Preventive

จักษุเวชศาสตร์ป้องกัน

(Preventive Ophthalmology)

.

นพ แมนสิงห์ รัตนสุคนธ์ บทนำ า

ปั จจุบัน

ปั ญหาจักษุสาธารณสุขได้รับการสนใจมากขึ้น

(Preventive Ophthalmology)

โดยเฉพาะในแง่ของจักษุเวชศาสตร์ป้องกัน

ทัง้ นี้ ก็เพื่อจุดประสงค์หลักในอันที่จะป้ องกันและรักษาโรคทางตาที่

เราสามารถค้นหาและทำาการรักษาได้ก่อนที่ผ้ป่วยจะส้ญเสียการมองเห็น เป็ นการลดภาระของผ้้ป่วย ครอบครัวและสังคมในที่สุด

(1)

(Preventive

จักษุเวชศาสตร์ป้องกันในผ้้ป่วยเด็ก

pediatric patients) 1.1)

การป้ องกัน

Amblyopia

eye diseases)

เพื่อลดจำานวนของผ้้พิการทางสายตา

Amblyopia

Ophthalmology

(Prevention of amblyopia)

คือภาวะที่มีการลดลงของการมองเห็น โดยไม่พบความผิดปกติอ่ ืน ๆ ซึ่งเกิดขึ้นได้ตัง้ แต่เกิดจนถึงอายุประมาณ

6 - 7

in

อัน

the

(organic

ปี สาเหตุเชื่อกันว่าเกิดจากไม่มีการก

ระตุ้นการมองเห็นอย่างเหมาะสมตัง้ แต่เกิดหรือในช่วงระยะแรก ๆ ของชีวิต ซึ่งสาเหตุท่ีพบบ่อยได้แก่

-

การรักษา

6

ให้ได้ก่อนอายุ

amblyopia

strabismus

Anisometropia Occlusion

Amblyopia -

7

ปี

(Esotropia, Exotropia)

คือ ภาวะที่สายตา 2 ข้างสัน ้ ยาวไม่เท่ากันอย่างมาก เช่น

Congenital cataract, ptosis

ที่สำาคัญที่สุด คือ

early detection

เพื่อนำ าผ้้ป่วยมารักษาตามสาเหตุต่าง

ๆ

ข้างต้น

เป็ นต้น

ในกลุ่มผ้้ป่วยเด็กที่เราสงสัย โดยกลุ่มผ้้ป่วยที่มีโอกาสเกิด

ได้คือ ผ้้ป่วยเด็กที่มีตาเหล่ทัง้ เหล่เข้าและออก โดยเฉพาะผ้้ป่วยที่มีตาเหล่อย่้ข้างเดียว ไม่ใช่ตาเหล่

สลับข้าง,ผ้้ป่วยที่มีหนั งตาตกปิ ดบังร้

kocoria

เช่น ตาเหล่เข้าหรือออก

pupil

ทัง้ หมด, ผ้้ป่วยที่มี

ตัง้ แต่เกิดหรือในช่วงอายุน้อย ๆ,

abnormal red reflex

หรือมี

leu

ผ้้ป่วยที่มองเห็นภาพต่าง ๆไม่เท่ากันในตาแต่ละข้าง หรือผ้้ป่วยที่มี

พฤติกรรมในการมองผิดปกติไป เช่น ชอบเอียงคอหรือชอบเงยหน้ าอ่านหนั งสือเป็ นต้น ปั จจุบัน

age)

จักษุแพทย์หรือกุมารแพทย์

ด้วยวิธีต่าง ๆ เพื่อ

จะสายเกินไป

1.2)

มักจะนิ ยมตรวจการมองเห็นในเด็กก่อนวัยเรียน(preschool

early detection

การป้ องกันตาติดเชื้อในเด็ก

ผ้้ป่วย

amblyopia

ให้ได้ก่อนที่จะถึงวัยเรียน ซึ่งอาจ

(Prevention of congenital infection)

2 ภาวะตาติดเชื้อในเด็ก เป็ นได้ทัง้ แบบที่ไม่รุนแรง จนถึงรุนแรงมาก ซึ่งผ้้ป่วยอาจส้ญเสียการมองเห็นได้ตัง้ แต่ เด็ก ภาวะเหล่านี้ ได้แก่

neonatal conjuncti vitis,

syphilis, herpes virus tal conjunctivitis สำาคัญได้แก่

หรือ

คือ ภาวะที่

การติดเชื้อ

cytomegalovirus

conjunctiva

จากมารดา เป็ นต้น ในแง่ของ

Neisseria gonorrheae, Chlamydiae, herpes simplex, Stap

umoniae

Streptococass pne

ซึ่งเชื้อเหล่านี้ มักจะ expose ต่อตาเด็กในช่วงที่คลอดตามปกติ บางเชื้อจะรุนแรงและ progr

อาการของผ้้ป่วยที่เราควรสงสัยว่าจะมี

ตัง้ แต่ในระยะแรกเกิด

neonatal conjunctivitis

(neonatal period)

ตัง้ แต่แรกคลอด,

การใช้ erythromycin

erpetic lesion rly detechion

คือ เด็กมี

discharge

ใน

topical silver nitrate eye drop

eye ointment,

การผ่าตัดคลอดทางหน้ าท้องหากพบมี h

ในมารดา เป็ นต้น ทำาให้ภาวะเหล่านี้ลดน้ อยลง แต่กย ็ งั จำาเป็ นอย่างยิ่งสำาหรับแพทย์ทจ่ี ะต้อง ea ภาวะนี้ให้ได้โดยเฉพาะระยะหลังคลอดหรือใน nursary

ส่วนภาวะการติดเชื้ออื่น ๆ เช่น

antibody

Syphilis, rubella

ตัง้ แต่ระยะก่อนคลอด

systemic diseases nfection

Neisseria gonorr

หนั งตาบวม เปิ ดตาไม่ได้ ตาแดง บางครัง้ อาจมีไข้รว่ มด้วย

ปั จจุบน ั ได้มก ี ารป้ องกันภาวะนี้อย่างแพร่หลาย ได้แก่ การใช้

ค้นหา

และ

อย่างรวดเร็วจนอาจทำาให้กระจกตาทะลุและส้ญเสียการมองเห็นอย่างถาวรได้เช่น

heae

neona

ของเด็กติดเชื้อจากมารดาหรือสิ่งแวดล้อม โดยเชื้อที่

hylococcus aureus, Haemophilus species ess

rubella, toxoplasma,

นอกจากนี้

room

นัน ้ มารดาควรจะได้รบ ั วัคซีนป้ องกันหรือตรวจ

เพื่อป้ องกันความผิดปกติของเด็กทัง้ ในแง่

toxoplasmosis

ocular

ที่เกิดในเด็กมักจะเกิดจาก

และ

primary i

ของมารดาขณะตัง้ ครรภ์แพทย์จึงควรแนะนำ าให้มารดาหลีกเลี่ยงภาวะเสี่ยงในการติดเชื้อ เช่น ควรกินเนื้ อ

สัตว์สุก ล้างผักผลไม้ให้สะอาด หรือล้างมือสมำ่าเสมอเป็ นต้น

1.3)

(Preventive Ophthalmology in child

การป้ องกันการทำาร้ายเด็ก

abuse)

การทำาร้ายเด็ก (child

abuse)

คือการทำาร้ายเด็กทัง้ ตัง้ ใจและไม่ตัง้ ใจ จากพ่อแม่ผ้เลีย ้ งเด็กหรือผ้้ท่ีอย่้

ใกล้ชิด ผ้้ป่วยมักจะไม่สามารถบอกแพทย์ได้โดยตรง จึงจำาเป็ นอย่างยิ่งที่แพทย์จะต้องให้การวินิจฉั ย เพื่อป้ องกันมิให้เด็ก กลับไปถ้กทำาร้ายได้อีก ลักษณะสำาคัญของ child

abuse (หรือ shaken baby Syndrome)

คือการที่เด็กถ้กจับเขย่าอย่างแรงแล้วทำาให้เกิดมี ocular

preretinal ge

หรือ vitreous

หรือ subdural

signs

hemorrhages

hemorrhage

แต่จะไม่มี

ต่าง ๆ เช่น intraretinal,

ร่วมกับอาจมี intracranial

external signs

hemorrha

ของ head

injury

Block : Ambulatory care/15 มี.ค 46

3 ให้เห็น ดังนั ้น ในกรณี ท่ีเราตรวจพบ unexplained

โดยเฉพาะตำ่ากว่า 3 ปี โดยไม่มีหลักฐานอื่นของ head

use

injury,

ในเด็กที่อายุน้อย ๆ

แพทย์ผ้ตรวจควรจะต้องสงสัย child

ab

ไว้เสมอ

1.4)

Early detection of the pediatric ocular diseases

1.4.1)

Leukocoria,

เห็นตัง้ แต่เกิดหรือหลังเกิดเล็กน้ อย

(Retinoblastoma) ity (ROP) แพทย์ในทันที

ผ้้ใหญ่

retinal hemorrhage

คือ

หรือ

คือภาวะที่เห็นร้ม่านตาเป็ นสีขาว

สาเหตุท่ีสำาคัญและต้องรีบให้การรักษาคือ

นอกจากนี้ ยังอาจเกิดจาก

infection

1.4.2)

ต่าง ๆ ดังนั ้นหากตรวจพบ

buphthalmos

คือ

diameter

นอกจากนี้ อาจพบ

หรือ

ก็ได้ ดังนั ้นเมื่อตรวจพบเด็กที่ตาโตผิดปกติ

bilateral

ia, epiphora ต่อไป

ควรจะสงสัย

1.4.3)

ของผ้้ป่วย

premature

หนั กแรกคลอดตำ่าและได้รับ

vascularization

อาจ

มะเร็งของจอประสาทตา

cataract, retinopathy of prematur leukocoria

Congenital glaucoma,

จะมีลักษณะของ

(White pupil)

ต้อหินที่เกิดในเด็กมีลักษณะที่ต่างจากใน

ตาโตกว่าปกติและ

corneal edema

หรือ

ในเด็กแล้ว ควรจะส่งต่อจักษุ

increase

opacity

cornea

ซึ่งอาจเป็ น

ขาวขุ่น ร่วมกับเด็กมี

congenital glaucoma

corneal

unilateral

photophob

และรีบส่งต่อจักษุแพทย์เพื่อทำาการรักษา

Retinopathy of prematurity (ROP)

คือภาวะที่

retina

ไม่สามารถเติบโตหรือพัฒนาได้ตามปกติ มักเกิดในเด็กที่คลอดก่อนกำาหนดมาก ๆ มีนำ้า

Oxygen therapy

ตามด้วย

abnormal retinal

นาน ๆ ทำาให้เกิด

retinal hemorrlage

หรือ

retinal detachment

ใน

ที่สุด หากไม่ได้รับการรักษาที่ถ้กต้องผ้้ป่วยอาจส้ญเสียการมองเห็นได้อย่างรวดเร็ว การรักษาที่สำาคัญที่สุด คือ แพทย์ จะต้องส่งตรวจเพื่อด้ภาวะ เท่ากับ

1500

therapy (2)

early detechtion

ROP

ภาวะ

ROP

เสมอ โดยเฉพาะในเด็กคลอดก่อนกำาหนดที่นำ้าหนั กแรกเกิดน้ อยกว่าหรือ

กรัม หรือ อายุครรภ์น้อยกว่า

36

สัปดาห์ หรือเด็กคลอดก่อนกำาหนดที่ได้รับ

เป็ นระยะเวลานาน โดยระยะเวลาที่เหมาะสมในการส่งตรวจคือ 4

จักษุเวชศาสตร์ป้องกันเกี่ยวกับอุบัติเหตุทางตา

ocular injuries)

ให้เร็วที่สุด แพทย์โดยเฉพาะกุมาร

- 6

Oxygen

สัปดาห์หลังคลอด

(Preventive ophthalmology in the

Block : Ambulatory care/15 มี.ค 46

4 2.1)

(Prevention

การป้ องกันอุบัติเหตุทางตาจากการ ทำางาน

occupational injuries)

of

the

อุบัติเหตุทางตาจากการทำางาน สามารถเกิดได้ในทุกลักษณะ เช่น การมีเศษฝ่ ุนหรือเศษเหล็กกระเด็นเข้าตา มี

สารที่เป็ นกรดหรือด่างเข้าตา

(chemical burn)

หรือแม้แต่

retinopathy

จากลำาแสงเชื่อมโลหะ ดัง

นั ้นจึงควรให้การศึกษาและคำาแนะนำ าแก่ผ้ปฏิบัติงานเหล่านั ้นให้ใส่เครื่องป้ องกันเสมอขณะทำางาน

โดยเฉพาะแว่นตา

ป้ องกัน (gogles) และให้การวิจฉั ยอย่างรวดเร็วในกรณี ท่ีสงสัยว่าจะเกิดอุบัติเหตุขึ้น

2.2)

การป้ องกันอุบัติเหตุทางตาจากอุบัติเหตุทางรถยนต์

accident)

(Prevention of the car

ผ้้ป่วยที่ขับรถจักยานยนต์ควรจะต้องสวมใส่หมวกกันน็ อคที่เหมาะสม คือ มีกระจกคลุมด้านหน้ า และคลุมทัว่ ทัง้ ศรีษะ เพื่อป้ องกันทัง้ เศษฝ่ ุน เศษหินที่จะกระเด็นเข้าตาและลดอันตรายที่จะเกิดกับตาและศรีษะโดยเฉพาะบริเวณ

occipital area อุบัติเหตุ

2.3)

ส่วนผ้้ขับรถยนต์ควรจะคาดเข็มขัดนิ รภัยเสมอเพื่อป้ องกันศีรษะกระแทกพวงมาลัยขณะเกิด การป้ องกันอุบัติเหตุทางตาจากกีฬา

injuriex) -

จากสถิติของ

3

อันดับแรก คือ

seball

elbow contact

หรือ

the

มากกว่า

racquet sport

sports พบว่า กีฬา

basketball, baseball & softball,

racquet sports เช่น tennis, squash หรือ

of

US Consumer Product Safety Commission

ที่มีอุบัติเหตุทางตามากที่สุด

nger

(Prevention

โดย

basketball

มักจะมีอุบัติเหตุในลักษณะ

ball - to - eye contact

ซึ่งตรงกันข้ามกับ

perforated eye ball

วิธีท่ด ี ีท่ีสุดในการป้ องกัน คือ การเล่นกีฬาอย่างระมัดระวัง และการใช้แว่นที่ทำาด้วย

2.4) รังสี

protection

ไปจนถึง

polycarbonate

(Prevention of radiation injuries)

ทัง้ จากการเชื่อมโลหะ และจากลำาแสงอาทิตย์ สามารถเกิดอันตรายแก่ตาได้

หลายลักษณะ เช่น การเชื่อมโลหะ หากไม่มีอุปกรณ์ป้องกัน อาจทำาให้เกิดกระจกตาอักเสบ (keratitis) ปวดตา แสบตา และมีนำ้าตาไหลขึ้นมาทันทีทันใด นอกจากนี้ รังสี

pterygium

c

ควรจะเหมาะสมกับกีฬาชนิ ดนั ้น ๆ

การป้ องกันอุบัติเหตุจากรังสี

ultraviolet (UV)

fi

ba

นอกจากนี้ กีฬาชนิ ดอื่น ๆ ก็สามารถเกิดอุบัติเหตุได้ในทุกลักษณะ เช่น

orneal abration, hyphema, posterior segment hemorrhage

โดยการออกแบบ eye

และ

และเนื้ องอกชนิ ดต่าง ๆ เช่น

UV

ยังเชื่อว่าอาจทำาให้เกิด

basal cell carcinoma

หรือ

ผ้้ป่วยจะ

cataract,

melanoma

Block : Ambulatory care/15 มี.ค 46

5 eye filter

เป็ นต้น ดังนั ้น ผ้้ปฏิบัติงานเกี่ยวกับการเชื่อมโลหะ ควรจะ ใช้

ที่เหมาะสม บุคคลที่มโี อกาสถ้กแสง

อาทิตย์มาก ๆ ก็ควรใช้แว่นตากันแดด และทาครีมกันแดดอย่างสมำ่าเสมอ

Solar retinitis (eclipse retinopathy)

คือ ภาวะเฉพาะของ

ชนิ ดหนึ่ งที่เกิดจากการมองด้ดวงอาทิตย์ขณะที่มีสุริยคราสโดยไม่ผ่านแผ่นกรองแสง ทำาให้เกิด จากลำาแสงอาทิตย์ท่ี

4 - 6

focus

maculopathy

retinal injury

ลงบนจุดรับภาพ จนเกิดการบวมเป็ นแผลหรือเป็ นร้ในที่สุด ภาวะนี้ อาจหายไปได้เองใน

เดือน หรืออาจจะส้ญเสียการมองเห็นอย่างถาวรก็ได้ ดังนั ้น ภาวะ

Solar retinitis

จึงเป็ นภาวะที่

ป้ องกันได้ หากแพทย์ให้คำาแนะนำ าอย่างถ้กต้องและเหมาะสม คือไม่ควรด้สุริยคราสด้วยตาเปล่า ควรจะใช้แผ่นกรองแสง ชนิ ดหนา หรือไม่ควรด้เลย

(3)

(Preventive ophthalmology in the

จักษุเวชศาสตร์ป้องกันภาวะตาติดเชื้อ

ocular infection) 3.1)

(Prevention

การป้ องกันภาวะตาแดง

keratoconjunctivitis) ภาวะตาแดงระบาด

adenovirous

(Epidemic

of

epidemic

keratoconjunctivitis)

เกิดจากเชื้อ

มักจะแพร่ระบาดจากการสัมผัสโดยตรง เช่น มือ เสื้อผ้า เป็ นต้น พบว่า จักษุแพทย์หรือแพทย์

โดยทัว่ ไปเอง มักจะติดเชื้อหรือเป็ นผ้้แพร่เชื้อให้ผ้อ่ ืนเสียเอง จากการไม่ระวัง และไม่ตระหนั กในการทำาความสะอาด เครื่องมือ หรือล้างมืออย่างสมำ่าเสมอก่อนที่จะตรวจผ้้ป่วยรายต่อ ๆ ไป การแพร่ระบาดของภาวะตาแดงนี้ มักจะเกิดขึ้น เป็ นระยะ ๆ ดังนั ้น แพทย์ทัว่ ไปควรจะให้การวินิจฉั ยและตระหนั กในการที่จะให้คำาแนะนำ าแก่ผ้ป่วยในการป้ องกันการ แพร่เชื้อ เช่น การล้างมือให้สะอาด การไม่ใช้เสื้อผ้า สิ่งของร่วมกับผ้้อ่ ืน หรือการใช้มือจับต้องตาหรือขยีต ้ าแล้วไปจับต้องผ้้ อื่น เป็ นต้น

3.2) ภาวะ

การป้ องกันภาวะแผลของกระจกตา (Prevention

corneal ulcers

หรือมีส่ิงแปลกปลอมเข้าตา

barrier

ทำาให้

เกิดจากการติดเชื้อของ

epithelium

ของ

ป้ องกันการติดเชื้อได้ เชื้อโรคที่เข้าไปอาจจะมาจาก

เศษฝ่ ุน เศษดินเป็ นต้น ผ้้ป่วยมักจะมีประวัติ trauma ต่อ แสบตา มีนำ้าตาไหล และ

discharge

Corneal abrasion , lesion

of corneal ulcers)

cornea cornea

flora

ของ

cornea

ที่มักตามหลังการเกิด

abration

หลุดหายไปไม่สามารถทำาหน้ าที่เป็ น

conjunctiva

เอง หรือเศษผง

มาก่อน ไม่มากก็น้อย ต่อมาจะเริ่มเคืองตา

มากขึ้น ดังนั ้น แพทย์ควรจะให้การรักษาตัง้ แต่แรกเริ่ม คือ พยายามรักษา

ให้หายโดยเร็ว แต่หากสงสัยว่าเริ่มมี

ที่ cornea มีสีขาวขุ่น หรือเห็น

ส่งต่อจักษุแพทย์โดยเร็ว นอกจากนี้ ในผ้้ป่วยที่ใส่

infection

hypopyon

ควรจะรีบให้

contact lens

แล้วเช่น เริ่มมี

discharge

antibiotic

ชนิ ดเข้มข้นหรือ

อย่้เป็ นประจำา ก็เป็ นกลุ่มผ้้ป่วยที่มีความเสี่ยง Block : Ambulatory care/15 มี.ค 46

6 cornea

ส้งต่อการติดเชื้อของ

ซึ่งไม่ว่าจะเป็ น

cont act lens

ชนิ ดใด หากทำาความสะอาดไม่ดีพอ ใส่

นานเกินไป หรือนำ ้ ายาล้างไม่สะอาด จะมีโอกาสติดเชื้อได้อย่างรุนแรงเสมอ เช่นการติดเชื้อ

pecies

และ

Acanthamaeba

ตา ไม่มากก็น้อย มี

discharge

เป็ นต้น ดังนั ้น หากผ้้ป่วยที่ใส่

infection)

contact lens

หรือความผิดปกติใด ๆ ควรแนะนำ าให้ผ้ป่วยหยุดใส่

ทันที แล้วรีบพบแพทย์โดยเร็วที่สุด

3.3)

Pseudomonas s เกิดอาการเคือง

contact lens

(Prevention of postoperative

การป้ องกันภาวะการติดเชื้อหลังผ่าตัด

ภาวะการติดเชื้อหลังผ่าตัด มักจะเป็ นภาวะหนึ่ งที่ทำาให้ผ้ป่วยส้ญเสียการมองเห็นได้ แพทย์ควรจะให้คำา

แนะนำ าในการด้แลปฎิบต ั ิหลังผ่าตัดอย่างชัดเจน เช่น ใช้นำ้าสะอาดล้างหน้ า โดยเฉพาะในช่วงแรก ๆ ไม่ควรให้นำ้าถ้กแผล ผ่าตัด การใช้ฝาครอบป้ องกันในช่วงเวลานอนหรือการหยอดยาอย่างถ้กวิธี ไม่ควรเปิ ดฝายาหยอดตาทิง้ ไว้ หรือวางไว้กับ พื้น ไม่ควรให้มือถ้กปากขวดยา เป็ นต้น นอกจากนี้ หากผ้้ป่วยมีความผิดปกติ เช่น ตามัวลง ตาแดง มี มากขึ้น ปวดตา ควรส่งปรึกษาจักษุแพทย์ผ้ผ่าตัดทันที

(4)

จักษุเวชศาสตร์ป้องกันเกี่ยวกับยา

discharge

(Preventive ophthalmology in the ocular

toxicology) 4.1)

Topical drugs; 4.1.1)

หรือ

Corticosteroid :

systemic route

ส่วนผสมของ

cataract

steroid

สามารถทำาให้เกิด

เช่น ทำาให้เกิด

และความดันล้กตาส้ง

ยาในกลุ่ม

complication

corneal ulcer

steroid

ไม่ว่าจะใช้เป็ น

topical

ทางตาได้เสมอ โดยเฉพาะยาหยอดตาที่มี

หากใช้ในผ้้ป่วย

(Steroid-induced glaucoma)

abration,

ทำาให้เกิด

โดยเฉพาะภาวะ

glauco

ma

จากยา จะเป็ นภาวะที่รุนแรง แต่ผ้ป่วยจะไม่มีอาการผิดปกติใด ๆ ในระยะเริ่มแรก จนกว่าจะถึง

ที่พบว่า

visual field

เสียอย่างมากและสายตาเริ่มแย่ลง ดังนั ้น การใช้ยา

steroid

late stage

ในผ้้ป่วยตา จึงต้องใช้

อย่างระมัดระวัง และอย่้ในความด้แลของจักษุแพทย์เสมอ ไม่แนะนำ าให้ใช้เป็ นยา สำาหรับแพทย์ทัว่ ไปในการรักษาโรค ตาแดง

4.1.2)

Anesthetic drugs;

4.1.3)

Antiglaucoma drugs;

การณ์จะทำาให้เกิดแผลในกระจกตา หรือการติดเชื้ออย่างรุนแรงได้ ฝ่ ุนเศษดินเข้าตา ทำาให้ผ้ป่วยขยีต ้ าอย่างรุนแรงจนเกิดแผลได้

stenosis

ต่อ

puncta

หรือ

conjunctiva

ยาชาเฉพาะที่ หากใช้เป็ นประจำาหรือร้้เท่าไม่ถึง เนื่ องจากผ้้ป่วยจะไม่มีความร้้สึกเจ็บปวดหากมีเศษ ยารักษาโรคต้อหิน โดยทัว่ ไปอาจทำาให้เกิด

ได้ ยาบางชนิ ด เช่นกลุ่ม

beta-blocker

ที่มักจะ

Block : Ambulatory care/15 มี.ค 46

7 asthma

ใช้เป็ นยาตัวแรกในการรักษาต้อหิน อาจทำาให้ผ้ป่วยที่เป็ น

pilocarpine 4.2)

ยากลุ่ม

อาจทำาให้ตาอักเสบหรือเกิด iridocyclitis เป็ นต้น

Systemic drugs Corticosteroid :

4.2.1) systemic drugs

ก็มีโอกาสเกิด

autoimmune

maculopathy

topical route

เช่นเดียวกับ

ocular complications

4.2.2) Chloroquine; รักษา

มีอาการแย่ลง,

disease

ปั จจุบันมีการใช้ ต่าง

ได้หากใช้เป็ นระยะเวลานาน

ๆ

หากใช้เป็ น

ได้เช่นกัน แต่โอกาสจะน้ อยกว่า

chloroquine

ยาตัวนี้ จะทำาให้เกิด

มากขึ้น โดยเฉพาะเพื่อ

keratopathy

และ

ดังนั ้น ควรจะส่งผ้้ป่วยที่ใช้ยานี้ พบจักษุแพทย์เป็ นประจำา โดย

เฉพาะหากมีอาการผิดปกติ เช่น การมองเห็นสีเปลี่ยนแปลงไป หรือตามัวลงเป็ นต้น เพราะภาวะนี้ หากหยุดยาได้ทันใน ระยะเริ่มแรก อาจจะหายหรือไม่ progress ต่อไปได้

4.2.3) ทำาให้เกิด

Ethambutol,

optic atrophy

อย่างใกล้ชิด

ทัง้

4.2.4)

ข้างได้ โดยมักจะไม่

Others,

แอลกอฮอล์ท่ีทำาให้เกิด optic

(5)

2

ยาที่รักษาวัณโรค โดยเฉพาะ

atrophy

reversible

ethambutol

จึงควรจะสังเกตุอาการผ้้ป่วยเหล่านี้

ยาอื่น ๆ ที่อาจมีผลต่อตา ได้แก่ ไอโอดีน ,

(Preventive

Ophthalmology in

systemic and genetic diseases)

(DR)

Systemic

disease;

ที่พบบ่อยที่สุดคือ

ที่อาจทำาให้ส้ญเสียการมองเห็นได้อย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะกลุ่มผ้้ป่วย

หวาน ควรจะได้รับการตรวจ

fundus

มะเกลือ หรือ

ได้เช่นกัน

จักษุเวชศาสตร์ป้องกันเกี่ยวกับโรคทางกายและโรคทางพันธุกรรม

5.1)

อาจ

ทุกคนและสมำ่าเสมอ เริ่มตัง้ แต่

Diabetic retinopathy

IDDM.

ดังนั ้นผ้้ป่วยที่เป็ นเบา

first diagnosis

ว่าเป็ นเบาหวาน

จากนั ้น จักษุแพทย์จะเป็ นผ้้ให้การวินิจฉั ยความรุนแรงของ DR และนั ดผ้้ป่วยตามความเหมาะสมต่อไป กลุ่มผ้้ป่วย

DR

ที่เป็ น

cotton wool spots eripheral retina

high risk

จำานวนมาก หรือพบ

หรือเห็น

ในอันที่จะส้ญเสียการมองเห็น คือ ตรวจ

neovascularization

fundus

พบ

บน disc หรือบริเวณ

preretinal, vitreous hemorrhage

p

ซึ่งเมื่อพบอาการ

แสดงเหล่านี้ ควรจะส่งต่อไปยังจักษุแพทย์โดยเร็ว

Block : Ambulatory care/15 มี.ค 46

8 5.2)

Genetic disease;

โรค ทางพันธุกรรมที่แสดงออกทางตา

มีตัวอย่างเช่น

childhood diabetes, retinitis pigmentosa, retinoblastoma, neurofi bromatosis, albinism

หรือ Down’s

ทำา

ได้ตัง้ แต่ตัง้ ครรภ์ เพื่อให้บิดามารดา กุมารแพทย์และจักษุแพทย์ สามารถวางแผน

prenatal diagnosis

syndrome

เป็ นต้น ซึ่งโรคเหล่านี้ หลายโรคสามารถ

การรักษาได้อย่างถ้กต้องและเหมาะสม

(6)

dry

type

Early detection of treatable ocular diseases 6.1)

AMD และ

Age - related macular degeneration (AMD) คือภาวะที่

wet type

macula ทัง้

มี

degeneration

2 types

จาก

aging change

แบ่งเป็ นชนิ ด

สามารถทำาให้การมองเห็นส้ญเสียได้อย่างถาวร โดยเฉพาะ

wet

แต่หากได้รับการรักษาอย่างถ้กต้องในระยะเริ่มต้นโดยแสงเลเซอร์ ก็อาจชะลอการเสียสายตาไปได้ ผ้้ป่วยกลุ่ม

นี้ จะมีอาการตามัว หรือเห็นภาพบิดเบีย ้ ว หรือเกิด

scotoma

ขึ้นเมื่ออายุมากกว่า

ป่ วยปรึกษาจักษุแพทย์โดยไว นอกจากนี้ ในกรณี ท่ีผ้ป่วยมีประวัติเป็ น

AMD

50

ปี จึงสมควรแนะนำ าให้ผ้

ในตาข้างหนึ่ งแล้ว ก็ควรจะแนะนำ าให้

ผ้้ป่วยสังเกตุอาการในตาอีกข้างหนึ่ งเสมอ โดยเฉพาะอาการตามัว หรือเห็นภาพบิดเบีย ้ วซึ่งอาจจะให้ผ้ป่วยใช้

r’s grid

เป็ นประจำาที่บ้าน หากมีความผิดปกติขึ้น ก็ควรจะพบแพทย์ทันที

6.2)

Primary open angle glaucoma (POAG)

กลุ่มผ้้ป่วยที่มีอัตราเสี่ยงต่อการเกิด

family history

ของ

POAG

ovascular disease ผ้้ป่วย ระยะ late

Amsle

POAG

stage

POAG

ในครอบครัว, ผ้้ป่วย

หรือผ้้ป่วยที่มี retinal

จะไม่มีอาการปวด จะมีเพียง

POAG

หรือมีความสัมพันธ์กับการพบ

myopia,

ผ้้ป่วยเบาหวาน ผ้้ป่วยที่มี

vein occlusion

visual field

คือ ผ้้ป่วยที่มี

cardi

เป็ นต้น

ผิดปกติ และการมองเห็นลดลงในช่วง

ของโรค ดังนั ้น แพทย์อาจจะไม่สามารถให้การวินิจฉั ยได้หากไม่ให้ความสนใจเพียงพอ วิธีค้น

หาโรคที่ดีท่ีสุด คือ การซักประวัติครอบครัวและภาวะเสี่ยง,

ophthalmoscope

การวัดความดันตาและการด้

Optic disc

ด้วย

ในผ้้ป่วยที่อายุมากหรือผ้้ป่วยที่เราสงสัยเป็ นต้น

Block : Ambulatory care/15 มี.ค 46

9 ----------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------

The end

เอกสารอ้างอิง

1. American Academy of Ophthalmology. Basic and clinical

science course. Section 10. Glaucoma. San Francisco : American Academy of Ophthalmology, 1997-1998.

2. American Academy of Ophthalmology. Basic and clinical science

course.

Section

12.

Retina

and

Vitreous.

San

Francisco : American Academy of Ophthalmology, 19971998.

3. Kanski JJ. 4.

5.

Clinical Ophthalmology. 3

Butterworth-Heinemann, 1994. Vanghan

DG.,

Ophthalmology. 14

th

Asbury ed.

T,

Riordan-Eva

Norwalk :

Appleton & Lange, 1995.

อภิชาติ สังคาลวณิ ช, ญาณี เจียมไชยศรี.

พับลิซซิ่ง ,

2540 : 264 - 271.

rd

จักษุเวชศาสตร์ป้องกัน

:

ed. London : P.

General

จักษุวิทยา. กรุงเทพ ฯ

:

โฮลิสติก

Block : Ambulatory care/15 มี.ค 46