, epitet) – odróżnia znaczenia dosłowne od metaforycznych – tworzy konstrukcje z orzeczeniem imiennym i czasownikowym

Ćwiczenia językowe: Poetyckie wizytówki dzieci, s. 99; Historie zwykłe i niezwykłe, s. 100

– dokonywać autocha- – przygotowywanie krótkich prezentacji ustnych z wykorzystaniem rakterystyki konstrukcji składniowych orze– posługiwać się konczenia imiennego ze składnikiem strukcjami orzeczenia rzeczownikowym i przymiotniimiennego i czasownikowym (Historie zwykłe i niekowego zwykłe) – odróżniać ujęcia dosłowne od metafo- – zapoznanie się z treścią poetyckich wizytówek dzieci rycznych – własne próby tworzenia tekstów poetyckich – Moja poetycka wizytówka – z wykorzystaniem schematu składniowo-kompozycyjnego

– tworzy peryfrazy słowotwórcze do podanych wyrazów

REZULTATY – UCZEŃ:

– umieszcza związki frazeologiczne we właściwych kontekstach – redaguje dialog – odczytuje intencje – przekształca tekst mowy zależnej na niezależną – posługuje się konstrukcjami orzeczenia imiennego

MATERIAŁ

Ćwiczenia językowe: Mam problem!, s. 100; Dyzio radzi, s. 102; Co dwie głowy to nie jedna, s. 103

inni?, Listonosz nie tylko listy nosi) oraz ćwiczenia bogacące synonimikę składniową

DZIAŁANIA

– wprowadzić do czyn- – interpretacja stałych związków frazeologicznych zawartych w wynego słownika ucznia powiedzi Dyzia związki frazeologiczne, stałe zwroty i wy- – praca w parach – tworzenie dialogów trafnie odczytujących intencje rażenia zawarte w wypowiedzeniach – usprawniać używanie – indywidualne redagowanie opokonstrukcji z orzewiadań z wykorzystaniem mowy czeniem imiennym niezależnej i zależnej z rzeczownikiem i przymiotnikiem – utrwalać formę dialogu – odczytywać intencje

CELE

85

I/1b I/1f I/1d

II

II/1d

– czytać tekst ze zrozumieniem – odkrywać głębsze sensy opowiadanych zdarzeń

Teksty i zadania: M. Dąbrowska, Każdy lubi się chwalić swoim, s. 243-246

– porządkowanie informacji o opowiedzianych zdarzeniach w formie tabeli – komentowanie postaw bohaterów; dyskusja: Dlaczego ojciec przebaczył?

– streszcza tekst

– pisze komentarz do czytanych tekstów – odtwarza zdarzenia w postaci logicznego wywodu – odnosi znaczenia symboliczne do znaków i tekstu Teksty i zadania: Ewangelia według św. Łukasza: Syn marnotrawny, s. 257;

– notuje w formie planu – zna wskaźniki zespolenia tekstu – określa następstwo zdarzeń w czasie przy pomocy właściwych słów – potrafi streszczać

– czyta tekst – wyszukuje informacje w tekście – odpowiada na pytania – posługuje się cytatami w funkcji argumentacyjnej – uogólnia

jw.

– czytanie legendy Sztuka pisania: – odszukiwanie w tekście sformuło- Jak streszczać wań, które wskazują na kolejność teksty, s. 186 w tekście oraz zwrotów nadających spójność opowiadaniu – nadawanie tytułów wydarzeniom; tworzenie planu zdarzeń – wybór tekstu, który odtwarza w skrócie treść legendy (z czterech do wyboru) – ustalenie reguł obowiązujących przy streszczaniu

– czytanie opowiadania – praca z tekstem; szukanie odpowiedzi na pytania: kim jest Marcin? co robi? co myśli? co czuje? jaki jest? – analizowanie monologu wewnętrznego bohatera – odczytywanie dialogu Marcina z Krysią z podziałem na role

– streszczać tekst – lektura i analiza bajki – przedstawiać treść I. Krasickiego, Wilczki własnymi słowami – odtwarzanie poszczególnych eta– dyscyplinować własną pów poznanej metody wypowiedź – redagowanie streszczenia – ocena prac

– ćwiczenia – formułować zasady w streszczaniu streszczania powinny poprzedzać doskonalenie umiejętności opowiadania własnymi słowami

– czytać ze zrozumieniem – gromadzić informacje dotyczące bohatera – charakteryzować – czytać w sposób przejrzysty intencjonalnie i wyrazisty artykulacyjnie

86

II/1c II

I/1b I/1d

S. W.

ŚCIEŻKA

DZIAŁANIA

– wzbogacać słownictwo ucznia umożliwiające mu charakteryzowanie – gromadzić i stosować słownictwo oceniające i nazywające cechy – uogólniać

REZULTATY – UCZEŃ:

Teksty i zadania: J. Parandowski, Pora wracać do Itaki, s. 259

– korzysta ze słownika Sztuka pisania: Językowe sposoby – używa nowo poznanych słów w tworzonych przez budowania portresiebie kontekstach tów własnych i cui – zgodnie z ich znaczedzych, s. 130-134 niem – uogólnia – redaguje tekst horoskopu Słownik języka Odyseusza według wzoru polskiego – czytanie własnego horoskopu – korzystanie ze słownika (w razie potrzeby) – tworzenie własnej listy cech pasujących do Odyseusza; wykorzystywanie poznanej leksyki; – dopisywanie do listy cech zaproponowanych przez innych uczestników zajęć

– selekcjonuje zdarzenia pod kątem ich ważności – redaguje plan w określonej formie językowej – odtwarza zdarzenia własnymi słowami

– wskazuje na różnice mięteksty ikonogradzy przypowieścią a innyficzne: Guercino, mi tekstami kultury Powrót syna marnotrawnego, s. 258; Rembrandt, Powrót syna marnotrawnego, s. 258; W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury

MATERIAŁ

– ciche czytanie tekstu przez uczniów – budowanie planu zdarzeń (metodą kuli śnieżnej) – odnalezienie w tekście słowa los; rozważanie jego znaczeń i kontekstów – przygotowanie opowiadania o przygodach Odyseusza z jego perspektywy (może to być zadanie domowe)

– pisać komentarz inter- – poszukiwanie znaczeń symbolicznych haseł: szata, pierścień, pocapretacyjny łunek, uczta; odkrywanie sensów – wskazać cechy gatunzdarzeń przywołanych w przypokowe przypowieści wieści – dostrzegać powtarzalność motywów w kul- – odkrywanie cech gatunkowych przypowieści turze – porównywanie różnych tekstów kultury podejmujących podobną problematykę

CELE

– czytać ze zrozumie– metoda kuli niem śnieżnej: każdy uczeń proponuje – budować plan tekstu punkty do planu – uzgadnianie wersji w parach, następnie w czwórkach – ocena opowiadania (ustna) według ustalonych kryteriów

UWAGI

87

– wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce – potrafi posłużyć się wiedzą z różnych dyscyplin

Teksty i zadania: – posługuje się odpowiedni– czytanie tekstu mi pojęciami służącymi do – ukierunkowana rozmowa o prze- L. Staff, Odys, s. 264 omawiania wiersza słaniu wiersza Staffa (np. według – odczytuje przesłanie propozycji zawartej w Książce utworu nauczyciela) – odczytywanie sensu utworu w kontekście pytania: kim jestem? oraz sensu tytułu rozdziału i sekwencji

– ujmowanie własnych refleksji, – przepisać teksty – nadawać tekstowi cechy wiersza związanych z poruszanymi problena komputerze – sprawdzać wiedzę mami, w formę wiersza i opracować uczniów na temat – tworzenie zbiorku poetyckiego graficznie rodzajów literackich i jego redakcja – wręczyć uroczyoraz ich umiejętności ście uczniom (np. wykorzystania wiedzy na zakończenie o liryce do tworzenia roku szkolnego); tego rodzaju tekstów warunek – przygotowujemy prace wszystkich uczniów; każdy z nich dostaje zbiorek poetycki

– odczytywać sensy naddane wiersza – dokonywać interpretacji utworu

– tworzenie konstrukcji składniowych, które można uzupełnić innymi określeniami charakteryzującymi bohatera – tworzenie horoskopu Odyseusza – ocena prac

88

I/1b/1d I/2a/2b I/1g/1f

I/1f I/1g

S. W.

ŚCIEŻKA

– zajęcia poświęcone tekstom poetyckim warto poprzedzić wykonaniem plakatu na temat: CZŁOWIEK lub WSPÓŁCZESNY ŚWIAT (można skorelować je z lekcją plastyki)

UWAGI

DZIAŁANIA

Teksty i zadania: rysunki R. Dąbrowskiego, M. Rostkowskiego, Korka, s. 58-59

MATERIAŁ

uogólnia wyciąga wnioski porównuje argumentuje wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce

– wskazuje w tekście środki poetyckiego obrazowania – określa ich rolę – odczytuje znaczenie metaforycznych sformułowań

– – – – –

REZULTATY – UCZEŃ:

z prasy: Z rozmowy ze Stanisławem Lemem, s. 32; Coraz niebezpieczniej, s. 32;

Teksty i zadania: – odkrywa przesłanie utwoT. Różewicz, ru List do ludożerców, – dokonuje celowych opes. 33; racji analitycznych na Św. Paweł, tekście Z listu do Galatów, – komentuje s. 33

– odczytanie sensu wiersza Teksty i zadania: – analiza antytez A. Kamieńska, – próba definiowania istoty człowie- Śmieszne, s. 58 czeństwa – określanie funkcji metafory i epitetów użytych w tekście – interpretacja zakończenia

– wydobywać z ukształ- – czytanie obu listów z odpowiednią towania „świata ekspresją przedstawionego” – analiza porównawcza tekstu sasensy naddane (pokralnego i poetyckiego: szukanie moc nauczyciela) cech wspólnych i różnic w sposo– odróżniać fikcję od bie kreowania świata dokumentu – komentowanie artykułów praso– dostrzegać powtarzalwych ność motywów w kulturze – wyrażać intencje

– czytać tekst poetycki – tworzyć definicję pojęcia: człowiek – określać funkcję środków poetyckich – odczytywać sensy naddane

– analizować teksty – ukierunkowana analiza rysunków niewerbalne – wypowiedzi uczniów z użyciem – odkrywać ich dosłowzwiązków frazeologicznych typu: ne i metaforyczne bać się własnego cienia znaczenia – próba podsumowania i odpowie– posługiwać się związdzi na pytanie: jak to jest być człokami frazeologicznymi wiekiem? – wnioskować – uogólniać

PROJEKT: BYĆ CZŁOWIEKIEM? (podsumowanie działań – gazetka ścienna)

CELE

89

II/1a

I/1c

II

– redaguje opowiadanie

– unika powtórzeń – wykorzystuje równoważność konstrukcji składniowych w charakterystyce postaci

Ćwiczenia językowe: Wybory do samorządu klasowego,

– zamiana znaczeń związków fra– projekt językowy – rozumieć znaczenie zeologicznych zaproponowanych i posługiwać się można również w ćwiczeniu na konstrukcje z orzew praktyce związkami zaproponować czeniem imiennym frazeologicznymi uczniom na początek roku

– ocena opowiada- – redagować opowiania danie w pierwszej osobie – czytać ze zrozumieniem spis treści

Teksty i zadania: D. Defoe, Robinson Cruzoe na bezludnej wsypie, s. 50-51

materiały przynie- – wyprowadza wnioski sione przez uczniów – analizuje znaczenia słów

– praca w grupach: odtwarzanie na podstawie spisu treści przebiegu i czasu zdarzeń, przestrzeni, postawy bohatera, uczuć – redagowanie inspirowanego tytułem rozdziału opowiadania w pierwszej osobie – ocenianie i poprawa prac

– lektura spisów treści przyniesio– czytać ze zrozumienych przez uczniów niem spis treści – określać funkcję spisu – czytanie spisu treści podręcznika treści – wyciągać wnioski z przeczytanego tekstu

– redagowanie – redagowanie apelu wzywającego Teksty i zadania: – formułuje przesłanie – dostosować formę apelu – może do zaprzestania działań, które sze- Zadanie dla Was, nr utworu w innej formie przekazu do adresata stanowić osobną – zauważać specyfikę – redaguje apel/list otwarty rzą zło (apel do dzieci, dorosłych, 1, s. 61 lekcję lub lekcje, – ocenia adekwatność włarządzących, przestępców) różnych form wypojeżeli poprzedzisnej wypowiedzi w konwiedzi my je pracą nad tekście wiersza listem otwartym ze Sztuki pisania

Słownik języka polskiego

Tysiące przeciwko przemocy, s. 32

90

II/3/4/5

I/1d

S. W.

ŚCIEŻKA

CELE

DZIAŁANIA

– ocena charakte- – logicznie porządkorystyki wać informacje – redagować tekst poprawny pod względem stylistycznym

– redagowanie tekstu – szukanie określeń synonimicznych do podanych cech – unikanie powtórzeń konstrukcji – poprawa i ocena prac

– wprowadzić do czyn- – czytanie horoskopu nego zasobu słow– wspólne objaśnianie słownictwa nikowego uczniów z wykorzystaniem słowników lub leksykę dotyczącą: wymyślanie sytuacji i zachowań wyglądu, reakcji, wymagających użycia danej cechy umiejętności, temperamentu, usposobienia, zainteresowań oraz intelektualnych i psychicznych predyspozycji człowieka

szkolnego – charakteryzować za – analiza konstrukcji orzeczenia (konieczność pomocą orzeczenia – wyprowadzenie wniosków na przeprowadzania imiennego ze składnitemat znaczenia słowa jest wyborów do kiem przymiotniko– tworzenie omówień do zaproposamorządu) lub wym nowanych nazw cech (z wykorzyw sytuacji, gdy – ćwiczyć sprawność staniem orzeczenia czasownikonauczyciel nie stylistyczną w konwego) zna klasy struowaniu wypowiedzeń charakteryzujących (wariantowość związków frazeologicznych, zdań z orzeczeniem imiennym i czasownikowym)

UWAGI

– rozumie znaczenie poszczególnych słów – używa ich we właściwym kontekście

Sztuka pisania: Charakteryzowanie, s. 135-136

Ćwiczenia językowe: Sylwetki kandydatów, s. 33

– dokonuje autocharakterystyki – dba o stylistykę wypowiedzi – posługuje się nowo poznanym słownictwem i konstrukcjami składniowymi

– posługuje się związkami frazeologicznymi

[tu:] Prowadzimy kampanię wyborczą, s. 29; Sondaże opinii, s. 30; Mogli to powiedzieć inaczej, s. 31

różne słowniki

REZULTATY – UCZEŃ:

MATERIAŁ

91

I/1d

I/1c II/4

I/1b I/1g

edukacja ekologiczna

– ukierunkowana rozmowa na te– odczytywać sensy mat wiersza np. według pomysłu naddane zaproponowanego w Książce – zauważać środki poenauczyciela tyckiego obrazowania – wyciągać wnioski – praca indywidualna uczniów: – cele dotyczą całe- – korzystać ze źródeł zaproponowanie nazwisk do listy informacji go miniprojektu; wielkich Polaków (odwołanie do – selekcjonować dane zakładamy, że znaczenia słowa wielki z lekcji będą realizowane pod kątem tematu Wielcy podróżnicy, wielkie od– przygotować do ustna poszczególkrycia) nych prezentacji nych lekcjach – ustalenie listy – każdy uczeń wyjęzyka polskiego biera jedną postać przygotowujących uczniów do pracy; zadaniem domowym ucznia może być wyszukanie informacji o wybranych postaciach – cykl tworzą 3 lub 4 kolejne lekcje – odczytywać biogram – egzemplarz ćwiczenia powielony dla każdego ucznia – czytanie wybranych biogramów, w tym o Alfredzie Noblu (samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela)

– rozróżniać: liczebniki – wykonywanie ćwiczeń wraz z komentarzem podsumowującym główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe – odmieniać liczebniki główne i porządkowe

Bez korepetycji: Korzystam ze źródeł informacji, s. 49-54

– odczytuje skróty i skrótowce, charakterystyczne sposoby zapisu – przekształca równoważniki na zdania

Teksty i zadania: – wybiera samodzielnie Zadanie dla Was, nr postać 3 i 4 (nieco zmodyfikowane), s. 61

– rozróżnia części mowy jw., Ogłoszenie wyników wyborów, s. 34; Dyzio ma powiedzenie na każdą okazję, s. 104 Teksty i zadania: – rozmawia na określony temat J. Libert, – wyciąga wnioski Uczę się ciebie, człowieku, s. 60

92

II/2 III/4 III/3b I/4e

II/3/4/5 III/4

S. W.

ŚCIEŻKA

UWAGI

– nadawać relacjom cza- – planowanie tras wycieczkowych sowo-przestrzennym – uporządkowanie wypowiedzi dzięodpowiednią formę ki pytaniom: dokąd? gdzie? jaką językową trasą? przez jakie miejscowości? – stosować synonimy jak? w jakim celu? – potwierdzać wybory – sprawdzenie tekstów pod wzglęodpowiednimi argudem poprawności ortograficznej mentami i stylistycznej (synonimika cza– operować przyimkami sownika jechać)

Ćwiczenia językowe: Z biletem i bez, [tu:] Zwiedzamy Polskę, s. 71; Planujemy różne trasy wycieczkowe, s. 71

– planuje trasę – porządkuje według pytań informacje zawarte w swojej wypowiedzi – argumentuje, odwołując się do informacji – dba o poprawność stylistyczną i ortograficzną wypowiedzi

– prezentuje dokonania

– wykonanie w grupie planszy wraz z biogramami – forma prezentacji: biogram i mowa pochwalna na cześć wybranej osoby (dla każdego ucznia indywidualnie)

REZULTATY – UCZEŃ: – redaguje tekst – uzasadnia swój wybór – posługuje się faktami w funkcji argumentacyjnej

MATERIAŁ

– wybór postaci do prezentacji – czytanie biogramów i innych materiałów źródłowych – gromadzenie argumentów potrzebnych do odpowiedzi na pytania: dlaczego wybrana przez mnie postać zasłużyła sobie na Nagrodę Nobla/wyróżnienie lub miano wielkiego Polaka? jakie są dokonania tej osoby i w jakich dziedzinach? – prezentacja przepisanych na komputerze materiałów w postaci gazetki ściennej

DZIAŁANIA

PROJEKT: W DRODZE (przygotowanie projektu trasy wyprawy dookoła świata)

– redagować tekst o charakterze argumentacyjnym

CELE

93

I/1f I/1g

edukacja ekologiczna

– ocena dialogu

II/2

– rozumieć pojęcie – analiza planszy Podróżnicy, włóczykije i... wyrazy bliskoznaczne – dobierać słowa w za- – ustalenie znaczeń słów na podstawie kaligramów lub za pomocą leżności od ich semansłowników tycznej zawartości – ustalanie zabarwienia emocjonalnego zgromadzonych słów –

– czytanie opowiadania – wyłonienie narratora – przyjęcie roli poszczególnych pasażerów – dobieranie się uczniów w pary i konstruowanie na piśmie dialogów – poprawa i ocena prac

– redagować ogłoszenie – tworzenie wyrażeń i zwrotów – wskazywać grupę wokół podmiotu i orzeczenia podmiotu i orzeczenia – formułowanie ogłoszenia ujmująw zdaniu cego fakty zgodnie z zasadą minimum słów – maksimum treści

– ocena ogłoszenia

II/1j

– redagować dialog – odczytywać intencje – tworzyć wypowiedzi o charakterze intencjonalnym

– czytanie rozkładu jazdy wraz – odmieniać nazwy miejscowości z legendą; przekładanie cyfr na pełnobrzmiące słowa; rozwijanie – odmieniać liczebniki skrótów; odmiana liczebników – czytać ze zrozumieniem i nazw miejscowych przez przypadki zgodnie ze schematem: – utrwalać formę dialogu skąd – dokąd? – odczytywać intencje

II/2a/2b I/4 I/3d

– utrwalać nawyk – zbieranie argumentów potwierpoprawności ortodzających słuszność graficznej w nazwach pisanych wielką literą

– rozumie czytany tekst – posługuje się poprawnymi formami liczebników – rozróżnia rodzaje liczebników – posługuje się poprawnymi formami nazw miejscowości

plansza Podróżnicy, włóczykije i..., s. 176-177

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 2 , s. 198

jw., Podróż, s. 76; Rozmowy, s. 77

– rozróżnia znaczenia poszczególnych słów – wyjaśnia pojęcie homo viator

– przestrzega zasad redagowania dialogu – odczytuje intencje – nadaje wypowiedzi intencjonalny charakter

jw., – redaguje ogłoszenie To się zdarza!, s. 75 – wskazuje w zdaniach podmiot i orzeczenie – łączy wyrazy w grupę podmiotu i orzeczenia

jw., Na dworcu, s. 72; Pociągi zwariowały! Gramatyka ma się dobrze!, s. 74

– udziela odpowiedzi na pytania

94 MATERIAŁ

– czytanie tekstu (może to również Teksty i zadania: A. Kamieńska, być zadanie domowe) Wygnanie z raju, – stawianie hipotez interpretacyjnych do pytania: o czym traktuje s. 170-171 ta opowieść? – wyszukiwanie informacji charakteryzujących zachowania Włóczykija i Filifionki (co robią bohaterowie? jak działają? kiedy czują się szczęśliwi? co jest dla nich ważne? co akceptują? a czego nie? czego się boją?); zapis w postaci tabeli – nazywanie cech; komentowanie postaw bohaterów – weryfikacja hipotez – wyciąganie wniosków na temat problematyki tekstu; dyskusja

– stawiać hipotezy interpretacyjne – uogólniać – czytać ze zrozumieniem – charakteryzować – wyszukiwać informacje w tekście

Teksty i zadania: fresk Michała Anioła, Wygnanie z raju, s. 172; rysunki J. Effela, s. 172

pozytywne, negatywne, pospolite, słowniki dawne, żartobliwe, pogardliwe itp. – skupienie uwagi uczniów na rysunkach i fotografiach – dosłowne i metaforyczne sensy „bycia w drodze”; wprowadzenie pojęcia homo viator

DZIAŁANIA

I/1b I/2 III/4

– rozróżniać ujęcia dosłowne i metaforyczne

CELE

– przypomnienie fragmentu Biblii czytanego w klasie V; ustalenie symboliki raju – czytanie fragmentu – prace analityczne ukazujące symbolikę ludzkiego losu

UWAGI

– odczytywać symbolikę ludzkiego losu – aktualizować doświadczenie kulturowe

ŚCIEŻKA

I/1b

S. W.

– posługuje się fragmentami tekstu w funkcji argumentacyjnej – charakteryzuje bohaterów – wyszukuje fragmenty będące odpowiedzią na pytania – nazywa cechy – wyciąga wnioski

– dokonuje ukierunkowanej analizy tekstu – w rozmowie posługuje się fragmentem tekstu – odczytuje symbolikę

REZULTATY – UCZEŃ:

95

– opowiadanie

I/1b II/1d

I/2 III/4

– ocena opisu

II/1b II/3/4/5

– aktualizować znaczenia mitu – rozumieć i odczytywać symbolikę

– poszukiwanie różnych znaczeń złotego runa dla bohaterów opowieści – rozważanie istoty symbolu

– ogarniać sens całości – czytanie tekstu (może być w domu) czytanego tekstu – tworzenie przez uczniów słownicz– porządkować zawarte ka postaci oraz pojęć związanych w nim informacje z mitem (hasło ze zwięzłym opi– opowiadać sem) – czytanie przez uczniów fragmentów tekstu w celu rekonstrukcji zdarzeń dotyczących Jazona i jego historii, złotego runa, wyprawy Argonautów – wybór tematyki opowiadania spośród wyżej podanych propozycji – przygotowanie konkursu na najlepiej opowiedziany mit (ustalenie wymagań, podanie kryteriów oceny)

– zauważać środki – zapoznanie się z tekstem wzorcoleksykalne i skławym dniowo-stylistyczne – wizualne (np. przy pomocy marcharakterystyczne dla kera) eksponowanie w tekście opisu miejsca środków leksykalnych i składnio– samodzielnie konstruwo-stylistycznych ować opis miejsca – przekształcanie tekstu – ustalenie wymagań do opisu – samodzielne redagowanie opisu, np. ulubionego miejsca – poprawa, druga redakcja i ocena prac

– redaguje hasło słownikowe do podanych pojęć, wykorzystując informacje z tekstu – porządkuje informacje zawarte w tekście zgodnie z hasłami – redaguje plan zdarzeń – dokonuje rekonstrukcji zdarzeń w formie opowiadania

– wyciąga wnioski na temat symbolu i wieloznaczności – rozumie pojęcie symbolu – zabiera głos w dyskusji

jw.

– redaguje opis z wykorzystaniem poznanych środków składniowo-stylistycznych

Teksty i zadania: J. Parandowski, ...i poszedł w świat szukać przygód i sławy, s. 192-197

Sztuka pisania: Jak opisać miejsce i jego atmosferę, s. 110-112

96

II/1b

II/1b

S. W.

ŚCIEŻKA

– opis

UWAGI

– przywoływanie przez uczniów swobodnych skojarzeń (zwroty, wyrażenia, związki frazeologiczne) związanych ze słowem wiatr – zawężenie znaczeń do morza – czytanie fragmentu tekstu zamieszczonego w ćwiczeniach – rozwijanie opisu spokojnego morza z wykorzystaniem konstrukcji orzeczenia imiennego (jak było?) – wyciąganie wniosków na temat konstrukcji – rozwijanie opisów poprzez wprowadzenie informacji co to znaczy, np. było (jak?) cicho – co to znaczy?

– aktualizowanie znaczeń mitu; dyskusja: Czy współczesny człowiek mógłby rozpoznać siebie w micie o Jazonie i Argonautach?

DZIAŁANIA

– analiza językowo-stylistyczna – posługiwać się konfragmentu tekstu ze względu na strukcjami zdań i rówdługość wypowiedzeń i operowanoważników zdań nie czasem ze zwróceniem uwagi – indywidualne próby rozwijania na stylistyczne konwypowiedzi z zastosowaniem sekwencje używania czasu teraźniejszego tego typu wypowie– ćwiczenia w tworzeniu równoważdzeń ników zdań – wydaje komendy – doskonalić sprawność i rozkazy stylistyczną w zakresie opisywania

– redagować opis z punktu widzenia obserwatora zdarzeń – stosować w opisie synonimiczne konstrukcje składniowo-stylistyczne dla uniknięcia powtórzeń – wprowadzić wiadomości na temat orzeczenia imiennego i dokonać podsumowania

CELE

– stosuje konstrukcje synonimiczne dla uniknięcia powtórzeń – wykorzystuje w opisie konstrukcje z orzeczeniem imiennym – rozumie znaczenie podanych związków frazeologicznych

REZULTATY – UCZEŃ:

– rozróżnia czas czasownijw., ków Burza morska, s. 112; Akcja ratun- – dostrzega znaczenie dla tekstu czasowników kowa, w czasie teraźniejszym s. 112 – tworzy zdania – przekształca je na równoważniki – dokonuje opisu sytuacji, stosując elementy dynamizujące akcję

Ćwiczenia językowe: Naprzeciw burzy, s. 111; Cisza morska, s. 111

MATERIAŁ

97

– szukanie w obrazie R. MalczewTeksty i zadania: skiego wyznaczników arkadyjskiej R. Malczewski, idealizacji rzeczywistości Pogodne życie, s. 232;

– odpowiada na pytania z wykorzystaniem fragmentu tekstu

– rozumieć pojęcie Arkadia – wskazywać wyznaczniki arkadyjskości

Teksty i zadania: Vincent van Gogh, Para butów, s. 231

I/1b I/2b I/1g

– redaguje plan w jednorodnej formie językowej – wyodrębnia najważniejsze zdarzenia – wskazuje konkretne informacje w tekście – odpowiada na proste pytania do tekstu – redaguje tekst horoskopu z wykorzystaniem słownictwa charakteryzującego

– stawia tezy – argumentuje – odczytuje tekst na poziomie dosłownym i metaforycznym

Teksty i zadania: J. Parandowski, Pora wracać do Itaki, s. 259

– czytać tekst ikonogra- – stawianie hipotez dotyczących możliwych znaczeń obrazu ficzny – rozważanie malarskiej metafory – rozpoznawać znaki kondycji ludzkiej – człowieka i ich znaczenia w drodze – formułować hipotezy – wysuwać wnioski

– czytanie tekstu – budowanie szczegółowego planu – wyszukiwanie określeń charakteryzujących Odyseusza – wspólne przygotowanie hasłowego horoskopu dla Odysa (jak przy projekcie 33. ze Sztuki pisania) – interpretacja w kontekście zdarzeń słów los, Itaka – przygotowanie opowiadania o przygodach Odyseusza z jego perspektywy (jako zadanie domowe)

I/2b I/1g

– dokonywać selekcji zdarzeń pod kątem stopnia ich ważności – redagować plan – charakteryzować bohatera na podstawie zachowań, postawy, samopoczucia itp. – redagować horoskop

Teksty i zadania: – wyciąga wnioski interpre– odróżniać ujęcia me- – analiza i interpretacja wiersza tacyjne (np. według propozycji w Książce L. Staff, Odys, s. 264 taforyczne od dosłow– odpowiada na pytania nauczyciela, s. 323) nych – prowadzić logiczny wywód na temat

– plan

I/1b I/2b

I/1b II/1d

– włączać w wypowiedź elementy dynamizujące akcję, np. zmiana czasu narracji

98

IV/1 I/1d

S. W.

ŚCIEŻKA

– treść zadania: Niech każdy z Was, posługując się mapami, przewodnikiem, encyklopedią, albumami, folderami itp., zaprojektuje dla siebie interesującą trasę wyprawy dookoła świata. Wyobraźcie sobie następnie, że już wróciliście ze swej niezwykłej podróży. Opowiedzcie kolegom o tych miejscach i zdarzeniach, które wywarły na Was szczególne wrażenie

UWAGI

– doskonalić wypowiedź ustną na określony temat – odróżniać fakty od opinii – korzystać ze źródeł informacji – notować – selekcjonować informacje i porządkować według określonego planu

w malarstwie i literaturze – posługiwać się pojęciami: personifikacja, przerzutnia, epitet, anafora, porównanie, apostrofa – odróżniać poezję od innych form wypowiedzi

CELE

Teksty i zadania: Zadania dla Was, nr 4, s. 198

– odróżnia fakty od opinii – dokonuje celowych operacji na tekście: streszcza, przekształca stylistycznie, porządkuje, uogólnia itp. – mówi na temat

– odróżnia poezję od innych form wypowiedzi – posługuje się czynnie pojęciami służącymi do opisu wiersza

– ćwiczenie z wyobraźni przed lek- J. Kochanowski, turą wiersza: redagowanie (indy- Na lipę, s. 232 widualnie lub w parach) wypowiedzi drzewa, przemawiającego zachęcająco do przechodzącego obok w upalne popołudnie turysty – czytanie fraszki Na lipę – skupienie uwagi na retorycznych regułach rządzących wierszem – definiowanie zauważonych przez uczniów zjawisk – ustalenie wymagań dotyczących ustnej prezentacji, np.: czas prezentacji do czterech minut, opis rzeczowy przynajmniej jednego miejsca, poprawność językowa, dodatkowe materiały, zawartość informacyjna

REZULTATY – UCZEŃ:

MATERIAŁ

DZIAŁANIA

99

II/1d IV/1

– słucha – wyodrębnia z tekstu najważniejsze informacje – notuje w postaci równoważników zdań

Ćwiczenia językowe: Słuchać i słyszeć, s. 95; Co to znaczy słuchać uważnie?, s. 97

– słuchać uważnie

– prezentacja poprzedzona ćwiczeniem

– wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce

Bez korepetycji: Prezentacje – ciekawostki przyrodnicze, s. 75-78

Ćwiczenia języ– pisze notatkę kowe: Salamandra – w notowaniu posługuje plamista nazywasię równoważnikami zdań na jest deszczową jaszczurką, s. 93; Czapla purpurowa, s. 94

– sprawdzić umiejętno- – powielone dla każdego ucznia ści uczniów w zakrearkusze testu sie czytania ze zrozumieniem, notowania, korzystania ze źródeł informacji – podsumować i utrwalić zdobyte przez uczniów umiejętności i wiedzę

– ćwiczenie – notować – czytanie tekstu Salamandra plawspomagające – selekcjonować informista nazywana jest deszczową umiejętność macje jaszczurką pracy z tekstem, – redagować opisy spra- – analiza kompozycji wzoru oraz notowania oraz wozdawczo-rzeczowe warstwy leksykalno-frazeologiczselekcjonowania z dominującą funkcją nej i składniowej informacji informacyjną – ćwiczenia w notowaniu faktów – posługiwać się równow postaci równoważników zdań ważnikami zdań – na przykładzie tekstu Czapla purpurowa

SPIS TREŚCI Standardy wymagań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

Plan pracy. Klasa 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

Plan pracy. Klasa 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Plan pracy. Klasa 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59