cçns . . . . . . F
jÅahß JiwÆä ,lxJÑ¡L njitah ?
F
jÅahß JiwÆä ,lxJÑ¡L ,äyhjjhä jhæÔjÕg£nlhUÑF vÜd ,HÕò ?
F
ãÖgLÔjÕg£nlhUÑF ,HÕgh ?
F
mbkÇÑf / mpnuhÕãa ehLfËä jÅahß JiwÆä ,lxJÑ¡L gÖ¿a brpâfç
F
fÛÕô£lß ÃWtdfËä ,ufáa ghßÕgdÓ rffç ! mâßÓáÔ jftä !
F
bjhiyÑfh£á ÃWtdfËä òwÑfÂÕò
jÅahß JiwÆä ,lxJÑ¡L VÜ ? vjÖF ?
- gÔâÇÑif jÈÔ kÑfç
btËL :
jÚij bgÇahß âuhÉlß fHfÛ üä »ilÑFÄlfç :
bgÇahß goÕgfÛ ngUÚJÃiyaÛ nk£^ß miz-636401 nryÛ 04298.344162
bgÇahßgoÕgfÛ ngUÚJÃiyaÛ fhÚâòuÛ- 641044 nfhit.98430.11159
eÜbfhil : % . 5. 00
ÉLjiy ,uhnrÚâuÜ
goífç..... òu£áÕ
bgÇahß KHÑfÛ thu ,jæ
jÅahß JiwÆä ,lxJÑ¡L VÜ ? vjÖF ?
MÙLÓrÚjh : % 150 rÚjh mDÕgntÙoa KftÇ 29 / ,jÊayhsß FoÆUÕò âUtçStß efß âUthÜÄôß - brÜid - 41
ÉLjiy ,uhnrÚâuÜ
,jæ »ilÑFÄlfç : bgÇahß goÕgfÛ muR ÉiuîÕngUÚJ ÃiyaÛ mU»ä fhÚâòuÛ - nfhit - 641 044 bgÇahß goÕgfÛ ngUÚJ ÃiyaÛ mU»ä nk£^ß miz . mØrä nryÛ kht£lÛ - 636 401
btËL :
jÚij bgÇahß âuhÉlß fHfÛ 63 21 / irt KÔijah 5 tJ bjU ,uhaÕng£il - brÜid - 600 014
üÈÜ bgaß
:
jÅahß Jiw ,lxJÑ¡L VÜ ? vjÖF ?
üyháÇaß
:
ÉLjiy f. ,uhnrÚâuÜ
btËL
:
jÚij bgÇahß âuhÉlß fHfÛ
Kjä gâÕò
:
9. 9. 2002
gÑffç
:
32
ãuâfç
:
1000
eÜbfhil
:
5 . 00
üyháÇaß KftÇ
:
29 / ,jÊayhsß FoÆUÕò âUtçStß efß âUthÜÄôß - brÜid - 41
fÂÅahÑfÛ
:
ÑÇna£oå »uh~ãÑè nfhlÛghÑfÛ - brÜid
kWnjhÜ¿ mÓR
:
ntäKUfÜ M~Õbr£ áÜdhsÕg£o - 624 301
É.vè.vÜ.vä. ÃWtdÔâä gFÛ nghdJ ; xJÑ¡LÛ nghdJ ! CVÖ«Á ÙRÖÛX ÙRÖP Û\ µYÛR R] Ly|TÖy|eh· ÛYe ÙLÖz£eh ¿Y] «.GÍ.GÁ.G¥. ( «ÚRÐ NtNÖ LÖ ¦yÙPy ) C UV AWpÁ ÙTÖÛ\ ¿Y]UÖh. EV ALÖ¡L¸¥ ÙT£TÖÚXÖ TÖT]L· RÖÁ. ÙRÖÛX ÙRÖPÛ\ J£ SÖyzÁ TÖLÖÚTÖ| ÙRÖPÛPV! B]Ö¨ UV AWr ¿Y]jLÛ[ RÂVÖ£eh RÖÛW YÖTR¼LÖLÚY, J£ AÛUoN C£ef\Ö, A¥XYÖ? AR A£ÚcÖ¡ GÄ TÖT] RÖÁ Ü CR ÙTÖÛ\ ¿Y]¨ Ü RÂVÖÛW ÛZeL yPyPÖ. ‘PÖyPÖ ÙP¦ N®NÍ’ GÄ PÖyPÖ ¿Y]ÚRÖ| ÚTW SPR. PÖyPÖ«Á CR ¿Y] J£ TÂVÖ ¿Y]. AÛU¥RÖÁ YjLTyP. CÁÄ µÛUVÖLe iP A E£YÖL«¥ÛX. «.GÍ.GÁ.G¥. ¿Y]ÚUÖ, L TZÛUVÖ]; ÙRÖÛX ÙRÖPÛ\ ÙTÖ¿ÛT Yfeh TÖT] AÛUoN WÚUÖ ULÖ^Á Ly|TÖyz¥ CVjhf\ CR ¿Y]! TÖT] AÛUoN A£ÚcÖ¡ Ü U¼Ù\Ö£ TÖT] AÛUoN ULÖ^Ä LX ÚTp, 25 NR®R TjhLÛ[‘PÖPÖ ÙP¦ N®Í’ ¿Y]eh «¼TÛ] ÙNV z° ÙNRÖL·. CRÁ X «.GÍ.GÁ.G¥. ¿Y] Ü PÖyPÖ ÙP¦ N®Í Ly|TÖyzÁ g² YR. EPÚ] «.GÍ.GÁ.G¥ ¿Y]¦£ ¤. 1,200 ÚLÖzÛV G|, R] ¿Y]¥ R§| ÙN ÙLÖP PÖyPÖ ¿Y]!.
É.vè.vÜ.vä. ÃWtdÛ xU bghJÔJiw ÃWtdkhf ,UÚjjhä/ mF jÈÔ kÑfSÑfhd ,lxJÑ¡L ,UÚjJ. ,ÕnghJ gÅahÑfËlÛ nghpÉ£ljhä/ gFfç g¿nghdnjhL/ ,l xJÑ¡LÛ g¿nghpÉ£lJ ! 29
T½ÚTÖh ÚYÛXYÖL· AWrÛ\L¸¥ RÖ²RTyÚPÖ, ¼T|RTyÚPÖ£eLÖ] ÚYÛXYÖLºeh, GLÖX¥ CPÚU C¥ÛX GÁ\ ÛX E£YÖf«yP. CZ¥ SPeh ÙTÖÛ\ ¿Y]jLÛ[z «|Y ; CXÖT¥ SPeh ÙTÖÛ\ ¿Y]jLÛ[ RÂVÖ£eh «¼¿ «|Y GÁTÚR AWpÁ ÙLÖ·ÛL. TÖW A¨ÂV LÙTÂ¥ 51 NR®R TjhLÛ[ UV AWr RÂVÖ£eh «¼¿«yP. CÚTÖ¥ CÁÄ 27 ÙTÖÛ\ ¿Y]jL· «¼TÛ] ÙNVTP «£efÁ\]. G]ÚY, Cjh RÖ²RTyÚPÖ£eLÖ] CPJegyzÁ Tz YZjLTyP ÚYÛX YÖL· T½ÚTÖ«|fÁ\]. ÚRpVUV YjfL¸¥ Ü RÖ²RTyÚPÖ£eh, ¼T|R TyÚPÖ£eh CPJeg| E| ; B]Ö¥ YjfTLºeh ByL· G|TÛR ¿«P z° ÙN«yPÖL·. YjfTVÖ[ ÚRYÖÛQV PeLTy|«yP. CRÁ X YjfTL¸¥ C RÖ²RTyÚPÖ£, ¼T|RTyÚPÖ£ ÛZVÚY zVÖR s²ÛX E£YÖf·[. 1000 ÙRÖ³XÖ[Lºehe hÛ\YÖL ÚYÛX ÙN LÙTÂL· AWreh ÙR¡«eLÖUÚXÚV, AÄUÁ½ LRYÛP, ByhÛ\ ÙNVXÖ GÁ¿ UV AWr A½««yP. 100 ÙRÖ³XÖ[£eh ÚU¥ ÚYÛX ÙNVeizV GR ¿Y]ÛR AWr AÄUÁ½ PeiPÖ GÁ½£R «ÛV, CTz 1000 ÚTWÖL UÖ¼½ «yPÖL·. CR]Ö¥ ÚYÛX CZeh BTL· AL¡«yP].
RÂVÖ Û\ CPKeg| HÁ? RÂVÖ Û\¥ RÖ²R TyÚPÖ, ¼T|RTyÚPÖ£eh CPKeg| ÙNVTP ÚY| GÁ\ ZeL Ü CÚTÖ SÖ| µ Y¦ÛUVÛP Y£f\. CP Jeg| GÁ\ ÙNÖ¼Ù\ÖP£eh TXÖL NLÁ T¥ÚY¿ ¡«]£eh WY YZjLT|R¥ ÚY| GÁ\ ÚLÖyTÖyÛP Á¿ TÁL RÁÛU ( Diversity) GÁ\ ÙNÖ¼Ù\ÖPÛW, CÚTÖ NL«VXÖ[L· TVÁT|f\ÖL·. J£ SÖ| ^]SÖVLUÖL ÙNV¥T|YR¼LÖ] AÛPVÖ[ ASÖyzÁ NL ^]SÖVL T|Y¥ APjf C£ef\. AÛ] NL ¡«]£eh NUYÖ YZjhYÚR NL ^]SÖVL. RÖ²RTyP, ¼T|RTyP, L° ¼T|RTyP, p¿TÖÁÛU NL]£, ÙTLº, AÛ] Û\L¸¨ \eLeL TyPeLÖX JÁ¿ C£R; Tz, EÚVÖL, NRÖVÁ ÚUXÖeL, AWpV¥ ALÖW, RjLºeh Uy|ÚU E¡ÛUVÖefe ÙLÖ| TÖT]L· BeL ÙN¨ YR]. CÛR G, AWpV¥ NL E¡ÛULºeLÖ] ÚTÖWÖyPjL· ÙYzR]. ARÁ LÖWQUÖL AWpV¦¥ J|eLTyP UeL· TjÚL¼h E¡ÛUL· fÛPR]. B]Ö¥, NL¥ AÛ] J|eLTyP ¡«]£eh NUYÖLÛ[ YZjLeizV NL ^]SÖVL CÁÄ YW«¥ÛX. AWrÛ\L· CÚTÖ ÚYL ÚYLUÖL RÂVÖ Û\L[ÖeLT|fÁ\]. AWr R§|L· hÛ\eLTy|, TÁ]Öy| ¿Y]jL¸Á R§|Lºeh LR° \ «PT|fÁ\]. CR¼LÖLÚY UV TÖT] Byp, J£ RÂÛ\ÛVÚV E£YÖef R AÛUL¸Á g² ÙNV¥T| Y£f\. CÚTÖ CRÁ AÛUoNWÖL C£TY A£ÚcÖ¡ GÄ B.GÍ.GÍ. TÖT]. Á]Ö· T¡eÛLVÖ[. AÚTLÛW AYU, ¥ GµVY. AWr Û\L· RÂVÖ UVUÖh ÚTÖ, YÖL ÙRÖPTÖ] z°LÛ[ Qeh E¡ÛUL·, RÂVÖ¡P ÚTÖ «|fÁ\]. CR]Ö¥ CP Jegy| E¡ÛUL· LÖ¼½¥ T\ «| ; RÂVÖ UVUÖeL¥ iPÖ GÁ¿ SÖ EWe i½]Ö¨, A RÛPT|R zVÖR A[°eh ÚYLUÛP «yP. G]ÚY, RÂVÖ Û\¨, J|eLTyP UeLºeh ÚYÛXYÖ E¡ÛULÛ[e ÚLÖW ÚYzV AYpV Gµ·[. RÛR ÙT¡VÖ AYL[Ö¥ Y¦¿RTy|, eLyp Bype LÖXjL¸¥ A¦¥ C£R YhYÖ¡ WY GÁT RÖÁ, CÁ¿ NL«VXÖ[L· ÁÙUÖ³, TÁLRÁÛU GÁ\ ÚLÖyTÖ|! 5
YhYÖ¡ WYÁTz RÖ²RTyÚPÖ, ͧL·, f½ÍRYL·, BjfÚXÖ CV, TÖT]W¥XÖRÖ GÁ\ ¡«]£eh, ÚYÛX YÖL¸¥, RÂRÂVÖL CP Jeg| ÙNVTy| YR. Á], 1950 L¸¥ CR YhYÖ¡ WYÛR G, TÖT]L· YZeh ÙRÖPRÖL·. Yh YÖ¡ WY ÙN¥XÖ GÁ¿ EV UÁ\, EoN UÁ\ T¸ «yP]. ÙT¡VÖ ÚTÖeÚLÖX PÖ. ÚTÖWÖyP ÙYzR. ARÁ \h CV AWpV¥ NyP £RTy| RÁ RXÖL YhYÖ¡ E¡ÛUeh TXÖL, R¼ÚTÖ·[ CP Jeg| GÁ\ Û\ A¨eh YR. CR NyP £RÁ LÖWQUÖLRÖÁ AWpV¥ NyP¥ 15(4), 16(4) GÁ\ ¡°L· ÚNeLTy|, L¥«¨, ÚYÛX YÖL¸¨ ¼T|RTyÚPÖ£eh CP Jeg| E¡ÛUL· fÛPR]. AWpV¥ NyP 340Y ¡«Á Tz ¼T|RTyÚPÖ£eh, LcÁ AÛUeh E¡ÛU, AÚTÖRÖÁ fÛPR. CRÁTz RÖÁ ÚS£ WRUWÖL C£R ÚTÖ LÖLÖLÚX¥L RÛXÛU¥ R¥ ¼T|RTyÚPÖ LcÁ AÛUeLTyP. LÖLÖLÚX¥L J£ TÖT] ; AY RÛXÛU¥ AÛUR hµ A¸R T¡ÛW¥ “1961 UeL· ÙRÖÛLeLQeÙL|ÛT Ü NÖYÖ¡VÖLe LQefP ÚY|. C NRÖV AÛU¥ J£ NÖ GR A[°eh gZÖL E·[ÚRÖ, AR A[°eh A ¼TyP YhTÖLe L£RTPÚY| ; ÙTL· AÛ]YÛW ¼T|RTyP Yh]WÖLe L£RTP ÚY|” GÁ¿ T¡ÛWR. R¥ Yh TR«Lºeh 25 NR®R, CWPÖ Yh TR«Lºeh 331/3 NR®R, Á¿, SÖÁLÖ Yh TR«Lºeh 40 NR®R, U£Y, ÙTÖ½V¥ L¥©¡L¸¥ ¼T|RTyÚPÖ£eh 70 NR®R CPJeg| ÙNV Aehµ T¡ÛWR. B]Ö¥ AR¼h \h RÖÁ J£ yPyP N AWjÚL¼\TyP. T¡ÛWÛV AWreh A¸R \h, LÖLÖLÚX¥L, hzVWrRÛXY£eh J£ LzR Gµ]Ö, T¡ÛWeh, ÚS UÖ\ÖL, NÖ AzTÛP¥ ¼T|RTyÚPÖ£eh CP Ceg| ÙNV ÚY| GÁ\ RU hµ«Á L£ÛR RÖÁ UÖ¼½e ÙLÖ| «yPRÖL°, ÙT£TÖÁÛU E¿]L¸Á L£eh RÖ TV ÚSRRÖ¥, T¡ÛW¥ AªYÖ¿ h½P ÚS«yP, GÁ¿ AY R] LzR¥ Gµ«yPÖ, NÖ AzTÛP¥ CPJegÚP ÙNVeiPÖ GÁTÚR RU L£ GÁ¿ AR TÖT] h½yz£RÖ. CR ‘T¥z’ eh Á] GÁ]? AÁÛ\V WRU ÚS£, NÖ AzTÛP¥ CPJeg| ÙNYÛR «£T«¥ÛX, T¡ÛWÛV TÖ ÚS£ BWUÛPRRÖ¥, LÖLÖLÚX¥L, CTz J£ LzRÛR Gµ]Ö GÁ¿ UÛ\R ÚNÖc¦Íy Lyp RÛXY£, p\R SÖPÖºUÁ\ YÖUÖ] U¦UÖ i½·[Ö. (BRÖW : C 19.09.1990) BL Ü LÖLÖLÚX¥L LcÁ T¡ÛW Ü TÖT]L· NVÖ¥, PeLTy|, ÙNVX¼\RÖeLTyP. ARÁ \h, 1978 Ü¥ ^]RÖ Lyp Bypeh 6
LyP ¿Y]jL¸¥ CWLpV TÖT] NjLjL· RÂVÖ LyP ¿Y]jL¸¥ TÖT]L· BeLRÖÁ RÛX«¡RÖ|f\. LyP ÙTÖ½VÖ[L¸¥ QY Û\R RÖ²RTyP, ¼T|RTyP ÙTÖ½VÖ[L· HWÖ[UÖL C£, AYLºeh ÚYÛXYÖL· C¥ÛX. LyP ¿Y]jL¸¥ TVÖ¼¿ TÖT]W¥XÖR ÙTÖ½VÖ[Lºeh, ÚYÛX YÖLº WRW¥ÛX! ¿Y]Á g² CYL· F³VL[ÖL C£RÖ¨, ¿Y] ÚU¼ÙLÖ·º ‘WÖÙ^ey’L¸¥ CYL[ÖLÚY ÚTÖyzy| CP zeL ÚY|. ¿Y]ÚU CYLºeh TÙTÖ¿LÛ[ YZjLÖ. ATz TÙTÖ¿L· G° C¥ÛX GÁ\Ö¥, CW| UÖR¥ AYL· RÖUÖLÚY ÚYÛXÛV «y| ÚTÖ«P ÚYzV RÖÁ! CR ¿Y]jL¸¥ YÖL ALÖ¡L[ÖL TÖT]LÚ[ C£efÁ\]. G]ÚY, ¿Y]eh YWeizV ‘WÖÙ^ey|’L· T¼½V RLY¥LÛ[, YÖL¦£eh TÖT]L·. RjL[ C]ÛRo NÖR TÖT] ÙTÖ½VÖ[L¸P ÁiyzÚV CWLpVUÖL ÙR¡« «|fÁ\]! CR]Ö¥ ‘WÖÙ^ey ’L¸¥ TVÖ¼¿YR¼h TÖT]L· e ÙLÖ| «|f\ÖL·. TX ÙT¡V LyP ¿Y]jL¸¥ CR¼LÖLÚY Ü CWLpV TÖT] NjLjL· ÙNV¥T|fÁ\]! NjLjLÛ[ ÙY¸TÛPVÖL SPRÖU¥ Ü CÛQVR[Á X RLY¥LÛ[ T½UÖ½e ÙLÖ·f\ÖL·. RÂVÖ Û\¥ CPJeg|L· NyP¢VÖL E¿ ÙNVTyPÖ¥, CR ÛX H¼Tyz£ehUÖ?
jÅahß ÃWtdfç vÜwhä vit ? gy ,y£rÛ - gy nfho %ghp Kj£oä bjhlfÕ g£L eilbgWÛ fhßÕgnu£ ÃWtdfisna jÅahß ÃWtdfshf ehÛ TW»nwhÛ. mjhtJ o.É.vè/ lh£lh/ ÇiyaÜè nghÜwtÖiwna F¿ÕãL»nwhÛ. ,åtif jÅahß ÃWtdfËä jhÜ ,lxJÑ¡L nf£»nwhÛ. muRÔJiwÆä ,UÚJ ntf ntfkhfÔ jÅahß iffSÑF kh¿ tUÛ ÃWtdfËYÛ ,lxJÑ¡L nf£»nwhÛ.
27
~WÖUÁ iÛUVÖ] LÛV G| ®p AYÁ LµÛR ÙYyz]Ö. ARo ‘sWÁ ’ ÙYyPTyP EPÚ] Ae RXÖ]YL· ~WÖUÛ] AzeLz L² ÐT UÛZ ÙTRÖL·. ÚRY L· Zjf]. ÚRYL· bÚRÖcUÛP “~WÖUÖ UaÖ NÖ¦ÚV! ÚRY LÖ¡VjLÛ[ Û\ ÚY¼½Ã. A¡RUÖ, EUeh CÐPUÖ] YWÛRe ÚLº. WhSR]Ö! ÍYeL L E¡ÛU¥XÖR CYÁ RYV¼\e L| SÖjL· TVÚRÖ. CYÛ] YÛR; EU RURÖÚX ARo sWÁ ÍYeLeh YWÖRTz ÙN. GjLºeh AÚY ÚTÖUÖ] ” GÁ\ÖL·. ~WÖUÁ ÛLLÛ[e h«e ÙL| CWÛ] ÚSÖefo NÖYRÖ]UÖ, “ÚRYLÚ[ ! CW TLYÖÚ]! jL· GÁ ÚU¥ f£ÛTVÖ£RÖ¥ C\ ÚTÖ] ARe hZÛR ÛZeL ÚY|. C RÖÁ SÖÁ «£ YW. GÁ h¼\]ÖÚX AR WÖUQe hZÛR ALÖX £ÛY AÛP GUÁ ®y|eh ÚTÖ¼¿ . AÛR ÛZjL·. ÙTÖ ÚTNe iPÖ. ARehZÛRÛV ÛZeLo ÙNfÚ\Á GÁ¿ WÖUQÂP¥ WeÛO ÙNÚRÁ ”. GÁ¿ ÙNÖÁ]Ö. ÚRYL· bÚRÖcUÛP “~WÖUÖ! bÚRÖcUÖ£. AR TÖXÁ CÚTÖÚR ÛZ RÁ TeLºPÁ ÚN ÙLÖ·YÖÁ. sWÄÛPV pWÛb ÙYyz] AR dQÚXÚV ARe hZÛRÁ WÖQÁ ARÁ N¢W¥ h«yP ”. C RÖÁ NLÂÁ ÚNÖLeLÛR! YÖ¥f WÖUÖVQ¥ E·[ ÚTÖXÚY Ü TÖT] ÙNR ÙUÖ³ ÙTV¦£ C G|eLTyP. ‘NLÁ’ TÖT]L¸Á HLÚTÖLUÖL C£R RY E¡ÛUÛVe ÚLÖ¡]ÖÁ! AR¼h T¡r, UWQ RPÛ]! TÖT]L¸Á BeL¦£eh RÂVÖ Û\ ¿Y]jL¸¥ Ü NL ÚLy|, ‘sWLº ’ TtNULº, ÚTÖWÖPe f[£ef\ÖL·, G]ÚYRÖÁ C ‘NLÂÁ NL TVQ’ ‘NLÁ’ LÛRL· LPR LÖXUÖL C£eLy| ; NL eLÖ] L[ AÛUT Ü L²LÖX ÚRÛY! RVÖWÖÚYÖ!
YR \h, ÙUÖWÖÈ WRUWÖL C£R ÚSW¥, E·Û\ AÛUoNWÖL C£R NWpj V¼pVÖ¥ ¼T|RTyÚPÖ£eLÖ] UP¥ Ü hµ AÛUeLTyP. 1980¥ UP¥ hµ R] A½eÛLÛV AWpP NUR. ARÁ \h 10 B|L· L³ Ü 1990¥ RÖÁ «..p.j. WRUWÖL YR°PÁ ¼T|RTyÚPÖ£eh UV AWr TL¸¥ 27 NR®R CPJeg| YZjf, T¡ÛWÁ J£ ThÛV Uy| A¥T|]Ö. AR¼ÚL TÖT] NeL·, AYW BypÛVe L«² «yP]. UP¥ hµ, R] T¡ÛWLÛ[ Á¿ ThL[ÖL T¡ÛWR. L¥«¨, ÚYÛX YÖL¸¨ Uy|U¥XÖ, AWr ER« ÙT¿ RÂVÖ ¿Y]jL¸¨, ( 1 ) ¼T|RTyÚPÖ£eh CPJeg| (2) ¼T|RTyÚPÖ£eh AWr YjfL· X ER« (3) XU¼\ HÛZ «YNÖLºeh XTjg| ; GÁ\ Á¿ efV T¡ÛWLÛ[ A ÁÛYR! A¥T|RTyP AWrTL¸¥ 27 NR®R Jeg| GÁT iP, CÚTÖ TÖT] ALÖW YeLRÖ¥, SÛPÛ\T|RT|Y¥ÛX. CR ÛX¥, AWr Û\L· ÚYL ÚYLUÖL RÂVÖ UVUÖeLTy| Y£YRÖ¥, CPJeg| GÁ\ ÚL·«eÚL CP¥XÖU¥ ÚTÖ«yP. AWpV¥ NyP YZjf·[ RÖ²RTyÚPÖ£eLÖ] CPJeg|, RÂVÖ Û\L¸¥ C¥ÛX GÁT L° LYÂeLTP ÚYzVRÖh. CV AWpÁ ÙUÖR ÚYÛX YÖL¸¥ AWrÛ\ U¼¿ ÙTÖ Û\L¸¥ E·[ ÚYÛX YÖL· 2 NR®R Uy| RÖÁ. CR 2 NR®R TR«Lºeh ÚYÛX YÖ ÙT¿YR¼ÚL SÖ ÚTÖWÖP ÚYz£ef\. B]Ö¥ V ÙTÖ£[ÖRÖWe ÙLÖ·ÛL GÁ\ ÙTV¡¥, RÂVÖUV, RÖWÖ[UV, EXL UV GÁ\ UVjL¸Á TÛP G|]Ö¥ ÙRÖ³¥Û\L· TÖT] TÂVÖ Ü TÁ]Öy| ¿Y]jL¸Á Ly|TÖy|eh· ÙLÖ|YWTy| «yP]. «Û[° ......? RÖ²RTyÚPÖ, ¼T|RTyÚPÖ, AÛ]Y£eh CPJeg| E¡ÛUL· T½ÚTÖ«yP]! NY TÖT] UVUÖf«yP.
26 7
Á]Ö·
hzVWr RÛXY¡Á E¡ÛUehW¥!
UP¥ LÖXÛR«P Ü CÚTÖ, V ÙTÖ£[ÖRÖWeÙLÖ·ÛL GÁ\ ÙTV¡¥, ÙTÖÛ\ ¿Y]jL·, RÂVÖ Û\L[ÖeLTy| Y£fÁ\]. ARÖY, ÙTÖÛ\ ¿Y]jL¸¥, RÂVÖ R§y|eh RÖWÖ[UÖL AÄU YZjLT|f\. pX ¿Y]jL¸¥ Ü RÂVÖ R§yÛP «P AWr R§| hÛ\YÖf«yP. TX ÙY¸SÖy| ¿Y]jLº, TjhLÛ[ YÖjf, AWr Û\L¸¥ RjL[ E¡ÛULÛ[ ÛXSÖyz Y£fÁ\]! CR«W, RÂVÖ ¿Y]jLº, TÁ]Öy| ¿Y]jLº ÚSWzVÖL, ÙRÖ³¥ YjL AÄUeLT|fÁ\]. CR ¿Y]jL¸¥ RÖ²RTyPYLºeÚLÖ, ¼T|RTyPYLºeÚLÖ, ÚYÛX YÖ E¡ÛUL· E¿ ÙNVT|Y¥ÛX! CRe L£ÛR Á]Ö· hzVWr RÛXY ÚL.B. SÖWÖVQÁ AYLÚ[, 2000 B| hzVWr ] EÛW¥ g²eLPYÖ¿ ryze LÖyz·[Ö. “SU ^]SÖVL AWpV¦¥ ÙY¼½ ÙT¼¿·[ GÁT EÛURÖÁ. B]Ö¥ NL ^]SÖVL E£YÖL«¥ÛX. SU AWpV¥ ^]SÖVL¥ AÛ] NL]£eh NUYÖL· C¥ÛX. C L° «VTÖLÚY C£ef\. ÙTL·, TyzV¦¥ E·[ NÖ] (Ùcy¥| Yh]), TZjhz] TÖhTÖ| LÖyPT|f\ÖL·. C SU AWpVXÛU E¿ ÙN·[ ^]SÖVLeh GWÖ]RÖh. AÛU¥ ÚTÖTÖ¦¥ R¦, TZjhz], NL pRÛ]VÖ[L· U¼¿ L[TVÖ[L¸Á UÖSÖ| JÁ¿ SÛPÙT¼\. AUÖSÖ|, R¦ U¼¿ TZjhzUeLºeh 21 ¼\Ö|eLÖ] V TÖÛR JÁÛ\e LÖyzV. AR UÖSÖyz¥ ÚTÖTÖ¥ WLP] GÁ\ WLP]ÛR ÙY¸y|·[]. R¦ U¼¿ TZjhz]£eh SU AWpV¥ NyP YZjf·[ Y[opeLÖ] yPjLÛ[, ÙLÖ·ÛLLÛ[ A¥ T|YR¼h AWLP] AÛ\iY¥ «|R. AÚRÖ| Uy|U¥X. G¥XÖY¼Û\ CZ ¼h CUeLºeh, AWr U¼¿ ÙTÖ ¿Y]jL¸¥ Uy|Á½ AWr U¼¿ ER« ÙT¿ AÛ] ÙRÖ³¥ ¿Y]jL¸¨, RÖ²RTyÚPÖ, TZjhz]£eh WY RWÚY| GÁ¿ Y¦¿·[. NUYÁÛUVÖ¨, CZL[Ö¨ AYT| J|eLTyP NL ÁÚ]¼\ UÛPP ÚY| GÁTRÖ¥, GLÖX¥ RÂVÖÛ\, NUYÖLÛ[ R£ ÙLÖ·ÛLLÛ[ H¼¿e ÙLÖ·[ ÚYzV AYpVUÖf\. CRÁ AR, RÂVÖ ¿Y]jL· NURUe ÙLÖ·ÛLÛV H¼L ÚY| GÁT A¥X. AÙU¡eLÖ«¥, 8
ÚWRÖL¥ ÙNÖ¥X ÚYzV¥ÛX. AR]Ö¥RÖÁ CRe hZÛR C\R. GYÁ WÖÇÈV¥ ARU ALÚUÖ AR AWNÁ oNVUÖ SWLÛR AÛPYÖÁ. £ÚcÖRUÖ, EÁ WÖÇV¥ µÛU ÚRzTÖ. ATzo ÙNRÖ¥ RU «£ EPÖh. AWNÚ]! CRe hZÛR EPÚ] ÛZeh GÁ\Ö. 1Ü19, SÖWR ÂY ÙNÖÁ] AR ÚTÖÁ\ YN]jLÛ[ ~WÖUÁ ÚLy| bÚRÖc UÛP XÓUQÛ] ÚSÖef “XÓUQÖ! ÚTÖ AR WÖUQÄeh ÚR¿R¥ ÙNÖ¥, C\R hZÛRÁ N¢WÛR RÛX hT¥ Cy|ÛY. A ÙLPÖRTz NR] ÛRXRÖ¥ W ÛY. AYVYjL· R[WÖU¨, «LÖWTPÖU¨, U «ZÖU¨£ehTze LÖTÖ¼¿” GÁ¿ ÙNÖÁ]Ö. rT XdQjLÛ[ÛPV XÓUQÄeh CTze LyPÛ[y| ~WÖUÁ EPÚ] ÐTLÛR Û]RÖ. ÍYQRÖ¥ AXjL¡eLTyP AR ÐTL ~WÖUÁ L£ÛR V½ EPÚ] Y ÚNR. ~ WÖUÛ] TÖ ‘SWÖTÖ! Y «yÚPÁ, GÁ] LyPÛ[? GÁ¿ i½ AYÛW SUÍL¡R. ÐT LÄÛPV UW YN]ÛRe ÚLyP ~WÖUÁ ÂYLºeh SUÍLÖW ÙN ARÁ ÚU¥ H½eÙLÖPÖ; «¥XLÛ[, LÛV G|eÙLÖPÖ. TWR XÓUQLÛ[ TyPQ¥ ÛYRÖ; AjLjÚL ÚRzeÙLÖ| ÚU¼h ÛN ÚSÖefo ÙNÁ\Ö; ËUVUÛX£ef\ YPÛNeh ÚTÖ]Ö; A¼Te h¼\jL· iP Aª«PjL¸¥ C¥XÖÛUVÖ¥ fZeh ÛNeh ÚTÖ]Ö. Ajhe h¼\jLÖQTPÖÛUVÖ¥ WÖ^ ¡Ñ WWÖ] ~WÖUÁ ÙRÁ ÛNeh ÚTÖ]Ö ; AjÚL ÛNYX UÛXÁ TeL¥ J£ RPÖLÛRe LPÖ; A¥ RÛX gZÖL Á¿ ÙLÖ| ÙT£RYr ÙNf\ J£YÛ]e LPÖ. ~WÖUÁ AYÂP ÚTÖ” rY£ RÚ]! RÁVÁ. GR ^Ö¼ \RÖ? SÖÁ bÚRÖcÖoN¡VPÁ ÚLyfÚ\Á. GÁ ÚT ~WÖUÁ. GÁ RÖ RNWR UaÖ WÖ^Ö. EÁ «£T GÁ]? ÍYeL ÚXÖL ÚY|UÖ? GR¼LÖL EeW RY Tf\Ö ? RÖTNÚ], GYÛW BeW CR RYr ÙNf\Ö? WÖUQ]Ö]Ö¥ ÚdU PÖh. d¡VÖ]Ö]Ö¥ ^TPÖh. ÛYpVÖ]Ö? sW]Ö? EÛUÛVo ÙNÖ¥ ” GÁ\Ö. AYÁ RÁ ^ÖÛV RYpÁ LÖWQÛR ÙNÖ¥X BWRÖÁ. 1Ü22 ÙT£jLÖ¡VjLÛ[o ÙNf\ ~WÖUÛ] ÚSÖef AR RTp ÙNÖ¥f\ÖÁ. “UaÖ WÖ^ÖÚY! SÖÁ sW^Ö¥ \RYÁ. GÁ ÚT NLÁ. Lµ·[YÚW! CR ÚRLPÁ ÚRYY AÛPV «£ £efÚ\Á. SÖÁ ÙTÖÙNÖ¥Y¥ÛX ” GÁ\ÖÁ. ~WÖUÁ ” NLÖ! CR LX sWL· RYV¼¿ ALÖW ÙT¼½X. ÙNY R£U «£RUÖfÁ\. SÖÁ A\ YµYÖ T¡TÖ¦R¼h¡VYÁ. BR¦Á EÁÛ] YÛRT GÁ LPÛU. VÖ i¿fÁ\Ö? ” G] «]Y AYÁ “ÚRY¢, LWRÖ¥ ÙLÖÛXT ÙT£TÖeV ” G], 25
TÖT]o Neh T¦VÖ] ‘N L Á ’ ‘NLÁ’ GÁTYÁ YÖ¥f WÖUÖVQ¥ Y£ J£ TÖW! \TÖ¥ ‘sW ’]Ö] NLÁ Ü UÄRUeh GWÖL Ü ‘WÖUQL·’ Uy|ÚU ÙNV ÚYzV RYÛR ÙNRÖÁ GÁ¿, WÖUÁ, AYÁ RÛXÛV ÙYy|YRÖL, WÖUÖVQ i¿f\. WÖUÖVQ J£ L¼TÛ] RÖÁ, B]Ö¥ A UÄRUÛR Y¦¿ Ü J£LÛR. AÚRÚTÖ¥, ÙT£R§yz¥ CVjh RÂVÖ Û\L¸¥, RÖ²RTyPYÚWÖ, ¼T|RTyPYÚWÖ ÛZVzVÖU¥ R|eLT|fÁ\], CYL Û[ ‘NLÁ’L[ÖLÚY L£ ‘WÖU’L· Byp ALÖW¥ C£ef\ÖL·, G]ÚYRÖÁ Ü RÂVÖ Û\¥ CPJeg|ÚLÖ£ CVeLeh ‘NLÁ’ NL CVeL GÁ\ ÙTVÛW RÛR ÙT¡VÖ WÖ«PLZL ÚRÙR|R. ‘NLÁ’ LÛReLÖ] BRÖWÛR, Cjh ÙY¸|fÚ\Ö. YÖ¥f WÖUÖVQ ERW LÖP ¡pWW £. A. pYÖSR bÖLÖ ÚVÖgoYW ÙUÖ³ ÙTV¦£ 1Ü19 N£eLÛ] UWÖ¡eh AÄ«y|, ~WÖUÁ NÚRÖcUÖ RLºPÁ WÖÇVÛR RUUÖ T¡TÖ¦e ÙLÖz£RÖ. ÙLÖtN SÖ· L³RÁ, J£ SÖ· J£ fZ WÖUQÁ C\ ÚTÖ] RÁ hZÛR JÁÛ\ G|e ÙLÖ| AWUÛ] YÖ¦¥ Y Á\ÖÁ ... ~WÖUÖ EÛUo NWQÛPÚRÖ. CÙTÖµ CdXÖh ÚRN eL¼¿ ÚTÖ «yP. ~WÖUÁ WÖ^ÖYÖL£eÛL¥ hZÛRLºeh £ YR. TyPQjL¸XÖY fWÖUjL¸XÖY ^]jL· RLÖR LÖ¡VjL· ÙNRÖ¥ AWNÁ AYLÛ[e L|z RhRTz SPeLo ÙNV ÚY|. ATzo ÙNVÖ«yPÖ¥ CTzTyP ALÖX UWQ EPÖh. GTzVÖ]Ö¨ WÖ^Ö«Á h¼\]ÖÚXÚV CTz ÚS¡|Y oNV GÁ¿ ~ WÖUÛ] ARe fZ WÖUQÁ hZÛRÛVe Lyze ÙLÖ| AµRÖÁ. U¡LÛ[ YÎÍP YÖU ÚRYLÛ[ RLÛ[ SLWRÖÛW ~WÖUÁ AÛZRÖ. UÖeLÚPV, ÙU[L¥V, YÖUÚRY, LWÖpT, LÖVÖ], ^ÖTÖ¦, ÙL[RU, SÖWR RXÖ]YL· Y ENUÖ] BN]jL¸¥ EyLÖRÖL· .... SÖWR i½VRÖY ; AWNÚ] ! f£RÖRL ÚWRÖL, YÖTWL BfV CR Á¿ LjL¸¨ sWLºeh RY¡V ALÖW¥ÛX. RY pÚWÐPÚW! EU AWNÖyp¥ D] ^ÖVÖ]Ö] sWÁ EefWUÖ] RTr ÙNf\ÖÁ. L¦VL¥ RÖÁ sWL· RY ÙNYÖL·. YÖ TWL¥ sWÁ RY ÙNRÖ¥ AYÁ UaÖTÖVÖYÖÁ GÁ\Ö¥ 24
TÁÛUY ; \eLeLT| ¡«]£eLÖ] ÚYÛX YÖ E¿ ; ÚTÖÁ\ NyPjL· A¦¥ E·[]. AÙU¡eL AWr, CRÛLV NyPjLÛ[ A¥ T|Y ÚTÖ¥, Cjh HRÖY ÙNRÖL ÚY|. G], NLhzUeLÚ[ ! CR NL WoNÛ]LÛ[ SÖÁ GR¼LÖL ryze LÖy|fÚ\Á ÙR¡UÖ? SU ^]SÖVL ULRÖ]RÖL°, UeL· WoNÛ]Lºeh L RWeizVRÖL° AÛUV ÚY|UÖ]Ö¥, CR NL ÙTÖ£[ÖRÖW WoNÛ]L¸Á TeL, SÖ EP]zVÖLe LY]ÛR ÙN¨R ÚY| GÁTR¼LÖLRÖÁ ”. GÁ¿ hzVWr RÛXY RU EÛW¥ h½yPÖ ; RÂVÖ Û\L¸¥ NL U¿eLTyPYLºeh CPJeg| ÙNYRÖÁ, EÛUVÖ] ^]SÖVLÁ AR GÁTÛR AµR £RUÖL hzVWrRÛXYÚW RU EÛW¥, ryze LÖyz£T¦£, CWoNÛ]Á efVY «[jh. hzVWr RÛXY ryzeLÖyz·[ ÚTÖTÖ¥ UÖSÖ| GÁT GÁ]? U.. UÖX AWr 2002, ^]. 12,13, ÚRL¸¥ ÚTÖTÖ¦¥ J£ UÖSÖyÛPe iyzV, AUÖSÖyz¥ SÖ| µY¦£ rUÖ 250 R¦ A½OLº, L[ TVÖ[Lº LX ÙLÖP]. AUÖSÖyz¥ T¥ÚY¿ L£L· «YÖeLTy|, C¿¥ J£ WLP] RVÖ¡eLTyP. U.. RXÛUoN e «^pj V¼pVÖ¥ iyPTyP CUÖSÖyz¥ U.. AWr NÖTÖLÚY, WLP] ÙY¸PTyP. AR WLP] R¦ UeLºeh. XR], NÛR ÙTÖ£[ÖRÖW, ÙTÖo ÙNÖL· BfVY¼½¥ E¡V Tjh RWÚY| GÁ¿ Y¦¿VÚRÖ|, ÙRÖ³¥ ÙRÖPjhY¥ FeL, YÁÙLÖ|ÛULºeh E·[Öh ThL¸¥ R¦ UeLºeh BR YZjhR¥, R¦ ÙTL¸Á WoNÛ]LÛ[, HÛ]V ÙTL¸Á WoNÛ]L¸¦£ R ¡ TÖ AhR¥, GÁT ÚTÖÁ\ L£RÖeLjLÚ[Ö| RÂVÖ Û\L¸¨ E¡V WY RW ÚY| GÁ¿ Y¦¿V. CÛRRÖÁ Á]Ö· hzVWrRÛXY ÚL. B. SÖWÖVQÁ RU hzVWr SÖ· EÛW¥, h½yPÖ. hzVWr RÛXY RU EÛW¥ ryze LÖyz·[ ÚTÖ¥ AÙU¡eLÖ«¥ Ü RÂVÖ Û\L¸¥, L£TLºeh, E¡V WY YZjh Û\, NyP ¢VÖLÚY LÛPzeLTy| Y£f\. AÚR ÚTÖÁ\ SPYzeÛLLÛ[ SU AWr HÁ ÙNVeiPÖ GÁTRÖÁ, hzVWrRÛXY GµV ÚL·«. AÙU¡eLÖ«¥, L£TLºeh CPJeg| GTz SÛPÛ\T|RT|f\ ?
9
AÙU¡eLÖ«¥ L¿T E¡ÛUo
NyPjL·
AÙU¡eLÖ«¥ L¥«, ÙRÖ³¨ RÂVÖYNÚU E·[]. Ajh·[ T¥LÛXeLZLjL· iP RÂVÖ SPTÛYRÖÁ! AjÚL L£TLºeh, CRW p¿TÖÁÛU]£eh, AÛ] Û\L¸¨, ÚYÛX YÖ E¡ÛUL· YZjLT|fÁ\]! AR¼LÖL T¥ÚY¿ NyPjL· A¦¥ E·[]. R¦ WoNÛ]L· T¼½ T¥ÚY¿ B°eLy|ÛWLÛ[ YZjfY£ ÙL¥ KÙY¥y CT¼½ “C” SÖÚ[yz¥ Gµ·[ Ly|ÛWL¸¥ T¥ÚY¿ RLY¥LÛ[ ryze LÖyz£ef\Ö. AÙU¡eLÖ«¥ L£TLºeh, p¿TÖÁÛU]£eh E¡V WY YZjLT| yPeh ‘E¿VÖeh ÙNV¥TÖ| ’ (Affirmative Action) GÁ¿ ÙTV syz£ef\ÖL·. YRL ¿Y]jL·, EQYLjL·, «¼TÛ] ÛXVjL·, W¥L·, «UÖ]jL·, r¼¿XÖ ¿Y]jL· GÁ¿ GRÛ\Lºeho ÙNÁ\Ö¨ Ajh ÙY·Û[ \RYLÚ[Ö| L¿TLº C£TÛR AÙU¡eLÖ«¥ LÖQ z ERÖWQUÖL ‘ÙUeÚPÖ]Ö¥Í ’ GÁ\ AÙU¡eL ¿Y] ‘«ÛW° EQ°’ «|LÛ[ (Fast Food) EXL µ Njf¦ ÙRÖP ¿Y]jL[ÖL SP Y£f\. CjÚL ÙY·Û[ \RYL· f«¥ Á¿, L¿T C] CÛ[OL¸P£ EQ° ÙTÖ£·LÛ[ YÖjf Ü NÖ| rVÚNÛY ¡°LÛ[ HWÖ[UÖL TÖeL z. T¥ÚY¿ C]RY£ Tjh ÙT¿ J£ ¿Y]UÖL C£RÖ¥ RÖÁ, T¥ÚY¿ C]ÛRo NÖRYLº ÙTÖ£·LÛ[ YÖjhYR¼h Y£YÖL· GÁ\ L£ÚRÖyP Ü Ajh ÙRÖ³¥ Û\¨ YRL¨ ÁT¼\ T|f\. CR TÁL RÁÛURÖÁ J£ ¿Y]ÛR ÙY¼½ TÖÛReh AÛZo ÙN¥¨ GÁ\ EÛUÛV Ü AR SÖ|L¸Á ÙRÖ³¥, YRL ¿Y]jL· EQ·[]! AÚRÖ|, AWNÖjLÁ NyPjLº Ü CR¼h TÖLÖTÖL C£efÁ\]. CVÖ«¥ R¦ UeL·. P ÙS|jLÖXUÖL PÖÛUeh E·[ÖeLTy| NL, ÙTÖ£[ÖRÖW ÛX¥ \eLeLTyPYL[ÖL C£R]! L¥«, ÚYÛX YÖL¸¥, CPJeg| E¡ÛUL·, RÛR ÙT¡VÖ, PÖeP AÚTL V¼pL[Ö¥ fÛPR \h, RÛPL· jL ÙRÖPjf]. B]Ö¥, RÂVÖ ¿Y]jL¸¥ RÖ²RTyÚPÖÚWÖ, ¼T|RTyÚPÖÚWÖ ÛZV zV«¥ÛX! C¿Y]jL· CÚTÖ VÖ£ÛPV Ly|TÖyz¥ C£efÁ\]? TÖT]L· Ü UÖYÖzL· Ü TÂVÖeL¸Á BeL¥ RÖÁ C£efÁ\]! TXÙY¸ SÖy|e LÙTÂL· CÚTÖ, CYLÚ[Ö| XR] ÚTÖy|, TjhLÛ[ YÖjf RjLÛ[ CÛQe ÙLÖ| Y£fÁ\]! B]Ö¥ C¿Y]jL¸¥ ÚYÛX YÖL· µ TÖT]Lºeh RÖÁ! 10
H H
RÖ²RTyÚPÖÛW £UQ ¡ LXUQ RTLºeh \eh hZÛRLºeh RÂ CPJeg| ÙNV ÚY|. CPJegyÛP A¥T|R U¿TY£eh A¥X RY¿TY£eh pÛ\RPÛ] E·¸yP RPÛ]LÛ[ R£ YÛL¥ CPJeg| NyPÚXÚV £R ÙNV ÚY|.
- GÁ¿ UV AWr VR T ÙYjLPÖNXVÖ hµ° T¡ÛW ÙN·[. UÖepÍy LÂÍy Lyp, ÙTjL»¡¥ SPR ARÁ ÙNV¼hµ«¥ RÂVÖ Û\¥ CPJeg| ÙNV ÚY| GÁ\ UÖ]ÛR Û\ÚY¼½·[. R²SÖyz¥ ‘V RZL’ Lyp NÖTÖL ARÁ RÛXY PÖeP f£ÐQNÖ CR WoNÛ]ÛV ÁÛY, UÖSÖ|LÛ[ Ü CVeLjLÛ[ SP Y£f\Ö! TÖyPÖ¸ UeL· Lyp ¿Y] PÖeP WÖURÖÍ, T ÙYjLPÖNXVÖ hµ«Á T¡ÛWLÛ[ «[eh L£RWjh JÁÛ\ ÙNÁÛ]¥ Aehµ«Á E¿]LÛ[ÚV AÛZ SP·[ÚRÖ|, RÂVÖ Û\¥ CPJeg| ÚLÖ£ CVeLÛR YeL ÚTÖYRÖL° A½«·[Ö. CR¼LÖL ÙP¥¦ÚXÚV J£ UÖSÖ| SPR° yP y| Y£f\Ö. RÛR ÙT¡VÖ WÖ«P LZL Y¦¿ ÁÙUÖ³R CR NL ÚLÖ¡eÛL, CÚTÖ Y¦ÛUVÛP·[. 2002 UÖo 31 ÚR |eL¥¦¥ izV RÛR ÙT¡VÖ WÖ«P LZLÁ UÖXe LXÛWVÖP¥ iyP¥ RÂVÖ Û\¥ CPJegyÛP Y¦¿ RZL Rµ«V WoNÖW CVeL SPR z° ÙNVTyP. AR¼h ‘NLÁ NL ’ TVQ GÁ¿ ÙTV syP° UÖÂeLTyP. CR TVQeh NLÁ ÙTVÛW ÚR° ÙNR HÁ?
23
“ÙYjLPÖNXVÖ” hµ T¡ÛW! RÂVÖ Û\¥ ÜRÖ²RTyÚPÖ, ¼T|RTyÚPÖ£eh CPKeg| YZjLTP ÚY| GÁ\ ZeL Ü Y¦ÛUVÛP Y£f\. R¦ AÛUL· U¼¿ J|eLTyÚPÖ AÛUL· Uy| CR ZeLÛR ÁÛYeL«¥ÛX! LPR ^]Y¡ 12,13 ÚRL¸¥ Ü U.. UÖX ÚTÖTÖ¦¥ UÖX R¥Y e«^ pj, R¦ pRÛ]VÖ[L¸Á UÖSÖ| iyzVT¼½ LPR AVÖV¥ h½yz£ÚRÖ. YWXÖ¼¿o p\ eL AR ÚTÖTÖ¥ WLP]Á efV AN RÂVÖ Û\L¸¥ RÖ²RTyÚPÖ£eh CPJeg| ÙNVTPÚY| GÁTRÖh. U.. R¥Y e «^ pj, AR WLP]ÛR ÙNV¥T|R Yjf£ef\Ö. R¥ LyPUÖL, R¦ NL]ÛW, RÛXÛU YÖfL[ÖL A¥X E¡ÛUVÖ[L[ÖLe ÙLÖP ÙRÖ³¥ ¿Y]jL¸P£RÖÁ, AWreh ÚRÛYVÖ] 30 NR®R ÙTÖ£·LÛ[ YÖjhY GÁ\ z«Û] G|·[Ö. AUÖX AWr B| JÁ¿eh ¤.1000 ÚLÖz U·[ ÙTÖ£·LÛ[, AWr A¨YXLjLºeLÖL YÖjhf\. UÖX AWpÁ CR z«]Ö¥, TX RÂVÖ ¿Y]jL·, RjLºÛPV «VÖTÖW SXÄeLÖLYÖY R¦ UeLÛ[ EV ALÖ¡L[ÖL VeL ÚYzV LyPÖVeh E·[Öf·[]. A|, UV UÖX E\°L· T¼½, YÖÇTÖ Byp VR ÙYjLPÖNXVÖ BÛQV, RÂVÖ Û\L¸¥ CPJeg| ÙNV ÚY| GÁ\ L£ÛR Y¦¿·[. C T¼½ T ÙYjLPÖNXVÖ hµ A¸·[ efV T¡ÛWL¸Á «YW: H
H H H
J£ ÙTÖÛ\ ¿Y], RÂVÖ UVUÖeLTyPÖÚXÖ, A¥X ARÁ TjhL· RÂVÖ£eh «¼LTyPÖÚXÖ H¼L]ÚY ÙTÖÛ\¥ ÁT¼½ YR CPJegyÛP YZjL ÚY|. Û\¨ CP Jeg| ÙNVTP ÚY|. ÁÚ]½V NL]£PÁ ÚTÖyzPe izV A[°eh R¦ U¼¿ ¼T|RTyP NL]£eh V NRÖVe ÙLÖ·ÛLLÛ[ E£YÖeL ÚY|. R¦L· Ü ¼T|RTyÚPÖ£eLÖ] CPJegyzÁ A[ÛY Qeh E¡ÛU, NyP CV¼¿ E¡ÛU UÖX NyP UÁ\jLºeh YZjLTP ÚY|. 22
CVÖ«Á LÙT£ RXÖ¸L· Y¡ÛN¥ CP ÙT¼¿·[ z.«.GÍ. ¿Y] Ü PV RVÖ¡, ÍiyP RVÖ¡, LyP RVÖ¡ GÁ¿ T¥ÚY¿ ÙRÖ³¥ ¿Y]jLÛ[ SPf\. CÛYL¸¥ ÚYÛX YÖL· µÚU TÖT]LºehRÖÁ ! YÖL «£]Ö¥, RÖÁ RÖ²RTyPY£eÚLÖ, ¼T|RTyÚPÖ£eÚLÖ YÖLÛ[ RW z «£TÖ«yPÖ¥, GY£ E¡ÛU ÚLÖW zVÖ. B]Ö¥ AÙU¡eLÖ«¥ C ÚTÖÁ¿ Yh YÖRUÖL Ü NÖ ÙY½ÚVÖ| ÙNV¥TP zVÖ. LÖXLÖXUÖL \eLeLTyP L¿T C]eh, LyPÖVUÖL ÚYÛX YÖLÛ[ RWÚY|! “E¿VÖeh ÙNV¥TÖ| ” GÁT ÚTÖXÚY “Jef ÛYR¨eh D|Ly|R¥ ” GÁ\ J£ L£RÖeL Ajh ÙNÖ¥XT|f\. BjfX¥ ‘Compulsory Discrimination” GÁf\ÖL·. ARÖY, C]Á LÖWQUÖL, P LÖXUÖL E¡ÛUL· U¿eLTy| YR L¿TLºeh, CÛZeLTyP AÛV, LyPÖVUÖL N¡ÙN AÛR D|LyP ÚY| GÁTÚR CRÁ AR. 1950, 60L¸¥ Ü AÙU¡eLÖ«¥, L¿TL¸Á E¡ÛU ÚTÖWÖyP ÙYzR. CT¼½ BWÖV 1967¥ Ù^] BÛQV AÛUeLTyP. AÙU¡eLÖ, AÙU¡eLL¸Á KÚW ÚRNUÖL E£ÙY|eLÖU¥, L£TL· SP ÚTÖWÖyPjL[Ö¥, T¥ÚY¿ ÚRNjL[ÖL ¡ «|ÚUÖ GÁ\ AoN ÙY·Û[VLºeh H¼TyPRÖ¥, L¿TLºeh CÛZeLTyP ALÛ[ AL¼¿YRÁ XUÖLÚY, AYL¸P AÙU¡eLL· GÁ\ EQÛY H¼T|R z GÁ¿ L£]. AR¼LÖL E£YÖefVRÖÁ CR BÛQV. ‘AÙU¡eL NL, L£T Ü ÙY·Û[V NLjL[ÖL RÂRÂVÖLÚY [°| fPef\ ’ GÁ\ EÛUÛV AR BÛQV R] A½eÛL¥ ryzeLÖyz GoN¡R. YWXÖ¼¿ ¢VÖL CÛZeLTyP ALÛ[e LÛ[V ÚY| GÁ\ NL«V¥ TÖÛY AÙU¡eLLºeh YR ÚTÖX, CjÚL E·[ TÖT]Lºeh YRRÖ? AÛ]Y£eh L¥«ÛV RWÖÚR GÁTÛRÚV RjL¸Á RUUÖLe L£ ÙNV¥TyPÖL·. ‘sWÄ ’eh GÛRe ÙLÖ|RÖ¨ L¥«ÛVe ÙLÖ|eLeiPÖ GÁ¿ ‘UÄ’«Á ‘’ i½V. AR ‘UÄ’ CÚTÖ CjÚL RÛP ÙNVTP«¥ÛX. AR UÄ AzTÛP¥ RÖÁ YhYÖ¡ WYÛR TÖT]L· GRÖL·. YhYÖ¡ WY GÁ\ NLyPÛR R²SÖyz¥ A¥T|YR¼he LÖWQUÖL C£R RÛXY ÙT¡VÖ. ‘rRW ’eh Á, ÙNÁÛ] UÖLÖQ¥ Byp¦£R ‘ÙRÁÂV SX E¡ÛUoNjL’ GÁ\ eLyp Byp, RÛR ÙT¡VÖ¡Á Y¼¿RXÖ¥ YhYÖ¡ WYÛR A¥T|V 1947¥ ‘rRW’ YR°PÁ TÖT]L· ÚTÖeÙLÖz EV «yPÖL·! YhYÖ¡ WYÛR G UÁ\eh ÚTÖ A ÙN¥XÖ GÁ¿ YÖjf «yPÖL·. AR¼h \h RÛR ÙT¡VÖ SPV 11
ÚTÖWÖyPRÖ¥, AWpV¥ NyP RÁ RXÖL £RTy|, CPJeg| A¨eh YR GÁ\Ö¨ iP, AÙU¡eLo NL CR WoNÛ]ÛV AhYR¼h, CR SÖy| TÖT]L· CR WoNÛ]ÛV TÖTR¼h E·[ ÚY¿TÖyÛP SÖ ¡ ÙLÖ·[ zf\. L£TL· U¼¿ p¿TÖÁÛU]£eLÖ] E¡ÛULÛ[ YZjhYR¼h AÙU¡eLÖ«¥ GRÛLV SPYzeÛLL· ÚU¼ÙLÖ·[Ty| Y£fÁ\]? GÁT T¼½ C TÖÚ AÙU¡eLÖ«¥ L£TL·, ÍTÖÂVL·, TZjhz AÙU¡eLL· GÁ\ p¿TÖÁÛU NL] 18 NR®R ÚT C£ef\ÖL·. CR p¿TÖÁÛU NL]¡Á ÙRÖ³¥ Y[opeLÖL, p¿TÖÁÛU] ÙRÖ³¥ Y[opeLÖ] ¿Y] JÁÛ\ 1969Bz¥ hzVWrRÛXYWÖL C£R ^ÖÁNÁ ÙRÖPjf]Ö. R ALÖ¡L·, ¿Y]jL¸Á WL·, p¿TÖÁÛUo NLÛRo NÖR YLL·, RÂVÖ ÙRÖ³¥Û\Á WL· CR AÛUÁ E¿]L·, L£TL· E·¸yP p¿TÖÁÛU NL]£eh ÙRÖ³¥ YL Û\L¸¥ E¡V WYÛR H¼T|YÚR, CR AÛUÁ efV SPYzeÛLVÖh. AÙU¡eLÖ«¥ ÙY·Û[VL· ÙT£ XR]¥ ÙRÖ³¥ YLjLÛ[ SPf\ÖL·. CR ÛX zT S¥XR¥X GÁ¿ AÙU¡eLÖ L£V. L£TL·, U¼¿ p¿TÖÁÛU]£ XR] ÚTÖ|TYL[ÖL C£eL ÚY| GÁ\ ÚSÖeLÚRÖ|RÖÁ ÚU¼h½yP AÛU YjLTyP. CTz p¿TÖÁÛU], XR]¥ Tjh ÙT\Ö«yPÖ¥, SÖyz¥ EÛUVÖ] ÙTÖ£[ÖRÖW Y[opÛV TÖLÖeL zVÖ GÁ¿ AÙU¡eL AWNÖjL L£f\. B]Ö¥ CVÖ«¥ GÁ] ÛXÛU? CjÚL SPeh ÙRÖ³¥LºeLÖ] XR]¥ RÖ²RTyPYÚWÖ, ¼T|RTyPYÚWÖ, p¿TÖÁÛU]ÚWÖ fÛPVÖ! XR] TÖT], TÂVÖeL·, TÁ]Öy| ¿Y]jL¸PÚU C£ef\. A Uy|U¥X, CR RÂVÖ ¿Y]jL¸¥ RÖ²RTyPYL·, p¿TÖÁÛU], ¼T|RTyPY£eh ÚYÛX YÖL· iP C¥ÛX. H¼L]ÚY ÙTÖÛ\ ¿Y]jL[ÖL AWr Ly|TÖyzÁ g² C£R AÛUL· TX° RÂVÖ R§y|eh Y³ \«yPRÖ¥ H¼L]ÚY R¦UeLºeh C£R CPJeg|Lº T½ÚTÖ«yP].
A½«TÖ[L[ÖL°, ÚTyzVÖ[L[ÖL° Y£f\ BL· ÙTL· G¥XÖ TÖT] EV NÖ ¡«]WÖLÚY ÚRÖ¼\¨, EoN¡¨ LÖQT|f\ÖL·. RÖ²RTyP NRÖVÁ WoNÛ]LÚ[Ö, YÖ²«VÚXÖ, ÚTorLÚ[Ö CÚX LÖQ zV«¥ÛX! pÛR, E£ehÛX ÚTÖ] TÖT] ÙUÖ³LÛ[ ÚTrYR¼h ÙYyLT|Y¥ÛX. AÛR ÙT£ÛUVÖLÚY L£f\ÖL·. B]Ö¥ ÙY¸SÖy| ÙRÖÛXeLÖypL¸¥ L£T C]UeL·, Yehz UeL¸Á CÛN, LXÖoNÖWjL· \eLeLT|Y C¥ÛX. h½TÖL AÙU¡eL ÙRÖÛXeLÖyp¥ L£TL¸Á YÖ²eÛLÛV WT¦eh ÙRÖPLº L²opLº HWÖ[UÖL CP ÙT¿fÁ\]. JWÖ«Á@ÚW GÄ L£ ÙTURÖÁ EXfÚXÚV ÙRÖÛXeLÖyp L²opeh AL FV ÙT¿ L²op RVÖ¡TÖ[. AY J£ L¿T C] ÙTU! ..p.¥ J£ U ÚSW ÚRÖÁ½ ÚTrYR¼h, AY ÙT¿ FV J£ ¥¦VÁ PÖX ; CªY[° i|R¥ ÙRÖÛLÛV R, AR ¿Y]jL· CYLÛ[ V£T HÁ? AÛ] NL]£eh E¡V YÖeLÛ[ R£ ÙRÖÛXeLÖyp L²opLÛ[ RÖÁ AÛ]RW]£ «£ TÖTÖL· GÁTRÖ¥RÖÁ, AÛ] ¡ÛYo NÖR Ly|ÛWVÖ[Lº, ÙNVÖ[Lº Gµf\ T¡ÛLLÛ[RÖÁ, AÛ] ¡«]£ YÖjf TzTÖL· GÁ\ ÛX, AR SÖ|L¸¥ C£ef\. ARÛLV J£ UÖ¼\ÛR Cjh ÙLÖ| YW ÚYPÖUÖ? FPLjL¸¥ TVÖ¼¿ T¡eÛLLºeh AL «[TWjLÛ[, AWNÖjLjLÚ[ R£fÁ\]! T¡eÛLVÖ[Lºeh CXYN TVQ, CXYN U£Y, K±V ÚTÖÁ\ T¥ÚY¿ N¨ÛLLÛ[ AWNÖjLjL· RÖÁ YZjhfÁ\]. G]ÚY CR RLY¥ ÙRÖP ¿Y]jL¸¥ ÙNVÖ[L[ÖL, ÛQ Bp¡VL[ÖL, Bp¡VL· hµ«¥ ALÖW TÛPR TR«VÖ[L[ÖL, RÖ²RTyÚPÖ, p¿TÖÁÛU], ÙTL· ¼T|RTyÚPÖ ÚTÖÁ\ ¡«]£eh E¡V WY RRÖ¥ RÖÁ, CR AWro N¨ÛLL· fÛPeh GÁ¿ AWr TRÛ] «eLeiPÖRÖ? TÁ]Öy| ¿Y]jL· SPR ÚTÖh T¡ÛLL¸¨, AWr CR TRÛ] «eLXÖÚU! CRe ÚLÖ¡eÛLLÛ[ E¿VÖL Y¦¿R ÚYzV ÚSW CÚTÖ Y«yP.
J£ ERÖWQÛRe h½|ÚYÖ! RLY¥ ÙRÖ³¥ yT GÁT Ü LÚYLUÖL Y[ Y£ Û\! S®] Á] NÖR]jL· RLY¥ ÙRÖ³¥ yT Û\L¸¥ h« Y£fÁ\]. EXLÛR YÛXÁ]XÖL CÛQeh ‘CÁPÙSy ’ L¥ LyP WypL· AWjÚL½e ÙLÖz£efÁ\]. HWÖ[UÖ] ÚYÛX YÖL· E·[ 12
21
ÙRÖÛXeLÖypL¸¥ GÁ]
ÛX?
RÛR ÙT¡VÖ CVeLÁ TV]Ö RZL¥ TÖT]W¥XÖR ¼T|RTyÚPÖ T¡eÛL Û\L¸¥ Y[£ef\ÖL· GÁT EÛU. CVÖ«Á HÛ]V UÖXjL¸¥ CR ÛX C¥ÛX GÁÚ\ i\XÖ. R²SÖyz¥ ¼T|RTyP NL] T¡ÛL Û\L¸¥ KW[° ÛZR \h, CR T¡eÛLL· TÖT] H|L¸Á Y³ÚXÚV RjL[ T¡eÛLLÛ[ SPR V¨fÁ\]. NL TÖÛYL· ÁRjf ÚTÖ. «VÖTÖW SXÁLÚ[ Á¿RT|fÁ\]. TÖT]L¸Á T¡eÛL ¿Y]jL[Ö]Ö¨ N¡ ; ¼T|RTyÚPÖ T¡eÛL ¿Y]jL[ÖÄ N¡, R¦ T¡eÛLVÖ[LÛ[ TÖeL zVÖ. RZLÚX CR ÛX GÁ\Ö¥, HÛ]V UÖXjLÛ[ T¼½o ÙNÖ¥X ÚRÛY C¥ÛX. FPLjL· RÖÁ UeL¸Á L£eLÛ[ UÖÂeh NeL[ÖL «[jhfÁ\]. AÚRÖ| ALÖW PjL[ÖL° AÛYL· UÖ½Y£fÁ\]. CRÛLV J£ ¿Y]¥ NLÁ AÛ] ¡«]£eh E¡V WY C£T AYpVU¥XYÖ? UV AWr T¡ÛL Û\¥ 26 NR®R ÙY¸SÖy| ¿Y]jL· R§| ÙNV AÄU·[R¼h, TÖT] H|L· HÁ TR\ ÚY|? H¼L]ÚY ÙRÖÛXeLÖypL¸¥ AÁÂV ¿Y]jL· ÛZ«yP]! ÚNÖÂ, ÍPÖ [Í ÚTÖÁ\ ÙY¸SÖy| XR]jL¸¥ SPeh ÙRÖÛXeLÖyp ¿Y]jL· CVÖ«ÚX RjL[ J¸TW UVjLÛ[ Yef«yP]. p.GÁ.GÁ. ..p. ÚTÖÁ\ ÙY¸SÖy| ¿Y]jL¸Á J¸TWÛT, JªÙYÖ£ ®|L¸¨ TÖeLeizV YNL· E·[]. ÍPÖ [Í GÁ\ ÙY¸SÖy| ¿Y], «^ ÙRÖÛXeLÖyp¥, R²o ÙN ¡ÛYÚV SPe ÙLÖz£ef\. h ^ W Ö ¥ ‘C Y Ö ’ T Ö T ] N e L · , S P V C]T|ÙLÖÛXLÛ[ UeLºeh UÛ\eLÖU¥ J¸TWV, ÍPÖ [Í, ÙRÖÛXeLÖypRÖÁ! ‘R’cÄ ÙTÖÛL, ‘NÁ’Ä, ‘Ù^VÖ’° CYÖ BypL¸Á ÙLÖ}WjLÛ[ E·[ E·[Tz J¸TWT RVÖWÖL C¥ÛX! LÖÐ WoNÛ]¨ JW[° EÛUVÖ] ÙNLÛ[ J¸TWY CR ÙY¸SÖy| ¿Y]jL· RÖÁ!
CR Û\¥, TÖT]L· BeL RÖÁ µÛUVÖL RÛX «¡RÖ|f\. ‘SÖÍLÖ ’ GÁ\ RXÖ¸L· AÛU, AÛU¥ J£ A½«ÛT ÙY¸yP. LPR 2001 Ü 2002 B|L¸¥, RLY¥ ÙRÖ³¥ yT Û\L¸¥ 94,000 ÚT£eh V ÚYÛXYÖL· RWTyPRÖL, AR AÛU i½·[. C¥ RÖ²RTyÚPÖ£eÚLÖ, ¼T|RTyÚPÖ£eÚLÖ Jeg|L· G° C¥ÛX! CÚY AÙU¡eLÖYÖL C££ehUÖ]¥, CR 94,000 ÚYÛXL¸¥ L£T Lºeh,ÍTÖÂVLºeh,GªY[°CPjL·RWTyP]GÁTLLÖe LTyz£eh. AÚR ÚTÖ¥, RLY¥ ÙRÖ³¥ yT NÖR ÚNÛY Û\L¸¥ 1 XyN 10 BW ÚT ÚYÛX TÖef\ÖL·. CR TL¸¨ TÖT]Lº Ü TÂVÖeLºRÖÁ Û\ fPef\ÖL·. ‘R¦’ J£YÛWe iP L|zeL zVÖ. BL, RLY¥ ÙRÖ³¥ yT Û\, A ÙRÖPTÖ] ÚNÛY Û\L¸¥ 2 XyN ÚT£eh ÚYÛX YÖL· fÛP·[ ÛX¥ RÂVÖ Û\eLÖ] CPJeg| NyP C££ehUÖ]Ö¥, ‘R¦’ ¼T|RTyÚPÖ£eh E¡V WY fÛP£eh ! AÙU¡eLÖ«ÚXÖ XR]ÚXÚV L£TLºeh, p¿TÖÁÛU]£eh Tjh C£eL ÚY| GÁT¥ LY] ÙN¨f\ÖL·! B]Ö¥ CV ÚRpVÛRe Lyz Bº TÖT] Ü TÂVÖ Byp¥ CR ¿Y]jL¸¥ J|eLTyP NL]£eh ÚYÛXYÖL· iP U¿eLT|fÁ\]. AÙU¡eLÖ«¥ L¿TL· ÙRÖ³¥ YL¨, ÙTÖ£[ÖRÖW¨ GÁ] ÛX¥ E·[ÖL· GÁTÛR ÙL¥ KÙYy, ‘C’ T¡ÛL¥ GµV Ly|ÛW¥ «[ehf\Ö. 100 ¥¦VÁ PÖX£eh ÚU¥ ÙNÖÛPV AÙU¡eLL¸¥ 15eh ÚU¼TyÚPÖ L£TL·. 1997 B| AÙU¡eL AWpÁ UeL· ÙRÖÛLe LQeÙL| A¨YXL SPV J£ B«ÁTz 172 ÚLÖz ÙRÖ³¥ YL ¿Y]jL¸¥, L£TL· U¼¿ p¿TÖÁÛU]£eho ÙNÖRUÖ] ¿Y]jL¸Á GeÛL 21.49 XyN ( 12.5 NR®R ) ÙUÖR·[ YL YW° ÙNX«¥ 6.3 NR®R p¿TÖÁÛU]£ÛPV GÁ¿ AR B°L· ÙR¡«efÁ\]. CjÚL RÖ²RTyÚPÖ ÛX GÁ] ? p¿ÙRÖ³¥ Û\L¸¥ iP R¦UeL· fÛPVÖ. ÙRÖÛXÚTp ÛY£ÚTÖ Ü LÖ ÛY£ÚTÖ TyzV¦¥ R¦ UeLÛ[ ÚRzRÖÁ L|zeL ÚY|! R§| ÙN ÙRÖ³¥ Yjh YÖL· fÛPTR¼h Á]Ö¥, hÛ\R RÂVÖ ¿Y]jL¸¥, CYL¸Á ÚYÛX YÖL[ÖY E¿ ÙNVTP ÚY|U¥XYÖ? AÛ]e ÙLÖ·ÛLL¸¨ AÙU¡eLÖÛYÁT¼\ zeh CV TÖT] Byp, CRRÂVÖ Û\ Kegyz¥ Uy| AÙU¡eLÖ LÖy| Y³ÛV ÁT¼\ U¿ef\.
ÙRÖÛXeLÖypL¸¥ CP ÙT¿ q¡V¥L·, L²opL¸¥ G¥XÖ TÖTÂVe LXÖoNÖWjLÛ[ RÖÁ TÖeL zf\. 20 13
AÚWÖV ÙRÖ³¥ ¿ Y ] j L ¸ ¥ Ü ‘NL ’ RÂVÖ Û\L¸¥ RÖ²RTyPYLºeÚLÖ, ¼T|RTyP YLºeÚLÖ, CPJegyÛP A¥T|Y NÖVUÖ]RÖÁ GÁTÛR Y¦¿YR¼LÖLÚY, AÙU¡eLÖ«¥, AWNÖjL ÁT¼½Y£ NyPjLÛ[, SÛPÛ\LÛ[ G|e LÖyzÚ]Ö. CT¼½ ÚU¨ pX RLY¥LÛ[ ryzeLÖyP «£fÚ\Ö. AÙU¡eLÖ«¥ GR J£ RÂVÖ ¿Y]¨ L£TLº / p¿TÖÁÛU]£ Tjh ÙT¿ YÖL· U¿eLT|UÖ]Ö¥, TÖeLTyPYL· UÁ\eh ÙN¥X z. CÛRe L LÖTR¼LÖLÚY NUÚYÛX YÖ BÛQV JÁÛ\ AÙU¡eL AWNÖjL E£YÖef£ef\. 15 A¥X AR¼h ÚU¼TyP F³VLÛ[ ÚYÛXeh ÛY·[ GR J£ ¿Y], GÙRR C]RY, ÚYÛX ÙNf\ÖL· GÁ\ «YWjLÛ[ CR ¿Y]eh ÙR¡«eL ÚY|, T¥ÚY¿ C]RY£eh E¡V YÖL· U¿eLTyz£RÖ¥, UÁ\¥ YZeh ÙRÖPWXÖ. UÁ\, A¿Y]eh L|ÛUVÖL ATWÖR «eL z. CRÁ LÖWQUÖL, ASÖyzÁ RÂVÖ ¿Y]jL·, L£TLÛ[, p¿TÖÁÛU]ÛW LzTÖL ÚYÛXeh AU «|fÁ\]. B]Ö¥, CjÚL ÛXÛU GÁ]? NÚRÖÐ ÚLÖV¥ GÁTY, CVÖ«¥ ÙT£ ÙRÖ³¥ ¿Y]jL¸¥ TVÖ¼¿ 3129 ALÖ¡LÛ[ ÚTyz L|, J£ BÛY ÙY¸yPÖ. C¥ 2082 ÚTL¸Á NÖ T¼½V «YWjL· ÙR¡V YR]. CYL¸¥ 858 ÚT TÖT]L· 41.2 NR®R, N¡V Ü 18.5 NR®R, ÛYpVL· Ü 17.9 NR®R, sWL· Ü 4.2 NR®R! (BRÖW, ÙL¥ KÙY¥y ‘C’ «¥ GµV Ly|ÛW) CÚTÖ BÛY SP]Ö¥, TÖT]L¸Á BeL CÛR «P ALUÖL C£eh! ÙNÁÛ]¥ a×PÖ, ÚTÖ| BfV TÁ]Öy| LÖ E¼T ¿Y]jL¸¥ YÖL ALÖ¡L[ÖL C£TYL· G¥XÖ TÖT]L·RÖÁ ! pX B|Lºeh Á, TÖyPÖ¸ UeL· Lyp, CÛRo ryzeLÖyz C¿Y]jL¸Á ÁTÖL ÚTÖWÖyPÚU SPV.
RÛXÛU Bp¡V G.Ú^. AeT, T¡ÛL Û\¥ ÙY¸SÖyz] ÛZÛY GTYL¸Á LÛWÛVef³ÙR½RÖ. G.Ú^. AeT p\R T¡ÛLVÖ[; ‘NÚP’ YÖW H| YeLTyP ÚTÖ ARÁ Bp¡VWÖL ÙTÖ¿ÚT¼¿, AR CRÛZ WTXUÖefVY. AYW ‘NÚP’ T¡ÛL, T¡ÛL Û\¥ TX ÁÄRÖWQjLÛ[ H¼T|V; ‘NjT¡YÖ’L¸Á YhYÖR LÛWLÛ[e f³e LÖyzV ÙT£ÛU ‘N Ú P’ CRµeh E|! NTY SPR ThLºeho ÙNÁ¿, RLY¥LÛ[ ÚSWzVÖL ÙT¼¿ ÙY¸| Û\ÛV CVÖ«¥ RÁ R¦¥ A½LT|V ‘NÚP’ RÖÁ GÁ¿, AR¼h \hRÖÁ LzR]UÖL C ÙY½ EQÚYÖ| ÙNLÛ[ ÙY¸y| YR CVÖ«Á WTX T¡ÛLL·, RjL[ ÚTÖeÛL KW[YÖY UÖ¼½e ÙLÖ·º LyPÖV E£YÖ] GÁ¿, ..p. ÙNVÖ[ hTÖÁ A¦ z¥¦¥ SPR J£ L£RWjf¥ ryzeLÖyz]Ö. AeT Á] NÚP T¡ÛLÛV «y| ÙY¸ÚV½V°PÁ AR T¡ÛLÁ ÚTÖef¥ UÖ¼\ H¼Ty|, CÚTÖ A ÙY¸YWÖU¥ Á¿ ÚTÖ «yP! WTX GµRÖ[ hÐYpj Bp¡VWÖL C£ ÙNV¥TyP ‘C¥XÍzÚWyPy ®e¦’ YÖW H|, URÙY½eh GWÖ] ¼ÚTÖehe L£eLÛ[ GµY¥ ÁÂÁ\! z.G. LÖWeLÖ SPV LWy ; LWtpVÖ SPV ‘¸yÍ’ ÚTÖÁ\ YÖW H|Lº URÙY½eh GWÖ] L£eLÛ[ ÁÛYR]. B]Ö¥, CR T¡ÛLL· G¥XÖ CÚTÖ Á¿ ÚTÖ«yP]. B]Ö¨, Ne YÖR T¡ÛL ¿Y]jL· TÖT] ¿ Y ] j L [ Ö L Ú Y C £ e f Á \ ] ! “T ¡ Û L E X L R j L · h|Teh·Ú[ÚV r¼½o rZX ÚY| GÁTRÖ¥RÖÁ, T¡ÛL Û\¥ ÙY¸SÖyz] ÛZYÛR CYL· Gef\ÖL· ” GÁ¿ ÙTjL» L£RWjf¥ G.Ú^. AeT TfWjLUÖLÚY h¼\ NÖyz]Ö. C, CVÁ GeÍWÍ, ]UX ÚTÖÁ\ T¡ÛL ¿Y]jL¸¥ WoNÛ]L· YRÚTÖ, AYL· h|T]ÚW Tjh ¡e ÙLÖ|, RÂRÂVÖL T¡ÛLLÛ[ SP Y£fÁ\]! B]Ö¥ ÙNLÛ[ ÙY¸|, ALÖW µY TÖT]L¸PRÖÁ C£ef\ !
RÂVÖ Û\ GÁ\Ö¥ Ü R¥ ÚTÖ|Y R STL· RÖÚ]: GÁ¿ L£Rei|: A EÛUV¥X : RÂVÖ ¿Y]jL· Ü ÙTÖ UeL¸P£ TjhL· X, XR]eLÖL Wy|fÁ\] ; AWr ¿Y]jL¸P£ ÙT£ ÙRÖÛLÛVe LP]ÖL YÖjhfÁ\]! CR«W X Jeg|, ÁNÖW, R YZjhR¥ ÚTÖÁ\ AzTÛP ÚRÛYLºeh, UÖX AWrLÚ[ YNLÛ[ ÙN R£fÁ\]. CR¼LÖ] LyPQjL¸¥ CR ÙRÖ³¥ ¿Y]jLºeh RÖWÖ[UÖL N¨ÛLL· LÖyPT|fÁ\]! AWNÖjLÁ CªY[° 14
19
AeT, ATXT|V EÛU! CVÖ ‘rRW’ AÛPYR¼h ÁÚT, TX H|L·, CVÖ«¥ ¡yzcÖWÖ¥ Yef SPRTyP]. CÚTÖ ÙY¸Y ÙLÖz£eh ‘ ÛPÍ B CVÖ ’, ‘ ÍÚPyÍÚUÁ, TÚVÖà ’ ÚTÖÁ\ BjfX SÖÚ[|L·, ¡yzcÖWÖ¥ YeLTyPRÖÁ. AÚTÖ BjfX TzR YeLUÖL C£RYL· TÖT]L·RÖÁ. AYL¸ÛPÚV ¡yzÐ Bypeh BRWÛY E£YÖeh ÚSÖeLÚRÖ| CRT¡eÛLL· SPRTyP]. AÚR LÖXLyPjL¸¥ ÙY¸YR C, CVÁ GeÍWÍ, ÚLN¡, ARTNÖ ÚTÖÁ\ T¡ÛLL· ¡yzcÖWÖ¥ SPRTP«¥ÛX! TÖT] Ü TÂVÖeL[Ö¥ SPRTyP]. CR T¡eÛLL· rRW ÚTÖWÖyPeh BRWYÖL C£RRÖL ÙNÖ¥XTyPÖ¨ iP, ¡yzcÖ Bype LÖX¥ ÙLÖ| YWTyP YhYÖ¡ E¡ÛU U¼¿ q£R NyPjLÛ[ CÛYL· G YR]. ¡yzÐ Byp z°eh YR \h, CR T¡eÛLL· RjL¸Á TÖT] NÖ ÚTÖef¦£ UÖ\«¥ÛX! CÁ¿ AfX CV A[«¥ ÙY¸Y£ TX ÚRpV BjfX SÖÚ[|L· ÙT£ ÙRÖ³¥ ¿Y]ehµUjL[ÖÚX SPRT|fÁ\]! pX ERÖWQjL· : CÍRÖÁ ÛPÍ Ü XÖ hµU, ÛPÍ B CVÖ Ü NÖÌÛ^Á hµU, ÍÚPÍÚUÁ Ü PÖyPÖ hµU, TÚVÖÃ Ü RÖT hµU, ®e Ü URWÖÍ WT ÚTeP¡ hµU, ‘A°y¨e’ YÖW CR² Ü WÚa^Ö hµU, CVÖ |ÚP Ü ËÍRÖÁ RÖNÁ hµU, CVÁ GeÍWÍ Ü ÚLÖVjLÖ hµU, C Ü LÍ¡ AVjLÖ hµU. ÚU¼h½yPÛYL¸¥ ‘ ®e’ CR² Uy| f½ÍRY UR¡ÛYo NÖR hµU. HÛ]V ¿Y]jL· AÛ] TÖT] Ü TÂVÖeL· ¿Y]jL[Öh. CÛYL· AÛ]ÚU TÖT] FhZ¥ ¿Y]jL[ÖLÚY ÙNV¥T|fÁ\]! AWpÁ ÙTÖÛ\ ¿Y]jL· G¥XÖ ÚYL ÚYLUÖL RÂVÖ Ly|TÖy|eh· ÙLÖ| Y£YÛR Ü ÙY¸SÖy| ¿Y]jL· CVÖ«¥ R§| ÙNYÛR, CR T¡ÛLL· «WUÖL BR¡efÁ\]. AÚR ÚSW¥ T¡eÛL Û\¥ AÁÂV SÖy| ¿Y]jL· ÛZYÛR Uy| L|ÛUVÖL G Y£fÁ\]. HÁ ? ÙY¸SÖy| ¿Y]jL· T¡ÛL Û\¥ ÛZ «yPÖ¥, RjL¸Á TÖT] BeL RL ÚTÖ«| GÁ\ AoNÛR R«W CR¼h ÚY¿ GRe LÖWQ C¥ÛX.
N¨ÛLLÛ[, YNLÛ[ ÙT¼¿eÙLÖ·º J£ ¿Y], ASÖyzÁ AÛ] ¡° hzUeLºeh, E¡V WY RW ÚYPÖUÖ? AÛRo ÙNVÖU¥, µÛUVÖL TÖT]LÛ[ Uy|ÚU WY, NL A A¥XYÖ? LPR B| ÙNPT UÖR ÙRÁ]Ö¡eLÖ«Á PTÁ SL¡¥ Ü A.SÖ.«Á C] JeL¨eh GWÖ] UÖSÖ| SÛPÙT¼\. CR UÖSÖyzÁ LLÖyp AWjf¥ ÚYÖ¥ÚYÖ LÖ ¿Y] (Volvo Car Corporation) J AWjÛL AÛU£R. RjL[ ¿Y]¥, T¥ÚY¿ C]RY£eh YÖL· RWTyz£TRÖ¥ RÖÁ, RjL[ ¿Y] RVÖ¡L[Ö] LÖLÛ[ T¥ÚY¿ ¡«]£ YÖjhf\ÖL·. CÚY RjL[ ÙY¼½eh efV LÖWQ GÁ¿ «[eh ÙY¸|LÛ[ AjÚL «ÂÚVÖfRÖL·. CR«W C] JeL¨eh GWÖL, EXL A[«¥ SPeh CVeL¥, RÖjLº Tjh ÙLÖ|, RjL[ ¿Y]jL¸¥ L£TL· EyTP T¥ÚY¿ p¿TÖÁÛU]£eh E¡V WY YZjf£TRÖL ÚY¿ pX ¿Y]jLº A½«£R]. 1. ‘NÁXÖ’ ( ÙRÁ]Ö¡eL ¿Y] ). 2. ÚYÖ¥ÚYÖ LÖ ¿Y] (C r®PÁ SÖyÛPo NÖR) 3. ÚWp¥ SÖyÛPo NÖR zVÖ LÖTÚWcÁ (RLY¥ ÙRÖP ¿Y]) 4. ÙRÁ]Ö¡eLÖ«Á G¡Ne ¿Y]UÖ] GÍÚLÖ CR A½«ÛT ÙT£ÛUPÁ TÛ\NÖ¼½VÛR SÖ ÚS¡ÚX LÖQ zR; CVÖ«¥ z.«.GÍ. ¿Y]ÚUÖ, PÖyPÖ ¿Y]ÚUÖ, ATÖ ¿Y]ÚUÖ, ÚLÖVjLÖ ¿Y]ÚUÖ, CTz A½«ehUÖ? RjL· ¿Y]jL¸¥ TÖT]LÛ[ R«W ÚY¿ GYÛW ÚNT¥ÛX GÁ¿ RÖÁ CYL[Ö¥ ÙNÖ¥X z! AWr ER«LÛ[ µÛUVÖL TVÁT|e ÙLÖ|, T¥ÚY¿ C]¡«]¡P «VÖTÖW SP, ÙLÖ·Û[ Azeh CYL·, TÖT] ÚWÖ|, ÙNV¥T|f\ÖL·. CÛR Ryze ÚLyh, NyPjLÚ[Ö, SÛPÛ\LÚ[Ö C¥ÛX! AÙU¡eLÖ«¥ C£T ÚTÖÁ\ NyPjL· CjÚL A¦¥ C£ehUÖ]Ö¥, R¦ UeLºeh GªY[ÚYÖ ÚYÛX YÖL· fÛP£ehÚU !
2002 B| ^]Y¡ UÖR 9 ÚR CV ÙRÖ³¥ Ü iyPÛU ÙTjL»¡¥ J£ L£RWjÛLSPV. C¥ ‘ HpVÁ HÇ’ SÖ¸R³Á 18
15
T¡eÛL TÖT]
Û\¥ BeL!
RLY¥ ÙRÖP NÖR]jL· Ü CÚTÖ TÖT]L¸Á BeLÚXÚV C£efÁ\]. J£ UÖX¥ ÙT£TÖÁÛUVÖ] UeL· ÚTrY, TzT UÖX ÙUÖ³¥RÖÁ! B]Ö¥ UÖX ÙUÖ³L¸¥ Y£ T¡eÛLL· RjLºeÙL] R AÛPVÖ[ÛR E£YÖefe ÙLÖ·[ÖU¥, p¿TÖÁÛU] TzeLeiPV BjfX CR²LÛ[ AzÙVÖ¼½ÚV ÙNV¥T|fÁ\]. R²SÖyz¥ ‘C’ Ü TÖT] T¡eÛL, Á]¥ ¼f\. RÛR ÙT¡VÖ¡Á ‘«|RÛX’ SÖÚ[yz¥, hp h£NÖ AYL· Ü ‘C’ T¡eÛLeh syzV ÙTV ‘U°yÚWÖ| ULÖ«Ð ’ GÁTRÖh. A J£ AVjLÖ ¿Y]T¡eÛL. SÖyz¥ NÖ EQ°L· Y[ Y£YRÖL°, NÖeLypL· ÙT£f «yPRÖL° ¼ÚTÖeh pRÛ] ÙLÖP ÚTÖ¥ CR T¡eÛL GµY E|; B ] Ö ¥ , ‘C ’ ¿ Y ] ¥ ¿ N R ® R T V Ö ¼ ¿ Y TÖT]L·RÖÁ! A° AVjLÖ TÖT]Lºeh RÖÁ ÁÄ¡ÛU! RY½ÚTÖiP J£ RÖ²RTyPY, Bp¡V hµ«ÚXÖ, ÙNVÖ[ hµ«ÚXÖ C£eL UÖyPÖ; A° ‘C’ TÖT] YÖL¥ ¼T|RTyPYLºeÚL iP CP¥ÛX! R²SÖyz¥ 1947¥ RXÛUoNWÖL C£RY KU WÖUNÖ ÙWyzVÖ! TµR BL; B]Ö¥ TÖT] GTÖ[; AYW Bype LÖX¥, ÙRÖ³¥L¥«¨, AWrTL¸¨, CPJegyÛP A¥ T|]Ö, CR]Ö¥ TÖT]L· ÙLÖÚTÖ Ü R²SÖy|eh YR LÖVÖ¡P LÖ ÙNR]. ‘KU WÖUNÖ ÙWyzVÖ RÖz¥XÖR WÖUNÖ SÖVeLWÖL ÙNV¥T|f\Ö ’ GÁ¿ ÙT¡VÖÚWÖ| Ky|e i½]ÖL·. ‘WÖUQLºeh’ ÙTÖ½V¥ L¥©¡L¸¥ N¡VÖL CP RWT|Y¥ÛX GÁ¿ TÖT]L· ÙNÖÁ]ÚTÖ, LÖ, TÖT]L¸P J£ ÚL·«ÛVe ÚLyPÖ. ‘ÚYRÛR K, ÚYRÛRe L¼¿R£Y RÖÚ] WÖUQÁ LPÛU; AYL· HÁ GÁÈÂV¡j L¥©¡eh ÚTÖL ÚY|? GÁ¿ £e ÚLyPÖ. TÖT]L[Ö¥ T¥ ÙNÖ¥X zV«¥ÛX! ARe LÖX¥ ‘C’ T¡eÛL KU WÖUNÖ ÙWyzVÖ Ü NÖ EQÚYÖ| ÙNV¥T|YRÖL GµV; KUWÖ R] RXÛUoN A¨YXL¦£ ÚSWzVÖL ‘C’ Bp¡V£eh ÙRÖÛXÚTp¥ ÙRÖP ÙLÖ| R] A¨YXLeh AÛZRÖ. ÚSWzVÖLÚY ÚLyPÖ ‘C Bp¡VÚW! GÁÛ] NÖVYÖ GÁ¿ Gµ£ef¾LÚ[! 16
EjL[ ‘C’ T¡eÛL¥ WÖUQW¥XÖRÖ GRÛ] ÚT ÚYÛX ÙNf\ÖL·? ÙNÖ¥XzUÖ ’ GÁ¿ ÚLyPÖ. C ’ Bp¡V eh eLÖz ÚTÖ]Ö ; RU NÖV ÙYº «yPÚR GÁ¿ RÛXh ÙY¸ÚV½]Ö. KUWÖ LÖX¥ C£R ÛXRÖÁ CÚTÖ zef\! ‘C’ EyTP CVÖ µ BjfX T¡eÛLL¸¥ TVÖ¼¿Y 90 NR®R TÖT]L·RÖÁ ! TÖT]W¥XÖRÖ ÙYh pXRÖÁ! R¦L· µÛUVÖLe fÛPVÖ! TÖT]W¥XÖR EVNÖeLÖWL· A¥X ¼T|RTyPYL· RjL[ AÛPVÖ[jLÛ[ UÛ\e ÙLÖ|, JÁ\ÛW TÖT]L[ÖLÚY ÙNV¥TP, ÚYz£ef\. AÚTÖRÖÁ C£ef\ ÚYÛXÛV ReLÛYe ÙLÖ·[ z GÁ\ ÛX! B]Ö¥ CR TÖT] T¡ÛLL¸¥ NRÖRÖWL[ÖL Ü YÖpTÖ[L[ÖL AL GeÛL¥ C£TYL· TÖT]W¥XÖRÖRÖÁ! TÖT]W¥XÖRÖ, «³Q° C¥XÖRYL[ÖL CRÛLV TÖT] NÖ T¡eÛLLÛ[ \eLeh E¿ C¥XÖRYL[ÖL C£T, TÖT] H|Lºeh YÖTÖf «yP. T¡eÛL «¼TÛ] hÛ\V BWRÖ¥ TÖT]L· TR¿YÖL·; TÖT]W¥XÖR ¼T|RTyP, RÖ²RTyP GµRÖ[L¸Á Ly|ÛWL· U¼¿ CR NLjL¸Á ÙNVÖ[L· R£ RLY¥L· CP zRÖ¥RÖÁ T¡ÛL «¼TÛ]VÖh GÁ\ ÛX E£YÖ]Ö¥, TÖT]L¸Á ÙLÖyP APjh. T¡ÛL ¿Y]jL¸¥ RÖ²RTyÚPÖ, ¼T|RTyÚPÖ£eh CPJeg| E¡ÛU NyP ¢VÖL C£ehUÖ]Ö¥ TÖT] H|L· CTz J£ NÖTÖL ÙNV¥TP zUÖ ?
ÙT¥ ¿Y]¥ Uy| ... £op £ÙY¿¡¥ E·[ TÖW Ùa« GXey¡L¥Í ( BHEL) GÄ ÙTÖÛ\ ¿Y]¥ 20,000 ÚT ÚYÛX ÙNR], CÚTÖ 8000 ÚT Uy|ÚU ÚYÛX ÙNfÁ\] ; CR]Ö¥ RÖ²RTyÚPÖ£eh CPJegyzÁTz fÛP£eLÚYzV 4000 TR«L· fÛPeLÖU¥ ÚTÖ«yP]. CR 8000 ÙRÖ³XÖ[L¸¥, 3000 ÚT YÛW ®y|eh AÄT yP yz Y£f\ÖL·. LÂ¥ ÙUÁ ÙTÖ£·LÛ[ YzYÛU BÛXÛV SP]Ö¥, 500 ÚT Uy|ÚU ÚTÖ GÁf\ÖL·. CTz 500 ÙTÖ½VÖ[L· Uy|ÚU ÚTÖ GÁ\Ö¥ Ü G¥XÖ TÖT]L[ÖLRÖÁ C£TÖL·. 4000 R¦ UeLºeh fÛP£eL ÚYzV ÚYÛXYÖLÛ[ AWpÁ ByhÛ\ yPRÖ¥ CZ ¼fÚ\Ö.
17