Pytania Problemowe.doc Ekonomia

1) Scharakteryzuj konsumpcję i inwestycje w gospodarce Konsumpcja - to wydatki gospodarstw domowych na dobra i usługi żywność odzież,, .mieszkanie.... samochody. ochrona zdrowia, edukacja, turystyka, wypoczynek. oszczędności Konsumpcja to największy z poszczególnych składników PNB ok. 65%. Wartość konsumpcji zależy przede wszystkim od cen i dochodów. Dochód może być przeznaczony jedynie na dwa cele: konsumpcję i oszczędzanie. Zależność między poziomem konsumpcji a poziomem dochodu określić można przy pomocy funkcji konsumpcji oraz jej zwierciadlanego odbicia funkcji oszczędzania. Funkcja konsumpcji umożliwia określenie krańcowej skłonności do konsumpcji - KSK. KSK – przyrost konsumpcji generowany przez przyrost dochodów o 1 zł. KSO – przyrost oszczędności generowany przez przyrost dochodów o 1 zł. KSO=1-KSK Konsumpcja ma kapitalne znaczenie dla globalnego popytu a jej znajomość pozwala na dostosowanie się podaży. Czynniki wyznaczające konsumpcję: - dochód rozporządzalny - dochód permanentny a przejściowy i konsumpcja - majątek - średni dochód ma 1 członka rodziny - inne czynniki np. oprocentowanie i opodatkowanie dochodów Funkcja konsumpcji i oszczędzania wskazuje, ile dodatkowych groszy na konsumpcję i oszczędności wywoła wzrost dochodów o każdą złotówkę. Inwestycje – to wydatki bardzo niestabilne, ich gwałtowne zmiany mogą wywierać duży wpływ na globalny popyt i związku z tym na produkcje i zatrudnienia. Prowadzą one do akumulacji kapitału i wpływają na dochody. Struktura inwestycji: - fabryki i wyposażenie 75% - budynki mieszkalne 25% - zapasy 5% 3 elementy wpływające na podejmowanie decyzji inwestycyjnych: - przychody (występują wtedy, gdy dzięki nowej inwestycji zwiększymy sprzedaż lub obniżymy koszty) - koszty - oczekiwania (sytuacja gospodarcza w przyszłości i realne stopy %-owe: stopa nominalna minus procent inflacji) Kosztem inwestycji obok ceny dóbr inwestycyjnych jest stopa procentowa banku – polityka pieniężna. Stopy wywierają wpływ na koszt inwestowania i są wyznacznikiem wielkości produkcji. 2) Bezrobocie i inflacja Bezrobocie wywołuje negatywne skutki ekonomiczne i społeczne. ekonomiczne - wysokiemu bezrobociu towarzyszy wysoki poziom produktu, którego wytworzenia zaniechano społeczne- uszczerbek zdrowia fizycznego i psychicznego. Stopa bezrobocia - to stosunek liczby bezrobotnych do łącznej liczby zawodowo czynnych. W rzeczywistości bezrobocie jest większe, wskaźnik nie ujmuje zniechęconych, tych którym skrócono czas pracy. Ekonomiczna interpretacja bezrobocia: bezrobocie dobrowolne i przymusowe Kategorie aktywności zawodowej: - zatrudnieni - bezrobotni - nieczynni zawodowo (emeryci, uczący się, dzieci) bezrobocie dobrowolne - płace giętkie Typy bezrobocia : frykcyjne - w związku z nieustannym ruchem ludności (między regionami, z jednej pracy do drugiej, fazy życia) strukturalne - różnice w rozwoju różnych dziedzin gospodarki cykliczne - gdy łączny popyt na prace jest niski, gdy obniżają się globalne wydatki i spada produkt Naturalna stopa bezrobocia - jest to poziom, przy którym stopień inflacji ani nie wzrasta w następstwie nadwyżkowego popytu, ani się nie obniża w następstwie nadwyżkowej podaży. Jest to taka stopa bezrobocia, przy której siły odziaływujące na wzrost lub spadek cen i płac równoważą siły. Gdyby tego nie było dochodziłoby do sytuacji inflacyjnej lub spadku produkcji. Naturalna stopa bezrobocia oznacza maksymalny poziom zatrudnienia dający się utrzymać. Jest ona zawsze wyższa od zera, ze względu na mobilność społeczeństwa i zmiany struktury produkcji. Przyczyny wzrostu naturalnej stopy bezrobocia: -wzrost udziału młodzieży na rynku pracy -wzrost bezrobocia strukturalnego -polityka filantropijna rządu (ubezpieczenia od bezrobocia, wysokie zasiłki i -wysoka płaca minimalna) Warunki obniżki stopy bezrobocia: -synchronizacja rynku pracy (lepsza informacja: poszukujący- oferty) -szkolenia i przeszkolenia -ograniczenie filantropii -organizacja robót publicznych

Inflacja – występuje wtedy, gdy ogólny poziom cen i kosztów rośnie. Może to być dla różnych dóbr w różnych proporcjach. Mierzy się ją przy pomocy wskaźnika cen (CPI). Odmiana inflacji: - umiarkowana (do 10% w skali rocznej) realna stopa nie jest niska; pieniądz krąży wolno, nieefektywności są znikome - galopująca (10-100% w skali rocznej) zniekształcenia gospodarcze; indeksacja kontraktów, trzymanie tylko minimum oszczędności; rynki finansowe zamierają - hiperinflacja (powyżej 100% w skali rocznej) Typy inflacji: - zrównoważona - wszystkie ceny rosną tak samo i inflacja antycypowana, czyli przewidywalna- nie na wpływu na produkt realny, efektywność i podział dochodów - antycypowana ale nie zrównoważona –ma wpływ na podatki (przesuwanie ludzi do wyższych grup podatkowych), zniekształcenie informacji (nierówne zmiany cen) - nie antycypowana - nieprzewidywalna; doprowadza do redukcji dochodów i podcina morale Przyczyny inflacji: wzrost przez popyt (jeżeli jest on większy od tego, co gospodarka może wyprodukować, ceny muszą wzrosnąć – są one skutkiem i przyczyną wzrostu płac) wzrost przez koszty (nawet w okresach, kiedy zasoby nie są w pełni wykorzystane, ceny mogą wzrosnąć pod wpływem wzrostu kosztów np. wzrost cen paliw) 3) Zarządzanie firmą - Zarządzanie firmą polega na bieżącym i strategicznym planowaniu, kształtowaniu odpowiedniej struktury organizacyjnej, wyspecjalizowanym motywowaniu, a także nie niezbędnym minimum kontroli. Jest formą praktycznej działalności związanej z procesem podejmowania decyzji dotyczących jak najlepszego wykorzystania posiadanych zasobów rzeczowych, kapitałowych i ludzkich w celu realizacji założeń zapewniających stały rozwój firmy. W każdej firmie można wyróżnić: -władzę -odpowiedzialność Władza jest związana z usprawnieniami do dysponowania określonymi zasobami firmy, a także podejmowania decyzji i wydawania poleceń o ich wykonaniu. Odpowiedzialność dotyczy wykonywania poleceń wynikających z podjętych zobowiązań. Poziomy zarządzania: - wyższy - średni - niższy Do najważniejszych decyzji należy zaliczyć: strategiczne - wyznaczają rozwój firmy w długim okresie; dotyczą efektywnego wykorzystania firmy (rozbudowa firmy, wejście na nowe rynki, wyprowadzenie nowego produktu, podniesienie jakości) taktyczne - związane z funkcjonowaniem firmy od strony technicznej, organizacyjnej, pracowniczej, finansowej w krótkim okresie czasu (zaliczamy tu lepsze wykorzystanie maszyn, obsady stanowisk) operacyjne - dotyczą rodzaju i struktury wykonywanych czynności, organizacji dnia pracy, wskaźników wykorzystania działań. Funkcje zarządzania: Istota zarządzania sprowadza się do pełnienia przez menadżera 5 funkcji: Planowanie, organizowanie, zatrudnianie Motywowanie, kontrolowanie Planowanie służy do ustalania najkorzystniejszych celów działania firmy oraz do wyboru najkorzystniejszych, metod i środków umożliwiających osiągnięcie tych celów w bliższej lub dalszej perspektywie. Jedną ze współczesnych form planowania jest biznes plan, szczególnie przydatny gdy firma nie ma dostatecznych środków finansowych na planowanie przedsięwzięcia. Organizowanie to zespól działań, czynności i środków niezbędnych do wykonania ustalonych w planie zadań oraz ich grupowanie i powiązanie w taki sposób, aby powstała spójna całość. Typowe struktury organizacyjne to liniowy, funkcjonalny, sztabowy, macierzowy. Liniowy - charakteryzuje się tym, że do każdej komórki dochodzi tylko 1 linia podporządkowana, co oznacza, że podlega tylko jednemu zwierzchnikowi. Funkcjonalny- komórki niższego szczebla mogą podlegać kilku zwierzchnikom specjalizujących się w poszczególnych funkcjach. Sztabowy - przewiduje istnienie zespołu doradczego, służącego pomocą kierownikowi. Macierzowy - może być stosowany w firmach doradczych, projektach reklamowych, czyli tam, gdzie większość prac zorganizowana jest na zasadzie projektów. Zatrudnienie realizacja tej funkcji sprowadza się do pozyskania rozwoju i utrzymania kadr.

Dobór pracowników wiąże się z organizowaniem rekrutacji, selekcji, które mają wyłonić najlepszych. Motywowanie - trzeba zdać sobie sprawę z tego, że o efektywności działalności przedsiębiorstwa decydują w ostatecznym rezultacie postawa i zaangażowanie wszystkich pracowników. To właśnie oni wyróżniają firmę z otoczenia i dzięki nim przedsiębiorstwo osiąga zysk lub ponosi stratę. Do najczęściej stosowanych narzędzi motywacyjnych należą: wynagrodzenia, nagrody i premie, pozapłacowe przywileje (samochód do dyspozycji), pochwały i wyróżnienia. Kontrolowanie pełni funkcję dostosowawczą w procesie zarządzania, a jej celem jest ocena stanu faktycznego i stąd jej związek z pozostałymi funkcjami. 4) Teoria popytu i użyteczności - Rynkowa krzywa popytu całkowitego jest sumą indywidualnych wielkości popytu przy danej cenie. Zmianę wielkości popytu na dane dobro mogą spowodować: zmiana ceny, wzrost wielkości dochodu pieniężnego, moda ,reklama Czynniki decydujące o ujemnym nachyleniu krzywej popytu: a) efekt substytucyjny - gdy cena jednego dobra wzrasta staramy się go zastąpić podobnym dobrem o niższej cenie b) efekt dochodowy - gdy dochód maleje, przestajemy kupować dane dobra Użyteczność - zadowolenie jakie osiąga indywidualny konsument z użytkowania lub posiadania jakiegoś dobra lub usługi. Użyteczność całkowita - suma użyteczności konsumowanych ilości dobra lub usługi. Użyteczność marginalna - zadowolenie ze zwiększenia konsumpcji danego dobra lub usługi o kolejną dodatkową jednostkę. Prawo malejącej użyteczności krańcowejwraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra lub usługi użyteczność całkowita rośnie, ale w coraz wolniejszym tempie. Wynika to z tego, że krańcowa użyteczność maleje, ponieważ ocena danego dobra zmniejsza się w miarę konsumowania jego ilości. Komplementarność – to takie dobra, które muszą wystąpić razem (uzupełniają się nawzajem) np. samochód i paliwo. Substytucyjność– zastępowanie produktu innym np. masło i margaryna Paradoks wartości – woda – niezbędna do życia, ma niską cenę, natomiast diamenty – zbędne, tak wysoką. Im więcej jest jakiegoś towaru, tym mniej stosunkowo pożądana jest jego ostatnia jednostka, choć użyteczność całkowita rośnie w miarę konsumpcji, a konsumpcja jest ogromna. Diamentów jest mało, stąd krzywe podaży i popytu przecinają się na bardzo wysokim poziomie, a użyteczność krańcowa – bardzo wysoka. Dlatego między użytecznością całkowitą a całkowitą wartością rynkową istnieje luka. Jest to NADWYŻKA KONSUMENTA. Tak więc za każdą jednostkę płacimy tyle, ile warta jest jednostka ostatnia. Jednostki poprzednie warte są więcej od ostatniej. A zatem z każdych poprzednich uzyskujemy pewną nadwyżkę. Kiedy wymiana przestaje nam przynosić korzyści, przestajemy kupować. Poziom ubóstwa: – MINIMUM EGZYSTENCJI - suma dóbr i usług niezbędnych do utrzymana człowieka przy życiu w stanie zdrowia, umożliwiającym mu pracę - MINIMUM SOCJALNE – zaspokajanie podstawowych potrzeb człowieka (wyżywienie, mieszkanie, higiena i kultura). MS jest wyższe od ME Za granicę ubóstwa przyjmuje się minimum socjalne lub połowę przeciętnych wydatków gospodarstw domowych. 1) Czynniki produkcji Prawo malejących przychodów to fundamentalna prawidłowość ekonomiczna. Dotyczy ona zmniejszania się przyrostów produktu w miarę dodawania kolejnych jednakowych jednostek nakładu zmiennego (np. praca), do pewnej stałej ilości innego nakładu (np. ziemia lub kapitał). Jednakże zmiana wszystkich nakładów (pracy, ziemi, kapitału) prowadzi do podwojenia produktu, są to tzw. przychody względem skali. Prawo malejących przychodów prowadzi do wypukłości krawędzi p-p. Rezygnując z armat przesuwamy pracę do rolnictwa, ale tam trzeba i ziemi. Na stałej ilości ziemi pracuje, w miarę przesuwania się pracy coraz więcej robotników, a przychody z ich pracy maleją. Dlatego rezygnując z tej samej ilości armat uzyskujemy coraz mniej masła. 2) Charakterystyka podstawowych metod ekonomii. jednym ze sposobów wykrycia praw ekonomii przy złożonej rzeczywistości są kontrolowane eksperymenty, mają one miejsce wtedy, kiedy wszystkie inne elementy poza badanym pozostają stałe błąd założenia- występuje wtedy, gdy to co prawdziwe w odniesieniu do części uznawane jest jednocześnie za prawdziwe dla całości prawa ekonomiczne sprawdzają się jedynie jako pewna przeciętna, a nie jak

ścisła i dokładna zależność, np. współzależność miedzy ceną a popytem w ekonomii mamy praktyczne zastosowanie metody naukowej: - proces obserwacji - budowania hipotezy i jej weryfikacja - interpretacja - synteza (uogólnianie) 3) Ekonomiczna efektywność a ekonomiczna rzadkość. Ekonomiczna efektywność- występuje wtedy, gdy społeczeństwo nie może zwiększyć produkcji jednego dobra nie zmniejszając produkcji drugiego. Gospodarka efektywna znajduje się na krawędzi możliwości produkcyjnych, przy pomocy której można wyjaśnić, co to jest ekonomiczna rzadkość-> to skończona ilość zasobów ludzkich i rzeczowych, które można wykorzystać do wytworzenia jedynie ograniczonych ilości dóbr. Pojęcie rzadkości dowodzi, że nasza stopa życiowa jest ograniczona. 4) Co to jest rynek i mechanizm rynkowy? Rynek -jest to proces za pośrednictwem, którego wzajemne oddziaływania nabywców i sprzedawców danego dobra prowadzą do określenia jego ceny i ilości (dotyczy to wszystkich dóbr i czynników produkcji). Mechanizm rynkowy- są to "spotkania" przedsiębiorców i konsumentów na rynkach, aby ustalić ceny i ilość produkcji. Podejmowane są one bez przymusu i zarządzeń. Mechanizm rynkowy porównywany jest do „niewidzialnej ręki", która powoduje, że każdy w egoistycznym dążeniu do własnego dobra, zmuszony jest do realizowania dobra wszystkich. 5) Rola państwa w gospodarce. Rola państwa w gospodarce można określić jako: - zapewnienie efektywności - walka z monopolami - programy służące sprawiedliwości i równości - troska o ubogich i - upośledzonych - polityka stabilizacji - redukcja wpływów cyklu gospodarczego Państwo walczy z monopolami na drodze prawno administracyjnej. Polityka monetarna polega przede wszystkim na dostosowaniu pieniądza do ilości dóbr i usług na rynku (NBP). Polityka fiskalna – kształtuje ją Ministerstwo Skarbów i Finansów, które tworzą system podatkowy i kredytowy. 6) Co to jest PNB produkt narodowy brutto) - to wynik, który otrzymamy, wyróżniając w jednostkach pieniężnych całą różnorodność dóbr i usług, jakie dane społeczeństwo wytwarza przy użyciu swoich gruntów, siły roboczej, zasobów kapitałowych ni technicznego know-how. Jest on równy sumie pieniężnych wartości wszystkich dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych oraz zakupów dokonywanych przez rząd. Mamy 2 sposoby mierzenia PNB, co wynika z możliwości dwojakiego definiowania produktu: I sposób PNB def. jako łączną wartość pieniężną strumienia produktów finalnych, wytworzonych przez dany kraj II sposób def. go jako sumę dochodów czynników wytwórczych (płac, procentów, rent i zysków) będących jednocześni kosztami wytworzenia dóbr końcowych w danym społeczeństwie. PNB obliczamy jako sumę 3 składników: - wydatki na konsumpcję osobistą dóbr i usług - wydatki na inwestycje krajowe i zagraniczne - wydatki rządu na dobra i usługi 7) Co to jest mnożnik - to liczbowa wartość współczynnika mierzącego przyrost produktu wynikający z jednostki przyrostu inwestycji. M=1/1-KSK Aby zrozumieć działanie mnożnika należy określić parę założeń: - przyrost inwestycji wywoła wzrost PNB - przyrost inwestycji wywoła wzrost PNB o zwielokrotnioną wartość - wartość tego zwielokrotnienia uzależniona jest od kształtowania się KSK Model mnożnikowi ma pełne zastosowanie wtedy, gdy zasoby są niewykorzystane (recesja) i można zwiększyć produktywność przez inwestycję. 8) Na czym polega metoda wartości dodanej? Wartość dodana- to różnica pomiędzy utargiem danego przedsiębiorstwa, a dokonanymi przez niego zakupami materiałów i usług od innych przedsiębiorstw. Metoda wartości dodanej- aby uniknąć podwójnego liczenia uważamy żeby do PNB włączać tylko dobra finalne, nie włączać zaś dóbr pośrednich używanych w produkcji dóbr finalnych. 9) Rodzaje pieniądza, w ujęciu ekonomicznym jest to wartość towaru w jednostkach pieniężnych -pewien umowny środek towarowy. Rodzaje pieniądza: a.transakcyjny (M1) – monety i gotówka poza kasami banków wraz z rachunkami na które można wystawić czek. b.szeroki (M2) – obejmuje M1 oraz inne aktywa celowe np. rachunki oszczędnościowe i fundusz wspierania inwestycyjnego kredyt – to co bank pożycza na inwestycje

Najważniejszą instytucją finansową jest bank. Na bilans banku składają się: aktywa (rezerwy, pożyczki, inwestycje + papiery wartościowe, inne aktywa) i pasywa (rachunki bieżące, rachunki oszczędnościowe i terminowe, inne pożyczki). Suma aktywów = sumie pasywów. 10) Na czym polega cykl koniunkturalny Cykl koniunkturalny (gospodarczy) – cykl ten dzielimy na fazy: szczyt- stabilizacja produkcji i cen na wysokim poziomie, pełne zatrudnienie; dno- stabilizacja produkcji i cen na niskim poziomie, wysokie bezrobocie(są to punkty zwrotne cyklu), główne fazy to recesja- produkcja i ceny spadają, rośnie bezrobocie- oraz ekspansja- wzrost produkcji i cen, spadek bezrobocia. Gospodarka wchodzi w recesję, jeżeli realny PNB obniżał się przez dwa kolejne kwartały. Recesja kończy się dnem, czyli depresją. Następnie jest poprawa, czyli ożywienie i szczyt. 11) Co rozumiemy pod pojęciem polityki fiskalnej? Polityka fiskalna– przez pojęcie polityki fiskalnej rozumiemy proces kształtowania podatków oraz wydatków publicznych po, to aby pomóc w złagodzeniu wahań cyklu koniunkturalnego oraz przyczynić się do utrzymania tendencji wzrostowej gospodarki o wysokim zatrudnieniu, wolnej od wysokiej i zmiennej inflacji. 12) Co to jest przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo to jednostka gospodarcza, która wytwarza produkty lub wyświadcza usługi dla zaspokojenia potrzeb cudzych. Celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysków dla właścicieli. Przedsiębiorstwo funkcjonuje o pewien ustalony kapitał. Zakłada je przedsiębiorca, który podejmuje związane z tym ryzyko. Na początku zarządza nim sam, a następnie zatrudnia do pracy menadżerów, którzy mu w tym pomagają. Przedsiębiorstwo posiada osobowość prawną. Ma trzy odrębności: ekonomiczną,organizacyjną,prawną. Na przedsiębiorstwo składają się ludzie, środki (maszyny, urządzenia), przedmioty pracy (surowce). Inaczej mówiąc przedsiębiorstwo składa się z podsystemu technicznego (wyposażenie techniczne i struktura formalna), podsystemu społecznego (ludzie, ich cele i zadania) Podsystemy przedsiębiorstwa: -techniczny- zbiór wzajemnie powiązanych środków produkcji, przeznaczonych do realizacji procesów, technologiczny- wiedza, kiedy i z jakich maszyn skorzystać, organizacyjny- opisuje i określa struktury wszystkich podsystemów przedsiębiorstwa -ekonomiczny- opisuje oblicze wartościowofinansowe przedsiębiorstwa, zarządzania- obejmuje działania ludzi związane z realizacją funkcji strategicznych, taktycznych i operacyjnych przedsiębiorstwa. 13) Rodzaje przedsiębiorstwPrzedsiębiorstwa istniejące na rynku możemy podzielić na 3 kategorie: przedsiębiorstwa własności indywidualnej spółki korporacje Korporacja jest spółką akcyjną, która posiada 2 lub więcej właścicieli. Charakteryzuje się potencjałem intelektualnym oraz możliwościami finansowymi. Zbywanie oraz nabywanie akcji odbywa się na wolnym rynku. Decyzje zakupu i sprzedaży uzależnione są od wyników ekonomicznych korporacji. Odpowiedzialność akcjonariuszy ograniczona jest do wartości posiadanych przez nich akcji. Spółka akcyjna ma również prawne gwarancje ciągłości działania, posługuje się najczęściej profesjonalnym kierownictwem. 14) Co to jest koszt krańcowy? Koszt krańcowy (KK)- przy dowolnym poziomie produkcji q jest to dodatkowy koszt wytworzenia jednej dodatkowej jednostki więcej. Obliczamy go odejmując od siebie łączne koszty w wyrażeniu pieniężnym związane z wytwarzaniem sąsiadujących ze sobą ilości produkcji KK = delta C / delta Q = C1-C0 / Q1 – Q0 15) Narysuj i opisz punkt minimum kosztu przeciętnego. Krzywa PKC jest zawsze przecięta w swym punkcie minimum przez rosnącą krzywą KK. Dopóki KK jest niższy od PKC wywiera presję która spycha w dół koszt przeciętny. Kiedy KK staje się dokładnie równy PKC, ten ani nie maleje ani nie rośnie i znajduje się dokładnie na swym minimalnym poziomie. Ilekroć KK jest większy od PKC, wywiera presję na jego wzrost. Wtedy produkcja przestaje być optymalna. 16) Na czym polega konkurencja niedoskonała? Konkurencja niedoskonała- występuje w takiej gałęzi lub grupie gałęzi, w której poszczególni sprzedawcy stoją wobec opadającej krzywej popytu na swój produkt i tym samym mają pewien stopień kontroli nad ceną. 17) W jaki sposób wyznaczany jest punkt maksymalnego zysku u monopolisty? ZC = P * Q – KC Monopolista osiągnie maksimum zysku ustalając produkcję w punkcie, w którym UK = KK. Krzywa popytu na produkcję monopolisty jest opadająca i oznacza, że cena

jest większa od utargu krańcowego. Odzwierciedla to fakt, że dla sprzedania ostatniej jednostki monopolista musi obniżyć cenę także i poprzednich jednostek. Maksymalizując zysk monopolista tworzy ograniczoną podaż prowadzącą do ceny przewyższającej koszt krańcowy. 18) Jakie są elementy rozwoju gospodarczego Wzrost gospodarczy jest to złe zwiększanie zdolności kraju do produkcji towarów i usług -pożądanych przez ludzi. WG - takim mianem określane jest tempo dochodu narodowego oraz poziom dochodu narodowego na jednego mieszkańca. Elementy: *zasoby ludzkie (podaż pracy, wykształcenie, dyscyplina, motywacja) -należy opanować rozprzestrzenianie się chorób oraz poprawić stan zdrowotności i odżywiania - by ludzie czuli się zadowoleni oraz by uczynić z nich bardziej wydajną siłę roboczą -podnieść poziom oświaty -ludzie wykształceni pracują wydajniej. *zasoby naturalne (ziemia, minerały, zasoby energetyczne, klimat) -największym bogactwem naturalnym krajów rozwijających się jest ziemia uprawna. Znaczna część siły roboczej zatrudniona jest w rolnictwie. Efektywne wykorzystanie ziemi, przy odpowiednim nawożeniu i uprawie, może w znacznym stopniu podnieść produkcję kraju. *akumulacja kapitału (maszyny, fabryki, drogi) -wymaga poświęcenia przez wiele dziesięcioleci konsumpcji bieżącej. *technologia (nauka, inżynieria, zarządzanie, przedsiębiorczość) -naśladownictwo techniczne - kraje rozwijające się mogą liczyć na korzystanie z doświadczeń technicznych krajów bardziej rozwiniętych. -należy stworzyć warunki dla przedsiębiorczości, tzn. rozbudować usługi rolnictwa, rozwinąć kształcenie i przysposobienie zawodowe, stworzyć szkoły zarządzania, pilnować by administracja zachowała respekt dla przedsiębiorczości prywatnej. 20) Rynek kapitałowy i jego uczestnicy. Rynek kapitałowy jest częścią rynku finansowego. Rynek finansowy obejmuje całokształt powiązań i współzależności pomiędzy uczestnikami i podmiotami transakcji finansowych. Na rynku kapitałowym zawierane są transakcje kredytowe średnio i długoterminowe. Uzyskane w ten sposób środki pieniężne przeznaczane są głównie na cele inwestycyjne. Ryzyko zawierania transakcji jest znacznie wyższe niż na rynku pieniężnym a terminy zwrotu kapitału pożyczkowego długie. Stopy dochodowości walorów na rynku kapitałowym są zazwyczaj wysokie, ale podlegają dość dużym wahaniom. Najważniejszymi uczestnikami rynku kapitałowego są: I. Przedsiębiorstwa - emitują akcje i obligacje w celu pozyskania funduszy na rozwój 2. Osoby fizyczne - dostarczają fundusze na rynek kapitałowy dokonując lokat na rachunkach długoterminowych, zakupują akcje i obligacje, zaciągają kredyty hipoteczne i konsumpcyjne 3. Rządy i władze lokalne - zaciągają kredyty na finansowanie inwestycji w sferze dostarczania dóbr publicznych 4. Banki i inne instytucje finansowe udzielają kredytów przedsiębiorstwom i osobom fizycznym, zarządzają funduszami emerytalnymi, walorami długoterminowymi ludności, a nawet nieruchomościami. Rynek pierwotny – Emitenci nowych emisji akcji lub obligacji sprzedają je za pośrednictwem instytucji finansowych. Są to firmy potrzebujące kapitału na rozpoczęcie lub rozszerzenie działalności. Rynek wtórny – Po wprowadzeniu akcji na rynku pierwotnym, powyższe aktywa finansowe mogą być przedmiotami obrotu na rynku wtórnym (giełdzie) za pośrednictwem maklerów.