Political Orientation. Final

'kwd,tdrf EdkifiHwumpmayqufqHa&;tiftm;pk P.O Box 201 Rochester, NY 14580------Ph: 585-957-6452----Fax: 585-671-4707

ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးဘာသာရပ္ထက ဲ သင္ခန္းစာေတြကိုက်ေနာ္တို႔စတင္မိတ္ဆက္သြားပါမယ္။ အေႀကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေႀကာင့္စာသင္ေက်ာင္းေတြဆီကိုၿပန္မသြားႏိုင္ႀကတဲ့၊ စာအုပ္ေတြကိုဝယ္မဖတ္ႏိုင္တဲ့၊ႏိုင္ငံအသီးသီးက ေက်ာင္းသူ၊ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ ရည္ရြယ္ခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ နီယိုလစ္ဘရယ္စာသင္ေက်ာင္းေတြ၊ နီယိုကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြရဲ႕စာသင္ေက်ာင္းေတြဆိုၿပီးကြဲၿပားၿခားနားစြာရိွပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ေက်ာင္းႏွစ္ေက်ာင္းလံုးကအၿမင္ေတြကို ေရာေမႊသာြ းမယ္။ ၿပီးရင္က်ေနာ့္တို႔ရဲ႕အၿမင္ေတြကိုတင္ၿပမယ္။ ေနာက္-မိတ္ေဆြေတြရဲ႕အၿမင္ေတြ၊ တု႔ံၿပန္မႈေတြကိုလည္းႀကားခ်င္ပါတယ္။ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ႏိုင္ငံေရးအၿမင္မ်ားကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္တည္ေဆာက္ၿခင္း စဥ္းစားခ်က္ (၃) ခုကိုတင္ၿပေပးရင္း၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြမွာရိွထားရမဲ့ ၿပည္တြင္းမူဝါဒကိုဆီေလ်ာ္ေအာင္ေဆာက္တည္မႈ ( Domestic Policy Orientation) နဲ႔ ႏိုင္ငံၿခားေရးရာမူဝါဒကိုဆီေလ်ာ္ေအာင္ေဆာက္တည္ထားမႈ ( Foreign Policy Orientation) ကိုေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုက ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီန႔ဲ ရီပတ္ပလင္ကန္ပါတီမူဝါဒေတြကိုေလ့လာတဲ့အခါ၊ၿပည္တြင္းမူဝါဒေရးရာေတြမွာသိသိသာသာကြဲတယ္။ ဥပမာ- ရီပတ္ပလင္ကန္ေတြဟာ လူခ်မ္းသာေႀကးေရတတ္လူတန္းစားေတြအက်ိဳးအတြက္သာႀကည့္တယ္၊ ဒီမိုကရက္တစ္ေတြက မၿပည့္စံုတ့လ ဲ ူတန္းစားေတြအတြက္ပိုေကာင္းတယ္ လို႔လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကယူဆႀကတယ္။ အခြန္အေကာက္ေငြေရးေႀကးေရးအေပၚမွာသံုးစြမ ဲ ့ဘ ဲ တ္ဂ်က္ေတြ၊ က်န္းမာေရးအာမခံမႈအေပၚသံုးစြဲမဲ့အစီအစဥ္ေတြအေပၚမွာပါတီႏွစ္ခုရဲ႕ သေဘာထားကြဲမႈကိုအထင္အရွားေတြ႔ရေပမဲ့ ႏိုင္ငံၿခားေရးရာမူဝါဒေတြ၊ လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာမူဝါဒေတြအေပၚမွာေတာ့ သေဘာထားတူေနႀကတာကိုေတြ႔ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ (၂) ရက္ေလာက္က ဆီးနိတ္မွာ ေဆြးေႏြးခဲ့တ့ဲ Bill တခုကိုႀကည့္ပါ။ ေလာဒ္ဟိမာတင္နဲ႔ကာကြယ္ေရးဌာနကႀကံစည္တီထြင္ထားခဲ့တ့ဲ F.22 Raptor တိုက္ေလယာဥ္ေတြကိုဆက္လက္ထုတ္ဖို႔ေဆြးေႏြးႀကတဲ့အခါ၊ (၅၂)မဲ (၄၀) မဲနဲ႔အေၿဖထြက္ခ့တ ဲ ယ္။ ကြန္ဆာေဗးတစ္ေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕က F22 Raptor တိုက္ေလယာဥ္ေတြကိုဆက္လက္တိုးခ်ဲ႕ဖို႔ဆႏၵရိွေပမဲ့ ဘရက္အိုဘား၊ ဂြ်န္မကိန္း၊ ေရာဘတ္ဂိတ္ တို႔ကသေဘာမတူဘူး။ သူတို႔က ဘရက္အိုဘားမား ဆႏၵရိွတ့ဲ F35 တိုက္ေလယာဥ္ေတြကိုသာထုတ္လုပ္ဖို႔စိတ္ကူးရိွေနသူေတြၿဖစ္တယ္။ F.22 Raptor တိုက္ေလယာဥ္ဆိုတာ ရန္သူရဲ႕ေလေႀကာင္းကိုလက္ဦးမႈယူတိုက္ခိုက္ေၿခမႈန္းတဲ့အခါ အင္မတန္ၿမန္ဆန္ထိေရာက္တဲ့ ေရဒါကဖမ္းလို႔မလြယ္ကူတဲ့ အေမရိကန္ထုတ္တိုက္ေလယဥ္ေတြၿဖစ္တယ္။ အသံတိတ္ေရာက္လာတဲ့လင္းယုန္ငွက္ေတြအၿဖစ္လူသိမ်ားတယ္။ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုက ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကိုစစ္ၿဖစ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ အ့ဲဒီ F.22 တိုက္ေလယာဥ္ေတြဟာပထမဦးဆံုးထြက္ခြာသြားေလ့ရိွတယ္။ အခင္းအက်င္းေတြကိုေသေသခ်ာခ်ာခ်ေလ့ရိွတယ္။ေလာေလာဆယ္၊တရုတ္နဲ႔ရုရွားကထုတ္လုပ္ဖို႔ႀကိဳးစားေနတဲ့ စစ္သံုးတိုက္ေလယာဥ္ေတြၿဖစ္တယ္။ F.35 တိုက္ေလယာဥ္ဆိုတာ F.22 တိုက္ေလယာဥ္ထက္ပိုၿပီးအင္အားႀကီးမားထိေရာက္တဲ့တိုက္ေလယာဥ္ေတြၿဖစ္တယ္။ F.35 တိုက္ေလယာဥ္ဟာ ေကာင္းကင္ေလေႀကာင္းတိုက္ပက ဲြ ိုဆင္ႏမ ဲြ ယ္ဆိုရင္ F.22 တိုက္ေလယာဥ္ထက္ (၄) ဆေက်ာ္စြမ္းရည္ေကာင္းတယ္။ ထိေရာက္တယ္။ ေရြ႕ေၿပာင္းေနတဲ့ပစ္မွတ္ေတြကိုတိုက္ခိုက္တ့ေ ဲ နရာမွာလည္း F.22 ထက္ (၈) ေက်ာ္အစြမ္းထက္တယ္ လို႔ဆိုတယ္။ စစ္ပြဲစတင္ေတာ့တဲ့အခါ၊ ရန္သူရဲ႕ေလေႀကာင္းကို တိုက္ခို္က္လႊမ္းမိုးထားႏိုင္တဲ့စမ ြ ္းရည္ ကလည္း F.22 ထက္(၃) ဆေက်ာ္ရိွတယ္။ ကုန္က်စရိတ္ဟာ တိုက္ေလယာဥ္တစင္းအတြက္၊သရုပ္ၿပပ်ံသန္းမႈအဆင့္မွာေတာင္ (၁၉) ဘီလွ်ံကုန္က်မယ္လို႔ဆိုတယ္။ ေလာ့ဟိမာတင္ကုမၼဏီ က ဘုိးအင္းကုမၼဏီအေပၚမွာအႏိုင္ရခဲ့တဲ့ တိုက္ခိုက္ေရးေလယာဥ္ထုတ္လုပ္မႈစာခ်ဳပ္၊ စုစုေပါင္း အေမရိကန္ေဒၚလာ ( ၂၀၀) ဘီလွ်ံဘိုးၿဖစ္တယ္။ ကုမၼဏီက ဝန္ထမ္းစုစုေပါင္း (၉၀၀၀)ေက်ာ္ေလာက္ကိုအလုပ္ေပးႏိုင္လိမ့္မယ္။ ဆိုေတာ့ -အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုရဲ႕လံုၿခံဳေရးအတြက္၊ အနာဂတ္စစ္အင္အားခ်ဲ႕ထြင္မႈအတြက္ ဘရက္အိုမားနဲ႔ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲတံုးကၿပိဳင္ဘက္ၿဖစ္ခဲ့တဲ့ ဂြ်န္မကိန္းတို႔ရဲ႕အယူအဆဟာသြားတူေနတာကိုေတြ႔ရတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ ဘာကိုၿပသလဲဆိုရင္- လူမႈဖူလုံေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းေတြကို ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ခ်င္တဲ့၊ ဒီမိုကရက္တစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ႏိုင္ငံၿခားေရးရာမူဝါဒေတြ၊ ႏိုင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရးကိစၥေတြမွာေတာ့၊ နီယိုကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြနဲ႔ အၿမင္တူေနတာကိုေတြ႕ရမယ္။ ၿပည္တြင္းေရးရာမူဝါဒေတြမွာ လစ္ဘရယ္ဝါဒီၿဖစ္ေနသူဟာ ႏိုင္ငံၿခားေရးရာမူဝါဒေတြမွာေတာ့နီယိုကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြၿဖစ္ေနတတ္ၿပန္တယ္။ ဂြ်န္အက္ကေနဒီ ၇ဲ႕၁၉၆၀ ကာလ ကြန္ၿမဴနစ္ခ်ဲ႕ထြင္မႈကိုတားဆီးတဲ့ႏိုင္ငံၿခားေရးရာအၿမင္ နဲ႔ ၿပည္တြင္းလစ္ဘရယ္အၿမင္ေတြကိုေလ့လာႀကည့္ရင္

အထက္ပါအခ်က္ကိုေတြ႔ရပါမယ္။ ဘရက္အိုဘားမားရဲ႕ေအာ္ကိုင္းဒါးအႀကမ္းဖက္သမားေတြအေပၚထားရိွတည္ေဆာက္ထားတဲ့အၿမင္၊အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုရဲ႕ ကာကြယ္ေရးမူဝါဒေတြအေပၚမွာရပ္တည္ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့အၿမင္ေတြဟာကြန္ဆာေဗးတစ္ေခါင္းေဆာင္ ဂြ်န္မကိန္း တို႔အုပ္စုနဲ႔အယူအဆသိတ္ၿပီးမကြဲလွဘူး။ စဥ္းစားခ်က္ေတြကိုဆက္ေလ့လာႀကည့္ရေအာင္ပါ။

F 22 Raptor

F.35 Joint Strikers

စဥ္းစားခ်က္ (၁) ၁၉၉၁ ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲဟာ အေမရိကန္သမၼတေဂ်ာ့ဘုရွ္ ( ဆီနီယာ)အေပၚအေမရိကန္ၿပည္သူလူထုရဲ႕လူႀကိဳက္မ်ားမႈကိုရရွိခဲ့တယ္။ လူထုေထာက္ခံမႈက အံ့မခန္းေအာင္ၿမင့္မားခဲ့တယ္။ဒါေပမဲ့-ၿပည္တြင္းစီးပြားေရးအေၿခအေနကေကာင္းမြန္လာမႈမရိွခဲ့တာေႀကာင့္၊ေနာက္တႀကိမ္သမၼတေရြးေကာက္ပဲြမွာ ေဂ်ာ့ဘုရွ္ ကို ခ်စ္ၿမတ္ႏိုးေပမဲ့၊ အေမရိကန္ၿပည္သူေတြကဒီမိုကရက္တစ္ပါတီကုိယ္စားလွယ္ ဘီကလင္တန္ကိုေရြးခ်ယ္ခဲ့တယ္။ ဘီလ္ကလင္တန္ရဲ႕လက္ထက္မွာ ၿပည္တြင္းစီးပြားေရးဟာသိသိသာသာဦးေမာ့လာခဲ့ေပမဲ့ ဒုတိယသက္တမ္းမွာ ၿပည္တြင္းမူဝါဒေတြကို ဦးစားေပးလုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ဘီလ္ကလင္တန္ရဲ႕အစိုးရဟာ ကြန္ကရက္န႔ဆ ဲ ီးနိတ္မွာ ရီပတ္ပလင္ကန္ေတြရဲ႕အာခံၿငင္းဆန္တားဆီးမႈေတြကိုႀကံဳေတြ႕လိုက္ရေတာ့တယ္။ ရီပတ္ပလင္ကန္ေတြရဲ႕အၿမင္မွာေတာ့ ဘီလ္ကလင္တန္ရဲ႕ႏိုင္ငံၿခားေရးမူဝါဒေတြဟာ ေပ်ာ့ေၿပာင္းလြန္းတယ္။ ေနရာတကာမွာ-ဒစ္ပလိုေမစီဆန္တဲ့ဆက္ဆံမႈေတြဟာ အႀကမ္းဖက္သမားေတြ၊ စီးပြားေရးၿပိဳင္ဘက္အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြအတြက္ေနရာဖြင့္ေပးသလိုမ်ိဳးၿဖစ္ေနတယ္လို႔ေစာတကတက္ႀကတယ္။ ဒုတိယသက္တမ္းကာလ ( ၁၉၉၄-၁၉၉၈) မွာေတာ့ ဆီးနိတ္န႔က ဲ န ြ ္ဂယက္မွာ ရီပတ္ပလင္ကန္ေတြက သူတို႔ရဲ႕အင္အားကိုလႊမ္းမိုးေစမဲ့အရာမွန္သမွ်ကို မိတ္ဖြဲ႕ေပါင္းစည္းႀကတယ္။ အေမရိကန္သမၼတဘီလ္ကလင္တန္အတြက္အခက္ေတြ႔ေနၿပီ၊ ဘာပဲလုပ္လုပ္အခက္အခဲေတြရင္ဆိုင္ေနခဲ့ရတယ္။ တဘက္မွာေတာ့ ဟီလာရီကလင္တန္ရဲ႕ က်မ္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈမူဝါဒေတြကလည္းမေအာင္ၿမင္မႈေတြနဲ႔ရင္ဆိုင္ေနခဲ့ရသလို၊ ေမာ္နီကာလူဝင္းစကီးရဲ႕အရႈပ္ေတာ္ပံုေတြကလည္း ရီပတ္ပလင္ကန္ေတြအတြက္တိုက္ခို္က္စရာအကြက္ေတြလိုၿဖစ္ခ့ဲတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ၊ ယီမင္၊တန္ဇိုင္းနီးယား၊ ေဆာ္ဒီအာေရဗီးယားမွာ ေအာ္ကိုင္းဒါးအႀကမ္းဖက္သမားေတြရဲ႕တိုက္ခိုက္မႈေတြကိုၿပန္လည္တုံ႔ၿပန္တဲ့အခါ၊ပစ္မွတ္ေတြလြဲခဲ့တယ္။ ရန္သူေတြလြတ္ေၿမာက္ေနခဲ့တယ္။ အိုစမာဘင္လာဒင္က အေမရိကန္သမၼတ ဘီလ္ကလင္တန္ ကို “အားနည္းၿပီးသူရဲေဘာေႀကာင္တဲ့သူ” လို႔ ပ်က္ရယ္ၿပဳေစာ္ကား လိုက္တယ္။ ၁၉၉၆ မွာ အေမရိကန္ေတြအေပၚ ဘာသာေရးစစ္ပဲြအၿဖစ္တရားဝင္ေႀကၿငာခဲ့တယ္။ ဘီလ္ကလင္တန္ အတြက္ ကစားကြက္ေတြေၿပာင္းရေတာ့မယ္ဆိုတာ သေဘာေပါက္ေနခဲ့ရတယ္။ ၿပည္တြင္းစီးပြားေရး၊ လူမႈေရးမူဝါဒေတြကို အာရံုစိုက္ေနရာကေန၊ ႏိုင္ငံတကာေရးရာအခင္းအက်င္းေတြဆီကိုဦးလွည့္ခဲ့တယ္။ အယ္ေဘးနီးယားၿပည္သူေတြအေပၚလူမ်ိဳးေရးသုတ္သင္ရွင္းလင္းမႈၿပဳလုပ္ေနတဲ့ ဆလိုဗိုဒန္မီလိုဆီဗစ္ရဲ႕စစ္မီးေတာက္ေတြဆီကိုဝင္တားဆီးဖို႔ဆံုးၿဖတ္လိုက္တယ္။ ကိုဆိုဗို ကို ဝင္ေရာက္ဗံုးႀကဲခ်လိုက္တယ္။

စဥ္းစားခ်က္ (၂) တရုတ္ၿပည္ကတီယင္မင္ရင္ၿပင္ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားမႈၿဖစ္ပာြ းၿပီးတဲ့ေနာက္ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုရဲ႕သမၼတ ေဂ်ာ့ဘုရွ္ က တရားဝင္ၿပစ္တင္ရႈတ္ခ်ၿပီး စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈေတြကိုလုပ္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ္တမ္းေနာက္ကြယ္မွာၿဖစ္ခဲ့တဲ့အၿဖစ္အပ်က္က အဲ့သလိုမဟုတ္ဘူး။ ေဂ်ာ့ဘုရွ္ အစိုးရအဖြဲ႔ရဲ႕ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ေတြၿဖစ္ႀကတဲ့ ႏိုင္ငံၿခားေရးဝန္ႀကီးဂ်ိမ္းေဘကာအပါအဝင္ ႏိုင္ငံၿခားေရးရာမူဝါဒကြ်မ္းက်င္သူေတြက တရုတ္ၿပည္ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြန႔ဲ ပီကင္းၿမိဳ႕မွာလွ်ိဳ႕ဝွက္ေတြ႔တယ္။ အေပးအယူေတြညွိႏႈိင္းႀကတယ္။ အေမရိကန္သမၼတ ဘီလ္ကလင္တန္လက္ထက္မွာေတာ့ တရုတ္ၿပည္ကိုတရားဝင္သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့တယ္။ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကိုတိုးၿမွင့္လုပ္ကိုင္ခ့တ ဲ ယ္။ ဘီလ္ကလင္တန္အစိုးရက တရုတ္ၿပည္မွာစီးပြားေရးတိုးတက္လာရင္ ဒီမိုကေရစီၿမွင့္တင္ေရးလည္းပိုမိုအခြင့္အေရးရလာႏိုင္ေကာင္းရဲ႕လို႔ယူဆခဲ့တယ္။သူတို႔အယူအဆမမွန္ခဲ့ဘူးဆိုတာ ဆယ္စုႏွစ္တစုေက်ာ္ကသက္ေသခံခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီမိုကရက္တစ္ေတြရဲ႕ ပထဝီဝင္ႏိုင္ငံေရးအေပၚကစားမဲ့ပဲြသစ္တခုက အခုၿပန္ေရာက္လာၿပီ။ အာရွေဒသမွာအေမရိကန္ေတြၿပန္လာေနၿပီလို႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံၿခားေရးဝန္ႀကီးဟီလာရီကလင္တန္ကေႀကြးေႀကာ္လိုက္တယ္။ အာရွေဒသကိုၿပန္လာမဲ့အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုရဲ႕အာဂ်င္တာေတြထမ ဲ ွာ-တရုတ္ၿပည္ရဲ႕ေဒသဆိုင္ရာလႊမ္းမိုးမႈအေပၚကိုင္တြယ္ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့စဥ္းစားခ်က္ေတြကို ဘယ္လိုစတင္မလဲဆိုတဲ့ေမးခြန္းၿဖစ္တယ္။ ကလင္တန္လက္ထက္တံုးကတြက္ခ်က္မႈမွားခဲ့တဲ့အရာေတြကိုႀကိဳတင္ေမွ်ာ္လင့္ထားၿပီး၊ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈေတြၿဖစ္ေပၚေနတဲ့ႏိုင္ငံေတြ( ဗမာၿပည္၊ တိဘက္၊ အပါအဝင္)အေပၚတိတိက်က်မူဝါဒေတြခ်မလား၊လက္ေတြ႔လုပ္မလား၊ (ဒါမွမဟုတ္) “ရွည့္လည္းေလွ်ာက္သာ၊ ပ်ားလည္းစြဲသာ”ဆိုတ့ဲ ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကိုလည္း ဟန္မပ်က္ေထာက္ခံသြားမယ္။ တရုတ္ရဲ႕ေစ်းကြက္ၿဖန္႔က်က္မႈကိုတားဆီးတဲ့အေနနဲ႔အာရွေဒသမွာ အေမရိကန္ေတြရဲ႕ႏိုင္ငံေရးလႊမ္းမိုးမႈကိုစတင္ေဖၚေဆာင္သြားမဲ့နည္းဗ်ဴဟာကိုသံုးမလား။ တဘက္မွာေတာ့ ၊ ႏိုင္ငံတကာက မူဝါဒေရးရာေတြေၿပာင္းလဲတယ္ဆိုတာကာယကံရွင္ႏိုင္ငံေတြကဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားသူေတြရဲ႕အားေကာင္းမႈ၊ အားနည္းမႈနဲ႔သာဆိုင္တယ္လို႔ေထာက္ၿပႀကတယ္။ တီယင္မင္လႈပ္ရွားမႈကိုတရုတ္ေက်ာင္းသားေတြက ဆက္လက္အရွိန္အဟုန္မၿမွင့္ႏိုင္တဲ့အခါ၊ ဘီလ္ကလင္တန္က ပီကင္းကိုတရားဝင္သြားလည္ခတ ့ဲ ယ္။ က်ေနာ္တို႔ဗမာၿပည္ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားမႈကေရာ-ဘယ္အဆင့္မွာေရာက္ေနၿပီး၊ ဘယ္လိုအရွိန္အဟုတ္ၿမွင့္ႀကမလဲဆိုတ့ေ ဲ မးခြန္းက ေပၚလစီေတြရဲ႕အေၿပာင္းအလဲသတ္မွတ္မႈမ်ဥ္းၿဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ထင္မိရဲ႕။

ဂ်ိန္ေဘကာ ( ဘုရွ္အစိုးရအဖြဲ႕ရဲ႕ႏိုင္ငံၿခားေရးဝန္ႀကီးၿဖစ္ခဲ့ၿပီးအေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးမွာႀသဇာႀကီးမားသူ)

စဥ္းစားခ်က္ (၃) အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုမွာ-၂၀၀၁ စက္တင္ဘာ (၁၁) ရက္တိုက္ခိုက္မႈကုိဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ေအာ္ကိုင္းဒါးအႀကမ္းဖက္သမားေခါင္းေဆာင္ဘင္လာဒင္ဟာ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုနဲ႔ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းက အာဖကန္နစၥတန္ကိုစစ္ေႀကၿငာၿပီးဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္လိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္အာဖကန္နစၥတန္-ပါကစၥတန္နယ္စပ္က တာလီဘန္းေတြရဲ႕အမာခံတပ္စြဲထားရာေတာင္ကုန္းတခုဆီမွာေၿခရာေဖ်ာက္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ အေမရိကန္ေထာက္လွမ္းေရးကြန္ယက္က ဘင္လာဒင္ၿဖတ္ေၿပးမဲ့လမ္းေႀကာင္းကိုသိေနတယ္လို႔ဆိုတယ္။ ၿပႆနာက-အဲ့ဒီလမ္းေႀကာင္းကိုၿဖတ္တိုက္ဖို႔၊ တာလီဘန္းေတြရဲ႕အမာခံတပ္စြဲထားတဲ့ေတာင္ကုန္းကိုတိုက္ဖို႔ဆိုတာ ပါကစၥတန္ဘက္ကကူညီေပးမွၿဖစ္မယ္။ ၿပင္သစ္ေတြ ဗီယက္နမ္ကြန္ၿမဴနစ္ေတြကိုစစ္ရႈံးခဲ့တ့ဲ ဒင္ဘင္ဖူးတိုက္ပက ဲြ သတိေပးေနခဲ့တယ္။ ဘုရွ္အစိုးရလက္ထက္မွာ-အဲ့ဒီကိစၥကိုညွိႀကတယ္အခါ၊ ပါကစၥတန္ရဲ႕ေခါင္းေဆာင္မူရွာရက္ကသိတ္ၿပီးသေဘာတူခ့ပ ဲ ံုမရဘူး။ ဘုရွ္အစိုးရအဖြဲ႔ကလည္း ပါကစၥတန္ထဲကေန တာလီဘန္းေတြကိုဝင္တိုက္ဖို႔ သေဘာထားရိွခဲ့ပံုမရဘူး။ နီယိုကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြရဲ႕အားေကာင္းခ်က္က မိတ္ေဆြေတြအေပၚမွာခ်ည္ေႏွာင္ထားတဲ့ႀကိဳးေတြကိုၿမဲခ်င္ေနခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္ရိွအေမရိကန္သမၼတ ဘရက္အိုဘားမားလက္ထက္မွာေတာ့ နည္းဗ်ဴဟာေတြေၿပာင္းလဲသြားခဲ့တယ္။ ေအာ္ကိုင္းဒါးအႀကမ္းဖက္သမားေတြကိုေၿခမႈန္းဖို႔အတြက္ပါကစၥတန္ရဲ႕ေၿမေပၚကိုက်ေရာက္ေနတဲ့အေၿမွာက္သံေတြ၊ ေလေႀကာင္းကတိုက္ခိုက္မႈေတြဟာ

အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုဆီကလာတာလို႔ပါကစၥတန္အစိုးရကသံသယရိွေနခဲ့တယ္။ ဒီလိုဗံုးႀကဲေနမႈေတြဟာ တန္ၿပန္တု႔ံၿပန္မႈေတြေပၚေပါက္လာေစတဲ့အေႀကာင္းရင္းေတြ ၿဖစ္တယ္လို႔ ပါကစၥတန္ေခါင္းေဆာင္ေတြကဆက္လက္သတိေပးေနတယ္။ဘရက္အိုဘားမားရဲ႕အယူအဆကလည္း အာဖကန္စစ္ပြဲဟာ အႀကမ္းဖက္သမားေတြကို တားဆီးမဲ့စစ္ပြဲအတြက္အေရးႀကီးတဲ့ေနရာတခုၿဖစ္တယ္လို႔ယံုႀကည္ထားတာေႀကာင့္ ဘင္လာဒင္တို႔ခိုေအာင္းေနတဲ့ေနရာေတြ၊ တာလီဘန္ေတြရဲ႕အမာခံေဒသေတြကိုရတဲ့နည္းနဲ႔တိုက္ခိုက္ေၿခမႈန္းခ်င္ပံုရတယ္။ ဒီပလိုေမစီကိုမ်ားမ်ားသံုးတယ္ဆိုေပမဲ့ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုအတြက္ အသက္တမွ်အေရးႀကီးတယ္လို႔ထင္တ့ေ ဲ နရာေတြမွာ၊ ႏိုင္ငံရဲ႕ေခါင္းေဆာင္တိုင္းဟာ စစ္အင္အားသံုးေၿဖရွင္းမႈကို ႏွစ္သက္ေလ့ရိွႀကတယ္။

ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးၿမင္ကြင္းက်ယ္ႏွင့္က်ေနာ္တို႔ရဲ႕အနာဂတ္ ႏိုင္ငံတကာေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ၿပည္တြင္းမူဝါဒေရးရာမူဝါဒေတြန႔ႏ ဲ ိုင္ငံၿခားေရးရာမူဝါဒေတြကိုမိတ္ဆက္ေပးၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕တည္ေဆာက္ထားတဲ့အၿမင္ေတြကိုေသေသခ်ာခ်ာသံုးသပ္ရပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးရဲ႕အေၿခခံေမးခြန္းေတြၿဖစ္တ့ဲ ဘယ္သူ က ဘာေတြရသလဲ၊ ဘယ္လိုရေအာင္လုပ္မွာလဲ။ ဘာေႀကာင့္လဲ ( Who gets What, How and Why ?) ဆိုတ့ေ ဲ မးခြန္းေတြအတြက္ေလးေလးနက္နက္အေၿဖရဖို႔ႀကိဳးစားႀကည့္သင့္တယ္။ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးဆိုတာ ႏိုင္ငံၿခားေရးရာမူဝါဒေတြန႔က ဲ ၿဲြ ပားၿခားနားေနသလိုပိုမိုက်ယ္ၿပန္႔ေနပါတယ္။

အခန္း (၁) ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးဆိုတာ “အႏိုင္ရသူက အားလံုးကိုသိမ္းယူသာြ းၿခင္းလား (ဒါမွမဟုတ္) ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ အက်ိဳးၿဖစ္ေစတဲ့ပိုင္ဆိုင္မႈေတြလား ဒီသင္ခန္းစာကိုမေဆြးေႏြးခင္အေၿခခံက်တဲ့ေမးခြန္းေတြကိုႀကိဳတင္စဥ္းစားထားေစခ်င္ပါတယ္။ (၁) ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးဆိုတာ ႏိုင္ငံၿခားေရးရာမူဝါဒေတြန႔ဘ ဲ ယ္လိုကြာၿခားပါသလဲ။ (၂) ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးနယ္ပယ္မွာ ဘယ္သူေတြ၊ ဘယ္အရာေတြက အဓိကဇာတ္ေဆာင္ၿဖစ္သလဲ။ ကစားစရာနယ္ပယ္ကဘယ္မွာရိွေနသလဲ၊ ဘယ္အရာေတြလဲ။ (၃) ခင္ဗ်ားကေရာ-ဘယ္လိုမွန္ေၿပာင္းနဲ႔-ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးနယ္ပယ္ကိုႀကည့္ရႈမလဲ။ ဥပမာ- ယ်ထာဘူတဝါဒ လို႔ ေခၚတဲ့ Realist ေတြက အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ပါဝါလြန္ဆြဲပြဲေတြေပၚမွာအေၿခခံစဥ္းစားမယ္။ စိတ္ကူးဝါဒီ ( Idealist) ေတြက ဥပေဒ၊ ကိုယ္က်င့္သိကၡာနဲ႔ဆိုင္တ့အ ဲ ၿမင္ေတြအေပၚကေန ကမၻာေလာကရဲ႕အစီအစဥ္တည္ေဆာက္ပံုကိုႀကည့္မယ္။ တခ်ိဳ႕ ( Interdependence) ေတြက အခြင့္အေရးေတြန႔တ ဲ ဖ ဲြ က္ပါလာတတ္တဲ့ အႏၱရာယ္စက္ကြင္းေတြကိုစဥ္းစားႀကတယ္။ (၄) အေပးအယူလုပ္မႈဆိုတာဘာလဲ။ အေပးအယူလုပ္မႈ အဓိကအမ်ိဳးအစားေတြဟာဘာေတြလဲ။ (၅) ခင္ဗ်ားတေယာက္တည္းသြားမလား။ (ဒါမွမဟုတ္) ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးနယ္ပယ္မာွ အဓိကကစားေနတဲ့လူေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မလား။ (၆) တကယ္လို႔ ကစားပြဲကိုကစားေနသူေတြဟာ လြတ္လပ္စာြ စီးဆင္းသြားေနႀကတယ္ဆိုရင္ဘာေတြၿဖစ္လာႏိုင္သလဲ။ (၇) ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး က ကစားမဲ့ ကစားပြဲ ဟာဘယ္လိုပံုစံၿဖစ္မလဲ၊ မွန္မွန္ကန္ကန္မကစားႏိုင္မႈေႀကာင့္ေပၚေပါက္လာမဲ့ၿပႆနာေတြလား (ဒါမွမဟုတ္) မွန္ကန္တဲ့ပူးေပါင္းေဆာင္ရက ြ ္မႈလား။ (၈) ကြဲၿပားၿခားနားတဲ့အက်ိဳးစီးပြားေမွ်ာ္ကိုးမႈေတြရိွခ့ေ ဲ ပမဲ့ ႏွစ္ဘက္လံုးဆီကို အက်ိဳးရိွေစမဲ့သေဘာတူညီမႈတခုကိုမေရာက္ႏိုင္ဘူးလား။ (၉) အလုပ္ကိစၥေတြကို တခါးပိတ္ေၿပာေဆြးေႏြးတာနဲ႔ အပြင့္ေဆြးေႏြးတာ၊ဘယ္အရာကပိုၿပီးအၿမင္က်ယ္ရာေရာက္မယ္ထင္သလဲ။ (၁၀) ႏိုင္ငံၿခားေရးရာမူဝါဒေတြအေပၚမွာ ဦးေဆာင္ညႊန္ႀကားႏိုင္တ့ဲ အေၿခခံသေဘာတရားေတြရိွပါရဲလား။

အခန္း(၁) ၿဖစ္တဲ့ “ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးဆိုတာ အႏိုင္ရသူကအားလံုးကိုသိမ္းယူသြားၿခင္းလား ( ဒါမွမဟုတ္) ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္အက်ိဳးရိွေစမဲ့ပိုင္ဆိုင္မႈေတြလား” ကိုမစခင္ အထက္ပါ ေမးခြန္း (၁၀) ခုကိုႀကိဳတင္ၿပင္ဆင္ထားေစခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္စာစဥ္မွာဆံုႀကမယ္။

ေအာင္မိုးဝင္း

အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုမွာစာသင္ႀကားေနတဲ့၊ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံေက်ာင္းသားေတြဟာ စီပြားေရး၊ ဘ႑ာေရး၊ဆိုရွယ္ေလာ္ဂ်ီ၊ ဖီလိုေဆာ္ဖီေတြအၿပင္၊ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဘာသာရပ္ဆိုင္ရာနယ္ပယ္(၅) ခုကိုၿပီးဆံုးေအာင္ေလ့လာရပါတယ္။ အဲ့ဒါေတြက (၁) အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရး ( American Politics) ၊ (၂) ႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚမ်ား ( Political Philosophy) ၊ (၃) ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး ( International Relation) (၄) ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာေလ့လာစူးစမ္းမႈနည္းစံနစ္မ်ား ( Political Research Method) ၊ (၅) ႏိႈင္းယွဥ္ႏိုင္ငံေရးအၿဖစ္အပ်က္မ်ား ( Comparative Politics ) ဆိုတာေတြၿဖစ္တယ္။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးဘာသာရပ္န႔ဲ ေခတ္ၿပိဳင္ႏိုင္ငံေရးႏိႈင္းယွဥ္မႈေတြကိုေဇာင္းေပးတင္ၿပခ်င္ပါတယ္။