Registracija-preduzeca.docx

UVOD

Tema ovog rada je registracija preduzeća. Rad se sastoji od tri dijela. Najprije sam pristupila pojmu preduzeća, ciljevima i teorija preduzeca kao i podjeli preduzeća. U drugom dijelu rada istaknuto je o osnivanju preduzeća a treći dio je posvećen registraciji preduzeća. U pravnom sistemu postoje različite vrste pravnih lica. Medju svim pravnim licima najznačajnija su preduzeća, jer su to takva pravna lica koja obavljaju djelatnost radi sticanja dobiti, što i jeste osnovni cilj njihovog osnivanja. Osnivanje preduzeća određuje Zakon o privrednim društvima. Privredna društva čine osnov cjelokupnog koncepta Zakona o privrednim društvima, i kao takva, predstavljaju najvažniji oblik preduzeća. Ona se dijele na društva lica i društva kapitala. U društva lica spadaju ortačko društvo i komanditno društvo. Društvo kapitala su akcionarsko društvo i društvo sa ograničenom odgovornošću. S obzirom na to da privredna društva čine isti oblik preduzeća, između njih postoji veoma mnogo sličnosti. Međutim, između njih ima i određenih razlika, zbog čega i postoji više oblika privrednih društava. Ove razlike opredeljene su, u prvom redu, položajem, odnosno svojstvom članova koji su osnivači privrednog društva. Pomenuto svojstvo od uticaja je i na odgovornost privrednog društva u pravnom prometu, a i uslovljava i način upravljanja u njemu. S tim u vezi, privredna društva imaju određene opšte, tj. zajedničke karakteristike (svojstvo pravnog lica, isti osnovni uslovi za osnivanje, isti uslovi za obavljanje djelatnosti, isti položaj na tržištu, ista pravila o zastupanju, ista pravila o povezivanju sa drugim subjektima tržišnog poslovanja i dr.), ali ona imaju i niz specifičnih obilježja. Preduzeća se mogu povezivati putem kapitala ili ugovora i na taj način, uz zadržavanje svog pravnog subjektiviteta, stvoriti ili ne, novi pravni subjekat na osnovu tog povezivanja. Cilj ovakvih povezivanja i stvaranja grupacija preduzeća je ekonomski, odnosno poslovni interes, ali samo ako to povezivanje nije suprotno propisima o monopolu. Privredno društvo, domaće ili strano, može obrazovati jedan ili više ogranaka. Ogranak je organizacioni dio privrednog društva koji nema svojstvo pravnog lica. Ogranak ima mjesto poslovanja i zastupnike, a poslove sa trećim licima obavlja u ime i za račun privrednog društva. Preduzeće kao cjelinu možemo posmatrati sa više strana. Tako da ćemo u ovom radu u kratkim crtama obraditi neke od osnovnih. Sam razvoj ekonomije i preduzeća u širem smislu posmatrano je taj da su preduzeća prestavljala nosioce i generatore ne samo razvoja ekonomije, već i društva, odnosno civilizacije. Od njihovog poslovanja, rasta i razvoja, zavisi tempo privrednog i društvenog razvoja svake zemlje, širih i užih regiona.

1

1. POJAM PREDUZEĆA Preduzeće je osnovni privredni subjekt (organizacija), koji se osniva radi sticanja dobiti. Ciljna funkcija preduzeća je dobit (profit). Ovo karakteriše sve pravne forme preduzeća. Preduzećima koja obavljaju djelatnost od opšteg interesa svojstveno je da, pored ove ciljne funkcije, mogu imati i sekundarnu ciljnu funkciju. Ona se sastoji u zadovoljavanju potreba korisnika usluga iz obavljanja ove djelatnosti. U pitanju su:    

Istraživanja tržišta, Istraživanja nalazišta Određenih rudnih sirovina, Obavljanje određenih zajedničkih funkcija i slično.

Preduzeća organizuju proizvodnju, nude na tržištima određene količine roba (gotovih proizvoda), nastojeći da maksimiziraju svoje dobiti. Kada odlučuju o proizvodnji ponudi, preduzeća nastoje da svoje prozvode (usluge) prodaju po takvim cijenama, kako bi pokrili cijene koštanja (odnos ukupnih trpškova proizvodnje i prometa po jedinici proizvoda) i ostvarili određeni iznos dobiti (na primjer, u vrijednosti 10% cijene koštanja). Preduzeća se uzdržavaju od smanjivanja cijena, jer to mogu uraditi i konkurenti. Time mogu više izgubiti nego dobiti. Ovakvo ponašanje preduzeća svojstveno je privredama sa izraženom konkurencijom i bez značajnih inflatornih i monoplističkih tendencija. Osnovna obilježja preduzeća su:     

Preduzeće ima svoju ekonomiju; Ekonomiju ostvaruje u okruženju sa kojim je u permanentnoj komunikaciji; Preduzeće je složen, dinamički, ekonomski sistem; Preduzeće je poslovno-finansijski entitet, te se kao takav rukovodi, prije svega, poslovno-finansijskim ciljevima; Procesima i pojavama u preduzeću upravlja kompetentan menadžment.1

Preduzece je privredni subjekt u okviru koga se, u robno– novčanoj privredi obavlja određena privredna djelatnost. To bi bilo po definiciji šta je preduzeće, Korsel Seneju definiše kao „svaku ljudsku aktivnost koja koristi razne sile da bi ostvarila određeni cilj“. Njegova definicija vezuje preduzece za ljudsku aktivnost što je u potpunost i tako mada je i sam pojam preduzeća evoluirao kroz vrijeme tako da u savremenoj teoriji se preduzeće tretira kao racionalni, ekonomski sistem sa preduzetnikom na cijelu. Po tržišnom konceptu „svaki samostalni finansijski subjekt koji proizvodi za tržište robu ili usluge“ predstavlja preduzeće. Preduzeće kao cjelinu možemo posmatrati sa više strana. Sam razvoj ekonomije i preduzeća u širem smislu posmatrano je tako da su preduzeća predstavljala nosioce i generatore ne samo razvoja ekonomije, vec i društva, odnosno civilizacije. Od njihovog poslovanja, rasta i razvoja zavisi tempo privrednog i društvenog razvoja svake zemlje, širih i užih regiona.

1

http://sh.wikipedia.org/wiki/Preduze%C4%87e

2

Preduzeće je oblik organizovanja privrednih aktivnosti i djelatnosti čiji je zadatak da obavlja određene funkcije u procesu društvene reprodukcije. Osnovne karakteristike preduzeća su :   

Predstavlja posebnu organizacionu cjelinu, Obavlja određenu funkciju, djelatnost u privredi, Ima ekonomsku i pravnu samostalnost i subjektivitet.

U svom poslovanju preduzeće se mora pridržavati zakonskih propisa i drugih pravnih normi koje propisuje država. Preduzeće egzistira u određenom organizacionom obliku i unutrašnje odnose dijelova uređuje na načelima organizacije rada. Upravljanje i rukovođenje procesom rada također, se zasniva na usvojenim načelima organizacije rada. Ekonomska i pravna samostalnost su značajne odrednice preduzeća u tržišnoj privredi. Bitna obilježja te samostalnosti ogledaju se u:       

Donošenju planova i programa, Samostalnom donošenju i vođenju poslovne politike, Slobodnom ugovaranju poslova, Slobodnom utvrđivanju cijena svojih proizvoda ili usluga, Raspodjeli ostvarenih rezultata poslovanja, Imovinskoj samostalnosti, Slobodnom udruživanju i povezivanju sa drugim ekonomskim i neekonomskim subjektima.

Da bi moglo obavljati svoje poslovne funkcije, preduzeće mora raspolagati određenim sredstvima i zaposlenima. Materijalnim komponentama preduzeće raspolaže po svom nahođenju i u skladu sa svojim ekonomskim interesima. U procesu donošenja upravljačkih i drugih odluka, preduzeće mora poštovati zakonske propise koji regulišu privrednu aktivnost. Ono posluje po pravilima i načelima poslovnog morala, i zavisi od okruženja u kome radi. Ekonomski i pravni subjektivitet preduzeća realizuje se preko:   

Žiro-računa preduzeća, preko koga se obavljaju sve finansijsko-imovinske transakcije, Poslovne knjige koje je svako preduzeće dužno da vodi i koje su svojevrsni oblik kontrole poslovanja i ekonomske autonomije preduzeća, Opštih akata preduzeća: ugovor o osnivanju, statut i pravilnici, koje preduzeće samostalno donosi i u okviru kojih reguliše svoj unutrašnji poslovni i pravni život.

Kada kažemo da je preduzeće privredno- pravno lice, to znači da je ono samostalno u procesu privređivanja i u pravnom prometu sa ostalim subjektima društvene zajednice. Privredno lice preduzeća nastaje udruživanjem privrednih ličnosti članova radnog kolektiva, radi izvršavanja datog zadatka u procesu društvene reprodukcije. Pravno lice preduzeća ispoljava se u njegovom odnosu kako prema članovima radnog kolektiva tako i prema drugim preduzećima i prema društvenoj zajednici. Ispunjavanje određenih prava i obaveza ispoljava pravnu sposobnost preduzeća, dok privređivačka djelatnost čini njegovu poslovnu sposobnost.

3

Samo preduzeće funkcioniše uspostavljanjem odgovarajućih međusobnih odnosa elemenata proizvodnje, koji su usklađeni:   

Kvalitativno, Kvantitativno i Vremenski.

Kvalitativna usklađenost između elmenata proizvodnje ogleda se u izboru radnika odgovarajuće kvalifikovanosti, te u nabavci date vrste sredstava za rad i materijala. Kvantitativna usklađenost između elemenata proizvodnje ispoljava se u odgovarajućoj srazjmeri veličine radnog kolektiva s obimom sredstava za proizvodnju. Vremenska usklađenost elemenata proizvodnje u preduzeću ispoljava se u obezbeđenju kontinuiteta poslovanja.2

1.1. Ciljevi preduzeca

Ciljeve preduzeća, sačinjavaju raznovrsni ekonomski i neekonomski ciljevi. Definisanje ciljeva preduzeća mora da odrazi suštinu i raznovrsnost njegovog bića kao složenog ekonomskog organizma. Ono mora da uzme u obzir sve aspekte njegovih internih i eksternih međuodnosa koji određuju njegovo ukupno ponašanje i poziciju na tržištu. Ciljevi preduzeća proizilaze iz njegovih funkcija u društvu, složenosti i unutrašnje strukture. Pošto odnosi preduzeća sa okruženjem nisu samo ekonomski, to se moraju obuhvatiti i neekonomski ciljevi koje preduzeće ostvaruje svojim poslovanjem i razvojem.

ELEMENTI PREDUZEĆA

RADNI KOLEKTIV

REZULTATI POSLOVANJA

SREDSTVA ZA PROIZVODNJU

Slika 1.1. Elementi preduzeća Slika 1. Elementi preduzeća

2

Bogdanović D., Ivanišević G. „Osnovi ekonomije“ Beograd, 2000. 125.str.

4

ORGANIZACIJA

1.2.

Teorije preduzeca, savrsena konkurencija i monopol

Industrija se može definirati kao grupa preduzeća koja proizvode slične supstitute. U savršenoj konkurenciji postoji veliki broj firmi koje proizvode identičan proizvod a ne postoje nikakve prepirke za ulazak drugih firmi u industriju. Drugi oblik ekstremne situacije je „čisti“ monopol, u kojima jedna firma u predstavnik cijele industrije, odnosno gdje postoji samo jedna firma u cijeloj industriji. Monopolistička konkurencija događa se tamo gdje postoji veliki broj poduzeća koja su u konkurenciji jedno sa drugim, od kojih svako proizvodi sličan, ali ne i identičan proizvod.3

1.3.

Podjela preduzeća

Proces funkcionisanja savremene privrede odvija se preko aktivnosti velikog broja različitih preduzeća. Ona se međusobno mogu razlikovati prema: 

 

Karakteristikama procesa rada (građevinska, saobraćajna, rudarska, industrijska, trgovinska, itd.). Karakteristike procesa rada uslovljene su, prije svega, zadatkom preduzeća u procesu društvene reprodukcije.; U vidu organizovanja proizvodnje (preduzeća sa masovnom, serijskom, pojedinačnom proizvodnjom); Strukturi elemenata, odnosno, odnosu sredstava i angažovanog rada (zanatska preduzeća, kooperantska, industrijska i preduzeća sa automatskom industrijskom proizvodnjom).

Preduzeća se razlikuju i prema tome ko je vlasnik njihovih sredstava za proizvodnju. U našoj privredi, prema odredbama Zakona o preduzeću, postoji društvena, mješovita, privatna, zadružna i državna svojina. Shodno tome, prema svojinskim oblicima, pojavljuju se i sljedeći tipovi preduzeća:    

Društvena, Mješovita, Privatna i Državna.

Osnovni tipovi preduzeća prema svojini dati su fleksibilno. Tokom njihovog poslovanja može se dogoditi da sredstva ili dio sredstava promijene vlasnika i da se time promijeni i tip preduzeća. Na primjer, ukoliko jedno društveno preduzeće loše posluje, ostvari gubitak, neko privatno preduzeće može u njega uložiti sredstva, omogućiti mu da prebrodi krizu i time bi od društvenog nastalo mješovito preduzeće. 3

Merim Kasumović „Osnove ekonomije“ Tuzla, 2011. 95 str.

5

Vremenom otkupljivanjem ostatka društvene svojine ono može postati i privatno. Naša privreda se upravo nalazi u fazi tranzicije- promjeni svojinske strukture preduzeća. Pored navedenih kriterijuma, preduzeća se međusobno razlikuju i prema formi organizovanja. Mogući oblici organizovanja preduzeća u svakoj privredi posebno se definišu zakonskim aktima.4

Slika 1.2. Službe preduzeća

1.4.

Oblici organizovanja preduzeca

Prema Zakonu o preduzećima, u našoj privredi, preduzeća mogu biti organizovana u formi:  

Društva lica Društva kapitala.

U društva lica se ubrajaju ortačko društvo i komanditno društvo, dok društva kapitala čine društvo sa ograničenom odgovornošću i akcionarsko društvo. Svaki od navedenih organizacionih oblika ima svoje karakteristike. Društva lica odlikuju personalna svojstva, međusobno poznanstvo i povjerenje članova, iz čega i proizilazi preuzimanje neograničene odgovornosti (uključivanje cjelokupne imovine) za obaveze društva. Smrt ili istupanje nekog člana društva bitno se odražavaju na funkcionisanje društva, mogu dovesti do njegove likvidacije. Također se prenos udjela trećim licima mora posebno regulisati.

4

Kisić S., Perović-Jovanović M. „Ekonomika preduzeća, principi i primjena“ Beograd, 2010. 95.str.

6

Društva kapitala karakteriše iščezavanje personalnih svojstava i dominacija interesa kapitala. Udjeli u društvu su relativno lahko prenosivi i društvo ne prestaje da postoji zbog činjenica vezanih za njegove članove (smrt, istupanje, poslovna nesposobnost, itd.). Obaveza snošenja gubitaka u poslovanju svodi se na visinu sredstava uloženih u rad društva. Društva lica imaju neke elemente društva kapitala (posebno komanditno društvo), i društva kapitala imaju neka svojstva društva lica (posebno društvo sa ograničenom odgovornošću). U suštini, svaki od navedenih organizacionih oblika treba posebno posmatrati. Oblici organizovanja preduzeća se prije svega razlikuju po tome:     

Ko je osnivač preduzeća, Na koji način se obezbeđuju sredstva za poslovanje preduzeća, Na koji način osnivači preuzimaju obaveze preduzeća, Kako se upravlja preduzećem, Kako se vrši raspodjela ostvarenih rezultata.

Prema ovim karakteristikama, ako posebni organizacioni oblici pojavljuju se:    

Ortačko društvo, Komanditno društvo, Društvo sa ograničenom odgovornošću, Akcionarsko društvo.

Vlasnik sredstva uz svojinski rizik bira i tip preduzeća za koji smatra da će mu najuspešnije omogućiti maksimizaciju dobiti. Svaki tip preduzeća ima svoja univerzalno prihvaćena svojstva, koja ga čine atraktivnim pod određenim uslovima. Kombinacijom relevantnih momenata (odnos raspoloživih i potrebnih stedstava, stepen rizika ulaganja, očekivana dobit, moguće zakonske olakšice i sl.) vlasnik bira onaj tip preduzeća koji mu u datom momentu najviše odgovara, sa mogućnošću da ga kasnije relativno lako transformiše u neki drugi tip za koji procijeni da je perspektivniji. Pri transformaciji preduzeća iz jednog organizacionog oblika u drugi nije neophono vršiti likvidaciju postojećeg preduzeća. Preduzece ostvaruje ekonomske i društvene zahtjeve i ciljeve u okviru odgovarajuće organizacije. Ono funkcioniše usklađivanjem zahtjeva društva, samog preduzeca i radnog kolektiva. Ciljevi preduzeća ne mogu se ostvariti bez adekvatne organizacije, a organizacija nema svrhu bez odgovarajucih rezultata. Organizacija doprinosi ostvarenju ekonomskih ciljeva i rezultata preduzeća time što obezbjeđuje skladan odnos i racionalno angažovanje svih komponenata, faktora preduzeća. Organizaciono posmatrano, preduzeće predstavlja skup komponenata (materijalnih i ljudskih) između kojih i unutar kojih postoje odnosi organizovani radi postizanja ekonomskih i drugih ciljeva.

7

OBLICI ORGANIZOVANJA PREDUZEĆA

DRUŠTVA LICA

DRUŠTVA KAPITALA

ORTAČKO DRUŠTVO

AKCIONARSKO DRUŠTVO

KOMANDITNO DRUŠTVO

DRUŠTVO SA OGRANIČENOM ODGOVORNOŠĆU

Slika 1.3. Oblici organizovanja preduzeća

2. OSNIVANJE PREDUZEĆA

Kad neko ima ideju kojim poslom bi htio da se bavi, pred njim je procedura otvaranja, odnosno osnivanja preduzeća- gdje i kako to da učini. Uz neophodnu papirologiju, preduzeće može da otpočne sa radom nakon 45 do 60 dana od prijave za upis u sudski registar. Osnivanje preduzeća određuje Zakon o privrednim društvima, Zakon o registraciji privrednih subjekata a pored navedenog i Propisi o jedinstvenoj klasifikaciji djelatnosti. Lica koja u smislu ovog zakona osnivaju preduzeće su osnivači društva. Fizičko lice koje obavlja djelatnost slobodne profesije, radi sticanja dobiti, uredno posebnim propisima, smatra se preduzetnikom. Preduzeće mogu da osnuju i fizička i pravna lica. Fizička lica osnivaju ortačko, komanditno ili akcionarsko društvo i društvo sa ograničenom odgovornošću. Pravna lica mogu osnovati akcionarsko društvo, društvo sa ograničenom odgovornošću i komanditno društvo u svojstvu komanditara. Osnivači i lica koja naknadno stupe u društvo jesu članovi društva. Fizičko lice moze biti član s neograničenom solidarnošću samo u jednom preduzeću. Jedno društvo ne može biti član

8

drugog društva, a preduzetnik ne može da bude član ortačkog društva ni komplementar u komanditnom društvu. Ugovor o osnivanju predstavlja osnivački akt preduzeća. Ako ga osniva jedan osnivač (jednočlano društvo), onda je to odluka o osnivanju. Osnivački akt se sačinjava u pismenom obliku, a potpisi osnivača preduzeća ovjeravaju se kod nadležnog suda. Obavezni elementi osnivačkog akta su:        

Naziv firme i sjedište preduzeća Naziv firme osnivača i adresa, a kad je osnivač fizičko lice- njegovo ime, adresa i matični broj Djelatnost preduzeća Osnivački ulog Prava, obaveze i odgovornost osnivača prema preduzeću i preduzeća prema osnivaču Uslovi i način utvrđivanja i raspoređivanja dobiti i snošenja rizika Zastupanje preduzeća Zaštita životne sredine

Preduzeće se osniva na određeno ili neodređeno vrijeme, a ukoliko osnivačkim aktom nije drugačije regulisano, smatra se da je preduzeće osnovano na neodređeno vrijeme. Prema Zakonu o privrednim društvima, poslovno ime ili firma, sjedište i djelatnost čine osnovna obilježja jednog preduzeća, koja ga u pravnom prometu razlikuju od drugih i određuju njegov status. Poslovno ime je naziv pod kojim privredno društvo posluje. Poslovno ime privrednog društva ne može da bude zamjenljivo sa poslovnim imenom drugog privrednog društva, niti da izaziva zabunu o privrednom društvu ili njegovoj djelatnosti. Sjedište preduzeća je mjesto u kojem ono obavlja djelatnost, a ako se ona obavlja u više mjesta, sjedištem se smatra mjesto u kojem je sjedište uprave i upisuje se u registar kod Trgovinskog suda. Zavisno od toga ko je vlasnik poslovnog prostora u kojem je sjedište, potrebno je obezbijediti vlasnički list ako je osnivač preduzeća ujedno i vlasnik, ili ugovor o zakupu. Sjedište preduzeća određuje se osnivačkim aktom i registruje se u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata. Djelatnost preduzeća predstavlja jedno od individualnih obilježja preduzeća. Svrha postojanja jednog preduzeća je obavljanje određenih poslova, a predmet tog poslovanja predstavlja djelatnost preduzeća. Preduzeće može da obavlja jednu ili više djelatnosti ako ispunjava propisane uslove za obavljanje svake od njih, a djelatnosti posebno određene zakonom mogu se obavljati samo uz dozvolu nadležnog organa (Zakon o klasifikaciji djelatnosti i o registru jedinica razvrstavanja). Preduzeće moze proširiti svoju djelatnost, utvrditi novu ili suziti postojeću djelatnost, napustiti pojedine, ranije utvrđene djelatnosti i utvrditi nove djelatnosti, napuštajući sve ranije djelatnosti. Osnivanje poduzeća je uređeno Zakonom o trgovačkim društvima koji se kontinuirano prilagođava standardima Europske Unije.

9

Zakon o trgovačkim društvima predviđa mogućnost osnivanja sljedećih tipova trgovačkih društava:     

Društva s ograničenom odgovornošću Dioničkoga društva Javnog trgovačkoga društva Komanditnoga društva Gospodarsko interesno udruženje.5

2.1. Procedura za osnivanje preduzeća

Zasniva se na odredbama Zakona o preduzećima (Sl.list br. 29/96, 29/97, 59/98, 74/99, 97/01) Potrebna dokumentacija koja se podnosi uz prijavu za registrovanje preduzeća:        

Ugovor ili odluka o osnivanju preduzeća Statut preduzeća (osim za ortačko i komanditno društvo) Ovjeren potpis ovlaštenog lica za zastupanje (ovjera se vrši u Sudu) Dokaz o uplati ili unošenju osnivačkog uloga Dokaz o identitetu osnivača (fotokopija lične karte fizičkog lica odnosno dokaz o registraciji osnivača pravnog lica) Dokaz o identitetu direktora (fotokopija lične karte) Dokaz o korištenju prostora Komplet obrazaca za registraciju preduzeća kod privrednog suda

Zavod za statistiku (dobijanje matičnog broja) - potrebna dokumentacija:  

Rješenje suda o registraciji preduzeća Popunjen obrazac ROJ-RP

Izrada pečata – ovlašćeni pečatorezac Republički Zavod za penzijsko i invalidsko osiguranje - potrebna dokumentacija:  

5

Rješenje suda o registraciji preduzeća Blanko obrazac M-1

http://www.mingo.hr/default.aspx?id=3242

10

PBS Zavod za obračun i plaćanje - na opštini gde je sjedište preduzeća           

Pismeni zahtjev Rješenje suda o registraciji (ovjerena kopija) Obavještenje organa nadležnog za poslove statistike (Republički zavod za statistiku) o razvrstavanju učesnika po djelatnostima Zahtjev za deponovanje sredstava kod određene banke Ugovor o deponovanju sredstava kod određene banke Karton deponovanih potpisa lica ovlaštenih za potpisivanje naloga Ovjeru potpisa lica ovlaštenog za zastupanje na obrascu OP Dokaz o uplati propisane administrativne takse Izjavu osnivača pravnog lica ili radnje, da li je osnivač drugog pravnog lica odnosno radnje Potvrdu Zavoda da osnivač nema neizmirenih obaveza evidentiranih kod Zavoda, na dan koji prethodi danu podnošenja zahtjeva Potvrda da je osnivač izmirio svoje obaveze prema Upravi javnih prihoda.

3. REGISTRACIJA PREDUZEĆA Postupak registracije se pokreće podnošenjem registracione prijave Agenciji za privredne registre (APR) na obrascu koji sadrži podatke koji se registruju. Registracione prijave se mogu preuzeti u Agenciji za privredne registre i organizacionim jedinicama APR uz dokaz o uplati naknade. Korak 1. Prilikom podnošenja zahtjeva za registraciju osnivanja privrednog subjekta potrebno je priložiti potrebnu dokumentaciju sa uplaćenim taksama. Agencija za registraciju donosi rešenje o registraciji privrednog subjekta u roku od 5 dana od dana podnošenja prijave. Korak 2. Istovremeno sa zahtjevom za osnivanje podnosi se i zahtjev za određivanje matičnog broja Republičkom zavodu za statistiku za koji se plaća taksa. Korak 3. Po dobijanju PIB broja kompletna dokumentacija se dostavlja banci radi otvaranja tekućeg računa i po dobijanju istog (za jedan dan) preduzeće može da otpočne obavljanje djelatnosti (ako nije u pitanju djelatnost za koju je potreban posebna dozvola). Za osnivanje privrednih subjekata potrebno je prilikom podnošenja zahteva APR-u priložiti sljedeću dokumentaciju (uz dokaz o uplati naknade za registraciju): Za Društvo sa ograničenom odgovornošću Uz jedinstvenu registracionu prijavu, prilaže se:

11



  

Dokaz o identitetu osnivača (fotokopija lične karte ili pasoša fizičkog lica i/ili izvod iz Registra u kome je registrovano pravno lice) akt o osnivanju društva (odluka ili ugovor), sa ovjerenim potpisima osnivača Potvrda banke o uplati novčanog uloga na privremeni račun ili ovjerena izjava osnivača o tome da je obezbijedio novčani Odluka o imenovanju zastupnika društva, ako zastupnik nije određen osnivačkim aktom Ovjeren potpis zastupnika.

Za ortačko društvo, uz registracionu prijavu prilaže se:   

Dokaz o identitetu osnivača (fotokopija lične karte ili pasoša) Ugovor o osnivanju društva, sa ovjerenim potpisima osnivača Ovjeren potpis zastupnika.

Za komanditno društvo, uz registracionu prijavu prolaže se:     

Dokaz o identitetu osnivača (fotokopija lične karte ili pasoša fizičkog lica i/ili izvod iz Registra u kome je registrovano pravno lice) Ugovor o osnivanju društva, sa ovjerenim potpisima osnivača Potvrda banke o uplati novčanog uloga komanditora na privremeni račun ili njegova ovjerena izjava o tome da je obezbijedio novčani ulog Odluka o imenovanju zastupnika društva, ako zastupnik nije određen osnivačkim aktom Ovjeren potpis zastupnika.

Za akconarsko društvo, uz registracionu prijavu prilaže se:        

6

Dokaz o identitetu osnivača (fotokopija lične karte ili pasoša fizičkog lica i/ili izvod iz Registra u kome je registrovano pravno lice) Akt o osnivanju društva (odluka ili ugovor), sa overenim potpisima osnivača Izvještaj banke o upisanim akcijama Izvještaj banke o deponovanim novčanim ulozima na privremeni račun Dokaz o objavljivanju i sadržina javnog poziva za upis i uplatu akcija (prospekt), sa odobrenjem prospekta od strane nadležnog organa Procjena ovlašćenog procenjivača vrijednosti nenovčanog uloga osnivača Odluka o imenovanju zastupnika društva, ako zastupnik nije određen osnivačkim aktom Ovjeren potpis zastupnika.6

http://www.infogo.biz/osnivanje-preduzeca.html

12

U preduzeća mogu ulagati:  

Domaće fizičke i pravne osobe Strane fizičke i pravne osobe

Status strane fizičke i pravne osobe ima:     

Fizička osoba sa stranim državljanstvom Državljanin BiH koji ima redovito boravište u inozemstvu prije 31.12.1991. godine Strana fizička osoba koja ima vlastito gospodarsko društvo ili druga pravna osoba u BiH Domaća pravna osoba koja je potpuno u vlasništvu stranog ulagača Strana pravna osoba sa sjedištem glavne uprave u inozemstvu

Ulagati u preduzeće se može: 1.    

Osnivanjem vlastitog gospodarskog društva koje može biti: Društvo s neograničenom solidarnom odgovornošću - d.n.o. Komanditno društvo - k.d. Dioničko društvo - d.d. Društvo s ograničenom odgovornošću - d.o.o.

2. Ulaganjem u postojeće gospodarsko društvo. 3. Osnivanjem zajedničkog gospodarskog društva gospodarskim društvima

i

povezivanjem

s

drugim

Osnivanje zajedničkog gospodarskog društva vrši se na način i po postupku koji je propisan za jedan od oblika organiziranja gospodarskih društava, a povezivanje s drugim privrednim društvima može se vršiti kroz sljedeće oblike poslovne saradnje:   

Dugoročnu proizvodnu kooperaciju Poslovno-tehničku suradnju i Zajedničko ulaganje

4. Putem posebnih oblika ulaganja  

Koncesija na iskorištavanje obnovljivih i neobnovljivih prirodnih bogatstava i dobara u općoj upotrebi B.O.T ugovora o izgradnji na zemljištu u državnoj svojini, upravljanju i korištenju, te po isteku određenog vremena vraćanju davaocu koncesije

5. Posebne mogućnosti Jedan od specifičnih načina ulaganja jeste mogućnost osnivanja humanitarne organizacije, udruženja i fondacije, kao neprofitnih organizacija, ali koje mogu biti osnivači privrednih društava.

13

Strana ulaganja podliježu prijavi, odobravanju, registraciji i evidenciji kod Ministarstva vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH, što je regulirano propisima koji se odnose na strana ulaganja. Investitor koji raspolaže slobodnim kapitalom zaključuje komercijalni ugovor sa domaćim partnerom u cilju realizacije određenog projekta u kojem je domaći partner nosilac aktivnosti. Ako je jedan osnivač, onda se privredno društvo osniva odlukom osnivača, a ako je više osnivača, onda oni zaključuju između sebe ugovor o osnivanju privrednog društva. Akt o osnivanju privredog društva sačinjava i ovjerava notar. Izabrati oblik organiziranja    

Društvo s neograničenom solidarnom odgovornošću (d.n.o.) Komanditno društvo (k.d.) - osniva se ugovorom Dioničko društvo (d.d.) - osniva se ugovorom ili odlukom o osnivanju Društvo s ograničenom odgovornošću (d.o.o.) - osniva se ugovorom ili odlukom o osnivanju

Donijeti odluku ili zaključiti ugovor o osnivanju gospodarskog društva, te podnijeti Općinskom sudu u Sarajevu «Prijavu za upis u sudski registar osnivanja privrednog društva» sa prilozima U poslovnoj banci izvršiti uplatu osnivačkog uloga Najmanja visina osnivačkog uloga utvrđena je zakonom i iznosi:    

Za d.n.o. -nije utvrđen iznos Za k.d. - nije utvrđen iznos Za d.d. - 50.000 KM Za d.o.o. - 2.000 KM

Specifičnosti kada je osnivač ili jedan od osnivača strana osoba Potrebno je dobiti suglasnost na osnivački akt (ugovor ili odluka o osnivanju produzeća) kod Ministarstva vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH.7

7

http://www.sarajevo.ba/ba/stream.php?kat=422

14

3.1. POSTUPAK REGISTRACIJE U FEDERACIJI BIH

Federacija BiH 1. Osnivački akt 2. Otvaranje prelaznog računa u banci 3. Poresko uvjerenje 4. Izjave 5. Izjava o neposjedovanju drugog privrednog subjekta i izjava o prihvatanju dužnosti direktora 6. Obrasci za registraciju privrednog društva 7. Dobijanje Sudskog rješenja o registraciji preduzeća 8. Dobijanje rješenja tržišne inspekcije 9. Dodjeljivanje statističkog broja 10. Dobijanje poreskog identifikacionog broja 11. Otvaranje stalnog računa u banci 12. Dodjeljivanje PDV i carinskog broja 13. PIO broj

1. Donošenje akta o osnivanju društva sa ograničenom odgovornošću i statuta. Odluka o osnivanju društva sa ograničenom odgovornošću, donosi se u slučaju da je osnivač jedno fizičko ili pravno lice. Ugovor o osnivanju d.o.o. zaključuje se kada društvo osnivaju dva ili više fizičkih ili pravnih lica. 2. Potrebno je otvoriti račun u nekoj od poslovnih banaka i položiti osnivački ulog ( 2000 KM). 3. Poresko uvjerenje je neophodno kako bi se nadležni organ uvjerio da vi niste nesavjestan privrednik, te da nemate drugih poslovnih aktivnosti u kojima niste izmirili poreske obaveze. Poresko uvjerenje izdaje Poreska uprava vaše općine. 10-20 KM 4. Uz dokumente koji su navedeni u koracima 1-4, potrebno su i dvije izjave - kao osnivaču da na području Federacije BiH/Republike Srpske te kao direktoru (izjavu potpisuje direktor društva) Izjava o prihvatanju dužnosti.

15

5. Sudski obrasci za registraciju privrednog društva (preduzeća) zajedno sa osnivačkim aktom, predstavljaju osnov za Sudsku registraciju vašeg preduzeća, tj. upis u Sudski registar kantonalnog suda.. 6. Pečat koji se izrađuje kod ovlaštenih pečatorezaca . Naknada za izradu pečata se kreće od 20-50 KM. 7. Odobrenje za rad dobija se u nadležnom Odjelu tržišne inspekcije, nakon što se popuni obrazac, zatim se preda kopiju Sudskog rješenja i izvrši uplata takse. Nakon predaje zahtjeva, inspektori izlaze na lice mjesta i sačinjavaju zapisnik, koji koristite za dalje korake u registraciji. Sve što je potrebno za ovo odobrenje može se dobiti u Tržnoj inspekciji – zahtjev, uplatnice i žiro račune na koje treba uplatiti 100 KM + 50 KM (ukupno 150 KM). 8. Dodjeljivanje statističkog broja Nakon dobijanja Sudskog rješenja o registraciji preduzeća, potrebno je i da se preduzeće registruje u Registar preduzeća kod Statističkog zavoda Federacije BiH. Za dobijanje Rješenja o dodjeli statističkog broja potrebno je da predate sljedeće dokumente:   

Zatjev za dodjeljivanje statističkog broja (dobijate ga u statističkom uredu – cijena 23 KM) ovjerena kopija Sudskog rješenja o registraciji preduzeća uplata na 100 KM

9. Dobijanje poreskog identifikacionog broja Sa ovjerenom kopijom Sudskog rješenja i Dozvolom za rad Tržišne inspekcije, potrebno je predati Zahtjev za dodjelu poreskog identifikacionog broja u Poresku upravu. 10. Otvaranje stalnog računa u banci Otvaranje stalnog računa u banci, ukoliko se postupi po preporukama navedenim u Koraku 3, predstavlja samo formalnost, i za istu nisu potrebni dodatni dokumenti i uplate. U banku se predaje:     

Kopiju Sudskog rješenja o registraciji Kopiju Rješenja o dodjeljivanju statističkog broja Kopiju Rješenja o dodjeljivanju poreskog broja Popunjen bankovni obrazac za ovlaštena lica koja mogu raspolagati računom Vaš račun je operativan odmah, te možete raspolagati sa sredstvima na računu, uključujući i sredstva koja ste uplatili kao osnivački kapital.

11. a)Registracija obveznika poreza na dodatu vrijednost. Prijava obveznika PDV-a, vrši se kod mjesno nadležnog regionalnog centra Uprave za indirektno oporezivanje BiH. Obavezi prijavljivljnja podliježu sva lica čiji oporezivi promet dobrima ili uslugama u

16

prethodnoj godini prelazi ili je vjerovatno da će preći prag od 50.000,00 KM.

Za registraciju obveznika PDV-a, potrebno je dostaviti: 1. Zahtjev za registraciju PDV obveznika, 2. Rješenje suda sa obrascima 1−4 (ovjerena kopija), 3. Potvrda o registraciji poreskog obveznika od Poreske uprave RS (ovjerena kopija), 4. Uplatnice na ukupan iznos od 15,00 KM na ime troškova upisa, 5. Druge dokumente u zavisnosti od vrste registracije, a u skladu sa Pravilnikom o registraciji obveznika PDV-a. 11. b) Upis u registar carinskih obveznika Prijava za upis u registar carinskih obveznika, vrši se kod Uprave za indirektno oporezivanje BiH. Prilikom prijave potrebno je dostaviti: 1. Pismeni zahtjev, 2. Rješenje suda sa obrascima 1−4 (ovjerena kopija). Preduzeće mora biti registrovano za obavljanje spoljnotrgovinske djelatnosti, 3. Potvrda o registraciji poreskog obveznika od Poreske uprave RS (ovjerena kopija), 4. Karton deponovanih potpisa ovjeren od strane poslovne banke kod koje je račun otvoren, 5. Uplatnice na ukupan iznos od 15,00 KM na ime troškova upisa. 12. Prijava preduzeća i zaposlenih Fondu penzijsko invalidskog osiguranja FBiH Prilikom prijave potrebno je Fondu dostaviti: 1. Obrazac (obrazac se dobija u Fondu), 2. Rješenje suda sa obrascima (ovjerena kopija), 3. Akt o osnivanju preduzeća, 4. Akt Republičkog zavoda za statistiku (ovjerena kopija)8

8

www.pokreniposao.ba

17

ZAKLJUČAK

Politikom svjetskih moćnika, nekada respektivna privreda naše zemlje doživjela je totalni slom. Najprije, uvođenjem sankcija a zatim zbog posljedica bombardovanja, privreda BiH, apsolutno je unazađena i dovedena na nivo iz perioda 50-ih godina prošlog vijeka. Djelimično ili totalno uništeni industrijski objekti uz gubitak tržišta, uslovili su drastičan pad obima proizvodnje. Iz pomenutog razloga, proistekla je potreba za otpuštanjem velikog broja zaposlenih. U uslovima kada privreda samo djelimično funkcioniše, broj nezaposlenih se stalno povećava, standard građana u skladu sa kupovnom moći, naravno, ima tendenciju svakodnevnog opadanja. Rješenje nagomilanih problema, treba tražiti u očekivanju novih investicionih ulaganja od strane domaćih i inostranih investitora. Uvođenjem svježeg kapitala u privredne tokove rezultiralo bi rastom industrijske proizvodnje, značajnim smanjenjem broja nezaposlenih i jačanjem standarda građana. Eliminisanjem sive ekonomije i povratkom izgubljenog tržišta, savjesnim i odgovornim poslovanjem, povratili bismo ranije godinama stican ugled u poslovnom svijetu. Iz ovdje navedenog dolazimo do zaključka da je preduzeće bitan činilac jednog društva i države, njene stope razvoja i ekonomske jačine i stabilnosti. Po ugledu na razvijene zemlje svijeta i mi bismo sada u našoj državi u vrijeme tranzicije i promjena u društvu trebali da svoju privredu i razvoj usmjerimo ka malim i srednjim preduzećima. Stimulisati treba prvenstveno mlade, ambiciozne, preduzimljive ljude da usmjere svoje sposobnosti na formirane istih. Mislim da bi i država morala da osmisli strategiju u podsticanju osnivanja i unapređenja malih i srednjih preduzeća koja sutra mogu da budu nosioci privrednih aktivnosti. Raznim olakšicama i subvencijama da izađe u susret pokretanju navedenih preduzeća.

18

LITERATURA

Knjige: 1. Bogdanović D., Ivanišević G. „Osnovi ekonomije“ Beograd, 2000. 2. Merim Kasumović „Osnove ekonomije“ Tuzla, 2011. 3. Kisić S., Perović-Jovanović M. „Ekonomika preduzeća, principi i primjena“ Beograd, 2010.

Internet: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

http://sh.wikipedia.org/wiki/Preduze%C4%87e www.economist.com http://www.mingo.hr/default.aspx?id=3242 http://www.infogo.biz/osnivanje-preduzeca.html http://www.sarajevo.ba/ba/stream.php?kat=422 www.pokreniposao.ba www.emagazin.co.yu

19