Thierry Debels: "over Het Land Dat Nooit Was."

Het land dat nooit was Thierry Debels Encyclopedie van fraude, zwendel en bedrog Veel oplichters zouden nog een puntje kunnen zuigen aan wat Gregor MacGregor in het begin van de 19de eeuw deed om waardeloze moerasgrond te verkopen. Hij stelde zelfs een boek samen van maar liefst 350 bladzijden met illustraties hoe de omgeving eruit zag. MacGregor was ook in het bezit van een detailleerde map waarop hij de grondeigenaars precies kon aantonen waar hun stuk grond lag. Bovendien had hij een aantal getuigen betaald om te vertellen hoe mooi het er wel was. En als toetje: valse arbeidscontracten om daar onmiddellijk aan de slag te gaan. Niet verwonderlijk dus dat een heleboel mensen in de val trapten. Het land was er wel. Alleen, de omgeving zag er iets anders uit dan wat de tekeningen in het boek toonden. Het ging immers over waardeloze moerasgrond in wat vandaag Nicaragua is. De grond kreeg hij van een Indiaans opperhoofd. MacGregor was niet alleen een oplichter maar ook een megalomaan. Hij noemde de moerasgrond het land van Poyais en zichzelf ‘His Serene Highness Gregor I’, Prins van Poyais. Zijn vrouw werd uiteraard Princes van Poyais. En de fictieve hoofdstad luisterde naar de naam St-Joseph. MacGregor werd in 1786 (andere bronnen spreken over 1791) in Schotland geboren. Hij begon zijn carrière in het Britse leger en belandde in 1811 in Caracas, waar hij

van Bolivar persoonlijk zijn opdracht zou ontvangen om Latijns-Amerika te bevrijden. Tijdens die bevrijdingsoorlog belandde hij op dag in Nicaragua en startte er zijn oplichting. Terug in Londen, in 1820 of 1821, werden de Prins en Princes zonder achterdocht ontvangen in de hoogste kringen en kon de verkoop van de grond starten. Avonturiers konden moerasgrond kopen voor 4 shilling per acre. Op korte tijd haalde MacGregor 200.000 Engelse ponden op. Tegelijk slaagde hij erin leningen af te sluiten om zijn projecten in Poyais te financieren. Certificaten van dergelijke leningen zijn op dit moment trouwens wél iets waard. Sommige verzamelaars betalen er grif 750 euro voor. Net zoals hedendaags oplichter Elmar Koch zou MacGregor zijn oplichting gewoon verderzetten in een ander land, toen de grond in Engeland te heet onder zijn voeten werd. Een beperkt aantal avonturiers van het eerste uur slaagde er immers in terug te keren naar Londen met de melding dat het land van Poyais niet bestond en dat ze werden bedot. Volgens sommige berichten zouden de inwoners van Londen deze verhalen in eerste instantie niet willen geloven. Ze dachten – onterecht – dat het een of andere truc was van malafide tussenpersonen. Uiteindelijk kwam de fraude toch uit en vluchtte MacGregor naar Frankrijk. Daar haalde hij nog eens 300.000 pond op. Na die slag vluchtte MacGregor naar Venezuela en stierf er in 1845. Volgens sommige waarnemers zou een dergelijke fraude vandaag niet meer mogelijk zijn. Auteur Robin Kirk

beweert dat ‘in het tijdperk van CNN en internet, dergelijke oplichting gewoon onmogelijk is’. Kirk heeft ongelijk. Denk maar aan Koch. De man werd eerst in Duitsland veroordeeld en kon daarna ongestoord zijn gang gaan in Nederland en België. Op het internet was er toen al voldoende informatie beschikbaar over de man. En nog niet zo lang geleden werd er waardeloze woestijngrond verkocht in de VS. Sommige zaken zullen nu eenmaal nooit veranderen.