Tema 5- Sistem Ekologi

TEMA 5 : SISTEM EKOLOGI EKOLOGI DAN EKOSISTEM 5.0 Konsep Ekologi dan Ekosistem  Ekologi ialah kajian tentang hubungan antara

organisma hidup dengan Mengkaji habitat organisma.

alam

sekitarnya.

 Ekosistem kajian unit-unit kecil dalam ekologi

mengenai salingkaitan antara organisma dalam sesuatu ekosistem dan kaitannya dengan persekitaran.

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

1

 Ekosistem terbahagi kepada tiga:

 Aspek penting yang dikaji ialah populasi dan komuniti Populasi - individu spesies yang berkumpulan Komuniti - perkumpulan populasi yang berlainan spesies Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

2

5.1 Komponen dan Fungsi Ekosistem Odum 1971, komponen asas yang membentuk ekosistem terbahagi kepada dua iaitu:

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

3

5.1.1

Komponen Biotik

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

4

5.1.2

Kompenen Abiotik

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

5

5.1.3 Salingkaitan komponen dalam Matahari

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

ekosistem

Sumber tenaga

6

5.2 Rantaian dan Siratan Makanan 5.2.1 Rantaian makanan merujuk kepada pemindahan atau aliran tenaga, elemen-elemen kimia dan beberapa jenis sebatian daripada satu organisma kepada organisma lain. Cth:

5.2.2 Siratan makanan pula lebih kompleks – ia bergerak atau berlaku dalam keadaan silangmenyilang antara organisma-organisma yang hidup dalam sesebuah ekosistem.

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

7

5.3 Aras Trofik dan Piramid Ekologi 5.3.1 Konsep  Merujuk kepada aras-aras makanan dan pemakanan yang ada

dalam sesebuah ekosistem secara berturutan.

 Organisma

hidup dibahagikan mengikut berdasarkan fungsi organisma berkenaan.

aras

trofik

 Cthnya:

Ekosistem Hutan Hujan Tropika, tumbuhan menduduki aras trofik yang pertama, diikuti oleh herbivor sebagai aras trofik kedua, karnivor sebagai aras trofik ketiga dan omnivor aras trofik yang terakhir.

 Susunan

mengikut hierarki dari bawah ke atas menghasilkan piramid yang dipanggil piramid ekologi.

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

ini

8

Sebuah piramid ekologi dapat menunjukkan: •Pengurangan bilangan organisma dari tapak ke puncak piramid •Kehilangan tenaga bagi setiap peringkat/aras trofik yang berbeza •Perbandingan antara pengguna dan bilangan dalam sesebuah komuniti

bilangan pengeluar

•Hierarki pengguna, iaitu pengguna terakhir berada pada aras yang paling tinggi

Piramid Ekologi

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

9

5.3.2 Keseimbangan Ekologi  Antara sifat semulajadi sesebuah ekosistem ialah mempunyai keupayaan pemulihan

kendiri (self regulation) untuk sentiasa mencapai tahap kesimbangan. Keseimbangan ekosistem penting untuk kestabilannya berkekalan. Sebuah ekosistem yang tidak seimbang akan menimbulkan masalah. Cth ekosistem sungai yang mengalami gangguan akan menyebabkan banjir atau kemarau.

 Keseimbangan yang ingin dicapai dalam ekosistem ialah “keseimbangan dinamik”

iaitu keseimbangan yang sentiasa berubah-ubah mengikut gangguan yang berlaku dalam sesebuah ekosistem. Cth dalam ekosistem hutan banjir dan kemarau mempengaruhi populasi pengeluar dan pengguna.

 Keseimbangan sesebuah ekosistem dicapai apabila input tenaga dan bahan yang

masuk ke dalam ekosistem tersebut sama dengan output tenaga dan bahan yang keluar dari ekosistem tersebut.

 Mengikut teori ekosistem

terdapat kecenderungan bagi sesebuah ekosistem berkembang ke arah suatu keadaan yang stabil dan mantap supaya menjadi sebuah ekosistem yang matang.

 Proses menuju ke arah kestabilan dan kemantapan ini dinamakan sebagai sesaran.

Apabila keadaan stabil dicapai makan tenaga dan bahan yang ada di dalam sebuah ekosistem digunakan dengan cekap dan optimum.

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

10

5.4 Aliran Tenaga dan Kitaran Nutrien dalam Ekosistem 5.4.1 Aliran Tenaga 

Tenaga matahari merupakan tenaga utama untuk memula, mengerak, menjana dan meneruskan kelangsungan hidup sesebuah ekosistem. Serentak dengan rantaian makanan dan siratan makanan adalah berlaku aliran tenaga kitar nutrien.



Aliran tenaga merujuk kepada proses perpindahan tenaga dari satu aras trofik ke aras trofik yang lain apabila berlakunya situasi “makan dan dimakan” dalam sesebuah ekosistem.



Tenaga yang disimpan dan mengalir dalam sesebuah ekosistem biasanya dalam bentuk tenaga kimia dan juga tenaga haba.



Tenaga kimia akan dibebaskan. Cth:

disimpan

manakala

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

tenaga

haba

akan

11

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

12

5.4.2 Kitar Nutrien Konsep – iaituu kitar bahan kimia atau unsur kimia (bahan bukan organik) yang ada dalam sesebuah ekosistem. Ia berlaku berterusan dan berkesinambungan dalam edaran yang lengkap dan sempurna. Kitar nutrien harus mencapai keseimbangan agar ekosistem berada dalam keadaan stabil. Dalam konteks ini input bahan yang masuk ke dalam sesebuah ekosistem mestilah sama banyak dengan output bahan yang keluar dari sempadan ekosistem tersebut.

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

13

5.5 EKOSISTEM HUTAN HUJAN TROPIKA • 5.5.1 Konsep • Hutan hujan tropika juga disebut sebagai hutan tropika lembap •

Merupakan Biome yang merangkumi pelbagai jenis ekosistem yang paling rumit di atas bumi.

• Meliputi 10% kawasan daratan tetapi menampung 40-50% jumlah spesies yang ada di bumi. • Kepelbagaian spesies disebabkan kepelbagaian jenis tumbuhan semulajadi yang dipengaruhi oleh pelbagai jenis iklim

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

14

5.5.2 Hutan hujan tropika di kelaskan kepada dua:

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

15

5.5.3 Ciri Hutan Hujan Tropika

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

16

5.5.4 Komponen Ekositem Hutan Hujan tropika

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

17

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

18

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

19

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

20

5.6 Ekosistem Hutan Bakau

Tidak sekata –dipengaruhi banjir pasang surut.

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

21

5.6.4 Komponen Biotik dan Abiotik Ekosistem Hutan bakau

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

22

5.6.5 Siratan/rantaian makan dalam ekosistem hutan bakau

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

23

5.6.6 Kepentingan Ekosistem hutan bakau 5.6.6.1 Kepentingan kepada Alam sekitar fizikal 









Menstabilkan muara sungai dan pesisir pantai – bakau dapat mengurangkan pengaliran sedimen dari kawasan muara sungai. Zon penampang semulajadi – mencegah hakisan pantai oleh ombak, angin dan arus. Penapis bahan pencemar – berupaya menyerap sebatian nirogen dan sebatian fosforus, mengurangkan pembiakan alga dan bakteria E. Coli. Mengekalkan keseimbangan oksigen dan karbon dioksida setempat Menjadi habitat pelbagai jenis hidupan

5.6.6.2 Kepentingan kepada manusia  Sumber kayu arang dan kayu api  Bahan binaan seperti cerucuk  Sumber perubatan (bakau perepat)

:tahan muntah

 Menghasilkan rayon  Sumber haiwan/tangkapan lain untuk

nelayan

 Menjadi

akuakultur

kawasan

ternakan

 Tarikan ekopelancongan

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

24

5.7 EKOSITEM TASIK

5.7.1 Konsep Merujuk kepada ekosistem air yang tidak

berarus yang dikenali sebagai ekosistem Lentus sama seperti ekosistem kolam dan perigi. Input air berpunca dari hujan dan juga sistem saliran yang memasuki ke dalam tasik berkenaan. Ouput terbesar air dari tasik ialah melalui proses sejatan air dari permukaan tasik ke atmosfera. Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

25

5.7.2 Komponen Biotik dan Abiotik Ekosistem Tasik • •

Hidupan ekosistem tasik (Komponen biotik) berbeza dari ekosistem akuatik disebabkan perbezaan bahan substrat, perbezaan cahaya matahari dan suhu air. Terdapat zon-zon hidupan di dalam tasik iaitu:

•

Zon Limne - bahagian yang sentiasa mendapat cahaya matahari dipenuhi oleh organisma autotrof yang mampu membuat makan sendiri seperti plankton, lumut, alga.

•

Zon Profundal – bahagian bawah tasik yang tidak menerima cahaya matahari di huni oleh organisma heterrof seperti ikan, labi-labi dan kurakura yang bertindak sebagai karnivordi dalam ekosistem tasik.

•

Zon Litoral – Zon yang berhampiran dengan daratan dan zon infra-litoral sentiasa dibasahi oleh air kaya dengan pelbagai tumbuhan berakar seperti pokok keladi, teratai, telipot dan lain-lain.

•

Komponen Abiotik pula termasuklah air, udara, cahaya matahari dan pelbagai garam mineral yang menjadi nutrien kepada tumbuhan.

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

26

5.7.3 Aliran tenaga dan siratan makanan dalam ekosistem tasik

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

27

Sekian terima kasih Moga Score A+

Modul P&P Geo 942/1- NSNJ2009

28