Soalan 1

Soalan 1 { merekabentuk aturcara } Soalan 2 { pembinaan aturcara }

Soalan 1 Merekabentuk aturcara memerlukan perancangan. Aturcara yang dibina hendaklah mengambilkira aspek-aspek seperti : 1.1 Analisis masalah 1.2 Carta alir dan Pseudokod 1.3 Kod sumber : Menyunting dan Pengkompilan 1.4 Menguji 1.5 Mengawal silap 1.6 Mendokumen 1.7 Menyenggara Berikan definisi dan huraian bagi setiap aspek yang dinyatakan di atas. JAWAPAN 1.1 Analisis masalah Analisis masalah ialah penyelidikan atau penghuraian sesuatu masalah untuk mengetahui pelbagai aspeknya (ciri-cirinya, dan lain-lain) secara terperinci atau mendalam. Langkah yang penting dalam membentuk sesuatu aturcara ialah memahami masalah yang hendak diselesaikan, apa yang diperlukan untuk menyelesaikan masalah, apakah hasil daripada penyelesaian itu dan syarat-syarat serta kekangan-kekangan yang wujud dalam masalah tersebut. Dengan kata lain, kita perlu betul-betul memahami skop masalah atau bertanyakan tentang masalah tersebut dengan pakar dalam bidang masalah tersebut. Setelah jelas tentang masalah yang ingin diselesaikan, dan mempunyai keperluan spesifikasi aturcara, fasa analisis cuma perlu mengenal pasti yang berikut: a. Keperluan input Mengenal pasti nilai-nilai data masukan yang akan digunakan. Pemilihan jenis dan format data yang akan dimasukkan dan cara data dimasukkan sama ada dari papan kekunci atau dari sesuatu fail data ditentukan. b. Keperluan output Memastikan nilai-nilai data yang akan dihasilkan. Kita perlu pastikan bentuk paparan data yang dikehendaki serta perwakilan data tersebut. Selain daripada itu, adakah paparan skrin

diperlukan atau data keluaran akan dihantar ke sumber lain seperti fail output. c. Keperluan pemprosesan dan kekangan Mengenalpasti rumusan atau persamaan tertentu yang perlu digunakan semasa pemprosesan data. Kita perlu menyenaraikan kekangan-kekangan aturcara dari segi julat data yang boleh diterimanya serta keadaan-keadaan yang boleh menimbulkan masalah-masalah lain.

1.2 Carta alir dan Pseudokod Carta alir adalah satu penghuraian mengenai langkah-langkah yang perlu diambil untuk menyelesaikan satu tugas, dengan menggunakan simbol-simbol yang tertentu. Ia juga boleh ditakrifkan sebagai graf yang terdiri daripada bentuk-bentuk geometri yang disambung oleh garis aliran. Carta alir merupakan satu teknik yang biasa digunakan untuk mewakilkan algoritma. Ia berbeza daripada pseudokod yang berbentuk perkataan kerana ia berbentuk gambar rajah. Bentuk-bentuk ini akan mewakilkan jenis-jenis pernyataan di dalam algoritma. Untuk menggunakan carta alir, kita perlu mengetahui simbol-simbol asasnya. Simbol-simbol inilah yang akan disusunatur dan disambung menggunakan garis aliran yang akan membentuk satu algoritma aturcara. Simbol-simbol yang biasa digunakan adalah seperti berikut:

Jadual 1 ( Simbol-simbol dalam Carta alir ) Pseudokod ialah kod separuh formal yang hampir kepada bahasa tabii seperti Bahasa Melayu atau Bahasa Inggeris dengan perkataan-perkataan yang terhad. Ia digunakan untuk merekabentuk dan menerangkan algoritma.

Walaupun bahasa biasa sudah mencukupi untuk menyatakan algoritma, kebanyakan ahli matematik dan sains komputer memilih pseudokod kerana lebih berstruktur dan universal. Pseudokod dinamakan demikian kerana hampir menyamai bahasa kod sebenar (aturcara). Pseudokod diterima asalkan tidak mengelirukan sesiapa. Pseudokod tidak menitikberatkan semi-kolon, titik dan sebagainya seperti bahasa pengaturcaraan. Pseudokod biasa digunakan untuk memperincikan takrifan logik sesuatu algoritma kepada pengguna yang tidak pakar dalam bahasa pengaturcaraan. Matlamat pseudokod adalah untuk diterjemahkan kepada suatu bahasa pengaturcaraan dan kemudian dilaksanakan oleh komputer. Antara kegunaan pseudokod ialah : a. merekabentuk algoritma b. menerangkan tentang algoritma kepada pengguna c. menjejak ralat logik dalam algoritma d. sebagai pendokumenan aturcara untuk kegunaan penyelenggaraan dan perkembangan aturcara. Pseudokod biasanya mempunyai istilah-istilah yang terhad, mudah dipelajari, hampir kepada bahasa tabii dan berkebolehan untuk menerangkan semua algoritma.

1.3 Kod sumber : Menyunting dan Pengkompilan Menyunting ialah aktiviti menulis aturcara menggunakan kod sumber dengan sesuatu program editor. Pengkompilan ialah proses menterjemahkan fail kod sumber kepada fail kod objek, iaitu menukarkan aturcara dalam bahasa aras tinggi ke bahasa mesin. Setelah algoritma dibina, langkah seterusnya ialah melaksanakannya dalam sesuatu bahasa pengaturcaraan tertentu. Setiap langkah dalam algoritma perlu diterjemahkan kepada pernyataan di dalam bahasa pengaturcaraan tersebut. Pernyataan-pernyataan yang dihasilkan dari terjemahan tadi akan membentuk satu aturcara. Selepas aturcara ini dibina, kita perlu mengkompil dengan menggunakan pengkompil bagi bahasa pengaturcaraan tersebut. Sekiranya aturcara berjaya dikompil dan dijalankan, barulah kita akan melihat hasil daripada aturcara tersebut. 1.4 Menguji Pengujian aturcara ialah satu proses pelaksanaan aturcara untuk memastikan aturcara itu betul. Selepas menterjemahkan algoritma ke dalam sesuatu bahasa pengaturcaraan, kita perlu mengkompil dan menjalankannya. Langkah seterusnya ialah memastikan yang aturcara yang telah dijalankan itu dapat menghasilkan output atau keputusan seperti yang dijangkakan. Ini merupakan satu pengesahan terhadap aturcara yang kita bina untuk memastikan yang ianya betul dan menghasilkan output mengikut apa yang dikehendaki.

Salah satu cara untuk mengesahkan aturcara yang dibina memenuhi keperluan pengguna ialah dengan mengujinya. Pengujian aturcara dibuat bermula dengan mengawal silap aturcara sehinggalah kepada memastikan yang output yang dihasilkan olehnya adalah betul. Aturcara yang boleh dijalankan oleh satu set data sahaja, tidak bermakna yang ia boleh dijalankan dengan data yang lain. Oleh itu, satu set ujian data yang mencukupi yakni yang menyentuh setiap laluan arahan perlu digunakan untuk memastikan yang aturcara itu boleh dijalankan dengan baik. 1.5 Mengawal silap Mengawal silap ialah proses mencari dan membetulkan ralat di dalam aturcara. Biasanya aturcara yang kita hasilkan terdedah kepada beberapa kesalahan atau ralat. Ralat-ralat ini merupakan satu halangan yang mesti ditempuh oleh semua pengaturcara. Pengaturcara perlu mengawal kesilapan aturcara iaitu mencari dan membetulkan kesalahan-kesalahan yang berlaku secara tidak sengaja atau yang tidak disangkasangkakan. Kesalahan-kesalahan ini boleh menyebabkan aturcara tidak dapat dikompil dan dijalankan. Dengan itu, keputusan yang kita kehendaki tidak dapat dihasilkan. Terdapat tiga jenis ralat pengaturcaraan: a. Ralat rekabentuk Ralat ini biasa berlaku semasa langkah analisis, rekabentuk dan pelaksanaan. Antara kesalahan yang boleh berlaku ialah seperti memilih kaedah penyelesaian yang salah, terjemahan yang salah ke dalam pernyataan bahasa pengaturcaraan atau kita menggunakan data input yang salah. Ralat ini agak susah untuk dikesan dan memerlukan kita melihat semula secara teliti langkah-langkah yang diambil semasa analisis, rekabentuk dan pelaksanaan aturcara. b. Ralat sintaks (syntax error) Ralat ini adalah kesalahan yang dibuat sekiranya kita menyalahi aturan menulis arahan atau pernyataan di dalam sesuatu bahasa pengaturcaraan. Ralat sintaks biasa berlaku dalam langkah pelaksanaan iaitu semasa penterjemahan daripada algoritma kepada bahasa pengaturcaraan. Kita dapat mengesan ralat ini hasil daripada proses pengkompilan yang dilakukan. Ralat ini juga dikenali sebagai ralat pengkompilan. c. Ralat perlaksanaan (run-time error) Ralat ini dikesan oleh komputer semasa aturcara sedang dilaksanakan. Ia mungkin berlaku hasil daripada arahan-arahan dalam aturcara yang meminta komputer melakukan sesuatu pengendalian yang tidak sah seperti membahagikan sesuatu angka dengan sifar atau menyimpan sesuatu data yang tidak sesuai ke dalam satu tempat penyimpanan tertentu. Biasanya sesuatu mesej ralat akan dipaparkan oleh pengkompil menyatakan ralat perlaksanaan ini berlaku. 1.6 Mendokumen

Mendokumen ialah menghuraikan sebuah aturcara supaya pengguna lain boleh memahami, menggunakan dan mengubahsuai aturcara tersebut dengan mudah. Pendokumenan aturcara perlu dilaksanakan secara berterusan bermula dari langkah analisis masalah lagi. Pendokumenan aturcara amat berguna kerana sesuatu aturcara itu pasti akan dirujuk atau diubahsuai oleh kamu atau orang lain pada masa akan datang. Sekiranya aturcara itu dibina untuk seseorang yang lain, sudah pasti pengguna itu mempunyai maklumat yang mencukupi untuk menggunakannya. Oleh itu antara perkaraperkara yang penting yang perlu ada dalam pendokumenan ialah: a. spesifikasi keperluan masalah b. penerangan tentang input, output, kekangan dan rumusan yang digunakan c. pseudokod atau carta alir algoritmanya d. senarai aturcara sumbernya e. panduan pengguna yang menerangkan bagaimana aturcara itu boleh digunakan. 1.7 Menyenggara Menyenggara adalah mengubahsuai sebuah aturcara selepas sempurna untuk memenuhi keperluan yang berubah. Sekiranya sesuatu aturcara itu telah lengkap didokumenkan, senang dibaca dan betul, akan terdapat lagi ruang-ruang untuk memperbaiki aturcara terutamanya sekiranya keperluan-keperluan baru timbul atau aturcara itu dikehendaki menyelesaikan ruang masalah yang lebih umum. Sesuatu aturcara itu yang telah dibina masih lagi memerlukan pengubahsuaian dan perlu diselenggarakan dengan baik mengikut keperluan yang berubah. Oleh itu, pendokumenan yang baik pasti dapat menolong dalam tugas ini.

Soalan 2 Pembinaan algoritma melibatkan beberapa proses : 2.1 spesifikasi input, proses dan output 2.2 membina algoritma 2.3 kegunaan carta alir 2.4 kegunaan pseudokod 2.5 rekabentuk penyelesaian atas-bawah : carta struktur 2.6 struktur kawalan asas dalam binaan : jujukan, pilihan dan gelungan 2.7 pengaturcaraan berstruktur 2.8 pengaturcaraan bermodul 2.9 pendokumentasian

Huraikan konsep bagi proses-proses dalam pembinaan algoritma di atas. JAWAPAN 2.1 Spesifikasi Input, Proses dan Output Di dalam spesifikasi input, terdapat lima maklumat yang mesti diperolehi: a. Apakah inputnya? b. Berapakah jumlah input yang akan dibaca? c. Apakah format input? d. Apakah julat yang dibenarkan untuk nilai input tersebut? e. Dari manakah nilai input ini akan dibaca - dari fail, papan kekunci atau peranti input lain? Di dalam spesifikasi proses, kita perlu mengenalpasti rumusan atau persamaan tertentu yang perlu digunakan semasa pemprosesan data. Kita perlu menyenaraikan kekangankekangan aturcara dari segi julat data yang boleh diterimanya serta keadaan-keadaan yang boleh menimbulkan masalah-masalah lain. Di dalam spesifikasi output, terdapat juga lima maklumat yang mesti diperolehi: a. Apakah outputnya? b. Berapakah jumlah output yang akan dihasilkan? c. Apakah format output? d. Bagaimanakah nilai output patut dipamerkan? e. Ke manakah output akan dikeluarkan : di pencetak, skrin terminal atau peranti output lain? 2.2 Membina Algoritma Algoritma adalah satu jujukan langkah-langkah yang terhingga, disusun dalam tertib yang tertentu dan apabila dilaksanakan akan menghasilkan penyelesaian kepada masalah. Ia merupakan satu tatacara untuk melakukan suatu tugas. Istilah ini selalunya dihubungkaitkan dengan pengaturcaraan komputer. Suatu arahan yang berdiri sendiri tidak akan dapat melakukan sesuatu tindakan. Komputer mestilah menerima satu jujukan arahan yang dikenali sebagai aturcara. Untuk mendapat hasil yang kita kehendaki, aturcara yang tepat dan baik perlu dibina. Kita perlu membuat perancangan penyelesaian masalah dengan teliti jika mahukan aturcara yan baik. Kita perlu terlebih dahulu memahami masalah yang ingin diselesaikan dengan menggariskan secara terperinci langkah demi langkah untuk menyelesaikan masalah tersebut. Dengan lain perkataan, untuk mendapatkan aturcara yang baik, kita perlu membuat algoritma penyelesaian masalah itu terlebih dahulu. Satu aturcara akan melaksanakan sesuatu tugas yang tertentu. Arahan yang diberikan dalam satu aturcara mestilah ditulis berdasarkan satu algoritma yang tertentu. Membina algoritma bukanlah satu kerja yang mudah kecuali sekiranya masalah yang ingin diselesaikan itu sangat mudah. Kita bukan sahaja perlu membina algoritma tetapi memastikan bahawa algoritma itu betul dan akan menghasilkan output yang kita

kehendaki. Oleh itu tidak cukup kita membayangkan sahaja sesuatu algoritma tersebut di dalam pemikiran kita, tetapi kita perlu menulisnya di atas kertas. Disebabkan kita perlu menulisnya, kita juga memerlukan satu bahasa pengantaraan untuk mempersembahkan algoritma yang kita hasilkan tadi. Sebuah algoritma mesti mempunyai beberapa syarat yang mesti dipatuhi, iaitu: a. Susunan langkah yang dilaksanakan mestilah jelas. b. Mesti mempunyai suatu titik permulaan dan sekurang-kurangnya satu titik pengakhiran. c. Mesti berhenti selepas sebilangan langkah yang terhingga. d. Setiap pernyataan mestilah jelas. 2.3 Kegunaan Carta Alir Ada tiga perkara yang perlu dijelaskan tentang cara membuat carta aliran. Pertama, kita perlu memahami dengan jelas perkara yang hendak dilakukan dan tatacara melaksanakannya. Maknanya, kita perlu mengetahui bentuk input yang perlu diberi dan bentuk output yang perlu dihasilkan. Kedua, kita tidak boleh mengabaikan mana-mana peristiwa yang penting, jika tidak tugas yang hendak dilaksanakan tidak akan berhasil. Maknanya, semua jujukan tindakan yang perlu dilakukan, perlu dinyatakan satu persatu dengan jelas. Selain itu, kita perlu memastikan susunan peristiwa itu dibuat berdasarkan tertib kejadiannya. Ketiga, mana-mana bahagian di dalam carta aliran itu dapat dikembangkan apabila penjelasan yang lebih lanjut diperlukan. 2.4 Kegunaan Pseudokod Pseudokod biasa digunakan untuk memperincikan takrifan logik sesuatu algoritma kepada pengguna yang tidak pakar dalam bahasa pengaturcaraan. Matlamat pseudokod adalah untuk diterjemahkan kepada suatu bahasa pengaturcaraan dan kemudian dilaksanakan oleh komputer. Antara kegunaan pseudokod ialah : a. merekabentuk algoritma b. menerangkan tentang algoritma kepada pengguna c. menjejak ralat logik dalam algoritma d. sebagai pendokumenan aturcara untuk kegunaan penyelenggaraan dan perkembangan aturcara. Pseudokod biasanya mempunyai istilah-istilah yang terhad, mudah dipelajari, hampir kepada bahasa tabii dan berkebolehan untuk menerangkan semua algoritma.

2.5 Rekabentuk Penyelesaian Atas-bawah : Carta Struktur

Atas-bawah bermakna suatu kaedah menganalisis atau menyelesaikan masalah dengan memecah-mecahkan suatu masalah ke masalah-masalah yang lebih kecil dan lebih mudah dikendalikan. Setelah masalah dihuraikan dan dianalisiskan dengan sejelas-jelasnya, suatu algoritma mesti direkabentuk untuk menyelesaikan masalah itu. Suatu teknik penting yang digunakan untuk merekabentuk algoritma adalah kaedah yang dinamakan rekabentuk atas-bawah atau penghalusan langkah-demi-langkah. Rekabentuk atas-bawah adalah suatu strategi yang membenarkan kita membahagikan suatu masalah yang besar dan rumit kepada masalah yang lebih kecil. Masalah yang kecil ini dipecahkan lagi sehingga suatu penyelesaian dapat dihasilkan dengan senangnya. Gabungan penyelesaian setiap masalah kecil tersebut akan menghasilkan penyelesaian keseluruhan masalah yang asal itu. Pemecahan masalah kepada masalah yang lebih kecil boleh digambarkan sebagai struktur berhierarki seperti yang ditunjukkan di dalam carta struktur atau carta hierarki di Rajah 1.

Rajah 1 (Carta Hierarki / Struktur) Setiap masalah yang dipecahkan itu disebut modul. Setiap modul pada taraf atas boleh memanggil perkhidmatan modul taraf bawah. Setiap modul boleh dilaksanakan dan diuji secara berasingan. Misalnya, satu modul boleh membaca nilai input, satu modul lagi boleh membuat penghitungan dan satu modul yang lain boleh mencetak keputusan. Jika berlaku ralat pada salah satu modul, maka hanya modul itulah yang patut diawas silap. Langkah-langkah rekabentuk atas ke bawah adalah seperti berikut: a. Kenal pasti matlamat sistem dan spesifikasinya. b. Pisahkan sistem kepada modul-modul yang diperlukan untuk mencapai matlamatmatlamat ini. Setiap satu modul diberikan cuma satu tugas tertentu. Catatkan kaitankaitan antara modul dalam bentuk carta struktur berhierarki. c. Kenal pasti tugas-tugas pada aras yang lebih rendah daripada aras modul. Pada peringkat ini, bahagian-bahagian kerja berupa struktur-struktur kawalan. Asingkan

sesuatu modul menjadi lebih banyak modul jika perlu. Bagi setiap modul, kenal pasti kesemua parameter input dan parameter output. d. Laksanakan struktur-struktur kawalan dengan pernyataan-pernyataan. Pernyataanpernyataan ialah blok binaan yang paling primitif bagi membina aturcara. e. Uji modul-modul secara berasingan dan gabungkan modul-modul yang telah diuji ke dalam aturcara. Pastikan modul-modul yang digabungkan menghasilkan sistem yang boleh mencapai matlamatnya. Jika tidak, ulang proses rekabentuk dari langkah (a). Ubah matlamat sistem jika perlu. f. Dokumenkan kerja. 2.6 Struktur Kawalan Asas Dalam Binaan : Jujukan, Pilihan dan Gelungan Dalam tahun 1966, dua orang penyelidik iaitu C. Bohm dan G. Jacopini telah menunjukkan bahawa semua algoritma boleh diterangkan dengan menggunakan cuma tiga struktur kawalan, iaitu jujukan, pilihan dan gelungan. Oleh itu, teknik-teknuk persembahan algoritma kita iaitu penggunaan pseudokod juga perlu menyediakan kemudahan mempersembahkan ketiga-tiga struktur kawalan tersebut. a. Struktur Kawalan Jujukan Struktur kawalan jujukan ialah satu siri langkah-langkah atau pernyataan-pernyataan yang dilaksanakan dengan tertib yang ditulis dalam algoritma. Langkah-langkah ini termasuklah masukan, pengiraan dan keluaran data. b. Struktur Kawalan Pilihan Struktur kawalan pilihan mentakrifkan dua tindakan yang boleh diambil bergantung kepada hasil dari sesuatu syarat. Syarat di sini ialah ungkapan yang sama ada benar atau palsu. Struktur kawalan ini lebih dikenali sebagai struktur IF. Struktur IF ini juga mempunyai beberapa variasi seperti IF-THEN dan IF-THEN-ELSE. Bentuk umum untuk IF-THEN ialah IF

syarat THEN pernyataan

Struktur kawalan IF-THEN bermaksud sekiranya nilai yang dihasilkan daripada syarat itu benar, maka pernyataan yang berada di dalam bahagian THEN itu dilaksanakan. Bentuk umum untuk IF-THEN-ELSE ialah IF

syarat THEN pernyataan 1 ELSE pernyataan 2 Struktur kawalan IF-THEN-ELSE ini bermaksud sekiranya nilai yang dihasilkan daripada syarat itu benar, maka pernyataan 1 dilaksanakan, sekiranya nilai yang dihasilkan daripada syarat itu palsu, maka pernyataan 2 dilaksanakan. c. Struktur Kawalan Gelungan Struktur kawalan gelungan menentukan satu blok pernyataan yang terdiri daripada satu

atau lebih pernyataan dilaksanakan berulang kali sehingga sesuatu syarat itu dipenuhi. Struktur kawalan ini membenarkan kita mentakrif gelung. Ia memudahkan sesuatu blok pernyataan dilaksanakan berulang dan pada masa yang sama memendekkan penulisan aturcara kerana kita tidak perlu menulis beberapa kali. Terdapat tiga bentuk asas struktur kawalan gelungan yang boleh digunakan dalam rekabentuk algoritma. i. Struktur WHILE Struktur ini mempunyai syarat kawalan di bahagian atas struktur. Jika syarat itu benar, maka ulangan akan dibuat sehinggalah syarat tersebut menjadi tidak benar atau palsu. Bentuk umumnya ialah WHILE syarat badan gelung tamat while Dalam struktur WHILE, badan gelung boleh terdiri dari satu pernyataan atau lebih dari satu pernyataan dan ia akan diulang selama mana syarat yang ditulis itu benar. Istilah tamat while menandakan akhirnya struktur WHILE tersebut. Ulangan perlu ditamatkan apabila syarat di dalam gelung sudah tidak benar lagi. Ini cuma boleh berlaku sekiranya terdapat pernyataan di dalam gelung yang mengubah syarat tersebut supaya menjadi tidak benar. Sekiranya syarat itu sentiasa benar dan tiada pernyataan di dalam badan gelung yang mengubah syarat, sudah pasti gelung itu tidak berhenti dan kita mendapat gelung yang tak terhingga. ii. Struktur DO-WHILE Struktur DO-WHILE berbeza daripada struktur WHILE dari segi kedudukan syaratnya. Dalam struktur DO-WHILE, syaratnya berada di bawah. Ini bermakna struktur perlu dilaksanakan atau dilalui sekurang-kurangnya sekali. Bahagian badan gelung akan dilaksanakan dan kemudian syarat itu disemak. Sekiranya syarat itu benar, badan gelung itu akan dilaksanakan lagi, sehinggalah syarat tersebut menjadi tidak benar, barulah kawalan akan keluar dari gelung tersebut. Bentuk umumnya ialah DO badan gelung WHILE (syarat) iii. Struktur FOR Struktur ini lebih mempunyai persamaan dengan struktur WHILE yang mempunyai syarat di bahagian atas gelung. Walau bagaimanapun struktur FOR ini lebih anjal kerana membenarkan pengguna menyatakan bilangan gelung yang perlu diulang secara terus. Bentuk umumnya ialah FOR ( ungkapan 1; ungkapan 2; ungkapan 3 ) badan gelung Sekiranya diterjemah kepada struktur WHILE, gelungnya menjadi seperti di bawah:

ungkapan 1 WHILE ( ungkapan 2 ) badan gelung ungkapan 3 Struktur FOR yang ditunjukkan di atas mengandungi tiga bahagian. Dalam ungkapan 1, nilai awal diberikan kepada pembilang kawalan gelung. Ungkapan 2 merupakan satu syarat yang perlu dinilai selepas ungkapan 1 dilaksanakan. Sekiranya ungkapan 2 menghasilkan benar, badan gelung dan ungkapan 3 dilaksanakan. Kemudian, kawalan dihantar semula ke bahagian atas gelung untuk memeriksa semula ungkapan 2. Oleh itu, ungkapan 2 merupakan ungkapan yang mengawal pengulangan. Proses ini berulang sehinggalah ungkapan 2 menjadi tidak benar. 2.7 Pengaturcaraan Berstruktur Pengaturcaraan berstruktur adalah suatu pendekatan terhadap rekabentuk aturcaraaturcara yang menggunakan suatu set struktur kawalan yang terhad dan beberapa kaedah lain. Aturcara yang ditulis secara berstruktur lebih mudah dibaiki dan difahami. Matlamat pengaturcaraan berstruktur adalah untuk menghasilkan aturcara yang mempunyai bentuk yang tetap dan lebih mudah difahami oleh pengaturcara dan oleh orang lain yang perlu membaca dan memahami aturcara tersebut. Langkah-langkah rekabentuk aturcara adalah seperti berikut: i. Kenal pasti matlamat sistem dan spesifikasinya. ii. Pisahkan sistem kepada modul-modul yang diperlukan untuk mencapai matlamatmatlamat ini. Setiap satu modul diberikan cuma satu tugas tertentu. Catatkan kaitankaitan antara modul dalam bentuk carta struktur berhierarki. iii. Kenal pasti tugas-tugas pada aras yang lebih rendah daripada aras modul. Pada peringkat ini, bahagian-bahagian kerja berupa struktur-struktur kawalan. Asingkan sesuatu modul menjadi lebih banyak modul jika perlu. Bagi setiap modul, kenal pasti kesemua parameter input dan parameter output. iv. Laksanakan struktur-struktur kawalan dengan pernyataan-pernyataan. Pernyataanpernyataan ialah blok binaan yang paling primitif bagi membina aturcara. v. Uji modul-modul secara berasingan dan gabungkan modul-modul yang telah diuji ke dalam aturcara. Pastikan modul-modul yang digabungkan menghasilkan sistem yang boleh mencapai matlamatnya. Jika tidak, ulang proses rekabentuk dari langkah (i). Ubah matlamat sistem jika perlu. vi. Dokumenkan kerja. Tiga struktur kawalan yang digunakan dalam pengaturcaraan berstruktur : a. Struktur Jujukan digunakan untuk memerihalkan rutin aturcara yang dilakukan secara jujukan satu demi satu. b. Struktur Pilihan / Jika-Maka-Lain membenarkan aturcara untuk cabang kepada satu daripada dua rutin berasaskan satu syarat yang mungkin benar atau palsu. c. Struktur Gelungan / Buat-Selagi digunakan untuk memerihalkan pengulangan satu

tindakan di bawah satu syarat yang diberikan. Ia selalunya dirujuk sebagai penggelungan.

2.8 Pengaturcaraan Bermodul Sekiranya kita mempunyai satu masalah yang besar, penyelesaian masalah itu agak sukar dan mengelirukan. Adalah wajar sekiranya kita melihat masalah itu secara keseluruhan dan kemudian membahagikan masalah tersebut kepada bahagian-bahagian yang kecil dan kemudian mencari penyelesaian masalah kepada setiap bahagian yang kecil ini. Kaedah rekabentuk ini disebut rekabentuk atas-bawah. Bahagian masalah yang lebih kecil ini disebut modul. Modul juga kadangkala dirujuk sebagai sub-aturcara atau subrutin. Setiap modul boleh dilaksanakan dan diuji secara berasingan. Misalnya, satu modul boleh membaca nilai input, satu modul lagi boleh membuat penghitungan dan satu modul yang lain boleh mencetak keputusan. Jika berlaku ralat pada salah satu modul, maka hanya modul itulah yang patut diawas silap. Setelah tiap-tiap modul yang kecil diuji dan didapati mengikut spesifikasi yang ditentukan, maka modul-modul boleh digabungkan ke dalam aturcara untuk menghasilkan sistem yang boleh mencapai matlamatnya. 2.9 Pendokumentasian Dokumentasi ialah huraian tentang sebuah aturcara supaya pengguna yang lain boleh memahami, menggunakan dan mengubahsuai aturcara tersebut dengan mudah. Pendokumentasian aturcara perlu dilaksanakan secara berterusan bermula dari langkah analisis masalah lagi. Pendokumentasian aturcara amat berguna kerana sesuatu aturcara itu pasti akan dirujuk atau diubahsuai oleh kamu atau orang lain pada masa akan datang. Sekiranya aturcara itu dibina untuk seseorang yang lain, sudah pasti pengguna itu mempunyai maklumat yang mencukupi untuk menggunakannya. Oleh itu antara perkaraperkara yang penting yang perlu ada dalam pendokumentasian ialah: a. spesifikasi keperluan masalah b. penerangan tentang input, output, kekangan dan rumusan yang digunakan c. pseudokod atau carta alir algoritmanya d. senarai aturcara sumbernya e. panduan pengguna yang menerangkan bagaimana aturcara itu boleh digunakan. Setiap modul perlu didokumentasikan dengan lengkap supaya difahami tanpa merujuk dokumentasi lain. Ramai pengaturcara tidak mendokumentasikan modul-modul walaupun setelah digabungkan ke dalam sistem. Terdapat juga pengaturcara yang menulis catatan dalam buku. Ini menyukarkan pengaturcara lain yang akan memperbaiki modul tersebut kerana catatan tersebut mungkin tidak ada lagi apabila diperlukan.