Sri Guru Granth Sahib Darpan 1401-1430

ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਕਰਹੁ ਗੁਰੂ ਹਿਰ ਪਾਈਐ ॥ ਉਦਿਧ ਗੁਰੁ ਗਿਹਰ ਗੰਭੀਰ ਬੇਅੰਤੁ ਹਿਰ ਨਾਮ ਨਗ ਹੀਰ ਮਿਣ ਿਮਲਤ ਿਲਵ ਲਾਈਐ ॥ ਫੁਿਨ ਗੁਰੂ ਪਰਮਲ ਸਰਸ ਕਰਤ ਕੰਚਨੁ ਪਰਸ ਮੈਲੁ ਦੁਰਮਿਤ ਿਹਰਤ ਸਬਿਦ ਗੁਰੁ ਧਯ੍ਯ੍ਾਈਐ ॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- gurU hir pweIAY—gurU dI rwhIN hI hrI imldw hY [ audiD—smuMdr [ gihr— gihrw, fUMGw [ ng hIr mix—moqI, hIry, jvwhrwq [ imlq—imldy hn [ prml prs— rsdwiek sugMDI [ kMcnu—sonw [ gurU prs—gurU dI Coh [ ihrq—dUr kr dyNdI hY [ sbid guru—Sbd dI rwhIN gurU ƒ [ ArQ:- (hy BweI!) sdw ‘gurU’ ‘gurU’ kro, gurU dI rwhIN hI hrI imldw hY [ siqgurU fUMGw gMBIr qy byAMq smuMdr hY, (aus ivc) cu`BI lwieAW hrI dw nwm-rUpI ng, hIry qy mxIAW pRwpq huMdIAW hn [ Aqy, siqgurU dI Coh (jIv dy AMdr) suAwdlI sugMDI pYdw kr dyNdI hY; sonw bxw dyNdI hY, durmiq dI mYl dUr kr dyNdI hY; (qW qy) Sbd dI rwhIN gurU ƒ ismrIey [ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਪਰਵਾਹ ਛੁਟਕੰਤ ਸਦ ਦਾਿਰ ਿਜਸੁ ਗਯ੍ਯ੍ਾਨ ਗੁਰ ਿਬਮਲ ਸਰ ਸੰਤ ਿਸਖ ਨਾਈਐ ॥ ਨਾਮੁ ਿਨਰਬਾਣੁ ਿਨਧਾਨੁ ਹਿਰ ਉਿਰ ਧਰਹੁ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਕਰਹੁ ਗੁਰੂ ਹਿਰ ਪਾਈਐ ॥੩॥੧੫॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- prvwh—somy, vhx [ CutkMq—c`ldy hn, vgdy hn [ sd—sdw [ dÍwir ijsu—ijs gurU dy dr qy [ sr—srovr [ inrbwxu—klpnw qoN rihq, vwsnw-rihq [ auir—ihrdy ivc [ ArQ:- ijs gurU dy dr qy sdw AMimRq dy cSmy jwrI hn, ijs gurU dy igAwn-rUp inrml srovr ivc isK sMq ieSnwn krdy hn, aus gurU dI rwhIN hrI dy vwsnw-rihq nwm-^zwny ƒ ihrdy ivc itkwE [ sdw ‘gurU’ ‘gurU’ kro, gurU dI rwhIN hI hrI imldw hY [3[15[ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਗੁਰੂ ਜਪੁ ਮੰਨ ਰੇ ॥ ਜਾ ਕੀ ਸੇਵ ਿਸਵ ਿਸਧ ਸਾਿਧਕ ਸੁਰ ਅਸੁਰ ਗਣ ਤਰਿਹ ਤੇਤੀਸ ਗੁਰ ਬਚਨ ਸੁਿਣ ਕੰਨ ਰੇ ॥ ਫੁਿਨ ਤਰਿਹ ਤੇ ਸੰਤ ਿਹਤ ਭਗਤ ਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਕਰਿਹ ਤਿਰਓ ਪਰ੍ਹਲਾਦੁ ਗੁਰ ਿਮਲਤ ਮੁਿਨ ਜੰਨ ਰੇ ॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- mMn ry—hy mn! jw kI syv—ijs (gurU) dI syvw nwl [ sur—dyvqy [ Asur— rw^S, dYNq [ gx—iSv jI dy gx [ qyqIs—qyqI kroV dyvqy [ kMn—kMnW nwl [ suix— sux ky [ ihq—ipAwr nwl [ qy sMq—auh sMq jn [ swiDk—jog swDn krn vwly [ isD—jog-swDnW ivc pu`gy hoey jogI [ ArQ:- hy myry mn! gurU gurU jp, iSv jI, aus dy gx, is`D, swiDk, dyv, dYNq qy qyqI kroV dyvqy, aus (gurU) dI syvw kr ky qy gurU dy bcn kMnIN sux ky pwr auqr jWdy hn [ Aqy, auh sMq jn Aqy Bgq qrdy hn, jo ipAwr nwl ‘gurU’ ‘gurU’ krdy hn [ gurU ƒ iml ky pRhlwd qr igAw Aqy keI munI qr gey [

ਤਰਿਹ ਨਾਰਦਾਿਦ ਸਨਕਾਿਦ ਹਿਰ ਗੁਰਮੁਖਿਹ ਤਰਿਹ ਇਕ ਨਾਮ ਲਿਗ ਤਜਹੁ ਰਸ ਅੰਨ ਰੇ ॥ ਦਾਸੁ ਬੇਨਿਤ ਕਹੈ ਨਾਮੁ ਗੁਰਮੁਿਖ ਲਹੈ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਗੁਰੂ ਜਪੁ ਮੰਨ ਰੇ ॥੪॥੧੬॥੨੯॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- hir gurmuKih—hrI dy rUp gurU dI rwhIN [ iek nwm lig—iek nwm ivc juV ky [ rs AMn—hor suAwd [ dwsu—dws nl´ kvI [ gurmuiK—gurU dI rwhIN, gurU dy snmuK ho ky [ ArQ:- hrI-rUp gurU dI rwhIN iek nwm ivc juV ky nwrd qy snk Awidk qrdy hn; (qW qy hy mn! qUM BI) hor suAwd C`f dyh (qy iek nwm jp) [ dws nl´ kvI Arz krdw hY ik nwm gurU dI rwhIN imldw hY, (qW qy) hy mn! ‘gurU’ ‘gurU’ jp [4[16[29[ B`t nl´ dy iqMn iksmW dy sveIey = 16 ipCly B`t kl´ dy sveIey . . . . .= 13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . —— . . . . . ku`l joV . . . . . . . . = 29 ਿਸਰੀ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬੁ ਸਭ ਊਪਿਰ ॥ ਕਰੀ ਿਕਰ੍ਪਾ ਸਤਜੁਿਗ ਿਜਿਨ ਧਰ੍ੂ ਪਿਰ ॥ ਸਰ੍ੀ ਪਰ੍ਹਲਾਦ ਭਗਤ ਉਧਰੀਅੰ ॥ ਹਸ੍ਤ ਕਮਲ ਮਾਥੇ ਪਰ ਧਰੀਅੰ ॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- sqjuig—sqjug ivc [ ijin—ijs (gurU) ny [ pir—au~qy [ auDrIAM— bcwieAw [ hsq kml—kml Pu`l vrgy h`Q [ ArQ:- ijs (gurU) ny sqjug ivc DR¨ au~qy ik®pw kIqI, pRhlwd Bgq ƒ bcwieAw, qy aus dy m`Qy au~qy Awpxy kml vrgy h`Q r`Ky, aus gurU ny swry jIAW au~qy imhr kIqI hY [ ਅਲਖ ਰੂਪ ਜੀਅ ਲਖਯ੍ਯ੍ਾ ਨ ਜਾਈ ॥ ਸਾਿਧਕ ਿਸਧ ਸਗਲ ਸਰਣਾਈ ॥ ਗੁਰ ਕੇ ਬਚਨ ਸਿਤ ਜੀਅ ਧਾਰਹੁ ॥ ਮਾਣਸ ਜਨਮੁ ਦੇਹ ਿਨਸ੍ਤਾਰਹੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- jIA—jIvW qoN [ lK´w n jweI—pCwixAw nhIN jw skdw [ sgl—swry [ siq—sq kr ky, idRVH kr ky [ jIA—ic`q ivc [ dyh—srIr [ insœwrhu—sPlw kr lE [ AlK—A-l`K, auh prmwqmw ijs dw srUp ibAwn qoN pry hY [ ArQ:- swry is`D qy swDn krn vwly siqgurU dI srn Awey hn, iksy pwsoN Al`K pRBU dy rUp gurU dw sUrp priKAw nhIN jw skdw [ (hy mn!) gurU dy bcn idRVH kr ky ic`q ivc itkwE, (qy ies qrHW) Awpxy mnu`Kw jnm qy srIr ƒ sPl kr lE [ ਗੁਰੁ ਜਹਾਜੁ ਖੇਵਟੁ ਗੁਰੂ ਗੁਰ ਿਬਨੁ ਤਿਰਆ ਨ ਕੋਇ ॥ ਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਿਦ ਪਰ੍ਭੁ ਪਾਈਐ ਗੁਰ ਿਬਨੁ ਮੁਕਿਤ ਨ ਹੋਇ ॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- Kyvtu—mlwh [ gur pRswid—gurU dI ikrpw nwl [ mukiq—mwieAw dy bMDnW qoN

^lwsI [ ArQ:- (ies sMswr-swgr qoN qwrn leI) gurU jhwz hY, gurU hI mlwh hY, koeI pRwxI gurU (dI shYqw) qoN ibnw nhIN qr sikAw [ gurU dI ikrpw nwl hI pRBU imldw hY, gurU qoN ibnw mukqI pRwpq nhIN huMdI [ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਿਨਕਿਟ ਬਸੈ ਬਨਵਾਰੀ ॥ ਿਤਿਨ ਲਹਣਾ ਥਾਿਪ ਜੋਿਤ ਜਿਗ ਧਾਰੀ ॥ ਲਹਣੈ ਪੰਥੁ ਧਰਮ ਕਾ ਕੀਆ ॥ ਅਮਰਦਾਸ ਭਲੇ ਕਉ ਦੀਆ ॥ ਿਤਿਨ ਸਰ੍ੀ ਰਾਮਦਾਸੁ ਸੋਢੀ ਿਥਰੁ ਥਪਯ੍ਯ੍ਉ ॥ ਹਿਰ ਕਾ ਨਾਮੁ ਅਖੈ ਿਨਿਧ ਅਪਯ੍ਯ੍ਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- inkit—nyVy [ bnvwrI—jgq dw mwlk [ iqin—aus (gurU nwnk) ny [ Qwip—invwij ky [ jig—jgq ivc [ iQru Qp´au—At`l kr id`qw [ AKY iniD—nwh nws hox vwlw ^zwnw [ Ap´au—AripAw, id`qw [ ArQ:- gurU nwnk Akwl purK dy nyVy v`sdw hY [ aus (gurU nwnk) ny lhxy ƒ invwj ky jgq ivc (r`bI) joiq pRkwS kIqI [ lhxy ny Drm dw rwh clwieAw, qy B`ly (gurU) Amrdws jI ƒ (nwm dI dwiq) id`qI [ aus (gurU Amrdws jI) ny soFI gurU rwmdws jI ƒ hrI dw nwm-rUp nwh mu`kx vwlw ^zwnw b^iSAw qy (auhnW ƒ sdw leI) At`l kr id`qw [ ਅਪਯ੍ਯ੍ਉ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਅਖੈ ਿਨਿਧ ਚਹੁ ਜੁਿਗ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਕਿਰ ਫਲੁ ਲਹੀਅੰ ॥ ਬੰਦਿਹ ਜੋ ਚਰਣ ਸਰਿਣ ਸੁਖੁ ਪਾਵਿਹ ਪਰਮਾਨੰਦ ਗੁਰਮੁਿਖ ਕਹੀਅੰ ॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- chu juig—chujugI (nwm), sdw-iQr rihx vwlw (nwm) [ lhIAM—pRwpq kIqw hY [ bMdih—nmskwr krdy hn [ prmwnμd—prm Awnμd vwly [ ArQ:- jo (mnu`K gurU dy) crnW qy FihMdy hn qy srn AwauNdy hn, auh suK pWdy hn, auh prm Awnμd mwxdy hn, qy auhnW ƒ gurmuK AwKIdw hY [ siqgurU dI syvw kr ky auhnW ƒ (nwm-rUp) Pl pRwpq huMdw hY [ siqgurU (auhnW ƒ) kdy nwh inKu`tx vwlw qy sdw-iQr rihx vwlw nwm-rUp ^zwnw b^Sdw hY [ ਪਰਤਿਖ ਦੇਹ ਪਾਰਬਰ੍ਹਮੁ ਸੁਆਮੀ ਆਿਦ ਰੂਿਪ ਪੋਖਣ ਭਰਣੰ ॥ ਸਿਤਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਸੇਿਵ ਅਲਖ ਗਿਤ ਜਾ ਕੀ ਸਰ੍ੀ ਰਾਮਦਾਸੁ ਤਾਰਣ ਤਰਣੰ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- dyh—srIr rUp [ Awid—sB dw mUl [ rUip—rUp vwlw, hoNd vwlw [ poKx BrxM—pwlx vwlw [ qwrx qrxM—(sMswr-swgr qoN) qwrn leI jhwz [ qrx—jhwz [ giq—Awqmk AvsQw [ AlK—Al`K, AkQnIX [ ArQ:- (jo) prmwqmw (sB jIvW dw) mwlk hY, sB dw mUl hY, hoNd vwlw hY, sB dw pwlx vwlw hY, auh hux) prq`K qOr qy (gurU rwmdws jI dy) srIr (ivc prgt) hY [ (hy BweI!)

ijs gurU (rwmdws) dI Awqmk AvsQw ibAwn qoN bwhr hY, jo sMswr-swgr qoN qwrn leI jhwz hY, aus dI syvw kro [ ਿਜਹ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਬਚਨ ਬਾਣੀ ਸਾਧੂ ਜਨ ਜਪਿਹ ਕਿਰ ਿਬਿਚਿਤ ਚਾਓ ॥ ਆਨੰਦੁ ਿਨਤ ਮੰਗਲੁ ਗੁਰ ਦਰਸਨੁ ਸਫਲੁ ਸੰਸਾਿਰ ॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- ijh—ijs (gurU) dy [ ibiciq—ic`q ivc ivSyS kr ky [ kir cwE—auqSwh nwl [ sMswir—sMswr ivc [ sPlu—Pldwiek [ AMimRq—Awqmk jIvn dyx vwly [ ArQ:- ijs (gurU) dy AMimRq bcnW qy bwxI ƒ sMq-jn ihrdy ivc v`fy auqSwh nwl jpdy hn qy sdw Awnμd mMgl (krdy hn), aus gurU dw drSn sMswr ivc (au~qm) Pl dyx vwlw hY [ ਸੰਸਾਿਰ ਸਫਲੁ ਗੰਗਾ ਗੁਰ ਦਰਸਨੁ ਪਰਸਨ ਪਰਮ ਪਿਵਤਰ੍ ਗਤੇ ॥ ਜੀਤਿਹ ਜਮ ਲੋਕੁ ਪਿਤਤ ਜੇ ਪਰ੍ਾਣੀ ਹਿਰ ਜਨ ਿਸਵ ਗੁਰ ਗਯ੍ਯ੍ਾਿਨ ਰਤੇ ॥ {ਪੰਨਾ 1401} pd ArQ:- jy—ijhVy [ isv—kilAwx-srUp [ g´win—igAwn ivc [ rqy—rMgy jw ky [ hir jn—r`b dy syvk [ ArQ:- sMswr ivc siqgurU dw drSn gMgw vWg sPl hY [ gurU dy (crn) prsn nwl prm pivqR pdvI pRwpq huMdI hY [ jo mnu`K (pihlW) piqq BI (Bwv, igry hoey Awcrn vwly) huMdy hn, auh kilAwn-srUp siqgurU dy igAwn ivc rMgy jw ky r`b dy syvk bx ky jm-lok ƒ ij`q lYNdy hn, (Bwv, auhnW ƒ jmW dw fr nhIN rihMdw) [ ਰਘੁਬੰਿਸ ਿਤਲਕੁ ਸੁੰਦਰੁ ਦਸਰਥ ਘਿਰ ਮੁਿਨ ਬੰਛਿਹ ਜਾ ਕੀ ਸਰਣੰ ॥ ਸਿਤਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਸੇਿਵ ਅਲਖ ਗਿਤ ਜਾ ਕੀ ਸਰ੍ੀ ਰਾਮਦਾਸੁ ਤਾਰਣ ਤਰਣੰ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1401-1402} pd ArQ:- rGubMis—rGU dI kul ivc [ iqlku—iSromxI [ dsrQ Gir—dsrQ dy Gr ivc [ bMCih—locdy hn [ jw kI—ijs dI [ ArQ:- rGU dI kul ivc dsrQ dy Gr ivc iSromxI qy suMdr (myrIAW ingwhW ivc qW gurU Amrdws jI hI sn) ijnHW dI srn Awauxw (swry) munI locdy hn [ sRI gurU (rwmdws jI) dI syvw kro (srn pvo) ijs dI Awqmk AvsQw ibAwn qoN bwhr hY, qy jo qwrx leI jhwz hY [2[ ਸੰਸਾਰੁ ਅਗਮ ਸਾਗਰੁ ਤੁਲਹਾ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਗੁਰੂ ਮੁਿਖ ਪਾਯਾ ॥ ਜਿਗ ਜਨਮ ਮਰਣੁ ਭਗਾ ਇਹ ਆਈ ਹੀਐ ਪਰਤੀਿਤ ॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- gurU muiK—gurU dI rwhIN [ jig—jgq ivc [ Bgw—nws ho igAw, mu`k igAw [ hIAY—ihrdy ivc [ prqIiq—XkIn [

ArQ:- sMswr AQwh smuMdr hY, qy hrI dw nwm (ies ivcoN qwrn leI) qulhw hY; (ijs mnu`K ny) gurU dI rwhIN (ieh qulhw) pRwpq kr ilAw hY qy ijs ƒ ihrdy ivc ieh XkIn b`J igAw hY, aus dw jgq ivc jnm mrn mu`k jWdw hY [ ਪਰਤੀਿਤ ਹੀਐ ਆਈ ਿਜਨ ਜਨ ਕੈ ਿਤਨ ਕਉ ਪਦਵੀ ਉਚ ਭਈ ॥ ਤਿਜ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਲੋਭੁ ਅਰੁ ਲਾਲਚੁ ਕਾਮ ਕਰ੍ੋਧ ਕੀ ਿਬਰ੍ਥਾ ਗਈ ॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- qij—C`f ky [ ibRQw—(ÒXQw) pIV, klyS [ geI—mu`k geI [ ArQ:- ijnHW mnu`KW dy ihrdy ivc XkIn b`J igAw hY, auhnW ƒ au~cI pdvI imlI hY; mwieAw dw moh, loB Aqy lwlc iqAwg ky (Bwv, auhnW ny iqAwg id`qw hY Aqy) auhnW dI kwm k®oD dI pIV dUr ho geI hY [ ਅਵਲੋਕਯ੍ਯ੍ਾ ਬਰ੍ਹਮੁ ਭਰਮੁ ਸਭੁ ਛੁਟਕਯ੍ਯ੍ਾ ਿਦਬਯ੍ਯ੍ ਿਦਰ੍ਿਸ੍ਟ ਕਾਰਣ ਕਰਣੰ ॥ ਸਿਤਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਸੇਿਵ ਅਲਖ ਗਿਤ ਜਾ ਕੀ ਸਰ੍ੀ ਰਾਮਦਾਸੁ ਤਾਰਣ ਤਰਣੰ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- Avlok´w—vyiKAw [ bRhmu—hrI (rUp gurU rwmdws jI) ƒ [ Cutk´w—dUr ho igAw [ idb´ idRis†—(ijs gurU dI) nzr r`bI joiq vwlI (hY) [ kwrx krxM—jo isRStI dw mUl hY [ ArQ:- ijs mnu`K ny isRStI dy mUl, id`b idRStI vwly hrI-(rUp gurU rwmdws jI) ƒ if`Tw hY, aus dw swrw Brm imt igAw hY [ (qW qy) gurU rwmdws jI dI syvw kro, ijs dI Awqmk AvsQw ibAwn qoN pry hY, qy jo qwrn leI jhwz hY [3[ ਪਰਤਾਪੁ ਸਦਾ ਗੁਰ ਕਾ ਘਿਟ ਘਿਟ ਪਰਗਾਸੁ ਭਯਾ ਜਸੁ ਜਨ ਕੈ ॥ ਇਿਕ ਪੜਿਹ ਸੁਣਿਹ ਗਾਵਿਹ ਪਰਭਾਿਤਿਹ ਕਰਿਹ ਇਸ੍ਨਾਨੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- Git Git—hryk ihrdy ivc [ jn kY—dwsW dy ihrdy ivc [ jsu—soBw [ prBwiqih—AMimRq vyly [ ieik—(l&z ‘iek’ qoN bhu-vcn) [ pVih—pVHdy hn [ ArQ:- siqgurU dw pRqwp sdw hryk Gt ivc, qy siqgurU dw js dwsW dy ihrdy ivc prgt ho irhw hY [ keI mnu`K (gurU dw js) pVHdy hn, suxdy hn qy gwauNdy hn qy (aus ‘js’-rUp jl ivc) AMimRq vyly ieSnwn krdy hn [ ਇਸ੍ਨਾਨੁ ਕਰਿਹ ਪਰਭਾਿਤ ਸੁਧ ਮਿਨ ਗੁਰ ਪੂਜਾ ਿਬਿਧ ਸਿਹਤ ਕਰੰ ॥ ਕੰਚਨੁ ਤਨੁ ਹੋਇ ਪਰਿਸ ਪਾਰਸ ਕਉ ਜੋਿਤ ਸਰੂਪੀ ਧਯ੍ਯ੍ਾਨੁ ਧਰੰ ॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- suD min—suA`C mn nwl [ ibiD sihq—mirAwdw nwl [ pris—Cuh ky [ krM—krdy hn [ DrM—Drdy hn [ gur pUjw—gurU dI d`sI syvw [

ArQ:- (keI mnu`K gurU dy js-rUp jl ivc) AMimRq vyly cu`BI lWdy hn, qy su`D ihrdy nwl mirAwdw Anuswr gurU dI pUjw krdy hn, joiq-rUp gurU dw iDAwn Drdy hn, Aqy pwrs-gurU ƒ Cuh ky auhnW dw srIr kMcn (vq su`D) ho jWdw hY [ ਜਗਜੀਵਨੁ ਜਗੰਨਾਥੁ ਜਲ ਥਲ ਮਿਹ ਰਿਹਆ ਪੂਿਰ ਬਹੁ ਿਬਿਧ ਬਰਨੰ ॥ ਸਿਤਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਸੇਿਵ ਅਲਖ ਗਿਤ ਜਾ ਕੀ ਸਰ੍ੀ ਰਾਮਦਾਸੁ ਤਾਰਣ ਤਰਣੰ ॥੪॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- rihAw pUir—ivAwpk hY [ bhu ibiD brnμ—keI rMgW ivc [ jgMnwQu—jgqnwQ, jgq dw Ksm [ ArQ:- siqgurU rwmdws jI dI syvw kro, (srn pvo) ijs dI Awqmk AvsQw kQn qoN pry hY, qy jo qwrn leI jhwz hY, jo (gurU) aus ‘jgq dy jIvn’ qy ‘jgq dy nwQ’ hrI dw rUp hY jo (hrI) keI rMgW ivc jlW QlW ivc ivAwpk hY [4[ ਿਜਨਹੁ ਬਾਤ ਿਨਸ੍ਚਲ ਧਰ੍ੂਅ ਜਾਨੀ ਤੇਈ ਜੀਵ ਕਾਲ ਤੇ ਬਚਾ ॥ ਿਤਨ ਤਿਰਓ ਸਮੁਦਰ੍ੁ ਰੁਦਰ੍ੁ ਿਖਨ ਇਕ ਮਿਹ ਜਲਹਰ ਿਬੰਬ ਜੁਗਿਤ ਜਗੁ ਰਚਾ ॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- insçl—idRVH kr ky [ bwq—(gurU dy) bcn [ rudRü—frwauxw [ jlhr— jlDr, b`dl [ ibMb—CwieAw [ jlhr ibMb—b`dlW dI CW [ rcw—bixAw hoieAw hY [ ArQ:- ijnHW (mnu`KW ny) gurU dy bcn DR¨ Bgq vWg idRVH krky mMny hn, auh mnu`K kwl (dy BY) qoN bc gey hn [ iBAwnk sMswr-smuMdr auhnW ny iek pl ivc qr ilAw hY, jgq ƒ auh b`dlW dI CW vWg ricAw hoieAw (smJdy hn) [ ਕੁੰਡਲਨੀ ਸੁਰਝੀ ਸਤਸੰਗਿਤ ਪਰਮਾਨੰਦ ਗੁਰੂ ਮੁਿਖ ਮਚਾ ॥ ਿਸਰੀ ਗੁਰੂ ਸਾਿਹਬੁ ਸਭ ਊਪਿਰ ਮਨ ਬਚ ਕਰ੍ੰਮ ਸੇਵੀਐ ਸਚਾ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- kuMflnI—guMJl, mn dy mwieAw nwl vlyvyN [ surJI—sulJI, KulH geI [ gurU muiK—gurU dI rwhIN [ mcw—mcy hn, cmky hn, prgt huMdy hn [ ArQ:- auhnW dy mn dy v`t sq-sMg ivc KulHdy hn, auh prmwnμd mwxdy hn qy gurU dI brkiq nwl auhnW dw js prgtdw hY [ (qW qy ieho ijhy) s`cy gurU ƒ mn bcn qy krmW duAwrw pUjxw cwhIdw hY; ieh siqgurU sB qoN au~cw hY [5[ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹ ਜੀਉ ॥ ਕਵਲ ਨੈਨ ਮਧੁਰ ਬੈਨ ਕੋਿਟ ਸੈਨ ਸੰਗ ਸੋਭ ਕਹਤ ਮਾ ਜਸੋਦ ਿਜਸਿਹ ਦਹੀ ਭਾਤੁ ਖਾਿਹ ਜੀਉ ॥ ਦੇਿਖ ਰੂਪੁ ਅਿਤ ਅਨੂਪੁ ਮੋਹ ਮਹਾ ਮਗ ਭਈ ਿਕੰਕਨੀ ਸਬਦ ਝਨਤਕਾਰ ਖੇਲੁ ਪਾਿਹ ਜੀਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- vwih gurU—hy gurU! qUM Acrj hYN [ nYn—nyqR [ mDur—im`Ty [ bYn—bcn [

koit sYn—kroVW sYnW, kroVW jIv [ sMg—(qyry) nwl [ soB—sohxy l`gdy hn [ ijsih— ijs ƒ, (hy gurU!) Bwv, qYƒ, (hy gurU!) [ khq—AwKdI sI [ mw jsod—mW jsoDw [ Bwqu— caul [ jIau—hy ipAwry! dyiK—vyK ky [ Aiq AnUpu—bVw sohxw [ mhw mg BeI—bhuq mgn ho jWdI sI [ ikMknI—qVwgI [ sbd—Awvwz [ Jnqkwr—Cxkwr [ Kylu pwih jIau—jdoN qUM Kyf mcwauNdw sYN [ ArQ:- vwh vwh! hy ipAwry! hy gurU! sdky! qyry kml vrgy nyqR hn, (myry vwsqy qW qUM hI hYN ijs ƒ) mW jsoDw AwKdI sI—‘hy lwl (Aw), dhIN cwaul Kw [’ jdoN qUM Kyf mcwauNdw sYN, qyrI qVwgI dI Cxkwr dI Avwz pYNdI sI, qyry A`q sohxy muKVy ƒ vyK ky (mW jsoDw) qyry ipAwr ivc mgn ho jWdI sI [ ਕਾਲ ਕਲਮ ਹੁਕਮੁ ਹਾਿਥ ਕਹਹੁ ਕਉਨੁ ਮੇਿਟ ਸਕੈ ਈਸੁ ਬੰਮਯ੍ਯ੍ੁ ਗਯ੍ਯ੍ਾਨੁ ਧਯ੍ਯ੍ਾਨੁ ਧਰਤ ਹੀਐ ਚਾਿਹ ਜੀਉ ॥ ਸਿਤ ਸਾਚੁ ਸਰ੍ੀ ਿਨਵਾਸੁ ਆਿਦ ਪੁਰਖੁ ਸਦਾ ਤੁਹੀ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹ ਜੀਉ ॥੧॥੬॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- kwl klm—kwl dI klm [ hwiQ—(qyry) h`Q ivc [ khhu—d`so [ eIsu—iSv [ QMm´—bRhmw [ g´wnu D´wnu—qyry igAwn qy iDAwn ƒ [ Drq hIAY cwih jIau—ihrdy ivc Dwrn krnw cwhuMdy hn [ sRI invwsu—l`CmI dw itkwxw [ ArQ:- (hy BweI!) kwl dI klm qy hukm (gurU dy hI) h`Q ivc hn [ d`so, kaux (gurU dy hukm ƒ) imtw skdw hY? iSv qy bRhmw (gurU dy b^Sy hoey) igAwn qy iDAwn ƒ Awpxy ihrdy ivc Dwrn krnw cwhuMdy hn [ hy gurU! qUM Acrj hYN, qUM siq-srUp hYN, qUM At`l hYN, qUM hI l`CmI itkwxw hYN, qUM hI Awid purKu hYN qy sdw-iQr hYN [6[ ਰਾਮ ਨਾਮ ਪਰਮ ਧਾਮ ਸੁਧ ਬੁਧ ਿਨਰੀਕਾਰ ਬੇਸੁਮਾਰ ਸਰਬਰ ਕਉ ਕਾਿਹ ਜੀਉ ॥ ਸੁਥਰ ਿਚਤ ਭਗਤ ਿਹਤ ਭੇਖੁ ਧਿਰਓ ਹਰਨਾਖਸੁ ਹਿਰਓ ਨਖ ਿਬਦਾਿਰ ਜੀਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- rwm nwm—hy rwm nwm vwly! hy gurU ijs dw nwm ‘rwm’ hY [ prm Dwm—hy au~cy itkwxy vwly! suD buD—hy su`D igAwn vwly! inrIkwr—hy Awkwr rihq! bysumwr—hy byAMq! srbr kau—brwbr dw, qyry jyfw [ kwih—kOx hY? suQr—Afol [ Bgq ihq—Bgq dI ^wqr [ DirE—DirAw hY [ hirE—mwirAw hY [ nK ibdwir—nhuMAW nwl cIr ky [ ibdwir—cIr ky [ ArQ:- hy siqgurU! qyrw hI nwm ‘rwm’ hY, qy itkwxw au~cw hY [ qUM su`D igAwn vwlw hYN, Awkwr-rihq hYN, byAMq hYN [ qyry brwbr dw kOx hY? hy gurU! qUM Afol ic`q vwlw hYN [ (myry vwsqy qW qUM hI hYN ijs ny) Bgq (pRhlwd) dI ^wqr (nrisMG dw) rUp DwirAw sI, qy hrxwKS ƒ nhuMAW nwl cIr ky mwirAw sI [

ਸੰਖ ਚਕਰ੍ ਗਦਾ ਪਦਮ ਆਿਪ ਆਪੁ ਕੀਓ ਛਦਮ ਅਪਰੰਪਰ ਪਾਰਬਰ੍ਹਮ ਲਖੈ ਕਉਨੁ ਤਾਿਹ ਜੀਉ ॥ ਸਿਤ ਸਾਚੁ ਸਰ੍ੀ ਿਨਵਾਸੁ ਆਿਦ ਪੁਰਖੁ ਸਦਾ ਤੁਹੀ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹ ਜੀਉ ॥੨॥੭॥ {ਪੰਨਾ 1402} pd ArQ:- sMK ck® gdw pdm—ieh ivSƒ dy icMnH mMny gey hn [ Cdm—Cl (Bwv, bwvn Avqwr) [ Awpu—Awpxy Awp ƒ [ AprMpr—byAMq [ lKY—pCwxy [ ArQ:- hy siqgurU! (myry vwsqy qW qUM hI auh hYN ijs dy) sMK, ck®, gdw qy pdm (icMnH hn); (myry vwsqy qW qUM hI auh hYN ijs ny) Awp Awpxy Awp ƒ (bwvn-rUp) Cl bxwieAw sI [ qUM byAMq pwrbRhm (dw rUp) hYN, qyry aus rUp ƒ kOx pCwx skdw hY? hy gurU [ qUM Ascrj hYN, qUM At`l hYN, qUM hI l`CmI dw itkwxw hYN, qUM Awid purK hYN, qy sdw-iQr hYN [2[7[ ਪੀਤ ਬਸਨ ਕੁੰਦ ਦਸਨ ਿਪਰ੍ਆ ਸਿਹਤ ਕੰਠ ਮਾਲ ਮੁਕਟੁ ਸੀਿਸ ਮੋਰ ਪੰਖ ਚਾਿਹ ਜੀਉ ॥ ਬੇਵਜੀਰ ਬਡੇ ਧੀਰ ਧਰਮ ਅੰਗ ਅਲਖ ਅਗਮ ਖੇਲੁ ਕੀਆ ਆਪਣੈ ਉਛਾਿਹ ਜੀਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1402-1403} pd ArQ:- pIq—pIly [ bsn—bsqR [ kuMd—iek iksm dI cMbylI dw Pu`l, jo ic`tw qy koml huMdw hY [ dsn—dMd [ ipRAw—ipAwrI (rwDkw) [ sihq—nwl [ kMT—gl [ mwl— mwlw [ sIis—isr au~qy [ mor pMK—mor dy KMBW dw [ cwih—cwh nwl (pihndw hYN) [ vjIr—slwhkwr [ DIr—DIrj vwlw [ Drm AMg—Drm-srUp [ auCwih—cwau nwl [ ArQ:- hy siqgurU! (myry vwsqy qW) pIly bsqRW vwlw (ik®Sn) qUM hI hYN, (ijs dy) kuMd vrgy ic`ty dMd hn, (jo) AwpxI ipAwrI (rwDkw) dy nwl hY; (ijs dy) gl ivc mwlw hY, mor dy KMBW dw muktu (ijs ny) Awpxy msqk auqy cwh nwl (pihinAw hY) [ qUM bVw DIrj vwlw hYN, qYƒ slwhkwr dI loV nhIN, qUM Drm-srUp hYN, Al`K qy AgMm hYN, ieh swrw Kyl qUM (hI) Awpxy cwau nwl ricAw hY [ ਅਕਥ ਕਥਾ ਕਥੀ ਨ ਜਾਇ ਤੀਿਨ ਲੋਕ ਰਿਹਆ ਸਮਾਇ ਸੁਤਹ ਿਸਧ ਰੂਪੁ ਧਿਰਓ ਸਾਹਨ ਕੈ ਸਾਿਹ ਜੀਉ ॥ ਸਿਤ ਸਾਚੁ ਸਰ੍ੀ ਿਨਵਾਸੁ ਆਿਦ ਪੁਰਖੁ ਸਦਾ ਤੁਹੀ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਵਾਿਹ ਜੀਉ ॥੩॥੮॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- qIin lok—iqMnW hI lokW ivc [ rihAw smwie—ivAwpk hYN [ suqh isD— AwpxI ie`Cw nwl, suBwvk hI [ rUpu DirE—pRgt hoieAw hYN [ ArQ:- (hy gurU!) qyrI kQw kQn qoN pry hY, khI nhIN jw skdI, qUM iqMnW lokW ivc rm irhw hYN [ hy SwhW dy Swh! qUM AwpxI ie`Cw nwl ieh (mnu`K)-rUp DwirAw hY, hy gurU! qUM Acrj hYN, siq-srUp hYN, At`l hYN, qUM hI lkSmI dw Awsrw hYN, Awid purK hYN qy sdw-iQr hYN [3[8[

ਸਿਤਗੁਰੂ ਸਿਤਗੁਰੂ ਸਿਤਗੁਰੁ ਗੁਿਬੰਦ ਜੀਉ ॥ ਬਿਲਿਹ ਛਲਨ ਸਬਲ ਮਲਨ ਭਿਗ੍ਤ ਫਲਨ ਕਾਨ ਕੁਅਰ ਿਨਹਕਲੰਕ ਬਜੀ ਡੰਕ ਚੜ ਦਲ ਰਿਵੰਦ ਜੀਉ ॥ ਰਾਮ ਰਵਣ ਦੁਰਤ ਦਵਣ ਸਕਲ ਭਵਣ ਕੁਸਲ ਕਰਣ ਸਰਬ ਭੂਤ ਆਿਪ ਹੀ ਦੇਵਾਿਧ ਦੇਵ ਸਹਸ ਮੁਖ ਫਿਨੰਦ ਜੀਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- sbl mln—bl vwilAW ƒ (Bwv, AhMkwrIAW ƒ) dln vwlw [ kwn@ kuAr— kwnH kumwr [ cVH¨ dl rivMd jIau—rvI qy ieMd (sUrj qy cMdRmw) dw dl qyry nwl (qyrI soBw vDwaux leI) cVHdw hY [ rvxu—ismrn krn vwlw [ durq dvx—pwpW dw nws krn vwlw [ skl Bvx—ivAwpk sB QweIN [ kusl—Awnμd, suK [ BUq—jIv [ dyvwiD dyv—dyvW dw AiDdyv, dyviqAW dw dyvqw [ PinMd—SySnwg, PnIAr [ shs muK—hzwrW PxW vwlw [ ArQ:- siqgurU goibMd-rUp hY [ (myry vwsqy qW) siqgurU hI hY (auh) ijs ny rwjw blI ƒ CilAw sI, Awp AhMkwrIAW dw mwn qoVn vwly hn, BgqI dw Pl dyx vwly hn [ (myry vwsqy qW) gurU hI kwnH kumwr hY [ (Awp ivc) koeI klμk nhIN hY, Awp dw fMkw v`j irhw hY, sUrj qy cMdRmw dw dl Awp dI hI soBw vDwaux leI cVHdw hY [ Awp Akwl purK dw ismrn krdy hn, pwpW dy dUr krn vwly hn, sB QweIN suK pYdw krn vwly hn, swry jIAW ivc Awp hI hn, Awp hI dyviqAW dy dyvqw hn [ Aqy (myry vwsqy qW) hzwrW mUMhW vwlw SySnwg BI Awp hI hn [ ਜਰਮ ਕਰਮ ਮਛ ਕਛ ਹੁਅ ਬਰਾਹ ਜਮੁਨਾ ਕੈ ਕੂਿਲ ਖੇਲੁ ਖੇਿਲਓ ਿਜਿਨ ਿਗੰਦ ਜੀਉ ॥ ਨਾਮੁ ਸਾਰੁ ਹੀਏ ਧਾਰੁ ਤਜੁ ਿਬਕਾਰੁ ਮਨ ਗਯੰਦ ਸਿਤਗੁਰੂ ਸਿਤਗੁਰੂ ਸਿਤਗੁਰ ਗੁਿਬੰਦ ਜੀਉ ॥੪॥੯॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- huA—ho ky [ krm—kMm [ jrm huA—jnm lY ky [ kUil—kMFy qy [ Kylu igMd—gyNd dI Kyl [ ijin—ijs ny [ swru—sRySt [ hIey—ihrdy ivc [ Dwr—itkw r`K [ mn gXMd—hy gXMd dy mn! gXMd—B`t dw nwm hY [ ArQ:- (myry vwsqy qW goibMd-rUp siqgurU hI hY auh) ijs ny m`C k`C qy vrwh dy jnm lY ky keI kMm kIqy, ijs ny jmunw dy kMFy au~qy gyNd dI Kyf KyfI sI [ hy gXMd dy mn! (ies siqgurU dw) sRySt nwm ihrdy ivc Dwr qy ivkwr C`f dyh; ieh gurU auhI goibMd hY [4[9[ ਿਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿਸਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿਤ ਜੀਉ ॥ ਗੁਰ ਕਿਹਆ ਮਾਨੁ ਿਨਜ ਿਨਧਾਨੁ ਸਚੁ ਜਾਨੁ ਮੰਤਰ੍ੁ ਇਹੈ ਿਨਿਸ ਬਾਸੁਰ ਹੋਇ ਕਲਯ੍ਯ੍ਾਨੁ ਲਹਿਹ ਪਰਮ ਗਿਤ ਜੀਉ ॥ ਕਾਮੁ ਕਰ੍ੋਧੁ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਜਣ ਜਣ ਿਸਉ ਛਾਡੁ ਧੋਹੁ ਹਉਮੈ ਕਾ ਫੰਧੁ ਕਾਟੁ ਸਾਧਸੰਿਗ ਰਿਤ ਜੀਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- siq—sdw At`l [ inj—Awpxw (Bwv, nwl inBx vwlw) [ inDwnu—^zwnw [ scu jwxu—inscy jwx, shI smJ [ inis—rwq [ bwsur—idn [ kl´wnu—suK [ lhih— pRwpq kryNgw [ prm giq—sB qoN au~cI Awqmk AvsQw [ Dohu—T`gI [ jx jx isau—iDr iDr nwl [ PMDu—PwhI [ riq—ipAwr [

ArQ:- siqgurU hI sdw-iQr hY [ (hy mn!) siqgurU dw bcn mMn, iehI nwl inBx vwlw ^zwnw hY; inScw kr ky mMn ik iehI mMqR hY (ijs nwl qYƒ) idn rwq suK hoieAw qy qUM au~cI pdvI pw leyNgw [ kwm, kRoD, loB, moh Aqy jxy Kxy nwl T`gI krnI C`f dyh; haumY dI PwhI (BI) dUr kr qy swD sMgiq ivc ipAwr pw [ ਦੇਹ ਗੇਹੁ ਿਤਰ੍ਅ ਸਨੇਹੁ ਿਚਤ ਿਬਲਾਸੁ ਜਗਤ ਏਹੁ ਚਰਨ ਕਮਲ ਸਦਾ ਸੇਉ ਿਦਰ੍ੜਤਾ ਕਰੁ ਮਿਤ ਜੀਉ ॥ ਨਾਮੁ ਸਾਰੁ ਹੀਏ ਧਾਰੁ ਤਜੁ ਿਬਕਾਰੁ ਮਨ ਗਯੰਦ ਿਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿਸਰੀ ਗੁਰੂ ਿਸਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿਤ ਜੀਉ ॥੫॥੧੦॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- dyh—srIr [ gyhu—gr [ iqRA snyhu—iesqRI dw ipAwr [ icq iblwsu—mn dI Kyf [ syau—ismr [ idRVqw—pikAweI, isdk [ ArQ:- ieh srIr, Gr, iesqRI dw ipAwr, ieh (swrw) sMswr mn dI (hI) Kyf hY [ (siqgurU dy) crn kmlW dw ismrn kr, (AwpxI) miq ivc iehI Bwv idRVH kr [ hy gXMd dy mn! (siqgurU dw) sRySt nwm ihrdy ivc Dwr qy ivkwr C`f dyh; siqgurU (hI) sdw-iQr hY [5[ ਸੇਵਕ ਕੈ ਭਰਪੂਰ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਵਾਹਗੁਰੂ ਤੇਰਾ ਸਭੁ ਸਦਕਾ ॥ ਿਨਰੰਕਾਰੁ ਪਰ੍ਭੁ ਸਦਾ ਸਲਾਮਿਤ ਕਿਹ ਨ ਸਕੈ ਕੋਊ ਤੂ ਕਦ ਕਾ ॥ ਬਰ੍ਹਮਾ ਿਬਸਨੁ ਿਸਰੇ ਤੈ ਅਗਨਤ ਿਤਨ ਕਉ ਮੋਹੁ ਭਯਾ ਮਨ ਮਦ ਕਾ ॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- syvk kY—syvkW dy (ihrdy-rUp Gr ivc) [ BrpUr—nkw-nk, ivAwpk [ jugu jugu—sdw [ vwh—DMn hYN qUM [ gurU—hy gurU! sdkw—brkiq [ slwmiq—iQr, At`l [ isry—pYdw kIqy [ qY—qYN, qUM hI [ Agnq—(A-gnq) byAMq [ mohu mn md kw—mn dy AhMkwr dw moh [ ArQ:- hy gurU! qUM DMn hYN! qUM Awpxy syvkW dy ihrdy ivc sdw hwzr-nwzr hYN, qyrI hI swrI brkiq hY; qUM inrMkwr (-rUp) hYN, pRBU (-rUp) hYN, sdw-iQr hYN [ koeI nhIN AwK skdw, qUM kdoN dw hYN [ (hy gurU!) qUM hI Aigxq bRhmw qy ivSƒ pYdw kIqy hn, Aqy auhnW ƒ Awpxy mn dy AhMkwr dw moh ho igAw [ ਚਵਰਾਸੀਹ ਲਖ ਜੋਿਨ ਉਪਾਈ ਿਰਜਕੁ ਦੀਆ ਸਭ ਹੂ ਕਉ ਤਦ ਕਾ ॥ ਸੇਵਕ ਕੈ ਭਰਪੂਰ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਵਾਹਗੁਰੂ ਤੇਰਾ ਸਭੁ ਸਦਕਾ ॥੧॥੧੧॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- qd kw—qdoN qoN, jdoN pYdw kIqI [ ArQ:- (hy gurU! qUM hI) cOrwsI l`K jUn pYdw kIqI hY, Aqy swirAW ƒ qdoN qoN hI irzk dy irhw hYN [ hy gurU! qUM DMn hYN! qUM Awpxy syvkW dy ihrdy ivc sdw hwzr-nwzr hYN, qyrI hI swrI brkiq hY [1[11[

ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਾ ਬਡਾ ਤਮਾਸਾ ॥ ਆਪੇ ਹਸੈ ਆਿਪ ਹੀ ਿਚਤਵੈ ਆਪੇ ਚੰਦੁ ਸੂਰੁ ਪਰਗਾਸਾ ॥ ਆਪੇ ਜਲੁ ਆਪੇ ਥਲੁ ਥੰਮਨੁ ਆਪੇ ਕੀਆ ਘਿਟ ਘਿਟ ਬਾਸਾ ॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- vwhu vwhu—DMMnXqw-Xog gurU, brkiq vwlw gurU [ qmwsw—sMswr-rUp Kyf [ icqvY—ivcwrdw hY [ QMm@nu—Awsrw, QMmH [ bwsw—itkwxw [ Git Git—hryk ihrdy ivc [ ArQ:- brkiq vwly gurU (rwmdws) dw (sMswr-rUp ieh) v`fw Kyl ho irhw hY, (srbivAwpk pRBU dw rUp gurU) Awp hI h`s irhw hY, Awp hI ivcwr irhw hY, Awp hI cMd qy sUrj ƒ cwnx dy irhw hY [ (auh gurU) Awp hI jl hY, Awp hI DrqI hY, Awp hI Awsrw hY qy aus ny Awp hI hryk srIr ivc invws kIqw hoieAw hY [ ਆਪੇ ਨਰੁ ਆਪੇ ਫੁਿਨ ਨਾਰੀ ਆਪੇ ਸਾਿਰ ਆਪ ਹੀ ਪਾਸਾ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਸੰਗਿਤ ਸਭੈ ਿਬਚਾਰਹੁ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਾ ਬਡਾ ਤਮਾਸਾ ॥੨॥੧੨॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- nr—mnu`K [ Puin—Aqy [ swir—nrd [ pwsw—cONpV [ gurmuiK—hy gurmuKo! sMgiq—sMgiq ivc [ sBY—swry [ ArQ:- (srb-ivAwpk pRBU dw rUp gurU rwmdws) Awp hI mnu`K hY Aqy Awp hI iesqRI hY; Awp hI nrd hY qy Awp hI cONpV hY [ hy gurmuKo! sMgiq ivc rl ky swry ivcwr kro, brkiq vwly gurU (rwmdws jI) dw (sMswr-rUp) ieh Kyf ho irhw hY [2[12[ ਕੀਆ ਖੇਲੁ ਬਡ ਮੇਲੁ ਤਮਾਸਾ ਵਾਿਹਗੁਰੂ ਤੇਰੀ ਸਭ ਰਚਨਾ ॥ ਤੂ ਜਿਲ ਥਿਲ ਗਗਿਨ ਪਯਾਿਲ ਪੂਿਰ ਰਹਯ੍ਯ੍ਾ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਤੇ ਮੀਠੇ ਜਾ ਕੇ ਬਚਨਾ ॥ {ਪੰਨਾ 1403} pd ArQ:- Kylu—Kyf [ mylu—mylw, q`qW dw imlwp [ qmwsw—kOqk [ vwih—DMn [ gurU—hy gurU! rcnw—isRStI [ jil—jl ivc [ Qil—Ql ivc [ ggin—AkwS auqy [ pXwil—pwqwl ivc [ pUir rh´w—ivAwpk hYN [ jw ky—ijs dy [ ArQ:- hy gurU! qUM DMn hYN; ieh isRStI sB qyrI (kIqI hoeI) hY; qUM (q`qW dw) myl (kr ky) iek Kyl qy qmwSw rcw id`qw hY [ qUM jl ivc, ipRQvI qy, AkwS auqy, pwqwl ivc, (sB QweIN) ivAwpk hYN; qyry bcn AMimRq nwloN BI im`Ty hn [ ਮਾਨਿਹ ਬਰ੍ਹਮਾਿਦਕ ਰੁਦਰ੍ਾਿਦਕ ਕਾਲ ਕਾ ਕਾਲੁ ਿਨਰੰਜਨ ਜਚਨਾ ॥ ਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਿਦ ਪਾਈਐ ਪਰਮਾਰਥੁ ਸਤਸੰਗਿਤ ਸੇਤੀ ਮਨੁ ਖਚਨਾ ॥ ਕੀਆ ਖੇਲੁ ਬਡ ਮੇਲੁ ਤਮਾਸਾ ਵਾਹਗੁਰੂ ਤੇਰੀ ਸਭ ਰਚਨਾ ॥੩॥੧੩॥੪੨॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- mwnih—syauNdy hn, mMndy hn [ jcnw—mMgdy hn, jwcnw (krdy hn) [ gur pRswid—hy gurU! qyrI ik®pw nwl, qYN gurU dI ik®pw nwl [ prmwrQu—au~cI pdvI [ syqI— nwl [ Kcnw—juV jWdw hY [

ArQ:- hy gurU! bRhmw qy rudR (iSv) Awidk (qYƒ) syauNdy hn, qUM kwl dw BI kwl hYN, (qUM) mwieAw qoN rhq (hrI) hYN, (sB lok qYQoN) mMgdy hn [ hy gurU! qyrI hI ik®pw nwl au~cI pdvI imldI hY, Aqy sqsMg ivc mn juV jWdw hY [ hy gurU! qUM DMn hYN, ieh rcnw qyrI hI hY; (q`qW dw) myl (kr ky) qUM ieh qmwSw qy Kyl rcw id`qw hY [3[13[42[ iehnW auprly 42 sveIAW dw vyrvw ieauN hY: pihly 13 sveIey B`t kl´shwr dy [ Agly 16 sveIey B`t nl´ dy [ A^Irly 13 sveIey gXMd dy [ joV—42 [ ਅਗਮੁ ਅਨੰਤੁ ਅਨਾਿਦ ਆਿਦ ਿਜਸੁ ਕੋਇ ਨ ਜਾਣੈ ॥ ਿਸਵ ਿਬਰੰਿਚ ਧਿਰ ਧਯ੍ਯ੍ਾਨੁ ਿਨਤਿਹ ਿਜਸੁ ਬੇਦੁ ਬਖਾਣੈ ॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- Agmu—AphuMc [ Anμqu—byAMq [ Anwid—(An-Awid) ijs dw mu`F l`B nhIN skdw [ Awid—mu`F [ ibrMic—bRhmw [ inqih—sdw [ bKwxY—ibAwn krdw hY [ ArQ:- jo Akwl purK AphuMc hY, Anμq hY, Anwid hY, ijs dw mu`F koeI nhIN jwxdw, ijs dw iDAwn sdw iSv qy bRhmw Dr rhy hn qy ijs dy (guxW) ƒ vyd vrxn kr irhw hY [ ਿਨਰੰਕਾਰੁ ਿਨਰਵੈਰੁ ਅਵਰੁ ਨਹੀ ਦੂਸਰ ਕੋਈ ॥ ਭੰਜਨ ਗੜਣ ਸਮਥੁ ਤਰਣ ਤਾਰਣ ਪਰ੍ਭੁ ਸੋਈ ॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- BMjn gVHx smQu—jIvW ƒ nws krn qy pYdw krn dy smr`Q [ qrx qwrx— qwrx leI jhwz [ qrx—jhwz [ ArQ:- auh Akwl purK Akwr-rihq hY, vYr-rihq hY, koeI hor aus dy smwn nhIN hY, auh jIvW ƒ pYdw krn qy mwrn dI qwkq r`Kx vwlw hY, auh pRBU (jIvW ƒ sMswr-swgr qoN) qwrx leI jhwz hY [ ਨਾਨਾ ਪਰ੍ਕਾਰ ਿਜਿਨ ਜਗੁ ਕੀਓ ਜਨੁ ਮਥੁਰਾ ਰਸਨਾ ਰਸੈ ॥ ਸਰ੍ੀ ਸਿਤ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਿਚਤਹ ਬਸੈ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- nwnw pRkwr—keI qrHW dw [ ijin—ijs (Akwl purK) ny [ rsnw rsY—jIB nwl (aus ƒ) jpdw hY [ gur rwmdws icqh—gurU rwmdws dy ihrdy ivc [ ArQ:- ijs Akwl purK ny keI qrHW dw jgq ricAw hY, aus ƒ dws mQurw jIB nwl jpdw hY [ auhI siqnwmu krqw purK gurU rwmdws jI dy ihrdy ivc v`sdw hY [1[

ਗੁਰੂ ਸਮਰਥੁ ਗਿਹ ਕਰੀਆ ਧਰ੍ੁਵ ਬੁਿਧ ਸੁਮਿਤ ਸਮਾਰਨ ਕਉ ॥ ਫੁਿਨ ਧਰ੍ੰਮ ਧੁਜਾ ਫਹਰੰਿਤ ਸਦਾ ਅਘ ਪੁੰਜ ਤਰੰਗ ਿਨਵਾਰਨ ਕਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- gih krIAw—pkV ilAw hY (Bwv, srn leI hY) [ DRüv—Afol [ sumiq—cMgI miq [ smwrn kau—sMBwlx leI, pRwpq krn leI [ DRMm Dujw—Drm dw JMfw [ PhrMiq— Ju`l irhw hY [ AG—pwp [ puMj—smUh, Fyr [ qrMg—lihrW [ ArQ:- ijs smr`Q gurU dw Drm dw JMfw sdw Ju`l irhw hY, mYN aus dI srn leI hY; (ikauN?) Afol bu`D qy au~cI m`q pRwpq krn leI, Aqy pwpW dy puMj qy qrMg (Awpxy AMdroN) dUr krn leI [ ਮਥੁਰਾ ਜਨ ਜਾਿਨ ਕਹੀ ਜੀਅ ਸਾਚੁ ਸੁ ਅਉਰ ਕਛੂ ਨ ਿਬਚਾਰਨ ਕਉ ॥ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਬੋਿਹਥੁ ਬਡੌ ਕਿਲ ਮੈ ਭਵ ਸਾਗਰ ਪਾਿਰ ਉਤਾਰਨ ਕਉ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- jwin khI jIA—ihrdy ivc soc ky AwKI hY [ ibcwrn kau—ivcwrn-jog g`l [ Aaur kCU—hor koeI g`l [ boihQu—jhwz [ kil mY—kljug iv`c [ ArQ:- dws mQurw ny ihrdy ivc soc-smJ ky ieh s`c AwiKAw hY, ies qoN ibnw koeI hor ivcwrn-jog g`l nhIN hY, ik sMswr-swgr qoN pwr auqwrn leI hrI dw nwm hI kljug ivc v`fw jhwz hY (Aqy auh nwm smr`Q gurU qoN imldw hY) [2[ ਸੰਤਤ ਹੀ ਸਤਸੰਗਿਤ ਸੰਗ ਸੁਰੰਗ ਰਤੇ ਜਸੁ ਗਾਵਤ ਹੈ ॥ ਧਰ੍ਮ ਪੰਥੁ ਧਿਰਓ ਧਰਨੀਧਰ ਆਿਪ ਰਹੇ ਿਲਵ ਧਾਿਰ ਨ ਧਾਵਤ ਹੈ ॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- sMqq hI—sdw hI, iek r`s (szqqz-always) [ sqsMgiq sMg—sqsMg ivc [ DirE—QwipAw hY [ DrnIDr—DrqI dw Awsrw, Akwl purK [ ilv Dir—ibRqI itkw ky [ n Dwvq hY—Btkdy nhIN [ ArQ:- (ieh siqgurU vwlw) Drm dw rwh DrqI-dy-Awsry hrI ny Awp clwieAw hY [ (ijnHW mnu`KW ny ies ivc) iQRqI joVI hY Aqy (jo) sdw ie`k rs sqsMg ivc (juV ky) sohxy rMg ivc rMgIj ky hrI dw js gwauNdy hn, (auh iksy hor pwsy) Btkdy nhIN iPrdy [ ਮਥੁਰਾ ਭਿਨ ਭਾਗ ਭਲੇ ਉਨ ਕੇ ਮਨ ਇਛਤ ਹੀ ਫਲ ਪਾਵਤ ਹੈ ॥ ਰਿਵ ਕੇ ਸੁਤ ਕੋ ਿਤਨ ਤਰ੍ਾਸੁ ਕਹਾ ਜੁ ਚਰੰਨ ਗੁਰੂ ਿਚਤੁ ਲਾਵਤ ਹੈ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- Bin—AwK [ aun@ ky—auhnW mnu`KW dy [ mn ieCq Pl—mn-BwauNdy Pl [ riv ky suq ko—Drm rwj dw [ qRwsu—fr [ khw—ikQy? riv—sUrj [ suq—pu`qr [ ju— ijhVy bMdy [ rivsuq—Drmrwj [ ArQ:- hy mQurw! AwK—‘jo mnu`K gurU (rwmdws jI) dy crnW ivc mn joVdy hn, auhnW dy

Bwg cMgy hn, auh mn-BwauNdy Pl pWdy hn, auhnW ƒ Drm rwj dw fr ikQy rihMdw hY? (iblkul nhIN rihMdw) [3[ ਿਨਰਮਲ ਨਾਮੁ ਸੁਧਾ ਪਰਪੂਰਨ ਸਬਦ ਤਰੰਗ ਪਰ੍ਗਿਟਤ ਿਦਨ ਆਗਰੁ ॥ ਗਿਹਰ ਗੰਭੀਰੁ ਅਥਾਹ ਅਿਤ ਬਡ ਸੁਭਰੁ ਸਦਾ ਸਭ ਿਬਿਧ ਰਤਨਾਗਰੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- suDw—AMimRq [ prpUrn—BirAw hoieAw (srovr) [ qrMg—lihrW [ idn Awgru—AMimRq vyly [ gihr—fUMGw [ suBru—nkw-nk BirAw hoieAw [ rqnwgr—rqnW dw ^zwnw (rqn Awkr—rqnW dI Kwx) [ ArQ:- (gurU rwmdws iek AYsw srovr hY ijs ivc prmwqmw dw) piv`qr nwm-AMimRq BirAw hoieAw hY (aus ivc) AMimRq vyly Sbd dIAW lihrW au~TdIAW hn, (ieh srovr) bVw fUMGw gMBIr qy AQwh hY, sdw nkw-nk BirAw rihMdw hY qy sB qrHW dy rqnW dw ^zwnw hY [ ਸੰਤ ਮਰਾਲ ਕਰਿਹ ਕੰਤੂਹਲ ਿਤਨ ਜਮ ਤਰ੍ਾਸ ਿਮਿਟਓ ਦੁਖ ਕਾਗਰੁ ॥ ਕਲਜੁਗ ਦੁਰਤ ਦੂਿਰ ਕਰਬੇ ਕਉ ਦਰਸਨੁ ਗੁਰੂ ਸਗਲ ਸੁਖ ਸਾਗਰੁ ॥੪॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- mrwl—hMs [ kMqUhl—klol [ duK kwgru—du`KW dw kwZz (Bwv, lyKw) [ jm qRws—jmW dw fr [ durq—pwp [ krby kau—krn leI [ sgl suK swgru—swry suKW dw smuMdr [ ArQ:- (aus srovr ivc) sMq-hMs klol krdy hn, auhnW dw jmW dw fr qy du`KW dw lyKw imt igAw huMdw hY [ kljug dy pwp dUr krn leI siqgurU dw drSn swry suKW dw smuMdr hY [4[ ਜਾ ਕਉ ਮੁਿਨ ਧਯ੍ਯ੍ਾਨੁ ਧਰੈ ਿਫਰਤ ਸਗਲ ਜੁਗ ਕਬਹੁ ਕ ਕੋਊ ਪਾਵੈ ਆਤਮ ਪਰ੍ਗਾਸ ਕਉ ॥ ਬੇਦ ਬਾਣੀ ਸਿਹਤ ਿਬਰੰਿਚ ਜਸੁ ਗਾਵੈ ਜਾ ਕੋ ਿਸਵ ਮੁਿਨ ਗਿਹ ਨ ਤਜਾਤ ਕਿਬਲਾਸ ਕੰਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- jw kau—ijs (dy drsn) dI ^wqr [ DrY—Drdw hY [ iPrq sgl jug—swry jugW ivc BONdw [ kbhu k—kdy, iksy ivrly smyN [ Awqm pRgws—AMdr dw cwnxw [ ibrMic—(ivrzic) bRhmw [ gih—PV ky [ n qjwq—nhIN C`fdw [ kiblws—kYlwS prbq [ ArQ:- swry jugW ivc BONdw hoieAw koeI munI ijs (hrI) dI ^wqr iDAwn Drdw hY, Aqy kdy hI aus ƒ AMdr dw cwnxw l`Bdw hY, ijs hrI dw js bRhmw vydW dI bwxI smyq gwauNdw hY, Aqy ijs ivc smwDI lw ky iSv kYlwS prbq nhIN C`fdw; ਜਾ ਕੌ ਜੋਗੀ ਜਤੀ ਿਸਧ ਸਾਿਧਕ ਅਨੇਕ ਤਪ ਜਟਾ ਜੂਟ ਭੇਖ ਕੀਏ ਿਫਰਤ ਉਦਾਸ ਕਉ ॥ ਸੁ ਿਤਿਨ ਸਿਤਗੁਿਰ ਸੁਖ ਭਾਇ ਿਕਰ੍ਪਾ ਧਾਰੀ ਜੀਅ ਨਾਮ ਕੀ ਬਡਾਈ ਦਈ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਕਉ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 1404}

pd ArQ:- jw kau—ijs dI ^wqr [ audws kau—audws ƒ (Dwr ky) [ su iqin siqguir— aus hrI-rUp gurU (Amrdws jI) ny [ suK Bwie—shj suBwie [ jIA—jIvW au~qy [ iqin— aus ny [ siqguir—siqgur ny [ ArQ:- ijs (dw drsn krn) dI ^wqr AnykW jogI, jqI, is`D qy swiDk qp krdy hn Aqy jtw-jUt rih ky audws-ByK Dwr ky iPrdy hn, aus (hrI-rUp) gurU (Amrdws jI) ny shj suBwie jIAW auqy ikrpw kIqI qy gur rwmdws jI ƒ hrI-nwm dI vifAweI b^SI [5[ ਨਾਮੁ ਿਨਧਾਨੁ ਿਧਆਨ ਅੰਤਰਗਿਤ ਤੇਜ ਪੁੰਜ ਿਤਹੁ ਲੋਗ ਪਰ੍ਗਾਸੇ ॥ ਦੇਖਤ ਦਰਸੁ ਭਟਿਕ ਭਰ੍ਮੁ ਭਜਤ ਦੁਖ ਪਰਹਿਰ ਸੁਖ ਸਹਜ ਿਬਗਾਸੇ ॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- iDAwn—ibRqI [ AMqrgiq—AMdr vl, AMqr-muK [ iqhu log—iqMnW lokW ivc [ pRgwsy—cmikAw [ Btik—bONdl ky [ Bjq—dUr ho jWdw hY, B`j jWdw hY [ prhir—dUr ho ky [ shj—Awqmk Afolqw [ ibgsy—pRgt huMdy hn [ ArQ:- (gurU rwmdws jI pws) nwm-rUp ^zwnw hY, (Awp dI) AMqrmuK ibRqI hY, (Awp dy) qyj dw puMj iqMnW lokW ivc cmk irhw hY, (Awp dw) drSn kr ky (drsn krn vwilAW dw) Brm Btk ky B`j jWdw hY, Aqy (auhnW dy) du`K dUr ho ky (auhnW dy AMdr) Awqmk Afolqw dy suK prgt ho jWdy hn [ ਸੇਵਕ ਿਸਖ ਸਦਾ ਅਿਤ ਲੁਿਭਤ ਅਿਲ ਸਮੂਹ ਿਜਉ ਕੁਸਮ ਸੁਬਾਸੇ ॥ ਿਬਦਯ੍ਯ੍ਮਾਨ ਗੁਿਰ ਆਿਪ ਥਪਯ੍ਯ੍ਉ ਿਥਰੁ ਸਾਚਉ ਤਖਤੁ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸੈ ॥੬॥ {ਪੰਨਾ 1404} pd ArQ:- luiBq—cwhvwn, loBI [ Ail smUh—Sihd dIAW m`KIAW dw iek`T [ kusm— Pu`l [ ibd´mwn—pRq`K [ guir—gurU (Amr dws jI) ny [ gurU rwmdwsY—gurU rwm dws jI dw [ ArQ:- syvk qy is`K sdw (gurU rwmdws jI dy crnW dy) AwiSk hn, ijvyN BOry Pu`lW dI vwSnw dy [ pRq`K gurU (Amrdws jI) ny Awp hI gurU rwmdws jI dw s`cw q^q inhcl itkw id`qw hY [6[ ਤਾਰਯ੍ਯ੍ਉ ਸੰਸਾਰੁ ਮਾਯਾ ਮਦ ਮੋਿਹਤ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਨਾਮੁ ਦੀਅਉ ਸਮਰਥੁ ॥ ਫੁਿਨ ਕੀਰਿਤਵੰਤ ਸਦਾ ਸੁਖ ਸੰਪਿਤ ਿਰਿਧ ਅਰੁ ਿਸਿਧ ਨ ਛੋਡਇ ਸਥੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- md—AhMkwr [ sQu—swQ [ kIriq—soBw [ sMpiq—Dn [ AMimRq—Awqmk jIvn dyx vwlw [ ArQ:- (gurU rwmdws jI ny) mwieAw dy md ivc mohy hoey sMswr ƒ qwirAw hY, (Awp ny jIAW ƒ) smr`Qw vwlw AMimRq-nwm b^iSAw hY, Awp sdw suK, Dn Aqy soBw dy mwlk hn, ir`DI Aqy is`DI Awp dw swQ nhIN C`fdI [

ਦਾਿਨ ਬਡੌ ਅਿਤਵੰਤੁ ਮਹਾਬਿਲ ਸੇਵਿਕ ਦਾਿਸ ਕਿਹਓ ਇਹੁ ਤਥੁ ॥ ਤਾਿਹ ਕਹਾ ਪਰਵਾਹ ਕਾਹੂ ਕੀ ਜਾ ਕੈ ਬਸੀਿਸ ਧਿਰਓ ਗੁਿਰ ਹਥੁ ॥੭॥੪੯॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- dwin—dwnI [ AiqvMqu—AiqAMq [ syvk dwis—syvk dws (mQurw) ny [ kihE—AwiKAw hY [ qQu—s`c [ qwih—aus (mnu`K) ƒ [ khw—ikQy? bsIis—isr auqy [ guir—gurU ny [ ArQ:- (gurU rwmdws) bVw dwnI hY Aqy AiqAMq mhwblI hY, syvk dws (mQurw) ny ieh s`c AwiKAw hY [ ijs dy isr au~qy gurU (rwmdws jI) ny h`Q DirAw hY, aus ƒ iksy dI kI prvwh hY? [7[49[ B`t mQurw dy 7 sveIey [ ਤੀਿਨ ਭਵਨ ਭਰਪੂਿਰ ਰਿਹਓ ਸੋਈ ॥ ਅਪਨ ਸਰਸੁ ਕੀਅਉ ਨ ਜਗਤ ਕੋਈ ॥ ਆਪੁਨ ਆਪੁ ਆਪ ਹੀ ਉਪਾਯਉ ॥ ਸੁਿਰ ਨਰ ਅਸੁਰ ਅੰਤੁ ਨਹੀ ਪਾਯਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- BrpUir rihE—ivAwpk hY [ soeI—auh Akwl purK [ srsu—sdrS, vrgw [ Awpun Awpu—Awpxw Awp [ aupwXau—pYdw kIqw [ suir—dyvqy [ nr—mnu`K [ Asur— dYNq [ Awp hI—Awip hI [ ArQ:- (ijhVw) Akwl purK Awp hI iqMnW BvnW ivc ivAwpk hY, jgq dw koeI dUjw jIv (ijs ny) Awpxy vrgw pYdw nhIN kIqw, Awpxw Awp (ijs ny) Awp hI pYdw kIqw hY, dyvqy, mnu`K, dYNq, iksy ny (ijs dw) AMq nhIN pwieAw; ਪਾਯਉ ਨਹੀ ਅੰਤੁ ਸੁਰੇ ਅਸੁਰਹ ਨਰ ਗਣ ਗੰਧਰ੍ਬ ਖੋਜੰਤ ਿਫਰੇ ॥ ਅਿਬਨਾਸੀ ਅਚਲੁ ਅਜੋਨੀ ਸੰਭਉ ਪੁਰਖੋਤਮੁ ਅਪਾਰ ਪਰੇ ॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- sMBau—(ÔvXzBzu) Awpxy Awp qoN prgt hox vwlw [ ArQ:- dyvqy, dYNq, mnu`K, gx gMDrb—sB ijs ƒ Kojdy iPrdy hn, (iksy ny ijs dw) AMq nhIN pwieAw, ijhVw Akwl purK AibnwSI hY, Afol hY, jUnW qoN rhq hY, Awpxy Awp qoN prgt hoieAw hY, au~qm purK hY qy bhuq byAMq hY [ ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥੁ ਸਦਾ ਸੋਈ ਸਰਬ ਜੀਅ ਮਿਨ ਧਯ੍ਯ੍ਾਇਯਉ ॥ ਸਰ੍ੀ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਜਯੋ ਜਯ ਜਗ ਮਿਹ ਤੈ ਹਿਰ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਾਇਯਉ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- krx—jgq [ krx kwrx—isRStI dw mUl [ srb jIA—swry jIAW ny [ min—mn ivc [ jXo jX—jY-jYkwr ho rhI hY [ mih—jgq ivc [ hir prm pdu— (aupRokq) hrI dI au~cI pdvI [ ArQ:- (ijhVw) hrI isRStI dw mUl hY, (jo) Awp hI sdw smr`Q hY, swry jIAW ny (ijs ƒ)

mn ivc ismirAw hY, hy gurU rwmdws jI! (Awp dI) jgq ivc jY-jYkwr ho rhI hY ik Awp ny aus hrI dI au~cI pdvI pw leI hY [1[ ਸਿਤਗੁਿਰ ਨਾਨਿਕ ਭਗਿਤ ਕਰੀ ਇਕ ਮਿਨ ਤਨੁ ਮਨੁ ਧਨੁ ਗੋਿਬੰਦ ਦੀਅਉ ॥ ਅੰਗਿਦ ਅਨੰਤ ਮੂਰਿਤ ਿਨਜ ਧਾਰੀ ਅਗਮ ਗਯ੍ਯ੍ਾਿਨ ਰਿਸ ਰਸਯ੍ਯ੍ਉ ਹੀਅਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- siqugir nwnik—siqgurU nwnk ny [ iek min—iekwgR mn ho ky [ dIAau— Arpn kr id`qw [ AMgid—AMgd ny [ Anμq mUriq—byAMq AkwrW vwlw, srgux hrI [ inj DwrI—Awpxy AMdr Dwrn kIqI [ Agm g´win—Agm hrI dy igAwn nwl [ ris—pRym ivc [ rs´au—risAw, iB`j igAw [ hIAau—(gurU AMgd jI dw) ihrdw [ Agm—AphuMc [ ArQ:- gurU nwnk dyv jI ny iek-mn ho ky BgqI kIqI, qy (Awpxw) qn mn Dn goibMd ƒ Arpn kr id`qw [ (gurU) AMgd (swihb jI) ny ‘Anμq mUriq’ hrI ƒ Awpxy AMdr itkwieAw, AphuMc hrI dy igAwn dI brkiq nwl Awp dw ihrdw pRym ivc iB`j igAw [ ਗੁਿਰ ਅਮਰਦਾਿਸ ਕਰਤਾਰੁ ਕੀਅਉ ਵਿਸ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਕਿਰ ਧਯ੍ਯ੍ਾਇਯਉ ॥ ਸਰ੍ੀ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਜਯੋ ਜਯ ਜਗ ਮਿਹ ਤੈ ਹਿਰ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਾਇਯਉ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- guir Amrdwis—gurU Amrdws (jI) ny [ vis—v`s ivc [ vwhu vwhu kir—‘qUM DMn hYN, qUM DMn hYN’—ieh AwK ky [ prm—sB qoN au~cw [ pdu—drjw [ hir prm pdu—pRBU (dy imlwp) dw sB qoN au~cw drjw [ ArQ:- gurU Amrdws jI ny krqwr ƒ Awpxy v`s ivc kIqw [ ‘qUM DMn hYN, qUM DMn hYN’—ieh AwK ky Awp ny krqwr ƒ ismirAw [ hy gurU rwmdws jI! Awp dI BI jgq ivc jY-jYkwr ho rhI hY; Awp ny Akwl purK dy imlwp dw sB qoN au~cw drjw hwsl kr ilAw hY [2[ ਨਾਰਦੁ ਧਰ੍ੂ ਪਰ੍ਹਲਾਦੁ ਸੁਦਾਮਾ ਪੁਬ ਭਗਤ ਹਿਰ ਕੇ ਜੁ ਗਣੰ ॥ ਅੰਬਰੀਕੁ ਜਯਦੇਵ ਿਤਰ੍ਲੋਚਨੁ ਨਾਮਾ ਅਵਰੁ ਕਬੀਰੁ ਭਣੰ ॥ ਿਤਨ ਕੌ ਅਵਤਾਰੁ ਭਯਉ ਕਿਲ ਿਭੰਤਿਰ ਜਸੁ ਜਗਤਰ੍ ਪਿਰ ਛਾਇਯਉ ॥ ਸਰ੍ੀ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਜਯੋ ਜਯ ਜਗ ਮਿਹ ਤੈ ਹਿਰ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਾਇਯਉ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- pub—pUrbly (jugW dy) [ gxM—igxy jWdy hn [ Avru—Aqy hor [ BxM—AwKy jWdy hn [ Avqwru—jnm [ kil iBMqir—kljug ivc [ CwieXau—iKlirAw hY [ ArQ:- nwrd, DR¨ pRhlwd, sudwmw Aqy AMbrIk—jo hrI dy pUrbly jugW dy Bgq igxy jWdy hn; jYdyv, iqRlocn, nwmw Aqy kbIr, ijnHW dw jnm kljug ivc hoieAw hY—iehnW swirAW dw js jgq au~qy (hrI dy Bgq hox dy kwrn hI) iKlirAw hoieAw hY [ hy gurU rwmdws jI! Awp dI BI jY-jYkwr jgq ivc ho rhI hY, ik Awp ny hrI (dy imlwp) dI prm pdvI pweI hY [3[

ਮਨਸਾ ਕਿਰ ਿਸਮਰੰਤ ਤੁਝੈ ਨਰ ਕਾਮੁ ਕਰ੍ੋਧੁ ਿਮਿਟਅਉ ਜੁ ਿਤਣੰ ॥ ਬਾਚਾ ਕਿਰ ਿਸਮਰੰਤ ਤੁਝੈ ਿਤਨ ਦੁਖੁ ਦਿਰਦਰ੍ੁ ਿਮਟਯਉ ਜੁ ਿਖਣੰ ॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- mnsw—mn dI ibRqI [ iqxM—auhnW dw [ bwcw—bcn [ iKxM—iKn ivc [ ArQ:- jo mnu`K, (hy siqgurU!) qYƒ mn joV ky ismrdy hn, auhnW dw kwm Aqy kRoD imt jWdw hY [ jo jIv Awp ƒ bcnW duAwrw (Bwv, jIB nwl) ismrdy hn, auhnW dw du`K qy dirdR iKn ivc dUr ho jWdw hY [ ਕਰਮ ਕਿਰ ਤੁਅ ਦਰਸ ਪਰਸ ਪਾਰਸ ਸਰ ਬਲਯ੍ਯ੍ ਭਟ ਜਸੁ ਗਾਇਯਉ ॥ ਸਰ੍ੀ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਜਯੋ ਜਯ ਜਗ ਮਿਹ ਤੈ ਹਿਰ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਾਇਯਉ ॥੪॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- krm kir—krmW duAwrw (Bwv, srIr dy ieMdRy vrq ky) [ pwrs sr—(auh) pwrs smwn (ho jWdy hn) [ sr—brwbr, vrgy [ quA—qyrw (qv) [ ArQ:- hy gurU rwmdws jI! bl´ B`t (Awp dw) js gWdw hY (qy AwKdw hY ik) jo mnu`K Awp dw drSn srIrk ieMidRAW nwl prsdy hn, auh pwrs smwn ho jWdy hn [ hy gurU rwmdws jI! Awp dI jY-jYkwr jgq ivc ho rhI hY ik Awp ny hrI dI au~cI pdvI pw leI hY [4[ ਿਜਹ ਸਿਤਗੁਰ ਿਸਮਰੰਤ ਨਯਨ ਕੇ ਿਤਮਰ ਿਮਟਿਹ ਿਖਨੁ ॥ ਿਜਹ ਸਿਤਗੁਰ ਿਸਮਰੰਿਥ ਿਰਦੈ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਿਦਨੋ ਿਦਨੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- nXn—nyqR, A`KW [ iqmr—hnyrw [ irdY—ihrdy ivc [ ArQ:- ijs gurU dw ismrn kIiqAW, A`KW dy COV iKn ivc k`ty jWdy hn, ijs gurU dw ismrn kIiqAW ihrdy ivc hrI dw nwm idno idn (vDIk jMmdw hY); ਿਜਹ ਸਿਤਗੁਰ ਿਸਮਰੰਿਥ ਜੀਅ ਕੀ ਤਪਿਤ ਿਮਟਾਵੈ ॥ ਿਜਹ ਸਿਤਗੁਰ ਿਸਮਰੰਿਥ ਿਰਿਧ ਿਸਿਧ ਨਵ ਿਨਿਧ ਪਾਵੈ ॥ {ਪੰਨਾ 1405} ArQ:- ijs gurU ƒ ismirAW (jIv) ihrdy dI qpq imtwauNdw hY, ijs gurU ƒ Xwd kr ky (jIv) ir`DIAW is`DIAW qy nO inDIAW pw lYNdw hY; ਸੋਈ ਰਾਮਦਾਸੁ ਗੁਰੁ ਬਲਯ੍ਯ੍ ਭਿਣ ਿਮਿਲ ਸੰਗਿਤ ਧੰਿਨ ਧੰਿਨ ਕਰਹੁ ॥ ਿਜਹ ਸਿਤਗੁਰ ਲਿਗ ਪਰ੍ਭੁ ਪਾਈਐ ਸੋ ਸਿਤਗੁਰੁ ਿਸਮਰਹੁ ਨਰਹੁ ॥੫॥੫੪॥ {ਪੰਨਾ 1405} pd ArQ:- Bix—AwK [ lig—(crnIN) l`g ky [ nrhu—hy mnu`Ko! ArQ:- hy bl´ (kvI)! AwK—hy jno! ijs gurU rwmdws jI dI crnIN l`g ky pRBU ƒ imlIdw hY, aus gurU ƒ ismro Aqy sMgiq ivc iml ky aus ƒ AwKo—‘qUM DMn hYN, qUM DMn hYN’ [5[54[

(B`t bl´ dy pMj sveIey) ਿਜਿਨ ਸਬਦੁ ਕਮਾਇ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਾਇਓ ਸੇਵਾ ਕਰਤ ਨ ਛੋਿਡਓ ਪਾਸੁ ॥ ਤਾ ਤੇ ਗਉਹਰੁ ਗਯ੍ਯ੍ਾਨ ਪਰ੍ਗਟੁ ਉਜੀਆਰਉ ਦੁਖ ਦਿਰਦਰ੍ ਅੰਧਯ੍ਯ੍ਾਰ ਕੋ ਨਾਸੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1405-1406} pd ArQ:- ijin—ijs (gurU rwmdws jI) ny [ pwsu—pwsw, swQ [ qw qy—aus (gurU rwmdws jI) qoN [ gauhru—moqI (vWg au~jl) [ g´wn aujIAwrau—igAwn dw cwnxw [ AMD´wr—hnyrw [ ko—dw [ ArQ:- ijs (gurU rwmdws jI) ny Sbd ƒ kmw ky au~cI pdvI pweI, Aqy (gurU Amrdws jI dI) syvw kridAW swQ nw C`ifAw, aus (gurU) qoN moqI-vq au~jl igAwn dw cwnxw pRgt hoieAw, Aqy dirdR qy hnyry dw nws ho igAw [ ਕਿਵ ਕੀਰਤ ਜੋ ਸੰਤ ਚਰਨ ਮੁਿੜ ਲਾਗਿਹ ਿਤਨ ਕਾਮ ਕਰ੍ੋਧ ਜਮ ਕੋ ਨਹੀ ਤਰ੍ਾਸੁ ॥ ਿਜਵ ਅੰਗਦੁ ਅੰਿਗ ਸੰਿਗ ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਿਤਵ ਗੁਰ ਅਮਰਦਾਸ ਕੈ ਗੁਰੁ ਰਾਮਦਾਸੁ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- jo—ijhVy mnu`K [ qRwsu—fr [ ijv—ijvyN [ AMig sMig nwnk gur—gurU nwnk dy sdw nwl [ ArQ:- hy kvI kIrq! jo mnu`K aus sMq (gurU rwmdws jI) dI crnIN l`gdy hn, auhnW ƒ kwm k®oD qy jmW dw fr nhIN rihMdw [ ijvyN (gurU) AMgd (swihb jI) sdw gurU nwnk dyv jI nwl (rhy, Bwv, sdw gurU nwnk dyv jI dI hzUrI ivc rhy), iqvyN gurU rwmdws (jI) gurU Amrdws (jI) dy (nwl rhy) [1[ ਿਜਿਨ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸੇਿਵ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਯਉ ਿਨਿਸ ਬਾਸੁਰ ਹਿਰ ਚਰਨ ਿਨਵਾਸੁ ॥ ਤਾ ਤੇ ਸੰਗਿਤ ਸਘਨ ਭਾਇ ਭਉ ਮਾਨਿਹ ਤੁਮ ਮਲੀਆਗਰ ਪਰ੍ਗਟ ਸੁਬਾਸੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- ijin—ijs (gurU rwmdws jI) ny [ pdwrQ—nwm-pdwrQ [ inis bwsur—rwq idny [ inis—rwq [ bwsur—idn [ qW qy—aus (gurU rwmdws jI) qoN [ sGn—byAMq [ Bwie—pRym ivc [ mlIAwgr—mlX phwV qy au~gw hoieAw cMdn (mlX-A`gR) [ ArQ:- ijs (gurU rwmdws jI) ny siqgurU (Amrdws jI) ƒ ismr ky nwm pdwrQ l`Bw hY, qy A`Ty pihr ijs dw hrI dy crnW ivc invws rihMdw hY, aus (gurU rwmdws jI) pwsoN byAMq sMgqW pRym ivc (msq ho ky) Bau mMndIAW hn (qy kihMdIAW hn)—(“hy gurU rwmdws jI!) Awp pRq`K qOr qy cMdn dI im`TI vwSnw vwly ho [” ਧਰ੍ੂ ਪਰ੍ਹਲਾਦ ਕਬੀਰ ਿਤਲੋਚਨ ਨਾਮੁ ਲੈਤ ਉਪਜਯ੍ਯ੍ੋ ਜੁ ਪਰ੍ਗਾਸੁ ॥ ਿਜਹ ਿਪਖਤ ਅਿਤ ਹੋਇ ਰਹਸੁ ਮਿਨ ਸੋਈ ਸੰਤ ਸਹਾਰੁ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸੁ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- ju pRgwsu—ijhVw cwnxw [ ijh ipKq—ijs ƒ vyKidAW [ rhsu—iKVwau [

min—mn ivc [ sMq shwru—sMqW dw Awsrw [ ArQ:- nwm ismr ky DR¨ pRhlwd kbIr Aqy iqRlocn ƒ jo cwnx (id`isAw sI) Aqy ijs ƒ vyK vyK ky mn ivc bVw Anμd huMdw hY, auh sMqW dw Awsrw gurU rwmdws hI hY [2[ ਨਾਨਿਕ ਨਾਮੁ ਿਨਰੰਜਨ ਜਾਨਯ੍ਯ੍ਉ ਕੀਨੀ ਭਗਿਤ ਪਰ੍ੇਮ ਿਲਵ ਲਾਈ ॥ ਤਾ ਤੇ ਅੰਗਦੁ ਅੰਗ ਸੰਿਗ ਭਯੋ ਸਾਇਰੁ ਿਤਿਨ ਸਬਦ ਸੁਰਿਤ ਕੀ ਨੀਵ ਰਖਾਈ ॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- nwnik—nwnk ny [ jwn´au—pCwixAw hY [ qw qy—aus (gurU nwnk) qoN [ swieru—smuMdr [ iqin—aus (gurU AMgd dyv jI) ny [ vrKweI—vrKw [ ArQ:- (gurU) nwnk (dyv jI) ny inrMjn dw nwm pCwixAw, pRym nwl ibRqI joV ky BgqI kIqI [ auhnW qoN smuMdr-rUp gurU AMgd dyv jI (hoey, jo) sdw auhnW dI hzUrI ivc itky qy ijnHW ny ‘Sbd suriq’ dI vrKw kIqI (Bwv, Sbd dy iDAwn dI KulHI vMf vMfI) [ ਗੁਰ ਅਮਰਦਾਸ ਕੀ ਅਕਥ ਕਥਾ ਹੈ ਇਕ ਜੀਹ ਕਛੁ ਕਹੀ ਨ ਜਾਈ ॥ ਸੋਢੀ ਿਸਰ੍ਿਸ੍ਟ ਸਕਲ ਤਾਰਣ ਕਉ ਅਬ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਕਉ ਿਮਲੀ ਬਡਾਈ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- jIh—jIB [ qwrx kau—qwrn leI [ ArQ:- gurU Amrdws jI dI kQw kQn qoN pry hY, (gurU Amrdws jI dI au~cI Awqmk AvsQw ibAwn nhIN kIqI jw skdI), myrI iek jIB hY, ies nwl kuC AwKI nhIN jw skdI [ hux (gurU Amrdws jI qoN) swrI isRStI ƒ qwrn leI soFI gurU rwmdws (jI) ƒ vifAweI imlI hY [3[ ਹਮ ਅਵਗੁਿਣ ਭਰੇ ਏਕੁ ਗੁਣੁ ਨਾਹੀ ਅੰਿਮਰ੍ਤੁ ਛਾਿਡ ਿਬਖੈ ਿਬਖੁ ਖਾਈ ॥ ਮਾਯਾ ਮੋਹ ਭਰਮ ਪੈ ਭੂਲੇ ਸੁਤ ਦਾਰਾ ਿਸਉ ਪਰ੍ੀਿਤ ਲਗਾਈ ॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- ibKu—zihr [ ibKY ibKu—zihr hI zihr [ ibKY ibKu KweI—AsW inrol ivhu hI KwDI hY [ pY—pY ky [ suq—pu`qr [ dwrw—iesqRI [ sau—nwl [ AMimRqu—Awqmk jIvn dyx vwlw nwm-jl [ ArQ:- AsI AaugxW nwl Bry hoey hW, (swfy ivc) ie`k BI gux nhIN hY, AMimRq (-nwm) ƒ C`f ky AsW inrI ivhu hI KwDI hY [ mwieAw dy moh Aqy BrmW ivc pY ky AsI (shI jIvnrwh qoN) Bu`ly hoey hW, qy pu`qr iesqRI nwl AsW ipAwr pwieAw hoieAw hY [ ਇਕੁ ਉਤਮ ਪੰਥੁ ਸੁਿਨਓ ਗੁਰ ਸੰਗਿਤ ਿਤਹ ਿਮਲੰਤ ਜਮ ਤਰ੍ਾਸ ਿਮਟਾਈ ॥ ਇਕ ਅਰਦਾਿਸ ਭਾਟ ਕੀਰਿਤ ਕੀ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਰਾਖਹੁ ਸਰਣਾਈ ॥੪॥੫੮॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- iqh imlμq—aus ivc iml ky [ qRws—fr [ Bwt—B`t [ gur—hy gurU!

ArQ:- AsW siqgurU dI sMgiq vwlw iek au~cw rwh suixAw hY, aus ivc iml ky AsW jmW dw fr imtw ilAw hY [ ‘kIrq’ B`t dI hux iek bynqI hY ik hy gurU rwmdws jI! AwpxI srnI r`Ko [4[58[ (B`t kIrq dy 4 sveIey) ਮੋਹੁ ਮਿਲ ਿਬਵਿਸ ਕੀਅਉ ਕਾਮੁ ਗਿਹ ਕੇਸ ਪਛਾੜਯ੍ਯ੍ਉ ॥ ਕਰ੍ੋਧੁ ਖੰਿਡ ਪਰਚੰਿਡ ਲੋਭੁ ਅਪਮਾਨ ਿਸਉ ਝਾੜਯ੍ਯ੍ਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- mil—ml ky [ ibvis kIAau—kwbU kr ilAw hY [ gih kys—kysW qoN PV ky [ pCwV´au—BuM\y ptkwieAw hY [ KMif—toty toty kr ky [ prcMif—(Awpxy) qyj-pRqwp nwl [ Apmwn isau—inrwdrI nwl [ JwV´au—durkwirAw hY [ ArQ:- (hy gurU rwmdws jI!) Awp ny ‘moh’ ƒ ml ky kwbU ivc kr ilAw hY, Aqy ‘kwm’ ƒ kysW qoN PV ky BuM\y ptkwieAw hY [ (qusW) ‘kroD’ ƒ (Awpxy) qyj-pRwqp nwl toty toty kr idqw hY, Aqy ‘loB’ ƒ Awp ny inrwdrI nwl pry durkwieAw hY [ ਜਨਮੁ ਕਾਲੁ ਕਰ ਜੋਿੜ ਹੁਕਮੁ ਜੋ ਹੋਇ ਸੁ ਮੰਨੈ ॥ ਭਵ ਸਾਗਰੁ ਬੰਿਧਅਉ ਿਸਖ ਤਾਰੇ ਸੁਪਰ੍ਸੰਨੈ ॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- kr joiV—h`Q joV ky [ Bv swgru—sMswr-smuMdr ƒ [ supRsMnY—sdw pRsMn rihx vwly (gurU) ny [ ArQ:- ‘jnm’ qy ‘mrn’ h`Q joV ky Awp dw jo hukm huMdw hY aus ƒ mMndy hn, Awp ny sMswr smuMdr ƒ bMnH id`qw hY, Aqy Awp ny, jo sdw pRsMn rihx vwly ho, is`K (ies sMswrsmuMdr qoN) qwr ley hn [ ਿਸਿਰ ਆਤਪਤੁ ਸਚੌ ਤਖਤੁ ਜੋਗ ਭੋਗ ਸੰਜੁਤੁ ਬਿਲ ॥ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਸਚੁ ਸਲਯ੍ਯ੍ ਭਿਣ ਤੂ ਅਟਲੁ ਰਾਿਜ ਅਭਗੁ ਦਿਲ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- isir—isr au~qy [ Awqpqu—Cqr [ (Awqp—Du`p [ Awqpwq` .*>wXqy eiq) [ scO—s`cw, At`l [ jog Bog sMjuqu—jog qy rwj mwxn vwly [ bil—bl vwlw [ sl´—hy sl´ kvI! Atlu rwij—At`l rwj vwlw [ ABgu dil—AB`g dl vwlw, nw hwrn vwlI POj vwlw [ ArQ:- (Awp dy) isr au~qy Cqr hY, (Awp dw) q^q sdw-iQr hY, Awp rwj qy jog dovyN mwxdy ho, qy blI ho [ hy sl´ kvI! qUM s`c AwK “hy gurU rwmdws! qUM At`l rwj vwlw qy (dYvI sMpqI rUp) nwh nws hox vwlI POj vwlw hYN” [1[

ਤੂ ਸਿਤਗੁਰੁ ਚਹੁ ਜੁਗੀ ਆਿਪ ਆਪੇ ਪਰਮੇਸਰੁ ॥ ਸੁਿਰ ਨਰ ਸਾਿਧਕ ਿਸਧ ਿਸਖ ਸੇਵੰਤ ਧੁਰਹ ਧੁਰੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- chu jugI—cOhW hI jugW ivc rihx vwlw, sdw-iQr [ Awpy—Awp hI [ Durh Duru—Dur qoN hI, mu`F qoN hI [ suir—dyvqy [ nr—mnu`K [ swiDk—jog-swDn krn vwly [ isD—jog swDnW ivc pu`gy hoey jogI [ ArQ:- hy gurU rwmdws! qUM cwr jugW ivc hI iQr gurU hYN, (myrIAW nzrW ivc qW) qUM hI prmysr hYN [ dyvqy, mnu`K, swiDk, is`D Aqy is`K mu`F qoN hI qYƒ isauNdy Awey hn [ ਆਿਦ ਜੁਗਾਿਦ ਅਨਾਿਦ ਕਲਾ ਧਾਰੀ ਿਤਰ੍ਹੁ ਲੋਅਹ ॥ ਅਗਮ ਿਨਗਮ ਉਧਰਣ ਜਰਾ ਜੰਿਮਿਹ ਆਰੋਅਹ ॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- auDrx—bcwaux vwly [ Agm ingm—vyd SwsqR [ jrw—buFypw [ jMimih— jm auqy [ AwroAh—svwr ho [ ArQ:- (Awp) Awid qoN ho, jugW dy Awid qoN ho, Aqy AnwdI ho [ iqMnW lokW ivc hI (Awp ny AwpxI) s`qw DwrI hoeI hY [ (myry vwsqy qW Awp hI ho ijs ny) vyd SwsqrW ƒ bcwieAw sI (vrwh-rUp ho ky) [ Awp buFypy qy jmW au~qy svwr ho (Bwv, Awp ƒ iehnW dw fr nhIN hY) [ ਗੁਰ ਅਮਰਦਾਿਸ ਿਥਰੁ ਥਿਪਅਉ ਪਰਗਾਮੀ ਤਾਰਣ ਤਰਣ ॥ ਅਘ ਅੰਤਕ ਬਦੈ ਨ ਸਲਯ੍ਯ੍ ਕਿਵ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਤੇਰੀ ਸਰਣ ॥੨॥੬੦॥ {ਪੰਨਾ 1406} pd ArQ:- gur Amrdwis—gurU Amrdws (jI) ny [ iQru QipAau—At`l kr id`qw hY [ prgwmI—pwrgrwmI, mukq [ qrx—jhwz [ AG—pwp [ AMqk—jm [ bdY n—bddw nhIN, prvwh nhIN krdw; frdw nhIN [ ArQ:- (Awp ƒ) gurU Amrdws (jI) ny At`l kr id`qw hY, Awp mukq ho qy hornW ƒ qwrn leI jhwz ho [ hy gurU rwmdws! sl´ kvI (AwKdw hY)—jo mnu`K qyrI srn AwieAw hY, auh pwpW qy jmW ƒ bddw nhIN hY [2[60[ (sl´ kvI dy 2 sveIey) mhly cOQy dy swry 60 sveIAW dw vyrvw (1) kvI kl´shwr . . 13 . . .[13[ (2) kvI nl´ . . . . . 16 . . [16[29[ (3) kvI gXMd . . . . 13 . . . [13[42[ (4) kvI mQurw . . . . .7 . . . .[7[49[ (5) kvI bl´ . . . . . 5 . . . .[5[54[

(6) kvI kIrq . . . . .4 . . . [4[58[ (7) kvI sl´ . . . . . .2 . . . . [2[60[ . . . . . . . . . . . . —— . . . . joV . . . . . . 60 ਸਵਈਏ ਮਹਲੇ ਪੰਜਵੇ ਕੇ ੫ ArQ:- gurU Arjn swihb jI dI ausqiq ivc aucwry hoey sveIey [ ੴ ਸਿਤਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਿਦ ॥ ਿਸਮਰੰ ਸੋਈ ਪੁਰਖੁ ਅਚਲੁ ਅਿਬਨਾਸੀ ॥ ਿਜਸੁ ਿਸਮਰਤ ਦੁਰਮਿਤ ਮਲੁ ਨਾਸੀ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਚਰਣ ਕਵਲ ਿਰਿਦ ਧਾਰੰ ॥ ਗੁਰ ਅਰਜੁਨ ਗੁਣ ਸਹਿਜ ਿਬਚਾਰੰ ॥ {ਪੰਨਾ 1406-1407} pd ArQ:- ismrM—mYN ismrdw hW [ DwrM—Dwrdw hW [ irid—ihrdy ivc [ ibcwrM— ivcwrdw hW [ shij—shj nwl, pRym nwl, Awqmk Afolqw ivc (itk ky) [ ArQ:- mYN aus AibnwsI qy Ac`l Akwl purK ƒ ismrdw hW, ijs dw ismrn krn nwl durmiq dI mYl dUr ho jWdI hY [ mYN siqgurU dy kvlW vrgy crn ihrdy ivc itkwauNdw hW, qy pRym nwl gurU Arjun dyv jI dy gux ivcwrdw hW [ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਘਿਰ ਕੀਅਉ ਪਰ੍ਗਾਸਾ ॥ ਸਗਲ ਮਨੋਰਥ ਪੂਰੀ ਆਸਾ ॥ ਤੈ ਜਨਮਤ ਗੁਰਮਿਤ ਬਰ੍ਹਮੁ ਪਛਾਿਣਓ ॥ ਕਲਯ੍ਯ੍ ਜੋਿੜ ਕਰ ਸੁਜਸੁ ਵਖਾਿਣਓ ॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- gur rwmdws Gir—gurU rwmdws (jI) dy Gr ivc [ kIAau pRgwsw—pRgt hoey [ jnmq—jnm lYNidAW hI, mu`F qoN hI [ gurmiq—gurU dI mq lY ky [ joiV kr—h`Q joV ky [ kr—h`Q (bhu-vcn) [ ArQ:- (hy gurU Arjun!) kl´ kvI h`Q joV ky (Awp dI) is&iq aucwrdw hY, (Awp ny) gurU rwmdws (jI) dy Gr ivc jnm ilAw, (auhnW dy) swry mnorQ qy AwsW pUrIAW hoeIAW [ jnm qoN hI Awp ny gurU dI miq duAwrw bRhm ƒ pCwixAw hY (prmwqmw nwl fUMGI sWJ pweI hoeI hY) [ ਭਗਿਤ ਜੋਗ ਕੌ ਜੈਤਵਾਰੁ ਹਿਰ ਜਨਕੁ ਉਪਾਯਉ ॥ ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ ਪਰਕਾਿਸਓ ਹਿਰ ਰਸਨ ਬਸਾਯਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- kO—ƒ [ jYqvwru—ij`qx vwlw [ rsn—jIB au~qy [ ArQ:- Awp ny BgqI dy jog ƒ ij`q ilAw hY (Bwv, Awp ny BgqI dw imlwp pw ilAw hY) [ hrI ny (Awp ƒ) ‘jnk’ pYdw kIqw hY [ (Awp ny) gurU Sbd ƒ prgt kIqw hY, qy hrI ƒ (Awp ny) jIB au~qy vswieAw hY [

ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਅੰਗਦ ਅਮਰ ਲਾਿਗ ਉਤਮ ਪਦੁ ਪਾਯਉ ॥ ਗੁਰੁ ਅਰਜੁਨੁ ਘਿਰ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਭਗਤ ਉਤਿਰ ਆਯਉ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1407} ArQ:- gurU nwnk dyv, gurU AMgd swihb Aqy gurU Amrdws jI dI crnIN l`g ky, (gurU Arjun swihb jI ny) au~qm pdvI pweI hY; gurU rwmdws (jI) dy Gr ivc gurU Arjun Bgq jMm ipAw hY [1[ ਬਡਭਾਗੀ ਉਨਮਾਿਨਅਉ ਿਰਿਦ ਸਬਦੁ ਬਸਾਯਉ ॥ ਮਨੁ ਮਾਣਕੁ ਸੰਤੋਿਖਅਉ ਗੁਿਰ ਨਾਮੁ ਿਦਰ੍ੜਾਯਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- aunmwinAau—pUrn iKVwau ivc hY [ irid—ihrdy ivc hY [ guir—gurU ny [ ArQ:- (gurU Arjun) v`fy vwgW vwlw hY, pUrn iKVwau ivc hY [ (Awp ny) ihrdy ivc Sbd vswieAw hY; (Awp ny Awpxy) mwxk-rUp mn ƒ sMqoK ivc itkwieAw hY; gurU (rwmdws jI) ny (Awp ƒ) nwm idRVH krwieAw hY [ ਅਗਮੁ ਅਗੋਚਰੁ ਪਾਰਬਰ੍ਹਮੁ ਸਿਤਗੁਿਰ ਦਰਸਾਯਉ ॥ ਗੁਰੁ ਅਰਜੁਨੁ ਘਿਰ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਅਨਭਉ ਠਹਰਾਯਉ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- siqguir—siqgurU (rwmdws jI) ny [ drswXau—ivKwieAw hY [ AnBau— igAwn [ ThrwXau—QwipAw hY [ Agmu—AphuMc pRBU [ Agocru—(A-go-cru) ijs qk ieMidRAW dI phuMc nhIN ho skdI [ ArQ:- siqgurU (rwmdws jI) ny (Awp ƒ) Agm Agocr pwrbRhm ivKwl id`qw hY [ gurU rwmdws (jI) dy Gr ivc Akwl purK ny gurU Arjun (jI) ƒ igAwn-rUp QwipAw hY [2[ ਜਨਕ ਰਾਜੁ ਬਰਤਾਇਆ ਸਤਜੁਗੁ ਆਲੀਣਾ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੇ ਮਨੁ ਮਾਿਨਆ ਅਪਤੀਜੁ ਪਤੀਣਾ ॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- jnk rwju—jnk dw rwj (Bwv, igAwn dw rwj) [ AwlIxw—smwieAw hoieAw hY, vriqAw hoieAw hY [ ApqIju—nwh pqIjx vwlw mn [ ArQ:- (gurU Arjun swihb ny) igAwn dw rwj vrqw id`qw hY, (hux qW) siqjug vrq irhw hY [ (Awp dw) mn gurU dy Sbd ivc mMinAw hoieAw hY, qy ieh nwh pqIjx vwlw mn pqIj igAw hY [ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਸਚੁ ਨੀਵ ਸਾਿਜ ਸਿਤਗੁਰ ਸੰਿਗ ਲੀਣਾ ॥ ਗੁਰੁ ਅਰਜੁਨੁ ਘਿਰ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਅਪਰੰਪਰੁ ਬੀਣਾ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- swij—auswr ky [ siqgur sMig—gurU (Arjun dyv) ivc [ AprMpru—byAMq

hrI [ bIxw—bixAw hoieAw hY [ ArQ:- gurU nwnk dyv Awp ‘scu’-rUp nINh auswr ky gurU (Arjun dyv jI) ivc lIn ho igAw hY [ gurU rwmdws (jI) dy Gr ivc gurU Arjun dyv AprMpr-rUp bixAw hoieAw hY [3[ ਖੇਲੁ ਗੂੜਉ ਕੀਅਉ ਹਿਰ ਰਾਇ ਸੰਤੋਿਖ ਸਮਾਚਿਰ੍ਯਯ੍ਓ ਿਬਮਲ ਬੁਿਧ ਸਿਤਗੁਿਰ ਸਮਾਣਉ ॥ ਆਜੋਨੀ ਸੰਭਿਵਅਉ ਸੁਜਸੁ ਕਲਯ੍ਯ੍ ਕਵੀਅਿਣ ਬਖਾਿਣਅਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- gUV@au—Ascrj [ hir rwie—Akwl purK ny [ smwcir´au—ivcrdw hY (gurU Arjun) [ ibml—inrml [ siqguir—gurU (Arjun) ivc [ smwxau—smweI hY [ AwjonI—jUnW qoN rhq [ sMBivAau—suqy pRkwS, (ÔvXzBu) Awpxy Awp qoN prgt hox vwlw [ kl´ kvIAix—kl´ Awidk kvIAW ny [ ArQ:- Akwl purK ny (ieh) Ascrj Kyf rcI hY, (gurU Arjun) sMqoK ivc ivcr irhw hY [ inrml bu`DI gurU (Arjun) ivc smweI hoeI hY [ Awp jUnW qoN rhq qy suqy-pRkwS hrI dw rUp hn [ kl´ Awidk kvIAW ny (Awp dw) suMdr js aucwirAw hY [ ਗੁਿਰ ਨਾਨਿਕ ਅੰਗਦੁ ਵਰਯ੍ਯ੍ਉ ਗੁਿਰ ਅੰਗਿਦ ਅਮਰ ਿਨਧਾਨੁ ॥ ਗੁਿਰ ਰਾਮਦਾਸ ਅਰਜੁਨੁ ਵਰਯ੍ਯ੍ਉ ਪਾਰਸੁ ਪਰਸੁ ਪਰ੍ਮਾਣੁ ॥੪॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- vr´au—vr id`qw hY [ inDwnu—^zwnw [ prsu—prsxw, Cuhxw [ pwrsu pRmwxu—pwrs vrgw [ ArQ:- gurU nwnk (dyv jI) ny gurU AMgd ƒ vr b^iSAw; gurU AMgd (dyv jI) ny (sB pdwrQW dw) ^zwnw (gurU) Amrdws (jI) ƒ id`qw [ gurU rwmdws jI ny (gurU) Arjun (swihb jI) ƒ vr id`qw; Aqy auhnW (dy crnW) ƒ Cuhxw pwrs dI Coh vrgw ho igAw hY [4[ ਸਦ ਜੀਵਣੁ ਅਰਜੁਨੁ ਅਮੋਲੁ ਆਜੋਨੀ ਸੰਭਉ ॥ ਭਯ ਭੰਜਨੁ ਪਰ ਦੁਖ ਿਨਵਾਰੁ ਅਪਾਰੁ ਅਨੰਭਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- pr duK—prwey du`K [ AnμBau—igAwn-rUp [ ArQ:- (gurU) Arjn (swihb) sd-jIvI hY, (Awp dw) mu`l nhIN pY skdw, (Awp) jUnW qoN rhq qy suqy pRkwS hrI dw rUp hn; (gurU Arjn) BY dUr krn vwlw, prwey du`K hrn vwlw, byAMq qy igAwn-srUp hY [ ਅਗਹ ਗਹਣੁ ਭਰ੍ਮੁ ਭਰ੍ ਿਤ ਦਹਣੁ ਸੀਤਲੁ ਸੁਖ ਦਾਤਉ ॥ ਆਸੰਭਉ ਉਦਿਵਅਉ ਪੁਰਖੁ ਪੂਰਨ ਿਬਧਾਤਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1407}

pd ArQ:- Agh—jo phuMc qoN pry hY [ Agh ghxu—phuMc qoN pry jo hrI hY aus qweIN phuMc vwlw [ AwsMBau—auqp`qI rhq, Ajnmw [ audivAau—prgt hoieAw hY [ ibDwqau— krqwr, ibDwqw [ ArQ:- (gurU Arjn swihb jI dI) aus hrI qk phuMc hY jo (jIvW dI) phuMc qoN pry hY, (gurU Arjn) Brm qy Btkxw ƒ dUr krn vwlw hY, sIql hY qy suKW dy dyx vwlw hY; (mwno) Ajnmw, pUrn purK isrjxhwr pRgt ho ipAw hY [ ਨਾਨਕ ਆਿਦ ਅੰਗਦ ਅਮਰ ਸਿਤਗੁਰ ਸਬਿਦ ਸਮਾਇਅਉ ॥ ਧਨੁ ਧੰਨੁ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਗੁਰੁ ਿਜਿਨ ਪਾਰਸੁ ਪਰਿਸ ਿਮਲਾਇਅਉ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- Awid—qoN lY ky [ siqguir sbid—siqgurU dy Sbd ivc [ smwieAau—(gurU Arjn) lIn hoieAw hY [ ijin—ijs (gurU rwmdws jI) ny [ pris—(gurU Arjn ƒ) prs ky [ pwrsu—pwrs (bxw ky) [ ArQ:- gurU nwnk, gurU AMgd qy gurU Amrdws jI dI brkiq nwl, (gurU Arjn dyv) siqgurU dy Sbd ivc lIn hY [ gurU rwmdws jI DMn hY, ijs ny gurU (Arjn jI ƒ) prs ky pwrs bxw ky Awpxy vrgw kr ilAw hY [5[ ਜੈ ਜੈ ਕਾਰੁ ਜਾਸੁ ਜਗ ਅੰਦਿਰ ਮੰਦਿਰ ਭਾਗੁ ਜੁਗਿਤ ਿਸਵ ਰਹਤਾ ॥ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਪਾਯਉ ਬਡ ਭਾਗੀ ਿਲਵ ਲਾਗੀ ਮੇਦਿਨ ਭਰੁ ਸਹਤਾ ॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- jwsu—ijs (gurU Arjn jI) dw [ mMdir—(ihrdy-rUp) Gr ivc [ isv— kilAwn-srUp hrI [ jugiq isv rhqw—hrI nwl juiVAw rihMdw hY [ mydin—ipRQvI [ mydin Bru—DrqI dw Bwr [ ArQ:- ijs gurU dI mihmw jgq ivc ho rhI hY, ijs dy ihrdy ivc Bwg jwg ipAw hY, jo hrI nwl juiVAw rihMdw hY, (ijs ny) v`fy BwgW nwl pUrw gurU l`B ilAw hY, (ijs dI) ibRqI (hrI ivc) juVI rihMdI hY, qy jo DrqI dw Bwr sih irhw hY; ਭਯ ਭੰਜਨੁ ਪਰ ਪੀਰ ਿਨਵਾਰਨੁ ਕਲਯ੍ਯ੍ ਸਹਾਰੁ ਤੋਿਹ ਜਸੁ ਬਕਤਾ ॥ ਕੁਿਲ ਸੋਢੀ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਤਨੁ ਧਰਮ ਧੁਜਾ ਅਰਜੁਨੁ ਹਿਰ ਭਗਤਾ ॥੬॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- qoih—qyrw [ bkqw—AwKdw hY [ kUil soFI—soFI kul ivc [ gur rwmdws qnu—gurU rwmdws (jI) dw pu`qR [ Drm Dujw—Drm dy JMfy vwlw [ ArQ:- (hy gurU Arjun jI!) qUM BY dUr krn vwlw, prweI pIV hrn vwlw hYN, kvI kl´shwr qyrw js AwKdw hY [ gurU Arjn swihb gurU rwmdws jI dw pu`qr, soFI kul ivc Drm dy JMfy vwlw, hrI dw Bgq hY [6[

not:- pihly sveIAW ivc B`t dw nwm ‘kl´’ Aw irhw sI, ies sveIey ivc nwm ‘kl´shwr’ AwieAw hY, Agly sveIAW ivc iPr ‘klH’ Awvygw [ sveIAW dw islisly vwlw nμbr BI auhI cilAw jw irhw hY [ so ‘kl´shwr’ qy ‘kl´’ ieko hI kvI hY [ ਧਰ੍ੰਮ ਧੀਰੁ ਗੁਰਮਿਤ ਗਭੀਰੁ ਪਰ ਦੁਖ ਿਬਸਾਰਣੁ ॥ ਸਬਦ ਸਾਰੁ ਹਿਰ ਸਮ ਉਦਾਰੁ ਅਹੰਮੇਵ ਿਨਵਾਰਣੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- DRMm—Drm [ pr—prwey [ swru—sRySt [ audwru—KulHy idl vwlw [ AhMmyv— haumY [ ArQ:- (gurU Arjn dyv jI ny) DIrj ƒ Awpxw Drm bxwieAw hoieAw hY, (gurU Arjn) gurmiq ivc fUMGw hY, prwey du`K dUr krn vwlw hY, sRySt Sbd vwlw hY, hrI vrgw audwric`q hY, Aqy haumY ƒ dUr krdw hY [ ਮਹਾ ਦਾਿਨ ਸਿਤਗੁਰ ਿਗਆਿਨ ਮਿਨ ਚਾਉ ਨ ਹੁਟੈ ॥ ਸਿਤਵੰਤੁ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਮੰਤਰ੍ੁ ਨਵ ਿਨਿਧ ਨ ਿਨਖੁਟੈ ॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- n hutY—nhIN mu`kdw [ n inKutY—nhIN ^qm huMdw [ igAwin—igAwn vwlw [ min—mn ivc [ nviniD—nO ^zwny [ ArQ:- (Awp) bVy dwnI hn, gurU dy igAwn vwly hn, (Awp dy) mn ivcoN auqSwh kdy G`t nhIN huMdw [ (Awp) siqvMq hn, hrI dw nwm-rUp mMqR (jo, mwno,) nO inDIAW (hY Awp dy ^zwny ivcoN) kdy mu`kdw nhIN hY [ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਤਨੁ ਸਰਬ ਮੈ ਸਹਿਜ ਚੰਦੋਆ ਤਾਿਣਅਉ ॥ ਗੁਰ ਅਰਜੁਨ ਕਲਯ੍ਯ੍ੁਚਰੈ ਤੈ ਰਾਜ ਜੋਗ ਰਸੁ ਜਾਿਣਅਉ ॥੭॥ {ਪੰਨਾ 1407} pd ArQ:- qnu—pu`qr [ srb mY—srb-ivAwpk [ shij—shj AvsQw ivc [ gur Arjun—hy gurU Arjun dyv jI! kl´ücrY—kl´ aucrY, kl´ kihMdw hY [ qY—Awp ny, qUM [ rwj jog rsu—rwj qy jog dw Awnμd [ ArQ:- gurU rwmdws jI dw spuqR (gurU Arjn jI) srb-ivAwpk (dw rUp) hY; (Awp ny) Awqmk Afolqw ivc (Awpxw) cMdoAw qwixAw hoieAw hY (Bwv, Awp shj rMg ivc Awnμd lY rhy hn) [ kl´ kvI AwKdw hY, “hy gurU Arjn dyv! qUM rwj Aqy jog dw Awnμd smJ ilAw hY” (mwx irhw hYN) [7[ ਭੈ ਿਨਰਭਉ ਮਾਿਣਅਉ ਲਾਖ ਮਿਹ ਅਲਖੁ ਲਖਾਯਉ ॥ ਅਗਮੁ ਅਗੋਚਰ ਗਿਤ ਗਭੀਰੁ ਸਿਤਗੁਿਰ ਪਰਚਾਯਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- BY inrBau—Akwl purK jo BY-rhq hY [ lwK mih—l`KW jIAW ivc ivAwpk [

lKwXau—idKwieAw hY [ Agocr giq—ijs dI gqI Agocr hY, ijs dI AvsQw ieMidRAW dI ApuMhc qoN pry hY [ siqguir—gurU (rwmdws jI) ny [ prcwXau—aupdyS idqw hY [ ArQ:- (gurU Arjun dyv jI ny) aus hrI ƒ mwixAw hY, ijs ƒ koeI fr poh nhIN skdw, qy jo l`KW ivc rimAw hoieAw hY [ gurU (rwmdws jI) ny Awp ƒ aus hrI dw aupdyS id`qw hY jo AgMm hY, gMBIr hY qy ijs dI hsqI ieMidRAW dI phuMc qoN pry hY [ ਗੁਰ ਪਰਚੈ ਪਰਵਾਣੁ ਰਾਜ ਮਿਹ ਜੋਗੁ ਕਮਾਯਉ ॥ ਧੰਿਨ ਧੰਿਨ ਗੁਰੁ ਧੰਿਨ ਅਭਰ ਸਰ ਸੁਭਰ ਭਰਾਯਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- gur prcY—gurU dy aupdyS dy kwrn [ ABr—^wlI, (A-Br) [ sr—(ihrdyrUp) srovr [ suBr—nkw-nk [ ArQ:- gurU dy aupdyS dy kwrn Awp (pRBU dI hzUrI ivc) kbUl ho gey ho, Awp ny rwj ivc jog kmwieAw hY [ gurU Arjun dyv DMn hY [ ^wlI ihridAW ƒ Awp ny (nwm-AMimRq nwl) nkw-nk Br id`qw hY [ ਗੁਰ ਗਮ ਪਰ੍ਮਾਿਣ ਅਜਰੁ ਜਿਰਓ ਸਿਰ ਸੰਤੋਖ ਸਮਾਇਯਉ ॥ ਗੁਰ ਅਰਜੁਨ ਕਲਯ੍ਯ੍ੁਚਰੈ ਤੈ ਸਹਿਜ ਜੋਗੁ ਿਨਜੁ ਪਾਇਯਉ ॥੮॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- gm—phuMc [ pRmwxu—drjw, qol [ gurgm pRmwxu—gurU dy phuMcx-jog drjw [ gurgm pRmwix—gurU dy phuMcx-jog drjy dy kwrn, Bwv, gurU vwlI pdvI prwpq kr lYx dy kwrn [ sir—sr ivc [ shij—Awqmk Afolqw dI rwhIN [ inju jogu—sÍY-srUp, AslI imlwp [ ArQ:- gurU vwlI pdvI prwpq kr lYx dy kwrn Awp ny Ajr AvsQw ƒ jirAw hY, qy Awp sMqoK dy srovr ivc lIn ho gey hn [ kvI ‘kl´’ AwKdw hY—‘hy gurU Arjun (dyv jI)! qUM Awqmk Afolqw ivc itk ky (Akwl purK nwl) AslI imlwp pRwpq kr ilAw hY’ [8[ ਅਿਮਉ ਰਸਨਾ ਬਦਿਨ ਬਰ ਦਾਿਤ ਅਲਖ ਅਪਾਰ ਗੁਰ ਸੂਰ ਸਬਿਦ ਹਉਮੈ ਿਨਵਾਰਯ੍ਯ੍ਉ ॥ ਪੰਚਾਹਰੁ ਿਨਦਿਲਅਉ ਸੁੰਨ ਸਹਿਜ ਿਨਜ ਘਿਰ ਸਹਾਰਯ੍ਯ੍ਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- Aimau—AMimRq, Awqmk jIvn dyx vwlw nwm-jl [ rsnw—jIB nwl [ bdin—muK qoN [ br dwiq—vr dI b^iSS [ gur sUr—hy sUrmy gurU! sbid—Sbd duAwrw [ pMcwhru—pMj (igAwn ieMidRAW) ƒ hrn vwly, (AigAwn) ƒ [ shwr´au—DwirAw, jirAw hY [ ArQ:- hy Al`K! hy Apwr! hy sUrmy gurU! Awp jIB nwl AMimRq (vrswauNdy ho) Aqy mUMhoN vr dI b^iSS krdy ho, Sbd duAwrw Awp ny haumY dUr kIqI hY [ AigAwn ƒ Awp ny nws

kr id`qw hY Aqy Awqmk Afolqw dI rwhIN APur inrMkwr ƒ Awpxy ihrdy ivc itkwieAw hY [ ਹਿਰ ਨਾਿਮ ਲਾਿਗ ਜਗ ਉਧਰਯ੍ਯ੍ਉ ਸਿਤਗੁਰੁ ਿਰਦੈ ਬਸਾਇਅਉ ॥ ਗੁਰ ਅਰਜੁਨ ਕਲਯ੍ਯ੍ੁਚਰੈ ਤੈ ਜਨਕਹ ਕਲਸੁ ਦੀਪਾਇਅਉ ॥੯॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- klsu—GVw, sunihrI gwgr Awidk jo mMdrW dy au~qy lweI jWdI hY, ieh mMdr dw inSwn huMdw hY [ jnkh klsu—jnk dw kls, igAwn dw kls, igAwn-rUp kls [ dIpwieAau—ilSkwieAw hY [ ArQ:- hy gurU Arjun! hrI-nwm ivc juV ky (Awp ny) jgq ƒ bcw ilAw hY; (Awp ny) siqgurU ƒ ihrdy ivc vswieAw hY [ kl´ kvI AwKdw hY—Awp ny igAwn-rUp kls ƒ ilSkwieAw hY [9[ ਸੋਰਠੇ ॥ ਗੁਰੁ ਅਰਜੁਨੁ ਪੁਰਖੁ ਪਰ੍ਮਾਣੁ ਪਾਰਥਉ ਚਾਲੈ ਨਹੀ ॥ ਨੇਜਾ ਨਾਮ ਨੀਸਾਣੁ ਸਿਤਗੁਰ ਸਬਿਦ ਸਵਾਿਰਅਉ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- pRmwxu—qol, drjw [ purKu pRmwxu—Akwl purK-rUp [ pwrQau—Arjn (pWfv kul dw) [ cwlY nhI—ih`ldw nhIN, Gwbrdw nhIN [ nwm nIswxu—nwm dw pRkwS [ siqgur sbid—siqgurU dy Sbd dI brkiq nwl [ ArQ:- gurU Arjn (dyv jI) Akwl purK-rUp hY, Arjun vWg Awp kdy Gbrwaux vwly nhIN hn (Bwv, ijvyN Arjun kurUKyqR dy Xu`D ivc vYrIAW dy dlW qoN GbrwauNdw nhIN sI, iqvyN gurU Arjun dyv jI kwmwidk vYrIAW qoN nhIN GbrwauNdy; sM: pwrQ—(A metronymic of Arjuna) [ nwm dw pRkwS Awp dw nyzw hY, gurU dy Sbd ny Awp ƒ sohxw bxwieAw hoieAw hY [1[ ਭਵਜਲੁ ਸਾਇਰੁ ਸੇਤੁ ਨਾਮੁ ਹਰੀ ਕਾ ਬੋਿਹਥਾ ॥ ਤੁਅ ਸਿਤਗੁਰ ਸੰ ਹੇਤੁ ਨਾਿਮ ਲਾਿਗ ਜਗੁ ਉਧਰਯ੍ਯ੍ਉ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- swieru—smuMdr [ syqu—pul [ boihQw—jhwz [ quA—qyrw [ sM—nwl [ hyqu—ipAwr [ auDr´au—(sMswr-smuMdr qoN) bcw ilAw hY [ ArQ:- sMswr smuMdr hY, Akwl purK dw nwm pul hY qy jhwz hY [ Awp dw gurU nwl ipAwr hY, (Akwl purK dy) nwm ivc juV ky Awp ny jgq ƒ (sMswr-smuMdr qoN) bcw ilAw hY [2[ ਜਗਤ ਉਧਾਰਣੁ ਨਾਮੁ ਸਿਤਗੁਰ ਤੁਠੈ ਪਾਇਅਉ ॥ ਅਬ ਨਾਿਹ ਅਵਰ ਸਿਰ ਕਾਮੁ ਬਾਰੰਤਿਰ ਪੂਰੀ ਪੜੀ ॥੩॥੧੨॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- quTY—pRsMn hoieAW [ Avr sir—iksy hor dy nwl [ bwrMqir—dr auqy [ pUrI pVI—kwrj rws ho gey hn [

ArQ:- jgq ƒ qwrn vwlw nwm Awp ny gurU dy pRsMn hox qy pRwpq kIqw hY [ swƒ hux iksy hor nwl koeI gauN nhIN [ (gurU Arjn dyv jI dy) dr auqy swfy swry kwrj rws ho gey hn [3[12[ (kl´shwr dy 12 sveIey qy sorTy imlvyN) [ ਜੋਿਤ ਰੂਿਪ ਹਿਰ ਆਿਪ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕੁ ਕਹਾਯਉ ॥ ਤਾ ਤੇ ਅੰਗਦੁ ਭਯਉ ਤਤ ਿਸਉ ਤਤੁ ਿਮਲਾਯਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- joiq—pRkwS [ qq—joiq [ ArQ:- pRkwS-rUp hrI ny Awpxy Awp ƒ gurU nwnk AKvwieAw [ aus (gurU nwnk dyv jI) qoN (gurU AMgd pRgt hoieAw), (gurU nwnk dyv jI dI) joiq (gurU AMgd jI dI) joiq nwl iml geI [ ਅੰਗਿਦ ਿਕਰਪਾ ਧਾਿਰ ਅਮਰੁ ਸਿਤਗੁਰੁ ਿਥਰੁ ਕੀਅਉ ॥ ਅਮਰਦਾਿਸ ਅਮਰਤੁ ਛਤਰ੍ੁ ਗੁਰ ਰਾਮਿਹ ਦੀਅਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- Amrqu—Amrdws vwlw [ ArQ:- (gurU) AMgd (dyv jI) ny ikrpw kr ky Amrdws jI ƒ gurU QwipAw; (gurU) Amrdws (jI) ny Awpxy vwlw C`qR gurU rwmdws (jI) ƒ dy idqw [ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਦਰਸਨੁ ਪਰਿਸ ਕਿਹ ਮਥੁਰਾ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਬਯਣ ॥ ਮੂਰਿਤ ਪੰਚ ਪਰ੍ਮਾਣ ਪੁਰਖੁ ਗੁਰੁ ਅਰਜੁਨੁ ਿਪਖਹੁ ਨਯਣ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- AMimRq bXx—(gurU Arjun jI dy) Awqmk jIvn dyx vwly bcn [ pMc—pMjvIN [ pRmwx purKu—Akwl purK-rUp [ ipKhu—vyKo [ nXx—A`KW nwl [ kih—khy, AwKdw hY [ ArQ:- mQurw AwKdw hY—‘gurU rwmdws (jI) dw drsn kr ky (gurU Arjun dyv jI dy) bcn Awqmk jIvn dyx vwly ho gey hn [ pMjvyN srUp Akwl purK rUp gurU Arjun dyv jI ƒ A`KW nwl vyKo [1[ ਸਿਤ ਰੂਪੁ ਸਿਤ ਨਾਮੁ ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਧਿਰਓ ਉਿਰ ॥ ਆਿਦ ਪੁਰਿਖ ਪਰਤਿਖ ਿਲਖਯ੍ਯ੍ਉ ਅਛਰੁ ਮਸਤਿਕ ਧੁਿਰ ॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- auir—ihrdy ivc [ Awid puriK—Akwl purK ny [ msqik—m`Qy auqy [ Duir— DuroN, mu`F qoN [ ACru—lyK [ ArQ:- (gurU Arjun dyv jI ny) sq sMqoK ihrdy ivc Dwrn kIqw hY, qy aus hrI ƒ Awpxy

AMdr itkwieAw hY ijs dw rUp siq hY qy nwm sdw-iQr hY [ prq`K qOr qy Akwl purK ny DuroN hI Awp dy m`Qy qy lyK iliKAw hY [ ਪਰ੍ਗਟ ਜੋਿਤ ਜਗਮਗੈ ਤੇਜੁ ਭੂਅ ਮੰਡਿਲ ਛਾਯਉ ॥ ਪਾਰਸੁ ਪਰਿਸ ਪਰਸੁ ਪਰਿਸ ਗੁਿਰ ਗੁਰੂ ਕਹਾਯਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- BUA mMfil—DrqI auqy [ CwXau—iKlirAw hY [ prsu—prsx-jog gurU ƒ [ guir—gurU qoN, gurU dI rwhIN [ khwXau—AKvwieAw [ ArQ:- (Awp dy AMdr) pRgt qOr qy (hrI dI) joiq jgmg jgmg kr rhI hY, (Awp dw) qyj DrqI auqy CwieAw hoieAw hY [ pwrs (gurU) ƒ qy prsx-jog (gurU) ƒ Cuh ky (Awp) gurU qoN gurU AKvwey [ ਭਿਨ ਮਥੁਰਾ ਮੂਰਿਤ ਸਦਾ ਿਥਰੁ ਲਾਇ ਿਚਤੁ ਸਨਮੁਖ ਰਹਹੁ ॥ ਕਲਜੁਿਗ ਜਹਾਜੁ ਅਰਜੁਨੁ ਗੁਰੂ ਸਗਲ ਿਸਰ੍ਿਸ੍ਟ ਲਿਗ ਿਬਤਰਹੁ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- Bin—AwK [ mUriq—srUp ivc [ iQru icqu lwie—mn BlI pRkwr joV ky [ kiljuig—kljug ivc [ sgl isRis†—hy swrI isRStI! (Bwv, hy dunIAw dy loko)! ibqrhu— qro [ ArQ:- hy mQurw! AwK—(gurU Arjun dyv jI dy) srUp ivc mn BlI pRkwr joV ky snmuK rho [ gurU Arjun kljug ivc jhwz hY [ hy dunIAw dy loko! aus dI crnIN l`g ky (sMswrswgr) qoN shI slwmq pwr lμGo [2[ ਿਤਹ ਜਨ ਜਾਚਹੁ ਜਗਤਰ੍ ਪਰ ਜਾਨੀਅਤੁ ਬਾਸੁਰ ਰਯਿਨ ਬਾਸੁ ਜਾ ਕੋ ਿਹਤੁ ਨਾਮ ਿਸਉ ॥ ਪਰਮ ਅਤੀਤੁ ਪਰਮੇਸੁਰ ਕੈ ਰੰਿਗ ਰੰਗਯ੍ਯ੍ੌ ਬਾਸਨਾ ਤੇ ਬਾਹਿਰ ਪੈ ਦੇਖੀਅਤੁ ਧਾਮ ਿਸਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- jn—hy loko! iqh jwchu—aus qoN mMgo [ jgqR pr—swry sMswr ivc [ jwnIAqu—pRgt hY [ bwsur—idn [ rXin—rwq [ bwsu—vwsw [ ihqu—ipAwr [ isau— nwl [ sMig—pRym ivc [ qy—qoN [ pY—prMqU [ Dwm—Gr [ ArQ:- hy loko! aus gurU dy dr qoN mMgo, jo swry sMswr ivc pRgt hY qy idn rwq ijs dw ipAwr qy vwsw nwm nwl hY, jo pUrn vYrwgvwn hY, hrI dy ipAwr ivc iB`jw hoieAw hY, vwSnw qoN pry hY; pr auN\ igRhsq ivc vyKIdw hY [ ਅਪਰ ਪਰੰਪਰ ਪੁਰਖ ਿਸਉ ਪਰ੍ੇਮੁ ਲਾਗਯ੍ਯ੍ੌ ਿਬਨੁ ਭਗਵੰਤ ਰਸੁ ਨਾਹੀ ਅਉਰੈ ਕਾਮ ਿਸਉ ॥ ਮਥੁਰਾ ਕੋ ਪਰ੍ਭੁ ਸਰ੍ਬ ਮਯ ਅਰਜੁਨ ਗੁਰੁ ਭਗਿਤ ਕੈ ਹੇਿਤ ਪਾਇ ਰਿਹਓ ਿਮਿਲ ਰਾਮ ਿਸਉ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1408} pd ArQ:- Apr prMpr purK—byAMq hrI [ rsu—suAwd, ipAwr [ AaurY kwm isau— iksy hor kMm nwl [ rwm pwie isau imil rihE—hrI dy crnW ivc juV irhw hY [

ArQ:- (ijs gurU Arjun dw) ipAwr byAMq hrI nwl l`gw hoieAw hY, qy ijs ƒ hrI qoN ibnw iksy hor kMm nwl koeI gauN nhIN hY, auh gurU Arjun hI mQurw dw srb-ivAwpk pRBU hY, auh BgqI dI ^wqr hrI dy crnW ivc juiVAw hoieAw hY [3[ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਵਤ ਦੇਵ ਸਬੈ ਮੁਿਨ ਇੰਦਰ੍ ਮਹਾ ਿਸਵ ਜੋਗ ਕਰੀ ॥ ਫੁਿਨ ਬੇਦ ਿਬਰੰਿਚ ਿਬਚਾਿਰ ਰਿਹਓ ਹਿਰ ਜਾਪੁ ਨ ਛਾਿਡਯ੍ਯ੍ਉ ਏਕ ਘਰੀ ॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- sRbY—swry [ jog—jog dI swDnw [ krI—kIqI [ Puin—Aqy [ ibrMic—bRhmw [ n Cwf´au—nwh C`ifAw [ ArQ:- ieMdR qy iSv jI ny jog-swDnw kIqI, bRhmw byd ivcwr ky Q`k igAw, aus ny hrI dw jwp iek GVI nwh C`ifAw, pr iehnW swry dyviqAW qy munIAW ny (gurU Arjun dw) AMq nwh pwieAw [ ਮਥੁਰਾ ਜਨ ਕੋ ਪਰ੍ਭੁ ਦੀਨ ਦਯਾਲੁ ਹੈ ਸੰਗਿਤ ਿਸਰ੍ਿਸ੍ਟ ਿਨਹਾਲੁ ਕਰੀ ॥ ਰਾਮਦਾਿਸ ਗੁਰੂ ਜਗ ਤਾਰਨ ਕਉ ਗੁਰ ਜੋਿਤ ਅਰਜੁਨ ਮਾਿਹ ਧਰੀ ॥੪॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- ko—dw [ krI—kIqI hY [ rwmdwis gurU—gurU rwmdws ny [ gur joiq—gurU vwlI joiq [ ArQ:- dws mQurw dw pRBU (gurU Arjun) dInW auqy dieAw krn vwlw hY, Awp ny sMgq ƒ qy isRStI ƒ inhwl kIqw hY [ gurU rwmdws jI ny jgq ƒ qwrn leI gurU vwlI joiq gurU Arjun ivc r`K id`qI [4[ ਜਗ ਅਉਰੁ ਨ ਯਾਿਹ ਮਹਾ ਤਮ ਮੈ ਅਵਤਾਰੁ ਉਜਾਗਰੁ ਆਿਨ ਕੀਅਉ ॥ ਿਤਨ ਕੇ ਦੁਖ ਕੋਿਟਕ ਦੂਿਰ ਗਏ ਮਥੁਰਾ ਿਜਨ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਨਾਮੁ ਪੀਅਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- Aauru n—koeI hor nhIN [ jg mhw qm mY—jgq dy v`fy hnyry ivc [ qm— hnyrw [ mY—mih, ivc [ aujwgru—vfw, mShUr [ Awin—ilAw ky [ koitk—k®oVW [ ijn@— ijnHW ny [ ArQ:- jgq dy ies Gor hnyry ivc (gurU Arjun qoN ibnw) koeI hor (rwKw) nhIN hY, ausy ƒ (hrI ny) ilAw ky aujwgr Avqwr bxwieAw hY [ hy mQurw! ijnHW ny (aus pwsoN) nwm AMimRq pIqw hY auhnW dy k®oVW du`K dUr ho gey hn [ ਇਹ ਪਧਿਤ ਤੇ ਮਤ ਚੂਕਿਹ ਰੇ ਮਨ ਭੇਦੁ ਿਬਭੇਦੁ ਨ ਜਾਨ ਬੀਅਉ ॥ ਪਰਤਿਛ ਿਰਦੈ ਗੁਰ ਅਰਜੁਨ ਕੈ ਹਿਰ ਪੂਰਨ ਬਰ੍ਹਿਮ ਿਨਵਾਸੁ ਲੀਅਉ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- pDiq—rwh [ qy—qoN [ mq—mqW [ cUkih—KuMJ jweyN [ Bydu—&rk, ivQ [ bIAau—dUjw [ irdY—ihrdy ivc [

ArQ:- hy myry mn! ikqy ies rwh qoN KuMJ nwh jweIN, ikqy ieh iv`Q n smJIN, ik gurU Arjun (hrI qoN v`Krw) dUjw hY [ pUrn bRhm hrI ny gurU Arjun dy ihrdy ivc pRq`K qOr qy invws kIqw hY [5[ ਜਬ ਲਉ ਨਹੀ ਭਾਗ ਿਲਲਾਰ ਉਦੈ ਤਬ ਲਉ ਭਰ੍ਮਤੇ ਿਫਰਤੇ ਬਹੁ ਧਾਯਉ ॥ ਕਿਲ ਘੋਰ ਸਮੁਦਰ੍ ਮੈ ਬੂਡਤ ਥੇ ਕਬਹੂ ਿਮਿਟ ਹੈ ਨਹੀ ਰੇ ਪਛੁਤਾਯਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ—jb lau—jd qweIN [ illwr Bwg—m`Qy dy Bwg [ audY—jwgy [ bhu DwXau— bhuq dOVdy [ Gor—frwauxw [ bUfq Qy—fu`b rhy sW [ pCuqwXau—pCuqwauxw [ ry—hy BweI! ArQ:- hy BweI! jd qweIN m`Qy dy Bwg nhIN sn jwgy, qd qweIN bhuq Btkdy qy B`jdy iPrdy sW, kljug dy frwauxy smuMdr ivc fu`b rhy sW, p`Coqwvw iksy vyly imtdw nhIN sI [ ਤਤੁ ਿਬਚਾਰੁ ਯਹੈ ਮਥੁਰਾ ਜਗ ਤਾਰਨ ਕਉ ਅਵਤਾਰੁ ਬਨਾਯਉ ॥ ਜਪਯ੍ਯ੍ਉ ਿਜਨ ਅਰਜੁਨ ਦੇਵ ਗੁਰੂ ਿਫਿਰ ਸੰਕਟ ਜੋਿਨ ਗਰਭ ਨ ਆਯਉ ॥੬॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- qqu ibcwru—s`cI ivcwr [ XhY—iehI hY [ sMkt—du`K [ ArQ:- pr, hy mQurw! hux s`cI ivcwr ieh hY ik jgq ƒ qwrn leI (hrI ny gurU Arjun) Avqwr bxwieAw hY, ijnHW ny gurU Arjun dyv (jI) ƒ jipAw hY, auh prq ky grB jUn qy du`KW ivc nhIN Awey [6[ ਕਿਲ ਸਮੁਦਰ੍ ਭਏ ਰੂਪ ਪਰ੍ਗਿਟ ਹਿਰ ਨਾਮ ਉਧਾਰਨੁ ॥ ਬਸਿਹ ਸੰਤ ਿਜਸੁ ਿਰਦੈ ਦੁਖ ਦਾਿਰਦਰ੍ ਿਨਵਾਰਨੁ ॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- kil—kljug [ ijsu irdY—ijs dy ihrdy ivc [ ArQ:- kljug dy smuMdr qoN qwrn leI gurU Arjun dyv jI hrI dw nwm-rUp pRgt hoey hn, Awp dy ihrdy ivc sMq (SWqI dw somw pRBU jI) v`sdy hn, Awp du`KW dirdRW dy dUr krn vwly hn [ ਿਨਰਮਲ ਭੇਖ ਅਪਾਰ ਤਾਸੁ ਿਬਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ॥ ਮਨ ਬਚ ਿਜਿਨ ਜਾਿਣਅਉ ਭਯਉ ਿਤਹ ਸਮਸਿਰ ਸੋਈ ॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- ByK—srUp [ inrml—piv`qr [ Apwr—byAMq pRBU dw [ ijin—ijs ny [ smsir—vrgw [ ArQ:- aus (gurU Arjun) qoN ibnw koeI hor nhIN hY, Awp Apwr hrI dw inrml rUp hn [ ijs (mnu`K) ny mn qy bcnW krky hrI ƒ pCwqw hY, auh hrI vrgw hI ho igAw hY [

ਧਰਿਨ ਗਗਨ ਨਵ ਖੰਡ ਮਿਹ ਜੋਿਤ ਸਰੂਪੀ ਰਿਹਓ ਭਿਰ ॥ ਭਿਨ ਮਥੁਰਾ ਕਛੁ ਭੇਦੁ ਨਹੀ ਗੁਰੁ ਅਰਜੁਨੁ ਪਰਤਖਯ੍ਯ੍ ਹਿਰ ॥੭॥੧੯॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- Drin—DrqI [ ggn—AkwS [ mih—ivc [ Bir—ivAwpk [ prqK´— swiKAwq qOr qy [ ArQ:- (gurU Arjun hI) joiq-rUp ho ky DrqI AkwS qy nO KMfW ivc ivAwp irhw hY [ hy mQurw! AwiK—gurU Arjun swiKAwq Akwl purK hY [ koeI &rk nhIN hY [7[19[ (mQurw B`t dy 7 sveIey) ਅਜੈ ਗੰਗ ਜਲੁ ਅਟਲੁ ਿਸਖ ਸੰਗਿਤ ਸਭ ਨਾਵੈ ॥ ਿਨਤ ਪੁਰਾਣ ਬਾਚੀਅਿਹ ਬੇਦ ਬਰ੍ਹਮਾ ਮੁਿਖ ਗਾਵੈ ॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- AjY—nwh ij`iqAw jwx vwlw, r`bI [ gMg jlu—gMgw dw jl [ Atlu—sdwiQr rihx vwlw [ nwvY—ieSnwn krdI hY [ bwcAih—pVHy jWdy hn [ muiK—mUMhoN [ gwvY— gwauNdw hY [ purwx—ivAws irSI dy ilKy hoey ATwrW Drm-pusqk [ ArQ:- (gurU Arjun dyv jI dI drgwh ivc) kdy nwh mu`kx vwlw (nwm-rUp) gMgw jl (vih irhw hY, ijs ivc) swrI sMgiq ieSnwn krdI hY [ (Awp dI hzUrI ivc ieqny mhw irSI ivAws dy ilKy hoey Drm pusqk) purwx sdw pVHy jWdy hn qy bRhmw (BI Awp dI hzUrI ivc) mUMhoN vydW ƒ gw irhw hY (Bwv, ivAws qy bRhmw vrgy v`fy v`fy dyvqy qy ivdvwn irSI BI gurU Arjn dy dr qy hwzr rihx ivc Awpxy cMgy Bwg smJdy hn [ myry vwsqy qW gurU dI bwxI hI purwx Aqy vyd hY) [ ਅਜੈ ਚਵਰੁ ਿਸਿਰ ਢੁਲੈ ਨਾਮੁ ਅੰਿਮਰ੍ਤੁ ਮੁਿਖ ਲੀਅਉ ॥ ਗੁਰ ਅਰਜੁਨ ਿਸਿਰ ਛਤਰ੍ੁ ਆਿਪ ਪਰਮੇਸਿਰ ਦੀਅਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- FulY—Ju`l irhw hY [ gurU Arjun isir—gurU Arjun dy isr auqy [ prmysir— prmysr ny [ ArQ:- (Awp dy) isr qy r`bI caur Ju`l irhw hY, Awp ny Awqmk jIvx dyx vwlw nwm mUMhoN (sdw) aucwirAw hY [ gurU Arjun dyv jI dy isr qy ieh Cqr prmysur ny Awp b^iSAw hY [ ਿਮਿਲ ਨਾਨਕ ਅੰਗਦ ਅਮਰ ਗੁਰ ਗੁਰੁ ਰਾਮਦਾਸੁ ਹਿਰ ਪਿਹ ਗਯਉ ॥ ਹਿਰਬੰਸ ਜਗਿਤ ਜਸੁ ਸੰਚਰਯ੍ਯ੍ਉ ਸੁ ਕਵਣੁ ਕਹੈ ਸਰ੍ੀ ਗੁਰੁ ਮੁਯਉ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- imil—iml ky [ hir pih—hrI dy kol [ hirbMs—hy hirbMs kvI! jgiq— sMswr ivc [ sMcr´au—psirAw hY [ imil gur—gurU ƒ iml ky [ muXau—moieAw hY [ ArQ:- gurU nwnk, gurU AMgd qy gurU Amrdws jI ƒ iml ky, gurU rwmdws jI hrI ivc

lIn ho gey hn [ hy hirbMs! jgq ivc siqgurU jI dI soBw psr rhI hY [ kOx AwKdw hY, ik gurU rwmdws jI muey hn? ਦੇਵ ਪੁਰੀ ਮਿਹ ਗਯਉ ਆਿਪ ਪਰਮੇਸਰ ਭਾਯਉ ॥ ਹਿਰ ਿਸੰਘਾਸਣੁ ਦੀਅਉ ਿਸਰੀ ਗੁਰੁ ਤਹ ਬੈਠਾਯਉ ॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- dyv purI—hrI dw dys, s`c KMf [ BwXau—cMgw l`gw [ hir—hrI ny [ isMGwsxu—q^q [ qh—auQy [ ArQ:- (gurU rwm dws) s`c KMf ivc igAw hY hrI ƒ iehI rzw cMgI l`gI hY [ hrI ny (Awp ƒ) q^q id`qw hY qy aus auqy sRI gurU (rwmdws jI) ƒ ibTwieAw hY [ ਰਹਸੁ ਕੀਅਉ ਸੁਰ ਦੇਵ ਤੋਿਹ ਜਸੁ ਜਯ ਜਯ ਜੰਪਿਹ ॥ ਅਸੁਰ ਗਏ ਤੇ ਭਾਿਗ ਪਾਪ ਿਤਨ ਭੀਤਿਰ ਕੰਪਿਹ ॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- rhsu—^uSI, mMgl [ surdyv—dyviqAW ny [ qoih jsu—qyrw js [ Asur—dYNq [ qy—auh swry [ ArQ:- dyviqAW ny mMglcwr kIqw hY, qyrw js qy jY-jYkwr kr rhy hn [ auh (swry dYNq (auQoN) B`j gey hn, (auhnW dy Awpxy) pwp auhnW dy AMdr kMb rhy hn [ ਕਾਟੇ ਸੁ ਪਾਪ ਿਤਨ ਨਰਹੁ ਕੇ ਗੁਰੁ ਰਾਮਦਾਸੁ ਿਜਨ ਪਾਇਯਉ ॥ ਛਤਰ੍ੁ ਿਸੰਘਾਸਨੁ ਿਪਰਥਮੀ ਗੁਰ ਅਰਜੁਨ ਕਉ ਦੇ ਆਇਅਉ ॥੨॥੨੧॥੯॥੧੧॥੧੦॥੧੦॥੨੨॥੬੦॥੧੪੩॥ {ਪੰਨਾ 1409} pd ArQ:- iqn nrhu ky—auhnW mnu`KW dy [ dy AwieAau—dy ky Aw igAw hY [ ArQ:- auhnW mnu`KW dy pwp k`ty gey hn, ijnHW ƒ gurU rwmdws iml ipAw hY [ gurU rwmdws DrqI dw Cqr qy isMGwsx gurU Arjun swihb jI ƒ dy AwieAw hY [2[21[ not:- ieh dovyN sveIey ‘hirbMs’ B`t dy hn [ pihly sveIey ivc gurU Arjun swihb jI dy drbwr dI mihmw kIqI hY [ ihMdU mq ivc gMgw, purwx qy vydW dI au~cqw mMnI geI hY [ B`t jI dy ihrdy auqy siqgurU jI dw drbwr vyK ky ieh pRBwv pYNdw hY ik nwm AMimRq, mwno, gMgw jl hY [ purwx qy vyd BI gurU-dr dI soBw kr rhy hn [ ausy qrHW dw i^Awl hY, ijvyN bwbw lhxw jI ny vYSno dyvI ƒ gurU nwnk dy dr qy JwVU dyNidAW vyiKAw [ B`t hirbMs dy ihrdy ivc pihlW gMgw, purwx qy vydW dI ie`zq sI, gurU dw dr vyK ky pRqIq hoieAw ik ies dr dy qW auh BI syvk hn [ (hirbMs B`t dy 2 sveIey) swrw vyrvw: . . kl´hswr = 12

. . mQurw . . = 7 . . hirbMs . .= 2 . . . . . . . . .—— . . joV . . . . 21 A^Irly AMkW dw vyrvw sveIey sRI muK bwk´ . . = 9 ” . . . . ” . . . . = 11 sveIey mhly pihly ky = 10 sveIey mhly dUjy ky . . = 10 sveIey mhly qIjy ky . . = 22 sveIey mhly cOQy ky . . .= 60 sveIey mhly pMjvyN ky . .= 21 . . . . . . . . . . . . . . —— . . . . ku`l joV . . . . . . 143 AMk 122 ivc gurU Arjn swihb dI ausqiq ivc aucwry 21 sveIAW dw joV nhIN id`qw igAw [ swry B`tW dw vyrvw 1. kl´shwr . . 10 . . 10 . . 9 . . 13 . . 12 . . = 54 2. jwlp . . . . . . . . . . . 5 . . . . . . . . . . . . = 5 3. kIrq . . . . . . . . . . . . . . 4 . . 4 . . . . . .= 8 4. iBKw . . . . . . . . . . . . . . 2 . . . . . . . . . .= 2 5. sl´ . . . . . . . . . . . . . . 1 . . 2 . . . . . . . = 3 6. Bl´ . . . . . . . . . . . . . . 1 . . . . . . . . . . .= 1 7. nl´ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 . . . . .= 16 8. gXMd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 . . . .= 13 9. mQurw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 . . 7 .= 14 10. bl´ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 . . . . .= 5 11. hirbMs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 . . = 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .—— . . 11 . . . . 10 . . 10 . . 22 . . 60 . . 21 . . .123 ੴ ਸਿਤ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਿਨਰਭਉ ਿਨਰਵੈਰੁ ਅਕਾਲ ਮੂਰਿਤ ਅਜੂਨੀ ਸੈਭੰ ਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਿਦ ॥ ਸਲੋਕ ਵਾਰ ਤੇ ਵਧੀਕ ॥ ਮਹਲਾ ੧ ॥ ਉਤੰਗੀ ਪੈਓਹਰੀ ਗਿਹਰੀ ਗੰਭੀਰੀ ॥ ਸਸੁਿੜ ਸੁਹੀਆ ਿਕਵ ਕਰੀ

ਿਨਵਣੁ ਨ ਜਾਇ ਥਣੀ ॥ ਗਚੁ ਿਜ ਲਗਾ ਿਗੜਵੜੀ ਸਖੀਏ ਧਉਲਹਰੀ ॥ ਸੇ ਭੀ ਢਹਦੇ ਿਡਠੁ ਮੈ ਮੁੰਧ ਨ ਗਰਬੁ ਥਣੀ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1410} qy—qoN [ slok vwrW qy vDIk—‘vwrW’ (ivc drj hox) qoN vDy hoey slok [ sRI gurU gRMQ swihb ivc kul 22 vwrW hn [ gurU nwnk dyv jI gurU Amrdws jI Aqy gurU rwmdws swihb jI dIAW rcIAW ‘vwrW’ pihlW isr& ‘pauVIAW’ dw sMgRih sn [ jdoN gurU Arjn swihb ny swrI bwxI ƒ rwgW Anuswr hux vwlI qrqIb id`qI, qW auhnW ny ‘vwr’ dI hryk ‘pauVI’ dy nwl G`t qoN G`t do do imlvyN Bwv vwly Slok drj kr id`qy [ ijhVy Slok vD gey, auh siqgurU jI ny sRI gurU gRMQ swihb jI dy A^Ir ivc ‘slok’ vwrW qy vDIk’ dy isr-lyK hyT drj kr id`qy [ pd ArQ:- auqMgI—(aÄquzÀw—Lofty, high, tall) lμmI, lμmy k`d vwlI [ pYEhrI—(pXs`— du`D! pXwyDr—Qx) QxW vwlI, Br-juAwnI qy A`pVI hoeI [ gihrI—fUMGI, mgn [ gMBIrI— gMBIr suBwA vwlI [ gihrI gMBIrI—mwx ivc m`qI hoeI, msq cwl vwlI [ ssuVI—ssuVI ƒ, s`s ƒ [ suhIAw—nmskwr [ ikv—ikvyN? krI—krIN, mYN krW [ QxI—QxIN, QxW dy kwrn, BrvIN CwqI dy kwrn [ gcu—cUny dw plsqr [ ij DaulhrI—ijnHW DOlrW ƒ, ijnHW p`ky mhlW ƒ [ igVvVI DaulhrI—phwVW vrgy p`ky mh`lW ƒ! sKIey—hy sKI! sy—auh (bhu-vcn) [ ifTu—if`Ty hn [ muMD—hy muMD! (muÀDw—A young girl attractive by her youthful simplicity) hy BolI juAwn kuVIey! n grbu—AhMkwr nwh kr [ QxI—QxIN, QxW dy kwrn, juAwnI dy kwrn [1[ ArQ:- au~cy lμmy k`d vwlI, Br-juAwnI qy A`pVI hoeI, mwx ivc m`qI hoeI msq cwl vwlI (AwpxI shylI ƒ AwKdI hY—hy shylIey!) BrvIN CwqI dy kwrn mYQoN ili&Aw nhIN jWdw [ (d`s,) mYN (AwpxI) s`s ƒ nmskwr ikvyN krW? (m`Qw ikvyN tykW?) [ (AgoN shylI au~qr dyNdI hY—) hy shylIey! (ies) BrvIN juAwnI dy kwrn AhMkwr nw kr (ieh juAwnI jWidAW icr nhIN l`gxw [ vyK,) ijhVy phwVW vrgy p`ky mh`lW ƒ cUny dw plsqr l`gw huMdw sI, auh (p`ky mh`l) BI ifgdy mYN vyK ley hn (qyrI juAwnI dI qW koeI pWieAW hI nhIN hY) [1[ ਸੁਿਣ ਮੁੰਧੇ ਹਰਣਾਖੀਏ ਗੂੜਾ ਵੈਣੁ ਅਪਾਰੁ ॥ ਪਿਹਲਾ ਵਸਤੁ ਿਸਞਾਿਣ ਕੈ ਤ ਕੀਚੈ ਵਾਪਾਰੁ ॥ ਦੋਹੀ ਿਦਚੈ ਦੁਰਜਨਾ ਿਮਤਰ੍ ਕੂੰ ਜੈਕਾਰੁ ॥ ਿਜਤੁ ਦੋਹੀ ਸਜਣ ਿਮਲਿਨ ਲਹੁ ਮੁੰਧੇ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਤਨੁ ਮਨੁ ਦੀਜੈ ਸਜਣਾ ਐਸਾ ਹਸਣੁ ਸਾਰੁ ॥ ਿਤਸ ਸਉ ਨੇਹੁ ਨ ਕੀਚਈ ਿਜ ਿਦਸੈ ਚਲਣਹਾਰੁ ॥ ਨਾਨਕ ਿਜਨੀ ਇਵ ਕਿਰ ਬੁਿਝਆ ਿਤਨਾ ਿਵਟਹੁ ਕੁਰਬਾਣੁ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1410} pd ArQ:- hrxwKIey—(hrx-AKI) hrx dIAW A`KW vwlIey! hy sohxy nyqRW vwlIey! muMDy— hy BolI juAwn kuVIey! gUVw—fUMGw, Byd-BirAw [ Apwru—bhuq [ vYxu—vcn, bol [ kIcY— krnw cwhIdw hY [ dohI—duhweI, r`b dI duhweI, pRBU dI is&iq-swlwh dI duhweI [ idcY—

dyxI cwhIdI hY [ durjnw—(kwmwidk) dustW (ƒ k`Fx leI) [ kUM—dI ^wqr [ jYkwru—pRBU dI jYkwr, pRBU dI is&iq-swlwh [ imqRW kUM—Bly guxW dI ^wqr [ ijqu dohI—ijs duhweI dI rwhIN, ijs r`bI is&iq-swlwh dI rwhIN [ imlin—imldy hn [ lhu vIcwru—(aus duhweI ƒ) mn ivc vsweI r`K [ dIjY—dyxw cwhIdw hY [ hsxu—^uSI, Awnμd [ swru—sRySt [ sau— isau, nwl [ n kIceI—nhIN krnw cwhIdw [ nyhu—ipAwr, moh [ ij—ijhVw [ clxhwru—nwsvMq [ iev kir—ies qrHW, ies qrIky nwl [ ivthu—qoN [2[ ArQ:- hy suMdr nyqRW vwlIey BolIey juAwn kuVIey! (hy jgq-rcnw ivcoN sohxI jIviesqRIey!) myrI iek bhuq fUMGI Byq dI g`l sux [ (jdoN koeI cIz ^rIdx l`gIey, qW) pihlW (aus) cIz ƒ prK ky qdoN aus dw vpwr krnw cwhIdw hY (qdoN auh ^rIdxI cwhIdI hY) [ hy BolIey juAwn kuVIey! (kwmwidk ivkwr Awqmk jIvn dy vYrI hn, iehnW) duStW ƒ (AMdroN k`Fx leI pRBU dI is&iq-swlwh dI) duhweI dyNdy rihxw cwhIdw hY (Bly gux Awqmk jIvn dy Asl im`qr hn, iehnW) im`qrW dy swQ dI ^wqr (prmwqmw dI) is&iq-swlwh krdy rihxw cwhIdw hY [ hy BolIey! ijs duhweI dI brkiq nwl ieh s`jx imly rihx, (aus duhweI dI) ivcwr ƒ (Awpxy AMdr) sWB r`K [ (iehnW) s`jxW (dy imlwp) dI ^wqr Awpxw qn Awpxw mn Byt kr dyxw cwhIdw hY (Awpxy mn Aqy ieMidRAW dI nIvIN pRyrnw qoN bcy rihxw cwhIdw hY) (ies qrHW iek) Aijhw (Awqmk) Awnμd pYdw huMdw hY (jo hor swrIAW ^uSIAW nwloN sRySt huMdw hY [ hy BolIey! (ieh jgq-pswrw) nwsvMq id`s irhw hY; ies nwl moh nhIN krnw cwhIdw [ hy nwnk! (AwK) ijnHW (vf-BwgIAW ny) (Awqmk jIvn dy Byq ƒ) ies qrHW smiJAw hY mYN auhnW qoN sdky (jWdw hW) [2[ ਜੇ ਤੂੰ ਤਾਰੂ ਪਾਿਣ ਤਾਹੂ ਪੁਛੁ ਿਤੜੰਨ ਕਲ ॥ ਤਾਹੂ ਖਰੇ ਸੁਜਾਣ ਵੰਞਾ ਏਨੀ ਕਪਰੀ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1410} pd ArQ:- pwix—pwxI [ qwrU pwix—pwxI dw qwrU (bxnw cwhyN) [ qwhU—auhnW ƒ [ kl—klw, hunr, jwc [ iqVMn@ kl—qrn dw hunr, qrn dI jwc [ qwhU—auh (mnu`K) hI [ Kry sujwx—Asl isAwxy [ eynI kprI—eynI kprIN, iehnW lihrW ivcoN [ vM\w—vM\W, mYN lμGdw hW, mYN lμG skdw hW [3[ ArQ:- hy BweI! jy qUM (sMswr-smuMdr dy) pwxIAW dw qwrU (bxnw cwhuMdw hYN), (qW qrn dI jwc) auhnW pwsoN pu`C (ijnHW ƒ ies sMswr-smuMdr ivcoN) pwr lμGx dI jwc hY [ hy BweI! auh mnu`K hI Asl isAwxy (qwrU hn, jo sMswr-smuMdr dIAW iehnW ivkwrW dIAW lihrW ivcoN pwr lμGdy hn) [ mYN (BI auhnW dI sMgiq ivc hI) iehnW lihrW qoN pwr lμG skdw hW [3[ ਝੜ ਝਖੜ ਓਹਾੜ ਲਹਰੀ ਵਹਿਨ ਲਖੇਸਰੀ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਿਸਉ ਆਲਾਇ ਬੇੜੇ ਡੁਬਿਣ ਨਾਿਹ ਭਉ ॥੪॥ {ਪੰਨਾ 1410}

pd ArQ:- EhwV—hVH [ lhrI lKysrI—(ivkwrW dIAW) l`KW hI lihrW [ vhin— vihMdIAW hn, c`l rhIAW hn [ isau—pws [ Awlwie—pukwr kr [ fubix—fubx ivc [ Bau—fr, ^qrw [4[ ArQ:- hy BweI! (ies sMswr-smuMdr ivc ivkwrW dIAW) JVIAW (l`gIAW hoeIAW hn, ivkwrW dy) J`KV (Ju`l rhy hn, ivkwrW dy) hVH (Aw rhy hn, ivkwrW dIAW) l`KW hI iT`lW pY rhIAW hn [ (jy qUM AwpxI izMdgI dI byVI ƒ bcwxw cwhuMdw hYN, qW) gurU pws pukwr kr (ies qrHW qyrI jIvn-) byVI dy (ies sMswr-smuMdr ivc) fu`b jwx bwry koeI ^qrw nhIN rih jwiegw [4[ ਨਾਨਕ ਦੁਨੀਆ ਕੈਸੀ ਹੋਈ ॥ ਸਾਲਕੁ ਿਮਤੁ ਨ ਰਿਹਓ ਕੋਈ ॥ ਭਾਈ ਬੰਧੀ ਹੇਤੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥ ਦੁਨੀਆ ਕਾਰਿਣ ਦੀਨੁ ਗਵਾਇਆ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 1410} pd ArQ:- swlku—s`cw sMq jo Awp jpy qy hornW qoN jpwey, shI jIvn-rwh d`sx vwlw [ imqu—im`qr [ BweI bMDI—BrwvW snbMDIAW (dy moh ivc Ps ky) [ hyqu—(prmwqmw dw) ipAwr [ cukwieAw—mukw id`qw hY [ kwrix—dI ^wqr, vwsqy [ dInu—Drm, Awqmk jIvn dw srmwieAw [5[ ArQ:- hy nwnk! dunIAw (dI lukweI) Ajb nIvyN pwsy jw rhI hY [ shI jIvn-rsqw d`sx vwlw im`qr ikqy koeI l`Bdw nhIN [ BrwvW snbMDIAW dy moh ivc Ps ky (mnu`K prmwqmw dw) ipAwr (Awpxy AMdroN mukweI bYTw hY) dunIAw (dI mwieAw) dI ^wqr Awqmk jIvn dw srmwieAw gMvweI jw irhw hY [5[ ਹੈ ਹੈ ਕਿਰ ਕੈ ਓਿਹ ਕਰੇਿਨ ॥ ਗਲਾ ਿਪਟਿਨ ਿਸਰੁ ਖੋਹੇਿਨ ॥ ਨਾਉ ਲੈਿਨ ਅਰੁ ਕਰਿਨ ਸਮਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਿਤਨ ਬਿਲਹਾਰੈ ਜਾਇ ॥੬॥ {ਪੰਨਾ 1410} pd ArQ:- hY hY—hwie hwie [ kir kY—AwK AwK ky [ Eih kryin—‘Eey Eey’ krdIAW hn [ iptin—ip`tdIAW hn [ Kohyin—KuMhdIAW hn [ nwau—(prmwqmw dw) nwm [ lYin— lYNdy hn, lYNdIAW hn [ Aru—Aqy [ smwie—smweI, SWqI [ krin smwie—smweI krdy hn, SWqI krdy hn, Bwxw mMndy hn [ jwie—jWdw hY [ nwnk jwie—nwnk jWdw hY [6[ ArQ:- hy BweI! (iksy ipAwry snbMDI dy mrn qy znwnIAW) ‘hwie hwie’ AwK AwK ky ‘Eie Eie’ krdIAW hn (mUMhoN AwKdIAW hn [ AwpxIAW) g`lHW ip`tdIAW hn (Awpxy) isr (dy vwl) KuMhdIAW hn (ieh bhuq hI mwVw krm hY) [ hy BweI! ijhVy pRwxI (Aijhy sdmy dy smy BI prmwqmw dw) nwm jpdy hn, Aqy (prmwqmw dI) rzw ƒ mMndy hn, nwnk auhnW qoN sdky jWdw hY [6[

ਰੇ ਮਨ ਡੀਿਗ ਨ ਡੋਲੀਐ ਸੀਧੈ ਮਾਰਿਗ ਧਾਉ ॥ ਪਾਛੈ ਬਾਘੁ ਡਰਾਵਣੋ ਆਗੈ ਅਗਿਨ ਤਲਾਉ ॥ ਸਹਸੈ ਜੀਅਰਾ ਪਿਰ ਰਿਹਓ ਮਾ ਕਉ ਅਵਰੁ ਨ ਢੰਗੁ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਛੁਟੀਐ ਹਿਰ ਪਰ੍ੀਤਮ ਿਸਉ ਸੰਗੁ ॥੭॥ {ਪੰਨਾ 1410} pd ArQ:- fIig—ifMgy (rsqy) au~qy [ n folIAY—folxw nhIN cwhIdw, Btkxw nhIN cwhIdw [ sIDY mwrig—is`Dy rsqy au~qy [ Dwau—dOV [ pwCY—ies jgq ivc [ bwGu— biGAwV, (Awqmk jIvn ƒ Kw jwx vwlw) biGAwV, Awqmk mOq [ frwvxo—iBAwnk [ AwgY—Agly Aw rhy smy ivc, prlok ivc [ Agin qlwau—A`g dw qlwb, jTrwgnI dI GuMmx-GyrI [ shsY—shm ivc [ jIArw—ijMd [ pir rihE—ipAw rihMdw hY [ mw kau— mYƒ [ Avru—(koeI) hor [ gurmuiK—gurU dI srn pY ky [ CutIAY—bc skIdw hY [ isau— nwl [ sMgu—swQ, ipAwr [7[ ArQ:- hy mn! (ivkwrW-Bry) ivMgy (jIvn-) rsqy au~qy nhIN Btkdy iPrnw cwhIdw [ hy mn! is`Dy (jIvn-) rwh au~qy dOV [ (ivMgy rsqy quirAW) ies lok ivc iBAwnk Awqmk mOq (Awqmk jIvn ƒ KweI jWdI hY, qy) AgWh prlok ivc jTrwgnI dI GuMmx-GyrI (fob lYNdI hY Bwv, jnm mrn dw gyV gRs lYNdw hY) [ (ivMgy rsqy quirAW hr vyly ieh) ijMd shm ivc peI rihMdI hY [ hy mn! (ies ivMgy rsqy qoN bcx leI gurU dI srn qoN ibnw) mYƒ koeI hor qrIkw nhIN su`Jdw [ hy nwnk! gurU dI srn pY ky (hI ies ivMgy rsqy qoN) bc skIdw hY, Aqy pRIqm pRBU nwl swQ bx skdw hY [7[ ਬਾਘੁ ਮਰੈ ਮਨੁ ਮਾਰੀਐ ਿਜਸੁ ਸਿਤਗੁਰ ਦੀਿਖਆ ਹੋਇ ॥ ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ਹਿਰ ਿਮਲੈ ਬਹੁਿੜ ਨ ਮਰਣਾ ਹੋਇ ॥ ਕੀਚਿੜ ਹਾਥੁ ਨ ਬੂਡਈ ਏਕਾ ਨਦਿਰ ਿਨਹਾਿਲ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਉਬਰੇ ਗੁਰੁ ਸਰਵਰੁ ਸਚੀ ਪਾਿਲ ॥੮॥ {ਪੰਨਾ 1410-1411} pd ArQ:- bwGu—biGAwV, (Awqmk jIvn ƒ Kw jwx vwlw) biGAwV, Awqmk mOq [ mwrIAY—v`s ivc kr skIdw hY [ ijsu—ijs (mnu`K) ƒ [ dIiKAw—is`iKAw [ Awpu—Awpxy Awp ƒ, Awpxy Awqmk jIvn ƒ [ pCwxY—prKdw hY [ bhuiV—muV [ kIciV—ic`kV ivc [ eykw ndir—iek imhr dI ingwh nwl [ inhwil—(prmwqmw) vyKdw hY [ gurmuiK—gurU dI srn pYx vwly mnu`K [ aubry—bc inkly [ scI—sdw-iQr rihx vwlI [ pwil—kMD [8[ ArQ:- hy BweI! ijs (mnu`K) ƒ gurU dI is`iKAw (pRwpq) huMdI hY, (aus dw) mn v`s ivc Aw jWdw hY, (aus dy AMdroN Awqmk jIvn ƒ Kw jwx vwlw) biGAwV mr jWdw hY [ (auh mnu`K) Awpxy Awqmk jIvn ƒ prKdw rihMdw hY, auh prmwqmw ƒ iml pYNdw hY, muV aus ƒ jnm mrn dw gyV nhIN huMdw [ prmwqmw (aus mnu`K ƒ) imhr dI ingwh nwl vyKdw hY (ies vwsqy aus dw) h`Q ic`kV ivc nhIN fu`bdw (aus dw mn ivkwrW ivc nhIN Psdw) [ hy nwnk! gurU dI srn pYx vwly mnu`K (hI ivkwrW dy ic`kV ivc fu`bxoN) bc inkldy hn [ gurU hI (nwm dw)

srovr hY, gurU hI sdw-iQr rihx vwlI kMD hY (jo ivkwrW dy ic`kV ivc il`bVn qoN bcWdw hY) [8[ ਅਗਿਨ ਮਰੈ ਜਲੁ ਲੋਿੜ ਲਹੁ ਿਵਣੁ ਗੁਰ ਿਨਿਧ ਜਲੁ ਨਾਿਹ ॥ ਜਨਿਮ ਮਰੈ ਭਰਮਾਈਐ ਜੇ ਲਖ ਕਰਮ ਕਮਾਿਹ ॥ ਜਮੁ ਜਾਗਾਿਤ ਨ ਲਗਈ ਜੇ ਚਲੈ ਸਿਤਗੁਰ ਭਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਿਨਰਮਲੁ ਅਮਰ ਪਦੁ ਗੁਰੁ ਹਿਰ ਮੇਲੈ ਮੇਲਾਇ ॥੯॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- Agin—A`g [ loiV lhu—l`B lvo [ iniD—srovr, nwm dw srovr [ jnim mrY—jnm mrn dy gyV ivc pY jWdw hY [ BrmweIAY—jUnW ivc BvwieAw jWdw hY [ kmwih— kmWdy rihx (bhu-vcn) [ jwgwiq—jwgwqI, msUlIAw [ n lgeI—(Awpxw) vwr nhIN kr skdw [ siqgur Bwie—gurU dI rzw ivc [ Amr pdu—Awqmk jIvn vwlw drjw [9[ ArQ:- hy BweI! (gurU dI srn pY ky nwm-) jl FUMF lY (ies nwm-jl dI brkiq nwl) iqRSnw dI A`g bu`J jWdI hY [ (pr) gurU (dI srn) qoN ibnw nwm-srovr dw ieh jl imldw nhIN [ (ies jl qoN ibnw) mnu`K jnm mrn dy gyV ivc ipAw rihMdw hY, AnykW jUnW ivc BvwieAw jWdw hY [ hy BweI jy mnu`K (nwm ƒ Bulw ky hor) l`KW krm kmWdy rihx (qW BI ieh AMdrlI A`g nhIN mrdI) [ jy mnu`K gurU dI rzw ivc qurdw rhy, qW jmrwj msUlIAw (aus auqy) Awpxw vwr nhIN kr skdw [ hy nwnk! gurU (mnu`K) ƒ piv`qr au~cw Awqmk drjw b^Sdw hY, gurU (mnu`K ƒ) prmwqmw nwl imlw dyNdw hY [9[ ਕਲਰ ਕੇਰੀ ਛਪੜੀ ਕਊਆ ਮਿਲ ਮਿਲ ਨਾਇ ॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਮੈਲਾ ਅਵਗੁਣੀ ਿਚੰਜੁ ਭਰੀ ਗੰਧੀ ਆਇ ॥ ਸਰਵਰੁ ਹੰਿਸ ਨ ਜਾਿਣਆ ਕਾਗ ਕੁਪੰਖੀ ਸੰਿਗ ॥ ਸਾਕਤ ਿਸਉ ਐਸੀ ਪਰ੍ੀਿਤ ਹੈ ਬੂਝਹੁ ਿਗਆਨੀ ਰੰਿਗ ॥ ਸੰਤ ਸਭਾ ਜੈਕਾਰੁ ਕਿਰ ਗੁਰਮੁਿਖ ਕਰਮ ਕਮਾਉ ॥ ਿਨਰਮਲੁ ਨਾਵਣੁ ਨਾਨਕਾ ਗੁਰੁ ਤੀਰਥੁ ਦਰੀਆਉ ॥੧੦॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- kyrI—dI [ mil mil—ml ml ky bVy SOk nwl [ kaUAw—(ivkwrW dI kwlK nwl) kwly hoey mn vwlw mnu`K [ nwie—nHwauNdw hY [ AvguxI—ivkwrW nwl [ gMDI—bdbU nwl [ Awie—Aw ky [ hMis—(prmwqmw dI AMS jIv-) hMs ny [ kupMKI—BYVy pMCI [ sMig— nwl [ swkq—prmwqmw nwloN tu`tw hoieAw mnu`K [ igAwnI—hy igAwnvwn! hy Awqmk jIvn dI sUJ vwly! rMig—(pRBU dy ipAwr-) rMg ivc [ sMq sBw—swD-sMgiq ivc [ jYkwru—(prmwqmw dI) is&iq-swlwh [ gurmuiK krm—gurU dy snmuK r`Kx vwly krm [ inrmlu—piv`qr [ n@wvxu—ieSnwn [10[ ArQ:- hy BweI! (ivkwrW dI kwlK nwl) kwly hoey mn vwlw mnu`K (ivkwrW dy) k`lr dI C`pVI ivc bVy SOk nwl ieSnwn krdw rihMdw hY (ies krky aus dw) mn (aus dw) qn ivkwrW (dI mYl) nwl mYlw hoieAw rihMdw hY (ijvyN kW dI) cuMJ gMd nwl hI BrI rihMdI hY (iqvyN ivkwrI mnu`K dw mUMh BI inMdw Awidk gMd nwl hI BirAw rihMdw hY) [ hy BweI! BYVy

pMCI kwvW dI sMgiq ivc (ivkwrI bMidAW dI suhbq ivc prmwqmw dI AMS jIv-) hMs ny (gurU-) srovr (dI kdr) nwh smJI [ hy BweI! prmwqmw nwloN tu`ty hoey mnu`KW nwl joVI hoeI pRIq ieho ijhI hI huMdI hY [ hy Awqmk jIvn dI sUJ hwsl krn dy cwhvwn mnu`K! prmwqmw dy pRym ivc itk ky (jIvn-rwh ƒ) smJ [ swD sMgiq ivc itk ky prmwqmw dI is&iq-swlwh kirAw kr, gurU dy snmuK r`Kx vwly krm kmwieAw kr—iehI hY piv`qr ieSnwn [ hy nwnk! gurU hI qIrQ hY gurU hI drIAwau hY (gurU ivc cu`BI lweI r`KxI hI piv`qr ieSnwn hY) [10[ ਜਨਮੇ ਕਾ ਫਲੁ ਿਕਆ ਗਣੀ ਜ ਹਿਰ ਭਗਿਤ ਨ ਭਾਉ ॥ ਪੈਧਾ ਖਾਧਾ ਬਾਿਦ ਹੈ ਜ ਮਿਨ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ॥ ਵੇਖਣੁ ਸੁਨਣਾ ਝੂਠੁ ਹੈ ਮੁਿਖ ਝੂਠਾ ਆਲਾਉ ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਸਲਾਿਹ ਤੂ ਹੋਰੁ ਹਉਮੈ ਆਵਉ ਜਾਉ ॥੧੧॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- jnmy kw—jMmy dw, mnu`Kw jnm hwsl kIqy dw [ gxI—gxIN, mYN igxW [ ikAw gxI—mYN kIh igxW? mYN kIh d`sW? jW—jdoN [ Bwau—pRym, ipAwr [ pYDw—pihinAw hoieAw [ bwid—ivArQ [ min—mn ivc [ dUjw Bwau—prmwqmw qoN ibnw hor dw pRym [ JUTu— nwsvMq jgq [ muiK—mUMh nwl [ Awlwau—Awlwp, bol [ slwih—slwihAw kr [ Awvau jwau—Awauxw jwxw, jnm mrn dw gyV [11[ ArQ:- hy BweI! jd qk (mnu`K dy ihrdy ivc) prmwqmw dI BgqI nhIN, prmwqmw dw pRym nhIN, qd qk aus dy mnu`Kw jnm hwsl kIqy dw koeI BI lwB nhIN [ jd qk (mnu`K dy) mn ivc prmwqmw qoN ibnw hor hor moh ipAwr v`sdw hY, qd qk aus dw pihinAw (kImqI k`pVw aus dw) KwDw hoieAw (kImqI Bojn sB) ivArQ jWdw hY ikauNik auh) nwsvMq jgq ƒ hI q`k ivc r`Kdw hY, nwsvMq jgq ƒ hI kMnW ivc vsweI r`Kdw hY, nwsvMq jgq dIAW g`lW hI mUMh nwl krdw rihMdw hY [ hy nwnk! qUM (sdw prmwqmw dI) is&iq-swlwh krdw rhu [ (is&iq-swlwh ƒ Bulw ky) hor (swrw au~dm) haumY dy kwrn jnm mrn dw gyV bxweI r`Kdw hY [11[ ਹੈਿਨ ਿਵਰਲੇ ਨਾਹੀ ਘਣੇ ਫੈਲ ਫਕੜੁ ਸੰਸਾਰੁ ॥੧੨॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- hYin—hn (bhu-vcn) [ Gxy—bhuqy [ PYl—ivKwvy dy kMm [ PkVu—gMdw mMdw bol [ sMswru—jgq [12[ ArQ:- hy BweI! (prmwqmw dI is&iq-swlwh krn vwly mnu`K) koeI ivrly ivrly hn, bhuqy nhIN hn [ (Awm qOr qy) jgq ivKwvy dy kMm hI (krdw rihMdw hY, Awqmk jIvn ƒ) nIvW krn vwlw bol hI (boldw rihMdw hY) [12[

ਨਾਨਕ ਲਗੀ ਤੁਿਰ ਮਰੈ ਜੀਵਣ ਨਾਹੀ ਤਾਣੁ ॥ ਚੋਟੈ ਸੇਤੀ ਜੋ ਮਰੈ ਲਗੀ ਸਾ ਪਰਵਾਣੁ ॥ ਿਜਸ ਨੋ ਲਾਏ ਿਤਸੁ ਲਗੈ ਲਗੀ ਤਾ ਪਰਵਾਣੁ ॥ ਿਪਰਮ ਪੈਕਾਮੁ ਨ ਿਨਕਲੈ ਲਾਇਆ ਿਤਿਨ ਸੁਜਾਿਣ ॥੧੩॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- quir—(qur—speed. qurÀw:--quryxÀwÁCiq) qurq, CyqI hI [ mrY—Awpw-Bwv vloN mr jWdw hY [ jIvx qwxu—(suAwrQ dy) jIvn dw zor [ syqI—nwl [ lgI—l`gI hoeI cot [ ijs no—(sMbMDk ‘no’ dy kwrn l&z ‘ijsu’ dw u au~f igAw hY) [ qw—qW, qdoN [ prvwxu—(pRBU-dr qy) kbUl [ pYkwmu—qIr [ iprm pYkwmu—pRym dw qIr [ iqin—aus (prmwqmw) ny [ sujwix—isAwxy (pRBU) ny [ iqin sujwix—aus isAwxy (prmwqmw) ny [13[ ArQ:- hy nwnk! (ijs mnu`K dy ihrdy ivc pRym dI cot) l`gdI hY (auh mnu`K) qurq AwpwBwv vloN mr jWdw hY (aus dy AMdroN suAwrQ ^qm ho jWdw hY), (aus dy AMdr suAwrQ dy) jIvn dw zor nhIN rih jWdw [ hy BweI! ijhVw mnu`K (pRBU-crnW dI pRIq dI) cot nwl Awpw-Bwv vloN mr jWdw hY (aus dw jIvn pRBU-dr qy kbUl ho jWdw hY) auhI l`gI hoeI cot (pRBU-dr qy) prvwn huMdI hY [ pr hy BweI! (ieh pRym dI cot) aus mnu`K ƒ hI l`gdI hY ijs ƒ (prmwqmw Awp) lWdw hY (jdoN ieh cot prmwqmw vloN l`gdI hY) qdoN hI ieh l`gI hoeI (cot) kbUl huMdI hY (sPl huMdI hY) [ hy BweI! aus isAwxy (qIrMdwz-pRBU) ny (ijs mnu`K dy ihrdy ivc pRym dw qIr) ivMnH id`qw; (aus ihrdy ivcoN ieh) pRym dw qIr iPr nhIN inkldw [13[ ਭ ਡਾ ਧੋਵੈ ਕਉਣੁ ਿਜ ਕਚਾ ਸਾਿਜਆ ॥ ਧਾਤੂ ਪੰਿਜ ਰਲਾਇ ਕੂੜਾ ਪਾਿਜਆ ॥ ਭ ਡਾ ਆਣਗੁ ਰਾਿਸ ਜ ਿਤਸੁ ਭਾਵਸੀ ॥ ਪਰਮ ਜੋਿਤ ਜਾਗਾਇ ਵਾਜਾ ਵਾਵਸੀ ॥੧੪॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- BWfw—srIr-BWfw [ DovY kauxu—kOx Do skdw hY? kOx su`D piv`qr kr skdw hY? koeI piv`qr nhIN kr skdw [ ij—ijhVw srIr-BWfw [ kcw—k`cw [ kcw BWfw—k`cw GVw (k`cy GVy ƒ pwxI nwl DoiqAW aus dI im`tI Kur Kur ky BWfy ƒ ic`kV nwl ilbyVI jwiegI [ srIr k`cw BWfw hY, ies ƒ ivkwrW dw ic`kV sdw l`gdw rihMdw hY [ qIrQieSnwn Awidk nwl ieh ic`kV auqr nhIN skdw) [ DwqU pMij—(hvw, pwxI, im`tI, A`g, AwkwS,) pMj q`q [ kUVw pwijAw—nwsvMq iKfOxw ijhw bxwieAw igAw hY [ Awxgu— ilAwvygw [ Awxgu rwis—(gurU) su`D-piv`qr kr dyvygw [ jW—jdoN [ iqsu—aus (prmwqmw) ƒ [ prm—sB qoN au~cI [ vwjw—r`bI joiq dw vwjw [ vwvsI—vjwiegw [14[ ArQ:- hy BweI! (qIrQ-ieSnwn Awidk nwl) koeI BI mnu`K srIr GVy ƒ piv`qr nhIN kr skdw, ikauNik ieh bxwieAw hI Aijhw hY ik ies ƒ ivkwrW dw ic`kV sdw l`gdw rihMdw hY [ (hvw, pwxI, im`tI, A`g, AwkwS) pMj q`q iek`Ty kr ky ieh srIr-BWfw iek nwsvMq iKfOxw ijhw bxwieAw igAw hY [

hW, hy BweI! jdoN aus prmwqmw dI rzw huMdI hY (mnu`K ƒ gurU imldw hY, gurU mnu`K dy) srIr-BWfy ƒ piv`qr kr dyNdw hY [ (gurU mnu`K dy AMdr) sB qoN au~cI r`bI joiq jgw ky (r`bI joiq dw) vwjw vjw dyNdw hY [ (r`bI joiq dw r`bI is&iq-swlwh dw ieqnw pRbl pRBwv bxw dyNdw hY ik mnu`K dy AMdr ivkwrW dw rOlw suixAw hI nhIN jWdw [ ivkwrW dI koeI pyS hI nhIN jWdI ik kukrmW dw koeI ic`kV iKlwr skx) [14[ ਮਨਹੁ ਿਜ ਅੰਧੇ ਘੂਪ ਕਿਹਆ ਿਬਰਦੁ ਨ ਜਾਣਨੀ ॥ ਮਿਨ ਅੰਧੈ ਊਂਧੈ ਕਵਲ ਿਦਸਿਨ ਖਰੇ ਕਰੂਪ ॥ ਇਿਕ ਕਿਹ ਜਾਣਿਨ ਕਿਹਆ ਬੁਝਿਨ ਤੇ ਨਰ ਸੁਘੜ ਸਰੂਪ ॥ ਇਕਨਾ ਨਾਦੁ ਨ ਬੇਦੁ ਨ ਗੀਅ ਰਸੁ ਰਸੁ ਕਸੁ ਨ ਜਾਣੰਿਤ ॥ ਇਕਨਾ ਿਸਿਧ ਨ ਬੁਿਧ ਨ ਅਕਿਲ ਸਰ ਅਖਰ ਕਾ ਭੇਉ ਨ ਲਹੰਿਤ ॥ ਨਾਨਕ ਤੇ ਨਰ ਅਸਿਲ ਖਰ ਿਜ ਿਬਨੁ ਗੁਣ ਗਰਬੁ ਕਰੰਤ ॥੧੫॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- ij—jyhVy mnu`K [ AMDy GUp—Gu`p AMnHy, bhuq hI mUrK [ ibrdu—(ienswnI) &rz [ kihAw—d`isAW BI, kihAW, AwiKAW BI [ min AMDY—AMnHy mn dy kwrn [ aUNDY kvl—aulty hoey (ihrdy-) kMvl dy kwrn [ Kry krUp—bhuq koJy [ kih jwxin—g`l krnI jwxdy hn [ suGV—su-GV, suc`jy [ nwd rsu—nwd dw rs [ byd rsu—gIq dw rs [ rsu ksu—ksYlw rs [ isiD—is`DI [ buiD—Akl [ sr—swr, smJ [ Byau—Byq [ AKr kw Byau—pVHn dI jwc [ Asil Kr—inry Koqy (^r—Koqw) [ ij—ijhVy mnu`K [ grbu— AhMkwr [15[ ArQ:- hy BweI! ijhVy (ienswnI) &rz nhIN jwxdy hox dy kwrn auh bMdy bhuq (Awp) g`l krnI BI jwxdy jwpdy hn [

mnu`K mnoN Gu`p AMnHy hn (pu`j ky mUrK hn) auh d`isAW BI [ mn AMnHw hox krky, ihrdw kyvl (Drm vloN) aulitAw hoieAw koJy (koJy jIvn vwly) l`gdy hn [ keI mnu`K AYsy huMdy hn jo hn, qy, iksy dI AwKI BI smJdy hn, auh mnu`K suc`jy qy sohxy

keI bMidAW ƒ nwh jogIAW dy nwd dw rs, nwh vyd dw SOk, nwh rwg dI iK`c—iksy qrHW dy koml aunr v`l rucI nhIN hY, nwh (ivcwr ivc) sPlqw, nwh suc`jI bu`DI, nwh Akl dI swr hY, qy, iek A`Kr BI pVHnw nhIN jwxdy (iPr BI, AwkV hI AwkV ivKwldy hn) [ hy nwnk! ijnHW ivc koeI gux nwh hovy, qy, AhMkwr krI jwx, auh mnu`K inry Koqy hn [15[ not:- ieh Slok ‘swrg kI vwr’ dI pauVI nμ: 32 dy nwl QoVw ijhw &rk r`K ky dUjw Slok hY [ vyKo sPw 1246 (mUl) [ ਸੋ ਬਰ੍ਹਮਣੁ ਜੋ ਿਬੰਦੈ ਬਰ੍ਹਮੁ ॥ ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਕਮਾਵੈ ਕਰਮੁ ॥ ਸੀਲ ਸੰਤੋਖ ਕਾ ਰਖੈ ਧਰਮੁ ॥ ਬੰਧਨ ਤੋੜੈ ਹੋਵੈ ਮੁਕਤੁ ॥ ਸੋਈ ਬਰ੍ਹਮਣੁ ਪੂਜਣ ਜੁਗਤੁ ॥੧੬॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- ibMdY—(ivd@—to know) jwxdw hY, jwx-pCwx pYdw krdw hY, fUMGI sWJ pWdw hY [ bRhmu—prmwqmw [ sMjmu—ieMidRAW ƒ v`s ivc r`Kx dw jqn [ sIl—cMgw im`Tw suBwau

[ sMqoK—mwieAw dI iqRSnw vloN iqRpqI [ rKY—r`Kdw hY, inbwhuMdw hY [ bMDn—mwieAw dy moh dIAW PwhIAW [ mukqu—mwieAw dy moh qoN Awzwd [ pUjx jugqu—pUjx dy lwiek [16[ ArQ:- hy BweI! (swfIAW nzrW ivc) auh (mnu`K Asl) bRwhmx hY jo prmwqmw nwl fUMGI sWJ pweI r`Kdw hY, jo iehI jp-krm krdw hY, iehI qp-krm krdw hY, iehI sMjm-krm krdw hY (jo prmwqmw dI BgqI ƒ hI jp qp sMjm smJdw hY) jo im`Ty suBwA Aqy sMqoK dw &rz inbwhuMdw hY, jo mwieAw dy moh dIAW PwhIAW qoV lYNdw hY Aqy mwieAw dy moh qoN Awzwd ho jWdw hY [ hy BweI! auhI bRwhmx Awdr-sqkwr dw h`kdwr hY [16[ ਖਤਰ੍ੀ ਸੋ ਜੁ ਕਰਮਾ ਕਾ ਸੂਰੁ ॥ ਪੁੰਨ ਦਾਨ ਕਾ ਕਰੈ ਸਰੀਰੁ ॥ ਖੇਤੁ ਪਛਾਣੈ ਬੀਜੈ ਦਾਨੁ ॥ ਸੋ ਖਤਰ੍ੀ ਦਰਗਹ ਪਰਵਾਣੁ ॥ ਲਬੁ ਲੋਭੁ ਜੇ ਕੂੜੁ ਕਮਾਵੈ ॥ ਅਪਣਾ ਕੀਤਾ ਆਪੇ ਪਾਵੈ ॥੧੭॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- sUru—sUrmw [ krmw kw sUru—(kwmwidk blI sUrimAW dy mukwbly qy) nyk krm krn vwlw sUrmw [ puMn—Bly krm [ puMn dwn—Bly krm vMfxy [ srIru—(Bwv,) Awpxw jIvn [ Kyqu—srIr-Kyq [ dwnu—nwm dI dwiq [ drgh—prmwqmw dI hzUrI ivc [ Awpy—Awp hI [17[ ArQ:- hy BweI! (swfIAW nzrW ivc) auh mnu`K K`qRI hY jo (kwmwidk vYrIAW ƒ mwr-mukwx leI) nyk krm krn vwlw sUrmw bxdw hY, jo Awpxy srIr ƒ (Awpxy jIvn ƒ, hornW ivc) Bly krm vMfx leI vsIlw bxWdw hY, jo (Awpxy srIr ƒ ikswn dy Kyq vWg) Kyq smJdw hY (qy, ies Kyq ivc prmwqmw dy nwm dI) dwiq (nwm-bIj) bIjdw hY [ hy BweI! Aijhw K`qRI prmwqmw dI hzUrI ivc kbUl huMdw hY [ pr ijhVw mnu`K l`b loB Aqy hor T`gI Awidk krdw rihMdw hY (auh jnm dw cwhy K`qRI hI hovy) auh mnu`K (l`b Awidk) kIqy krmW dw Pl Awp hI Bugqdw hY (auh mnu`K kwmwidk ivkwrW dw iSkwr hoieAw hI rihMdw hY, auh nhIN hY sUrmw) [17[ ਤਨੁ ਨ ਤਪਾਇ ਤਨੂਰ ਿਜਉ ਬਾਲਣੁ ਹਡ ਨ ਬਾਿਲ ॥ ਿਸਿਰ ਪੈਰੀ ਿਕਆ ਫੇਿੜਆ ਅੰਦਿਰ ਿਪਰੀ ਸਮਾਿਲ ॥੧੮॥ {ਪੰਨਾ 1411} pd ArQ:- ijau—vWg [ isir—isr ny [ pYrI—pYrIN, pYrW ny [ PyiVAw—ivgwiVAw [ AMdir—Awpxy ihrdy ivc hI [ iprI—pRIqm pRBU ƒ [ sm@wil—sWB ky r`K [18[ ArQ:- hy BweI! (Awpxy) srIr ƒ (DUxIAW nwl) qnUr vWg nwh swV, qy, h`fW ƒ (DUxIAW nwl) ieauN nwh blw ijvyN ieh bwlx hY [ (qyry) isr ny (qyry) pYrW ny kuJ nhIN ivgwiVAw (iehnW ƒ DUxIAW nwl ikauN duKI krdw hYN? iehnW ƒ duKI nwh kr) prmwqmw (dI Xwd) ƒ Awpxy ihrdy ivc sWB ky r`K [18[ not:- ieh Slok QoVy ku hI &rk nwl &rId jI dy SlokW ivc nμ: 120 qy drj hY [

ਸਭਨੀ ਘਟੀ ਸਹੁ ਵਸੈ ਸਹ ਿਬਨੁ ਘਟੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਤੇ ਸੋਹਾਗਣੀ ਿਜਨਾ ਗੁਰਮੁਿਖ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥੧੯॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- Gtu—srIr [ sBnI GtI—sBnIN GtIN, swry srIrW ivc [ shu—Ksm-pRBU [ sh ibnu—Ksm-pRBU qoN ibnw [ nwnk—hy nwnk! qy—auh jIv-iesqRIAW [ sohwgxI—Ksm vwlIAW [ gurmuiK—gurU dI rwhIN, gurU dI srn pY ky [19[ ArQ:- hy BweI! Ksm-pRBU swry hI srIrW ivc v`sdw hY [ koeI BI srIr (AYsw) nhIN hY jo Ksm-pRBU qoN ibnw hovy (ijs ivc Ksm-pRBU v`sdw nwh hovy [ pr v`sdw hY gupq) [ hy nwnk! auh jIv-iesqRIAW BwgW vwlIAW hn ijnHW dy AMdr (auh Ksm-pRBU) gurU dI rwhIN prgt ho jWdw hY [19[ ਜਉ ਤਉ ਪਰ੍ੇਮ ਖੇਲਣ ਕਾ ਚਾਉ ॥ ਿਸਰੁ ਧਿਰ ਤਲੀ ਗਲੀ ਮੇਰੀ ਆਉ ॥ ਇਤੁ ਮਾਰਿਗ ਪੈਰੁ ਧਰੀਜੈ ॥ ਿਸਰੁ ਦੀਜੈ ਕਾਿਣ ਨ ਕੀਜੈ ॥੨੦॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- jau—jy [ qau—qYƒ, qyrw [ cwau—SOk [ Dir—Dr ky, r`K ky [ isru— (Bwv,) haumY, AhMkwr [ iequ—ies ivc [ mwrig—rsqy ivc [ iequ mwrig—ies rsqy ivc, (pRym dy) ies rsqy qy [ DrIjY—Drnw cwhIdw hY [ kwix—iJjk [ n kIjY—nhIN cwhIdI [20[ ArQ:- hy BweI! jy qYƒ (pRBU-pRym dI) Kyf Kyfx dw SOk hY, qW (Awpxw) isr qlI au~qy r`K ky myrI glI ivc Aw (lok-lwj C`f ky haumY dUr kr ky Aw) [ (pRBU-pRIq dy) ies rsqy au~qy (qdoN hI) pYr DirAw jw skdw hY (jdoN) isr Bytw kIqw jwey, pr koeI iJjk nwh kIqI jwey (jdoN ibnw iksy iJjk dy lok-lwj Aqy haumY C`fI jwey) [20[ ਨਾਿਲ ਿਕਰਾੜਾ ਦੋਸਤੀ ਕੂੜੈ ਕੂੜੀ ਪਾਇ ॥ ਮਰਣੁ ਨ ਜਾਪੈ ਮੂਿਲਆ ਆਵੈ ਿਕਤੈ ਥਾਇ ॥੨੧॥ ਿਗਆਨ ਹੀਣੰ ਅਿਗਆਨ ਪੂਜਾ ॥ ਅੰਧ ਵਰਤਾਵਾ ਭਾਉ ਦੂਜਾ ॥੨੨॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- ikrwVw—mwieAw dy moh ivc PisAw hoieAw mnu`K, hr vyly mwieAw dIAW igxqIAW igxn vwlw mnu`K [ dosqI—im`qRqw [ kUVY—kUV dy kwrn, mwieAw dy moh dy kwrn [ pwie—pWieAW, (dosqI dI) pWieAW [ kUVI—ijs auqy ieqbwr nwh ho sky [ n jwpY— (ieh g`l) suJdI hI nhIN [ ikqY QWie—iksy BI QW qy [ AwvY—Aw jWdI hY [ mrxu—mOq [21[ ArQ:- hy BweI! jy hr vyly mwieAw dIAW igxqIAW igxn vwly mnu`K nwl dosqI bxweI jwey, (qW aus ikrwV dy AMdrly) mwieAw dy moh dy kwrn (aus dI dosqI dI) pWieAW BI ieqbwr-jog nhIN huMdI [ hy mUilAw! (mwieAw dy moh ivc PisAw hoieAw mnu`K sdw mOq qoN bcy rihx dy auprwly krdw rihMdw hY, pr aus ƒ ieh g`l) su`JdI hI nhIN ik mOq iksy BI QW qy (iksy BI vyly) Aw skdI hY [21[

pd ArQ:- igAwn—Awqmk jIvn dI sUJ [ hIxM—s`Kxy [ AigAwn—Awqmk jIvn vloN bysmJI [ AMD—AMnHw, Awqmk jIvn vloN AMnHw bxweI r`Kx vwlw [ vrqwvw—vrqx-ivhwr [ Bwau—ipAwr [ Bwau dUjw—prmwqmw qoN ibnw hor dw ipAwr, mwieAw dw moh [22[ ArQ:- hy BweI! ijhVy mnu`K Awqmk jIvn dI sUJ qoN s`Kxy huMdy hn, auh Awqmk jIvn vloN by-smJI ƒ hI sdw psMd krdy hn [ hy BweI! (ijnHW mnu`KW dy AMdr) mwieAw dw moh (sdw itikAw rihMdw hY, auhnW dw) vrqx-ivhwr (Awqmk jIvn vloN) AMnHw (bxweI r`Kx vwlw huMdw) hY [22[ ਗੁਰ ਿਬਨੁ ਿਗਆਨੁ ਧਰਮ ਿਬਨੁ ਿਧਆਨੁ ॥ ਸਚ ਿਬਨੁ ਸਾਖੀ ਮੂਲੋ ਨ ਬਾਕੀ ॥੨੩॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- igAwnu—Awqmk jIvn dI sUJ, prmwqmw nwl sWJ [ Drm—&rz, krq`b [ iDAwnu—lgn, suriq [ sc—sdw-iQr hir-nwm dw ismrn [ swKI—gvwhI, prvwnw, jIvn-rwhdwrI [ mUlo—mUl BI, srmwieAw BI, (Awqmk jIvn dw auh) srmwieAw BI (ijs ny mnu`Kw jnm lY ky id`qw sI) [ n bwkI—bwkI nhIN rihMdw, p`ly nhIN rihMdw [23[ ArQ:- hy BweI! gurU (dI srn pYx) qoN ibnw prmwqmw nwl fUMGI sWJ nhIN bxdI [ (ies fUMGI sWJ ƒ mnu`Kw jIvn dw zrUrI) &rz bxwx qoN ibnw (hir-nwm ismrn dI) lgn nhIN bxdI [ sdw-iQr hir-nwm ismrn qoN ibnw (hor hor mwiek au~dmW dI jIvn-) rwhdwrI dy kwrn (Awqmk jIvn dw auh) srmwieAw BI p`ly nhIN rih jWdw (ijs ny mnu`Kw jnm lY ky id`qw sI) [23[ ਮਾਣੂ ਘਲੈ ਉਠੀ ਚਲੈ ॥ ਸਾਦੁ ਨਾਹੀ ਇਵੇਹੀ ਗਲੈ ॥੨੪॥ ਰਾਮੁ ਝੁਰੈ ਦਲ ਮੇਲਵੈ ਅੰਤਿਰ ਬਲੁ ਅਿਧਕਾਰ ॥ ਬੰਤਰ ਕੀ ਸੈਨਾ ਸੇਵੀਐ ਮਿਨ ਤਿਨ ਜੁਝੁ ਅਪਾਰੁ ॥ ਸੀਤਾ ਲੈ ਗਇਆ ਦਹਿਸਰੋ ਲਛਮਣੁ ਮੂਓ ਸਰਾਿਪ ॥ ਨਾਨਕ ਕਰਤਾ ਕਰਣਹਾਰੁ ਕਿਰ ਵੇਖੈ ਥਾਿਪ ਉਥਾਿਪ ॥੨੫॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- mwxU—mnu`K (ƒ) [ GlY—G`lY, (prmwqmw) Byjdw hY [ auTI—auiT, au~T ky [ clY—c`lY, (jgq qoN) qur pYNdw hY [ swdu—suAwd, Awnμd [ ievyhI glY—ieho ijhI g`l ivc [24[ ArQ:- hy BweI! (prmwqmw) mnu`K ƒ (jgq ivc koeI Awqmk lwB K`tx leI) Byjdw hY, (pr jy Awqmk jIvn dI K`tI K`tx qoN ibnw hI mnu`K jgq qoN) au~T ky qur pYNdw hY, (qW) ieho ijhw jIvn jIaUx ivc mnu`K ƒ koeI) Awqmk Awnμd hwsl nhIN huMdw [24[ pd ArQ:- rwmu—(sRI) rwmcMdR [ JurY—duKI huMdw hY [ dl—&OjW [ mylvY—iek`TIAW krdw hY [ AMqir—(sRI rwmcMdR dy) AMdr [ AiDkwr—ie^iqAwr [ blu AiDkwr—AiDkwr dI qwkq [ bMqr kI sYnw—vwnrW dI &Oj dI rwhIN [ syvIAY—(sRI rwmcMdR dI) syvw kIqI jw rhI hY [ min—mn ivc [ qin—qn ivc [ juJu—ju`D dw cwau [ dhisro—ds isrW vwlw rwvx [ mUE—mr igAw [ srwip—srwp nwl [ krxhwru—sB kuJ kr skx vwlw [

krqw—krqwr [ kir—kr ky [ Qwip—pYdw kr ky [ auQwip—nws kr ky [25[ ArQ:- hy nwnk! krqwr sB kuJ kr skx dI smrQw vwlw hY (aus ƒ kdy Jurn dI duKI hox dI loV nhIN), auh qW pYdw kr ky nws kr ky (sB kuJ kr ky Awp hI) vyKdw hY [ (sRI rwmcMdR aus krqwr dI brwbrI nhIN kr skdw [ vyKo, rwvx nwl lVweI krn vwsqy) sRI rwmcMdR &OjW iek`TIAW krdw hY, (aus dy) AMdr (&OjW iek`TIAW krn dy) AiDkwr dI qwkq BI hY, vwnrW dI (aus) &Oj dI rwhIN (aus dI) syvw BI ho rhI hY (ijs sYnw dy) mn ivc qn ivc ju`D krn dw byAMq cwau hY, (iPr BI sRI) rwmcMdR (qdoN) duKI huMdw hY (duKI hoieAw, jdoN) sIqw (jI) ƒ rwvx lY igAw sI, (qy, iPr jdoN sRI rwmcMdR jI dw BweI) lCmn srwp nwl mr igAw sI [25[ ਮਨ ਮਿਹ ਝੂਰੈ ਰਾਮਚੰਦੁ ਸੀਤਾ ਲਛਮਣ ਜੋਗੁ ॥ ਹਣਵੰਤਰੁ ਆਰਾਿਧਆ ਆਇਆ ਕਿਰ ਸੰਜੋਗੁ ॥ ਭੂਲਾ ਦੈਤੁ ਨ ਸਮਝਈ ਿਤਿਨ ਪਰ੍ਭ ਕੀਏ ਕਾਮ ॥ ਨਾਨਕ ਵੇਪਰਵਾਹੁ ਸੋ ਿਕਰਤੁ ਨ ਿਮਟਈ ਰਾਮ ॥੨੬॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- JUrY—duKI huMdw hY (duKI hoieAw) [ jogu—dI ^wqr, vwsqy [ hxvMqru—hnUmwn (hnU—hnu—TofI [ hnUmwn—lμmI TofI vwlw) [ AwrwiDAw—Xwd kIqw [ kir—krky, dy kwrn [ sMjogu—imlwp, (ipCly kIqy krmW dy sMskwrW Anuswr) imlwp [ sMjogu kir— (prmwqmw vloN bxy) sMjog nwl [ dYqu—rwvx dYNq [ n smJeI—nhIN smJdw (nwh smiJAw) [ iqin pRB—aus prmwqmw ny [ iqin—aus ny [ kwm—swry kMm [ vyprvwhu— ijs ƒ iksy dI muQwjI nhIN [ ikrqu—ipCly kIqy krmW dy sMskwrW dw smUh, BwvI [ n imteI rwm—(sRI) rwmcMdR pwsoN (BI) nwh imtI [26[ ArQ:- hy BweI! auh prmwqmw (qW) by-muQwj hY (sRI rwmcMdR aus prmwqmw dI brwbrI nhIN kr skdw) [ (sRI) rwmcMd (jI) pwsoN BwvI nwh imt skI [ (vyKo, sRI) rwmcMdR (Awpxy) mn ivc sIqw (jI) dI ^wqr duKI hoieAw (jdoN sIqw jI ƒ rwvx curw ky lY igAw, iPr) duKI hoieAw lCmx dI ^wqr (jdoN rxBUmI ivc lCmn brCI nwl mUriCq hoieAw) [ (qdoN sRI rwmcMdR ny) hnUmwn ƒ Xwd kIqw jo (prmwqmw vloN bxy) sMjog dy kwrn (sRI rwmcMdR jI dI srn) AwieAw sI [ mUrK rwvx (BI) ieh g`l nwh smiJAw ik ieh swry kMm prmwqmw ny (Awp hI) kIqy sn [26[ ਲਾਹੌਰ ਸਹਰੁ ਜਹਰੁ ਕਹਰੁ ਸਵਾ ਪਹਰੁ ॥੨੭॥ ਮਹਲਾ ੩ ॥ ਲਾਹੌਰ ਸਹਰੁ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਸਰੁ ਿਸਫਤੀ ਦਾ ਘਰੁ ॥੨੮॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- jhru—(Awqmk mOq ilAwaux vwlw) zihr [27[ AMimRq sru—AMimRq dw srovr, AMimRq dw cSmw [ isPqI dw—pRBU dIAW is&qW dw [28[ ArQ:-

hy BweI! lwhOr dw Shr (Shr-invwsIAW vwsqy Awqmk mOq ilAweI r`Kx dy

kwrx) zhr (bixAw ipAw hY, ikauNik ie`Qy in`q svyry r`bI is&iq-swlwh dI QW) svw phr (idn cVHy qk mws dI ^wqr pSUAW auqy) khr (huMdw rihMdw hY [ mws Awidk Kwxw Aqy ivSy Bogxw hI lwhOr-invwsIAW dw jIvn-mnorQ bx irhw hY) [27[ mhlw 3 [ hy BweI! (hux) lwhOr Shr AMimRq dw cSmw bx igAw hY, prmwqmw dI is&iq-swlwh dw somw bx igAw hY (ikauNik gurU rwmdws jI dw jnm hoieAw hY) [28[ not:- ij`Qy mws Awidk Kwxw Aqy ivSy Bogxw hI jIvn-mnorQ bx jwey, auh QW auQoN dy vsnIkW vwsqy Awqmk mOq dw kwrn bx jWdI hY [ pr ij`Qy koeI mhwpurK prgt ho pey, auQy lokW ƒ Awqmk jIvn dw snyhw imlx l`g pYNdw hY [ ਮਹਲਾ ੧ ॥ ਉਦੋਸਾਹੈ ਿਕਆ ਨੀਸਾਨੀ ਤੋਿਟ ਨ ਆਵੈ ਅੰਨੀ ॥ ਉਦੋਸੀਅ ਘਰੇ ਹੀ ਵੁਠੀ ਕੁਿੜੲ ਂ ੀ ਰੰਨੀ ਧੰਮੀ ॥ ਸਤੀ ਰੰਨੀ ਘਰੇ ਿਸਆਪਾ ਰੋਵਿਨ ਕੂੜੀ ਕੰਮੀ ॥ ਜੋ ਲੇਵੈ ਸੋ ਦੇਵੈ ਨਾਹੀ ਖਟੇ ਦੰਮ ਸਹੰਮੀ ॥੨੯॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- audoswhY nIswnI—(mwieAw kmwx vwsqy) auqSwh dI inSwnI [ qoit—Gwt [ AMn—AMn-Dn dI [ audosIA—audwsI, auprwmqw, (hir-nwm vloN) lw-prvwhI [ Gry hI— ihrdy-Gr ivc hI [ vuTI—itkI rihMdI hY [ kuiVeˆØI rMnI—kUV ivc PsIAW hoeIAW rMnW dw, mwieAw dy moh ivc PsIAW hoeIAW ieMdRIAW dw [ DMmI—Dm`cV, rOlw [ sqI rMnI—s`qW hI rMnW dw, (do A`KW, do kMn, iek n`k, iek mUMh, iek kwm-ieMdRI) s`qW hI ieMdRIAW dw [ Gry—srIr-Gr ivc [ isAwpw—JgVw [ rovin—roNdIAW hn, rOlw pWdIAW rihMdIAW hn [ kUVI kMmI—(ivkwrW vwly) kUVy kMmW vwsqy [ jo dMm—ijhVy dmVy [ lyvY— kmWdw hY [ so dMm—auh dmVy [ dyvY nwhI—(h`QoN hornW ƒ) nhIN dyNdw [ Kty dMm—dmVy kmWdw hY [ shMmI—(iPr BI) shm (ipAw rihMdw hY) [ ArQ:- hy BweI! inrI mwieAw dI ^wqr kIqI dOV-B`j dI kIh pCwx hY? (pCwx ieh hY ik ieh dOV-B`j krn vwly ƒ) AMn-Dn dI Gwt nhIN huMdI [ (pr inrI mwieAw dI ^wqr dOVB`j dy kwrn hir-nwm vloN) lw-prvwhI BI sdw ihrdy-Gr ivc itkI rihMdI hY, mwieAw dy moh ivc PsIAW ieMdRIAW dw Dm`cV ipAw rihMdw hY [ (do A`KW, do kMn, iek n`k, iek mUMh, iek kwm-ieMdRI, iehnW) s`qW hI ieMdRIAW dw JgVw srIr-Gr ivc bixAw rihMdw hY [ ieh ieMdRIAW (ivkwrW vwly) kUVy kMmW vwsqy rOlw pWdIAW rihMdIAW hn [ (ijhVw mnu`K inrI mwieAw dI ^wqr hI dOV-B`j krdw rihMdw hY, auh) dmVy qW kmWdw hY, pr shm ivc itikAw rihMdw hY, jo kuJ kmWdw hY auh hornW ƒ h`QoN dyNdw nhIN [29[

ਪਬਰ ਤੂੰ ਹਰੀਆਵਲਾ ਕਵਲਾ ਕੰਚਨ ਵੰਿਨ ॥ ਕੈ ਦੋਖੜੈ ਸਿੜਓਿਹ ਕਾਲੀ ਹੋਈਆ ਦੇਹੁਰੀ ਨਾਨਕ ਮੈ ਤਿਨ ਭੰਗੁ ॥ ਜਾਣਾ ਪਾਣੀ ਨਾ ਲਹ ਜੈ ਸੇਤੀ ਮੇਰਾ ਸੰਗੁ ॥ ਿਜਤੁ ਿਡਠੈ ਤਨੁ ਪਰਫੁੜੈ ਚੜੈ ਚਵਗਿਣ ਵੰਨੁ ॥੩੦॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- pbr—(pd`mwkr—pdmW dI Kwx, kOl-Pu`lW dI Kwx, srovr) hy srovr! hrIAwvlw—cuPyry hrw hI hrw [ kMcn—sonw [ vMn—rMg [ kMcn vMin—sony dy rMg vwly [ kY doKVY—iks doS dy kwrn [ siVEih—qUM sV igAw hYN [ dyhurI—sohxw srIr, sohxI dyhI [ nwnk—hy nwnk! mY qin—myry srIr ivc [ BMgu—qot, Gwt [ jwxw—jwxW, mYN jwxdw hW, mYƒ smJ AweI hY [ n lhW—mYN hwsl nhIN kr irhw [ jY syqI—ijs (pwxI) nwl [ sMgu—swQ, myl [ ijqu ifTY—ijs (pwxI) ƒ vyiKAW [ prPuVY—pRP`lq ho jWdw hY, iKV pYNdw hY [ cvgix vMnu—cwr-guxW rMg [30[ ArQ:- hy srovr! qUM (kdy) cuPyry hrw hI hrw sYN, (qyry AMdr) sony dy rMg vwly (cmkdy) kOl-Pu`l (iKVy hoey sn) [ hux qUM iks nuks dy kwrn sV igAw hYN? qyrw sohxw srIr ikauN kwlw ho igAw hY? hy nwnk! (ies kwlK dw kwrn ieh hY ik) myry srIr ivc (pwxI vloN) tot Aw geI hY [ mYƒ ieh smJ Aw rhI hY ik ijs (pwxI) nwl myrw (sdw) swQ (rihMdw sI) ijs (pwxI) dw drsn kr ky srIr iKiVAw rihMdw hY, cwr-guxW rMg ciVHAw rihMdw hY (auh) pwxI hux mYƒ nhIN imldw [30[ ਰਿਜ ਨ ਕੋਈ ਜੀਿਵਆ ਪਹੁਿਚ ਨ ਚਿਲਆ ਕੋਇ ॥ ਿਗਆਨੀ ਜੀਵੈ ਸਦਾ ਸਦਾ ਸੁਰਤੀ ਹੀ ਪਿਤ ਹੋਇ ॥ ਸਰਫੈ ਸਰਫੈ ਸਦਾ ਸਦਾ ਏਵੈ ਗਈ ਿਵਹਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਿਕਸ ਨੋ ਆਖੀਐ ਿਵਣੁ ਪੁਿਛਆ ਹੀ ਲੈ ਜਾਇ ॥੩੧॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- rij—r`j ky [ phuic—(swry DMiDAW dy A^Ir qk) phuMc ky, dunIAw vwly swry DMDy mukw ky [ igAwnI—Awqmk jIvn dI sUJ vwlw mnu`K [ jIvY—Awqmk jIvn jIaUNdw hY [ surqI—prmwqmw ivc suriq joVI r`Kx vwlw mnu`K [ piq—ie`zq [ srPY—sr&w krn ivc, ikrs krn ivc [ eyvY—iesy qrHW hI [ geI ivhwie—(aumr) bIq jWdI hY [ iks no—(sMbMDk ‘no’ dy kwrn l&z ‘iksu’ dw u au~f igAw hY) [ lY jwie—lY jWdw hY [31[ ArQ:- hy BweI! (lμmI) aumr Bog Bog ky BI iksy mnu`K dI kdy qs`lI nhIN hoeI [ nwh koeI mnu`K dunIAw vwly swry DMDy mukw ky (ie`QoN) qurdw hY (nwh hI koeI ieh AwKdw hY ik hux myry kMm-DMDy mu`k gey hn) [ hy BweI! Awqmk jIvn sUJ vwlw mnu`K sdw hI Awqmk jIvn jIaUNdw hY (sdw AwpxI suriq prmwqmw dI Xwd ivc joVI r`Kdw hY) (prmwqmw ivc) suriq joVI r`Kx vwly mnu`K dI hI (lok prlok ivc) ie`zq huMdI hY [ pr, hy nwnk! (mwieAw-vyVHy mnu`K dI aumr) sdw hI

ikrsW kridAW kridAW iehnW ikrsW ivc hI bIq jWdI hY (sri&AW-mwry mnu`K ƒ BI mOq) aus dI slwh pu`Cx qoN ibnw hI ie`QoN lY qurdI hY [ iksy dI BI pyS nhIN jw skdI [31[ ਦੋਸੁ ਨ ਦੇਅਹੁ ਰਾਇ ਨੋ ਮਿਤ ਚਲੈ ਜ ਬੁਢਾ ਹੋਵੈ ॥ ਗਲ ਕਰੇ ਘਣੇਰੀਆ ਤ ਅੰਨੇ ਪਵਣਾ ਖਾਤੀ ਟੋਵੈ ॥੩੨॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- dyAhu—dyvo [ rwie—AmIr mnu`K, DnI mnu`K, mwieAwDwrI [ miq clY—Akl (prmwrQ vwly pwsy) kMm krnoN rih jWdI hY [ jW—jdoN [ glW—g`lW, (mwieAw dIAW) g`lW [ GxyrIAW—bhuq, bQyrIAW [ AMn@w—Awqmk jIvn dI sUJ qoN s`Kxw, ijs ƒ Awqmk jIvn vwlw rsqw nhIN id`sdw [ KwqI—KwqIN, KwiqAW ivc [ tovY—toey ivc [ ArQ:- hy BweI! mwieAwDwrI mnu`K dy isr doS nwh Q`po (mwieAw dw moh aus ƒ sdw mwieAw ivc hI jkVI r`Kdw hY) [ jdoN (mwieAw-vyiVHAw mnu`K) bu`Fw (v`fI aumr dw) ho jWdw hY (qdoN qW prmwrQ vwly pwsy kMm krn vloN aus dI) Akl (au~kw hI) rih jWdI hY [ (auh hr vyly mwieAw dIAW hI) bhuqIAW g`lW krdw rihMdw hY [ hy BweI! AMnHy mnu`K ny qW toieAW giVHAW ivc hI if`gxw hoieAw (ijs mnu`K ƒ Awqmk jIvn vwlw rsqw id`sy hI nwh, aus ny qW moh dy TyFy Kw Kw ky du`KW ivc hI pey rihxw hoieAw) [32[ ਪੂਰੇ ਕਾ ਕੀਆ ਸਭ ਿਕਛੁ ਪੂਰਾ ਘਿਟ ਵਿਧ ਿਕਛੁ ਨਾਹੀ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਐਸਾ ਜਾਣੈ ਪੂਰੇ ਮ ਿਹ ਸਮ ਹੀ ॥੩੩॥ {ਪੰਨਾ 1412} pd ArQ:- pUrY kw—srb-gux BrpUr pRBU dw [ pUrw—pUrn, ABu`l [ Git viD ikCu—koeI nuks [ nwnk—hy nwnk! gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K [ jwxY—jwxdw hY, XkIn r`Kdw hY (iek-vcn) [ mWih—ivc [ smWhI—smWih, lIn rihMdy hn (bhu-vcn) [33[ ArQ:- hy nwnk! gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K ieh inscw r`Kdw hY ik srb-guxBrpUr prmwqmw dI rcI jgq-mrXwdw ABu`l hY, ies ivc ikqy koeI nuks nhIN hY [ hy nwnk! (gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K ies inScy dI brkiq nwl) swry guxW dy mwlk prmwqmw (dI Xwd) ivc lIn rihMdy hn [33[ ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੩

ੴ ਸਿਤਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਿਦ ॥ ਅਿਭਆਗਤ ਏਹ ਨ ਆਖੀਅਿਹ ਿਜਨ ਕੈ ਮਨ ਮਿਹ ਭਰਮੁ

॥ ਿਤਨ ਕੇ ਿਦਤੇ ਨਾਨਕਾ ਤੇਹੋ ਜੇਹਾ ਧਰਮੁ ॥੧॥ ਅਭੈ ਿਨਰੰਜਨ ਪਰਮ ਪਦੁ ਤਾ ਕਾ ਭੀਖਕੁ ਹੋਇ ॥ ਿਤਸ ਕਾ ਭੋਜਨੁ ਨਾਨਕਾ ਿਵਰਲਾ ਪਾਏ ਕੋਇ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- AiBAwgq—(Àwm@ with AiB and Aw—nyVy Awauxw, phuMcxw) prwhuxy vWg AwieAw hoieAw, auh swDU jo Awpxy Awp ƒ jgq ivc prwhuxy hI smJdy hn, swDU [ eyh— ieho ijhy bMdy [ n AwKIAih—nhIN AwKy jw skdy (vrqmwn kwl; krm vwc [ AwKih—

AwKdy hn) [ Brmu—(mwieAw dI ^wqr) Btkxw [1[ ABY—auh prmwqmw ijs ƒ koeI fr poh nhIN skdw [ inrMjn—(inr-AMjn) ijs ƒ mwieAw dy moh dI kwlK nhIN poNhdI [ prm pdu—sB qoN au~cw Awqmk drjw [ qw kw—aus (‘prm pd’) dw [ BIKku—mMgqw [ iqs kw—(sMbMDk ‘kw’ dy kwrn l&z (iqsu) dw u au~f igAw hY) [ iqs kw Bojnu—Aijhy nwm-iBKwrI vwlw (Awqmk) Bojn [2[ ArQ:- hy BweI! ieho ijhy bMdy ‘swD-sMq’ nhIN AwKy jw skdy, ijnHW dy mn ivc (mwieAw Awidk mMgx dI ^wqr hI) Btkxw l`gI peI hY [ hy nwnk! ieho ijhy swDW ƒ (AMn bsqR mwieAw Awidk) dyxw koeI Dwrimk kMm nhIN hY [ hy BweI! ijs prmwqmw ƒ koeI fr nhIN poh skdw, ijs prmwqmw ƒ mwieAw dy moh kwlK nhIN l`g skdI, aus dw imlwp sB qoN au~cw Awqmk drjw hY [ ijhVw mnu`K aus (au~cy Awqmk drjy) dw iBKwrI hY (auh hY Asl ‘swDsMq’) [ hy nwnk! ieho ijhy (iBKwrI) vwlw (nwm-) Bojn iksy ivrly ƒ hI pRwpq huMdw hY [2[ ਹੋਵਾ ਪੰਿਡਤੁ ਜੋਤਕੀ ਵੇਦ ਪੜਾ ਮੁਿਖ ਚਾਿਰ ॥ ਨਵਾ ਖੰਡਾ ਿਵਿਚ ਜਾਣੀਆ ਅਪਨੇ ਚਜ ਵੀਚਾਰ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- hovw—hovW, jy mYN bx jwvW [ joqkI—joqSI [ pVw—pVHW, jy mYN pVHdw rhW [ muiK—(Awpxy) mUMh nwl [ nvw KMfw ivic—nvW KMfW ivic, swrI DrqI auqy, swry hI jgq ivc [ jwxIAw—mYN jwixAw jwvWgw [ cj—c`j, krq`b, krm [ vIcwr—i^Awl [3[ ArQ:- hy BweI! jy mYN (imhnq nwl iv`idAw pRwpq kr ky) joqSI (BI) bx jwvW, pMifq (BI) bx jwvW, (Aqy) cwry vyd (Awpxy) mUMhoN pVHdw rhW, qW BI jgq ivc mYN auho ijhw hI smiJAw jwvWgw, ijho ijhy myry krq`b hn qy myry i^Awl hn [3[ ਬਰ੍ਹਮਣ ਕੈਲੀ ਘਾਤੁ ਕੰਞਕਾ ਅਣਚਾਰੀ ਕਾ ਧਾਨੁ ॥ ਿਫਟਕ ਿਫਟਕਾ ਕੋੜੁ ਬਦੀਆ ਸਦਾ ਸਦਾ ਅਿਭਮਾਨੁ ॥ ਪਾਿਹ ਏਤੇ ਜਾਿਹ ਵੀਸਿਰ ਨਾਨਕਾ ਇਕੁ ਨਾਮੁ ॥ ਸਭ ਬੁਧੀ ਜਾਲੀਅਿਹ ਇਕੁ ਰਹੈ ਤਤੁ ਿਗਆਨੁ ॥੪॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- bRhmx Gwqu—bRwhmx dI h`iqAw [ kYlI Gwq—gW dI h`iqAw [ kM\kw Gwqu—DI dI h`iqAw (DI dw pYsw) [ AxcwrI—kukrmI, pwpI [ Dwnu—AMn Awidk [ koVu bdIAw— pwpW dw kohV [ iPtk iPtkw—(jgq vloN) iPtkwrW hI iPtkwrW [ sdw sdw AiBmwnu—hr vyly dI AwkV [ pwih—pw lYNdy, K`tdy hn [ eyqy—ieh swry hI (AYb) [ jwlIAih—swVIAW jWdIAW hn (bhu-vcn) [ sB bDI—swrIAW hI isAwxpW [ ieku rhY—isr& prmwqmw dw nwm sdw kwiem rihMdw hY [ qqu—(jIvn dw) incoV [ igAwnu—Awqmk jIvn dI sUJ [4[ ArQ:- hy BweI! bRwhmx dI h`iqAw, gW dI h`iqAw, DI dI h`iqAw (DI dw pYsw), kukrmI dw

pYsw, (jgq vloN) iPtkwrW hI iPtkwrW, bdIAW dw kohV, hr vyly dI AwkV—ieh swry hI AYb, hy nwnk! auh mnu`K K`tdy rihMdy hn, ijnHW ƒ prmwqmw dw nwm Bu`ilAw rihMdw hY [ hy BweI! hor swrIAW hI isAwxpW ivArQ jWdIAW hn, isr& pRBU dw nwm hI kwiem rihMdw hY [ ieh nwm hI hY jIvn dw incoV, ieh nwm hI hY Asl igAwn [4[ ਮਾਥੈ ਜੋ ਧੁਿਰ ਿਲਿਖਆ ਸੁ ਮੇਿਟ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਜੋ ਿਲਿਖਆ ਸੋ ਵਰਤਦਾ ਸੋ ਬੂਝੈ ਿਜਸ ਨੋ ਨਦਿਰ ਹੋਇ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- mwQY—(mnu`K dy) m`Qy au~qy [ Duir—Dur drgwh qoN, mnu`K dy kIqy krmW Anuswr [ su—auh lyK [ vrqdw—vwprdw hY [ ijs no—(sMbMDk ‘no’ dy kwrn l&z ‘ijsu’ dw u auf igAw hY) [ ndir—imhr dI ingwh [ so—auh mnu`K [ bUJY—(ilKy lyK ƒ imtwx dI ibDI) smJ lYNdw hY [5[ ArQ:- hy nwnk! (mnu`K dy kIqy krmW Anuswr) Dur drgwh qoN ijhVw lyK iliKAw jWdw hY auh vwprdw rihMdw hY, (prmwqmw dw nwm ismrn qoN ibnw) koeI mnu`K aus lyK ƒ imtw nhIN skdw (hir-nwm dw ismrn ipCly lyKW ƒ imtw skdw hY [ pr) ijs mnu`K au~qy prmwqmw dI imhr dI ingwh hovy, auhI (ies Byq ƒ) smJdw hY [5[ ਿਜਨੀ ਨਾਮੁ ਿਵਸਾਿਰਆ ਕੂੜੈ ਲਾਲਿਚ ਲਿਗ ॥ ਧੰਧਾ ਮਾਇਆ ਮੋਹਣੀ ਅੰਤਿਰ ਿਤਸਨਾ ਅਿਗ ॥ ਿਜਨਾ ਵੇਿਲ ਨ ਤੂੰਬੜੀ ਮਾਇਆ ਠਗੇ ਠਿਗ ॥ ਮਨਮੁਖ ਬੰਿਨ ਚਲਾਈਅਿਹ ਨਾ ਿਮਲਹੀ ਵਿਗ ਸਿਗ ॥ ਆਿਪ ਭੁਲਾਏ ਭੁਲੀਐ ਆਪੇ ਮੇਿਲ ਿਮਲਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਛੁਟੀਐ ਜੇ ਚਲੈ ਸਿਤਗੁਰ ਭਾਇ ॥੬॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- ijnI—ijnHW (mnu`KW) ny [ ivswirAw—Bulw id`qw [ kUVY lwlic—JUTy lwlc ivc, nwsvMq pdwrQW dy lwlc ivc [ lig—l`g ky, Ps ky [ DMDw—dOV-B`j [ AMqir— (auhnW dy) AMdr [ Aig—A`g [ qUMbVI—k`dU Awidk Pl [ Tig—T`g dI rwhIN, moh-rUp T`g dI rwhIN [ mwieAw Tig—mwieAw dy moh-rUp T`g dI rwhIN [ Tgy—T`gy, lu`ty gey, Awqmk jIvn lutw bYTy [ mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly bMdy [ bMin@—bMnH ky [ clweIAih—A`gy lw ley jWdy hn [ imlhI—imlih, imldy hn [ vig—v`g ivc, (gweIAW mhIAW Awidk du`D dyx vwly pSUAW dy iek`T ivc) [ sgu—ku`qw [ sg—ku`qy [ sig—ku`qy (vwly suBwv) dy kwrn, lwlc dy kwrn [ BulIAY—kurwhy pY jweIdw hY [ Awpy—(pRBU) Awp hI [ myil—myl ivc, sq-sMg dy myl ivc [ gurmuiK—gurU dI srn pY ky [ siqgur Bwie— gurU dI rzw Anuswr [ clY—jIvn-rwh au~qy qury [6[ ArQ:- hy BweI! nwsvMq pdwrQW dy lwlc ivc Ps ky ijnHW (mnu`KW) ny (prmwqmw dw) nwm Bulw id`qw, jo mnu`K mn ƒ moh lYx vwlI mwieAw dI ^wqr hI dOV-B`j krdy rhy, (auhnW dy) AMdr iqRSnw dI A`g (bldI rihMdI hY) [ hy BweI! mwieAw dy (moh-rUp) T`g ky ijnHW dy

Awqmk srmwey ƒ lu`t ilAw, auh mnu`K auhnW vylW vWg hn ijnHW ƒ koeI Pl nhIN pYNdw [ hy BweI! (ijvyN ku`qy gweIAW mhIAW dy) v`g ivc nhIN rl skdy (iqvyN) Awpxy hI mn dy ip`Cy qurn vwly bMdy lwlc vwly suBwv dy kwrn (gurmuKW ivc) nhIN iml skdy, (corW vWg auh) mnmuK bMnH ky A`gy lw ley jWdy hn [ (pr, hy BweI! jIv dy kIh v`s? jdoN prmwqmw jIv ƒ) Awp kurwhy pWdw hY (qdoN hI) kurwhy pY jweIdw hY, auh Awp hI (jIv ƒ gurmuKW dI) sMgiq ivc imlWdw hY [ hy nwnk! jy mnu`K gurU dI rzw Anuswr jIvn-rwh qy qury, qW gurU dI srn pY ky hI (lwlc Awidk qoN) ^lwsI hwsl krdw hY [6[ ਸਾਲਾਹੀ ਸਾਲਾਹਣਾ ਭੀ ਸਚਾ ਸਾਲਾਿਹ ॥ ਨਾਨਕ ਸਚਾ ਏਕੁ ਦਰੁ ਬੀਭਾ ਪਰਹਿਰ ਆਿਹ ॥੭॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- swlwhI—slwhux-jog prmwqmw [ swlwhxw—slwhuxw cwhIdw hY [ BI—muV, iPr, hr vyly [ scw—sdw kwiem rihx vwlw prmwqmw [ swlwih—slwihAw kr [ dru— drvwzw [ bIBw—dUjw (dr) [ prhir Awih—iqAwg dyxw cwhIdw hY [7[ ArQ:- hy BweI! slwhux-jog prmwqmw dI is&iq-swlwh krdy rihxw cwhIdw hY [ hy BweI! muV muV sdw kwiem rihx vwly prmwqmw dI hI is&iq-swlwh krdw irhw kr [ hy nwnk! isr& prmwqmw dw drvwzw hI sdw kwiem rihx vwlw hY, (aus qoN ibnw koeI) dUjw (dr) C`f dyxw cwhIdw hY (iksy hor dI Aws nhIN bxwxI cwhIdI) [7[ ਨਾਨਕ ਜਹ ਜਹ ਮੈ ਿਫਰਉ ਤਹ ਤਹ ਸਾਚਾ ਸੋਇ ॥ ਜਹ ਦੇਖਾ ਤਹ ਏਕੁ ਹੈ ਗੁਰਮੁਿਖ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥੮॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- jh jh—ijQy ijQy [ iPrau—iPrauN, mYN iPrdw hW [ qh qh—auQy auQy [ swcw—sdw kwiem rihx vwlw [ soie—auh (prmwqmw) hI [ dyKw—dyKW, mYN vyKdw hW [ gurmuiK—gurU dI srn ipAW [8[ ArQ:- hy nwnk! (AwK—) ijQy ijQy mYN iPrdw hW, auQy auQy auh sdw kwiem rihx vwlw (prmwqmw) hI (mOjUd hY) [ mYN ijQy (BI) vyKdw hW, auQy isr& prmwqmw hI hY, pr gurU dI srn ipAW hI ieh smJ AwauNdI hY [8[ ਦੂਖ ਿਵਸਾਰਣੁ ਸਬਦੁ ਹੈ ਜੇ ਮੰਿਨ ਵਸਾਏ ਕੋਇ ॥ ਗੁਰ ਿਕਰਪਾ ਤੇ ਮਿਨ ਵਸੈ ਕਰਮ ਪਰਾਪਿਤ ਹੋਇ ॥੯॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- dUK ivswrxu—du`KW ƒ Bulw skx vwlw [ mMin—min, mn ivc [ jy koie—jy koeI mnu`K [ qy—qoN, dI rwhIN [ min—mn ivc [ krm—cMgy BwgW nwl [9[ ArQ:- hy BweI! gurU dw Sbd (mnu`K dy AMdroN swry) du`KW dw nws kr skx vwlw hY (pr ieh qdoN hI inScw bxdw hY) jy koeI mnu`K (Awpxy) mn ivc (gur-Sbd ƒ) vsw ley [ gurU

dI ikrpw nwl hI (gurU dw Sbd mnu`K dy) mn ivc v`sdw hY, gur-Sbd dI pRwpqI BwgW nwl hI huMdI hY [9[ ਨਾਨਕ ਹਉ ਹਉ ਕਰਤੇ ਖਿਪ ਮੁਏ ਖੂਹਿਣ ਲਖ ਅਸੰਖ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਿਮਲੇ ਸੁ ਉਬਰੇ ਸਾਚੈ ਸਬਿਦ ਅਲੰਖ ॥੧੦॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- hau—hauN, mYN [ krqy—krdy krdy [ hau hau krqy—‘mYN (v`fw) mYN (v`fw)’— ieh AwKdy AwKdy [ Kip—Kp ky, ^uAwr ho ky, duKI ho ky [ muey—Awqmk mOq shyVdy rhy [ AsMK—Axigxq [ KUhix—(A™AwYihxI—a large army) byAMq [ su—auh bMdy [ aubry— bc gey [ swcY sbid—s`cy Sbd dI rwhIN [ AlμK—Al`K pRBU ƒ [10[ ArQ:- hy nwnk! (dunIAw ivc) l`KW hI jIv, Axigxq jIv, byAMq jIv ‘mYN (v`fw)’ mYN (v`fw)—ieh AwKdy AwKdy duKI ho ho ky Awqmk mOqy mrdy rhy [ ijhVy mnu`K gurU ƒ iml pey, gurU dy s`cy Sbd dI brkiq nwl Al`K pRBU ƒ iml pey, auh ies ‘hau hau’ qoN bcdy rhy [10[ ਿਜਨਾ ਸਿਤਗੁਰੁ ਇਕ ਮਿਨ ਸੇਿਵਆ ਿਤਨ ਜਨ ਲਾਗਉ ਪਾਇ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਹਿਰ ਮਿਨ ਵਸੈ ਮਾਇਆ ਕੀ ਭੁਖ ਜਾਇ ॥ ਸੇ ਜਨ ਿਨਰਮਲ ਊਜਲੇ ਿਜ ਗੁਰਮੁਿਖ ਨਾਿਮ ਸਮਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਹੋਿਰ ਪਿਤਸਾਹੀਆ ਕੂੜੀਆ ਨਾਿਮ ਰਤੇ ਪਾਿਤਸਾਹ ॥੧੧॥ {ਪੰਨਾ 1413} pd ArQ:- iek min—iek mn dI rwhIN, srDw nwl [ iqn jn pwie—auhnW mnu`KW dI crnIN [ lwgau—lwgauN, mYN l`gdw hW [ sbdI—Sbd dI rwhIN [ min—mn ivc [ BuK— lwlc [ jwie—dUr ho jWdI hY [ inrml—piv`qr jIvn vwly [ aUjly—rOSn jIvn vwly [ ij—ijhVw ijhVw (iek-vcn) [ gurmuiK—gurU dI srn pY ky [ nwim—nwm ivc [ smwie—lIn ho jWdw hY (iek-vcn) [ kUVIAw—nwsvMq [ nwim rqy—ijhVy mnu`K hir-nwm ivc rMgy jWdy hn [11[ ArQ:- hy BweI! mYN auhnW (vfBwgI) mnu`KW dI crnIN l`gdw hW ijnHW pUrI srDw nwl gurU ƒ syivAw hY (gurU dw p`lw PiVAw hY) [ hy BweI! gurU dy Sbd dI rwhIN hI prmwqmw (mnu`K dy) mn ivc v`sdw hY (Aqy mnu`K dy AMdr) mwieAw dw lwlc dUr huMdw hY [ hy BweI! ijhVw ijhVw mnu`K gurU dI srn pY ky (prmwqmw dy) nwm ivc juVdw hY auh swry mnu`K piv`qr jIvn vwly cmkdy jIvn vwly ho jWdy hn [ hy nwnk! (dunIAw dIAW) hor (swrIAW) pwiqSwhIAW nwsvMq hn [ Asl pwiqSwh auh hn, jo prmwqmw dy nwm ivc rMgy rihMdy hn [11[ ਿਜਉ ਪੁਰਖੈ ਘਿਰ ਭਗਤੀ ਨਾਿਰ ਹੈ ਅਿਤ ਲੋਚੈ ਭਗਤੀ ਭਾਇ ॥ ਬਹੁ ਰਸ ਸਾਲਣੇ ਸਵਾਰਦੀ ਖਟ ਰਸ ਮੀਠੇ ਪਾਇ ॥ ਿਤਉ ਬਾਣੀ ਭਗਤ ਸਲਾਹਦੇ ਹਿਰ ਨਾਮੈ ਿਚਤੁ ਲਾਇ ॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਧਨੁ ਆਗੈ ਰਾਿਖਆ ਿਸਰੁ

ਵੇਿਚਆ ਗੁਰ ਆਗੈ ਜਾਇ ॥ ਭੈ ਭਗਤੀ ਭਗਤ ਬਹੁ ਲੋਚਦੇ ਪਰ੍ਭ ਲੋਚਾ ਪੂਿਰ ਿਮਲਾਇ ॥ ਹਿਰ ਪਰ੍ਭੁ ਵੇਪਰਵਾਹੁ ਹੈ ਿਕਤੁ ਖਾਧੈ ਿਤਪਤਾਇ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜੋ ਚਲੈ ਿਤਪਤਾਸੈ ਹਿਰ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥ ਧਨੁ ਧਨੁ ਕਲਜੁਿਗ ਨਾਨਕਾ ਿਜ ਚਲੇ ਸਿਤਗੁਰ ਭਾਇ ॥੧੨॥ {ਪੰਨਾ 1413-1414} pd ArQ:- purKY Gir—(iksy) mnu`K dy Gr ivc [ BgqI nwir—ipAwr krn vwlI iesqRI, syvw krn vwlI iesqRI, piqbRqw iesqRI [ Aiq—bhuq [ locY—(syvw krn dI) qWG r`KdI hY [ BgqI Bwie—ipAwr-Bwvnw nwl [ swlxy—slUxy, BwjIAW [ Kt—K`ty [ pwie—pw ky [ slwhdy—(prmwqmw dI) is&iq-swlwh krdy hn [ nwmY—nwm ivc [ lwie—lw ky, joV ky [ jwie—jw ky [ BY—(prmwqmw dy) fr ivc [ pUir—pUrI kr ky [ imlwie—imlWdw hY [ ikqu KwDY—iksy KwDI cIz dI rwhIN? kIh Kwx nwl? iqpqwie—r`jdw hY, pRsMn huMdw hY [ kY BwxY—dI rzw ivc [ gwie—gWdw hY [ iqpqwsY—pRsMn huMdw hY [ kiljuig—ivkwrW-BrI dunIAw ivc [ ij—ijhVy [12[ ArQ:- hy BweI! ijvyN (iksy) mnu`K dy Gr ivc (aus dI) piqbRqw iesqRI hY jo ipAwrBwvnw nwl (Awpxy pqI dI syvw krn dI) bhuq qWG krdI hY, K`ty qy im`Ty rs pw ky keI svwdlIAW BwjIAW (pqI vwsqy) bxWdI rihMdI hY; iesy qrHW prmwqmw dy Bgq prmwqmw dy nwm ivc ic`q joV ky siqgurU dI bwxI dI rwhIN prmwqmw dI is&iq-swlwh krdy rihMdy hn [ auhnW BgqW ny Awpxw mn Awpxw qn Awpxw Dn (sB kuJ) gurU dy A`gy ilAw r`iKAw huMdw hY, auhnW ny Awpxw isr gurU A`gy vyc id`qw huMdw hY [ hy BweI! prmwqmw dy Adb ivc itk ky prmwqmw dy Bgq aus dI BgqI dI bhuq qWG r`Kdy hn, pRBU (auhnW dI) qWG pUrI kr ky (auhnW ƒ Awpxy nwl) imlw lYNdw hY [ hy BweI! prmwqmw ƒ qW iksy cIz dI koeI muQwjI-loV nhIN hY, iPr auh ikhVI cIz Kwx nwl ^uS huMdw hY? ijhVw mnu`K gurU dI rzw ivc jIvn-qor qurdw hY Aqy prmwqmw dy gux gWdw rihMdw hY, (aus auqy prmwqmw) pRsMn huMdw hY [ hy nwnk! ies ivkwrW-Bry sMswr ivc auh mnu`K soBw K`tdy hn ijhVy gurU dI mrzI Anuswr jIvn-rwh qy qurdy hn [12[ ਸਿਤਗੁਰੂ ਨ ਸੇਿਵਓ ਸਬਦੁ ਨ ਰਿਖਓ ਉਰ ਧਾਿਰ ॥ ਿਧਗੁ ਿਤਨਾ ਕਾ ਜੀਿਵਆ ਿਕਤੁ ਆਏ ਸੰਸਾਿਰ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਭਉ ਮਿਨ ਪਵੈ ਤ ਹਿਰ ਰਿਸ ਲਗੈ ਿਪਆਿਰ ॥ ਨਾਉ ਿਮਲੈ ਧੁਿਰ ਿਲਿਖਆ ਜਨ ਨਾਨਕ ਪਾਿਰ ਉਤਾਿਰ ॥੧੩॥ {ਪੰਨਾ 1414} pd ArQ:- n syivE—Awsrw nwh ilAw [ aur—ihrdw [ Dwir—itkw ky [ iDgu—iPtkwr jog [ ikqu—iks kMm leI? sMswir—sMswr ivc [ min—mn ivc [ hir ris—hrI dy rs ivc [ hir ipAwir—hrI dy ipAwr ivc [ Duir—Dur drgwh qoN [ iliKAw—kIqy krmW dy lyKW Anuswr [ pwir auqwir—pwir auqwry, pwr lμGw lYNdw hY [13[

ArQ:- hy BweI! (ijnHW mnu`KW ny kdy) gurU dw Awsrw nhIN ilAw, ijnHW ny gurU dw Sbd (kdy Awpxy) ihrdy ivc itkw ky nhIN r`iKAw, auh kwhdy leI jgq ivc Awey? auhnW dw jIvn-smw iPtkwr-jog hI rihMdw hY (auh swrI aumr auho ijhy kMm hI krdy rihMdy hn, ijnHW qoN jgq ivc auhnW ƒ iPtkwrW hI pYNdIAW hn) [ hy BweI! jdoN gurU dI miq auqy qur ky (mnu`K dy) mn ivc (prmwqmw dw) fr-Adb itkdw hY, qdoN auh prmwqmw dy ipAwr ivc prmwqmw dy myl-Awnμd ivc juVdw hY [ pr; hy nwnk! hir-nwm Dur drgwh qoN kIqy krmW dy sMskwrW dy lyK Anuswr hI imldw hY, qy, ieh nwm (mnu`K ƒ sMswr-smuMdr qoN) pwr lμGw lYNdw hY [13[ ਮਾਇਆ ਮੋਿਹ ਜਗੁ ਭਰਿਮਆ ਘਰੁ ਮੁਸੈ ਖਬਿਰ ਨ ਹੋਇ ॥ ਕਾਮ ਕਰ੍ੋਿਧ ਮਨੁ ਿਹਿਰ ਲਇਆ ਮਨਮੁਖ ਅੰਧਾ ਲੋਇ ॥ ਿਗਆਨ ਖੜਗ ਪੰਚ ਦੂਤ ਸੰਘਾਰੇ ਗੁਰਮਿਤ ਜਾਗੈ ਸੋਇ ॥ ਨਾਮ ਰਤਨੁ ਪਰਗਾਿਸਆ ਮਨੁ ਤਨੁ ਿਨਰਮਲੁ ਹੋਇ ॥ ਨਾਮਹੀਨ ਨਕਟੇ ਿਫਰਿਹ ਿਬਨੁ ਨਾਵੈ ਬਿਹ ਰੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਜੋ ਧੁਿਰ ਕਰਤੈ ਿਲਿਖਆ ਸੁ ਮੇਿਟ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ ॥੧੪॥ {ਪੰਨਾ 1414} pd ArQ:- moih—moh ivc (Ps ky), moh dy kwrn [ BrimAw—Btkdw iPrdw hY [ Gru— (ihrdw-) Gr [ musY—lu`itAw jWdw hY [ Kbir—sUJ [ kRoiD—k®oD ny [ ihir lieAw—curw ilAw huMdw hY [ mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K [ loie—jgq ivc [ igAwn— Awqmk jIvn dI sUJ [ KgV—qlvwr [ pMc dUq—(kwmwidk) pMj vYrI [ sMGwry—mwr ley [ jwgY—sucyq rihMdw hY [ prgwisAw—cmk pYNdw hY [ nkty—nk-v`Fy [ bih roie—bYT ky roNdw hY [ Duir—Dur drgwh qoN [ krqY—krqwr ny [14[ ArQ:- hy BweI! mwieAw dy moh dy kwrn jgq Btkdw iPrdw hY, (jIv dw ihrdw-) Gr (Awqmk srmwieAw) lu`itAw jWdw hY (pr jIv ƒ) ieh pqw hI nhIN l`gdw [ Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K jgq ivc (Awqmk jIvn dI sUJ vloN) AMnHw hoieAw rihMdw hY, kwm ny kRoD ny (aus dy) mn ƒ curw ilAw huMdw hY [ hy BweI! (ijhVw mnu`K) Awqmk jIvn dI sUJ dI qlvwr (PV ky kwmwidk) pMj vYrIAW ƒ mwr lYNdw hY, auh hI gurU dI miq dI brkiq nwl (mwieAw dy h`ilAW vloN) sucyq rihMdw hY [ (aus dy AMdr) prmwqmw dy nwm dw rqn cmk pYNdw hY, aus dw mn aus dw qn piv`qr ho jWdw hY [ pr, hy BweI! nwm qoN vWjy hoey mnu`K by-SrmW vWg qury iPrdy hn [ nwm qoN vWijAw hoieAw mnu`K bih ky roNdw rihMdw hY (sdw duKI rihMdw hY) [ hy nwnk! (krqwr dI rzw ieauN hI hY ik nwm-hIn pRwxI duKI rhy, so) krqwr ny jo kuJ Dur drgwh qoN ieh lyK ilK id`qw hY, ies ƒ koeI imtw nhIN skdw (aultw nhIN skdw) [14[

ਗੁਰਮੁਖਾ ਹਿਰ ਧਨੁ ਖਿਟਆ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਿਦ ਵੀਚਾਿਰ ॥ ਨਾਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਇਆ ਅਤੁਟ ਭਰੇ ਭੰਡਾਰ ॥ ਹਿਰ ਗੁਣ ਬਾਣੀ ਉਚਰਿਹ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥ ਨਾਨਕ ਸਭ ਕਾਰਣ ਕਰਤਾ ਕਰੈ ਵੇਖੈ ਿਸਰਜਨਹਾਰੁ ॥੧੫॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਅੰਤਿਰ ਸਹਜੁ ਹੈ ਮਨੁ ਚਿੜਆ ਦਸਵੈ ਆਕਾਿਸ ॥ ਿਤਥੈ ਊਂਘ ਨ ਭੁਖ ਹੈ ਹਿਰ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਨਾਮੁ ਸੁਖ ਵਾਸੁ ॥ ਨਾਨਕ ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਿਵਆਪਤ ਨਹੀ ਿਜਥੈ ਆਤਮ ਰਾਮ ਪਰ੍ਗਾਸੁ ॥੧੬॥ {ਪੰਨਾ 1414} pd ArQ:- gurmuKw—gurU dy snmuK rihx vwly mnu`KW ny [ kY sbid—dy Sbd dI rwhIN [ vIcwir—ivcwr ky, hir-nwm ƒ mn ivc vsw ky [ Aqut—nwh mu`kx vwly [ BMfwr—^zwny [ bwxI—(gurU dI) bwxI dI rwhIN [ aucrih—aucwrdy hn [ nwnk—hy nwnk! [15[ shju—Awqmk Afolqw [ dsvY Awkwis—dsvyN AwkwS ivc, aus dsvyN au~cy itkwxy qy ij`Qy srIrk nO golkW dw pRBwv nhIN pYNdw [ iqQY—aus AvsQw ivc [ aUNG—nINd [ AMimRq— Awqmk jIvn dyx vwlw [ suK—Awqmk Awnμd [ ivAwpq nhI—Awpxw zor nhIN pw skdw [ Awqm rwm—srb-ivAwpk pRBU dw [16[ ArQ:- hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`KW ny gurU dy Sbd dI rwhIN (hir-nwm ƒ) Awpxy mn ivc vsw ky prmwqmw dw nwm-Dn K`t ilAw hY [ gurmuKW ny kImqI nwm-Dn l`B ilAw hY (auhnW dy AMdr hir-nwm-Dn dy) Amu`k ^zwny Bry rihMdy hn [ ijs prmwqmw (dy guxW) dw AMq nhIN pY skdw, ijs prmwqmw (dI hsqI) dw aurlw pwrlw bMnw nhIN l`B skdw, aus prmwqmw dy guxW ƒ (gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K gurU dI) bwxI dI rwhIN aucwrdy rihMdy hn [ pr, hy nwnk! ieh swry FoA krqwr (Awp hI) FukWdw hY, (ies Kyf ƒ) isrjxhwr (Awp) vyK irhw hY [15[ hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K dy AMdr Awqmk Afolqw bxI rihMdI hY, aus dw mn (aus) dsvyN duAwr ivc itikAw rihMdw hY (ijQy srIr auqy nO golkW dw pRBwv nhIN pY skdw) [ aus AvsQw ivc (gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K ƒ mwieAw dy moh dI nINd nhIN AwauNdI, mwieAw dI Bu`K nhIN (sqWdI) [ (aus AvsQw ivc gurmuK dy AMdr) Awqmk jIvn dyx vwlw hir-nwm itikAw rihMdw hY [ Awqmk Awnμd bixAw rihMdw hY [ hy nwnk! ijs ihrdy ivc srb-ivAwpk prmwqmw dw pRkwS ho jWdw hY, auQy nwh du`K nwh suK (koeI BI Awpxw) zor nhIN pw skdw [16[ ਕਾਮ ਕਰ੍ੋਧ ਕਾ ਚੋਲੜਾ ਸਭ ਗਿਲ ਆਏ ਪਾਇ ॥ ਇਿਕ ਉਪਜਿਹ ਇਿਕ ਿਬਨਿਸ ਜ ਿਹ ਹੁਕਮੇ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥ ਜੰਮਣੁ ਮਰਣੁ ਨ ਚੁਕਈ ਰੰਗੁ ਲਗਾ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥ ਬੰਧਿਨ ਬੰਿਧ ਭਵਾਈਅਨੁ ਕਰਣਾ ਕਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥੧੭॥ {ਪੰਨਾ 1414} pd ArQ:- colVw—srIr-colw [ kwm k®oD kw colVw—kwm k®oD dy rMg ivc rMigAw hoieAw colw [ sB—sB jIv [ gil—gl ivc [ pwie—pw ky [ ieik—(l&z ‘iek’ qoN bhu-

vcn) keI [ aupjih—pYdw huMdy hn, jMmdy hn [ ibnis jWih—mr jWdy hn [ AwvY jwie— (hryk jIv) jMmdw mrdw hY [ n cukeI—nhIN mu`kdw [ rMgu—ipAwr [ dUjY Bwie—(pRBU ƒ Bulw ky) mwieAw dy moh ivc [ bMDin—(moh dI) r`sI nwl [ bMiD—bMn@ ky [ BvweIAnu— BvweI hY (swrI lukweI) aus ny, jMmx mrn dy gyV ivc pweI hoeI hY aus ny [17[ ArQ:- hy BweI! swry jIv kwm kRoD (Awidk ivkwrW) dy rMg ivc rMigAw jw skx vwlw srIr-colw pihn ky (jgq ivc) AwauNdy hn; keI jMmdy hn keI mrdy hn, (swrI lukweI prmwqmw dy) hukm ivc hI jnm mrn dy gyV ivc peI hoeI hY [ (ijqnw icr jIv dI) mwieAw dy moh ivc pRIq l`gI hoeI hY (auqnw icr ies dw) jnm mrn dw gyV mu`kdw nhIN [ hy BweI! prmwqmw ny (Awp hI moh dI) r`sI nwl bMnH ky (swrI lukweI jnm mrn dy gyV ivc) pweI hoeI hY [ (ies ivcoN inklx leI aus dI imhr qoN ibnw hor) koeI aupwau kIqw nhIN jw skdw [17[ ਿਜਨ ਕਉ ਿਕਰਪਾ ਧਾਰੀਅਨੁ ਿਤਨਾ ਸਿਤਗੁਰੁ ਿਮਿਲਆ ਆਇ ॥ ਸਿਤਗੁਿਰ ਿਮਲੇ ਉਲਟੀ ਭਈ ਮਿਰ ਜੀਿਵਆ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਭਗਤੀ ਰਿਤਆ ਹਿਰ ਹਿਰ ਨਾਿਮ ਸਮਾਇ ॥੧੮॥ {ਪੰਨਾ 1414} pd ArQ:- DwrIAnu—DwrI hY aus (prmwqmw) ny [ Awie—Aw ky [ siqguir imly— siqguir imilAY, gurU imlx nwl [ aultI BeI—(kwm kRoD Awidk ivkwrW vloN) prq geI [ mir—(ivkwrW vloN) mr ky, by-ih`s ho ky [ jIivAw—jIaU ipAw, Awqmk jIvn vwlw ho igAw [ shij—Awqmk Afolqw ivc [ suBwie—pRBU-ipAwr ivc [ riqAw—rMgIj ky [ nwim—nwm ivc [ smwie—lIn ho jWdw hY [18[ ArQ:- hy BweI! ijnHW (mnu`KW) au~qy aus (prmwqmw) ny imhr kr id`qI, auhnW ƒ gurU Aw ky iml ipAw [ hy BweI! gurU imlx nwl (ijs mnu`K dI suriq kwm k®oD Awidk ivkwrW vloN) prq peI, auh mnu`K (ivkwrW vloN) mr ky Awqmk Afolqw ivc pRBU-pRym ivc jIaU ipAw (Awqmk jIvn jIaUx l`g ipAw) [ hy nwnk! (prmwqmw dI) BgqI dy rMg ivc rMgIijAW mnu`K sdw prmwqmw dy nwm ivc lIn rihMdw hY [18[ ਮਨਮੁਖ ਚੰਚਲ ਮਿਤ ਹੈ ਅੰਤਿਰ ਬਹੁਤੁ ਚਤੁਰਾਈ ॥ ਕੀਤਾ ਕਰਿਤਆ ਿਬਰਥਾ ਗਇਆ ਇਕੁ ਿਤਲੁ ਥਾਇ ਨ ਪਾਈ ॥ ਪੁੰਨ ਦਾਨੁ ਜੋ ਬੀਜਦੇ ਸਭ ਧਰਮ ਰਾਇ ਕੈ ਜਾਈ ॥ ਿਬਨੁ ਸਿਤਗੁਰੂ ਜਮਕਾਲੁ ਨ ਛੋਡਈ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਈ ॥ ਜੋਬਨੁ ਜ ਦਾ ਨਦਿਰ ਨ ਆਵਈ ਜਰੁ ਪਹੁਚੈ ਮਿਰ ਜਾਈ ॥ ਪੁਤੁ ਕਲਤੁ ਮੋਹੁ ਹੇਤੁ ਹੈ ਅੰਿਤ ਬੇਲੀ ਕੋ ਨ ਸਖਾਈ ॥ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਸੋ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ਨਾਉ ਵਸੈ ਮਿਨ ਆਈ ॥ ਨਾਨਕ ਸੇ ਵਡੇ ਵਡਭਾਗੀ ਿਜ ਗੁਰਮੁਿਖ ਨਾਿਮ ਸਮਾਈ ॥੧੯॥ {ਪੰਨਾ 1414} pd ArQ:- mnmuK miq—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`KW dI Akl [ cMcl—hr vyly BtkdI [ kIqw kriqAw—(auhnW dw) swrw hI kIqw hoieAw au~dm [ Qwie n pwie— (prmwqmw dI drgwh ivc) prvwn nhIN huMdw [ ieku iqlu—rqw Br BI [ jo—ijhVw BI

(krm-bIj) [ Drmrwie kY—Drmrwj dy pws [ sB—swrI (Gwl-kmweI), swrI imhnq [ jmkwlu—mOq, mOq dw gyV [ dUjY Bwie—mwieAw dy ipAwr ivc [ KuAweI—^uAwr huMdw hY [ ndir n AwveI—id`sdw hI nhIN, pqw hI nhIN l`gdw ik kdoN clw igAw [ jobnu—juAwnI [ jru—buFypw [ klqu—iesqRI [ mohu—mwieAw dw moh [ hyqu—mwieAw dw ipAwr [ AMiq— A^Ir vyly [ ko—koeI BI [ bylI—swQI [ sKweI—im`qr [ syvy—srn pYNdw hY [ min—mn ivc [ AweI—Awie, Aw ky [ ij—ijhVw [ gurmuiK—gurU dI rwhIN [ nwim—nwm ivc [ smweI—lIn huMdw hY [19[ ArQ:- hy BweI! Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`KW dI miq hr vyly BtkdI rihMdI hY, auhnW dy AMdr (AwpxI miq dI) cqurweI (dw) bhuq (mwx) huMdw hY [(AwpxI Akl dy Awsry puMn dwn Awidk dw) kIqw hoieAw (auhnW dw) swrw au~dm ivArQ jWdw hY (auhnW dw ieh au~dm prmwqmw dI hzUrI ivc) prvwn nhIN huMdw [ puMn dwn (Awidk) ijhVw BI (krm-bIj auh AwpxI srIr-DrqI ivc) bIjdy hn, (auhnW dI ieh) swrI (imhnq) Drmrwj dy hvwly ho jWdI hY (Bwv, ies swrI imhnq nwl qW mnu`K Drmrwj dy hI ADIn rihMdw hY) [ hy BweI! gurU dI srn pYx qoN ibnw (jnm) mrn dw gyV (mnu`K ƒ) C`fdw nhIN [ mwieAw dy moh dy kwrn (mnu`K) ^uAwr hI huMdw hY [ (mnu`K dI) juAwnI lμGidAW icr nhIN l`gdw, buFypw Aw phuMcdw hY, (qy Aw^r pRwxI) mr jWdw hY [ pu`qr, iesqRI, mwieAw dw moh ipAwr— (iehnW ivcoN) AMq vyly koeI Xwr nhIN bxdw, koeI swQI nhIN bxdw [ hy BweI! ijhVw mnu`K gurU dI srn pYNdw hY, auh Awqmk Awnμd mwxdw hY, prmwqmw dw nwm (aus dy) mn ivc Aw v`sdw hY [ hy nwnk! ijhVw ijhVw mnu`K gurU dI srn pY ky prmwqmw dy nwm ivc lIn rihMdw hY, auh swry au~cy jIvn huMdy hn, v`fy BwgW vwly huMdy hn [19[ ਮਨਮੁਖ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤਨੀ ਿਬਨੁ ਨਾਵੈ ਦੁਖ ਰੋਇ ॥ ਆਤਮਾ ਰਾਮੁ ਨ ਪੂਜਨੀ ਦੂਜੈ ਿਕਉ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ ਹਉਮੈ ਅੰਤਿਰ ਮੈਲੁ ਹੈ ਸਬਿਦ ਨ ਕਾਢਿਹ ਧੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਿਬਨੁ ਨਾਵੈ ਮੈਿਲਆ ਮੁਏ ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਖੋਇ ॥੨੦॥ ਮਨਮੁਖ ਬੋਲੇ ਅੰਧੁਲੇ ਿਤਸੁ ਮਿਹ ਅਗਨੀ ਕਾ ਵਾਸੁ ॥ ਬਾਣੀ ਸੁਰਿਤ ਨ ਬੁਝਨੀ ਸਬਿਦ ਨ ਕਰਿਹ ਪਰ੍ਗਾਸੁ ॥ ਓਨਾ ਆਪਣੀ ਅੰਦਿਰ ਸੁਿਧ ਨਹੀ ਗੁਰ ਬਚਿਨ ਨ ਕਰਿਹ ਿਵਸਾਸੁ ॥ ਿਗਆਨੀਆ ਅੰਦਿਰ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਹੈ ਿਨਤ ਹਿਰ ਿਲਵ ਸਦਾ ਿਵਗਾਸੁ ॥ ਹਿਰ ਿਗਆਨੀਆ ਕੀ ਰਖਦਾ ਹਉ ਸਦ ਬਿਲਹਾਰੀ ਤਾਸੁ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਜੋ ਹਿਰ ਸੇਵਦੇ ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਤਾ ਕਾ ਦਾਸੁ ॥੨੧॥ {ਪੰਨਾ 1415} pd ArQ:- mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K [ cyqnI—cyqin (bhu-vcn) [ roie—roNdw hY [ Awqmw rwmu—srb-ivAwpk pRBU [ pUjnI—pUjin (bhu-vcn) [ dUjY— mwieAw dy moh ivc [ sbid—Sbd dI rwhIN [ Doie—Do ky [ muey—Awqmk mOq mry [ Koie—gMvw ky [20[ iqsu mih—(mnmuKW dI) aus (suriq) ivc [ buJnI—buJin (bhu-vcn) [ pRgwsu—cwnx [

suiD—sUJ [ bcin—bcn ivc [ ivswsu—ivSvws, XkIn [ igAwnI—Awqmk jIvn dI sUJ vwlw mnu`K [ ivgwsu—iKVwau [ hau—mYN [ sd—sdw [ qwsu—auhnW qoN [ qw kw—auhnW dw [21[ ArQ:- hy BweI! prmwqmw dy nwm qoN KuMiJAw hoieAw mnu`K (sdw Awpxy) du`K Proldw rihMdw hY [ Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K prmwqmw dw nwm nhIN ismrdy, srb-ivAwpk pRBU dI BgqI nhIN krdy [ (Blw) mwieAw dy moh ivc (Psy rih ky auhnW ƒ) suK ikvyN ho skdw hY? auhnW dy AMdr haumY dI mYl itkI rihMdI hY ijs ƒ auh gurU dy Sbd dI rwhIN (Awpxy AMdroN) Do ky nhIN k`Fdy [ hy nwnk! nwm qoN vWjy hoey mnu`K kImqI mnu`Kw jnm gvw ky ivkwrW dI mYl nwl Bry rihMdy hn, qy Awqmk mOq shyVI r`Kdy hn [20[ hy BweI! Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K gurU dI bwxI ivc suriq joVnI nhIN smJdy, gurU dy Sbd dI rwhIN (AwpxI suriq ivc Awqmk jIvn dI sUJ dw) cwnx nhIN krdy, (auhnW dI) aus (suriq) ivc iqRSnw dI A`g dw invws hoieAw rihMdw hY (ies vwsqy Awqmk jIvn dy aupdyS vloN auh) AMnHy qy boly hoey rihMdy hn [ Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`KW dy AMdr Awpxy Awpy dI sUJ nhIN huMdI, auh gurU dy bcn ivc srDw nhIN ilAwauNdy [ pr, hy BweI! Awqmk jIvn dI sUJ vwly bMidAW dy AMdr (sdw) gurU dw Sbd v`sdw hY, auhnW dI lgn sdw hrI ivc rihMdI hY (ies vwsqy auhnW dy AMdr) sdw (Awqmk) iKVwau bixAw rihMdw hY [ prmwqmw Awqmk jIvn vwly mnu`KW dI sdw (ie`zq) r`Kdw hY, mYN auhnW qoN sdw kurbwn jWdw hW [ hy BweI! gurU dI srn pY ky ijhVy mnu`K prmwqmw dI syvw-BgqI krdy rihMdy hn, dws nwnk auhnW dw syvk hY [21[ ਮਾਇਆ ਭੁਇਅੰਗਮੁ ਸਰਪੁ ਹੈ ਜਗੁ ਘੇਿਰਆ ਿਬਖੁ ਮਾਇ ॥ ਿਬਖੁ ਕਾ ਮਾਰਣੁ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਹੈ ਗੁਰ ਗਰੁੜ ਸਬਦੁ ਮੁਿਖ ਪਾਇ ॥ ਿਜਨ ਕਉ ਪੂਰਿਬ ਿਲਿਖਆ ਿਤਨ ਸਿਤਗੁਰੁ ਿਮਿਲਆ ਆਇ ॥ ਿਮਿਲ ਸਿਤਗੁਰ ਿਨਰਮਲੁ ਹੋਇਆ ਿਬਖੁ ਹਉਮੈ ਗਇਆ ਿਬਲਾਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਾ ਕੇ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਹਿਰ ਦਰਗਹ ਸੋਭਾ ਪਾਇ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਸਦਾ ਕੁਰਬਾਣੁ ਿਤਨ ਜੋ ਚਾਲਿਹ ਸਿਤਗੁਰ ਭਾਇ ॥੨੨॥ {ਪੰਨਾ 1415} pd ArQ:- BuieAMgmu—s`p [ srpu—s`p [ ibKu—Awqmk mOq ilAwaux vwlI zhr [ mwie—mwieAw [ mwrxu—(Asr) mukwx vwlw [ gruV—(s`p fMgy dw zhr dUr krn vwlw) gwruVI mMqR [ muiK—mUMh ivc [ pwie—pweI r`K [ pUrib—pihlW qoN hI; Dur drgwh qoN [ Awie—Aw ky [ imil—iml ky [ ibKu—zhr [ gieAw iblwie—iblkul dUr ho jWdw hY [ aujly—rOSn [ pwie—pw ky, hwsl kr ky [ siqgur Bwie—gurU dI rzw ivc [22[ ArQ:- hy BweI! mwieAw s`p hY v`fw s`p [ Awqmk mOq ilAwaux vwlI zhr dw BirAw ieh mwieAw-s`p jgq ƒ GyrI bYTw hY [ prmwqmw dw nwm (hI ies) zhr dw Asr mukw skx vwlw hY [ gurU dw Sbd (hI) gwruV mMqR hY (ies ƒ sdw Awpxy) mUMh ivc pweI r`K [

hy BweI! ijnHW dy m`Qy auqy Dur drgwh qoN lyK iliKAw huMdw hY, auhnW ƒ gurU Aw ky iml pYNdw hY, gurU ƒ iml ky auhnW dw jIvn piv`qr ho jWdw hY auhnW dy AMdroN haumY dw zhr sdw leI dUr ho jWdw hY [ prmwqmw dI hzUrI ivc soBw K`t ky gurU dy snmuK rihx vwly mnu`KW dy mUMh rOSn ho jWdy hn [ dws nwnk auhnW mnu`KW qoN sdw sdky jWdw hY ijhVy gurU dI rzw ivc qurdy hn [22[ ਸਿਤਗੁਰ ਪੁਰਖੁ ਿਨਰਵੈਰੁ ਹੈ ਿਨਤ ਿਹਰਦੈ ਹਿਰ ਿਲਵ ਲਾਇ ॥ ਿਨਰਵੈਰੈ ਨਾਿਲ ਵੈਰੁ ਰਚਾਇਦਾ ਅਪਣੈ ਘਿਰ ਲੂਕੀ ਲਾਇ ॥ ਅੰਤਿਰ ਕਰ੍ੋਧੁ ਅਹੰਕਾਰੁ ਹੈ ਅਨਿਦਨੁ ਜਲੈ ਸਦਾ ਦੁਖੁ ਪਾਇ ॥ ਕੂੜੁ ਬੋਿਲ ਬੋਿਲ ਿਨਤ ਭਉਕਦੇ ਿਬਖੁ ਖਾਧੇ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥ ਿਬਖੁ ਮਾਇਆ ਕਾਰਿਣ ਭਰਮਦੇ ਿਫਿਰ ਘਿਰ ਘਿਰ ਪਿਤ ਗਵਾਇ ॥ ਬੇਸੁਆ ਕੇਰੇ ਪੂਤ ਿਜਉ ਿਪਤਾ ਨਾਮੁ ਿਤਸੁ ਜਾਇ ॥ ਹਿਰ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤਨੀ ਕਰਤੈ ਆਿਪ ਖੁਆਇ ॥ ਹਿਰ ਗੁਰਮੁਿਖ ਿਕਰਪਾ ਧਾਰੀਅਨੁ ਜਨ ਿਵਛੁੜੇ ਆਿਪ ਿਮਲਾਇ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਿਤਸੁ ਬਿਲਹਾਰਣੈ ਜੋ ਸਿਤਗੁਰ ਲਾਗੇ ਪਾਇ ॥੨੩॥ {ਪੰਨਾ 1415} pd ArQ:- inrvYru—iksy nwl vYr nwh krn vwlw [ ihrdY—ihrdy ivc [ ilv lwie— suriq joVI r`Kdw hY [ rcwiedw—bxweI r`Kdw hY [ Gir—(ihrdy-) Gr ivc [ lUkI— (eIrKw dI) cuAwqI [ AMqir—AMdr [ Anidnu—hr roz, hr vyly [ boil—bo ky [ kUVu— JUT [ Baukdy—vwhI qbwhI boldy hn [ ibKu—zhr [ dUjY Bwie—mwieAw dy moh ivc [ kwrix—dI ^wqr [ Brmdy—Brmdy iPrdy hn [ Gir Gir—hryk Gr (dy bUhy) qy [ piq— iezq [ gvwie—gvw ky [ bysuAw—kMjrI [ kyry—dy [ ijau—vWg [ krqY—krqwr ny [ KuAwie—kurwhy pwey hoey hn [ DwrIAnu—aus (pRBU) ny DwrI hY [ pwie—pYrIN [23[ ArQ:- hy BweI! gurU (iek AYsw mhw) purK hY ijs dw iksy nwl BI vYr nhIN hY, gurU hr vyly Awpxy ihrdy ivc prmwqmw nwl lgn lweI r`Kdw hY [ ijhVw mnu`K (Aijhy) inrvYr (gurU) nwl vYr bxweI r`Kdw hY, auh Awpxy (ihrdy-) Gr ivc (eIrKw dI) cuAwqI bwlI r`Kdw hY [ aus dy AMdr k®oD (dw BWbV) hY, aus dy AMdr AhMkwr (dw BWbV bldw rihMdw) hY (ijs ivc) auh hr vyly sVdw rihMdw hY, qy, sdw du`K pWdw rihMdw hY [ hy BweI! (ijhVy mnu`K gurU dy ivru`D) JUT bol bol ky vwhI qbwhI boldy rihMdy hn, mwieAw dy moh ivc (auh ieauN Awqmk mOqy mry rihMdy hn, ijvyN) auhnW zhr KwDI huMdI hY [ Awqmk mOq ilAwaux vwlI mwieAw-zhr dI ^wqr auh Gr Gr (dy bUhy) qy ie`zq gvw ky (hOly pY ky) Btkdy iPrdy hn [ (Aijhy mnu`K) vysuAw dy pu`qr vWg (n`k-v`Fy huMdy hn) ijs dy ipqw dw nwm guMm ho jWdw hY [ auh mnu`K prmwqmw dw nwm nhIN ismrdy (pr auhnW dy BI kIh v`s?) krqwr ny Awp (hI auhnW ƒ) kurwhy pwieAw huMdw hY [ hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`KW auqy hrI ny Awp ikrpw kIqI huMdI hY [ gurU dI rwhIN auhnW ivCuiVAW ƒ hrI Awp (Awpxy nwl) imlw lYNdw hY [ hy BweI! dws nwnk aus mnu`K qoN sdky jWdw hY, ijhVy gurU dI crnIN pey rihMdy hn [23[

ਨਾਿਮ ਲਗੇ ਸੇ ਊਬਰੇ ਿਬਨੁ ਨਾਵੈ ਜਮ ਪੁਿਰ ਜ ਿਹ ॥ ਨਾਨਕ ਿਬਨੁ ਨਾਵੈ ਸੁਖੁ ਨਹੀ ਆਇ ਗਏ ਪਛੁਤਾਿਹ ॥੨੪॥ {ਪੰਨਾ 1415} pd ArQ:- nwim—nwm ivc [ sy—auh (bhu-vcn) [ aUbry—(sMswr-smuMdr ivc fu`bxoN) bc gey [ jmpuir—jmrwj dy Sihr ivc [ jWih—jWdy hn (bhu-vcn) [ Awie—jMm ky [ gey—(dunIAw qoN) cly gey [24[ ArQ:- hy BweI! ijhVy mnu`K prmwqmw dy nwm ivc juVy rhy, auh (sMswr-smuMdr ivc fu`bxoN) bc gey [ nwm qoN ^wlI rihx vwly mnu`K jmrwj dy v`s pYNdy hn [ hy nwnk! prmwqmw dy nwm qoN ibnw (auhnW ƒ) Awqmk Awnμd nhIN imldw [ (jgq ivc) jnm lY ky (nwm qoN s`Kxy hI) jWdy hn qy pCuqWdy rihMdy hn [ ਿਚੰਤਾ ਧਾਵਤ ਰਿਹ ਗਏ ਤ ਮਿਨ ਭਇਆ ਅਨੰਦੁ ॥ ਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਦੀ ਬੁਝੀਐ ਸਾ ਧਨ ਸੁਤੀ ਿਨਿਚੰਦ ॥ ਿਜਨ ਕਉ ਪੂਰਿਬ ਿਲਿਖਆ ਿਤਨਾ ਭੇਿਟਆ ਗੁਰ ਗੋਿਵੰਦੁ ॥ ਨਾਨਕ ਸਹਜੇ ਿਮਿਲ ਰਹੇ ਹਿਰ ਪਾਇਆ ਪਰਮਾਨੰਦੁ ॥੨੫॥ {ਪੰਨਾ 1415} pd ArQ:- Dwvq—Btk rhy [ rih gey—(BtkxoN) ht gey [ qW min—auhnW dy mn ivc [ min—mn ivc [ pRswdI—pRswid, ikrpw nwl [ buJIAY—smJ skIdw hY [ swDn—jIviesqRI [ suqI—sON rihMdI hY, lIn rihMdI hY [ inicMd—icMqw-rihq AvsQw ivc [ pUrib— Dur qoN, pihlW qoN [ ByitAw—imilAw [ shjy—Awqmk Afolqw ivc [ prmwnμdu—sB qoN au~cy Anμd dw mwlk-pRBU [35[ ArQ:- hy BweI! mwieAw dI icMqw ivc Btk rhy ijhVy mnu`K (ies Btkxw qoN) ht jWdy hn, auhnW dy mn ivc Awnμd pYdw ho jWdw hY, (pr ieh Byq) gurU dI ikrpw nwl hI smJ skIdw hY [ (ijhVI) jIv-iesqRI (ies Byq ƒ smJ lYNdI hY, auh) icMqw-rihq AvsQw ivc lIn rihMdI hY [ hy nwnk! ijnHW mnu`KW dy m`Qy au~qy Dur drgwh qoN lyK iliKAw huMdw hY auhnW ƒ gurU-prmwqmw iml pYNdw hY, auh Awqmk Afolqw ivc itky rihMdy hn [ sB qoN au~cy Awqmk Awnμd dy mwlk-pRBU (dw imlwp) auh mnu`K pRwpq kr lYNdy hn [25[ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸੇਵਿਨ ਆਪਣਾ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਵੀਚਾਿਰ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਕਾ ਭਾਣਾ ਮੰਿਨ ਲੈਿਨ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਰਖਿਹ ਉਰ ਧਾਿਰ ॥ ਐਥੈ ਓਥੈ ਮੰਨੀਅਿਨ ਹਿਰ ਨਾਿਮ ਲਗੇ ਵਾਪਾਿਰ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਸਬਿਦ ਿਸਞਾਪਦੇ ਿਤਤੁ ਸਾਚੈ ਦਰਬਾਿਰ ॥ ਸਚਾ ਸਉਦਾ ਖਰਚੁ ਸਚੁ ਅੰਤਿਰ ਿਪਰਮੁ ਿਪਆਰੁ ॥ ਜਮਕਾਲੁ ਨੇਿੜ ਨ ਆਵਈ ਆਿਪ ਬਖਸੇ ਕਰਤਾਿਰ ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਰਤੇ ਸੇ ਧਨਵੰਤ ਹੈਿਨ ਿਨਰਧਨੁ ਹੋਰੁ ਸੰਸਾਰੁ ॥੨੬॥ {ਪੰਨਾ 14151416} pd ArQ:-

syvin—syNvdy hn (bhu-vcn) [ vIcwir—ivcwr ky, suriq joV ky [ mMin

lYin—mMn lYNdy hn [ rKih—r`Kdy hn [ aur—ihrdw [ aurDwir rKih—ihrdy ivc vsweI r`Kdy hn [ AYQy—ies lok ivc [ EQY—prlok ivc [ mMnIAih—mMny jWdy hn, sqkwry jWdy hn (bhu-vcn) [ hir nwim—hir-nwm ivc [ vwpwir—vpwr ivc [ gurmuiK—gurU dI srn pYx vwly mnu`K [ sbid—gurU dy Sbd dI rwhIN [ iqqu—aus ivc [ iqqu drbwir—aus drbwr ivc [ iqqu swcY drbwir—aus sdw-iQr drbwr ivc [ scw—sdw kwiem rihx vwlw [ scu—sdw-iQr hir-nwm [ iprmu—pRym [ AwveI—AwvY, AwauNdw [ krqwir— krqwr ny [ nwm-rqy—(smwsI) nwm-rMg dy rMgy hoey mnu`K [ sy—auh (bhu-vcn) [ DnvMq—Dn vwly [ inrDnu—kMgwl, Dn-hIx [26[ ArQ:- hy BweI! ijhVy mnu`K gurU dy Sbd ivc suriq joV ky ipAwry gurU dI srn pey rihMdy hn, gurU dI rzw ƒ (isr-m`Qy) mMndy hn, prmwqmw dw nwm (Awpxy) ihrdy ivc vsweI r`Kdy hn, prmwqmw dy nwm-vpwr ivc ru`Jy rihMdy hn, auh mnu`K ies lok ivc Aqy prlok ivc sqkwry jWdy hn [ hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K aus sdw-iQr drbwr ivc gurU dy Sbd dI rwhIN pCwxy jWdy hn [ auh mnu`K sdw-iQr hir-nwm dw vxj (krdy rihMdy hn), sdw-iQr hirnwm hI Awqmk ^urwk dy qOr qy vrqdy rihMdy hn, auhnW dy AMdr prmwqmw dw pRym-ipAwr (sdw itikAw rihMdw hY) [ auhnW auqy krqwr ny Awp imhr kIqI huMdI hY, mOq (dw fr auhnW dy) nyVy nhIN Fukdw (Awqmk mOq auhnW dy nyVy nhIN AwauNdI) [ hy nwnk! ijhVy mnu`K prmwqmw dy nwm-rMg ivc rMgy rihMdy hn, auh Dnvwn hn, bwkI swrw sMswr kMgwl hY [26[ ਜਨ ਕੀ ਟੇਕ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਹਿਰ ਿਬਨੁ ਨਾਵੈ ਠਵਰ ਨ ਠਾਉ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਨਾਉ ਮਿਨ ਵਸੈ ਸਹਜੇ ਸਹਿਜ ਸਮਾਉ ॥ ਵਡਭਾਗੀ ਨਾਮੁ ਿਧਆਇਆ ਅਿਹਿਨਿਸ ਲਾਗਾ ਭਾਉ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਮੰਗੈ ਧੂਿੜ ਿਤਨ ਹਉ ਸਦ ਕੁਰਬਾਣੈ ਜਾਉ ॥੨੭॥ {ਪੰਨਾ 1416} pd ArQ:- tyk—Awsrw, shwrw [ Tvr—QW [ min—mn ivc [ shjy—Awqmk Afolqw ivc hI [ smwau—lInqw [ Aih—idn [ inis—rwq [ Bwau—ipAwr [ nwnk mMgY—nwnk mMgdw hY (iek-vcn) [ hau—mYN [ sd—sdw [ jwau—jwauN, mYN jWdw hW [27[ ArQ:- hy BweI! prmwqmw dw nwm (hI prmwqmw dy) syvkW dw shwrw hY, hir-nwm qoN ibnw (auhnW ƒ) koeI hor Awsrw nhIN su`Jdw [ gurU dI miq dI brkiq nwl prmwqmw dw nwm (auhnW dy) mn ivc v`isAw rihMdw hY, hr vyly Awqmk Afolqw ivc (auhnW dI) lInqw rihMdI hY [ v`fy BwgW nwl (auhnW ny idn rwq prmwqmw dw) nwm ismirAw hY, idn rwq auhnW dw ipAwr (hir-nwm nwl) bixAw rihMdw hY [ dws nwnk auhnW dy crnW dI DUV (sdw) mMgdw hY (qy AwKdw hY—hy BweI!) mYN auhnW qoN sdw sdky jWdw hW [27[

ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਮੇਦਨੀ ਿਤਸਨਾ ਜਲਤੀ ਕਰੇ ਪੁਕਾਰ ॥ ਇਹੁ ਮੋਹੁ ਮਾਇਆ ਸਭੁ ਪਸਿਰਆ ਨਾਿਲ ਚਲੈ ਨ ਅੰਤੀ ਵਾਰ ॥ ਿਬਨੁ ਹਿਰ ਸ ਿਤ ਨ ਆਵਈ ਿਕਸੁ ਆਗੈ ਕਰੀ ਪੁਕਾਰ ॥ ਵਡਭਾਗੀ ਸਿਤਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਬੂਿਝਆ ਬਰ੍ਹਮੁ ਿਬਚਾਰੁ ॥ ਿਤਸਨਾ ਅਗਿਨ ਸਭ ਬੁਿਝ ਗਈ ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਉਿਰ ਧਾਿਰ ॥੨੮॥ {ਪੰਨਾ 1416} pd ArQ:- mydnI—DrqI [ iqsnw—mwieAw dw lwlc [ jldI—sV rhI [ sB—swrI lukweI ivc [ psirAw—iKlirAw hoieAw hY [ AMqI vwr—A^Irly vyly [ AwveI—AwvY, AwauNdI [ krI—krIN, mYN krW [ vfBwgI—v`fy BwgW nwl [ bUiJAw—smJ ilAw [ sB— swrI [ auir—ihrdy ivc [ Dwir—r`K ky [28[ ArQ:- hy BweI! cOrwsI l`K jUnW dy jIvW vwlI ieh DrqI iqRSnw (dI A`g) ivc sV rhI hY Aqy pukwr kr rhI hY [ mwieAw dw ieh moh swrI lukweI ivc pRBwv pw irhw hY (pr ieh mwieAw) A^Irly vyly (iksy dy BI) nwl nhIN jWdI [ prmwqmw dy nwm qoN ibnw (mwieAw vloN iksy ƒ) SWqI (BI) nhIN AwauNdI [ (gurU qoN ibnw) iks A`gy mYN pukwr krW? (mwieAw dy moh qoN hor koeI Cufw nhIN skdw) [ v`fy BwgW nwl (ijnHW mnu`KW ny) gurU l`B ilAw, auhnW prmwqmw nwl sWJ pw leI, auhnW prmwqmw dy guxW ƒ Awpxy mn ivc vsw ilAw [ hy dws nwnk! prmwqmw ƒ ihrdy ivc vswx dy kwrn (auhnW dy AMdroN) iqRSnw dI swrI A`g bu`J geI [28[ ਅਸੀ ਖਤੇ ਬਹੁਤੁ ਕਮਾਵਦੇ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥ ਹਿਰ ਿਕਰਪਾ ਕਿਰ ਕੈ ਬਖਿਸ ਲੈਹੁ ਹਉ ਪਾਪੀ ਵਡ ਗੁਨਹਗਾਰੁ ॥ ਹਿਰ ਜੀਉ ਲੇਖੈ ਵਾਰ ਨ ਆਵਈ ਤੂੰ ਬਖਿਸ ਿਮਲਾਵਣਹਾਰੁ ॥ ਗੁਰ ਤੁਠੈ ਹਿਰ ਪਰ੍ਭੁ ਮੇਿਲਆ ਸਭ ਿਕਲਿਵਖ ਕਿਟ ਿਵਕਾਰ ॥ ਿਜਨਾ ਹਿਰ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਿਧਆਇਆ ਜਨ ਨਾਨਕ ਿਤਨ ਜੈਕਾਰੁ ॥੨੯॥ {ਪੰਨਾ 1416} pd ArQ:- AsI—AsI jIv [ Kqy—(^qw—Bu`l, gunwh) Bu`lW [ pwrwvwru—(Bu`lW dw) aurlw bMnw prlw bMnw [ hir—hy hrI! bKis lYhu—muAw& kr, iKmw kr [ hau—hauN, mYN [ gunhgwru—gunwhIN [ lyKY—lyKy dy rwhIN [ vwr—(b^SS dI) vwrI [ bKis—b^S ky [ quTY gur—pRsMn hoey gurU ny [ iklivK—pwp [ kit—k`t ky, dUr kr ky [ jYkwru—ie`zq, soBw [29[ ArQ:- hy hrI! AsI jIv bhuq Bu`lW krdy rihMdy hW, (swfIAW Bu`lW dw) AMq nhIN pY skdw, (swfIAW Bu`lW dw) pwrlw aurlw bMnw nhIN l`Bdw [ qUM imhr kr ky Awp hI b^S lY, mYN pwpI hW, gunwhgwr hW [ hy pRBU jI! (myry kIqy krmW dy) lyKy dI rwhIN qW (b^SS hwsl krn dI myrI) vwrI hI nhIN Aw skdI, qUM (myrIAW Bu`lW) b^S ky (mYƒ Awpxy crnW ivc) imlwx dI smrQw vwlw hYN [ hy BweI! (ijs au~qy pRBU dI imhr hoeI, aus dy AMdroN) swry pwp ivkwr k`t ky dieAwvwn hoey

gurU ny aus ƒ hir-pRBU imlw id`qw [ hy dws nwnk! (AwK—) ijnHW mnu`KW ny prmwqmw dw nwm ismirAw hY, auhnW ƒ (lok prlok ivc) ie`zq imldI AweI hY [69[ ਿਵਛੁਿੜ ਿਵਛੁਿੜ ਜੋ ਿਮਲੇ ਸਿਤਗੁਰ ਕੇ ਭੈ ਭਾਇ ॥ ਜਨਮ ਮਰਣ ਿਨਹਚਲੁ ਭਏ ਗੁਰਮੁਿਖ ਨਾਮੁ ਿਧਆਇ ॥ ਗੁਰ ਸਾਧੂ ਸੰਗਿਤ ਿਮਲੈ ਹੀਰੇ ਰਤਨ ਲਭੰਿਨ ॥ ਨਾਨਕ ਲਾਲੁ ਅਮੋਲਕਾ ਗੁਰਮੁਿਖ ਖੋਿਜ ਲਹੰਿਨ ॥੩੦॥ {ਪੰਨਾ 1416} pd ArQ:- ivCuiV—(pRBU qoN) iv`CuV ky [ ivCuiV ivCuiV—muV muV iv`CuV ky [ BY—frAdb ivc [ Bwie—ipAwr ivc [ inhclu—Afol [ gurmuiK—gurU dI rwhIN [ iDAwie— ismr ky [ lBMin—l`B lYNdy hn [ gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K [ Koij—Koj ky, FUMF ky [ lhMin@—l`B lYNdy hn [30[ ArQ:- hy BweI! (AnykW jnmW ivc prmwqmw nwloN) muV muV iv`CuV ky ijhVy mnu`K (Aw^r) gurU dy fr-Adb ivc gurU dy pRym ivc itk gey, auh gurU dI rwhIN prmwqmw dw nwm ismr ismr ky jnm mrn dy gyV vloN Afol ho gey [ hy nwnk! ijnHW mnu`KW ƒ swDU gurU dI sMgiq hwsl ho jWdI hY, auh (aus sMgiq ivcoN) prmwqmw dy kImqI Awqmk gux l`B lYNdy hn [ prmwqmw dw A`q kImqI nwm-hIrw gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K (sMgiq ivcoN) Koj ky hwsl kr lYNdy hn [30[ ਮਨਮੁਖ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਿਤਓ ਿਧਗੁ ਜੀਵਣੁ ਿਧਗੁ ਵਾਸੁ ॥ ਿਜਸ ਦਾ ਿਦਤਾ ਖਾਣਾ ਪੈਨਣਾ ਸੋ ਮਿਨ ਨ ਵਿਸਓ ਗੁਣਤਾਸੁ ॥ ਇਹੁ ਮਨੁ ਸਬਿਦ ਨ ਭੇਿਦਓ ਿਕਉ ਹੋਵੈ ਘਰ ਵਾਸੁ ॥ ਮਨਮੁਖੀਆ ਦੋਹਾਗਣੀ ਆਵਣ ਜਾਿਣ ਮੁਈਆਸੁ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਨਾਮੁ ਸੁਹਾਗੁ ਹੈ ਮਸਤਿਕ ਮਣੀ ਿਲਿਖਆਸੁ ॥ ਹਿਰ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਉਿਰ ਧਾਿਰਆ ਹਿਰ ਿਹਰਦੈ ਕਮਲ ਪਰ੍ਗਾਸੁ ॥ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸੇਵਿਨ ਆਪਣਾ ਹਉ ਸਦ ਬਿਲਹਾਰੀ ਤਾਸੁ ॥ ਨਾਨਕ ਿਤਨ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਿਜਨ ਅੰਤਿਰ ਨਾਮੁ ਪਰ੍ਗਾਸੁ ॥੩੧॥ {ਪੰਨਾ 1416} pd ArQ:- mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`KW ny [ iDgu—iPtkwr-jog [ vwsu— (jgq ivc) vsybw [ ijs dw—(sMbMDk ‘dw’ dy krn ‘ijsu’ dw u au~f igAw hY) [ min— mn ivc [ gux qwsu—guxW dw ^zwnw hrI [ sbid—gurU dy Sbd ivc [ ByidE—iv`iJAw, pRoqw igAw [ Gr vwsu—(Asl) Gr dw vwsw [ mn muKIAw—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlIAW jIv-iesqRIAW [ dohwgxI—Cu`tV, mMdy BwgW vwlIAW [ Awvx jwix—jMmx mrn (dy gyV) ivc [ mueIAwsu—Awqmk mOqy mrIAW hoeIAW [ gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwlIAW [ suhwgu—suBwg [ msqik—m`Qy au~qy [ mxI—it`kw [ auir—ihrdy ivc [ ihrdY—ihrdy ivc [ pRgwsu—iKVwau [ syvin—syNvdIAW hn [ hau— hauN, mYN [ sd—sdw [ qwsu—auhnW qoN [ aujly—rOSn [ AMqir—AMdr [31[

ArQ:- hy BweI! Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`KW ny prmwqmw dw nwm nhIN ismirAw, auhnW dw jIaUxw iPtkwr-jog, auhnW dw jgq-vsybw iPtkwr-jog hI rihMdw hY [ auhnW dy mn ivc guxW dw ^zwnw auh pRBU nhIN itikAw, ijs dw id`qw AMn Aqy k`pVw auh vrqdy rihMdy hn [ auhnW dw ieh mn (kdy) gurU dy Sbd ivc nhIN juVdw [ iPr auhnW ƒ pRBUcrnW dw invws ikvyN hwsl hovy? hy BweI! Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlIAW jIv-iesqRIAW bd-nsIb hI rihMdIAW hn, auh jnm-mrn dy gyV ivc peIAW rihMdIAW hn, auh sdw Awqmk mOqy mrIAW rihMdIAW hn [ hy BweI! ijhVIAW jIv-iesqRIAW gurU dy snmuK hn (auhnW dy ihrdy ivc v`sdw hir-) nwm auhnW dy isr auqy suhwg hY, auhnW dy m`Qy auqy it`kw l`gw hoieAw hY [ gurU dy snmuK rihx vwlIAW ny prmwqmw dw nwm sdw Awpxy ihrdy ivc vswieAw huMdw hY auhnW dy ihrdy dw kOlPu`l iKiVAw rihMdw hY [ auh jIv-iesqRIAW sdw Awpxy gurU dI srn peIAW rihMdIAW hn [ mYN auhnW qoN sdw sdky hW [ hy nwnk! (AwK—) ijnHW dy ihrdy ivc (prmwqmw dw) nwm (Awqmk jIvn dw) cwnx (krI r`Kdw) hY auhnW dy mUMh (lok prlok ivc) rOSn rihMdy hn [31[ ਸਬਿਦ ਮਰੈ ਸੋਈ ਜਨੁ ਿਸਝੈ ਿਬਨੁ ਸਬਦੈ ਮੁਕਿਤ ਨ ਹੋਈ ॥ ਭੇਖ ਕਰਿਹ ਬਹੁ ਕਰਮ ਿਵਗੁਤੇ ਭਾਇ ਦੂਜੈ ਪਰਜ ਿਵਗੋਈ ॥ ਨਾਨਕ ਿਬਨੁ ਸਿਤਗੁਰ ਨਾਉ ਨ ਪਾਈਐ ਜੇ ਸਉ ਲੋਚੈ ਕੋਈ ॥੩੨॥ {ਪੰਨਾ 1416} pd ArQ:- sbid—(gurU dy) Sbd dI rwhIN [ mrY—(ivkwrW vloN) mrdw hY, by-ih`s ho jWdw hY [ isJY—kwmXwb huMdw hY [ mukiq—ivkwrW qoN ^lwsI [ ByK—Dwrimk pihrwvw [ krm— (ivKwvy dy Dwrimk) kMm [ ivguqy—^uAwr huMdy hn [ Bwie dUjY—mwieAw dy ipAwr ivc [ prj—isRStI [ ivgoeI—^uAwr huMdI hY [ n pweIAY—nhIN imldw [ jy—BwvyN [ sau—sO vwrI [32[ ArQ:- hy BweI! (ijhVw mnu`K gurU dy) Sbd dI rwhIN (ivkwrW vloN) mrdw hY auh mnu`K hI (izMdgI ivc) kwmXwb huMdw hY [ (gurU dy) Sbd qoN ibnw ivkwrW qoN ^lwsI nhIN huMdI [ ijhVy mnu`K inry ivKwvy dy Dwrimk pihrwvy hn Aqy ivKwvy dy hI Dwrimk krm krdy hn, auh ^uAwr huMdy rihMdy hn [ hy BweI! mwieAw dy moh ivc Psy rih ky dunIAw ^uAwr huMdI hY [ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) gurU dI srn pYx qoN ibnw prmwqmw dw nwm nhIN imldw, BwvyN koeI mnu`K sO vwrI qWG ipAw kry [32[ ਹਿਰ ਕਾ ਨਾਉ ਅਿਤ ਵਡ ਊਚਾ ਊਚੀ ਹੂ ਊਚਾ ਹੋਈ ॥ ਅਪਿੜ ਕੋਇ ਨ ਸਕਈ ਜੇ ਸਉ ਲੋਚੈ ਕੋਈ ॥ ਮੁਿਖ ਸੰਜਮ ਹਛਾ ਨ ਹੋਵਈ ਕਿਰ ਭੇਖ ਭਵੈ ਸਭ ਕੋਈ ॥ ਗੁਰ ਕੀ ਪਉੜੀ ਜਾਇ ਚੜੈ ਕਰਿਮ ਪਰਾਪਿਤ ਹੋਈ ॥ ਅੰਤਿਰ ਆਇ ਵਸੈ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੈ ਕੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਸਬਿਦ ਮਰੈ ਮਨੁ ਮਾਨੀਐ ਸਾਚੇ ਸਾਚੀ ਸੋਇ ॥੩੩॥ {ਪੰਨਾ 1416-1417}

pd ArQ:- nwau—nwmxw, vifAweI [ aUcI hU aUcw—au~cy qoN au~cw, bhuq hI au~cw [ n skeI—n sky [ sau locY—sO vwrI qWG kry [ muiK—mUMhoN, zbwnI g`lW krn nwl [ sMjm— ieMidRAW ƒ ivkwrW vloN rokx dy jqn [ n hoveI—n hovY, nhIN huMdw [ kir—kr ky [ ByK— Dwrimk pihrwvy [ sB koeI—hr koeI, hryk swDU [ jwie cVY—(pRBU crnW ivc) jw A`pVdw hY [ krim—(pRBU dI) b^SS nwl [ AMqir—ihrdy ivc [ vIcwrY—vIcwrdw hY mn ivc vsWdw hY [ sbid—Sbd dI rwhIN [ mrY—ivkwr vloN htdw hY [ mwnIAY—pqIj jWdw hY [ swcy—swic, sdw-iQr pRBU ivc (itikAW) [ swcI—sdw kwiem rihx vwlI [ soie—soBw [33[ ArQ:- hy BweI! prmwqmw dw nwmxw bhuq v`fw hY, byAMq au~cw hY [ BwvyN koeI mnu`K sO vwrI qWG kry, aus dy nwmxy qk koeI phuMc nhIN skdw [ hryk swDU Dwrimk pihrwvw pihn ky qW ipAw iPrdw hY (qy smJdw hovygw ik ies qrHW au~cy jIvn ivc mYN prmwqmw dI au~cqw qk phuMc igAw hW, pr) ieMidRAW ƒ v`s krn dIAW inrIAW zbwnI g`lW kIiqAW koeI mnu`K su`cy jIvn vwlw nhIN bx jWdw [ hy BweI! ijhVw koeI mnu`K gurU dy Sbd ƒ Awpxy mn ivc vsWdw hY aus dy AMdr prmwqmw Aw v`sdw hY [ (gurU dw Sbd hI hY) gurU dI (d`sI hoeI) pOVI (ijs dI shwieqw nwl mnu`K pRBU dy crnW qk) jw phuMcdw hY, (pr ieh ‘gur kI pauVI’ prmwqmw dI) imhr nwl hI imldI hY [ hy nwnk! (ijhVw mnu`K gurU dy) Sbd dI rwhIN (ivkwrW vloN) mrdw hY, aus dw mn (prmwqmw dI Xwd ivc) ig`J jWdw hY, sdw-iQr pRBU ivc lIn irhW aus ƒ sdw kwiem rihx vwlI soBw imldI hY [33[ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਦੁਖੁ ਸਾਗਰੁ ਹੈ ਿਬਖੁ ਦੁਤਰੁ ਤਿਰਆ ਨ ਜਾਇ ॥ ਮੇਰਾ ਮੇਰਾ ਕਰਦੇ ਪਿਚ ਮੁਏ ਹਉਮੈ ਕਰਤ ਿਵਹਾਇ ॥ ਮਨਮੁਖਾ ਉਰਵਾਰੁ ਨ ਪਾਰੁ ਹੈ ਅਧ ਿਵਿਚ ਰਹੇ ਲਪਟਾਇ ॥ ਜੋ ਧੁਿਰ ਿਲਿਖਆ ਸੁ ਕਮਾਵਣਾ ਕਰਣਾ ਕਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਿਗਆਨੁ ਰਤਨੁ ਮਿਨ ਵਸੈ ਸਭੁ ਦੇਿਖਆ ਬਰ੍ਹਮੁ ਸੁਭਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਸਿਤਗੁਿਰ ਬੋਿਹਥੈ ਵਡਭਾਗੀ ਚੜੈ ਤੇ ਭਉਜਿਲ ਪਾਿਰ ਲੰਘਾਇ ॥੩੪॥ {ਪੰਨਾ 1417} pd ArQ:- swgru-smuMdr [ ibKu—zhr, Awqmk mOq ilAwaux vwlI zhr [ duqru— (duÔqr) ijs qoN pwr lμGxw bhuq AOKw hY [ pic—(iqRSnw dI A`g ivc) sV ky [ muey— Awqmk mOq mr gey [ ivhwie—(aumr) bIqdI hY [ mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K [ aurvwru—(smuMdr dw) aurlw bMnw [ pwru—pwrlw kMFw [ rhy lptwie—(moh nwl) cMbV rhy hn [ Duir—Dur drgwh qoN [ su—auh (lyK) [ igAwnu—Awqmk jIvn dI sUJ [ min—mn ivc [ sBu—hr QW, swrI isRStI ivc [ suBwie—pRym dI rwhIN [ siqguir— siqgurU ivc [ boihQY—jhwz ivc [ siqguir boihQY—gurU-jhwz ivc [ qy—iqn, auhnW ƒ [ Baujil—sMswr-smuMdr ivc (fu`bidAW ƒ) [34[

ArQ:- hy BweI! mwieAw dw moh (mnu`K dI ijMd vwsqy) du`K (dw mUl) hY (mwno, du`KW dw) smuMdr hY, Awqmk mOq ilAwaux vwlI zhr (-BirAw smuMdr) hY, ies ivcoN pwr lμGxw bhuq AOKw hY, pwr lμiGAw nhIN jw skdw [ ‘myrw (Dn), myrw (Dn)’ AwKdy (jIv iqRSnw dI A`g ivc) sV sV ky Awqmk mOq shyVI r`Kdy hn, ‘hauN, hauN’ kridAW (jIvW dI aumr) guzrdI hY [ Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`KW ƒ (moh dy smuMdr dw) nwh aurlw kMFw l`Bdw hY nWh pwrlw kMFw [ (ies smuMdr dy) A`D ivc hI (goqy KWdy moh nwl) cMbVy rihMdy hn [ pr jIv BI kIh krn? ipCly kIqy krmW dy sMskwrW Anuswr) Dur drgwh qoN ijhVw lyK (jIv dy m`Qy au~qy) iliKAw jWdw hY, auh lyK kmwxw hI pYNdw hY (AwpxI Akl dy Awsry aus lyK qoN bcx leI) koeI au~dm nhIN kIqw jw skdw [ gurU dI miq qur ky (ijs mnu`K dy) mn ivc prmwqmw nwl bxI fUMGI sWJ (dw) rqn Aw v`sdw hY, pRBU-pRym dI rwhIN auh mnu`K swrI lukweI ivc pRBU ƒ hI vyKdw hY [ hy nwnk! v`fy BwgW nwl hI (koeI mnu`K) gurU-jhwz ivc svwr huMdw hY (qy, ijhVy mnu`K gurU-jhwz ivc cVHdy hn, gurU dy d`sy rwh auqy qurdy hn) auhnW sMswr-smuMdr ivc (fu`bidAW ƒ gurU) pwr lμGw lYNdw hY [34[ ਿਬਨੁ ਸਿਤਗੁਰ ਦਾਤਾ ਕੋ ਨਹੀ ਜੋ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਦੇਇ ਆਧਾਰੁ ॥ ਗੁਰ ਿਕਰਪਾ ਤੇ ਨਾਉ ਮਿਨ ਵਸੈ ਸਦਾ ਰਹੈ ਉਿਰ ਧਾਿਰ ॥ ਿਤਸਨਾ ਬੁਝੈ ਿਤਪਿਤ ਹੋਇ ਹਿਰ ਕੈ ਨਾਇ ਿਪਆਿਰ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਪਾਈਐ ਹਿਰ ਅਪਨੀ ਿਕਰਪਾ ਧਾਿਰ ॥੩੫॥ {ਪੰਨਾ 1417} pd ArQ:- dwqw—(nwm dI) dwiq dyx vwlw [ ko—koeI (pVnWv) [ dyie—dyNdw hY [ AwDwru—Awsrw [ qy—qoN [ min—mn ivc [ vsY—Aw v`sdw hY [ auir—ihrdy ivc [ Dwir—Dwr ky, itkw ky [ buJY—(A`g) bu`J jWdI hY [ iqpiq—iqRpqI, SWqI, rjyvW [ kY nwie—dy nwm ivc [ kY ipAwr—dy ipAwr ivc [ gurmuiK—gurU dI rwhIN [35[ ArQ:- hy BweI! gurU qoN ibnw (prmwqmw dy nwm dI) dwiq dyx vwlw hor koeI nhIN hY, auh gurU hI prmwqmw dw nwm (ijMd leI) Awsrw dyNdw hY [ gurU dI ikrpw nwl prmwqmw dw nwm (mnu`K dy) mn ivc Aw v`sdw hY, (mnu`K hir-nwm ƒ Awpxy) ihrdy ivc vsweI r`Kdw hY [ hrI dy nwm dI rwhIN, hrI dy ipAwr dI rwhIN (mnu`K dy AMdroN) iqRSnw (dI A`g) bu`J jWdI hY, (mnu`K dy AMdr mwieAw vloN) iqRpqI ho jWdI hY [ hy nwnk! gurU dI srn ipAW (prmwqmw dw nwm) pRwpq ho jWdw hY [ (gurU dI srn ipAW) prmwqmw (syvk au~qy) AwpxI imhr krdw hY [35[ ਿਬਨੁ ਸਬਦੈ ਜਗਤੁ ਬਰਿਲਆ ਕਹਣਾ ਕਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥ ਹਿਰ ਰਖੇ ਸੇ ਉਬਰੇ ਸਬਿਦ ਰਹੇ ਿਲਵ ਲਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਕਰਤਾ ਸਭ ਿਕਛੁ ਜਾਣਦਾ ਿਜਿਨ ਰਖੀ ਬਣਤ ਬਣਾਇ ॥੩੬॥ {ਪੰਨਾ 1417} pd ArQ:- brilAw—J`lw ho irhw hY [ khxw kCU n jwie—kuJ ikhw nhIN jw skdw, koeI

pyS nhIN jWdI [ rKy—r`iKAw krdw hY [ sy—auh (bhu-vcn) [ aubry—bc gey [ sbd— gurU dy Sbd ivc [ ilv—lgn [ ilv lwie rhy—suriq joVI r`Kdy hn [ nwnk—hy nwnk! sB ikCu—hryk g`l [ ijin—ijs (krqwr) ny [ bxq—mrXwdw [36[ ArQ:- hy BweI! gurU dy Sbd qoN vWijAW rih ky jgq (mwieAw dy ip`Cy) J`lw hoieAw iPrdw hY, iksy dI koeI pyS nhIN jWdI [ ijnHW dI r`iKAw prmwqmw ny Awp kIqI, auh (mwieAw dy Asr qoN) bc gey, auh mnu`K gurU dy Sbd ivc suriq joVI r`Kdy hn [ hy nwnk! ijs (krqwr) ny ieh swrI mrXwdw kwiem kr r`KI hY, auh hI ies swry Byq ƒ jwxdw hY [36[ ਹੋਮ ਜਗ ਸਿਭ ਤੀਰਥਾ ਪਿੜ ਪੰਿਡਤ ਥਕੇ ਪੁਰਾਣ ॥ ਿਬਖੁ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਨ ਿਮਟਈ ਿਵਿਚ ਹਉਮੈ ਆਵਣੁ ਜਾਣੁ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਿਮਿਲਐ ਮਲੁ ਉਤਰੀ ਹਿਰ ਜਿਪਆ ਪੁਰਖੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥ ਿਜਨਾ ਹਿਰ ਹਿਰ ਪਰ੍ਭੁ ਸੇਿਵਆ ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਸਦ ਕੁਰਬਾਣੁ ॥੩੭॥ {ਪੰਨਾ 1417} pd ArQ:- hom—hvn [ siB—swry [ qIrQw—qIrQ (-ieSnwn) [ piV@—pVH ky [ ibKu mwieAw—Awqmk mOq ilAwaux vwlI mwieAw zhr [ imteI—imtY, imtdw [ Awvxu jwxu— jMmx mrn (dw gyV) [ siqgur imilAY—jy gurU iml pey [ sujwxu—isAwxw [ syivAw— syvw-BgqI kIqI [ sd—sdw [37[ ArQ:- hy BweI! pMifq lok hvn kr ky, j`g kr ky, swry qIrQ-ieSnwn kr ky, purwx (Awidk Drm-pusqk) pVH ky Q`k jWdy hn, (pr, iPr BI) Awqmk mOq ilAwaux vwlI mwieAw-zhr dw moh (auhnW dy AMdroN) imtdw nhIN, haumY ivc (Psy rihx dy kwrx auhnW dw) jnm mrn (dw gyV bixAw rihMdw hY) [ pr, hy BweI! jy gurU iml pey (qW gurU dI srn pY ky ijs mnu`K ny) AMqrjwmI Akwl purK dw nwm jipAw (aus dy AMdroN ivkwrW dI) mYl lih geI [ dws nwnk auhnW mnu`KW qoN sdw sdky jWdw hY, ijnHW ny sdw prmwqmw dI syvw BgqI kIqI [37[ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਬਹੁ ਿਚਤਵਦੇ ਬਹੁ ਆਸਾ ਲੋਭੁ ਿਵਕਾਰ ॥ ਮਨਮੁਿਖ ਅਸਿਥਰੁ ਨਾ ਥੀਐ ਮਿਰ ਿਬਨਿਸ ਜਾਇ ਿਖਨ ਵਾਰ ॥ ਵਡ ਭਾਗੁ ਹੋਵੈ ਸਿਤਗੁਰੁ ਿਮਲੈ ਹਉਮੈ ਤਜੈ ਿਵਕਾਰ ॥ ਹਿਰ ਨਾਮਾ ਜਿਪ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਜਨ ਨਾਨਕ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰ ॥੩੮॥ {ਪੰਨਾ 1417} pd ArQ:- icqvdy—cyqy krdy rihMdy hn (bhu-vcn) [ mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K (iek-vcn) [ AsiQru—Afol-ic`q [ nw QIAY—nhIN huMdw (iek-vcn) [ mir—mr ky [ mir ibnis jwie—mr ky mrdw hY, muV muV mrdw hY, muV muV Awqmk mOqy mrdw rihMdw hY [ iKn vwr—iKn iKn vwr vwr, hr vyly [ Bwgu—iksmq [ qjY—iqAwgdw hY [ jip—jp ky [ vIcwru—soc dw Durw [38[

ArQ:- hy BweI! (Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K) sdw mwieAw dw moh hI cyqy krdy rihMdy hn, AnykW AwsW bxWdy rihMdy hn, loB icqvdy hn, ivkwr icqvdy rihMdy hn [ (qwhIeyN) Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K (kdy) Afol-ic`q nhIN huMdw, auh hr vyly Awqmk mOqy mrdw rihMdw hY [ ijs mnu`K dI iksmq jwg pey, aus ƒ gurU iml pYNdw hY, auh mnu`K haumY iqAwg dyNdw hY, ivkwr C`f dyNdw hY [ hy nwnk! ijhVy mnu`KW ny gurU dy Sbd ƒ (AwpxI) soc dw Durw bxw ilAw, auh prmwqmw dw nwm jp ky Awqmk Awnμd mwxn l`g pey [38[ ਿਬਨੁ ਸਿਤਗੁਰ ਭਗਿਤ ਨ ਹੋਵਈ ਨਾਿਮ ਨ ਲਗੈ ਿਪਆਰੁ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਅਰਾਿਧਆ ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਿਤ ਿਪਆਿਰ ॥੩੯॥ {ਪੰਨਾ 1417} pd ArQ:- n hoveI—n hovY, nhIN ho skdI [ nwim—nwm ivc [ kY hyiq—dy ipAwr ivc [ kY ipAwir—dy ipAwr ivc [39[ ArQ:- hy BweI! gurU (dI srn pYx) qoN ibnw (prmwqmw dI) BgqI nhIN ho skdI, (prmwqmw dy) nwm ivc ipAwr nhIN bx skdw [ hy dws nwnk! (AwK—hy BweI!) gurU dy pRym-ipAwr ivc (rih ky hI prmwqmw dw nwm) ismirAw jw skdw hY [39[ ਲੋਭੀ ਕਾ ਵੇਸਾਹੁ ਨ ਕੀਜੈ ਜੇ ਕਾ ਪਾਿਰ ਵਸਾਇ ॥ ਅੰਿਤ ਕਾਿਲ ਿਤਥੈ ਧੁਹੈ ਿਜਥੈ ਹਥੁ ਨ ਪਾਇ ॥ ਮਨਮੁਖ ਸੇਤੀ ਸੰਗੁ ਕਰੇ ਮੁਿਹ ਕਾਲਖ ਦਾਗੁ ਲਗਾਇ ॥ ਮੁਹ ਕਾਲੇ ਿਤਨ ਲੋਭੀਆਂ ਜਾਸਿਨ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇ ॥ ਸਤਸੰਗਿਤ ਹਿਰ ਮੇਿਲ ਪਰ੍ਭ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਿਨ ਆਇ ॥ ਜਨਮ ਮਰਨ ਕੀ ਮਲੁ ਉਤਰੈ ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਗੁਨ ਗਾਇ ॥੪੦॥ {ਪੰਨਾ 1417} pd ArQ:- n kIjY—nhIN krnw cwhIdw [ vyswhu—ieqbwr [ jykw pwir—ij`QoN qk [ vswie—v`s (c`l sky) [ AMiq kwil—A^Irly vyly [ DuhY—DoKw dy jWdw hY [ hQu n pwie— (koeI hor) h`Q nhIN pw skdw, mdd nhIN kr skdw [ mnumuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw [ syqI—nwl [ sMgu—swQ, myl [ muih—mUMh au~qy [ jwsin—jwxgy, jWdy hn [ gvwie— ivArQ gvw ky [ pRB—hy pRBU! min—mn ivc [ gwie—gw ky [40[ ArQ:- hy BweI! ij`QoN qk ho sky, iksy lwlcI mnu`K dw ieqbwr nhIN krnw cwhIdw, (lwlcI mnu`K) Aw^r aus QW DoKw dy jWdw hY, ij`Qy koeI mdd nwh kr sky [ Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K nwl (ijhVw mnu`K) swQ bxweI r`Kdw hY, (auh BI (Awpxy) mUMh auqy (bdnwmI dI) kwlK lWdw hY (bdnwmI dw) dwZ lWdw hY [ auhnW lwlcI mnu`KW dy mUMh (bdnwmI dI kwlK nwl) kwly hoey rihMdy hn, auh mnu`Kw jnm ivArQ gvw ky (jgq qoN) jWdy hn [ hy pRBU! (AwpxI) swD sMgiq ivc imlweI r`K (swD sMgiq ivc irhW hI) hir-nwm Dn ivc v`s skdw hY, Aqy, hy nwnk! prmwqmw dy gux gw gw ky jnm mrn dI ivkwrW dI mYl (mn

qoN) lih jWdI hY [40[ ਧੁਿਰ ਹਿਰ ਪਰ੍ਿਭ ਕਰਤੈ ਿਲਿਖਆ ਸੁ ਮੇਟਣਾ ਨ ਜਾਇ ॥ ਜੀਉ ਿਪੰਡੁ ਸਭੁ ਿਤਸ ਦਾ ਪਰ੍ਿਤਪਾਿਲ ਕਰੇ ਹਿਰ ਰਾਇ ॥ ਚੁਗਲ ਿਨੰਦਕ ਭੁਖੇ ਰੁਿਲ ਮੁਏ ਏਨਾ ਹਥੁ ਨ ਿਕਥਾਊ ਪਾਇ ॥ ਬਾਹਿਰ ਪਾਖੰਡ ਸਭ ਕਰਮ ਕਰਿਹ ਮਿਨ ਿਹਰਦੈ ਕਪਟੁ ਕਮਾਇ ॥ ਖੇਿਤ ਸਰੀਿਰ ਜੋ ਬੀਜੀਐ ਸੋ ਅੰਿਤ ਖਲੋਆ ਆਇ ॥ ਨਾਨਕ ਕੀ ਪਰ੍ਭ ਬੇਨਤੀ ਹਿਰ ਭਾਵੈ ਬਖਿਸ ਿਮਲਾਇ ॥੪੧॥ {ਪੰਨਾ 1417-1418} pd ArQ:- Duir—Dur drgwh qoN [ krqY—krqwr ny [ su—auh (lyK) [ jIau—ijMd [ ipMfu—srIr [ iqs dw—(sMbMDk ‘dw’ dy kwrn l&z ‘iqsu’ dw u au~f igAw hY) [ hir rwie—pRBU pwqSwh [ BuKy—iqRSnw dy ADIn [ ikQwaU—ikqy BI [ n pwie—nhIN pYNdw [ pwKMf krm—ivKwvy dy kMm [ krih—krdy hn [ min—mn ivc [ ihrdY—ihrdy ivc [ Kyiq—Kyq ivc [ srIir—srIr ivc [ kptu—Kot, DoKw [ kmwie—kmw ky [ bIjIAY— bIijAw jWdw hY [ AMiq—Aw^r [ KloAw Awie—prgt ho jWdw hY [ pRB—hy pRBU! hir—hy hrI! BwvY—(ijvyN qYƒ) cMgw l`gy [ bKis—imhr kr ky [41[ ArQ:- hy BweI! (jIv dy ipCly kIqy krmW dy sMskwrW Anuswr) krqwr hrI pRBU ny Dur drgwh qoN (jIv dy m`Qy au~qy jo lyK) ilK id`qw, auh lyK (iksy jIv pwsoN Awpxy au~dm nwl) imtwieAw nhIN jw skdw (ikauNik hryk jIv dI ieh) ijMd ieh srIr aus (prmwqmw) dw id`qw hoieAw hY jo pRBU-pwiqSwh (sB dI) pwlxw BI krdw hY (aus dwqwr ƒ Bulw ky) cuZlI inMdw krn vwly mnu`K mwieAw dI iqRSnw ivc Psy rih ky duKI rih ky Awqmk mOq shyV lYNdy hn (ies BYVI dSw ivcoN inklx leI) ikqy BI auhnW dw h`Q nhIN pY skdw [ (Aijhy mnu`K Awpxy mn ivc ihrdy ivc Kot kmw ky bwhr (lokW ƒ ivKwx leI) ivKwvy dy Dwrimk krm krdy rihMdy hn [ (ieh kudrqI inXm hY ik) ies srIr-Kyq ivc ijhVw BI (cMgw mMdw) krm bIijAw jWdw hY, auh zrUr prgt ho jWdw hY [ hy pRBU! hy hrI! (qyry dws) nwnk dI (qyry dr qy) bynqI hY ik ijvyN ho sky imhr kr ky (jIvW ƒ Awpxy crnW ivc) joV [41[ ਮਨ ਆਵਣ ਜਾਣੁ ਨ ਸੁਝਈ ਨਾ ਸੁਝੈ ਦਰਬਾਰੁ ॥ ਮਾਇਆ ਮੋਿਹ ਪਲੇਿਟਆ ਅੰਤਿਰ ਅਿਗਆਨੁ ਗੁਬਾਰੁ ॥ ਤਬ ਨਰੁ ਸੁਤਾ ਜਾਿਗਆ ਿਸਿਰ ਡੰਡੁ ਲਗਾ ਬਹੁ ਭਾਰੁ ॥ ਗੁਰਮੁਖ ਕਰ ਉਪਿਰ ਹਿਰ ਚੇਿਤਆ ਸੇ ਪਾਇਿਨ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥ ਨਾਨਕ ਆਿਪ ਓਿਹ ਉਧਰੇ ਸਭ ਕੁਟੰਬ ਤਰੇ ਪਰਵਾਰ ॥੪੨॥ {ਪੰਨਾ 1418} pd ArQ:- mn—hy mn! Awvx jwxu—jnm mrn (dw gyV) [ n suJeI—nhIN su`Jdw, i^Awl nhIN AwauNdw [ drbwru—prmwqmw dI hzUrI [ moih—moh ivc [ plyitAw—ilbiVAw hoieAw, PisAw hoieAw [ AMqir—(qyry) AMdr [ AigAwnu—Awqmk jIvn vloN by-smJI [ gubwru—(Awqmk jIvn vloN) Gu`p hnyrw [ isir—isr au~qy [ fMfu—fMfw [ Bwru—Bwrw, krwrw [ kr—h`Q [ krW aupir—h`QW au~qy, h`QW dIAW auNglW qy, hr vyly [ sy—auh (bhu-

vcn) [ pwiein—l`B lYNdy hn [ moK—ivkwrW qoN ^lwsI [ moK duAwru—ivkwrW qoN ^lwsI pwx dw drvwzw [ Eih—(l&z ‘Eh’ qoN bhu-vcn) [ auDry—bc gey [42[ ArQ:- hy mn! (qYƒ) jnm mrn dw gyV nhIN su`Jdw (qYƒ ieh i^Awl nhIN AwauNdw ik jnm mrn dy gyV ivc pYxw peygw), (qYƒ) pRBU dI hzUrI BI Xwd nhIN AwauNdI [ qUM (sdw) mwieAw dy moh ivc PisAw rihMdw hYN, qyry AMdr Awqmk jIvn vloN by-smJI hY, Awqmk jIvn vloN Gu`p hnyrw hY [ hy BweI! (mwieAw dy moh dI) nINd ivc ipAw mnu`K qdoN (hI) hoS krdw hY jdoN (ies dy) isr au~qy (Drmrwj dw) qkVw krwrw fMfw v`jdw hY (jdoN mOq Aw dbocdI hY) [ hy nwnk! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K hr vyly prmwqmw ƒ ismrdy rihMdy hn, aus mwieAw dy moh qoN ^lwsI dw rsqw l`B lYNdy hn [ auh Awp (BI ivkwrW ivc glxoN) bc jWdy hn, auhnW dy prvwr-kutMb dy swry swQI BI (sMswr-smuMdr qoN) pwr lμG jWdy hn [42[ ਸਬਿਦ ਮਰੈ ਸੋ ਮੁਆ ਜਾਪੈ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਹਿਰ ਰਿਸ ਧਰ੍ਾਪੈ ॥ ਹਿਰ ਦਰਗਿਹ ਗੁਰ ਸਬਿਦ ਿਸਞਾਪੈ ॥ ਿਬਨੁ ਸਬਦੈ ਮੁਆ ਹੈ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥ ਮਨਮੁਖੁ ਮੁਆ ਅਪੁਨਾ ਜਨਮੁ ਖੋਇ ॥ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤਿਹ ਅੰਿਤ ਦੁਖੁ ਰੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਕਰਤਾ ਕਰੇ ਸੁ ਹੋਇ ॥੪੩॥ {ਪੰਨਾ 1418} pd ArQ:- sbid—gurU Sbd dI rwhIN [ mrY—(ivkwrW vloN) mrdw hY [ so muAw—ivkwrW vloN mirAw auh mnu`K [ jwpY—pRis`D ho jWdw hY, soBw K`tdw hY [ prswdI—prswid, ikrpw nwl [ ris—rs nwl [ DRwpY—r`j jWdw hY [ is\wpY—pCwixAw jWdw hY, sqkwr pRwpq krdw hY [ muAw—Awqmk mOqy mirAw hoieAw [ sBu koie—hryk jIv [ mnmuKu—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K [ Koie—gvw ky [ n cyqih—nhIN cyqdy (bhu-vcn) [ AMiq— A^Ir qk, jIvn dy A^Ir qk [ roie—roieˆ, rovih, roNdy rihMdy hn (not:- l&z ‘roie’ iek-vcn qoN bhu-vcn Awm qOr qy ‘rovih’ hY, ‘roih’ nhIN) [83[ ArQ:- hy BweI! gurU dy Sbd dI rwhIN (mnu`K ivkwrW vloN) mr jWdw hY, (qy, ivkwrW vloN) mirAw hoieAw auh mnu`K (jgq ivc) soBw K`tdw hY [ gurU dI ikrpw nwl hir-nwm-rs dI rwhIN (mnu`K mwieAw dI iqRSnw vloN) r`j jWdw hY [ gurU dy Sbd dI brkiq nwl (mnu`K) prmwqmw dI hzUrI ivc (BI) sqkwr pRwpq krdw hY [ hy BweI! gurU dy Sbd qoN ibnw hryk jIv Awqmk mOqy mirAw rihMdw hY [ Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K Awpxw mnu`Kw jIvn AzweIN gvw ky Awqmk mOq shyVI r`Kdw hY [ ijhVy mnu`K prmwqmw dw nwm nhIN ismrdy, auh (izMdgI dy) A^Ir qk (Awpxw koeI nw koeI) du`K (hI) roNdy rihMdy hn [ (pr, jIvW dy BI kIh v`s?) hy nwnk! (jIvW dy ipCly kIqy krmW dy sMskwrW Anuswr jIv vwsqy) prmwqmw jo kuJ krdw hY, auhI huMdw hY [43[

ਗੁਰਮੁਿਖ ਬੁਢੇ ਕਦੇ ਨਾਹੀ ਿਜਨਾ ਅੰਤਿਰ ਸੁਰਿਤ ਿਗਆਨੁ ॥ ਸਦਾ ਸਦਾ ਹਿਰ ਗੁਣ ਰਵਿਹ ਅੰਤਿਰ ਸਹਜ ਿਧਆਨੁ ॥ ਓਇ ਸਦਾ ਅਨੰਿਦ ਿਬਬੇਕ ਰਹਿਹ ਦੁਿਖ ਸੁਿਖ ਏਕ ਸਮਾਿਨ ॥ ਿਤਨਾ ਨਦਰੀ ਇਕੋ ਆਇਆ ਸਭੁ ਆਤਮ ਰਾਮੁ ਪਛਾਨੁ ॥੪੪॥ {ਪੰਨਾ 1418} pd ArQ:- gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K [ buFy—(Awqmk jIvn vloN) kmzor [ suriq—pRBU-crnW dI lgn [ igAwnu—Awqmk jIvn dI sUJ [ rvih—Xwd krdy hn [ shj—Awqmk Afolqw [ shj iDAwnu—Awqmk Afolqw dI smwDI [ Eie—(l&z ‘Eh’ qoN bhu-vcn) [ Anμid—Awnμd ivc [ ibbyk—(cMgy mMdy kMm dI) prK [ rhih—rihMdy hn (bhu-vcn) [ duiK—du`K ivc [ suiK—suK ivc [ eyk smwin—ieko ijhy, ieko ijhI Awqmk hwlq ivc, Afol-ic`q [ ieko—iek (prmwqmw) hI [ sBu—hr QW [ Awqmrwmu—srbivAwpk pRBU [ pCwnu—pCwxU, im`qr, swQI [44[ ArQ:- hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwly ijnHW mnu`KW dy AMdr pRBU-crnW dI lgn itkI rihMdI hY, Awqmk jIvn dI sUJ itkI rihMdI hY, auh mnu`K (Awqmk jIvn ivc) kdy kmzor nhIN huMdy [ auh sdw hI prmwqmw dy gux Xwd krdy rihMdy hn, auhnW dy AMdr Awqmk Afolqw dI smwDI bxI rihMdI hY [ auh mnu`K (cMgy mMdy kMm dI) prK dy Awnμd ivc sdw mgn rihMdy hn, (hryk) du`K ivc (hryk) suK ivc auh sdw Afol-ic`q rihMdy hn [ auhnW ƒ hr QW isr& srb-ivAwpk prmwqmw swQI hI v`sdw id`sdw hY [44[ ਮਨਮੁਖੁ ਬਾਲਕੁ ਿਬਰਿਧ ਸਮਾਿਨ ਹੈ ਿਜਨਾ ਅੰਤਿਰ ਹਿਰ ਸੁਰਿਤ ਨਾਹੀ ॥ ਿਵਿਚ ਹਉਮੈ ਕਰਮ ਕਮਾਵਦੇ ਸਭ ਧਰਮ ਰਾਇ ਕੈ ਜ ਹੀ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਹਛੇ ਿਨਰਮਲੇ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਿਦ ਸੁਭਾਇ ॥ ਓਨਾ ਮੈਲੁ ਪਤੰਗੁ ਨ ਲਗਈ ਿਜ ਚਲਿਨ ਸਿਤਗੁਰ ਭਾਇ ॥ ਮਨਮੁਖ ਜੂਿਠ ਨ ਉਤਰੈ ਜੇ ਸਉ ਧੋਵਣ ਪਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਮੇਿਲਅਨੁ ਗੁਰ ਕੈ ਅੰਿਕ ਸਮਾਇ ॥੪੫॥ {ਪੰਨਾ 1418} pd ArQ:- mnmuKu—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K [ bwlku—(Bwv, nroey srIrk AMgW vwlw) juAwn [ ibriD smwin—bu`Fy mnu`K vrgw kmzor (Awqmk jIvn ivc kmzor) [ suriq—lgn [ Drmrwie kY—Drmrwj dy v`s ivc [ gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwly [ kY sbid—dy Sbd dI rwhIN [ suBwie—(pRBU dy) ipAwr ivc [ pqMgu mYlu—rqw Br BI (ivkwrW dI) mYl [ ij—ijhVy [ clin—qurdy hn [ Bwie—pRym ivc [ mnmuK jUiT—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K dI (ivkwrW dI) jUT [ sau—sO vwrI [ Dovx pwie—Dox dw jqn kry [ myilAnu—imlw ley hn aus (prmwqmw) ny [ kY AMik—dI god ivc [ smwie—lIn kr ky [45[ ArQ:- hy BweI! Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K nroey srIrk AMgW vwlw huMdw hoieAw BI (Awqmk jIvn ivc) bu`Fy mnu`K vrgw kmzor huMdw hY [ hy BweI! ijnHW mnu`KW dy AMdr prmwqmw dI lgn nhIN huMdI, auh mnu`K (Dwrimk) krm (BI) haumY ivc (rih ky hI) krdy hn, auh swry Drmrwj dy v`s pYNdy hn [

hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K gurU dy Sbd dI rwhIN (pRBU dy) ipAwr ivc itk ky su`cy piv`qr jIvn vwly huMdy hn [ ijhVy mnu`K gurU dy Anuswr rih ky jIvn cwl c`ldy hn, auhnW ƒ (ivkwrW dI) rqw BI mYl nhIN l`gdI [ pr Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K dI (ivkwrW dI) jUT (aus dy mn qoN) kdy BI nhIN lihMdI, BwvyN auh sO vwrI (aus ƒ) Dox dw jqn krdw rhy [ hy nwnk! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`KW ƒ gurU dI god ivc lIn kr ky prmwqmw ny (Awp Awpxy crnW ivc) imlwieAw huMdw hY [45[ ਬੁਰਾ ਕਰੇ ਸੁ ਕੇਹਾ ਿਸਝੈ ॥ ਆਪਣੈ ਰੋਿਹ ਆਪੇ ਹੀ ਦਝੈ ॥ ਮਨਮੁਿਖ ਕਮਲਾ ਰਗੜੈ ਲੁਝੈ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਹੋਇ ਿਤਸੁ ਸਭ ਿਕਛੁ ਸੁਝੈ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਮਨ ਿਸਉ ਲੁਝੈ ॥੪੬॥ {ਪੰਨਾ 1418} pd ArQ:- burw—burweI [ su—auh mnu`K [ kyhw—ikho ijhw? isJY—kwmXwb huMdw hY [ roih—kRoD ivc [ dJY—sVdw rihMdw hY [ mnmuiK—Awpxy mn dw murId mnu`K [ kmlw— J`lw [ rgVY—dunIAw dy JgVy-JMbyly ivc [ luJY—(hornW nwl) KihMdw rihMdw hY [ gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K [ sB ikCu—(jIvn dw) hryk Byq [ suJY—smJ ivc Aw jWdw hY [ isau—nwl [ luJY—twkrw krdw hY [46[ ArQ:- hy BweI! ijhVw mnu`K (mwieAw Awidk dI ^wqr iksy hor nwl) koeI BYV kmWdw hY, auh izMdgI ivc kwmXwb nhIN smiJAw jw skdw [ (Kih Kih dy kwrn) auh mnu`K Awpxy hI gu`sy (dI A`g) ivc (mwieAw dI ^wqr) J`lw hoieAw iPrdw hY, (dunIAw dy) JgVy-JMbyly ivc (hornW nwl) KihMdw rihMdw hY [ (pr) gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K (Awqmk jIvn dy) hryk Byq ƒ smJdw hY [ hy nwnk! gurU dI srn pey rihx vwlw bMdw (Awpxy) mn nwl twkrw krdw rihMdw hY [46[ ਿਜਨਾ ਸਿਤਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਨ ਸੇਿਵਓ ਸਬਿਦ ਨ ਕੀਤੋ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਓਇ ਮਾਣਸ ਜੂਿਨ ਨ ਆਖੀਅਿਨ ਪਸੂ ਢੋਰ ਗਾਵਾਰ ॥ ਓਨਾ ਅੰਤਿਰ ਿਗਆਨੁ ਨ ਿਧਆਨੁ ਹੈ ਹਿਰ ਸਉ ਪਰ੍ੀਿਤ ਨ ਿਪਆਰੁ ॥ ਮਨਮੁਖ ਮੁਏ ਿਵਕਾਰ ਮਿਹ ਮਿਰ ਜੰਮਿਹ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥ ਜੀਵਿਦਆ ਨੋ ਿਮਲੈ ਸੁ ਜੀਵਦੇ ਹਿਰ ਜਗਜੀਵਨ ਉਰ ਧਾਿਰ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਸੋਹਣੇ ਿਤਤੁ ਸਚੈ ਦਰਬਾਿਰ ॥੪੭॥ {ਪੰਨਾ 1418} pd ArQ:- sbid—gurU dy Sbd ivc [ n kIqo vIcwru—mn nhIN joiVAw [ Eie—(l&z ‘Eh’ qoN bhu-vcn) [ n AwKIAin—nhIN AwKy jWdy [ For—mry pSU [ gwvwr—mhW mUrK [ AMqir—AMdr [ igAwn—Awqmk jIvn dI sUJ [ iDAwn—pRBU-crnW ivc suriq [ sau—isauN, nwl [ mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly [ muey—Awqmk mOqy mry hoey [ vwro vwr—muV muV [ no—ƒ [ jIvidAw no—Awqmk jIvn jIaUx vwilAW ƒ [ imlY— imldw hY (iek-vcn) [ jIvdy—Awqmk jIvn vwly [ aur Dwir—ihrdy ivc vsw ky [ iqqu drbwir—aus drbwr ivc [ iqqu scY drbwir—aus sdw-iQr drbwr ivc [47[

ArQ:- hy BweI! ijnHW mnu`KW ny gurU mhw purK dI srn nhIN PVI, ijnHW ny Sbd ivc Awpxw mn nhIN joiVAw, auh bMdy mnu`Kw jUn ivc Awey nhIN khy jw skdy, auh qW pSU hn, auh qW mry hoey pSU hn auh mhW mUrK hn [ auhnW mnu`KW dy AMdr Awqmk jIvn dI sUJ nhIN hY, auhnW dy AMdr pRBU-crnW dI lgn nhIN hY, pRBU nwl auhnW dw pRym-ipAwr nhIN hY [ Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly auh mnu`K ivkwrW ivc hI Awqmk mOq shyVI r`Kdy hn auh muV muV jnm mrn dy gyV ivc pey rihMdy hn [ hy BweI! ijhVw ijhVw mnu`K Awqmk jIvn vwly mnu`KW ƒ imldw hY auh swry BI jgq dy jIvn hrI ƒ ihrdy ivc vsw ky Awqmk jIvn vwly bx jWdy hn [ hy nwnk! gurU dy snmuiK rihx vwly mnu`K aus sdw-iQr (r`bI) drbwr ivc soBw K`tdy hn [47[ ਹਿਰ ਮੰਦਰੁ ਹਿਰ ਸਾਿਜਆ ਹਿਰ ਵਸੈ ਿਜਸੁ ਨਾਿਲ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਹਿਰ ਪਾਇਆ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਪਰਜਾਿਲ ॥ ਹਿਰ ਮੰਦਿਰ ਵਸਤੁ ਅਨੇਕ ਹੈ ਨਵ ਿਨਿਧ ਨਾਮੁ ਸਮਾਿਲ ॥ ਧਨੁ ਭਗਵੰਤੀ ਨਾਨਕਾ ਿਜਨਾ ਗੁਰਮੁਿਖ ਲਧਾ ਹਿਰ ਭਾਿਲ ॥ ਵਡਭਾਗੀ ਗੜ ਮੰਦਰੁ ਖੋਿਜਆ ਹਿਰ ਿਹਰਦੈ ਪਾਇਆ ਨਾਿਲ ॥੪੮॥ {ਪੰਨਾ 1418} pd ArQ:- swijAw—bxwieAw hY [ ijsu nwil—ikauNik ies (srIr) dy nwl, ies srIr ivc [ prjwil—cMgI qrHW swV ky [ mMdir—mMdr ivc [ nviniD nwmu—prmwqmw dw nwm jo, mwno, DrqI dy swry hI nO ^zwny hY [ smwil—sWB ky r`K [ Dnu—(DNX) [ BgvMqI— BwgW vwly [ gurmuiK—gurU dI rwhIN [ lDw—l`Dw, l`B igAw [ gV—iklHw [ ihrdY—ihrdy ivc [48[ ArQ:- hy BweI! (mnu`K dw ieh srIr-) hir-mMdr prmwqmw ny (Awp) bxwieAw hY, ies srIr-hirmMdr ivc prmwqmw Awp v`sdw hY [ (pr) gurU dI miq qur ky (AMdroN) mwieAw dw moh cMgI qrHW swV ky (hI, iksy BwgW vwly ny AMdr-v`sdw) prmwqmw l`Bw hY [ hy BweI! prmwqmw dw nwm, mwno, nO ^zwny hY (ies ƒ ihrdy ivc) sWB ky r`K (jy hir-nwm sMBwilAw jwey, qW) ies srIr-hirmMdr ivc AnykW hI au~qm kImqI gux (l`B pYNdy) hn [ hy nwnk! SwbwSy auhnW BwgW vwilAW ƒ, ijnHW gurU dI srn pY ky (ies srIr-hirmMdr ivc v`sdw) prmwqmw Koj ky l`B ilAw [ ijnHW v`fy BwgW vwilAW ny ies srIr iklHy ƒ srIr mMdr ƒ KoijAw, ihrdy ivc hI Awpxy nwl v`sdw prmwqmw l`B ilAw [48[ ਮਨਮੁਖ ਦਹ ਿਦਿਸ ਿਫਿਰ ਰਹੇ ਅਿਤ ਿਤਸਨਾ ਲੋਭ ਿਵਕਾਰ ॥ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਨ ਚੁਕਈ ਮਿਰ ਜੰਮਿਹ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸੇਿਵ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਅਿਤ ਿਤਸਨਾ ਤਿਜ ਿਵਕਾਰ ॥ ਜਨਮ ਮਰਨ ਕਾ ਦੁਖੁ ਗਇਆ ਜਨ ਨਾਨਕ ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਿਰ ॥੪੯॥ {ਪੰਨਾ 1419} pd ArQ:- mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K [ dh—ds [ idis—pwsw [ dh idis—dsIN pwsIN (cwr qrPW, cwr nu`krW, aupr, hyT) [ n cukeI—nhIN mu`kdw [ mir

jMmih—mr ky jMmdy hn [ vwro vwr—bwr bwr, muV muV [ syiv—syvw kr ky, srn pY ky [ suKu—Awqmk Awnμd [ qij—iqAwg ky [ sbdu bIcwir—gurU dy Sbd ƒ mn ivc vsw ky [49[ ArQ:- hy BweI! mwieAw dI BwrI iqRSnw, mwieAw dw lwlc Aqy AnykW ivkwrW ivc Ps ky Awpxy mn dy murId mnu`K dsIN pwsIN Btkdy iPrdy hn [ (ijqnw icr auhnW dy AMdroN) mwieAw dw moh mu`kdw nhIN, auh muV muV jMmdy rihMdy hn [ hy dws nwnk! gurU dI srn pY ky (Awpxy AMdroN) iqRSnw Awidk ivkwr iqAwg ky ijnHW ny Awqmk Awnμd hwsl kr ilAw, gurU dy Sbd ƒ mn ivc vsw ky auhnW dw jnm mrn (dy gyV) dw du`K dUr ho igAw [49[ ਹਿਰ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਿਧਆਇ ਮਨ ਹਿਰ ਦਰਗਹ ਪਾਵਿਹ ਮਾਨੁ ॥ ਿਕਲਿਵਖ ਪਾਪ ਸਿਭ ਕਟੀਅਿਹ ਹਉਮੈ ਚੁਕੈ ਗੁਮਾਨੁ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਕਮਲੁ ਿਵਗਿਸਆ ਸਭੁ ਆਤਮ ਬਰ੍ਹਮੁ ਪਛਾਨੁ ॥ ਹਿਰ ਹਿਰ ਿਕਰਪਾ ਧਾਿਰ ਪਰ੍ਭ ਜਨ ਨਾਨਕ ਜਿਪ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ॥੫੦॥ {ਪੰਨਾ 1419} pd ArQ:- mn—hy mn! iDAwie—ismirAw kr [ pwvih—qUM hwsl kr leyNgw [ mwnu— ie`zq, Awdr [ iklivK—pwp [ siB—swry [ ktIAih—k`ty jWdy hn [ cukY—mu`k jWdw hY [ gurmuiK—gurU dI srn pY ky [ kmlu—ihrdw-kOl Pu`l [ ivgisAw—iKV pYNdw hY [ sBu— hr QW [ Awqm bRhm—srb-ivAwpk hrI [ pCwnu—pCwxU, swQI [ hir hir—hy hrI! pRB—hy pRBU! jip—jpIN, mYN jpdw rhW [50[ ArQ:- hy (myry) mn! prmwqmw dw nwm ismirAw kr (ismrn dI brkiq nwl) qUM prmwqmw dI hzUrI ivc Awdr pRwpq kryNgw [ (ismrn kIiqAW mnu`K dy) swry pwp AYb k`ty jWdy hn, (mn ivcoN) haumY AhMkwr dUr ho jWdw hY [ gurU dI srn pY ky (ismrn kIiqAW) ihrdw-kOl Pu`l iKV pYNdw hY, hr QW srb-ivAwpk pRBU hI swQI id`sdw hY [ hy dws nwnk! (AwK-) hy hrI! hy pRBU (myry au~qy) imhr kr, mYN (sdw qyrw) nwm jpdw rhW [50[ ਧਨਾਸਰੀ ਧਨਵੰਤੀ ਜਾਣੀਐ ਭਾਈ ਜ ਸਿਤਗੁਰ ਕੀ ਕਾਰ ਕਮਾਇ ॥ ਤਨੁ ਮਨੁ ਸਉਪੇ ਜੀਅ ਸਉ ਭਾਈ ਲਏ ਹੁਕਿਮ ਿਫਰਾਉ ॥ ਜਹ ਬੈਸਾਵਿਹ ਬੈਸਹ ਭਾਈ ਜਹ ਭੇਜਿਹ ਤਹ ਜਾਉ ॥ ਏਵਡੁ ਧਨੁ ਹੋਰੁ ਕੋ ਨਹੀ ਭਾਈ ਜੇਵਡੁ ਸਚਾ ਨਾਉ ॥ ਸਦਾ ਸਚੇ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਵ ਭਾਈ ਸਦਾ ਸਚੇ ਕੈ ਸੰਿਗ ਰਹਾਉ ॥ ਪੈਨਣੁ ਗੁਣ ਚੰਿਗਆਈਆ ਭਾਈ ਆਪਣੀ ਪਿਤ ਕੇ ਸਾਦ ਆਪੇ ਖਾਇ ॥ ਿਤਸ ਕਾ ਿਕਆ ਸਾਲਾਹੀਐ ਭਾਈ ਦਰਸਨ ਕਉ ਬਿਲ ਜਾਇ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਿਵਿਚ ਵਡੀਆ ਵਿਡਆਈਆ ਭਾਈ ਕਰਿਮ ਿਮਲੈ ਤ ਪਾਇ ॥ ਇਿਕ ਹੁਕਮੁ ਮੰਿਨ ਨ ਜਾਣਨੀ ਭਾਈ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਿਫਰਾਇ ॥ ਸੰਗਿਤ ਢੋਈ ਨਾ ਿਮਲੈ ਭਾਈ ਬੈਸਿਣ ਿਮਲੈ ਨ ਥਾਉ ॥

ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਿਤਨਾ ਮਨਾਇਸੀ ਭਾਈ ਿਜਨਾ ਧੁਰੇ ਕਮਾਇਆ ਨਾਉ ॥ ਿਤਨ ਿਵਟਹੁ ਹਉ ਵਾਿਰਆ ਭਾਈ ਿਤਨ ਕਉ ਸਦ ਬਿਲਹਾਰੈ ਜਾਉ ॥੫੧॥ {ਪੰਨਾ 1419} DnwsrI—iek rwgxI [ pd ArQ:- DnvMqI—Dn vwlI, BwgW vwlI [ jwxIAY—smJI jwxI cwhIdI hY [ BweI—hy BweI! jW—jdoN [ kmwie—kmWdI hY [ saupy—sONpdI hY, Bytw krdI hY, hvwly krdI hY [ jIA sau—ijMd smyq [ hukim—hukm ivc [ ley iPrwau—Pyrw lYNdI hY, qurdI-iPrdI hY, jIvn-qor qurdI hY [ jh—ij`Qy [ bYswvih—(pRBU jI) ibTWdy hn [ bYsh—AsI jIv bYTdy hW [ Byjih—(pRBU jI) Byjdy hn [ qh—auQy [ jwau—jwauN, mYN jWdw hW [ eyvfu—eyfw v`fw, ieqnw kImqI [ ko—koeI [ jyvfu—ijqnw kImqI [ scw nwau—sdw-iQr hir-nwm Dn [ gwvW—mYN gWdw hW [ BweI—hy BweI! kY sMig—dy nwl [ scy kY sMig— sdw-iQr pRBU dy nwl [ rhwau—rhau, rhauN, mYN rihMdw hW [ pYnxu—puSwk, isropw, (lok prlok ivc) ie`zq [ piq—ie`zq [ piq ky swd—(imlI) ie`zq dy Awnμd [ Awpy—Awp hI [ Kwie—KWdw hY, mwxdw hY [ iqs kw—(sMbMDk ‘kw’ dy kwrn l&z ‘iqsu’ dw u au~f igAw hY) aus (mnu`K) dw [ ikAw swlwhIAY—kIh is&iq kIqI jwey? is&iq ho hI nhIN skdI [ bil jwie—sdky jWdw rihMdw hY [ drsn kau—(prmwqmw dy) drsn qoN [ vifAweIAw—gux [ BweI—hy BweI! krim—imhr nwl; pRBU dI b^SS nwl [ imlY—(gurU) iml pYNdw hY [ qW—qdoN [ pwie—(jdoN mnu`K ƒ gurU iml pYNdw hY qdoN) hwsl krdw hY [ ieik—(l&z ‘iek’ qoN bhu-vcn) keI [ mMin n jwxnI—mMnxw nhIN jwxdy [ dUjY Bwie— mwieAw dy ipAwr ivc [ iPrwie—Btk Btk ky [ FoeI—Awsrw, shwrw [ bYsix—bYTx leI [ nwnk—hy nnwk! Dury—Dur drgwh qoN ilKy Anuswr [ kmwieAw nwau—nwm ismrn dI kmweI kIqI [ ivthu—qoN [ hau—hauN, mYN [ vwirAw—kurbwn [ sd—sdw [ jwau—jwauN, mYN jWdw hW [51[ ArQ:- hy BweI! jdoN koeI jIv-iesqRI gurU dI (d`sI) kwr krn l`g pYNdI hY, jdoN auh Awpxw qn Awpxw mn AwpxI ijMd smyq (Awpxy gurU dy) hvwly krdI hY, jdoN auh (Awpxy gurU dy) hukm ivc jIvn-qor qurn l`g pYNdI hY, qdoN aus jIv-iesqRI ƒ nwm-Dn vwlI BwgW vwlI smJxw cwhIdw hY [ (hy BweI! jIv pRBU dy hukm qoN AwkI ho hI nhIN skdy) ijQy pRBU jI AsW jIvW ƒ ibTWdy hn, au~Qy hI AsI bYTdy hW, ij`Qy pRBU jI mYƒ Byjdy hn, auQy hI mYN jWdw hW [ hy BweI! sdw kwiem rihx vwly prmwqmw dw nwm (-Dn) ijqnw kImqI hY, ieqnw kImqI hor koeI Dn nhIN hY [ hy BweI! mYN qW sdw-iQr rihx vwly pRBU dy gux hI sdw gWdw hW,

sdw-iQr pRBU dy crnW ivc hI itikAw rihMdw hW [ hy BweI! (ijs mnu`K dy ihrdy ivc r`bI) guxW (r`bI) cMigAweIAW dw invws ho jWdw hY (auh mnu`K lok prlok ivc) ie`zq-Awdr hwsl krdw hY [ (auh mnu`K) AwpxI (ies imlI) ie`zq dy Awnμd Awp hI mwxdw rihMdw hY (auh Awnμd ibAwn nhIN kIqy jw skdy) [ hy BweI! aus mnu`K dI is&iq (pUry qOr qy) kIqI hI nhIN jw skdI, auh mnu`K prmwqmw dy drsn qoN (sdw) sdky huMdw rihMdw hY [ hy BweI! gurU ivc v`fy gux hn, (jdoN iksy mnu`K ƒ prmwqmw dI) imhr nwl (gurU) iml pYNdw hY, qdoN auh (ieh gux) hwsl kr lYNdw hY [ pr keI bMdy (AYsy hn jo) mwieAw dy moh ivc Btk Btk ky (gurU dw) hukm mMnxw nhIN jwxdy [ hy BweI! (Aijhy mnu`KW ƒ) swD sMgiq ivc Awsrw nhIN imldw, swD sMgiq ivc bYTx leI QW nhIN imldI (ikauNik auh qW sMgiq vwly pwsy jWdy hI nhIN) [ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) Dur drgwh qoN (ipCly kIqy krmW dy sMskwrW Anuswr) ijnHW mnu`KW ny hir-nwm ismrn dI kmweI krnI SurU kIqI, auhnW mnu`KW qoN hI (prmwqmw AwpxI) rzw (im`TI kr ky) mnWdw hY [ hy BweI! mYN Aijhy mnu`KW qoN kurbwn jWdw hW, sdky jWdw hW [51[ ਸੇ ਦਾੜੀਆਂ ਸਚੀਆ ਿਜ ਗੁਰ ਚਰਨੀ ਲਗੰਿਨ ॥ ਅਨਿਦਨੁ ਸੇਵਿਨ ਗੁਰੁ ਆਪਣਾ ਅਨਿਦਨੁ ਅਨਿਦ ਰਹੰਿਨ ॥ ਨਾਨਕ ਸੇ ਮੁਹ ਸੋਹਣੇ ਸਚੈ ਦਿਰ ਿਦਸੰਿਨ ॥੫੨॥ {ਪੰਨਾ 1419} not:- iksy mnu`K dy mUMh qy dwVHI ies g`l dw l`Cx mMinAw igAw hY ik auh hux ieqbwr-jog ho igAw hY, Awdr-sqkwr dw h`kdwr ho igAw hY [ pd ArQ:- sy—auh (bhu-vcn) [ scIAw—s`cIAW, s`c-mu`c Awdr dIAW h`kdwr [ ij— ijhVy mnu`K [ Anidnu—hr roz, hr vyly [ syvin—srn pey rihMdy hn [ Anid—Awnμd ivc [ rhMin@—itky rihMdy hn [ scY dir—sdw-iQr hrI dy dr qy [52[ ArQ:- hy BweI! ijhVy mnu`K gurU dy crnW ivc itky rihMdy hn, ijhVy mnu`K hr vyly Awpxy gurU dI srn pey rihMdy hn, Aqy hr vyly Awqmk Awnμd ivc lIn rihMdy hn, auhnW mnu`KW dIAW auh dwVHIAW s`c-mu`c Awdr-sqkwr dIAW h`kdwr ho jWdIAW hn [ hy nwnk! (auhnW hI mnu`KW dy) ieh mUMh sdw-iQr pRBU dy dr qy sohxy id`sdy hn [52[ ਮੁਖ ਸਚੇ ਸਚੁ ਦਾੜੀਆ ਸਚੁ ਬੋਲਿਹ ਸਚੁ ਕਮਾਿਹ ॥ ਸਚਾ ਸਬਦੁ ਮਿਨ ਵਿਸਆ ਸਿਤਗੁਰ ਮ ਿਹ ਸਮ ਿਹ ॥ ਸਚੀ ਰਾਸੀ ਸਚੁ ਧਨੁ ਉਤਮ ਪਦਵੀ ਪ ਿਹ ॥ ਸਚੁ ਸੁਣਿਹ ਸਚੁ ਮੰਿਨ ਲੈਿਨ ਸਚੀ ਕਾਰ ਕਮਾਿਹ ॥ ਸਚੀ ਦਰਗਹ ਬੈਸਣਾ ਸਚੇ ਮਾਿਹ ਸਮਾਿਹ ॥ ਨਾਨਕ ਿਵਣੁ ਸਿਤਗੁਰ ਸਚੁ ਨ ਪਾਈਐ ਮਨਮੁਖ ਭੂਲੇ ਜ ਿਹ ॥੫੩॥ {ਪੰਨਾ 1419}

pd ArQ:- muK—mUMh (bhu-vcn) [ scy—Awdr-sqkwr dy h`kdwr [ scu—sdw-iQr hir-nwm [ scu kmwih—sdw-iQr hir-nwm ismrn dI kmweI krdy hn [ min—mn ivc [ mWih—ivc [ smWih—lIn hoey rihMdy hn [ rwsI—pUMjI, srmwieAw [ pdvI—Awqmk drjw [ pWih—hwsl kr lYNdy hn [ mMin lYin—mMn lYNdy hn [ bYsxw—Awdr dI QW [ mnmuiK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K [ BUly jWih—kurwhy pey rihMdy hn [53[ ArQ:- hy BweI! ijhVy mnu`K sdw-iQr hir-nwm ismrdy hn, sdw-iQr hir-nwm ismrn dI kmweI krdy rihMdy hn, ijnHW dy mn ivc sdw-iQr pRBU dI is&iq-swlwh dw Sbd hr vyly itikAw rihMdw hY, ijhVy hr vyly gurU ivc lIn rihMdy hn, auhnW dy mUMh s`c-mu`c sqkwr dy h`kdwr ho jWdy hn, auhnW dIAW dwVHIAW Awdr dIAW h`kdwr ho jWdIAW hn [ auhnW mnu`KW dy kol sdw-iQr hir-nwm dw srmwieAw Dn (iek`Tw ho jWdw) hY, auh mnu`K (lok prlok ivc) au~cw Awqmk drjw hwsl kr lYNdy hn [ hy BweI! ijhVy mnu`K (hr vyly) sdw-iQr hir-nwm suxdy hn, sdw-iQr hir-nwm ƒ isdk-srDw nwl Awpxy AMdr vsw lYNdy hn, sdw-iQr hir-nwm ismrn dI kwr krdy hn auhnW mnu`KW ƒ sdw-iQr pRBU dI hzUrI ivc Awdr-sqkwr dI QW imldI hY, auh sdw-iQr pRBU (dI Xwd) ivc hr vyly lIn rihMdy hn [ pr, hy nwnk! gurU dI srn qoN ibnw sdw-iQr hir-nwm nhIN imldw [ Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K (zrUr izMdgI dy) Zlq rsqy qy pey rihMdy hn [53[ ਬਾਬੀਹਾ ਿਪਰ੍ਉ ਿਪਰ੍ਉ ਕਰੇ ਜਲਿਨਿਧ ਪਰ੍ੇਮ ਿਪਆਿਰ ॥ ਗੁਰ ਿਮਲੇ ਸੀਤਲ ਜਲੁ ਪਾਇਆ ਸਿਭ ਦੂਖ ਿਨਵਾਰਣਹਾਰੁ ॥ ਿਤਸ ਚੁਕੈ ਸਹਜੁ ਊਪਜੈ ਚੁਕੈ ਕੂਕ ਪੁਕਾਰ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਸ ਿਤ ਹੋਇ ਨਾਮੁ ਰਖਹੁ ਉਿਰ ਧਾਿਰ ॥੫੪॥ {ਪੰਨਾ 1419} pd ArQ:- bwbIhw—ppIhw [ ipRau ipRau kry—‘ipRau, ipRau’ pukwrdw rihMdw hY [ jl iniD—pwxI dw ^zwnw, b`dl; Awqmk jIvn dyx vwly nwm-jl dw ^zwnw, prmwqmw [ ipAwir—ipAwr ivc [ sIql jlu—Awqmk TMF dyx vwlw nwm-jl [ siB—swry [ invwrxhwru—dUr krn dI smrQw vwlw [ iqs—iqRh, iqRSnw [ cukY—mu`k jWdI hY [ shju—Awqmk Afolqw [ kUk pukwr—(mwieAw dI ^wqr) dOV-B`j [ gurmuiK—gurU dI srn ipAW [ auir—ihrdy ivc [54[ ArQ:- hy BweI! (ijvyN) ppIhw b`dl dy pRym-ipAwr ivc (vrKw dI bUMd dI ^wqr) ‘ipRau, ipRau’ pukwrdw rihMdw hY (jdoN auh bUMd aus ƒ imldI hY, qW aus dI iqRh mu`k jWdI hY, aus dI ‘kUk pukwr’ mu`k jWdI pY [ iqvyN gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K prmwqmw dy pRym-ipAwr ivc prmwqmw dw nwm aucwrdw rihMdw hY), gurU ƒ imilAW auh Awqmk TMF vrqwx vwlw nwm-jl pRwpq kr lYNdw hY, (auh nwm-jl) swry du`K dUr krn dI smrQw vwlw hY [ (ies nwm-jl dI brkiq nwl, aus dI) iqRSnw mu`k jWdI hY (aus dy AMdr) Awqmk Afolqw pYdw

ho jWdI hY, (mwieAw dI ^wqr aus dI) Gbrwht ^qm ho jWdI hY [ hy nwnk! gurU dI srn ipAW (nwm dI brkiq nwl) Awqmk TMF pRwpq ho jWdI hY [ qW qy, hy BweI! prmwqmw dw nwm ihrdy ivc vsweI r`Ko [54[ ਬਾਬੀਹਾ ਤੂੰ ਸਚੁ ਚਉ ਸਚੇ ਸਉ ਿਲਵ ਲਾਇ ॥ ਬੋਿਲਆ ਤੇਰਾ ਥਾਇ ਪਵੈ ਗੁਰਮੁਿਖ ਹੋਇ ਅਲਾਇ ॥ ਸਬਦੁ ਚੀਿਨ ਿਤਖ ਉਤਰੈ ਮੰਿਨ ਲੈ ਰਜਾਇ ॥ ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾ ਝੋਿਕ ਵਰਸਦਾ ਬੂੰਦ ਪਵੈ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਇ ॥ ਜਲ ਹੀ ਤੇ ਸਭ ਊਪਜੈ ਿਬਨੁ ਜਲ ਿਪਆਸ ਨ ਜਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਜਲੁ ਿਜਿਨ ਪੀਆ ਿਤਸੁ ਭੂਖ ਨ ਲਾਗੈ ਆਇ ॥੫੫॥ {ਪੰਨਾ 1419-1420} pd ArQ:- bwbIhw—hy ppIhy! (hy Awqmk jIvn dyx vwlI nwm-bUMd dy rsIey!) scu—sdw kwiem rihx vwlw hir-nwm [ cau—aucwr, aucwirAw kr [ scy sau—sdw-iQr hir-nwm nwl [ ilv lwie—suriq joVI r`K [ Qwie—(l&z ‘Qwau’ qoN AiDkrx kwrk iek-vcn) QW ivc [ Qwie pvY—kbUl peygw [ Alwie—AlwipAw kr [ gurmuiK soie—gurU dI srn pY ky [ cIin—pCwx ky, sWJ pw ky [ iqK—iqRh (mwieAw dI iqRSnw) [ rjwie—rzw, Bwxw, hukm [ cwry kuMfW—cwry kuMfW, cOhIN pwsIN, hr QW [ Joik—Juk ky, il& ky [ shij—Awqmk Afolqw ivc [ suBwie—pRym ivc [ qy—qoN [ sB—swrI lukweI [ ijin—ijs (mnu`K) ny [ iqsu—aus (mnu`K) ƒ [55[ ArQ:- hy ppIhy! (hy Awqmk jIvn dyx vwlI nwm-bMUMd dy rsIey!) qUM sdw kwiem rihx vwly prmwqmw dw nwm ismirAw kr, sdw-iQr pRBU nwl suriq joVI r`iKAw kr [ gurU dI srn pY ky (hir-nwm) aucwirAw kr, (qdoN hI) qyrw ismrn krn dw au~dm (pRBU dI hzUrI ivc) kbUl pY skdw hY [ hy BweI! gurU dy Sbd nwl sWJ pw ky (prmwqmw dy) hukm ƒ Blw jwx ky mMinAw kr (ies qrHW mwieAw dI) iqRSnw dUr ho jWdI hY [ (hy ppIhy! ieh nwm-jl) swrI isRStI ivc Chbr lweI r`Kdw hY (pr ies dI) bUMd (aus mnu`K dy mUMh ivc) pYNdI hY (ijhVw) Awqmk Afolqw ivc hY (ijhVw prmwqmw dy) pRym ivc (lIn) hY [ hy BweI! (pRBU qoN hI, hir-nwm) jl qoN hI swrI isRStI pYdw huMdI hY (qwhIeyN hir-nwm) jl qoN ibnw (iksy BI jIv dI mwieAw dI) iqRh dUr nhIN huMdI [ hy nwnk! ijs (mnu`K) ny hirnwm jl pI ilAw, aus ƒ (kdy mwieAw dI) Bu`K nhIN ivAwpdI [55[ ਬਾਬੀਹਾ ਤੂੰ ਸਹਿਜ ਬੋਿਲ ਸਚੈ ਸਬਿਦ ਸੁਭਾਇ ॥ ਸਭੁ ਿਕਛੁ ਤੇਰੈ ਨਾਿਲ ਹੈ ਸਿਤਗੁਿਰ ਦੀਆ ਿਦਖਾਇ ॥ ਆਪੁ ਪਛਾਣਿਹ ਪਰ੍ੀਤਮੁ ਿਮਲੈ ਵੁਠਾ ਛਹਬਰ ਲਾਇ ॥ ਿਝਿਮ ਿਝਿਮ ਅੰਿਮਰ੍ਤੁ ਵਰਸਦਾ ਿਤਸਨਾ ਭੁਖ ਸਭ ਜਾਇ ॥ ਕੂਕ ਪੁਕਾਰ ਨ ਹੋਵਈ ਜੋਤੀ ਜੋਿਤ ਿਮਲਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਸੁਿਖ ਸਵਿਨ ਸੋਹਾਗਣੀ ਸਚੈ ਨਾਿਮ ਸਮਾਇ ॥੫੬॥ {ਪੰਨਾ 1420} pd ArQ:-

bwbIhw—hy ppIhy! (hy Awqmk jIvn dyx vwlI nwm-bUMd dy rsIey!) [

shij—Awqmk Afolqw ivc (itk ky) [ boil—(hir-nwm) jipAw kr [ scY sbid—sdwiQr pRBU dI is&iq-swlwh dy Sbd ivc (juV ky) [ suBwie—(pRBU dy) ipAwr ivc (itk ky) [ sB ikCu—(hir-nwm-bUMd qoN pYdw hox vwlw) hryk Awnμd [ siqguir—gurU ny [ Awpu— Awpxw Awp, Awpxw Awqmk jIvn [ pCwxih—(ijhVy jIv) pVqwldy rihMdy hn [ vuTw— Aw v`sdw hY [ Chbr lwie—JVI lw ky [ iJim iJim—shjy shjy, Afol [ kUk pukwr— mwieAw dy moh dw rOlw [ n hoveI—nhIN huMdw [ suiK—Awqmk Awnμd ivc [ svin@—lIn rihMdIAW hn [ sohwgxI—BwgW vwlIAW jIv-iesqRIAW [ smwie—itk ky [ scY nwim— sdw-iQr hir-nwm ivc [56[ ArQ:- hy ppIhy! (hy Awqmk jIvn dyx vwlI nwm-bUMd dy rsIey!) Awqmk Afolqw ivc (itk ky), sdw-iQr pRBU dI is&iq-swlwh dy Sbd ivc (juV ky), (pRBU dy) ipAwr ivc (itk ky), qUM (hrI dw nwm) jipAw kr [ hy ppIhy! (hir-nwm-bUMd qoN pYdw hox vwlw) hryk Awnμd mOjUd hY (pr ieh Awnμd aus jIv ƒ pRwpq huMdw hY, ijs ƒ) gurU ny (ieh) ivKw id`qw hY [ hy BweI! ijhVy mnu`K Awpxy Awqmk jIvn ƒ pVqwldy rihMdy hn, auhnW ƒ pRIqm-pRBU iml pYNdw hY, auhnW dy AMdr (is&iq-swlwh dw b`dl) JVI lw ky Aw v`sdw hY [ auhnW dy AMdr shjy shjy Afol Awqmk jIvn dyx vwly nwm-jl dI vrKw huMdI rihMdI hY (auhnW dy AMdroN) mwieAw dI swrI iqRSnw mwieAw dI swrI Bu`K dUr ho jWdI hY [ mwieAw dy moh dw swrw rOlw auhnW dy AMdroN mu`k jWdw hY, auhnW dI ijMd pRBU dI joiq ivc imlI rihMdI hY [ hy nwnk! sdw-iQr hir-nwm ivc lIn ho ky BwgW vwlIAW jIv-iesqRIAW Awqmk Awnμd ivc itkIAW rihMdIAW hn [56[ ਧੁਰਹੁ ਖਸਿਮ ਭੇਿਜਆ ਸਚੈ ਹੁਕਿਮ ਪਠਾਇ ॥ ਇੰਦੁ ਵਰਸੈ ਦਇਆ ਕਿਰ ਗੂੜੀ ਛਹਬਰ ਲਾਇ ॥ ਬਾਬੀਹੇ ਤਿਨ ਮਿਨ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ਜ ਤਤੁ ਬੂੰਦ ਮੁਿਹ ਪਾਇ ॥ ਅਨੁ ਧਨੁ ਬਹੁਤਾ ਉਪਜੈ ਧਰਤੀ ਸੋਭਾ ਪਾਇ ॥ ਅਨਿਦਨੁ ਲੋਕੁ ਭਗਿਤ ਕਰੇ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਿਦ ਸਮਾਇ ॥ ਆਪੇ ਸਚਾ ਬਖਿਸ ਲਏ ਕਿਰ ਿਕਰਪਾ ਕਰੈ ਰਜਾਇ ॥ ਹਿਰ ਗੁਣ ਗਾਵਹੁ ਕਾਮਣੀ ਸਚੈ ਸਬਿਦ ਸਮਾਇ ॥ ਭੈ ਕਾ ਸਹਜੁ ਸੀਗਾਰੁ ਕਿਰਹੁ ਸਿਚ ਰਹਹੁ ਿਲਵ ਲਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮੋ ਮਿਨ ਵਸੈ ਹਿਰ ਦਰਗਹ ਲਏ ਛਡਾਇ ॥੫੭॥ {ਪੰਨਾ 1420} pd ArQ:- Durhu—(AwpxI) Dur drgwh qoN [ Ksim—mwlk-pRBU ny [ scY—sdw kwiem rihx vwly [ pTwie—qor ky, Byj ky (pRÔQwpX`) [ ieMdu—ieMdr dyvqw, b`dl [ Chbr lwie—JVI lw ky [ qin—qn ivc [ min—mn ivc [ jW—jdoN [ qqu—(jIvn-q`q) hirnwm [ muih—mUMh ivc [ Anu—AMn [ aupjY—pYdw huMdw hY [ pwie—hwsl krdI hY [ Anidnu—(Anuidnz) hr roz, hr vyly [ kY sbid—dy Sbd ivc [ smwie—lIn ho ky [ Awpy—Awp hI [ scw—sdw-iQr pRBU [ krY rjwie—Awpxw hukm vrqWdw hY [ kwmxI—hy jIv-iesqRI! BY kw shju—(prmwqmw dy) fr-Adb qoN pYdw hoeI Awqmk Afolqw [

sIgwru—gihxw [ sic—sdw-iQr pRBU ivc [ ilv lwie—suriq joV ky [ nwmo—nwm hI [ min—mn ivc [ ley Cfwie—lyKy qoN bcw lYNdw hY [57[ ArQ:- hy BweI! sdw kwiem rihx vwly mwlk-pRBU ny Dur drgwh qoN (Awpxy) hukm Anuswr (hI) pRyr ky (ieMdr dyvqy ƒ, gurU ƒ sdw) ByijAw hY [ (aus dy hukm ivc hI) imhr kr ky b`dl (-gurU) fUMGI JVI lw ky vrKw krdw hY [ jdoN ppIhw (Awqmk jIvn dyx vwlI nwm-bUMd dw rsIAw) nwm-bUMd (Awpxy) mUMh ivc pWdw hY, qdoN aus dy qn ivc Awnμd pYdw huMdw hY [ (ijvyN vrKw nwl) DrqI hrIAwvlI ho jWdI hY, (aus ivc) bhuq AMn pYdw huMdw hY (ijvyN) gurU dy Sbd ivc lIn ho ky jgq hr vyly prmwqmw dI BgqI krn l`g pYNdw hY [ sdw kwiem rihx vwlw pRBU Awp hI (gurU dI srn peI lukweI auqy) b^SS krdw hY, imhr kr ky Awpxw hukm vrqWdw hY [ hy jIv-iesqRI! sdw-iQr pRBU dI is&iq-swlwh dI bwxI ivc lIn ho ky prmwqmw dy gux gwieAw kr, (pRBU dy) fr-Adb qoN pYdw hoeI Awqmk Afolqw ƒ (Awpxy jIvn dw) isMgwr bxweI r`K, sdw-iQr hrI ivc suriq joV ky itkI irhw kr [ hy nwnk! ijs dy mn ivc hir-nwm hI itikAw rihMdw hY, prmwqmw aus ƒ drgwh ivc lyKy qoN bcw lYNdw hY [57[ ਬਾਬੀਹਾ ਸਗਲੀ ਧਰਤੀ ਜੇ ਿਫਰਿਹ ਊਿਡ ਚੜਿਹ ਆਕਾਿਸ ॥ ਸਿਤਗੁਿਰ ਿਮਿਲਐ ਜਲੁ ਪਾਈਐ ਚੂਕੈ ਭੂਖ ਿਪਆਸ ॥ ਜੀਉ ਿਪੰਡੁ ਸਭੁ ਿਤਸ ਕਾ ਸਭੁ ਿਕਛੁ ਿਤਸ ਕੈ ਪਾਿਸ ॥ ਿਵਣੁ ਬੋਿਲਆ ਸਭੁ ਿਕਛੁ ਜਾਣਦਾ ਿਕਸੁ ਆਗੈ ਕੀਚੈ ਅਰਦਾਿਸ ॥ ਨਾਨਕ ਘਿਟ ਘਿਟ ਏਕੋ ਵਰਤਦਾ ਸਬਿਦ ਕਰੇ ਪਰਗਾਸ ॥੫੮॥ {ਪੰਨਾ 1420} pd ArQ:- bwbIhw—hy ppIhy! (hy Awqmk jIvn dyx vwlI nwm-bUMd dy rsIey!) iPrih—qUM iPrdw rhyN [ aUif—au~f ky [ Awkwis—AwkwS ivc [ siqguir imilAY—jy gurU iml pey, gurU imilAW hI [ pweIAY—imldw hY [ cUkY—mu`k jWdI hY [ jIau—ijMd [ ipMfu—srIr [ iqs kw—(sMbMDk ‘kw’ dy kwrn l&z ‘iqsu’ dw u au~f igAw hY) [ iqs kY—(sMbMDk ‘kY’ dy kwrn l&z ‘iqsu’ dw uau~f igAw hY) [ ivxu boilAw—ivxu boilAW [ kIcY—kIqI jwey [ Git Git—hryk srIr ivc [ eyko—iek pRBU hI [ sbid—gurU dy Sbd dI rwhIN [ prgws—(Awqmk jIvn dw) cwnx [58[ ArQ:- hy Awqmk jIvn dyx vwlI nwm-bUMd dy rsIey! (gurU ƒ C`f ky) qUM (qIrQ-jwqRw Awidk dI ^wqr) swrI DrqI auqy rtn krdw iPryN, jy qUM (mwnsk SkqIAW dI mdd nwl) au~f ky AwkwS ivc BI jw phuMcyN, (qW BI ies qrHW mwieAw dI iqRSnw mwieAw dI Bu`K nhIN imtdI [ nwm-jl nwl hI mwieAw dI) Bu`K iqRh imtdI hY (Aqy auh nwm-) jl gurU imilAW (hI) pRwpq huMdw hY [

hy BweI! ieh ijMd ieh srIr sB kuJ aus (prmwqmw) dw hI id`qw hoieAw hY, hryk dwiq aus dy hI v`s ivc hY [ (jIvW dy) bolx qoN ibnw hI (hryk jIv dI) hryk loV auh jwxdw hY, (aus ƒ C`f ky) hor iks A`gy Ardws kIqI jw skdI hY? hy nnwk? hryk srIr ivc auh prmwqmw Awp hI mOjUd hY, (gurU dy) Sbd dI rwhIN (hryk jIv dy AMdr Awqmk jIvn dw) cwnx (auh Awp hI) krdw hY [58[ ਨਾਨਕ ਿਤਸੈ ਬਸੰਤੁ ਹੈ ਿਜ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸੇਿਵ ਸਮਾਇ ॥ ਹਿਰ ਵੁਠਾ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਭੁ ਪਰਫੜੈ ਸਭੁ ਜਗੁ ਹਰੀਆਵਲੁ ਹੋਇ ॥੫੯॥ ਸਬਦੇ ਸਦਾ ਬਸੰਤੁ ਹੈ ਿਜਤੁ ਤਨੁ ਮਨੁ ਹਿਰਆ ਹੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ਿਜਿਨ ਿਸਿਰਆ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥੬੦॥ ਨਾਨਕ ਿਤਨਾ ਬਸੰਤੁ ਹੈ ਿਜਨਾ ਗੁਰਮੁਿਖ ਵਿਸਆ ਮਿਨ ਸੋਇ ॥ ਹਿਰ ਵੁਠੈ ਮਨੁ ਤਨੁ ਪਰਫੜੈ ਸਭੁ ਜਗੁ ਹਿਰਆ ਹੋਇ ॥੬੧॥ {ਪੰਨਾ 1420} pd ArQ:- iqsY—aus (mnu`K) ƒ hI [ bsMqu—iKVwau dI ru`q [ ij—ijhVw (mnu`K) [ syv—srn pY ky [ smwie—(hir-nwm ivc) lIn rihMdw hY [ vuTw—Aw v`sdw hY [ prPVy— iKV pYNdw hY [ hrIAwvlu—hrw-Brw [59[ sbdy—gurU dy Sbd dI rwhIN [ ijqu—ijs (bsMq) dI rwhIN [ ijin—ijs (pRBU) ny [ isirAw—pYdw kIqw hY [ sBu koie—hryk jIv [60[ gurmuiK—gurU dI rwhIN [ min—mn ivc [ soie—auh prmwqmw [ hir vuTY—jdoN prmwqmw Aw v`sdw hY [ prPVY—iKV pYNdw hY [61[ ArQ:- (ijvyN bsMq ru`q Awaux qy (swrw jgq hrw-Brw ho jWdw hY, (iqvyN) hy nwnk! ijhVw mnu`K gurU dI srn pY ky (hir-nwm ivc) lIn rihMdw hY aus dy AMdr Awqmk iKVwau dI ru`q bxI rihMdI hY (jdoN mnu`K dy AMdr) prmwqmw Aw v`sdw hY, aus dw qn aus dw mn (Awqmk Awnμd nwl) iKV pYNdw hY [59[ hy nwnk! ijs (prmwqmw) ny hryk jIv pYdw kIqw hY (ijs mnu`K ƒ aus dw) nwm (gurU dy) Sbd dI rwhIN (kdy) nhIN Bu`ldw, aus dy AMdr sdw leI (AijhI) iKVwau dI ru`q bx jWdI hY ijs dI brkiq nwl aus dw mn Awnμd-BrpUr ho jWdw hY [60[ hy nwnk! gurU dI srn pY ky ijnHW mnu`KW dy mn ivc auh (prmwqmw) Aw v`sdw hY, auhnW dy AMdr Awqmk iKVwau dw smw bixAw rihMdw hY [ hy BweI! (ijvyN bsMq ru`qy) swrw jgq hrwBrw ho jWdw hY (iqvyN, ijs mnu`K dy AMdr) prmwqmw Aw v`sdw hY (aus dw) mn (aus dw) qn iKV pYNdw hY [61[ ਵਡੜੈ ਝਾਿਲ ਝ ਭਲੈ ਨਾਵੜਾ ਲਈਐ ਿਕਸੁ ॥ ਨਾਉ ਲਈਐ ਪਰਮੇਸਰੈ ਭੰਨਣ ਘੜਣ ਸਮਰਥੁ ॥੬੨॥ ਹਰਹਟ ਭੀ ਤੂੰ ਤੂੰ ਕਰਿਹ ਬੋਲਿਹ ਭਲੀ ਬਾਿਣ ॥ ਸਾਿਹਬੁ ਸਦਾ ਹਦੂਿਰ ਹੈ ਿਕਆ ਉਚੀ ਕਰਿਹ ਪੁਕਾਰ ॥ ਿਜਿਨ ਜਗਤੁ ਉਪਾਇ ਹਿਰ ਰੰਗੁ ਕੀਆ ਿਤਸੈ ਿਵਟਹੁ ਕੁਰਬਾਣੁ ॥ ਆਪੁ ਛੋਡਿਹ ਤ ਸਹੁ ਿਮਲੈ ਸਚਾ ਏਹੁ

ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਹਉਮੈ ਿਫਕਾ ਬੋਲਣਾ ਬੁਿਝ ਨ ਸਕਾ ਕਾਰ ॥ ਵਣੁ ਿਤਰ੍ਣੁ ਿਤਰ੍ਭਵਣੁ ਤੁਝੈ ਿਧਆਇਦਾ ਅਨਿਦਨੁ ਸਦਾ ਿਵਹਾਣ ॥ ਿਬਨੁ ਸਿਤਗੁਰ ਿਕਨੈ ਨ ਪਾਇਆ ਕਿਰ ਕਿਰ ਥਕੇ ਵੀਚਾਰ ॥ ਨਦਿਰ ਕਰਿਹ ਜੇ ਆਪਣੀ ਤ ਆਪੇ ਲੈਿਹ ਸਵਾਿਰ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਿਜਨੀ ਿਧਆਇਆ ਆਏ ਸੇ ਪਰਵਾਣੁ ॥੬੩॥ {ਪੰਨਾ 1420} pd ArQ:- Jwil—JwlWGy [ vfVY Jwil—bVy svyr vyly, bhuq svyry [ JluμBlY—Gusmusy [ nwvVw—sohxw nwm [ iksu nwvVw—iks dw sohxw nwm? prmysrY nwau—prmysr dw nwm [ smrQu—qwkq vwlw [62[ hrht—hlt (bhu-vcn) [ krih—krdy hn (bhu-vcn) [ bolih—boldy hn [ BlI bwix—im`TI bolI [ hdUir—hwzr-nwzr, hr QW hwzr [ krih—qUM krdw hYN [ ikAw— kwhdy leI [ ijin—ijs (prmwqmw) ny [ ijin hir—ijs hrI ny [ rMgu—qmwSw [ ivthu—qoN [ Awpu—Awpw-Bwv [ Cofih—jy qUM C`f dyvyN [ shu—Shu, Ksm-pRBU [ scw— At`l kwiem rihx vwlw [ iPkw—by-suAwdw [ buiJ n skw—buiJ n s`kW [ kwr— (prmwqmw ƒ imlw skx vwlw) krq`b [ vxu—jMgl [ iqRxu—qIlw, Gwh [ iqRBvxu—swrw jgq [ Anidnu—hr roz, hryk idhwVw [ ivhwx—bIqdw hY [ kir—kr ky [ kir kir vIcwr—(hor hor) ivcwrW kr kr ky [ ndir—imhr dI ingwh [ krih—(hy pRBU!) qUM kryN [ Awpy—Awp hI [ gurmuiK—gurU dI srn pY ky [ sy—auh (bhu-vcn) [ prvwxu—kbUl [62[ ArQ:- hy BweI suvKqy Gusmusy (vyly au~T ky) iks dw sohxw nwm lYxw cwhIdw hY? aus prmysr dw nwm lYxw cwhIdw hY jo (jIvW ƒ) pYdw krn qy nws krn dI smrQw vwlw hY [62[ hy BweI! mwlk-pRBU qW sdw qyry nwl v`sdw hY (aus AMdr-v`sdy ƒ Bulw ky bwhr lok-ivKwvy leI) qUM ikauN au~cI au~cI pukwrdw hYN? (ies qrHW qW) hlt BI (c`ldy KUh BI Awvwz k`Fdy ieauN jwpdy hn ik) ‘qUM qUM’ kr rhy hn, Aqy im`TI sur ivc Awvwz k`Fdy hn (pr auh BgqI qW nhIN kr rhy) [ hy BweI! ijs hrI ny ieh jgq pYdw kr ky ieh Kyl-qmwSw bxwieAw hY, aus qoN sdky hoieAw kr [ sdw kwiem rihx vwlw ivcwr ieh hY ik jy qUM (Awpxy AMdroN) Awpw Bwv C`f dyvyNgw, qW qYƒ prmwqmw iml peygw [ hy BweI! haumY AhMkwr dy Awsry (‘qUM qUM’) boldw (BI) by-suAwdw rihMdw hY (Awqmk jIvn dw hulwrw pYdw nhIN kr skdw) [ (jy mYN sdw haumY dy Awsry hI ‘qUM qUM’ boldw rhW, qW) mYN prmwqmw nwl iml skx vwlw) krq`b smJ nhIN skdw [ hy pRBU! jMgl, (jMgl dw) Gwh, swrw jgq qYƒ hI ismr irhw hY [ hryk idhwVw sdw swrw smw (qyrI hI Xwd ivc) bIq irhw hY [ pr (AnykW hI pMifq lok) socW ivcwrW kr ky Q`kdy

Aw rhy hn, gurU dI srn pYx qoN ibnw iksy ny qyrw imlwp pRwpq nhIN kIqw [ jy qUM imhr dI ingwh kryN, qW qUM Awp hI (jIvW dy Awqmk jIvn) sohxy bxw lYNdw hYN [ hy nwnk! gurU dI srn pY ky ijnHW mnu`KW ny pRBU dw nwm ismirAw hY, jgq ivc auhI jMmy (pRBU dI hzUrI ivc) kbUl huMdy hn [63[ ਜੋਗੁ ਨ ਭਗਵੀ ਕਪੜੀ ਜੋਗੁ ਨ ਮੈਲੇ ਵੇਿਸ ॥ ਨਾਨਕ ਘਿਰ ਬੈਿਠਆ ਜੋਗੁ ਪਾਈਐ ਸਿਤਗੁਰ ਕੈ ਉਪਦੇਿਸ ॥੬੪॥ ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾ ਜੇ ਭਵਿਹ ਬੇਦ ਪੜਿਹ ਜੁਗ ਚਾਿਰ ॥ ਨਾਨਕ ਸਾਚਾ ਭੇਟੈ ਹਿਰ ਮਿਨ ਵਸੈ ਪਾਵਿਹ ਮੋਖ ਦੁਆਰ ॥੬੫॥ ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਵਰਤੈ ਖਸਮ ਕਾ ਮਿਤ ਭਵੀ ਿਫਰਿਹ ਚਲ ਿਚਤ ॥ ਮਨਮੁਖ ਸਉ ਕਿਰ ਦੋਸਤੀ ਸੁਖ ਿਕ ਪੁਛਿਹ ਿਮਤ ॥ ਗੁਰਮੁਖ ਸਉ ਕਿਰ ਦੋਸਤੀ ਸਿਤਗੁਰ ਸਉ ਲਾਇ ਿਚਤੁ ॥ ਜੰਮਣ ਮਰਣ ਕਾ ਮੂਲੁ ਕਟੀਐ ਤ ਸੁਖੁ ਹੋਵੀ ਿਮਤ ॥੬੬॥ ਭੁਿਲਆਂ ਆਿਪ ਸਮਝਾਇਸੀ ਜਾ ਕਉ ਨਦਿਰ ਕਰੇ ॥ ਨਾਨਕ ਨਦਰੀ ਬਾਹਰੀ ਕਰਣ ਪਲਾਹ ਕਰੇ ॥੬੭॥ {ਪੰਨਾ 1421} pd ArQ:- jogu—(prmwqmw nwl) imlwp [ BgvI kpVI—BgvIN kpVIN, gyrUey rMg dy k`piVAW nwl [ vyis—vyis nwl, pihrwvy nwl [ Gir—Gr ivc, igRhsq ivc [ pweIAY— pRwpq kr leIdw hY [ kY aupdyis—dy aupdys nwl [64[ cwry kuMfw—cOhIN pwsIN [ Bvih—Bvihˆ, qUM BONdw iPryN [ pVih—qUM pVHdw rhyN, pVihˆ [ swcw—sdw kwiem rihx vwlw pRBU [ BytY—iml pYNdw hY [ min—mn ivc [ vsY—Aw v`sdw hY [ pwvih—pwvihˆ, qUM pRwpq kr leyNgw [ moK duAwr—ivkwrW qoN ^lwsI dw rsqw [65[ nwnk—hy nwnk! vrqY—vrq irhw hY, c`l irhw hY [ BvI—aultI hoeI hY, aulty rsqy peI hoeI hY [ iPrih—qUM iPrdw hYN [ clicq—cMclicq ho ky [ mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K [ sau—isauN nwl [ kir—kr ky, bxw ky [ ik—ikhVy? imq—hy im`qr! kir dosqI—dosqI pYdw kr [ lwie icqu—ic`q joVI r`K [ mUlu—mu`F, jVH [ ktIAY—v`iFAw jWdw hY [ imq—hy im`qr [66[ smJwiesI—sUJ b^Sygw [ jw kau—ijs (mnu`K) auqy [ ndir—imhr dI ingwh [ ndrI bwhrI—imhr dI ingwh qoN ivrvw rih ky [ krx plwh—(k{xw pRlwp) krx—kruxw, qrs [ plwh—pRlwp, bol [ krx plwh—qrs-Bry bol, kIrny [67[ ArQ:- hy BweI! (igRhsq iqAwg ky) gyrUey rMg dy k`piVAW nwl jW mYly pihrwvy nwl (prmwqmw dw) imlwp nhIN ho jWdw [ pr, hW, hy nwnk! gurU dy aupdyS dI rwhIN igRhsq ivc rihMidAW hI (prmwqmw nwl) imlwp ho skdw hY [64[ hy BweI! (igRhsq C`f ky) jy qUM (DrqI qy) cOhIN pwsIN quirAw iPryN, qy, jy qUM sdw hI vyd (Awidk Drm-pusqk) pVHdw rhyN (qW BI ivkwrW qoN ^lwsI dw rsqw nhIN l`B skdw) [ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) qUM ivkwrW qoN ^lwsI dw drvwzw (qdoN) l`B leyNgw, jdoN sdw kwiem rihx vwlw prmwqmw qYƒ iml peygw, jdoN hrI (qyry) mn ivc Aw v`sygw [65[

hy nwnk! (AwK—hy BweI! qyry BI kIh v`s? swry sMswr ivc) mwlk-pRBU dw hukm c`l irhw hY (aus hukm ivc hI) qyrI miq aulty rwh peI hoeI hY, qy qUM cMcl-ic`q ho ky (DrqI auqy) ivcr irhw hYN [ pr, hy im`qr! (ieh qW d`s ik) Awpxy mn dy ipCy qurn vwilAW nwl dosqI pw ky qUM Awqmk Awnμd dI Aws ikvyN kr skdw hYN? hy BweI gurU dy snmuK rihx vwilAW nwl imqRqw bxw, gurU (dy crnW) nwl ic`q joVI r`K [ (ies qrHW jdoN) jnm mrn dy gyV dI jVH v`FI jWdI hY, qdoN Awqmk Awnμd pRwpq huMdw hY [66[ hy BweI! izMdgI dy Zlq rsqy au~qy pey hoey BI ijs mnu`K auqy (prmwqmw) imhr dI ingwh krdw hY, aus ƒ Awp (hI Awqmk jIvn dI) smJ b^S dyNdw hY [ hy nwnk! prmwqmw dI imhr dI ingwh qoN vWijAw hoieAw mnu`K (sdw) kIrny hI krdw rihMdw hY [67[ <> siqgur pRswid ] ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੪

ੴ ਸਿਤਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਿਦ ॥ ਵਡਭਾਗੀਆ ਸੋਹਾਗਣੀ ਿਜਨਾ ਗੁਰਮੁਿਖ ਿਮਿਲਆ ਹਿਰ

ਰਾਇ ॥ ਅੰਤਿਰ ਜੋਿਤ ਪਰਗਾਸੀਆ ਨਾਨਕ ਨਾਿਮ ਸਮਾਇ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1421} pd ArQ:- sohwgxI—suhwg vwlIAW, Ksm vwlIAW [ gurmuiK—gurU dI srn pY ky [ hir rwie—pRBU-pwiqSwh [ AMqir—(auhnW dy) AMdr [ prgwsIAw—cmk pYNdI hY [ nwim—nwm ivc [ smwie—lIn rih ky [1[ ArQ:- hy nwnk! gurU dI srn pY ky ijnHW jIv-iesqRIAW ƒ pRBU-pwiqSwh iml pYNdw hY, auh v`fy BwgW vwlIAW bx jWdIAW hn, auh Ksm vwlIAW AKvWdIAW hn [ pRBU dy nwm ivc lIn rih ky auhnW dy AMdr prmwqmw dI joiq cmk pYNdI hY [1[ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਿਤਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਹੈ ਿਜਿਨ ਸਚੁ ਜਾਤਾ ਸੋਇ ॥ ਿਜਤੁ ਿਮਿਲਐ ਿਤਖ ਉਤਰੈ ਤਨੁ ਮਨੁ ਸੀਤਲੁ ਹੋਇ ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸਿਤ ਪੁਰਖੁ ਹੈ ਿਜਸ ਨੋ ਸਮਤੁ ਸਭ ਕੋਇ ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਿਤਗੁਰੁ ਿਨਰਵੈਰੁ ਹੈ ਿਜਸੁ ਿਨੰਦਾ ਉਸਤਿਤ ਤੁਿਲ ਹੋਇ ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸੁਜਾਣੁ ਹੈ ਿਜਸੁ ਅੰਤਿਰ ਬਰ੍ਹਮੁ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਿਤਗੁਰੁ ਿਨਰੰਕਾਰੁ ਹੈ ਿਜਸੁ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਿਤਗੁਰੂ ਹੈ ਿਜ ਸਚੁ ਿਦਰ੍ੜਾਏ ਸੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਸਿਤਗੁਰ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਿਜਸ ਤੇ ਨਾਮੁ ਪਰਾਪਿਤ ਹੋਇ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1421} pd ArQ:- vwhu—DMn, slwhux-jog [ vwhu vwhu—DMn DMn [ ijin—ijs (gurU) ny [ scu— sdw kwiem rihx vwlw pRBU [ jwqw—sWJ pweI [ ijqu imilAY—ijs ƒ imilAW [ iqK— iqRh [ sIqlu—TMFw-Twr [ ijs no—(sMbMDk ‘no’ dy kwrn l&z ‘ijsu’ dw u au~f igAw hY) [ smqu—ieko ijhw [ sB koie—hryk jIv [ quil—brwbr [ sujwxu—isAwxw [ ijsu AMqir—ijs (gurU) dy AMdr [ ijsu AMqu n—ijs (prmwqmw dy guxW) dw AMq nhIN (pY skdw) [ ij—ijhVw [ idRVwey—ihrdy ivc p`kw krdw hY [ siqgur vwhu vwhu—gurU ƒ DMn DMn (AwKo) [ ijs qy—(sMbMDk ‘qy’ dy kwrn l&z ‘ijsu’ dw u au~f igAw hY) ijs (gurU) pwsoN [2[

ArQ:- hy BweI! mhw purK gurU DMn hY DMn hY, ijs (gurU) ny sdw kwiem rihx vwly pRBU nwl fUMGI sWJ pweI hoeI hY, ijs (gurU) ƒ imilAW (mwieAw dI) iqRSnw dUr ho jWdI hY, (mnu`K dw) qn Aqy mn TMFw-Twr SWq ho jWdw hY [ hy BweI! gurU s`q purK slwhux-jog hY DMn hY, ikauNik aus ƒ hryk jIv ieko ijhw (id`sdw) hY [ gurU DMn hY, gurU DMn hY, gurU ƒ iksy nwl vYr nhIN (koeI mnu`K gurU dI inMdw kry, koeI vifAweI kry) gurU ƒ (auh) inMdw jW vifAweI ieko ijhI jwpdI hY [ hy BweI! gurU DMn hY gurU DMn hY, gurU (Awqmk jIvn dI sUJ ivc) isAwxw hY, gurU dy AMdr prmwqmw sdw v`s irhw hY [ gurU slwhux-jog hY, gurU (aus) inrMkwr (dw rUp) hY ijs dy guxW dw AMq aurlw pwrlw bMnw nhIN l`B skdw [ gurU DMn hY gurU DMn hY, ikauNik auh (mnu`K dy ihrdy ivc) sdw-iQr pRBU (dw nwm) p`kw kr dyNdw hY [ hy nwnk! ijs (gurU) qoN prmwqmw dw nwm hwsl huMdw hY, aus ƒ (sdw) DMn DMn AwiKAw kro [2[ ਹਿਰ ਪਰ੍ਭ ਸਚਾ ਸੋਿਹਲਾ ਗੁਰਮੁਿਖ ਨਾਮੁ ਗੋਿਵੰਦੁ ॥ ਅਨਿਦਨੁ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਣਾ ਹਿਰ ਜਿਪਆ ਮਿਨ ਆਨੰਦੁ ॥ ਵਡਭਾਗੀ ਹਿਰ ਪਾਇਆ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਨੰਦੁ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਸਲਾਿਹਆ ਬਹੁਿੜ ਨ ਮਿਨ ਤਿਨ ਭੰਗੁ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1421} pd ArQ:- hir pRBU goibMdu nwmu—hrI pRBU dw goibMd nwm [ scw—sdw kwiem rihx vwlw [ soihlw—^uSI dw gIq [ Anidnu—hr roz, hr vyly [ min—mn ivc [ vfBwgI—v`fy BwgW vwilAW ny [ prmwnμdu—prm Awnμd, sB qoN au~cy Awnμd dw mwlk-pRBU [ bhuiV—muV [ min—mn ivc [ qin—qn ivc [ BMgu—qot, Awqmk Awnμd vloN qot [3[ ArQ:- hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`KW vwsqy hrI pRBU dw goibMd nwm (hI) sdw kwiem rihx vwlw ^uSI dw gIq hY [ ijnHW mnu`KW ny hir-nwm dI is&iq kIqI, hir-nwm hI jipAw, auhnW dy mn ivc Anμd bixAw rihMdw hY [ hy BweI! v`fy BwgW vwly mnu`KW ny sB qoN au~cy Awqmk Anμd dy mwlk-pRBU dw imlwp hwsl kr ilAw [ hy dws nwnk! (ijnHW ny hr vyly) hir-nwm dI vifAweI kIqI, auhnW dy mn ivc auhnW dy qn ivc (Awqmk Awnμd dI) muV kdy qot nhIN AwauNdI [3[ ਮੂੰ ਿਪਰੀਆ ਸਉ ਨੇਹੁ ਿਕਉ ਸਜਣ ਿਮਲਿਹ ਿਪਆਿਰਆ ॥ ਹਉ ਢੂਢੇਦੀ ਿਤਨ ਸਜਣ ਸਿਚ ਸਵਾਿਰਆ ॥ ਸਿਤਗੁਰੁ ਮੈਡਾ ਿਮਤੁ ਹੈ ਜੇ ਿਮਲੈ ਤ ਇਹੁ ਮਨੁ ਵਾਿਰਆ ॥ ਦੇਂਦਾ ਮੂੰ ਿਪਰੁ ਦਿਸ ਹਿਰ ਸਜਣੁ ਿਸਰਜਣਹਾਿਰਆ ॥ ਨਾਨਕ ਹਉ ਿਪਰੁ ਭਾਲੀ ਆਪਣਾ ਸਿਤਗੁਰ ਨਾਿਲ ਿਦਖਾਿਲਆ ॥੪॥ {ਪੰਨਾ 1421} pd ArQ:- sau—sauN, isauN, nwl [ iprIAw sau—ipAwry nwl [ mUM nyhu—myrw ipAwr [ ikau—ikvyN [ imlih—iml pYx (bhu-vcn) [ hau—hauN, mYN [ iqn sjx—auhnW s`jxW ƒ

[ sic—sdw-iQr hir-nwm ny [ svwirAw—sohxy jIvn vwly bxw id`qw hY [ mYfw—myrw [ q—qW [ vwirAw—sdky kIqw [ mUM—mYƒ [ dyNdw dis—d`s dyNdw hY [ isrjxhwirAw— (isRStI) pYdw krn vwlw [ nwnk—hy nwnk! (AwK—) [ BwlI—BwlIN, mYN BwldI hW [ siqgur—hy siqgurU! nwil—(myry) nwl (v`sdw) [4[ ArQ:- hy BweI! (Awpxy) ipAwry (pRBU) nwl myrw ipAwr hY (myrI hr vyly qWG hY ik mYƒ) ikvyN (auh) ipAwry s`jx iml pYx (ijhVy mYƒ pRBU-pqI nwl imlw dyx) [ mYN auhnW s`jxW ƒ l`BdI iPrdI hW, sdw-iQr hir nwm ny ijnHW ƒ sohxy jIvn vwlw bxw id`qw hY [ hy BweI! gurU (hI) myrw (Asl) im`qr hY [ jy (mYƒ gurU) iml pey, qW (mYN Awpxw) ieh mn (aus qoN) sdky kr idAW [ (gurU hI) mYƒ d`s skdw hY ik isrjxhwr hrI (hI Asl) s`jx hY [ hy nwnk! (AwK—) hy siqgurU! mYN Awpxw Ksm-pRBU FUMF rhI sW, qUM (mYƒ myry) nwl (v`sdw) ivKwl id`qw hY [4[ ਹਉ ਖੜੀ ਿਨਹਾਲੀ ਪੰਧੁ ਮਤੁ ਮੂੰ ਸਜਣੁ ਆਵਏ ॥ ਕੋ ਆਿਣ ਿਮਲਾਵੈ ਅਜੁ ਮੈ ਿਪਰੁ ਮੇਿਲ ਿਮਲਾਵਏ ॥ ਹਉ ਜੀਉ ਕਰੀ ਿਤਸ ਿਵਟਉ ਚਉ ਖੰਨੀਐ ਜੋ ਮੈ ਿਪਰੀ ਿਦਖਾਵਏ ॥ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਹੋਇ ਦਇਆਲੁ ਤ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਮੇਲਾਵਏ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 1421-1422} pd ArQ:- hau—hauN, mYN [ KVI—KloqI, qWG nwl [ inhwlI—inhwlIN, mYN q`k rhI hW, mYN vyK rhI hW [ pMDu—rsqw [ mqu—Swied [ mUM sjxu—myrw s`jx [ Awvey—AwvY, Aw irhw hY [ ko—koeI [ Awix—ilAw ky [ mY—mYƒ [ myil—myl ky [ imlwvey—imlwvY, imlw dyvy [ jIau—ijMd [ krI—krIN, mYN krW [ iqs ivtau—aus qoN [ cau KMnIAY—cwr toty (cau—cwr) [ mY—mYƒ [ dieAwlu—dieAwvwn [ mylwvey—mylwvY, imlw dyNdw hY [5[ ArQ:- hy BweI! mYN qWG nwl rwh q`k rhI hW ik Swied myrw s`jx Aw irhw hY, ijhVw mYƒ (myrw pRBU-) pqI A`j (iesy jIvn ivc) ilAw ky imlw dyNdw hovy [ ijhVw mYƒ myry ipAwry dw drSn krw dyvy, mYN aus qoN (AwpxI) ijMd cwr toty kr idAW (sdky krn ƒ iqAwr hW) [ hy nwnk! jdoN hrI-pRBU (Awp) dieAwvwn huMdw hY, qdoN auh pUrw gurU imlWdw hY (qy, pUrw gurU pRBU-pqI dy crnW ivc joV dyNdw hY) [5[ ਅੰਤਿਰ ਜੋਰੁ ਹਉਮੈ ਤਿਨ ਮਾਇਆ ਕੂੜੀ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਕਾ ਫੁਰਮਾਇਆ ਮੰਿਨ ਨ ਸਕੀ ਦੁਤਰੁ ਤਿਰਆ ਨ ਜਾਇ ॥ ਨਦਿਰ ਕਰੇ ਿਜਸੁ ਆਪਣੀ ਸੋ ਚਲੈ ਸਿਤਗੁਰ ਭਾਇ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਕਾ ਦਰਸਨੁ ਸਫਲੁ ਹੈ ਜੋ ਇਛੈ ਸੋ ਫਲੁ ਪਾਇ ॥ ਿਜਨੀ ਸਿਤਗੁਰੁ ਮੰਿਨਆਂ ਹਉ ਿਤਨ ਕੇ ਲਾਗਉ ਪਾਇ ॥ ਨਾਨਕੁ ਤਾ ਕਾ ਦਾਸੁ ਹੈ ਿਜ ਅਨਿਦਨੁ ਰਹੈ ਿਲਵ ਲਾਇ ॥੬॥ {ਪੰਨਾ 1422} pd ArQ:- joru haumY—haumY dw zor [ qin—srIr ivc [ kUVI—JUT-mUT, ivKwvy vwsqy hI [ AwvY—(gurU dy dr qy) AwauNdw hY [ jwie—jWdw hY [ duqru—(duÔqr) ijs qoN pwr

lμGxw AOKw hY [ ndir—imhr dI ingwh [ siqgur Bwie—gurU dI rzw ivc [ sPlu—Pl dyx vwlw [ jo Plu—ijhVw Pl [ ieCY—mn ivc Dwrdw hY [ siqguru mMinAW—gurU auqy srDw ilAWdI [ hau—hauN, mYN [ lwgau—lwgauN, mYN l`gdw hW [ iqn ky pwie—auhnW pYrIN [ qw kw—aus (mnu`K) ny [ ij—ijhVw (mnu`K) [ Anidnu—hr roz, hr vyly [ ilv lwie rhY—suriq joVI r`Kdw hY [6[ ArQ:- hy BweI! ijs mnu`K dy AMdr haumY dw zor ipAw rihMdw hY ijs dy srIr ivc mwieAw dw pRBwv bixAw rihMdw hY, auh mnu`K (gurU dy dr qy) isr& ivKwvy dI ^wqr hI AwauNdw rihMdw hY [ auh mnu`K gurU dy d`sy hukm ivc srDw nhIN bxw skdw, (ies vwsqy auh mnu`K ies sMswr-smuMdr qoN) pwr nhIN lμG skdw ijs qoN pwr lμGxw bhuq AOKw hY [ (pr, hy BweI!) auh mnu`K (hI) gurU dI rzw ivc (jIvn-qor) qurdw hY, ijs au~qy prmwqmw dI AwpxI imhr dI ingwh krdw hY [ hy BweI! gurU dw dIdwr zrUr Pl dyNdw hY, (gurU dw drSn krn vwlw mnu`K) ijhVI mMg Awpxy mn ivc Dwrdw hY, auhI mMg pRwpq kr lYNdw hY [ hy BweI! ijnHW mnu`KW ny gurU au~qy srDw bxweI, mYN auhnW dy crnIN l`gdw hW [ ijhVw mnu`K hr vyly (gurU-crnW ivc) suriq joVI r`Kdw hY, nwnk aus mnu`K dw (sdw leI) dws hY [6[ ਿਜਨਾ ਿਪਰੀ ਿਪਆਰੁ ਿਬਨੁ ਦਰਸਨ ਿਕਉ ਿਤਰ੍ਪਤੀਐ ॥ ਨਾਨਕ ਿਮਲੇ ਸੁਭਾਇ ਗੁਰਮੁਿਖ ਇਹੁ ਮਨੁ ਰਹਸੀਐ ॥੭॥ ਿਜਨਾ ਿਪਰੀ ਿਪਆਰੁ ਿਕਉ ਜੀਵਿਨ ਿਪਰ ਬਾਹਰੇ ॥ ਜ ਸਹੁ ਦੇਖਿਨ ਆਪਣਾ ਨਾਨਕ ਥੀਵਿਨ ਭੀ ਹਰੇ ॥੮॥ {ਪੰਨਾ 1422} pd ArQ:- iprI ipAwru—ipAwry (pRBU) dw ipAwr [ ikau iqRpqIAY—ikvyN iqRpqI ho skdI hY? suBwie—ipAwr ivc [ gurmuiK mnu—gurU dy snmuK rihx vwly dw mn [ rhsIAY—pRsMn rihMdw hY [7[ ikau jIvin—ikvyN jIaU skdy hn? suKI jIvn nhIN jIaU skdy [ bwhry—bwJoN [ jw—jdoN [ dyKin—vyKdy hn (bhu-vcn) [ QIvin—ho jWdy hn [ BI—muV, iPr [ hry—Awqmk jIvn vwly [8[ ArQ:- hy BweI! ijnHW (mnu`KW) dy AMdr ipAwry dw pRym huMdw hY, (Awpxy ipAwry dy) drsn qoN ibnw auhnW dy mn ivc SWqI nhIN huMdI [ hy nwnk! auh mnu`K (ipAwry dy) pRym ivc lIn rihMdy hn [ (iesy krky) gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K dw ieh mn sdw iKiVAw rihMdw hY [7[ hy BweI! ijnHW (mnu`KW) dy AMdr ipAwry dw pRym huMdw hY, auh Awpxy ipAwry dy imlwp qoN ibnw suKI nhIN jIaU skdy [ hy nwnk! jdoN auh Awpxy Ksm-pRBU dw drsn krdy hn, qdoN auh muV Awqmk jIvn vwly bx jWdy hn [8[

ਿਜਨਾ ਗੁਰਮੁਿਖ ਅੰਦਿਰ ਨੇਹੁ ਤੈ ਪਰ੍ੀਤਮ ਸਚੈ ਲਾਇਆ ॥ ਰਾਤੀ ਅਤੈ ਡੇਹੁ ਨਾਨਕ ਪਰ੍ੇਿਮ ਸਮਾਇਆ ॥੯॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਸਚੀ ਆਸਕੀ ਿਜਤੁ ਪਰ੍ੀਤਮੁ ਸਚਾ ਪਾਈਐ ॥ ਅਨਿਦਨੁ ਰਹਿਹ ਅਨੰਿਦ ਨਾਨਕ ਸਹਿਜ ਸਮਾਈਐ ॥੧੦॥ ਸਚਾ ਪਰ੍ੇਮ ਿਪਆਰੁ ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਤੇ ਪਾਈਐ ॥ ਕਬਹੂ ਨ ਹੋਵੈ ਭੰਗੁ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਗੁਣ ਗਾਈਐ ॥੧੧॥ ਿਜਨਾ ਅੰਦਿਰ ਸਚਾ ਨੇਹੁ ਿਕਉ ਜੀਵਿਨ ਿਪਰੀ ਿਵਹੂਿਣਆ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਮੇਲੇ ਆਿਪ ਨਾਨਕ ਿਚਰੀ ਿਵਛੁੰਿਨਆ ॥੧੨॥ ਿਜਨ ਕਉ ਪਰ੍ੇਮ ਿਪਆਰੁ ਤਉ ਆਪੇ ਲਾਇਆ ਕਰਮੁ ਕਿਰ ॥ ਨਾਨਕ ਲੇਹੁ ਿਮਲਾਇ ਮੈ ਜਾਿਚਕ ਦੀਜੈ ਨਾਮੁ ਹਿਰ ॥੧੩॥ {ਪੰਨਾ 1422} pd ArQ:- gurmuiK—gurU dI srn r`K ky [ pRIqm—hy pRIqm pRBU! qY scY—qUM sdw kwiem rihx vwly ny [ AqY—Aqy [ fyhu—idn [ pRyim—pRym ivc [9[ scI AwskI—s`cI AwSkI, sdw kwiem rihx vwlw pRym [ ijqu—ijs (AwSkI) dI rwhIN [ pweIAY—iml pYNdw hY [ Anidnu—hr roz, hr vyly [ Anμid—Awnμd ivc [ shij—Awqmk Afolqw ivc [ smweIAY—lIn rhIdw hY [10[ qy—qoN, pwsoN [ n hovY BMgu—tu`tdw nhIN [ gweIAY—gWdy rihxw cwhIdw hY [11[ nyhu—ipAwr [ ikau—suKI jIvn nhIN jIaU skdy [ gurmuiK—gurU dI rwhIN [12[ qau Awpy—qUM Awp hI [ krmu—imhr, b^SS [ kir—kr ky [ mY jwck—mYƒ mMgqy ƒ [ dIjY—idh [13[ ArQ:- hy nwnk! (AwK—) hy pRIqm pRBU! qUM sdw kwiem rihx vwly ny gurU dI rwhIN ijnHW mnu`KW dy AMdr (Awpxw) ipAwr pYdw kIqw hY, auh mnu`K qyry ipAwr ivc idn rwq lIn rihMdy hn [9[ hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`KW dy AMdr (prmwqmw vwsqy) sdw kwiem rihx vwlw ipAwr (pYdw ho jWdw hY), aus ipAwr dI brkiq nwl auh sdw-iQr pRIqm-pRBU auhnW ƒ iml pYNdw hY, Aqy auh hr vyly Awnμd ivc itky rihMdy hn [ hy nwnk! (ipAwr dI brkiq nwl) Awqmk Afolqw ivc lIn rhIdw hY [10[ hy BweI! (prmwqmw nwl) sdw kwiem rihx vwlw pRym-ipAwr pUry gurU pwsoN imldw hY, (Aqy auh ipAwr) kdy tu`tdw nhIN [ hy nwnk! (ies ipAwr ƒ kwiem r`Kx vwsqy) prmwqmw dI is&iq-swlwh krdy rihxw cwhIdw hY [11[ hy BweI! ijnHW mnu`KW dy ihrdy ivc (prmwqmw nwl) sdw kwiem rihx vwlw ipAwr bx jWdw hY, auh mnu`K prmwqmw dI Xwd qoN ibnw suKI jIvn nhIN jIaU skdy (pr ieh aus dI AwpxI hI imhr hY) [ hy nwnk! icrW dy ivCuVy jIvW ƒ pRBU Awp hI gurU dI rwhIN Awpxy nwl imlWdw hY [12[ hy nwnk! (AwK—) hy hrI! qUM Awp hI imhr kr ky ijnHW dy AMdr Awpxw pRym-ipAwr pYdw

kIqw hY, auhnW ƒ qUM (Awpxy crnW ivc) joVI r`Kdw hYN [ hy hrI! mYƒ mMgqy ƒ (BI) Awpxw nwm b^S [13[ ਗੁਰਮੁਿਖ ਹਸੈ ਗੁਰਮੁਿਖ ਰੋਵੈ ॥ ਿਜ ਗੁਰਮੁਿਖ ਕਰੇ ਸਾਈ ਭਗਿਤ ਹੋਵੈ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਹੋਵੈ ਸੁ ਕਰੇ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਨਾਨਕ ਪਾਵੈ ਪਾਰੁ ॥੧੪॥ ਿਜਨਾ ਅੰਦਿਰ ਨਾਮੁ ਿਨਧਾਨੁ ਹੈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵੀਚਾਿਰ ॥ ਿਤਨ ਕੇ ਮੁਖ ਸਦ ਉਜਲੇ ਿਤਤੁ ਸਚੈ ਦਰਬਾਿਰ ॥ ਿਤਨ ਬਹਿਦਆ ਉਠਿਦਆ ਕਦੇ ਨ ਿਵਸਰੈ ਿਜ ਆਿਪ ਬਖਸੇ ਕਰਤਾਿਰ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਿਮਲੇ ਨ ਿਵਛੁੜਿਹ ਿਜ ਮੇਲੇ ਿਸਰਜਣਹਾਿਰ ॥੧੫॥ {ਪੰਨਾ 1422} pd ArQ:- gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K [ hsY—(BgqI dy Awqmk Awnμd ivc kdy) iKV pYNdw hY [ rovY—(BgqI dy ibrhoN rs ivc kdy) vYrwg ivc Aw jWdw hY [ ij— ijhVI (BgqI) [ sweI—auhI [ su—auh mnu`K [ kry vIcwru—(prmwqmw dI is&iq-swlwh ƒ) mn ivc vsweI r`Kdw hY [ pwru—(sMswr-smuMdr dw) pwrlw bMnw [ pwvY—l`B lYNdw hY [14[ inDwnu—(swry suKW dw) ^zwnw [ vIcwir—vIcwr ky, mn ivc vsw ky [ sd—sdw [ aujly— rOSn [ iqqu—aus ivc [ iqqu drbwir—aus drbwir ivc [ iqqu scY drbwir—aus sdwiQr rihx vwly drbwr ivc [ ij—ijnHW ƒ [ krqwir—krqwr ny [ gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K [ isrjxhwir—isrjxhwr ny [15[ ArQ:- hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K (BgqI dy Awqmk Awnμd ivc kdy) iKV pYNdw hY (kdy BgqI dy ibrhoN-rs dy kwrn) vYrwg ivc Aw jWdw hY [ hy BweI! Asl BgqI auhI huMdI hY ijhVI mnu`K gurU dy snmuK rih ky krdw hY [ ijhVw mnu`K gurU dI srn ipAw rihMdw hY, auh (prmwqmw dI is&iq-swlwh ƒ) Awpxy mn ivc vsweI r`Kdw hY [ hy nwnk! gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K (ies sMswr-smuMdr dw) pwrlw bMnw l`B lYNdw hY [14[ hy BweI! siqgurU dI bwxI ƒ mn ivc vsw ky ijnHW mnu`KW dy ihrdy ivc prmwqmw dw nwm^zwnw Aw v`sdw hY, auhnW dy mUMh aus sdw kwiem rihx vwly (r`bI) drbwr ivc sdw rOSn rihMdy hn [ hy BweI! krqwr ny Awp ijnHW mnu`KW auqy imhr kIqI huMdI hY, auhnW ƒ bihMidAW auTidAW iksy BI vyly (prmwqmw dw nwm) nhIN Bu`ldw [ hy nwnk! ijnHW mnu`KW ƒ isrjxhwr pRBU ny (Awp Awpxy crnW ivc) joiVAw huMdw hY, auh mnu`K gurU dI rwhIN (pRBU crnW ivc) imly hoey iPr kdy nhIN iv`CuVdy [15[ ਗੁਰ ਪੀਰ ਕੀ ਚਾਕਰੀ ਮਹ ਕਰੜੀ ਸੁਖ ਸਾਰੁ ॥ ਨਦਿਰ ਕਰੇ ਿਜਸੁ ਆਪਣੀ ਿਤਸੁ ਲਾਏ ਹੇਤ ਿਪਆਰੁ ॥ ਸਿਤਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵੈ ਲਿਗਆ ਭਉਜਲੁ ਤਰੈ ਸੰਸਾਰੁ ॥ ਮਨ ਿਚੰਿਦਆ ਫਲੁ ਪਾਇਸੀ ਅੰਤਿਰ ਿਬਬੇਕ ਬੀਚਾਰੁ ॥ ਨਾਨਕ ਸਿਤਗੁਿਰ ਿਮਿਲਐ ਪਰ੍ਭੁ ਪਾਈਐ ਸਭੁ ਦੂਖ ਿਨਵਾਰਣਹਾਰੁ ॥੧੬॥ ਮਨਮੁਖ ਸੇਵਾ ਜੋ ਕਰੇ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਿਚਤੁ ਲਾਇ ॥ ਪੁਤੁ ਕਲਤੁ ਕੁਟੰਬੁ ਹੈ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਵਧਾਇ ॥ ਦਰਗਿਹ ਲੇਖਾ ਮੰਗੀਐ ਕੋਈ ਅੰਿਤ

ਨ ਸਕੀ ਛਡਾਇ ॥ ਿਬਨੁ ਨਾਵੈ ਸਭੁ ਦੁਖੁ ਹੈ ਦੁਖਦਾਈ ਮੋਹ ਮਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਿਖ ਨਦਰੀ ਆਇਆ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਿਵਛੁਿੜ ਸਭ ਜਾਇ ॥੧੭॥ {ਪੰਨਾ 1422-1423} pd ArQ:- kI cwkrI—dI (d`sI hoeI) syvw [ krVI—AOKI [ swru—sRySt dI ingwh [ hyq—ihq, pRym [ syvY—syvw ivc [ Baujlu—sMswr-smuMdr [ qrY—pwr lμG jWdw hY [ mn-icMidAw—mn-ie`Cq [ pwiesI—hwsl kr bIcwru—ibbyk dI sUJ, cMgy mMdy kMm dI prK dI sUJ [ siqgur imilAY—jy invwrxhwru—dUr kr skx vwlw [16[

[ ndir—imhr sMswru—jgq [ leygw [ ibbyk gurU iml pey [

mnmuK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K [ syvw jo—ijhVI BI syvw [ dUjY Bwie— (prmwqmw qoN ibnw) iksy hor dy ipAwr ivc [ lwie—lweI r`Kdw hY [ klqu—iesqRI [ vDwie—vDweI jWdw hY [ drgih—pRBU dI hzUrI ivc [ mMgIAY—mMigAw jWdw hY [ AMiq— AMq vyly [ moh mwie—mwieAw dw moh [ gurmuiK—gurU dI srn ipAW [ ndrI AwieAw—id`s pYNdw hY [17[ ArQ:- hy BweI! mhW purKW dI (d`sI hoeI) kwr bhuq AOKI huMdI hY (ikauNik aus ivc Awpw vwrnw pYNdw hY, pr aus ivcoN) sRySt Awqmk Awnμd pRwpq huMdw hY [ (ies syvw dy krn leI) aus mnu`K dy AMdr (prmwqmw) pRIq-ipAwr pYdw krdw hY, ijs auqy AwpxI imhr dI ingwh krdw hY [ hy BweI! gurU dI (d`sI) syvw ivc l`igAW jgq sMswr-smuMdr qoN pwr lμG jWdw hY [ (ijhVw BI mnu`K gurU dI d`sI syvw krygw auh) mn-mMgI murwd pRwpq kr leygw aus dy AMdr cMgy mMdy kMm dI prK dI sUJ (pYdw ho jwiegI) [ hy nwnk! jy gurU iml pey, qW auh prmwqmw iml pYNdw hY, jo hryk du`K dUr krn dI smrQw vwlw hY [16[ hy BweI! Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K ijhVI BI syvw krdw hY, (aus dy nwl nwl auh Awpxw) ic`q (prmwqmw qoN ibnw) hor dy ipAwr ivc joVI r`Kdw hY [ (ieh myrw) pu`qr (hY, ieh myrI) iesqRI (hY, ieh myrw) prvwr hY (—ieh AwK AwK ky hI auh mnu`K Awpxy AMdr) mwieAw dw moh vDweI jWdw hY [ prmwqmw dI drgwh ivc (kIqy krmW dw) ihswb (qW) mMigAw (hI) jWdw hY, (mwieAw dy moh dI PwhI qoN) AMq vyly koeI Cufw nhIN skdw [ mwieAw dw moh duKdweI swbq huMdw hY, prmwqmw dy nwm qoN ibnw hor swrw (au~dm) duK (dw hI mUl) hY [ hy nwnk! gurU dI Srn pY ky (ijs mnu`K ƒ ieh Byq) id`s pYNdw hY, (aus dy AMdroN) mwieAw dw swrw moh dUr ho jWdw hY [17[ ਗੁਰਮੁਿਖ ਹੁਕਮੁ ਮੰਨੇ ਸਹ ਕੇਰਾ ਹੁਕਮੇ ਹੀ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ॥ ਹੁਕਮੋ ਸੇਵੇ ਹੁਕਮੁ ਅਰਾਧੇ ਹੁਕਮੇ ਸਮੈ ਸਮਾਏ ॥ ਹੁਕਮੁ ਵਰਤੁ ਨੇਮੁ ਸੁਚ ਸੰਜਮੁ ਮਨ ਿਚੰਿਦਆ ਫਲੁ ਪਾਏ ॥ ਸਦਾ ਸੁਹਾਗਿਣ ਿਜ ਹੁਕਮੈ ਬੁਝੈ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸੇਵੈ

ਿਲਵ ਲਾਏ ॥ ਨਾਨਕ ਿਕਰ੍ਪਾ ਕਰੇ ਿਜਨ ਊਪਿਰ ਿਤਨਾ ਹੁਕਮੇ ਲਏ ਿਮਲਾਏ ॥੧੮॥ ਮਨਮੁਿਖ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੁਝੇ ਬਪੁੜੀ ਿਨਤ ਹਉਮੈ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥ ਵਰਤ ਨੇਮੁ ਸੁਚ ਸੰਜਮੁ ਪੂਜਾ ਪਾਖੰਿਡ ਭਰਮੁ ਨ ਜਾਇ ॥ ਅੰਤਰਹੁ ਕੁਸੁਧੁ ਮਾਇਆ ਮੋਿਹ ਬੇਧੇ ਿਜਉ ਹਸਤੀ ਛਾਰੁ ਉਡਾਏ ॥ ਿਜਿਨ ਉਪਾਏ ਿਤਸੈ ਨ ਚੇਤਿਹ ਿਬਨੁ ਚੇਤੇ ਿਕਉ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ॥ ਨਾਨਕ ਪਰਪੰਚੁ ਕੀਆ ਧੁਿਰ ਕਰਤੈ ਪੂਰਿਬ ਿਲਿਖਆ ਕਮਾਏ ॥੧੯॥ {ਪੰਨਾ 1423} pd ArQ:- gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K [ kyrw—dw [ sh kyrw—Ksm-pRBU dw [ hukmy—hukm ivc (qur ky) [ hukmo—hukm ƒ hI [ ArwDy—cyqy r`Kdw hY [ smY smwey—hr vyly lIn rihMdw hY [ suc—srIrk pivqRqw [ sMjmu—ieMidRAW ƒ ivkwrW vloN htwx dw jqn [ mn icMidAw— mn-mMigAw [ suhwigx—BwgW vwlI [ ij—ijhVI (jIviesqRI) [ ilv lwey—ilv lwie, suriq joV ky [18[ mnmuiK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlI jIv-iesqRI [ bpuVI—ivcwrI [ kmwie—kmWdw hY [ pwKMif—pwKMf nwl, ivKwvy nwl [ Brmu—Btkxw [ AMqrhu—AMdroN [ kusuDu—Kotw, mYlw [ moih—moh ivc [ byDy—iv`Jy hoey [ hsqI—hwQI [ Cwru—suAwh, im`tI [ ijin—ijs (prmwqmw) ny [ n cyqih—cyqy nhIN krdy (bhu-vcn) [ ibnu cyqy—ismrn krn qoN ibnw [ prpMc—jgq-rcnw [ Duir—Dur drgwh qoN [ krqY—krqwr ny [ pUrib—pUrbly jnm ivc [19[ ArQ:- ijhVw mnu`K gurU dy snmuK irh ky Ksm-pRBU dw hukm mMndw hY, auh hukm ivc itk ky hI Awqmk Awnμd mwxdw hY [ auh mnu`K pRBU dy hukm ƒ hr vyly cyqy r`Kdw hY, hukm dI BgqI krdw hY, hr vyly hukm ivc lIn rihMdw hY [ vrq (Awidk r`Kx dw) nym, srIrk pivqRqw, ieMidRAW ƒ rokx dw jqn—ieh sB kuJ aus mnu`K dy vwsqy pRBU dw hukm mMnxw hI hY [ (hukm mMn ky) auh mnu`K mn-mMgI murwd pRwpq krdw hY [ hy BweI! ijhVI jIv-iesqRI prmwqmw dI rzw ƒ smJdI hY, ijhVI suriq joV ky gurU dI srn peI rihMdI hY, auh jIv-iesqRI sdw BwgW vwlI hY [ hy nwnk! ijnHW jIvW au~qy (prmwqmw) imhr krdw hY, auhnW ƒ (Awpxy) hukm ivc lIn kr lYNdw hY [18[ hy BweI! Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlI bd-nsIb jIv-iesqRI (prmwqmw dI) rzw ƒ nhIN smJdI, sdw haumY dy Awsry (Awpxy vloN imQy hoey Dwrimk) kMm krdI rihMdI hY [ auh vrq nym su`c sMjm dyv-pUjw (Awidk krm krdI hY, pr ieh hn inrw ivKwvw, qy) ivKwvy nwl mn dI Btkxw dUr nhIN huMdI [ hy BweI! (ijnHW mnu`KW dw mn) AMdroN Kotw rihMdw hY, ijhVy mwieAw dy moh ivc iv`Jy rihMdy hn (auhnW dy kIqy Dwrimk krm ieauN hI hn) ijvyN hwQI (nHw ky Awpxy au~qy) im`tI aufw ky pw lYNdw hY [ auh mnu`K aus prmwqmw ƒ Xwd nhIN krdy, ijs ny (auhnW ƒ) pYdw kIqw [ (hir-nwm dw) ismrn krn qoN ibnw koeI mnu`K kdy suK nhIN pw skdw [

hy nwnk! krwqr ny hI Dur drgwh qoN (Awpxy hukm nwl) jgq-rcnw kIqI hoeI hY, hryk jIv Awpxy ipCly kIqy krmW dy sMskwrW Anuswr hI (hux BI) krm krI jWdw hY [19[ ਗੁਰਮੁਿਖ ਪਰਤੀਿਤ ਭਈ ਮਨੁ ਮਾਿਨਆ ਅਨਿਦਨੁ ਸੇਵਾ ਕਰਤ ਸਮਾਇ ॥ ਅੰਤਿਰ ਸਿਤਗੁਰੁ ਗੁਰੂ ਸਭ ਪੂਜੇ ਸਿਤਗੁਰ ਕਾ ਦਰਸੁ ਦੇਖੈ ਸਭ ਆਇ ॥ ਮੰਨੀਐ ਸਿਤਗੁਰ ਪਰਮ ਬੀਚਾਰੀ ਿਜਤੁ ਿਮਿਲਐ ਿਤਸਨਾ ਭੁਖ ਸਭ ਜਾਇ ॥ ਹਉ ਸਦਾ ਸਦਾ ਬਿਲਹਾਰੀ ਗੁਰ ਅਪੁਨੇ ਜੋ ਪਰ੍ਭੁ ਸਚਾ ਦੇਇ ਿਮਲਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਕਰਮੁ ਪਾਇਆ ਿਤਨ ਸਚਾ ਜੋ ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਲਗੇ ਆਇ ॥੨੦॥ {ਪੰਨਾ 1423} pd ArQ:- gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K [ prqIiq—srDw [ mwinAw— pqIijAw rihMdw hY [ Anidnu—hr vyly [ krq—kridAW [ smwie—lIn rihMdw hY [ AMqir—(ijs dy) AMdr [ sB—swrI lukweI [ pUjy—Awdr-sqkwr krdw hY [ sB—swrI lukweI ivc [ mMnIAY—srDw bxwxI cwhIdI hY [ prm bIcwrI—sB qoN au~cI Awqmk ivcwr dw mwlk [ ijqu imilAY—ijs ƒ imilAW [ hau—hauN, mYN [ dyie imlwie—imlw dyNdw hY [ scw—sdw kwiem rihx vwlw [ krmu—b^SS, imhr [ scw krmu—sdw-iQr imhr [ Awie—Aw ky [20[ ArQ:- hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwly mnu`K dy AMdr (gurU vwsqy) srDw bxI rihMdI hY, (aus dw) mn (gurU ivc) pqIijAw rihMdw hY, auh hr vyly syvw kridAW (syvw ivc) msq rihMdw hY [ (ijs mnu`K dy) ihrdy ivc (sdw) gurU v`sdw hY sB dw Awdr-sqkwr krdw hY, auh swrI lukweI ivc gurU dw drsn krdw hY [ hy BweI! sB qoN au~cI Awqmk ivcwr dy mwlk gurU ivc srDw bxwxI cwhIdI hY, ijs (gurU) dy imilAW (mwieAw dI) swrI Bu`K swrI iqRh dUr ho jWdI hY [ hy BweI! mYN sdw hI Awpxy gurU qoN sdky jWdw hW ikauNik auh gurU sdw kwiem rihx vwlw prmwqmw imlw dyNdw hY [ hy nwnk! ijhVy mnu`K gurU dy crnW ivc Aw ky itk gey, auhnW ny sdw kwiem rihx vwlI (r`bI) imhr pRwpq kr leI [20[ ਿਜਨ ਿਪਰੀਆ ਸਉ ਨੇਹੁ ਸੇ ਸਜਣ ਮੈ ਨਾਿਲ ॥ ਅੰਤਿਰ ਬਾਹਿਰ ਹਉ ਿਫਰ ਭੀ ਿਹਰਦੈ ਰਖਾ ਸਮਾਿਲ ॥੨੧॥ ਿਜਨਾ ਇਕ ਮਿਨ ਇਕ ਿਚਿਤ ਿਧਆਇਆ ਸਿਤਗੁਰ ਸਉ ਿਚਤੁ ਲਾਇ ॥ ਿਤਨ ਕੀ ਦੁਖ ਭੁਖ ਹਉਮੈ ਵਡਾ ਰੋਗੁ ਗਇਆ ਿਨਰਦੋਖ ਭਏ ਿਲਵ ਲਾਇ ॥ ਗੁਣ ਗਾਵਿਹ ਗੁਣ ਉਚਰਿਹ ਗੁਣ ਮਿਹ ਸਵੈ ਸਮਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਤੇ ਪਾਇਆ ਸਹਿਜ ਿਮਿਲਆ ਪਰ੍ਭੁ ਆਇ ॥੨੨॥ {ਪੰਨਾ 1423} pd ArQ:- sau—sauN, isauN, nwl [ iprIAw sau—ipAwry (pRBU) nwl [ nyhu—ipAwr [ sy—auh (bhu-vcn) [ mY nwil—myry nwl [ hau iPrW—mYN iPrdw hW [ BI—iPr BI [ ihrdY—ihrdy ivc [ rKw—r`KW, mYN r`Kdw hW [ smwil—sMBwl ky [21[

iek min—iekwgr mn nwl [ iek iciq—iekwgr ic`q nwl [ sau—isauN, nwl [ lwie— joV ky [ inrdoK—ivkwr-rihq [ gwvih—gWdy hn [ aucrih—aucwrdy hn [ svY—lIn rihMdw hY (iek-vcn) [ smwie—smwieAw rihMdw hY [ qy—qoN, pwsoN [ shij—Awqmk Afolqw ivc [22[ ArQ:- hy BweI! ijnHW (sq sMgIAW dw) ipAwry pRBU nwl ipAwr bixAw hoieAw hY, auh sqsMgI s`jx myry nwl (shweI) hn [ (auhnW dy sqsMg dI brkiq nwl) mYN AMdr bwhr (dunIAw dy kwr ivhwr ivc BI) quirAw iPrdw hW, (iPr) BI (prmwqmw ƒ Awpxy) ihrdy ivc sMBwl ky r`Kdw hW [21[ hy BweI! ijnHW mnu`KW ny gur crnW ivc ic`q joV ky iekwgr mn nwl iekwgr ic`q nwl (prmwqmw dw nwm) ismirAw hY, auhnW dy swry du`K dUr ho jWdy hn, auhnW dI mwieAw dI Bu`K dUr ho jWdI hY, auhnW dy AMdroN haumY dw v`fw rog dUr ho jWdw hY, (pRBU-crnW ivc) suriq joV ky auh piv`qr jIvn vwly bx jWdy hn [ auh mnu`K sdw pRBU dy gux gWdy hn, gux aucwrdy hn [ hy BweI! (gurU-crnW ivc suriq joV ky) mnu`K prmwqmw dy guxW ivc sdw lIn rihMdw hY itikAw rihMdw hY [ hy nwnk! prmwqmw pUry gurU dI rwhIN imldw hY, Awqmk Afolqw ivc Aw imldw hY [22[ ਮਨਮੁਿਖ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਹੈ ਨਾਿਮ ਨ ਲਗੈ ਿਪਆਰੁ ॥ ਕੂੜੁ ਕਮਾਵੈ ਕੂੜੁ ਸੰਘਰੈ ਕੂਿੜ ਕਰੈ ਆਹਾਰੁ ॥ ਿਬਖੁ ਮਾਇਆ ਧਨੁ ਸੰਿਚ ਮਰਿਹ ਅੰਿਤ ਹੋਇ ਸਭੁ ਛਾਰੁ ॥ ਕਰਮ ਧਰਮ ਸੁਿਚ ਸੰਜਮੁ ਕਰਿਹ ਅੰਤਿਰ ਲੋਭੁ ਿਵਕਾਰ ॥ ਨਾਨਕ ਮਨਮੁਿਖ ਿਜ ਕਮਾਵੈ ਸੁ ਥਾਇ ਨ ਪਵੈ ਦਰਗਹ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ ॥੨੩॥ {ਪੰਨਾ 1423} pd ArQ:- mnmuiK—Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K dy AMdr [ nwim—nwm ivc [ kUVu—(kut—Fraud, deceipt) DoKw, &ryb, T`gI [ sMGrY—iek`Tw krdw hY [ kUiV—&ryb dI rwhIN [ Awhwru—^urwk, AwjIvkw [ ibKu—zhr, Awqmk mOq ilAwaux vwlI [ sMic—iek`Tw kr ky [ mrih—Awqmk mOq shyVdy hn [ AMiq—Aw^r ƒ [ Cwru—suAwh [ sBu—swrw (Dn) [ suic—srIrk piv`qRqw [ sMjmu—ieMidRAW ƒ rokx dw jqn [ krih—krdy hn (bhu-vcn) [ ij—jo kuJ [ Qwie n pvY—kbUl nhIN huMdw [ Qwie—QW ivc, QW isr [ KuAwru—AOKw, duKI [23[ ArQ:- hy BweI! Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwly mnu`K dy AMdr mwieAw dw moh (bixAw rihMdw) hY, (ies vwsqy aus dw prmwqmw dy) nwm ivc ipAwr nhIN bxdw [ auh mnu`K T`gI&ryb krdw rihMdw hY, T`gI-&ryb (dy sMskwr Awpxy AMdr) iek`Ty krdw jWdw hY, T`gI-&ryb dI rwhIN hI AwpxI rozI bxweI r`Kdw hY [ hy BweI! Awqmk mOq ilAwaux vwlI mwieAw vwlw Dn (mnu`K dy) AMq smy (aus dy Bw dw) swrw suAwh ho jWdw hY, (pr iesy) Dn ƒ joV joV ky (jIv) Awqmk mOq shyVdy rihMdy hn,

(Awpxy vloN qIrQ-jwqRw Awidk imQy hoey) Dwrimk krm krdy hn, srIrk piv`qRqw r`Kdy hn, (ieho ijhw hryk) sMjm krdy hn, (pr auhnW dy) AMdr loB itikAw rihMdw hY ivkwr itky rihMdy hn [ hy nwnk! Awpxy mn dy ip`Cy qurn vwlw mnu`K (swrI aumr) jo kuJ krdw rihMdw hY auh prmwqmw dI hzUrI ivc prvwn nhIN huMdw, auQy auh ^uAwr hI huMdw hY [23[ ਸਭਨਾ ਰਾਗ ਿਵਿਚ ਸੋ ਭਲਾ ਭਾਈ ਿਜਤੁ ਵਿਸਆ ਮਿਨ ਆਇ ॥ ਰਾਗੁ ਨਾਦੁ ਸਭੁ ਸਚੁ ਹੈ ਕੀਮਿਤ ਕਹੀ ਨ ਜਾਇ ॥ ਰਾਗੈ ਨਾਦੈ ਬਾਹਰਾ ਇਨੀ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੂਿਝਆ ਜਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੈ ਬੂਝੈ ਿਤਨਾ ਰਾਿਸ ਹੋਇ ਸਿਤਗੁਰ ਤੇ ਸੋਝੀ ਪਾਇ ॥ ਸਭੁ ਿਕਛੁ ਿਤਸ ਤੇ ਹੋਇਆ ਿਜਉ ਿਤਸੈ ਦੀ ਰਜਾਇ ॥੨੪॥ {ਪੰਨਾ 1423} pd ArQ:- BweI—hy BweI! so—auh (‘scu’ hI, ‘ismrn’ hI) [ Blw—cMgw (au~dm) [ ijqu—ijs (au~dm) dI rwhIN, ijs (ismrn) dI rwhIN [ min—mn ivc [ scu—sdw-iQr hir-nwm (dw ismrn) [ rwgY bwhrw—rwg (dI kYd) qoN pry [ nwdY bwhrw—nwd (dI kYd) qoN pry [ ienI—iehnW (rwgW Aqy nwdW) dI rwhIN [ nwdu—Awvwz, isM|I Awidk dw vjwxw [ bUJY—smJdw hY (iek-vcn) [ iqnw—auhnW vwsqy [ rwis hoie—(rwg BI) rwis hoie, (rwg BI) sPl ho jWdw hY, (rwg BI) shwiek ho jWdw hY [ qy—qoN, pwsoN [ soJI—rzw dI sUJ [ iqs qy—(sMbMDk ‘qy’ dy kwrn l&z ‘iqsu’ dw u au~f igAw hY) aus prmwqmw qoN [ ijau— ijvyN [24[ ArQ:- hy BweI! sdw-iQr hir-nwm (dw ismrn hI mnu`K vwsqy) sB kuJ hY, sdw-iQr hir-nwm hI (mnu`K vwsqy) rwg hY nwd hY, (hir-nwm dy ismrn dw) mu`l ibAwn nhIN kIqw jw skdw [ hy BweI! swry rwgW ivc auh (hir-nwm ismrn hI) cMgw (au~dm) hY, ikauNik aus (ismrn) dI rwhIN (hI prmwqmw mnu`K dy) mn ivc Aw ky v`sdw hY [ prmwqmw (dw imlwp) rwg (dI kYd) qoN pry hY, nwd (dI kYd) qoN pry hY [ iehnW (rwgW nwdW) dI rwhIN (prmwqmw dI) rzw ƒ smiJAw nhIN jw skdw [ hy nwnk! (ijhVw ijhVw mnu`K prmwqmw dI) rzw ƒ smJ lYNdw hY auhnW vwsqy (rwg BI) shweI ho skdw hY (auØN\ inry rwg hI Awqmk jIvn dy rsqy ivc shweI nhIN hn) [ hy BweI! gurU pwsoN ieh smJ pYNdI hY ik sB kuJ aus prmwqmw qoN hI ho irhw hY, ijvyN aus dI rzw hY, (iqvyN hI sB kuJ ho irhw hY) [24[ ਸਿਤਗੁਰ ਿਵਿਚ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਨਾਮੁ ਹੈ ਅੰਿਮਰ੍ਤੁ ਕਹੈ ਕਹਾਇ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਨਾਮੁ ਿਨਰਮਲ ਿਨਰਮਲ ਨਾਮੁ ਿਧਆਇ ॥ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਬਾਣੀ ਤਤੁ ਹੈ ਗੁਰਮੁਿਖ ਵਸੈ ਮਿਨ ਆਇ ॥ ਿਹਰਦੈ ਕਮਲੁ ਪਰਗਾਿਸਆ ਜੋਤੀ ਜੋਿਤ ਿਮਲਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਸਿਤਗੁਰੁ ਿਤਨ ਕਉ ਮੇਿਲਓਨੁ ਿਜਨ ਧੁਿਰ ਮਸਤਿਕ ਭਾਗੁ ਿਲਖਾਇ ॥੨੫॥ {ਪੰਨਾ 1424}

pd ArQ:- AMimRq nwmu—Awqmk jIvn vwlw hir-nwm [ khY—jpdw hY, aucwrdw hY [ khwie—jpWdw hY (hornW qoN) [ inrmlou—(A`Kr ‘l’ dy nwl do lgW hn— o Aqy u [ Asl l&z hY ‘inrmlu’, ieQy ‘inrmlo’ pVHnw hY) piv`qr [ AMimRq bwxI—Awqmk jIvn dyx vwlI bwxI ivc [ qqu—incoV, AslIAq [ gurmuiK—gurU dI srn pY ky [ min—mn ivc [ prgwisAw—iKV pYNdw hY [ joiq—ijMd [ myilEnu—aus (pRBU) ny imlwieAw hY [ Duir—Dur drgwh qoN [ msqik—m`Qy au~qy [ Bwgu—cMgI iksmq [25[ ArQ:- hy BweI! (prmwqmw dw) Awqmk jIvn dyx vwlw nwm gurU (dy ihrdy) ivc v`sdw hY, (gurU Awp ieh) AMimRq-nwm jpdw hY (Aqy hornW pwso) jpWdw hY [ gurU dI miq auqy quirAW hI (ieh) piv`qr nwm (pRwpq huMdw hY [ gurU dI miq auqy qur ky hI mnu`K ieh) piv`qr nwm jp (skdw hY) [ hy BweI! (mnu`Kw jIvn dw) q`q (hir-nwm gurU dI) Awqmk jIvn dyx vwlI bwxI dI rwhIN hI imldw hY, gurU dI srn ipAW hI (hir-nwm mnu`K dy) mn ivc Aw v`sdw hY (ijs mnu`K dy AMdr hir-nwm Aw v`sdw hY, aus dy) ihrdy dw kOl-Pu`l iKV pYNdw hY, (aus dI) ijMd prmwqmw dI joiq ivc imlI rihMdI hY [ pr, hy nwnk! aus (prmwqmw) ny gurU auhnW (mnu`KW) ƒ imlwieAw, ijnHW dy m`Qy auqy (aus ny) Dur drgwh qoN (ieh) cMgI iksmq ilK id`qI [25[ ਅੰਦਿਰ ਿਤਸਨਾ ਅਿਗ ਹੈ ਮਨਮੁਖ ਭੁਖ ਨ ਜਾਇ ॥ ਮੋਹੁ ਕੁਟੰਬੁ ਸਭੁ ਕੂੜੁ ਹੈ ਕੂਿੜ ਰਿਹਆ ਲਪਟਾਇ ॥ ਅਨਿਦਨੁ ਿਚੰਤਾ ਿਚੰਤਵੈ ਿਚੰਤਾ ਬਧਾ ਜਾਇ ॥ ਜੰਮਣੁ ਮਰਣੁ ਨ ਚੁਕਈ ਹਉਮੈ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥ ਗੁਰ ਸਰਣਾਈ ਉਬਰੈ ਨਾਨਕ ਲਏ ਛਡਾਇ ॥੨੬॥ {ਪੰਨਾ 1424} pd ArQ:- mnmuK AMdir—Awpxy mn dy murId mnu`K dy ihrdy ivc [ Aig—A`g [ jwie—dUr huMdI [ kUVu—nwsvMq pswrw [ kUiV—nwsvMq pswry ivc [ rihAw lptwie— PisAw rihMdw hY [ Anidnu—(Anuidnz) hr roz, hr vyly [ icMqvY—socdw rihMdw hY [ bDw— b`Jw hoieAw [ jwie—(jgq qoN) qur pYNdw hY [ n cukeI—nhIN mu`kdw [ kmwie—krdw rihMdw hY [ aubrY—bcdw hY [ nwnk—hy nwnk! [26[ ArQ:- hy BweI! Awpxy mn dy murId mnu`K dy ihrdy ivc iqRSnw dI (A`g bldI) rihMdI, (aus dy AMdroN mwieAw dI) Bu`K (kdy) dUr nhIN huMdI [ hy BweI! (jgq dw ieh) moh nwsvMq pswrw hY, (ieh) prvwr (BI) nwsvMq pswrw hY, (pr mn dw murId mnu`K ies) nwsvMq pswry ivc (sdw) PisAw rihMdw hY, hr vyly (mwieAw dy moh dIAW) socW socdw rihMdw hY, socW ivc b`Jw hoieAw (hI jgq qoN) qur pYNdw hY, haumY dy Awsry hI (swry) kMm krdw rihMdw hY (qwhIeyN aus dw) jnm mrx dw gyV (kdy) mu`kdw nhIN [ pr, hy nwnk! gurU dI srn pY ky (auh mnmuK BI moh dy jwl ivcoN) bc inkldw hY, gurU (ies moh-jwl qoN) Cufw lYNdw hY [26[

ਸਿਤਗੁਰ ਪੁਰਖੁ ਹਿਰ ਿਧਆਇਦਾ ਸਤਸੰਗਿਤ ਸਿਤਗੁਰ ਭਾਇ ॥ ਸਤਸੰਗਿਤ ਸਿਤਗੁਰ ਸੇਵਦੇ ਹਿਰ ਮੇਲੇ ਗੁਰੁ ਮੇਲਾਇ ॥ ਏਹੁ ਭਉਜਲੁ ਜਗਤੁ ਸੰਸਾਰੁ ਹੈ ਗੁਰੁ ਬੋਿਹਥੁ ਨਾਿਮ ਤਰਾਇ ॥ ਗੁਰਿਸਖੀ ਭਾਣਾ ਮੰਿਨਆ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਪਾਿਰ ਲੰਘਾਇ ॥ ਗੁਰਿਸਖ ਕੀ ਹਿਰ ਧੂਿੜ ਦੇਿਹ ਹਮ ਪਾਪੀ ਭੀ ਗਿਤ ਪ ਿਹ ॥ ਧੁਿਰ ਮਸਤਿਕ ਹਿਰ ਪਰ੍ਭ ਿਲਿਖਆ ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਿਮਿਲਆ ਆਇ ॥ ਜਮਕੰਕਰ ਮਾਿਰ ਿਬਦਾਿਰਅਨੁ ਹਿਰ ਦਰਗਹ ਲਏ ਛਡਾਇ ॥ ਗੁਰਿਸਖਾ ਨੋ ਸਾਬਾਿਸ ਹੈ ਹਿਰ ਤੁਠਾ ਮੇਿਲ ਿਮਲਾਇ ॥੨੭॥ {ਪੰਨਾ 1424} pd ArQ:- siqgur Bwie—gurU dy ipAwr ivc (itk ky) [ syvdy—srn pYNdy hn [ Baujlu—sMswr-smuMdr [ boihQu—jhwz [ nwim—nwm dI rwhIN [ qrwie—pwr lμGw lYNdw hY [ gurisKI—gurU dy is`KW ny [ Bwxw—rzw, mrzI [ hir—hy hrI! giq—au~cI Awqmk AvsQw [ pWih—AsI hwsl kr skIey [ Duir—Dur drgwh qoN [ msqik—m`Qy au~qy [ gur imilAw—gurU ƒ iml ipAw [ kMkr—(ikzkr) dws, syvk [ jm kMkr—jm dy dws jmdUq (bhu-vcn) [ mwir—mwr ky [ ibdwirAnu—aus gurU ny mukw id`qy [ no—ƒ [ quTw—pRsMn [27[ ArQ:- hy BweI! gurU mhwpurK swD sMgiq ivc gurU dy ipAwr ivc itk ky prmwqmw dw ismrn krdw rihMdw hY [ (ijhVy mnu`K) swD sMgiq ivc Aw ky gurU dI srn pYNdy hn, gurU auhnW ƒ prmwqmw ivc joV dyNdw hY prmwqmw nwl imlw dyNdw hY [ (hy BweI! auØN\ qW) ieh jgq ieh sMswr iek iBAwnk smuMdr hY, pr gurU-jhwz (srn Awey jIvW ƒ) hir-nwm ivc (joV ky ies smuMdr qoN) pwr lμGw dyNdw hY [ (ijnHW) guris`KW ny (gurU dw) hukm mMn ilAw, pUrw gurU (auhnW ƒ sMswr-smuMdr qoN) pwr lμGWdw hY [ hy hrI! AsW jIvW ƒ guris`KW dy crnW dI DUV b^S, qw ik AsI ivkwrI jIv BI au~cI Awqmk AvsQw pRwpq kr skIey [ hy nwnk! Dur drgwh qoN hrI-pRBU dw iliKAw lyK (ijs mnu`K dy) m`Qy au~qy au~GV pYNdw hY auh mnu`K gurU ƒ Aw imldw hY [ aus (gurU) ny (swry) jmdUq mwr ky mukw id`qy [ (gurU aus ƒ) prmwqmw dI drgwh ivc sur^rU krw lYNdw hY [ hy BweI! guris`KW ƒ (lok prlok ivc) Awdr-sqkwr imldw hY, pRBU auhnW auqy pRsMn ho ky (auhnW ƒ Awpxy nwl) imlw lYNdw hY [27[ ਗੁਿਰ ਪੂਰੈ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ਿਦੜਾਇਆ ਿਜਿਨ ਿਵਚਹੁ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਹਿਰ ਕੀਰਿਤ ਗਾਇ ਕਿਰ ਚਾਨਣੁ ਮਗੁ ਦੇਖਾਇਆ ॥ ਹਉਮੈ ਮਾਿਰ ਏਕ ਿਲਵ ਲਾਗੀ ਅੰਤਿਰ ਨਾਮੁ ਵਸਾਇਆ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਜਮੁ ਜੋਿਹ ਨ ਸਕੈ ਸਚੈ ਨਾਇ ਸਮਾਇਆ ॥ ਸਭੁ ਆਪੇ ਆਿਪ ਵਰਤੈ ਕਰਤਾ ਜੋ ਭਾਵੈ ਸੋ ਨਾਇ ਲਾਇਆ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਨਾਉ ਲਏ ਤ ਜੀਵੈ ਿਬਨੁ ਨਾਵੈ ਿਖਨੁ ਮਿਰ ਜਾਇਆ ॥੨੮॥ pd ArQ:- guir pUrY—pUry gurU ny [ idVwieAw—(ihrdy ivc) p`kw kr id`qw [ ijin—ijs

(gurU) ny [ ivchu—(jIv dy) AMdroN [ Brmu—Btkxw [ cukwieAw—mukw id`qw [ kIriq— is&iq-swlwh [ gwie—(Awp) gw ky [ kir—pYdw kr ky [ mgu—rsqw [ mwir—mwr ky [ ilv—suriq [ joih n skY—q`k nhIN skdw [ scY nwie—sdw kwiem rihx vwly hir-nwm ivc [ sBu—hr QW [ Awpy—Awp hI [ vrqY—vrqdw hY, mOjUd hY [ jo BwvY—ijhVw jIv aus ƒ cMgw l`gdw hY [ nwie—nwm ivc [ nwnku nwau ley—nwnk hir-nwm lYNdw hY [ qW— qdoN [ jIvY—Awqmk jIvn pRwpq krdw hY [ mir jwieAw—Awqmk mOq AweI smJdw hY, mr jWdw hY [28[ ArQ:- hy BweI! (ijs) pUry gurU ny (jIv dy AMdr sdw) prmwqmw dw nwm p`kw kIqw hY, ijs (pUry gurU) ny (jIv dy) AMdroN Btkxw (sdw) mukweI hY, (aus gurU ny Awp) prmwqmw dw nwm (ismr ky), prmwqmw dI is&iq-swlwh gw gw ky (srn Awey mnu`K dy ihrdy ivc Awqmk jIvn dw) cwnx pYdw kr ky (aus ƒ Awqmk jIvn dw shI) rsqw (sdw) ivKwieAw hY [ hy BweI! (pUry gurU dI rwhIN) haumY dUr kr ky (ijs mnu`K dy AMdr) iek prmwqmw dI lgn l`g geI, (aus ny Awpxy) ihrdy ivc prmwqmw dw nwm vsw ilAw [ gurU dI miq auqy qurn dy kwrn jmrwj BI (aus mnu`K v`l) q`k nhIN skdw, (auh mnu`K) sdw-iQr hir-nwm ivc (sdw) lIn rihMdw hY [ (ausƒ ieh inScw bx jWdw hY ik) hr QW krqwr Awp hI Awp mOjUd hY, ijhVw mnu`K aus ƒ cMgw l`g pYNdw hY aus ƒ Awpxy nwm ivc joV lYNdw hY [ hy BweI! dws nwnk (BI jdoN prmwqmw dw) nwm jpdw hY qdoN Awqmk jIvn hwsl kr lYNdw hY [ BweI! prmwqmw dy nwm qoN ibnw qW jIv iek iKn ivc hI Awqmk mOq shyV lYNdw hY [28[ ਮਨ ਅੰਤਿਰ ਹਉਮੈ ਰੋਗੁ ਭਰ੍ਿਮ ਭੂਲੇ ਹਉਮੈ ਸਾਕਤ ਦੁਰਜਨਾ ॥ ਨਾਨਕ ਰੋਗੁ ਗਵਾਇ ਿਮਿਲ ਸਿਤਗੁਰ ਸਾਧੂ ਸਜਣਾ ॥੨੯॥ {ਪੰਨਾ 1424} pd ArQ:- BRim—Btkxw ivc [ BUly—kurwhy pey rihMdy hn [ swkq—prmwqmw nwloN tu`ty hoey mnu`K [ durjn—durwcwrI mnu`K, BYVy mnu`K [ AMqir—AMdr [ gvwie—dUr kr lYNdw hY [ imil—iml ky [29[ ArQ:- hy BweI! prmwqmw nwloN tu`ty hoey durwcwrI mnu`KW dy mn ivc haumY dw rog (sdw itikAw rihMdw hY), ies haumY dy kwrn Btkxw ivc pY ky auh (jIvn dy) Zlq rsqy pey rihMdy hn [ hy nwnk! (swkq mnu`K BI) s`jx swDU siqgurU ƒ iml ky (haumY dw ieh) rog dUr kr lYNdw hY [29[

ਗੁਰਮਤੀ ਹਿਰ ਹਿਰ ਬੋਲੇ ॥ ਹਿਰ ਪਰ੍ੇਿਮ ਕਸਾਈ ਿਦਨਸੁ ਰਾਿਤ ਹਿਰ ਰਤੀ ਹਿਰ ਰੰਿਗ ਚੋਲੇ ॥ ਹਿਰ ਜੈਸਾ ਪੁਰਖੁ ਨ ਲਭਈ ਸਭੁ ਦੇਿਖਆ ਜਗਤੁ ਮੈ ਟੋਲੇ ॥ ਗੁਰ ਸਿਤਗੁਿਰ ਨਾਮੁ ਿਦੜਾਇਆ ਮਨੁ ਅਨਤ ਨ ਕਾਹੂ ਡੋਲੇ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਹਿਰ ਕਾ ਦਾਸੁ ਹੈ ਗੁਰ ਸਿਤਗੁਰ ਕੇ ਗੁਲ ਗੋਲੇ ॥੩੦॥ {ਪੰਨਾ 1424} pd ArQ:- gurmqI—gurU dI miq auqy qur ky [ boly—jpdI rihMdI hY [ pRyim—pRym ivc [ ksweI—iK`cI rihMdI hY [ hir rMig—hrI dy (pRym-) rMg ivc [ rqI—rMgI hoeI [ coly— (Awqmk Awnμd) mwxdI hY [ purKu—Ksm [ n lBeI—n lBY, nhIN l`Bdw [ toly—toil, tol ky, Koj ky [ siqguir—siqgurU ny [ idVwieAw—(ihrdy ivc) p`kw kr id`qw [ Anq— (ANX>) hor pwsy [ Anq kwhU—iksy BI hor pwsy [ gul goly—goilAW dy goilAW dw, dwsW dy dwsW dw [30[ ArQ:- hy BweI! (ijhVI jIv-iesqRI) gurU dI miq au~qy qur ky (sdw) prmwqmw dw nwm jpdI rihMdI hY, auh idn rwq prmwqmw dy ipAwr ivc iK`c pWdI rihMdI hY, prmwqmw (dy nwm) ivc r`qI rihMdI hY, auh prmwqmw dy (pRym-) rMg ivc (Awqmk Awnμd) mwxdI rihMdI hY [ hy BweI! mYN swrw sMswr Bwl ky vyK ilAw hY, prmwqmw vrgw Ksm (iksy hor QW) nhIN l`Bdw [ hy BweI! gurU siqgurU ny (ijs mnu`K dy ihrdy ivc prmwqmw dw) nwm p`kw kr id`qw, (aus dw) mn iksy BI hor pwsy nhIN foldw [ hy BweI! dws nwnk (BI) prmwqmw dw dws hY, gurU siqgurU dy dwsW dy dwsW dw dws hY [30[ ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੫

ੴ ਸਿਤਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਿਦ ॥ ਰਤੇ ਸੇਈ ਿਜ ਮੁਖੁ ਨ ਮੋੜੰਿਨ ਿਜਨੀ ਿਸਞਾਤਾ ਸਾਈ ॥

ਝਿੜ ਝਿੜ ਪਵਦੇ ਕਚੇ ਿਬਰਹੀ ਿਜਨਾ ਕਾਿਰ ਨ ਆਈ ॥੧॥ ਧਣੀ ਿਵਹੂਣਾ ਪਾਟ ਪਟੰਬਰ ਭਾਹੀ ਸੇਤੀ ਜਾਲੇ ॥ ਧੂੜੀ ਿਵਿਚ ਲੁਡੰਦੜੀ ਸੋਹ ਨਾਨਕ ਤੈ ਸਹ ਨਾਲੇ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 1425} pd ArQ:- rqy—r`qy, (pRym-rMg ivc) rMgy hoey [ soeI—auh (mnu`K) hI (bhu-vcn) [ ij—ijhVy (mnu`K) [ ijnI—ijnHW ny [ is\wqw—fUMGI sWJ pweI hoeI hY [ sweI—sweIN, Ksm-pRBU [ JiV JiV pvdy—muV muV JVdy hn [ kcy ibrhI—kmzor pRIq vwly [ kwir— kwrI, muAwi&k (vyKo, ‘gur kI miq jIie AweI kwir’—pMnw 220) [1[ DxI—mwlk-pRBU [ ivhUxw—ibnw [ pwt—rySm [ ptMbr—pt-AMbr, p`t dy k`pVy [ Bwih—A`g [ syqI—nwl [ BwhI syqI—A`g nwl [ jwly—swV id`qy hn [ lufMdVI—lytdI [ sohW—mYN sohxI l`gdI hW [ nwnk—hy nwnk! sh nwly—Ksm nwl [ qY nwly—qyry nwl [ qY sh nwly—hy Ksm! qyry nwl [2[ ArQ:- hy BweI! auh mnu`K hI (pRym rMg ivc) rMgy hoey hn, ijhVy (Ksm-pRBU dI Xwd vloN kdy BI) mUMh nhIN moVdy (kdy BI pRBU dI Xwd nhIN BulWdy), ijnHW ny Ksm-pRBU nwl fUMGI sWJ

pweI hoeI hY [ pr ijnHW ƒ (pRym dI dvweI) muAwi&k nhIN bYTdI (TIk Asr nhIN krdI,) auh kmzor pRym vwly mnu`K (pRBU crnW nwloN ieauN) muV muV tu`tdy hn (ijvyN kmzor k`cy Pl twhxI nwloN) [1[ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) (mYN qW auh) rySmI kpVy (BI) A`g nwl swV id`qy hn (ijnHW dy kwrn jIvn) Ksm-pRBU (dI Xwd) qoN vWijAw hI rhy [ hy Ksm-pRBU! qyry nwl (qyry crnW ivc rih ky) mYN G`ty-im`tI ivc ilbVI hoeI BI (Awpxy Awp ƒ) sohxI l`gdI hW [2[ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਿਦ ਅਰਾਧੀਐ ਨਾਿਮ ਰੰਿਗ ਬੈਰਾਗੁ ॥ ਜੀਤੇ ਪੰਚ ਬੈਰਾਈਆ ਨਾਨਕ ਸਫਲ ਮਾਰੂ ਇਹੁ ਰਾਗੁ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1425} pd ArQ:- kY sbid—dy Sbd dI rwhIN [ ArwDIAY—ismrnw cwhIdw hY [ nwim—nwm ivc (juiVAW), nwm dI rwhIN [ rMig—pRym-rMg dI rwhIN [ bYrwgu—ivkwrW vloN auprwmqw [ jIqy—ij`qy jWdy hn, v`s ivc Aw jWdy hn [ pMc bYrweIAw—(kwmwidk) pMjy vYrI [ sPl— kwmXwb, kwrI [ mwrU—mwr-mukwx vwlI (dvweI) [ rwgu—hulwrw, ipAwr dw hulwrw (emotion, feeling) [3[ ArQ:- hy BweI! gurU dy Sbd ivc juV ky prmwqmw dw nwm ismrnw cwhIdw hY [ (pRBU dy) nwm dI brkiq nwl, (pRBU dy pRym-) rMg dI brkiq nwl (mn ivc ivkwrW vloN) auprwmqw (pYdw ho jWdI hY), (kwmwidk) pMØjy vYrI v`s ivc Aw jWdy hn [ hy nwnk! ieh pRym-hulwrw (ivkwr-rogW ƒ) mwr-mukwx vwlI kwrI dvweI hY [3[ ਜ ਮੂੰ ਇਕੁ ਤ ਲਖ ਤਉ ਿਜਤੀ ਿਪਨਣੇ ਦਿਰ ਿਕਤੜੇ ॥ ਬਾਮਣੁ ਿਬਰਥਾ ਗਇਓ ਜਨੰਮੁ ਿਜਿਨ ਕੀਤੋ ਸੋ ਿਵਸਰੇ ॥੪॥ {ਪੰਨਾ 1425} pd ArQ:- jW—jdoN [ mUM—myrw, myry v`l [ q—qdoN, qW [ lK—l`KW hI (myry v`l) [ qau—qyrI [ ijqI—ijqnI BI [ qau ijqI—qyrI ijqnI BI (isRStI hY) [ dir—(qyry) dr qy [ ikqVy—ikqny hI, AnykW, ieh swry AnykW [ ipnxy—mMgx vwly, mMgqy [ bwmxu jnμmu— (sB qoN au~cw smiJAw jwx vwlw) bRwhmx (dy Gr dw) jnm (BI) [ ijin—ijs (prmwqmw) ny [ kIqo—pYdw kIqw hY [ so—auh (prmwqmw) [4[ ArQ:- hy pRBU! jdoN iek qUM myry v`l hYN, qdoN (qyry pYdw kIqy l`KW hI (jIv myry v`l ho jWdy hn) [ (ieh) qyrI ijqnI BI (pYdw kIqI hoeI isRStI hY, qyry) dr qy (ieh swry) AnykW hI mMgqy hn [ hy BweI! ijs prmwqmw ny pYdw kIqw hY, jy auh Bu`ilAw rhy, qW (sB qoN au~cw smiJAw jwx vwlw) bRwhmx (dy Gr dw) jnm (BI) ivArQ clw igAw [4[

ਸੋਰਿਠ ਸੋ ਰਸੁ ਪੀਜੀਐ ਕਬਹੂ ਨ ਫੀਕਾ ਹੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਰਾਮ ਨਾਮ ਗੁਨ ਗਾਈਅਿਹ ਦਰਗਹ ਿਨਰਮਲ ਸੋਇ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 1425} pd ArQ:- soriT—iek rwgxI [ so rsu—auh (nwm-) rs [ pIjIAY—pIxw cwhIdw hY [ kbhU—kdy BI [ PIkw—by-suAwdw [ gweIAih—gwey jwxy cwhIdy hn [ soie—soBw [ inrml soie—by-dwZ soBw [5[ ArQ:- hy BweI! auh (hir-nwm-) rs pINdy rihxw cwhIdw hY, jo kdy BI by-suAwdw nhIN huMdw [ hy nwnk! prmwqmw dy nwm dy gux (sdw) gwey jwxy cwhIdy hn (ies qrHW prmwqmw dI) hzUrI ivc by-dwZ soBw (imldI hY) [5[ ਜੋ ਪਰ੍ਿਭ ਰਖੇ ਆਿਪ ਿਤਨ ਕੋਇ ਨ ਮਾਰਈ ॥ ਅੰਦਿਰ ਨਾਮੁ ਿਨਧਾਨੁ ਸਦਾ ਗੁਣ ਸਾਰਈ ॥ ਏਕਾ ਟੇਕ ਅਗੰਮ ਮਿਨ ਤਿਨ ਪਰ੍ਭੁ ਧਾਰਈ ॥ ਲਗਾ ਰੰਗੁ ਅਪਾਰੁ ਕੋ ਨ ਉਤਾਰਈ ॥ ਗੁਰਮੁਿਖ ਹਿਰ ਗੁਣ ਗਾਇ ਸਹਿਜ ਸੁਖੁ ਸਾਰਈ ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਿਨਧਾਨੁ ਿਰਦੈ ਉਿਰ ਹਾਰਈ ॥੬॥ {ਪੰਨਾ 1425} pd ArQ:- pRiB—pRBU ny [ n mwreI—n mwrY, nhIN mwrdw, nhIN mwr skdw [ inDwnu— ^zwnw [ swreI—swrY, sMBwldw hY, ihrdy ivc vsweI r`Kdw hY [ AgMm—AphuMc [ tyk AgMm—AphuMc pRBU dw Awsrw [ min—mn ivc [ qin—qn ivc [ DwreI—DwrY, vsWdw hY, vsweI r`Kdw hY [ rMgu—pRym-rMg [ Apwr—kdy nwh mu`kx vwlw (A-pwru) [ ko—koeI jIv [ n auqwreI—n auqwrY, dUr nhIN kr skdw [ gurmuiK—gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K [ gwie—gWdw hY [ shij—Awqmk Afolqw ivc [ swreI—swrY, sMBwldw hY, mwxdw hY [ irdY—ihrdy ivc [ auir—ihrdy ivc [ hwreI—DwreI, DwrY, itkweI r`Kdw hY [6[ ArQ:- hy BweI! ijnHW (mnu`KW) dI pRBU ny Awp r`iKAw kIqI, auhnW ƒ koeI mwr nhIN skdw [ hy BweI! (ijs mnu`K dy) ihrdy ivc prmwqmw dw nwm ^zwnw v`s irhw hY, auh sdw prmwqmw dy gux cyqy krdw rihMdw hY [ ijs ƒ iek AphuMc pRBU dw (sdw) Awsrw hY, auh Awpxy mn ivc qn ivc pRBU ƒ vsweI r`Kdw hY [ (ijs dy ihrdy ivc) kdy nwh mu`kx vwlw pRBU-pRym bx jWdw hY, aus pRym-rMg ƒ koeI auqwr nhIN skdw [ hy BweI! gurU dy snmuK rihx vwlw mnu`K prmwqmw dy gux gWdw rihMdw hY, Aqy Awqmk Afolqw ivc (itk ky Awqmk) Anμd mwxdw rihMdw hY [ hy nwnk! (gurU ny snmuK rihx vwlw mnu`K) prmwqmw dw nwm-^zwnw Awpxy ihrdy ivc (ieauN) itkweI r`Kdw hY (ijvyN hwr gl ivc pw r`KIdw hY) [6[ ਕਰੇ ਸੁ ਚੰਗਾ ਮਾਿਨ ਦੁਯੀ ਗਣਤ ਲਾਿਹ ॥ ਅਪਣੀ ਨਦਿਰ ਿਨਹਾਿਲ ਆਪੇ ਲੈਹੁ ਲਾਇ ॥ ਜਨ ਦੇਹੁ ਮਤੀ ਉਪਦੇਸੁ ਿਵਚਹੁ ਭਰਮੁ ਜਾਇ ॥ ਜੋ ਧੁਿਰ ਿਲਿਖਆ ਲੇਖੁ ਸੋਈ ਸਭ ਕਮਾਇ ॥ ਸਭੁ ਕਛੁ ਿਤਸ ਦੈ ਵਿਸ ਦੂਜੀ ਨਾਿਹ ਜਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਸੁਖ ਅਨਦ ਭਏ ਪਰ੍ਭ ਕੀ ਮੰਿਨ ਰਜਾਇ ॥੭॥ {ਪੰਨਾ 1425}

pd ArQ:- kry—(ijhVw kMm prmwqmw) krdw hY [ su—aus (kMm) ƒ [ mwin—mMn, smJ [ duXI—dUjI, hor hor [ gxq—icMqw [ lwih—dUr kr [ ndir—imhr dI ingwh nwl [ inhwil—vyK ky, q`k ky [ Awpy—Awp hI [ lYhu lwie—(Awpxy crnW ivc) joV lY [ mqI— miq, Akl [ aupdysu—is`iKAw [ ivchu—(syvk dy) AMdroN [ Brmu—Btkxw [ jwie—dUr ho jwey [ Duir—Dur drgwh qoN [ soeI—auh (iliKAw lyK) hI [ sB—swrI lukweI [ iqs dY—(sMbMDk ‘dY’ dy kwrn l&z ‘iqsu’ dw u au~f igAw hY) [ iqs dY vis—aus (prmwqmw) dy v`s ivc [ jwie—QW [ Bey—ho jWdy hn [ min—mMin, mMn ky [ rjwie— rzw, Bwxw, hukm [7[ ArQ:- hy BweI! (ijhVw kMm prmwqmw) krdw hY, aus (kMm) ƒ cMgw smJ, (Aqy Awpxy AMdroN) hor hor icMqw-i&kr dUr kr [ hy pRBU! qUM AwpxI imhr dI ingwh nwl q`k, Awp hI (Awpxy syvk ƒ Awpxy crnW ivc) joVI r`K [ (Awpxy) syvk ƒ (auh) Akl dyh (auh) is`iKAw dyh (ijs dI rwhIN ies dy) AMdroN Btkxw dUr ho jwey [ hy BweI! (jIvW dy kIqy krmW Anuswr) Dur drgwh qoN ijhVw lyK (iehnW dy m`Qy au~Qy) iliKAw jWdw hY, swrI lukweI (aus lyK Anuswr hI hryk) kwr krdI hY (ikauNik) hryk kwr aus (prmwqmw) dy v`s ivc hY; (aus qoN ibnw jIvW vwsqy) koeI hor QW (Awsrw) nhIN hY [ hy nwnk! prmwqmw dI rzw ƒ mMn ky (jIv dy AMdr Awqmk) suK Awnμd bxy rihMdy hn [7[ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਿਜਨ ਿਸਮਿਰਆ ਸੇਈ ਭਏ ਿਨਹਾਲ ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਅਰਾਧਣਾ ਕਾਰਜੁ ਆਵੈ ਰਾਿਸ ॥੮॥ ਪਾਪੀ ਕਰਮ ਕਮਾਵਦੇ ਕਰਦੇ ਹਾਏ ਹਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਿਜਉ ਮਥਿਨ ਮਾਧਾਣੀਆ ਿਤਉ ਮਥੇ ਧਰ੍ਮ ਰਾਇ ॥੯॥ ਨਾਮੁ ਿਧਆਇਿਨ ਸਾਜਨਾ ਜਨਮ ਪਦਾਰਥੁ ਜੀਿਤ ॥ ਨਾਨਕ ਧਰਮ ਐਸੇ ਚਵਿਹ ਕੀਤੋ ਭਵਨੁ ਪੁਨੀਤ ॥੧੦॥ {ਪੰਨਾ 1425} pd ArQ:- ijin—ijs (ijs) ny [ syeI—auh (swry) hI [ inhwl—pRsMn-ic`q [ kwrju— (hryk) kMm [ AwvY rwis—isry cVH jWdw hY, sPl ho jWdw hY [8[ krdy hwie hwie—duKI huMdy rihMdy hn [ mQin—mQdIAW hn, irVkdIAW hn [ DRmrwie— Drmrwj [9[ iDAwiein—(bhu-vcn) iDAwauNdy hn [ pdwrQu—kImqI cIz [ jIiq—ij`q ky [ cvih— boldy hn [ AYsy—ieauN, ies qrHW [ Bvnu—jgq, sMswr [ pnIq—piv`qr [10[ ArQ:- hy BweI! ijs ijs mnu`K ny pUry gurU ƒ (gurU dy aupdyS ƒ) cyqy r`iKAw, auh swry pRsMn-ic`q ho gey [ hy nwnk! (gurU dw aupdyS ieh hY ik prmwqmw dw) nwm ismrnw cwhIdw hY (ismrn dI brkiq nwl) jIvn-mnorQ sPl ho jWdw hY [8[

hy BweI! ivkwrI mnu`K (ivkwrW dy) kMm krdy rihMdy hn [ hy nwnk! (ivkwrIAW ƒ) Drmrwj (hr vyly) ieauN duKI krdw rihMdw hY ijvyN mDwxIAW (du`D) irVkdIAW hn [9[ hy BweI! ijhVy Bly mnu`K prmwqmw dw nwm ismrdy hn, auh ies kImqI mnu`Kw jIvn dI bwzI ij`q ky (jWdy hn) [ hy nwnk! ijhVy mnu`K (mnu`Kw jIvn dw) mnorQ (hir-nwm) aucwrdy rihMdy hn, auh jgq ƒ BI piv`qr kr dyNdy hn [10[ ਖੁਭੜੀ ਕੁਥਾਇ ਿਮਠੀ ਗਲਿਣ ਕੁਮੰਤਰ੍ੀਆ ॥ ਨਾਨਕ ਸੇਈ ਉਬਰੇ ਿਜਨਾ ਭਾਗੁ ਮਥਾਿਹ ॥੧੧॥ ਸੁਤੜੇ ਸੁਖੀ ਸਵੰਿਨ ਜੋ ਰਤੇ ਸਹ ਆਪਣੈ ॥ ਪਰ੍ੇਮ ਿਵਛੋਹਾ ਧਣੀ ਸਉ ਅਠੇ ਪਹਰ ਲਵੰਿਨ ॥੧੨॥ ਸੁਤੜੇ ਅਸੰਖ ਮਾਇਆ ਝੂਠੀ ਕਾਰਣੇ ॥ ਨਾਨਕ ਸੇ ਜਾਗੰਿਨ ਿਜ ਰਸਨਾ ਨਾਮੁ ਉਚਾਰਣੇ ॥੧੩॥ ਿਮਰ੍ਗ ਿਤਸਨਾ ਪੇਿਖ ਭੁਲਣੇ ਵੁਠੇ ਨਗਰ ਗੰਧਰ੍ਬ ॥ ਿਜਨੀ ਸਚੁ ਅਰਾਿਧਆ ਨਾਨਕ ਮਿਨ ਤਿਨ ਫਬ ॥੧੪॥ {ਪੰਨਾ 1425} pd ArQ:- KuBVI—BYVI qrHW Ku`BI rihMdI hY [ kuQwie—koJy QW ivc [ glix—ij`lHx [ mMqR—aupdyS, is`iKAw [ kumMqR—BYVI is`iKAw [ kumMqRIAw—BYVI miq lYx vwlI [ syeI—auh bMdy hI [ aubry—bcdy hn [ ijnw mQwih—ijnHW dy m`Qy au~qy [11[ suqVy—pRym-lgn ivc msq rihx vwly [ svMin@—sONdy hn, jIvn ibqIq krdy hn [ shu— Shu, Ksm [ sh AwpxY—Shu dy (pRym-rMg) ivc [ rqy—rMgy hoey [ ivCohw—ivCoVw [ DxI— mwlk-pRBU [ sau—isauN, nwloN [ lvMin@—lON lON krdy rihMdy hn [12[ AsMK—Axigxq [ kwrxy—dI ^wqr [ sy—auh (bhu-vcn) [ ij—ijhVy [13[ imRg iqsnw—Tg-nIrw [ pyiK—vyK ky [ vuTy—jdoN Aw v`sy, jdoN id`s pey [ ngr gMDRb— gMDrb ngr, hircMd dI ngrI, hvweI iklHw [ scu—sdw kwiem rihx vwlw hir-nwm [ min—mn ivc [ qin—qn ivc [ Cb—suMdrqw, suhx`p [4[ ArQ:- hy BweI! BYVI miq lYx vwlI (jIv-iesqRI mwieAw dy moh dI ijlHx ivc) koJy QW ivc bury hwly Ku`BI rihMdI hY, (pr ieh) ijlHx (aus ƒ) im`TI (BI l`gdI hY) [ hy nwnk! auh mnu`K hI (mwieAw dy moh dI ies ijlHx ivcoN) bc inkldy hn, ijnHW dy m`Qy auqy Bwg (jwg pYNdw hY) [11[ hy BweI! ijhVy mnu`K Awpxy Ksm-pRBU dy pRym-rMg ivc rMgy rihMdy hn, pRym-lgn ivc msq rihx vwly auh mnu`K Awnμd nwl jIvn ibqIq krdy hn [ pr ijnHW mnu`KW ƒ Ksm nwloN pRym dw ivCoVw rihMdw hY, auh (mwieAw dI ^wqr) A`Ty phr (kW vWg) lO lON krdy rihMdy hn [12[ hy BweI! nwsvMq mwieAw dI ^wqr Axigxq jIv (moh dI nINd ivc) su`qy rihMdy hn [ hy nwnk! (moh dI ies nINd ivcoN isr&) auh bMdy jwgdy rihMdy hn, ijhVy (AwpxI) jIB nwl prmwqmw dw nwm jpdy rihMdy hn [13[

hy BweI! (ijvyN) TgnIry ƒ vyK ky (hrn Bu`l jWdy hn qy jwn gMvw lYNdy hn, iqvyN mwieAw dI) bxI gMDrb-ngrI ƒ vyK ky (jIv) kurwhy pey rihMdy hn [ hy nwnk! ijnHW mnu`KW ny sdw-iQr hir-nwm ismirAw, auhnW dy mn ivc auhnW dy qn ivc (Awqmk jIvn dI) suMdrqw pYdw ho geI [14[ ਪਿਤਤ ਉਧਾਰਣ ਪਾਰਬਰ੍ਹਮੁ ਸੰਮਰ੍ਥ ਪੁਰਖੁ ਅਪਾਰੁ ॥ ਿਜਸਿਹ ਉਧਾਰੇ ਨਾਨਕਾ ਸੋ ਿਸਮਰੇ ਿਸਰਜਣਹਾਰੁ ॥੧੫॥ ਦੂਜੀ ਛੋਿਡ ਕੁਵਾਟੜੀ ਇਕਸ ਸਉ ਿਚਤੁ ਲਾਇ ॥ ਦੂਜੈ ਭਾਵਂ ੀ ਨਾਨਕਾ ਵਹਿਣ ਲੁੜੰਦੜੀ ਜਾਇ ॥੧੬॥ ਿਤਹਟੜੇ ਬਾਜਾਰ ਸਉਦਾ ਕਰਿਨ ਵਣਜਾਿਰਆ ॥ ਸਚੁ ਵਖਰੁ ਿਜਨੀ ਲਿਦਆ ਸੇ ਸਚੜੇ ਪਾਸਾਰ ॥੧੭॥ ਪੰਥਾ ਪਰ੍ੇਮ ਨ ਜਾਣਈ ਭੂਲੀ ਿਫਰੈ ਗਵਾਿਰ ॥ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਿਬਸਰਾਇ ਕੈ ਪਉਦੇ ਨਰਿਕ ਅੰਧਯ੍ਯ੍ਾਰ ॥੧੮॥ {ਪੰਨਾ 1426} pd ArQ:- piqq—(ivkwrW ivc) if`gy hoey [ piqq auDwrx—ivkwrIAW ƒ ivkwrW ivcoN k`Fx vwlw [ sMmRQ—swrIAW qwkqW dw mwlk [ Apwr—byAMq [ ijsih—ijs (mnu`K) ƒ [ auDwry—(ivkwrW qoN) bcWdw hY [ so—auh mnu`K (iek-vcn) [15[ Coif—C`f dyh [ dUjI kuvwtVI—(prmwqmw dI Xwd qoN ibnw) hor koJw rsqw [ sau—isauN, nwl [ Bwv—ipAwr [ BwvIN—ipAwrW ivc [ dUjy BwvˆØI—(prmwqmw qoN ibnw) hor ipAwrW ivc (PisAW) [ vhix—vhx ivc [ luV@MdVI—ruVHdI [ jwie—jWdI hY [16[ iqhtVy—iq-h`tVy, iqMn h`tW vwly [ iqhtVy bwjwr—iqMn h`tW vwly bwzwrW ivc, mwieAw dy iqMn guxW dy pRBwv ivc [ krin—krdy hn [ saudw—dunIAw dw kwr-ivhwr [ vxjwirAw—jgq ivc vxj krn Awey jIv [ scu—sdw-iQr hir-nwm [ pwswr—pswrI [17[ pMQw—rsqw [ pMQw pRym—pRym dw rsqw [ jwxeI—jwxY, jwxdI (iek-vcn) [ gvwir— mUrK jIv-iesqRI [ BUlI—shI jIvn-rwh qoN KuMJI hoeI [ ibsrwie kY—Bulw ky [ nrik— nrk ivc [ nrik AMD´wr—hnyry nrk ivc [18[ ArQ:- hy BweI! Akwl purK prmwqmw byAMq hY, sB qwkqW dw mwlk hY, ivkwrIAW ƒ ivkwrW qoN bcwx vwlw hY [ hy nwnk! ijs (jIv) ƒ auh ivkwrW ivcoN k`Fdw hY, auh aus isrjxhwr krqwr ƒ ismrn l`g pYNdw hY [15[ hy BweI! isr& iek prmwqmw nwl (Awpxw) ic`q joVI r`K, (pRBU dI Xwd qoN ibnw) mwieAw dy moh vwlw koJw rsqw C`f dyh [ hy nwnk! hor ipAwrW ivc (PisAW), jIv-iesqRI (ivkwrW dy) vhx ivc ruVHdI jWdI hY [16[ hy BweI! (jgq ivc hir-nwm dw) vxj krn Awey hoey jIv (Awm qOr qy) mwieAw dy iqMn guxW dy pRBwv hyT hI dunIAw dw kwr-ivhwr krdy rihMdy hn [ Asl vpwrI auh hn ijnHW ny (ieQoN) sdw-iQr hir-nwm (dw) saudw l`idAw hY [17[

hy BweI! ijhVI jIv-iesqRI (prmwqmw dy) pRym dw rsqw nhIN jwxdI, auh mUrK iesqRI jIvn dy shI rwh qoN KuMJ ky BtkdI iPrdI hY [ hy nwnk! prmwqmw (dI Xwd) Bulw ky jIv Gor nrk ivc pey rihMdy hn [18[ ਮਾਇਆ ਮਨਹੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ਮ ਗੈ ਦੰਮ ਦੰਮ ॥ ਸੋ ਪਰ੍ਭੁ ਿਚਿਤ ਨ ਆਵਈ ਨਾਨਕ ਨਹੀ ਕਰੰਿਮ ॥੧੯॥ ਿਤਚਰੁ ਮੂਿਲ ਨ ਥੁੜਂ ੀਦੋ ਿਜਚਰੁ ਆਿਪ ਿਕਰ੍ਪਾਲੁ ॥ ਸਬਦੁ ਅਖੁਟੁ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕਾ ਖਾਿਹ ਖਰਿਚ ਧਨੁ ਮਾਲੁ ॥੨੦॥ ਖੰਭ ਿਵਕ ਦੜੇ ਜੇ ਲਹ ਿਘੰਨਾ ਸਾਵੀ ਤੋਿਲ ॥ ਤੰਿਨ ਜੜ ਈ ਆਪਣੈ ਲਹ ਸੁ ਸਜਣੁ ਟੋਿਲ ॥੨੧॥ ਸਜਣੁ ਸਚਾ ਪਾਿਤਸਾਹੁ ਿਸਿਰ ਸਾਹ ਦੈ ਸਾਹੁ ॥ ਿਜਸੁ ਪਾਿਸ ਬਿਹਿਠਆ ਸੋਹੀਐ ਸਭਨ ਦਾ ਵੇਸਾਹੁ ॥੨੨॥ {ਪੰਨਾ 1426} pd ArQ:- mnhu—mn qoN [ vIsrY—Bu`ldI [ mWgY—mMgdw rihMdw hY [ dMmW dMm—pYsy hI pYsy, Dn hI Dn [ iciq—ic`q ivc [ n AwveI—n AwvY, nhIN AwauNdw [ krMim—krm ivc, Bwg ivc, iksmq ivc [19[ iqcru—auqnw icr [ mUil n—iblkul nhIN [ QuVˆØIdo—QuVdw, mu`kdw [ ijcru—ijqnw icr [ sbdu—prmwqmw dI is&iq-swlwh [ AKutu—kdy nwh mu`kx vwlw (Dn) [ bwbw—hy BweI! Kwih—Awp vrq [ Kric—hornW ƒ vMf [20[ ivkWdVy—ivkdy [ lhW—mYN l`B lvW [ iGMnw—iGMnW, mYN lY lvW [ swvI—brwbr, sWvI [ qoil—qol ky [ swvI qoil—Awpxy Awpy dy brwbr qol ky [ qMin—srIr auqy [ toil—Koj ky [ sjxu—im`qr [21[ sdw—sdw kwiem rihx vwlw [ swhW dY isir—SwhW dy isir, SwhW dy isr au~qy [ swhu— Swhu, pwiqSwh [ sohIAY—sohxw l`gIdw hY, soBw K`tIdI hY [ vyswhu—Awsrw [22[ ArQ:- hy BweI! (mwieAw-vyVHy mnu`K dy) mn qoN mwieAW kdy nhIN Bu`ldI, (auh hr vyly) Dn hI Dn Bwldw rihMdw hY [ auh prmwqmw (jo sB kuJ dyx vwlw hY, aus dy) ic`q ivc nhIN AwauNdw [ pr, hy nwnk! (auh mwieAw-vyiVHAw mnu`K BI kIh kry? nwm-Dn aus dI) iksmq ivc hI nhIN [19[ hy nwnk! (AwK—) hy BweI! prmwqmw dI is&iq-swlwh AYsw Dn hY AYsw mwl hY jo kdy mu`kdw nhIN [ (ies Dn ƒ Awp) vriqAw kr, (hornW ivc BI) vMifAw kr [ ijqnw icr prmwqmw Awp dieAwvwn rihMdw hY, auqnw icr ieh Dn kdy BI nhIN mu`kdw [20[ hy BweI! jy mYN ikqy KMB l`B lvW, qW mYN Awpxw Awp dy ky aus dy brwbr qol ky auh KMB lY lvW [ mYN auh KMB Awpxy srIr au~qy jV lvW Aqy (aufwrI lw ky) Bwl kr ky aus s`jx pRBU dw imlwp hwsl kr lvW (Bwv, Awpw-Bwv sdky kIiqAW hI auh Awqmk aufwrI l`gdI hY ijs dI brkiq nwl prmwqmw l`B pYNdw hY) [21[ hy BweI! (Asl) im`qr sdw kwiem rihx vwlw pRBU-pwiqSwh hY jo (dunIAw dy swry)

pwiqSwhW dy isr qy pwiqSwh hY (sB dunIAwvI pwiqSwhW qoN v`fw hY) [ auh pRBU-pwiqSwh sB jIvW dw Awsrw hY, (auh AYsw hY ik) aus dy pws bYiTAW (lok prlok dI) soBw K`t leIdI hY [22[ <> siqgur pRswid ] ੴ ਸਿਤਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਿਦ ॥ ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੯ ॥ ਗੁਨ ਗੋਿਬੰਦ ਗਾਇਓ ਨਹੀ ਜਨਮੁ ਅਕਾਰਥ ਕੀਨੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਭਜੁ ਮਨਾ ਿਜਹ ਿਬਿਧ ਜਲ ਕਉ ਮੀਨੁ ॥੧॥ ਿਬਿਖਅਨ ਿਸਉ ਕਾਹੇ ਰਿਚਓ ਿਨਮਖ ਨ ਹੋਿਹ ਉਦਾਸੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਭਜੁ ਹਿਰ ਮਨਾ ਪਰੈ ਨ ਜਮ ਕੀ ਫਾਸ ॥੨॥ ਤਰਨਾਪੋ ਇਉ ਹੀ ਗਇਓ ਲੀਓ ਜਰਾ ਤਨੁ ਜੀਿਤ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਭਜੁ ਹਿਰ ਮਨਾ ਅਉਧ ਜਾਤੁ ਹੈ ਬੀਿਤ ॥੩॥ {ਪੰਨਾ 1426} pd ArQ:- gun goibMd—goibMd dy gux [ AkwrQ—ivArQ [ kInu—bxw ilAw [ khu— AwK [ mnw—hy mn [ ijh ibiD—ijs qrIky nwl, ijs qrHW [ jl kau—pwxI ƒ [ mInu— m`CI [1[ ibiKAn isau—iviSAW nwl [ kwhy—ikauN? inmK—(inmy—) A`K Jmkx ijqny smy leI [ n hoih—n hoihˆ, qUM nhIN huMdw [ audwsu—auprwm [ prY n—nhIN pYNdI [ Pws—PwhI [2[ qrnwmo—juAwnI (q{x—juAwn) [ ieau hI—ieauN hI, by-prvwhI ivc [ jrw—buFypw [ jIiq lIE—ij`q ilAw [ AauD—aumr [ jwq hY bIiq—guzrdI jw rhI hY [3[ ArQ:- hy BweI! jy qUM prmwqmw dy gux kdy nhIN gwey, qW qUM Awpxw mnu`Kw jnm inkMmw kr ilAw [ hy nwnk! AwK—hy mn! prmwqmw dw Bjn kirAw kr (qy, aus ƒ ieauN izMdgI dw Awsrw bxw) ijvyN pwxI ƒ m`CI (AwpxI ijMd dw Awsrw bxweI r`KdI hY) [1[ hy BweI! qUM iviSAW nwl ikauN (ieqnw) msq rihMdw hYN? qUM A`K Jmkx ijqny smy leI BI iviSAW qoN ic`q nhIN htWdw [ hy nwnk! AwK—hy mn! prmwqmw dw Bjn kirAw kr [ (Bjn dI brkiq nwl) jmW dI PwhI (gl ivc) nhIN pYNdI [2[ hy BweI! (qyrI) juAwnI by-prvwhI ivc hI lμG geI, (hux) buFypy ny qyry srIr ƒ ij`q ilAw hY [ hy nwnk! AwK—hy mn! prmwqmw dw Bjn kirAw kr [ aumr lμGdI jw rhI hY [3[ ਿਬਰਿਧ ਭਇਓ ਸੂਝੈ ਨਹੀ ਕਾਲੁ ਪਹੂਿਚਓ ਆਿਨ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਨਰ ਬਾਵਰੇ ਿਕਉ ਨ ਭਜੈ ਭਗਵਾਨੁ ॥੪॥ ਧਨੁ ਦਾਰਾ ਸੰਪਿਤ ਸਗਲ ਿਜਿਨ ਅਪੁਨੀ ਕਿਰ ਮਾਿਨ ॥ ਇਨ ਮੈ ਕਛੁ ਸੰਗੀ ਨਹੀ ਨਾਨਕ ਸਾਚੀ ਜਾਿਨ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 1426} pd ArQ:- ibriD—bu`Fw [ sUJY nhI—smJ nhIN pYNdI [ kwlu—mOq [ Awin—Aw ky [ nr bwvry—hy J`ly mnu`K! n Bjih—qUM nhIN jpdw [4[ dwrw—iesqRI [ sMpiq sgl—swrI sMp`qI, swrI jwiedwd [ ijin mwin—mqW smJ, nwh

mMn [ ApunI kir—AwpxI jwx ky [ ien mih—iehnW swirAW ivcoN [ sMgI—swQI [ swcI jwin—(ieh g`l) p`kI jwx lY [5[ ArQ:- hy nwnk! AwK—hy J`ly mnu`K! qUM ikauN prmwqmw dw Bjn nhIN krdw? (vyK, qUM hux) bu`Fw ho igAw hYN (pr qYƒ Ajy BI ieh) smJ nhIN Aw rhI ik mOq (isr qy) Aw phuMcI hY [4[ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) Dn, iesqRI, swrI jwiedwd—(ies ƒ) AwpxI kr ky nwh mMn [ ieh g`l s`cI smJ ik iehnW swirAW ivcoN koeI ie`k BI qyrw swQI nhIN bx skdw [5[ ਪਿਤਤ ਉਧਾਰਨ ਭੈ ਹਰਨ ਹਿਰ ਅਨਾਥ ਕੇ ਨਾਥ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਿਤਹ ਜਾਨੀਐ ਸਦਾ ਬਸਤੁ ਤੁਮ ਸਾਿਥ ॥੬॥ ਤਨੁ ਧਨੁ ਿਜਹ ਤੋ ਕਉ ਦੀਓ ਤ ਿਸਉ ਨੇਹੁ ਨ ਕੀਨ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਨਰ ਬਾਵਰੇ ਅਬ ਿਕਉ ਡੋਲਤ ਦੀਨ ॥੭॥ ਤਨੁ ਧਨੁ ਸੰਪੈ ਸੁਖ ਦੀਓ ਅਰੁ ਿਜਹ ਨੀਕੇ ਧਾਮ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਨੁ ਰੇ ਮਨਾ ਿਸਮਰਤ ਕਾਿਹ ਨ ਰਾਮੁ ॥੮॥ {ਪੰਨਾ 1426} pd ArQ:- piqq—ivkwrW ivc if`gy hoey [ piqq auDwrn—ivkwrIAW ƒ ivkwrW qoN bcwx vwly [ BY—(l&z ‘Bau’ qoN bhu-vcn) [ BY hrn—swry fr dUr krn vwly [ AnwQ ky nwQ—inKsimAW dy Ksm [ iqh—aus (prmwqmw) ƒ [ jwnIAY—(ieauN) jwxnw cwhIdw hY (ik) [ swiQ—nwl [6[ ijh—ijs (prmwqmw) ny [ qo kau—qYƒ [ qW isau—aus (prmwqmw) nwl [ nyhu—ipAwr [ nr bwvry—hy J`ly mnu`K! dIn—Awqur [7[ sMpY—Dn [ Aru—Aqy [ ijh—ijs ny [ nIky—cMgy, sohxy [ Dwm—Gr [ kwih n—ikauN nhIN [8[ ArQ:- hy nwnk! AwK—(hy BweI!) pRBU jI ivkwrIAW ƒ ivkwrW qoN bcwx vwly hn, swry fr dUr krn vwly hn, Aqy inKsimAW dy Ksm hn [ hy BweI! aus (pRBU) ƒ (ieauN) smJxw cwhIdw hY ik auh sdw qyry nwl v`sdw hY [6[ hy nwnk! AwK—hy J`ly mnu`K! ijs (prmwqmw) ny qYƒ srIr id`qw, Dn id`qw, qUM aus nwl ipAwr nwh pwieAw [ iPr hux Awqur ho ky GbrwieAw ikauN iPrdw hYN (Bwv, aus hrI ƒ Xwd krn qoN ibnw Gbrwxw qW hoieAw hI) [7[ hy nwnk! AwK—hy mn! sux, ijs (prmwqmw) ny srIr id`qw, Dn id`qw, jwiedwd id`qI, suK id`qy Aqy sohxy Gr id`qy, aus prmwqmw dw qUM ismrn ikauN nhIN krdw? [8[ ਸਭ ਸੁਖ ਦਾਤਾ ਰਾਮੁ ਹੈ ਦੂਸਰ ਨਾਿਹਨ ਕੋਇ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਿਨ ਰੇ ਮਨਾ ਿਤਹ ਿਸਮਰਤ ਗਿਤ ਹੋਇ ॥੯॥ ਿਜਹ ਿਸਮਰਤ ਗਿਤ ਪਾਈਐ ਿਤਹ ਭਜੁ ਰੇ ਤੈ ਮੀਤ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਨੁ ਰੇ ਮਨਾ ਅਉਧ ਘਟਤ ਹੈ ਨੀਤ ॥੧੦॥ {ਪੰਨਾ 1426-1427}

pd ArQ:- dwqw—dyx vwlw [ nwihn—nhIN [ iqh—aus (rwm) ƒ [ ismrq—ismridAW [ au~cI Awqmk AvsQw [9[ pweIAY—pRwpq krdI hY [ qY—qUM [ ry mIq—hy im`qr! AauD—aumr [ nIq—in`q [10[ ArQ:- hy nwnk! AwK—hy mn! prmwqmw (hI) swry suK dyx vwlw hY, (aus dy brwbr dw hor) koeI dUjw nhIN hY, aus (dw nwm) ismridAW au~cI Awqmk AvsQw (BI) pRwpq ho jWdI hY [9[ hy im`qr! qUM aus prmwqmw dw Bjn kirAw kr, ijs dw nwm ismridAW au~cI Awqmk AvsQw pRwpq huMdI hY [ hy nwnk! AwK—hy mn! sux, aumr sdw GtdI jw rhI hY (prmwqmw dw ismrn nwh ivswr) [10[ ਪ ਚ ਤਤ ਕੋ ਤਨੁ ਰਿਚਓ ਜਾਨਹੁ ਚਤੁਰ ਸੁਜਾਨ ॥ ਿਜਹ ਤੇ ਉਪਿਜਓ ਨਾਨਕਾ ਲੀਨ ਤਾਿਹ ਮੈ ਮਾਨੁ ॥੧੧॥ {ਪੰਨਾ 1427} pd ArQ:- pWc qq—im`tI, hvw, pwxI, A`g, AwkwS [ ko—dw [ cqur—hy cqur mnu`K! sujwn—hy isAwxy mnu`K! ijh qy—ijnHW q`qW qoN [ qy—qoN [ qwih mwih—auhnW (hI q`qW) ivc [ mwin—mMn lY, XkIn jwx [11[ ArQ:- hy nwnk! (AwK—) hy cqur mnu`K! hy isAwxy mnu`K! qUM jwxdw hYN ik (qyrw ieh) srIr (prmwqmw ny) pMj q`qW qoN bxwieAw hY [ (ieh BI) XkIn jwx ik ijnHW q`qW qoN (ieh srIr) bixAw hY (muV) auhnW ivc hI lIn ho jwiegw (iPr ies srIr dy JUTy moh ivc Ps ky prmwqmw dw ismrn ikauN Bulw irhw hYN? [11[ ਘਟ ਘਟ ਮੈ ਹਿਰ ਜੂ ਬਸੈ ਸੰਤਨ ਕਿਹਓ ਪੁਕਾਿਰ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਿਤਹ ਭਜੁ ਮਨਾ ਭਉ ਿਨਿਧ ਉਤਰਿਹ ਪਾਿਰ ॥੧੨॥ {ਪੰਨਾ 1427} pd ArQ:- Gt—srIr [ Gt Gt mY—hryk srIr ivc [ jU—jI [ pukwir—pukwr ky, au~cI bol ky [ BauiniD—sMswr-smuMdr [ auqrih—auqrihˆ, qUM lμG jwihˆgw [12[ ArQ:- hy nwnk! AwK—hy mn! sMq jnW ny au~cI kUk ky d`s id`qw hY ik prmwqmw hryk srIr ivc v`s irhw hY [ qUM aus (prmwqmw) dw Bjn kirAw kr, (Bjn dI brkiq nwl) sMswr-smuMdr qoN qUM pwr lμG jwihˆgw [12[ ਸੁਖੁ ਦੁਖੁ ਿਜਹ ਪਰਸੈ ਨਹੀ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਅਿਭਮਾਨੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਨੁ ਰੇ ਮਨਾ ਸੋ ਮੂਰਿਤ ਭਗਵਾਨ ॥੧੩॥ ਉਸਤਿਤ ਿਨੰਿਦਆ ਨਾਿਹ ਿਜਿਹ ਕੰਚਨ ਲੋਹ ਸਮਾਿਨ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਿਨ ਰੇ ਮਨਾ ਮੁਕਿਤ ਤਾਿਹ ਤੈ ਜਾਿਨ ॥੧੪॥ ਹਰਖੁ ਸੋਗੁ ਜਾ ਕੈ ਨਹੀ ਬੈਰੀ ਮੀਤ ਸਮਾਿਨ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਿਨ ਰੇ ਮਨਾ ਮੁਕਿਤ ਤਾਿਹ

ਤੈ ਜਾਿਨ ॥੧੫॥ ਭੈ ਕਾਹੂ ਕਉ ਦੇਤ ਨਿਹ ਨਿਹ ਭੈ ਮਾਨਤ ਆਨ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਿਨ ਰੇ ਮਨਾ ਿਗਆਨੀ ਤਾਿਹ ਬਖਾਿਨ ॥੧੬॥ {ਪੰਨਾ 1427} pd ArQ:- ijh—ijs (dy mn) ƒ [ prsY—CuMhdw [ AiBmwnu—AhMkwr [ so—auh (mnu`K) [ mUriq Bgvwn—Bgvwn dw srUp [13[ ausqiq—vifAweI [ ijih—ijs (dy mn) ƒ [ kMcn—sonw [ loh—lohw [ smwin—ieko ijhw [ mukiq—moh qoN ^lwsI [ qwih—aus (mnu`K) ny (pRwpq kIqI hY) [ qy—qUM [ jwin— smJ lY [14[ hrKu—^uSI [ sogu—icMqw, Zm [ jw kY—ijs (mnu`K) dy ihrdy ivc [ smwin—ieko ijhy [ mukiq—mwieAw dy moh qoN ^lwsI [15[ BY—frwvy (bhu-vcn l&z ‘Bau’ qoN) [ Awn—hornW dy [ igAwnI—Awqmk jIvn dI sUJ vwlw mnu`K [ qwih—aus ƒ [ bKwin—AwK [16[ ArQ:- hy nwnk! AwK—hy mn! sux, ijs mnu`K (dy ihrdy) ƒ suK duK nhIN poh skdw, loB moh AhMkwr nhIN poh skdw (Bwv, ijhVw mnu`K suK duK vyly Awqmk jIvn vloN nhIN foldw, ijs auqy loB moh AhMkwr Awpxw zor nhIN pw skdw) auh mnu`K (swiKAwq) prmwqmw dw rUp hY [13[ hy nwnk! AwK—hy mn! sux, ijs mnu`K (dy mn) ƒ ausqiq nhIN (fulw skdI) inMidAw nhIN (fulw skdI), ijs ƒ sonw Aqy lohw ieko ijhy (id`sdy hn, Bwv, jo lwlc ivc nhIN Psdw), ieh g`l (p`k) jwx ik aus ƒ moh qoN Cutkwrw iml cu`kw hY [14[ hy nwnk! AwK—hy mn! sux, ijs mnu`K dy ihrdy ivc ^uSI ZmI Awpxw zor nhIN pw skdI, ijs ƒ vYrI qy im`qr ieko ijhy (im`qr hI) jwpdy hn, qUM ieh g`l p`kI smJ ik aus ƒ mwieAw dy moh qoN ^lwsI iml cu`kI hY [15[ hy nwnk! AwK—hy mn! sux, ijhVw mnu`K iksy ƒ (koeI) frwvy nhIN dyNdw, Aqy iksy dy frwvy nhIN mMndw (frwivAW qoN GbrWdw nhIN) aus ƒ Awqmk jIvn dI sUJ vwlw smJ [16[ ਿਜਿਹ ਿਬਿਖਆ ਸਗਲੀ ਤਜੀ ਲੀਓ ਭੇਖ ਬੈਰਾਗ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਨੁ ਰੇ ਮਨਾ ਿਤਹ ਨਰ ਮਾਥੈ ਭਾਗੁ ॥੧੭॥ ਿਜਿਹ ਮਾਇਆ ਮਮਤਾ ਤਜੀ ਸਭ ਤੇ ਭਇਓ ਉਦਾਸੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਨੁ ਰੇ ਮਨਾ ਿਤਹ ਘਿਟ ਬਰ੍ਹਮ ਿਨਵਾਸੁ ॥੧੮॥ ਿਜਿਹ ਪਰ੍ਾਨੀ ਹਉਮੈ ਤਜੀ ਕਰਤਾ ਰਾਮੁ ਪਛਾਿਨ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਵਹੁ ਮੁਕਿਤ ਨਰੁ ਇਹ ਮਨ ਸਾਚੀ ਮਾਨੁ ॥੧੯॥ {ਪੰਨਾ 1427} pd ArQ:- ijih—ijs (mnu`K) ny [ ibiKAw—mwieAw [ sglI—swrI [ ibiKAw sglI— (kwm k®oD loB moh AhMkwr, inMdw, eIrKw, Awidk) swrI dI swrI mwieAw [ iqh nr mwQY—

aus mnu`K dy m`Qy au~qy [17[ mmqw—Apx`q [ qy—qoN [ audwsu—auprwm [ iqh Git—aus (mnu`K) dy ihrdy ivc [18[ ijih pRwnI—ijs pRwxI ny [ pCwin—pCwx ky, jwx-pCwx pw ky, sWJ pw ky [ vhu nru—auh mnu`K [ mukq—ivkwrW qoN bicAw hoieAw [ mn—hy mn! [19[ ArQ:- hy nwnk! AwK—hy mn! sux, ijs (mnu`K) ny (kwm, kRoD, loB, moh, AhMkwr, inMdw, eIrKw, Awidk AnykW rUpW vwlI) swrI dI swrI mwieAw iqAwg id`qI, (ausy ny hI shI) vYrwg dw (shI) ByK Dwrn kIqw (smJ) [ hy mn! aus mnu`K dy m`Qy auqy (cMgw) Bwg (jwigAw smJ) [17[ hy nwnk! AwK—hy mn! sux, ijs (mnu`K) ny mwieAw dw moh C`f id`qw, (ijhVw mnu`K mwieAw dy kwmwidk) swry ivkwrW vloN auprwm ho igAw, aus dy ihrdy ivc (prq`K qOr qy) prmwqmw dw invws ho jWdw hY [18[ ijs mnu`K ny krqwr isrjxhwr nwl fUMGI sWJ pw ky (Awpxy AMdroN) haumY iqAwg id`qI, hy nwnk! AwK—hy mn! ieh g`l s`cI smJ ik auh mnu`K (hI) mukq hY [19[ ਭੈ ਨਾਸਨ ਦੁਰਮਿਤ ਹਰਨ ਕਿਲ ਮੈ ਹਿਰ ਕੋ ਨਾਮੁ ॥ ਿਨਿਸ ਿਦਨੁ ਜੋ ਨਾਨਕ ਭਜੈ ਸਫਲ ਹੋਿਹ ਿਤਹ ਕਾਮ ॥੨੦॥ ਿਜਹਬਾ ਗੁਨ ਗੋਿਬੰਦ ਭਜਹੁ ਕਰਨ ਸੁਨਹੁ ਹਿਰ ਨਾਮੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਿਨ ਰੇ ਮਨਾ ਪਰਿਹ ਨ ਜਮ ਕੈ ਧਾਮ ॥੨੧॥ ਜੋ ਪਰ੍ਾਨੀ ਮਮਤਾ ਤਜੈ ਲੋਭ ਮੋਹ ਅਹੰਕਾਰ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਆਪਨ ਤਰੈ ਅਉਰਨ ਲੇਤ ਉਧਾਰ ॥੨੨॥ {ਪੰਨਾ 1427} pd ArQ:- BY—(l&z ‘Bau’ qoN bhu-vcn) swry fr [ hrn—dUr krn vwlw [ durmiq— KotI miq [ kil mih—klySW-Bry sMswr ivc [ ko—dw [ inis—rwq [ BjY—jwpdw hY (iek-vcn) [ hoir—ho jWdy hn [ iqh kwm—aus dy (swry) kMm [20[ ijhbw—jIB (nwl) [ krn—kMnW nwl [ prih n—nhIN pYNdy [ Dwm—Gr [ jm kY Dwm— jm ky Dwim, jm dy Gr ivc, jm dy v`s ivc [21[ mmqw—Apx`q, moh [ qjY—C`fdw hY [ qrY—pwr lμG jWdw hY [ Aaurn—hornW ƒ [ lyq auDwr—lyq auDwir, bcw lYNdw hY [22[ ArQ:- hy nwnk! (AwK—hy BweI!) ies klySW-Bry sMswr ivc prmwqmw dw nwm (hI) swry fr nws krn vwlw hY, KotI miq dUr krn vwlw hY [ ijhVw mnu`K pRBU dw nwm rwq idn jpdw rihMdw hY aus dy swry kMm nypry cVH jWdy hn [20[ hy BweI! (AwpxI) jIB nwl prmwqmw dy guxW dw jwp kirAw kro, (Awpxy) kMnW nwl prmwqmw dw nwm suixAw kro [ hy nwnk! AwK—hy mn! (ijhVy mnu`K nwm jpdy hn, auh) jmW dy v`s nhIN pYNdy [21[

hy nwnk! AwK—(hy BweI!) ijhVw mnu`K (Awpxy AMdroN mwieAw dI) mmqw iqAwgdw hY, loB moh Aqy AhMkwr dUr krdw hY, auh Awp (BI ies sMswr-smuMdr qoN) pwr lμG jWdw hY Aqy hornW ƒ BI (ivkwrW qoN) bcw lYNdw hY [22[ ਿਜਉ ਸੁਪਨਾ ਅਰੁ ਪੇਖਨਾ ਐਸੇ ਜਗ ਕਉ ਜਾਿਨ ॥ ਇਨ ਮੈ ਕਛੁ ਸਾਚੋ ਨਹੀ ਨਾਨਕ ਿਬਨੁ ਭਗਵਾਨ ॥੨੩॥ ਿਨਿਸ ਿਦਨੁ ਮਾਇਆ ਕਾਰਨੇ ਪਰ੍ਾਨੀ ਡੋਲਤ ਨੀਤ ॥ ਕੋਟਨ ਮੈ ਨਾਨਕ ਕੋਊ ਨਾਰਾਇਨੁ ਿਜਹ ਚੀਿਤ ॥੨੪॥ ਜੈਸੇ ਜਲ ਤੇ ਬੁਦਬੁਦਾ ਉਪਜੈ ਿਬਨਸੈ ਨੀਤ ॥ ਜਗ ਰਚਨਾ ਤੈਸੇ ਰਚੀ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਿਨ ਮੀਤ ॥੨੫॥ ਪਰ੍ਾਨੀ ਕਛੂ ਨ ਚੇਤਈ ਮਿਦ ਮਾਇਆ ਕੈ ਅੰਧੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਿਬਨੁ ਹਿਰ ਭਜਨ ਪਰਤ ਤਾਿਹ ਜਮ ਫੰਧ ॥੨੬॥ {ਪੰਨਾ 1427} pd ArQ:- Aru—Aqy [ kau—ƒ [ jwin—smJ lY [ ien mih—iehnW (id`sdy pdwrQW) ivc (bhu-vcn) [ kCu—koeI BI pdwrQ [ swco—sdw kwiem rihx vwlw, sdw swQ inbwhux vwlw [23[ inis—rwq [ kwrny—dI ^wqr [ folq—Btkdw iPrdw hY [ nIq—in`q, sdw [ kotn mY— kRoVW ivc [ koaU—koeI ivrlw [ ijh cIiq—ijs dy ic`q ivc [24[ qy—qoN [ budbudw—bulbulw [ rcI—bxweI hoeI hY [ mIq—hy im`qr! [25[ n cyqeI—n cyqY, nhIN cyqy krdw, nhIN socdw [ mid—nSy ivc [ mid mwieAw kY—mwieAw dy nSy ivc [ AMDu—(Awqmk jIvn vloN) AMnHw [ prq—pYNdy hn, pey rihMdy hn [ PMD— Pwhy, PwhIAW [26[ ArQ:- hy nwnk! (AwK—hy BweI!) ijvyN (su`qy ipAW) supnw (AwauNdw hY) Aqy (aus supny ivc keI pdwrQ) vyKIdy hn, iqvyN ies jgq ƒ smJ lY [ prmwqmw dy nwm qoN ibnw (jgq ivc id`s rhy) iehnW (pdwrQW) ivc koeI BI pdwrQ sdw swQ inbwhux vwlw nhIN hY [23[ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) mwieAw (iek`TI krn) dI ^wqr mnu`K sdw rwq idn Btkdw iPrdw hY [ kRoVW (bMidAW) ivc koeI ivrlw (Aijhw huMdw) hY, ijs dy mn ivc prmwqmw dI Xwd itkI huMdI hY [24[ hy nwnk! AwK—hy im`qr! sux, ijvyN pwxI qoN bulbulw sdw pYdw huMdw Aqy nws huMdw rihMdw hY, iqvyN hI (prmwqmw ny) jgq dI (ieh) Kyf bxweI hoeI hY [25[ pr mwieAw dy nSy ivc (Awqmk jIvn vloN) AMnHw hoieAw mnu`K (Awqmk jIvn bwry) kuJ BI nhIN socdw [ hy nwnk! AwK—prmwqmw dy Bjn qoN ibnw (Aijhy mnu`K ƒ) jmW dIAW PwhIAW peIAW rihMdIAW hn [26[ ਜਉ ਸੁਖ ਕਉ ਚਾਹੈ ਸਦਾ ਸਰਿਨ ਰਾਮ ਕੀ ਲੇਹ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਿਨ ਰੇ ਮਨਾ ਦੁਰਲਭ ਮਾਨੁਖ ਦੇਹ ॥੨੭॥ ਮਾਇਆ ਕਾਰਿਨ ਧਾਵਹੀ ਮੂਰਖ ਲੋਗ ਅਜਾਨ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਿਬਨੁ ਹਿਰ ਭਜਨ ਿਬਰਥਾ ਜਨਮੁ

ਿਸਰਾਨ ॥੨੮॥ ਜੋ ਪਰ੍ਾਨੀ ਿਨਿਸ ਿਦਨੁ ਭਜੈ ਰੂਪ ਰਾਮ ਿਤਹ ਜਾਨੁ ॥ ਹਿਰ ਜਨ ਹਿਰ ਅੰਤਰੁ ਨਹੀ ਨਾਨਕ ਸਾਚੀ ਮਾਨੁ ॥੨੯॥ ਮਨੁ ਮਾਇਆ ਮੈ ਫਿਧ ਰਿਹਓ ਿਬਸਿਰਓ ਗੋਿਬੰਦ ਨਾਮੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਿਬਨੁ ਹਿਰ ਭਜਨ ਜੀਵਨ ਕਉਨੇ ਕਾਮ ॥੩੦॥ ਪਰ੍ਾਨੀ ਰਾਮੁ ਨ ਚੇਤਈ ਮਿਦ ਮਾਇਆ ਕੈ ਅੰਧੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਭਜਨ ਿਬਨੁ ਪਰਤ ਤਾਿਹ ਜਮ ਫੰਧ ॥੩੧॥ {ਪੰਨਾ 1427-1428} pd ArQ:- jau—jy [ cwhY—cwhuMdw hY, loVdw hY [ lyh—leI r`Ky; ipAw rhy [ dyh— srIr [27[ DwvhI—Dwvih, dOVy iPrdy hn [ Ajwn—by-smJ [ isrwn—guzr jWdw hY [28[ inis—rwq [ BjY—jpdw hY [ rUp rwm—prmwqmw dw rUp [ iqh—aus ƒ [ jwnu—smJo [ AMqru—&rk, iv`Q [ hir jn—hir-jn, prmwqmw dw Bgq [ swcI mwnu—(ieh g`l) s`cI mMn [29[ PiD rihE—PisAw rihMdw hY [ kauny kwm—iks kMm? iksy BI kMm nhIN [30[ n cyqeI—n cyqY, nhIN cyqy krdw [ mid—nSy ivc [ AMDu—(Awqmk jIvn vloN) AMnHw hoieAw mnu`K [ prq—pey rihMdy hn [ qwih—aus ƒ [ jm PMD—jmW dy Pwhy, jmW dIAW PwhIAW [31[ ArQ:- hy nwnk! AwK—hy mn! sux, ieh mnu`Kw srIr bVI muSikl nwl imldw hY (ies ƒ mwieAw dI ^wqr Btkxw ivc hI nhIN rol dyxw cwhIdw) [ so, jy (mnu`K) Awqmk Awnμd (hwsl krnw) cwhuMdw hY, qW (aus ƒ cwhIdw hY ik) prmwqmw dI srn ipAw rhy [27[ hy nwnk! AwK—(hy BweI!) mUrK by-smJ bMdy (inrI) mwieAw (iek`TI krn) vwsqy Btkdy rihMdy hn, prmwqmw dy Bjn qoN ibnw (auhnW dw ieh mnu`Kw) jnm AjweIN bIq jWdw hY [28[ hy nwnk! AwK—(hy BweI!) ijhVw mnu`K rwq idn (hr vyly prmwqmw dw nwm) jpdw rihMdw hY, aus ƒ prmwqmw dw rUp smJo [ ieh g`l s`cI mMno ik prmwqmw dy Bgq Aqy prmwqmw ivc koeI &rk nhIN hY [29[ hy nwnk! AwK—(hy BweI! ijs mnu`K dw) mn (hr vyly) mwieAw (dy moh) ivc PisAw rihMdw hY (ijs ƒ) prmwqmw dw nwm (sdw) Bu`lw rihMdw hY (d`so) prmwqmw dy Bjn qoN ibnw (aus dw) jIaUxw iks kMMm? [30[ hy nwnk! AwK—(hy BweI!) mwieAw dy moh ivc (Ps ky Awqmk jIvn vloN) AMnHw hoieAw (ijhVw) mnu`K prmwqmw dw nwm Xwd nhIN krdw, prmwqmw dy Bjn qoN ibnw aus ƒ (aus dy gl ivc) jmW dIAW PwhIAW peIAW rihMdIAW hn [31[

ਸੁਖ ਮੈ ਬਹੁ ਸੰਗੀ ਭਏ ਦੁਖ ਮੈ ਸੰਿਗ ਨ ਕੋਇ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਭਜੁ ਮਨਾ ਅੰਿਤ ਸਹਾਈ ਹੋਇ ॥੩੨॥ ਜਨਮ ਜਨਮ ਭਰਮਤ ਿਫਿਰਓ ਿਮਿਟਓ ਨ ਜਮ ਕੋ ਤਰ੍ਾਸੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਭਜੁ ਮਨਾ ਿਨਰਭੈ ਪਾਵਿਹ ਬਾਸੁ ॥੩੩॥ ਜਤਨ ਬਹੁਤੁ ਮੈ ਕਿਰ ਰਿਹਓ ਿਮਿਟਓ ਨ ਮਨ ਕੋ ਮਾਨੁ ॥ ਦੁਰਮਿਤ ਿਸਉ ਨਾਨਕ ਫਿਧਓ ਰਾਿਖ ਲੇਹੁ ਭਗਵਾਨ ॥੩੪॥ {ਪੰਨਾ 1428} pd ArQ:- sMgI—swQI, mylI-gylI [ sMig—nwl [ AMiq—A^Ir vyly (BI) [ shweI— mddgwr [32[ jnm jnm—AnykW jnmW ivc [ ko—dw [ qRwsu—fr [ inrBY—infr AvsQw ivc, aus pRBU ivc ijs ƒ koeI fr poh nhIN skdw [ pwvih—qUM pRwpq kr leyNgw [33[ ko—dw [ mwnu—AhMkwr [ durmiq—KotI miq [ isau—nwl [ PiDE—PisAw rihMdw hY [ Bgvwn—hy Bgvwn! [34[ ArQ:- hy nwnk! AwK—hy mn! prmwqmw dw Bjn kirAw kr (prmwqmw) AMq smy (BI) mddgwr bxdw hY [ (dunIAw ivc qW) suK vyly AnykW mylI-gylI bx jWdy hn, pr du`K ivc koeI BI nwl nhIN huMdw [32[ hy BweI! (prmwqmw dw ismrn Bulw ky jIv) AnykW jnmW ivc Btkdw iPrdw hY, jmW dw fr (ies dy AMdroN) mu`kdw nhIN [ hy nwnk! AwK—hy mn! prmwqmw dw Bjn krdw irhw kr, (Bjn dI brkiq nwl) qUM aus pRBU ivc invws pRwpq kr leyNgw ijs ƒ koeI fr poh nhIN skdw [33[ hy nwnk! (AwK—) hy Bgvwn! mYN AnykW (hor hor) jqn kr cu`kw hW (auhnW jqnW nwl) mn dw AhMkwr dUr nhIN huMdw, (ieh mn) KotI miq nwl cMbiVAw hI rihMdw hY [ hy Bgvwn! (qUM Awp hI) r`iKAw kr [34[ ਬਾਲ ਜੁਆਨੀ ਅਰੁ ਿਬਰਿਧ ਫੁਿਨ ਤੀਿਨ ਅਵਸਥਾ ਜਾਿਨ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਭਜਨ ਿਬਨੁ ਿਬਰਥਾ ਸਭ ਹੀ ਮਾਨੁ ॥੩੫॥ ਕਰਣੋ ਹੁਤੋ ਸੁ ਨਾ ਕੀਓ ਪਿਰਓ ਲੋਭ ਕੈ ਫੰਧ ॥ ਨਾਨਕ ਸਿਮਓ ਰਿਮ ਗਇਓ ਅਬ ਿਕਉ ਰੋਵਤ ਅੰਧ ॥੩੬॥ ਮਨੁ ਮਾਇਆ ਮੈ ਰਿਮ ਰਿਹਓ ਿਨਕਸਤ ਨਾਿਹਨ ਮੀਤ ॥ ਨਾਨਕ ਮੂਰਿਤ ਿਚਤਰ੍ ਿਜਉ ਛਾਿਡਤ ਨਾਿਹਨ ਭੀਿਤ ॥੩੭॥ ਨਰ ਚਾਹਤ ਕਛੁ ਅਉਰ ਅਉਰੈ ਕੀ ਅਉਰੈ ਭਈ ॥ ਿਚਤਵਤ ਰਿਹਓ ਠਗਉਰ ਨਾਨਕ ਫਾਸੀ ਗਿਲ ਪਰੀ ॥੩੮॥ {ਪੰਨਾ 1428} pd ArQ:- Aru—Aqy [ ibriD—buFypw [ Puin—(pun:) iPr [ qIin—iqMn [ jwin—jwx, smJ lY [ mwn—mMn [35[ krxo huqo—(jo kuJ) krnw sI [ su—auh [ kY PMD—dy Pwhy ivc [ simE—(mnu`Kw jIvn dw) smw [ rim gieE—guzr igAw [ AMD—hy (mwieAw dy moh ivc) AMnHy ho cu`ky mnu`K! [36[

mY—mih, ivc [ rim rihE—PisAw hoieAw hY [ nwihn—nhIN [ mIq—hy im`qr! mUriq— qsvIr [ icqR—lIikAw hoieAw rUp [ BIiq—kMD [37[ AaurY kI AaurY—hor dI hor [ icqvq rihE—qUM socdw irhw [ Tgaur—Tg-mUrI, TgbUtI, T`gIAW [ gil—gl ivc [ prI—pY geI [38[ ArQ:- hy nwnk! AwK—(hy BweI!) bwl-AvsQw, juAwnI dI AvsQw, Aqy iPr buFypy dI AvsQw—(aumr dIAW ieh) iqMn AvsQw smJ lY (jo mnu`K qy AwauNdIAW hn) [ (pr ieh) cyqy r`K (ik) prmwqmw dy Bjn qoN ibnw ieh swrIAW hI ivArQ jWdIAW hn [35[ hy nwnk! (AwK—mwieAw dy moh ivc) AMnHy ho rhy hy mnu`K! jo kuJ qUM krnw sI, auh qUM nwh kIqw (swrI aumr) qUM loB dI PwhI ivc (hI) PisAw irhw [ (izMdgI dw swrw) smw (iesy qrHW hI) guzr igAw [ hux ikauN roNdw hYN? (hux pCuqwx dw kI lwB?) [36[ hy nwnk! (AwK—) hy im`qr! ijvyN (kMD auqy iksy) mUrqI dw lIikAw hoieAw rUp kMD ƒ nhIN C`fdw kMD nwl cMbiVAw rihMdw hY, iqvyN ijhVw mn mwieAw (dy moh) ivc Ps jWdw hY, (auh ies moh ivcoN Awpxy Awp) nhIN inkl skdw [37[ hy nwnk! (AwK—) hy BweI! (mwieAw dy moh ivc Ps ky) mnu`K (pRBU-ismrn dy QW) kuJ hor hI (Bwv, mwieAw hI mwieAw) mMgdw rihMdw hY [ (pr krqwr dI rzw ivc) hor dI hor ho jWdI hY [ (mnu`K hornW ƒ) T`gx dIAW socW socdw hY (auqoN mOq dI) PwhI gl ivc Aw pYNdI hY [38[ ਜਤਨ ਬਹੁਤ ਸੁਖ ਕੇ ਕੀਏ ਦੁਖ ਕੋ ਕੀਓ ਨ ਕੋਇ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਿਨ ਰੇ ਮਨਾ ਹਿਰ ਭਾਵੈ ਸੋ ਹੋਇ ॥੩੯॥ ਜਗਤੁ ਿਭਖਾਰੀ ਿਫਰਤੁ ਹੈ ਸਭ ਕੋ ਦਾਤਾ ਰਾਮੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਮਨ ਿਸਮਰੁ ਿਤਹ ਪੂਰਨ ਹੋਵਿਹ ਕਾਮ ॥੪੦॥ ਝੂਠੈ ਮਾਨੁ ਕਹਾ ਕਰੈ ਜਗੁ ਸੁਪਨੇ ਿਜਉ ਜਾਨੁ ॥ ਇਨ ਮੈ ਕਛੁ ਤੇਰੋ ਨਹੀ ਨਾਨਕ ਕਿਹਓ ਬਖਾਿਨ ॥੪੧॥ {ਪੰਨਾ 1428} pd ArQ:- suK ky—sMswrk suKW dI pRwpqI dy [ ko—dw [ duK ko—du`KW dw [ hir BwvY—jo kuJ prmwqmw ƒ cMgw l`gdw hY [39[ iBKwrI—mMgqw [ sB ko—sB jIvW dw [ mn—hy mn! iqh—aus (prmwqmw) ƒ [ hovih— ho jwxgy [ kwm—swry kMm [40[ JUTY—nwsvMq—(sMswr) dw [ khw kry—ikauN krdw hY? ijau—vrgw [ jwin—smJ lY [ ien mY—iehnW (dunIAwvI pdwrQW) ivc [ qyro—qyrw (Asl swQI) [ bKwin—aucwr ky, smJw ky [41[ ArQ:- hy nwnk! AwK—hy mn! jo kuJ prmwqmw ƒ cMgw l`gdw hY (zrUr) auh (hI) huMdw hY (jIv BwvyN) suKW (dI pRwpqI) vwsqy AnykW jqn krdw rihMdw hY, Aqy du`KW vwsqy jqn nhIN

krdw (pr iPr BI rzw Anuswr duK BI Aw hI pYNdy hn [ suK BI qdoN hI imldw hY jdoN pRBU dI rzw hovy) [39[ jgq mMgqw (ho ky) Btkdw iPrdw hY (ieh cyqw nhIN r`Kdw ik) swry jIvW ƒ dwqW dyx vwlw prmwqmw Awp hY [ hy nwnk! AwK—hy mn! aus dwqwr pRBU dw ismrn krdw irhw kr, qyry swry kMm sPl huMdy rihxgy [40[ hy BweI! (pqw nhIN mnu`K) nwsvMq dunIAw dw mwn ikauN krdw rihMdw hY [ hy BweI! jgq ƒ supny (ivc vyKy pdwrQW) vWg (hI) smJ r`K [ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) mYN qYƒ TIk d`s irhw hW ik iehnW (id`sdy pdwrQW) ivc qyrw (Asl swQI) koeI BI pdwrQ nhIN hY [41[ ਗਰਬੁ ਕਰਤੁ ਹੈ ਦੇਹ ਕੋ ਿਬਨਸੈ ਿਛਨ ਮੈ ਮੀਤ ॥ ਿਜਿਹ ਪਰ੍ਾਨੀ ਹਿਰ ਜਸੁ ਕਿਹਓ ਨਾਨਕ ਿਤਿਹ ਜਗੁ ਜੀਿਤ ॥੪੨॥ ਿਜਹ ਘਿਟ ਿਸਮਰਨੁ ਰਾਮ ਕੋ ਸੋ ਨਰੁ ਮੁਕਤਾ ਜਾਨੁ ॥ ਿਤਿਹ ਨਰ ਹਿਰ ਅੰਤਰੁ ਨਹੀ ਨਾਨਕ ਸਾਚੀ ਮਾਨੁ ॥੪੩॥ ਏਕ ਭਗਿਤ ਭਗਵਾਨ ਿਜਹ ਪਰ੍ਾਨੀ ਕੈ ਨਾਿਹ ਮਿਨ ॥ ਜੈਸੇ ਸੂਕਰ ਸੁਆਨ ਨਾਨਕ ਮਾਨੋ ਤਾਿਹ ਤਨੁ ॥੪੪॥ ਸੁਆਮੀ ਕੋ ਿਗਰ੍ਹੁ ਿਜਉ ਸਦਾ ਸੁਆਨ ਤਜਤ ਨਹੀ ਿਨਤ ॥ ਨਾਨਕ ਇਹ ਿਬਿਧ ਹਿਰ ਭਜਉ ਇਕ ਮਿਨ ਹੁਇ ਇਕ ਿਚਿਤ ॥੪੫॥ ਤੀਰਥ ਬਰਤ ਅਰੁ ਦਾਨ ਕਿਰ ਮਨ ਮੈ ਧਰੈ ਗੁਮਾਨੁ ॥ ਨਾਨਕ ਿਨਹਫਲ ਜਾਤ ਿਤਹ ਿਜਉ ਕੁੰਚਰ ਇਸਨਾਨੁ ॥੪੬॥ {ਪੰਨਾ 1428} pd ArQ:- grbu—(ÀwvL) AhMkwr [ dyh ko—(ijs) srIr dw [ ibnsY—nws ho jWdw hY [ mIq—hy im`qr! ijih pRwnI—ijs mnu`K ny [ jsu—is&iq-swlwh [ iqih—aus ny [ jIqu— ij`q ilAw [42[ ijh Git—ijs (mnu`K) dy ihrdy ivc [ ko—dw [ mukqw—ivkwrW qoN bicAw hoieAw [ jwnu—smJo [ AMqru—&rk, iv`Q [ swcI mwnu—TIk mMn [43[ kY min—dy mn ivc [ ijh pRwnI kY min—ijs pRwxI dy mn ivc [ sUkr qnu—sUr dw srIr [ suAwn qnu—ku`qy dw srIr [ qwih—aus (mnu`K) dw [44[ ko—dw [ igRhu—Gr [ qjq nhI—nhIN C`fdw [ ieh ibiD—ies qrIky nwl [ Bjau—Bjn kirAw kro [ iek min huie—iekwgr ho ky [ iek iciq huie—iek-ic`q ho ky [45[ Aru—Aqy [ kir—kr ky [ mn mY—mn ivc [ gumwnu—mwx [ iqh—aus dy (ieh qIrQ vrq dwn) [ inhPl—ivArQ [ kuMcr—hwQI (dw) [46[ ArQ:- hy im`qr! (ijs) srIr dw (mnu`K sdw) mwx krdw rihMdw hY (ik ieh myrw Awpxw hY, auh srIr) iek iCn ivc hI nws ho jWdw hY [ (hor pdwrQ dw moh qW ikqy irhw, Awpxy ies srIr dw moh BI JUTw hI hY) [ hy nwnk! ijs mnu`K ny prmwqmw dI is&iq-swlwh krnI SurU kr id`qI, aus ny jgq (dy moh) ƒ ij`q ilAw [42[ hy BweI! ijs mnu`K dy ihrdy ivc prmwqmw dw ismrn (itikAw rihMdw hY) aus mnu`K ƒ (moh

dy jwl qoN) bicAw hoieAw smJ [ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) ieh g`l TIk mMn ik aus mnu`K Aqy prmwqmw ivc koeI &rk nhIN [43[ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) ijs mnu`K dy mn ivc prmwqmw dI BgqI nhIN hY, aus dw srIr auho ijhw hI smJ ijho ijhw (iksy) sUr dw srIr hY (jW iksy) ku`qy dw srIr hY [44[ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) iek-mn ho ky iek-ic`q ho ky prmwqmw dw Bjn iesy qrIky nwl kirAw kro (ik aus dw dr kdy C`ifAw hI nwh jwey) ijvyN ku`qw (Awpxy) mwlk dw Gr (Gr dw bUhw) sdw (m`lI r`Kdw hY) kdy BI C`fdw nhIN hY [45[ hy nwnk! (AwK—hy BweI! prmwqmw dw Bjn C`f ky mnu`K) qIrQ-ieSnwn kr ky vrq r`K ky, dwn-puMn kr ky (Awpxy) mn ivc AhMkwr krdw hY (ik mYN DrmI bx igAw hW, pr) aus dy (ieh swry kIqy hoey krm ieauN) ivArQ (cly jWdy hn) ijvyN hwQI dw (dw kIqw hoieAw) ieSnwn [ (not:- hwQI nHw ky suAwh im`tI Awpxy au~qy pw lYNdw hY) [46[ ਿਸਰੁ ਕੰਿਪਓ ਪਗ ਡਗਮਗੇ ਨੈਨ ਜੋਿਤ ਤੇ ਹੀਨ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਇਹ ਿਬਿਧ ਭਈ ਤਊ ਨ ਹਿਰ ਰਿਸ ਲੀਨ ॥੪੭॥ ਿਨਜ ਕਿਰ ਦੇਿਖਓ ਜਗਤੁ ਮੈ ਕੋ ਕਾਹੂ ਕੋ ਨਾਿਹ ॥ ਨਾਨਕ ਿਥਰੁ ਹਿਰ ਭਗਿਤ ਹੈ ਿਤਹ ਰਾਖੋ ਮਨ ਮਾਿਹ ॥੪੮॥ ਜਗ ਰਚਨਾ ਸਭ ਝੂਠ ਹੈ ਜਾਿਨ ਲੇਹੁ ਰੇ ਮੀਤ ॥ ਕਿਹ ਨਾਨਕ ਿਥਰੁ ਨਾ ਰਹੈ ਿਜਉ ਬਾਲੂ ਕੀ ਭੀਿਤ ॥੪੯॥ ਰਾਮੁ ਗਇਓ ਰਾਵਨੁ ਗਇਓ ਜਾ ਕਉ ਬਹੁ ਪਰਵਾਰੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਿਥਰੁ ਕਛੁ ਨਹੀ ਸੁਪਨੇ ਿਜਉ ਸੰਸਾਰੁ ॥੫੦॥ ਿਚੰਤਾ ਤਾ ਕੀ ਕੀਜੀਐ ਜੋ ਅਨਹੋਨੀ ਹੋਇ ॥ ਇਹੁ ਮਾਰਗੁ ਸੰਸਾਰ ਕੋ ਨਾਨਕ ਿਥਰੁ ਨਹੀ ਕੋਇ ॥੫੧॥ ਜੋ ਉਪਿਜਓ ਸੋ ਿਬਨਿਸ ਹੈ ਪਰੋ ਆਜੁ ਕੈ ਕਾਿਲ ॥ ਨਾਨਕ ਹਿਰ ਗੁਨ ਗਾਇ ਲੇ ਛਾਿਡ ਸਗਲ ਜੰਜਾਲ ॥੫੨॥ {ਪੰਨਾ 1429} pd ArQ:- kMipE—kMb irhw hY [ pg—pYr [ fgmgy—iQVk rhy hn [ qy—qoN [ nYn— A`KW[ joiq—rOSnI [ ieh ibiD—ieh hwlq [ qaU—iPr BI [ lIn—mgn [ hir rs lIn—hir-nwm dy rs ivc mgn [47[ inj kir—Awpxw smJ ky [ ko—koeI jIv [ kwhU ko—iksy dw BI [ iQru—sdw kwiem rihx vwlI (iÔQr) [47[ JUT—nwsvMq [ kih—khY, AwKdw hY [ bwlU—ryq [ BIiq—kMD [49[ gieE—clw igAw, kUc kr igAw [ jw kau—ijs (rwvn) ƒ [ bhu prvwru—v`fy prvwr vwlw (ikhw jWdw hY) [ supny ijau—supny vrgw [50[ qw kI—aus (g`l) dI [ kIjIAY—krnI cwhIdI hY [ AnhonI—nwh hox vwlI, AsMBv [ ko—dw [ mwrgu—rsqw [ sMswr ko mwrgu—sMswr dw rsqw [51[ ibnis hY—nws ho jwiegw [ pro—nws ho jwx vwlw [ kY—jW [ kwil—Blky [ Cwif—C`f ky [ jMjwl—mwieAw dy moh dIAW PwhIAW [42[

ArQ:- hy nwnk! AwK—(hy BweI! buFypw Aw jwx qy mnu`K dw) isr kMbx l`g pYNdw hY (quridAW) pYr iQVkdy hn, A`KW dI joiq mwrI jWdI hY (buFypy nwl srIr dI) ieh hwlq ho jWdI hY, iPr BI (mwieAw dw moh ieqnw pRbl huMdw hY ik mnu`K) prmwqmw dy nwm dy suAwd ivc mgn nhIN huMdw [47[ hy nwnk! (AwK—hy BweI!) mYN jgq ƒ Awpxw smJ ky (hI hux qk) vyKdw irhw, (pr ieQy qW) koeI iksy dw BI (sdw leI Awpxw) nhIN hY [ sdw kwiem rihx vwlI qW prmwqmw dI BgqI (hI) hY [ hy BweI! ies (BgqI) ƒ (Awpxy) mn ivc pRo r`K [48[ nwnk AwKdw hY—hy im`qr! ieh g`l s`cI jwx ik jgq dI swrI hI rcnw nwsvMq hY [ ryq dI kMD vWg (jgq ivc) koeI BI cIz sdw kwiem rihx vwlI nhIN hY [49[ hy nwnk! AwK—(hy BweI! sRI) rwm (-cMdR) kUc kr igAw, rwvn BI c`l v`isAw ijs ƒ v`fy prvwr vwlw ikhw jWdw hY [ (ieQy) koeI BI sdw kwiem rihx vwlw pdwrQ nhIN hY [ (ieh) jgq supny vrgw (hI) hY [50[ hy nwnk! (AwK—hy BweI! mOq Awidk qW) aus (Gtnw) dI icMqw krnI cwhIdI hY ijhVI kdy vwprn vwlI nwh hovy [ jgq dI qW cwl hI ieh hY ik (ieQy) koeI jIv (BI) sdw kwiem rihx vwlw nhIN hY [51[ hy nwnk! (AwK—hy BweI! jgq ivc qW) ijhVw BI jMimAw hY auh (zrUr) nws ho jwiegw (hr koeI ieQoN) A`j jW Blky kUc kr jwx vwlw hY [ (ies vwsqy mwieAw dy moh dIAW) swrIAW PwhIAW lwh ky prmwqmw dy gux gwieAw kr [52[ ਦੋਹਰਾ ॥ ਬਲੁ ਛੁਟਿਕਓ ਬੰਧਨ ਪਰੇ ਕਛੂ ਨ ਹੋਤ ਉਪਾਇ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਅਬ ਓਟ ਹਿਰ ਗਜ ਿਜਉ ਹੋਹੁ ਸਹਾਇ ॥੫੩॥ ਬਲੁ ਹੋਆ ਬੰਧਨ ਛੁਟੇ ਸਭੁ ਿਕਛੁ ਹੋਤ ਉਪਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਸਭੁ ਿਕਛੁ ਤੁਮਰੈ ਹਾਥ ਮੈ ਤੁਮ ਹੀ ਹੋਤ ਸਹਾਇ ॥੫੪॥ ਸੰਗ ਸਖਾ ਸਿਭ ਤਿਜ ਗਏ ਕੋਊ ਨ ਿਨਬਿਹਓ ਸਾਿਥ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਇਹ ਿਬਪਿਤ ਮੈ ਟੇਕ ਏਕ ਰਘੁਨਾਥ ॥੫੫॥ ਨਾਮੁ ਰਿਹਓ ਸਾਧੂ ਰਿਹਓ ਰਿਹਓ ਗੁਰੁ ਗੋਿਬੰਦੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਇਹ ਜਗਤ ਮੈ ਿਕਨ ਜਿਪਓ ਗੁਰ ਮੰਤੁ ॥੫੬॥ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਉਰ ਮੈ ਗਿਹਓ ਜਾ ਕੈ ਸਮ ਨਹੀ ਕੋਇ ॥ ਿਜਹ ਿਸਮਰਤ ਸੰਕਟ ਿਮਟੈ ਦਰਸੁ ਤੁਹਾਰੋ ਹੋਇ ॥੫੭॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1429} pd ArQ:- blu—(Awqmk) qwkq [ bMDn—(mwieAw dy moh dIAW) PwhIAW [ pry—pY gey, pY jWdy hn [ aupwie—hIlw [ Ab—hux, aus vyly [ Et—Awsrw [ hir—hy hrI! shwie— shweI, mddgwr [53[ Cuty—tu`t jWdy hn [ sBu ikCu aupwie—hryk au~dm [ hoq—ho skdw hY [ sBu ikCu—hryk cIz [54[ sMg—sMgI [ siB—swry [ qij gey—C`f gey, C`f jWdy hn [ swiQ—nwl [ ieh ibpiq

mY—ies musIbq ivc, ies iek`lw-pn ivc [ rGunwQ tyk—prmwqmw dw Awsrw [55[ rihE—rihMdw hY, swQI bixAw rihMdw hY [ swDU—gurU [ guru goibMd—Akwl purK [ ikn— ijs iksy ny [ gurmMqu—(hir-nwm ismrn vwlw) gur-aupdyS [56[ aur—ihrdw [ aur mih—ihrdy ivc [ gihE—PV ilAw, p`kI qrHW vsw ilAw [ jw kY sm—ijs (hir-nwm) dy brwbr [ ijh ismrq—ijs hir-nwm ƒ ismridAW [ sMkt— du`K-klyS [57[ ArQ:- hy BweI! (pRBU dy nwm qoN iv`CuV ky jdoN mwieAw dy moh dIAW) PwhIAW (mnu`K ƒ) Aw pYNdIAW hn (auhnW PwhIAW ƒ k`tx leI mnu`K dy AMdroN Awqmk) qwkq mu`k jWdI hY (mwieAw dw twkrw krn leI mnu`K pwsoN) koeI BI hIlw nhIN kIqw jw skdw [ hy nwnk! AwK—hy hrI! ieho ijhy vyly (hux) qyrw hI Awsrw hY [ ijvyN qUM (qyNdUey qoN Cufwx leI) hwQI dw shweI bixAw, iqvyN shweI bx [ (Bwv, mwieAw dy moh dy bMDnW qoN ^lwsI hwsl krn leI prmwqmw dy dr qy Ardws hI ieko iek vsIlw hY) [53[ hy BweI! (jdoN mnu`K pRBU dy dr qy if`gdw hY, qW mwieAw dw twkrw krn leI aus dy AMdr Awqmk) bl pYdw ho jWdw hY (mwieAw dy moh dy) bMDn tu`t jWdy hn (moh dw twkrw krn leI) hryk hIlw sPl ho skdw hY [ so, hy nwnk! (AwK—hy pRBU!) sB kuJ qyry h`Q ivc hY (qyrI pYdw kIqI mwieAw BI qyry hI ADIn hY, ies qoN bcx leI) qUM hI mddgwr ho skdw hYN [54[ hy nwnk! AwK—(jdoN AMq vyly) swry swQI sMgI C`f jWdy hn, jdoN koeI BI swQ nhIN inbwh skdw, aus (iek`ly-pn dI) musIbq vyly BI isr& prmwqmw dw hI shwrw huMdw hY (so, hy BweI! sdw prmwqmw dw nwm ismirAw kro) [55[ hy nwnk! AwK—hy BweI! ies dunIAw ivc ijs iksy (mnu`K) ny (hir nwm ismrn vwlw) gurU dw aupdyS Awpxy AMdr sdw vswieAw hY (qy nwm jipAw hY, AMq vyly BI prmwqmw dw) nwm (aus dy nwl (rihMdw hY, (bwxI dy rUp ivc) gurU aus dy nwl rihMdw hY, Akwl purK aus dy nwl hY [56[ hy pRBU! ijs mnu`K ny qyrw auh nwm Awpxy ihrdy ivc vswieAw hY ijs dy brwbr dw hor koeI nhIN Aqy ijs ƒ ismirAW hryk du`K-klyS dUr ho jWdw hY, aus mnu`K ƒ qyrw drSn BI ho jWdw hY [57[1[ ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਥਾਲ ਿਵਿਚ ਿਤੰਿਨ ਵਸਤੂ ਪਈਓ ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਵੀਚਾਰੋ ॥ ਅੰਿਮਰ੍ਤ ਨਾਮੁ ਠਾਕੁਰ ਕਾ ਪਇਓ ਿਜਸ ਕਾ ਸਭਸੁ ਅਧਾਰੋ ॥ ਜੇ ਕੋ ਖਾਵੈ ਜੇ ਕੋ ਭੁੰਚੈ ਿਤਸ ਕਾ ਹੋਇ ਉਧਾਰੋ ॥ ਏਹ ਵਸਤੁ ਤਜੀ ਨਹ ਜਾਈ ਿਨਤ ਿਨਤ ਰਖੁ ਉਿਰ ਧਾਰੋ ॥ ਤਮ ਸੰਸਾਰੁ ਚਰਨ ਲਿਗ ਤਰੀਐ ਸਭੁ ਨਾਨਕ ਬਰ੍ਹਮ ਪਸਾਰੋ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1429}

not:- isr lyK ‘muMdwvxI’ dw ArQ smJx leI ‘soriT kI vwr’ dI ATvIN pauVI dw pihlw slok swhmxy r`Kxw zrUrI hY: sloku m: 3] QwlY ivic qY vsqU peIE, hir Bojnu AMimRqu swru ] ijqu KwDY mnu iqRpqIAY, pweIAY moK duAwru ] iehu Bojn AlBu hY sMqhu, lBY gur vIcwir ] eyh mudwvxI ikau ivchu kFIAY, sdw rKIAY auirDwir ] eyh mudwvxI siqgurU pweI, gurisKw lDI Bwil ] nwnk ijsu buJwey su buJsI, hir pwieAw gurmuiK Gwil ]1]8] (soriT kI vwr m: 4, pMnw 645 ies slok m: 3 ƒ ‘muMdwvxI m: 5’ nwl imlw ky vyKo [ dohW dw mzmUn ie`ko hI hY [ keI l&z sWJy hn [ gurU Amrdws jI dy vwk dw isrlyK hY ‘sloku’ [ gurU Arjn swihb dy vwk dw isrlyK hY ‘muMdwvxI’ [ pr ieh l&z gurU Amrdws jI ny ‘slok’ dy ivc vrq id`qw hY, BwvyN rqw ku &rk hY; it`pI dw &rk [ i^Awl, mzmUn, l&zW dI sWJ dy AwDwr qy inr-sMdyh ieh ikhw jw skdw hY ik l&z ‘mudwvxI’ Aqy ‘muMdwvxI’ ie`ko hI hY [ dohW vwkW ivc ieh l&z ‘iesqRI ilMg’ ivc vriqAw igAw hY [ gurU Arjn swihb ies ‘muMdwvxI’ bwry AwKdy hn ik ‘eyh vsqu qjI nh jweI’, ies ƒ ‘inq inq rKu auir Dwro’ [ iehI g`l gurU Amrdws jI ny ieauN AwKI hY ik ‘eyh mudwvxI ikau ivchu kFIAY? sdw rKIAY auirDwir’ [ l&z ‘mudwvxI’ ‘muMdwvxI’ dw ArQ: (mud`—to please, pRSn krnw mwydXiq—pleases) [ mudwvxI, jW, muMdwvxI—Awqmk pRsMnqw dyx vwlI vsqU [ pd ArQ:- Qwl ivic—(aus ihrdy-) Qwl ivc [ iqMin vsqU—iqMn cIzW (squ, sMqoKu Aqy vIcwr) [ AMimRq—Awqmk jIvn dyx vwlw [ ijs kw—(sMbMDk ‘kw’ dy kwrn l&z ‘ijsu’ dw u au~f igAw hY) ijs (nwm) dw [ sBsu—hryk jIv ƒ [ ADwro—Awsrw [ ko—koeI (mnu`K) [ BuMcY—BuMcdw hY, KWdw hY, mwxdw hY [ iqs kw—(sMbMDk ‘kw’ dy kwrn l&z ‘iqsu dw u au~f igAw hY) aus (mnu`K) dw [ auDwro—pwr-auqwrw, ivkwrW qoN bcwau [ eyh vsqu— Awqmk pRsMnqw dyx vwlI ieh cIz, ieh mudwvxI [ qjI nh jweI—iqAwgI nhIN jw skdI [ rKu—sWB ky r`Ko [ auir—ihrdy ivc [ Dwro—itkwE [ qm—(qms`) hnyrw [ qm sMswru—(ivkwrW dy kwrn bixAw hoieAw) Gu`p hnyrw jgq [ lig—lg ky [ sBu—hr QW [ bRhm pswro—prmwqmw dw iKlwrw, prmwqmw dy Awpy dw prkwS [1[ ArQ:- hy BweI! (aus mnu`K dy ihrdy-) Qwl ivc au~cw Awcrn, sMqoK Aqy Awqmk jIvn dI sUJ—ieh iqMn vsqUAW itkIAW rihMdIAW hn, (ijs mnu`K dy ihrdy-Qwl ivc) prmwqmw

dw Awqmk jIvn dyx vwlw nwm Aw v`sdw hY (ieh ‘AMimRq nwmu’ AYsw hY) ik ies dw Awsrw hryk jIv leI (zrUrI) hY [ (ies Awqmk Bojn ƒ) jy koeI mnu`K sdw KWdw rihMdw hY, qW aus mnu`K dw ivkwrW qoN bcwau ho jWdw hY [ hy BweI! (jy Awqmk ‘auDwr’ dI loV hY qW) Awqmk pRsMnqw dyx vwlI ieh nwm-vsqU iqAwgI nhIN jw skdI, ies ƒ sdw hI Awpxy ihrdy ivc sWB r`K [ hy nwnk! (ies nwm vsqU dI brkiq nwl) pRBU dI crnIN l`g ky Gu`p hnyrw sMswr-smuMdr qirAw jw skdw hY Aqy hr QW prmwqmw dy Awpy dw prkwS hI (id`sx l`g pYNdw hY) [1[ ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਤੇਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਤੋ ਨਾਹੀ ਮੈਨੋ ਜੋਗੁ ਕੀਤੋਈ ॥ ਮੈ ਿਨਰਗੁਿਣਆਰੇ ਕੋ ਗੁਣੁ ਨਾਹੀ ਆਪੇ ਤਰਸੁ ਪਇਓਈ ॥ ਤਰਸੁ ਪਇਆ ਿਮਹਰਾਮਿਤ ਹੋਈ ਸਿਤਗੁਰੁ ਸਜਣੁ ਿਮਿਲਆ ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਿਮਲੈ ਤ ਜੀਵ ਤਨੁ ਮਨੁ ਥੀਵੈ ਹਿਰਆ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1429} pd ArQ:- kIqw—kIqw hoieAw (aupkwr) [ jwqo nwhI—(qyry kIqy aupkwr dI) mYN kdr nhIN smJI [ mYno—mYƒ [ kIqoeI—qUM (mYƒ) bxwieAw hY [ jogu—lwiek, (aupkwr dI dwiq sWBx leI) PbvW (BWfw) [ mY inrguixAwry—mYN gux-hIn ivc [ ko guxu—koeI gux [ Awpy—Awp hI [ imhrwmiq—imhr, dieAw [ imlY—imldw hY [ qW—qdoN [ jIvW—mYN jIaU pYNdw hW, mYƒ Awqmk jIvn l`B pYNdw hY [ QIvY—ho jWdw hY [ hirAw—(Awqmk jIvn nwl) hrw-Brw [1[ ArQ:- hy nwnk! (AwK—hy pRBU!) mYN qyry kIqy aupkwr dI kdr nhIN smJ skdw, (aupkwr dI dwiq sWBx leI) qUM (Awp hI) mYƒ PbvW BWfw bxwieAw hY [ mYN gux-hIn ivc koeI gux nhIN hY [ qYƒ Awp ƒ hI myry auqy qrs Aw igAw [ hy pRBU! qyry mn ivc myry vwsqy qrs pYdw hoieAw, myry au~qy qyrI imhr hoeI, qW mYƒ im`qr gurU iml ipAw (qyrw ieh aupkwr BulwieAw nhIN jw skdw) [ (hux ipAwry gurU pwsoN) jdoN mYƒ (qyrw) nwm imldw hY, qW myry AMdr Awqmk jIvn pYdw ho jWdw hY, myrw qn myrw mn (aus Awqmk jIvn dI brkiq nwl) iKV AwauNdw hY [1[ <> siqgur pRswid ] ੴ ਸਿਤਗੁਰ ਪਰ੍ਸਾਿਦ ॥ ਰਾਗ ਮਾਲਾ ॥ ਰਾਗ ਏਕ ਸੰਿਗ ਪੰਚ ਬਰੰਗਨ ॥ ਸੰਿਗ ਅਲਾਪਿਹ ਆਠਉ ਨੰਦਨ ॥ {ਪੰਨਾ 1429} pd ArQ:- sMig—nwl [ brMgn—(vrwzÀwnw) iesqRIAW, rwgxIAW [ Alwpih—(gwiek lok) Alwpdy hn, gWdy hn (bhu-vcn) [ nμdn—pu`qr [ AwTau—A`T A`T hI [ ਪਰ੍ਥਮ ਰਾਗ ਭੈਰਉ ਵੈ ਕਰਹੀ ॥ ਪੰਚ ਰਾਗਨੀ ਸੰਿਗ ਉਚਰਹੀ ॥ {ਪੰਨਾ 1429-1430} pd ArQ:- vY—auh (gwiek lok) [ krhI—krih, krdy hn [ aucrhI—aucrih, aucwrdy

hn [ ਪਰ੍ਥਮ ਭੈਰਵੀ ਿਬਲਾਵਲੀ ॥ ਪੁੰਿਨਆਕੀ ਗਾਵਿਹ ਬੰਗਲੀ ॥ ਪੁਿਨ ਅਸਲੇਖੀ ਕੀ ਭਈ ਬਾਰੀ ॥ ਏ ਭੈਰਉ ਕੀ ਪਾਚਉ ਨਾਰੀ ॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- gwvih—gWdy hn [ puin—iPr [ (not:- sMsik®q l&z ‘punh’ (pun:) hY [ sRI gurU gRMQ swihb dI bwxI ivc ij`Qy ikqy BI sMsik®q l&z ‘punh’ dw purwxw pMjwbI rUp AwieAw hY auh ‘Puin’ hY, ‘puin’ ikqy BI nhIN [ swih`qk idRStIkox qoN ieh iek AnoKI g`l hY [ iksy BI gur-ivAkqI ny AwpxI bwxI ivc ieh l&z nhIN vriqAw) [ iPr vyKo isrlyK [ l&z ‘rwg mwlw’ dy nwl ‘mhlw 1’, ‘mhlw 2’, ‘mhlw 3’, ‘mhlw 4’, ‘mhlw 5’ Awidk koeI BI l&z nhIN, ijQoN pwTk ieh inrnw kr sky ik ieh iks gur-ivAkqI dI ilKI hoeI hY [ swry hI sRI gurU gRMQ swihb ivc ikqy BI koeI Sbd Slok Awidk drj nhIN hY, ijs dy ilKx vwly gur-ivAkqI dw inrnw krnw is`KW auqy C`ifAw igAw hY [ ieQy ieh AnoKI g`l ikauN? BYrau rwg dIAW pMj rwgxIAW—BYrvI, iblwvlI, puMinAw, bMglI, AslyKI [ ਪੰਚਮ ਹਰਖ ਿਦਸਾਖ ਸੁਨਾਵਿਹ ॥ ਬੰਗਾਲਮ ਮਧੁ ਮਾਧਵ ਗਾਵਿਹ ॥੧॥ ਲਲਤ ਿਬਲਾਵਲ ਗਾਵਹੀ ਅਪੁਨੀ ਅਪੁਨੀ ਭ ਿਤ ॥ ਅਸਟ ਪੁਤਰ੍ ਭੈਰਵ ਕੇ ਗਾਵਿਹ ਗਾਇਨ ਪਾਤਰ੍ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- sunwvih—suxWdy hn [ gwvih—gWdy hn [ gwvhI—gwvih [ BWiq—FMg, iksm [ Ast—A`T [ gwien pwqR—gveIey [ BYrau rwg dy A`T pu`qr—pMcm, hrK, idswK, bMgwlm, mDu, mwDv, llq, iblwvl [ (not:- sRI gurU gRMQ swihb dy SbdW, AStpdIAW, CMqW ƒ iDAwn nwl vyKo [ jdoN ikqy koeI ‘bMd’ ^qm huMdw hY, qW aus dy A^Ir qy ‘AMk’ id`qw huMdw hY [ aus ‘bMd’ dw ‘Bwv’ Awpxy Awp ivc mukMml huMdw hY [ pr rwg mwlw dI kwiv-bxqr ivc iek AnoKI g`l vyKI jw rhI hY [ ‘cOpeI’ dIAW A`T qukW dy A^Ir qy ‘AMk 1’ id`qw hoieAw hY [ pr A^IrlIAW do qukW ivc BYrau rwg dy swry pu`qrW dy nwm nhIN Aw sky [ llq Aqy iblwvl do nwm AglI ‘dohry’ dI quk ivc hn [ aus dohry dy A^Ir qy BI ‘AMk 1’ hY [) ਦੁਤੀਆ ਮਾਲਕਉਸਕ ਆਲਾਪਿਹ ॥ ਸੰਿਗ ਰਾਗਨੀ ਪਾਚਉ ਥਾਪਿਹ ॥ ਗੋਂਡਕਰੀ ਅਰੁ ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ॥ ਗੰਧਾਰੀ ਸੀਹੁਤੀ ਉਚਾਰੀ ॥ ਧਨਾਸਰੀ ਏ ਪਾਚਉ ਗਾਈ ॥ ਮਾਲ ਰਾਗ ਕਉਸਕ ਸੰਿਗ ਲਾਈ ॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- Awlwpih—Alwpdy hn [ pwcau—pMj hI [ Qwpih—Qwpdy hn [ ey pwcau—

ieh pMjy hI [ mwl rwg kausk—rwg mwlkausk [ sMig—nwl [ lweI—lwie, lw ky [ rwg mwlkausk dIAW pMj rwgxIAW—goNfkrI, dyvgMDwrI, gMDwrI, sIhuqI, DnwsrI [ ਮਾਰੂ ਮਸਤਅੰਗ ਮੇਵਾਰਾ ॥ ਪਰ੍ਬਲਚੰਡ ਕਉਸਕ ਉਭਾਰਾ ॥ ਖਉਖਟ ਅਉ ਭਉਰਾਨਦ ਗਾਏ ॥ ਅਸਟ ਮਾਲਕਉਸਕ ਸੰਿਗ ਲਾਏ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- Aau—Aqy [ Ast—A`T (pu`qr) [ sMig—nwl [ mwlkausk dy A`T pu`qr— mwrU, msq AMg, myvwrw, pRbl cMf, kausk, auBwrw, KauKt, Baurwnd [ ਪੁਿਨ ਆਇਅਉ ਿਹੰਡੋਲੁ ਪੰਚ ਨਾਿਰ ਸੰਿਗ ਅਸਟ ਸੁਤ ॥ ਉਠਿਹ ਤਾਨ ਕਲੋਲ ਗਾਇਨ ਤਾਰ ਿਮਲਾਵਹੀ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- puin—iPr [ nwir—iesqRIAW, rwgxIAW [ suq—pu`qr [ auTih—au~Tdy hn [ gwiein—gWdy hn [ imlwvhI—imlwvih, imlWdy hn [ (not:- hr QW ‘AMk 1’ dI vrqoN koeI inrnw nhIN d`s rhI [) ਤੇਲੰਗੀ ਦੇਵਕਰੀ ਆਈ ॥ ਬਸੰਤੀ ਸੰਦੂਰ ਸੁਹਾਈ ॥ ਸਰਸ ਅਹੀਰੀ ਲੈ ਭਾਰਜਾ ॥ ਸੰਿਗ ਲਾਈ ਪ ਚਉ ਆਰਜਾ ॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- suhweI—soBnIk [ Bwrjw—iesqRI, rwgxI [ Awrjw—iesqRI, rwgxI [ ihMfol dIAW rwgxIAW—qylμgI, dyvkrI, bsMqI, sMdUr, shs AhIrI [ ਸੁਰਮਾਨੰਦ ਭਾਸਕਰ ਆਏ ॥ ਚੰਦਰ੍ਿਬੰਬ ਮੰਗਲਨ ਸੁਹਾਏ ॥ ਸਰਸਬਾਨ ਅਉ ਆਿਹ ਿਬਨੋਦਾ ॥ ਗਾਵਿਹ ਸਰਸ ਬਸੰਤ ਕਮੋਦਾ ॥ ਅਸਟ ਪੁਤਰ੍ ਮੈ ਕਹੇ ਸਵਾਰੀ ॥ ਪੁਿਨ ਆਈ ਦੀਪਕ ਕੀ ਬਾਰੀ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} ihMfol dy pu`qr—surmwnμd, Bwskr, cMdR ibMb, mMgln, srs bwn, ibnodw, bsMq, kmodw [ (not:- A^IrlI quk d`sdI hY ik Agly ‘bMd’ qoN rwg ‘dIpk’ dw izkr c`lygw [) ਕਛੇਲੀ ਪਟਮੰਜਰੀ ਟੋਡੀ ਕਹੀ ਅਲਾਿਪ ॥ ਕਾਮੋਦੀ ਅਉ ਗੂਜਰੀ ਸੰਿਗ ਦੀਪਕ ਕੇ ਥਾਿਪ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- Alwip—Alwp ky [ Aau—Aqy [ Qwip—Qwp ky [ dIpk rwg dIAW rwgxIAW—kCylI, ptmMjrI, tofI, kwmodI, gUjrI [ (not:- ieQy cOpeI Aqy dohry smyq qIjw mukMml ‘bMd’ ^qm ho igAw hY [ hux qk BYrau, mwlkaus, ihMfol—iehnW iqMn rwgW dw izkr mukMml ho cu`kw hY [ dIpk rwg dIAW pMj

rwgxIAW BI id`qIAW jw cu`kIAW hn [ ਕਾਲੰਕਾ ਕੁੰਤਲ ਅਉ ਰਾਮਾ ॥ ਕਮਲਕੁਸਮ ਚੰਪਕ ਕੇ ਨਾਮਾ ॥ ਗਉਰਾ ਅਉ ਕਾਨਰਾ ਕਲਯ੍ਯ੍ਾਨਾ ॥ ਅਸਟ ਪੁਤਰ੍ ਦੀਪਕ ਕੇ ਜਾਨਾ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} rwg dIpk dy A`T pu`qr:- kwlμkw, kuMql, rwmw, kml kusm, cMpk, gaurw, kwnrw, kwl´wnw [ (not:- dIpk rwg dy A`T pu`qr cOpeI dIAW iehnW cwr qukW ivc dy ky AgWh ‘AMk 1’ iliKAw igAw hY [ ies qoN AgWh pMjvW rwg ‘isrI rwg’ SurU kIqw igAw hY [ ieh BI cOpeI nwl hI SurU huMdw hY) [ ਸਭ ਿਮਿਲ ਿਸਰੀਰਾਗ ਵੈ ਗਾਵਿਹ ॥ ਪ ਚਉ ਸੰਿਗ ਬਰੰਗਨ ਲਾਵਿਹ ॥ ਬੈਰਾਰੀ ਕਰਨਾਟੀ ਧਰੀ ॥ ਗਵਰੀ ਗਾਵਿਹ ਆਸਾਵਰੀ ॥ ਿਤਹ ਪਾਛੈ ਿਸੰਧਵੀ ਅਲਾਪੀ ॥ ਿਸਰੀਰਾਗ ਿਸਉ ਪ ਚਉ ਥਾਪੀ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- imil—iml ky [ vY—auh (ivdvwn) lok [ gwvih—gWdy hn [ brMgn— (vrwzÀwnw) iesqRIAW, rwgxIAW [ lwvih—lWdy hn, vrqdy hn [ isrIrwg dIAW pMj rwgxIAW: bYrwrI, krnwtI; gvrI, AwswvrI, isMDvI [ ਸਾਲੂ ਸਾਰਗ ਸਾਗਰਾ ਅਉਰ ਗੋਂਡ ਗੰਭੀਰ ॥ ਅਸਟ ਪੁਤਰ੍ ਸਰ੍ੀਰਾਗ ਕੇ ਗੁੰਡ ਕੁੰਭ ਹਮੀਰ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} sRI rwg dy A`T pu`qr—swlU, swrg, swgrw, goNf, gMBIr, guMf, kuMB, hmIr [ ਖਸਟਮ ਮੇਘ ਰਾਗ ਵੈ ਗਾਵਿਹ ॥ ਪ ਚਉ ਸੰਿਗ ਬਰੰਗਨ ਲਾਵਿਹ ॥ ਸੋਰਿਠ ਗੋਂਡ ਮਲਾਰੀ ਧੁਨੀ ॥ ਪੁਿਨ ਗਾਵਿਹ ਆਸਾ ਗੁਨ ਗੁਨੀ ॥ ਊਚੈ ਸੁਿਰ ਸੂਹਉ ਪੁਿਨ ਕੀਨੀ ॥ ਮੇਘ ਰਾਗ ਿਸਉ ਪ ਚਉ ਚੀਨੀ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- Kstm—CyvW [ vY—auh (ivdvwn) bMdy [ gwvih—gWdy hn [ brMgn— (vrwzÀwnw) iesqRIAW, rwgxIAW [ puin—iPr [ aUcY suir—au~cI sur nwl [ isau—smyq, nwl [ cInI—pCwx leI [ myG rwg dIAW rwgxIAW:- soriT, goNf, mlwrI, Awsw, sUhau [ (not:- isrI rwg dy A`T pu`qrW ivc BI ‘goNf’ dw izkr Aw cu`kw hY) [

ਬੈਰਾਧਰ ਗਜਧਰ ਕੇਦਾਰਾ ॥ ਜਬਲੀਧਰ ਨਟ ਅਉ ਜਲਧਾਰਾ ॥ ਪੁਿਨ ਗਾਵਿਹ ਸੰਕਰ ਅਉ ਿਸਆਮਾ ॥ ਮੇਘ ਰਾਗ ਪੁਤਰ੍ਨ ਕੇ ਨਾਮਾ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- Aau—Aaur, Aqy [ myG rwg dy A`T pu`qrW dy nwm—bYrwDr, gjDr, kydwrw, jblIDr, nt, jlDwrw, sMkr, isAwmw [ (not:- ij`Qy ij`Qy BI koeI ‘bMd’ mukwieAw hY, hr QW ‘AMk 1’ hI vriqAw hY [ sRI gurU gRMQ swihb dI bwxI ivc AMkW dI ikqy BI ieh ivENq nhIN hY [ hr QW ‘AMk 1’ dw iliKAw jwxw AMkW bwry pwTk dI koeI shwieqw nhIN krdw) [ ਖਸਟ ਰਾਗ ਉਿਨ ਗਾਏ ਸੰਿਗ ਰਾਗਨੀ ਤੀਸ ॥ ਸਭੈ ਪੁਤਰ੍ ਰਾਗੰਨ ਕੇ ਅਠਾਰਹ ਦਸ ਬੀਸ ॥੧॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1430} pd ArQ:- Kst—Cy [ auin—auhnW ny [ ATwrh ds bIs—18+10+20=48 not:- Cy rwg—BYrau, mwlkaus, ihMfol, dIpk, isrIrwg, myG [ hryk rwg dIAW pMj rwgnIAW [ kul rwgxIAW—30 [ hryk rwg dy A`T pu`qr [ Cy rwgW dy ku`l pu`qr—48 swrw joV—6+30+48=84 [ (not:- ieh smJ nhIN pYNdI ik A^Irly AMk ‘1]1]’ dw kIh Bwv hY [) sRI gurU gRMQ swihb dI bwxI ivc hyT-ilKy 31 rwg hn: isrIrwg, mwJ, gwauVI, Awsw, gUjrI, dyv gMDwrI, ibhwgVw, vfhMs, soriT, DnwsrI, jYqsrI, tofI, bYrwVI, iqlμg, sUhI, iblwvl, goNf, rwmklI, nt, mwlI gauVw, mwrU, quKwrI, kydwrw, BYrau, bsMq, swrMg, mlwr, kwnVw, kilAwn, pRBwqI, jYjwvMqI [ iehnW 31 qoN ielwvw hyT-ilKy 6 rwg dUjy rwgW nwl rlw ky gwvx dI BI ihdwieq hY: lilq, AwswvwrI, ihMfol, BopwlI, ibBws, kw&I [ not:- ‘AwswvrI’, rwg ‘Awsw’ dy ivc hI drj hY [ not:- ies qrHW swry gurU gRMQ swihb dI bwxI ivc ku`l 37 rwg Aw gey [ not:- pwTkW vwsqy ieh hYrwnI vwlI g`l hI hovygI ik sRI gurU gRMQ swihb ivc vrqy kuJ rwg ies ‘rwg mwlw’ ivc nhIN hn [ hor bQyry rwgW dw izkr hY jo sRI gurU gRMQ swihb ivc

nhIN hn [