Elizabetansko Pozorište.docx
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Elizabetansko Pozorište.docx as PDF for free.
More details
- Words: 1,072
- Pages: 7
Univerzitet u Zenici Filozofski fakultet u Zenici Kulturalne studije – I ciklus IV godina, VII semestar akademska 2018/2019. godina zimski semestar nastavni predmet: Izvedbeno-scenska kultura ECTS: 4 (2P + 2V) predmetni nastavnik: dr. sc. Hazim Begagić, docent predmetni saradnik: BA Alen Šabanović, asistent datum: 16. 11. 2018. godine ime i prezime studenta-ice: Amina Bajramović
REFERAT
TEMA: Elizabetansko pozorište
1
SADRŽAJ
UVOD..................................................................................... 3 ELIZABETA I I PREPOROD .................................................. 3 POJAVA PRVIH POZORIŠTA U ENGLESKOJ .................. 4 BURBAGE, SHAKESPEAR I HENSLOW ........................... 4 James Burbage...................................................................... 4 William Shakespear .............................................................. 5 Phillip Henslow .................................................................... 5 PRIVATNA POZORIŠTA ..................................................... 5 ZAKLJUČAK ......................................................................... 6 LITERATURA ....................................................................... 7
2
UVOD Općepoznato je da igre i rituali, koji su bili preteča predstava, ali i same predstave sežu daleko u historiju i vežu se za mnoge prostore i epohe, poput Stare Grčke i Rima. Tako i u Engleskoj su predstave bile rasprostranjene, koje su se odigravale u privatnim salama, ili trgovima pred mnoštvom publike. Ali ono što je falilo u počecima pozorišnih izvedbi u Engleskoj, ono što je nedostajalo učesnicima, ali i gledaocima, jesu posebni prostori namijenjeni širim masama gledališta, ali i uopće. Takvi prostori, nazvani pozorištima ili teatrima, javljaju se u Engleskoj tek u vrijeme procvata kulture, umjetnosti i ekonomije, takozvanoj „zlatnoj elizabetanskoj eri“. Osim što su u ovom periodu izgrađena pozorišta, ono je značajno jer je iznjedrilo i poznata i priznata imena, koja su vezana za književnost i pozorišnu djelatnost, poput Williama Shakespearea. O svemu ovom, kao i mnogo čemu drugog, bit će više rečeno u nastavku teksta koji slijedi.
ELIZABETA I I PREPOROD U doba vladavine engleske kraljice Elizabete I dolazi do značajnog preporoda u mnogim oblastima, pa i u filozofiji i kulturi. Ova šesta, posljednja kraljica koja je potjecala iz kraljevske dinastije Tudor dovela je zaista do jačanja engleskog utjecaja u svijetu kakav do tada nije bio zabilježen. Period vladavine kraljice Elizabete I nerijetko se naziva i „zlatnom erom“ upravo zbog mnogih značajnih promjena i napretka koja su obilježila Englesku i dali joj jedan značajan pečat tog vremena. Ne samo da je Engleska zablistala u jednom raskošnom ruhu obnovljene ekonomije i upadnog povećanja moći i ugleda, nego je došlo i do značajnog porasta interesovanja i napretka u sferi kulture, a pogotovo u području književnosti, pozorišta i dramske umjetnosti.
3
POJAVA PRVIH POZORIŠTA U ENGLESKOJ
Engleska je odavno znala za glumu i praktikovanje dramskih predstava, ali one nisu imale posebno mjesto na kome su se izvodile, svoju zasebnu instituciju, niti su glumci u tim predstavama bili cijenjeni od strane publike kao u kasnijim periodima. Veliki doprinos u području teatra dalo je „zlatno doba“ vladavine kraljice Elizabete I, vrijeme procvata ekonomije i kulture. U mnogim ljudima počela je da se budi svijest i interes za predstave koje su se do tada odigravale isključivo na privatnim posjedima ili javnim trgovima. Zbog velikog interesovanja publike i pojave velikih imena na engleskoj sceni u 16. i 17. stoljeću dolazi do formiranja prvih objekata u gdje su predstave se počele izvoditi. Oni su bili otvorenog i zatvorenog tipa. U ona otvorenog tipa mogli su da pristupaju svi zainteresirani gledatelji, po nekoliko hiljada, koji su imali tu mogućnost da prate radnju predstava, dok su privatna pozorišta bila namijenjena užem krugu gledatelja.
BURBAGE, SHAKESPEAR I HENSLOW Iz ovog perioda izdvajaju se tri ličnosti, koje su doprinijele izgradnji pozorišta i izvedbi predstava u Engleskoj, a to su James Burbage, William Shakespear i Phillip Henslow.
James Burbage
James Burbage je bio po profesiji glumac, ali i stolar. On je 1576. godine izgradio prvo pozorište u Engleskoj, zgradu koju je nazvao Theatre. Glumački tim u to doba je podrazumijevao samo muškarce, u ulozi muških i ženskih likova, što je razlog da se pojavljuje uglavnom više muških likova u predstavama iz ovog perioda. Osim ovog pozorišta, sudjelovao je i u izgrdnji pozorišta Curtain te vodio i druga pozorišta. Njegovi sinovi su nastavili njegovim stopama i također bili dio pozorišnog tima. Od konstrukcija pozorišta Curtain 1599. godine izgrađeno i novo pozorište, Globe. Ono je izgorjelo kada se izvodila predstava Henrik VIII zbog specijalnih efekata koji su uključivali vatru, međutim, nedugo potom je obnovljeno. Bilo je u funkciji sve dok ga nisu 1642.godine zatvorili Puritanci. 4
William Shakespear William Shakespear je jedan od najznačajnijih predstavnika elizabetanskog doba. Bio je pjesnik i pisac drame čija djela i danas predstavljaju najvažnije komade u historiji. Iako je biografija o njemu štura i uspjelo se prnaći malo informacija o njegovom životu, ono štoje iza sebe ostavio, razna dramska djela, ono su što ga ovjekovječuje i izdvaja za razliku od ostalih. Neke od njegovih najpoznatijih drama su Romeo i Julija, Otelo, Hamlet, i dr. On je prvenstveno bio u glumačkoj skupini koja je izvodila predstave u Engleskoj, da bi kasnije kupio dionice Globe teatra i Blackfriarsa koje je vodio Burbage, i zajedno sa njim upravljao teatrima, gdje su se otjelovljavale njegove drame.
Phillip Henslow Phillip Henslow je bio finansijer, pokrovitelj i organizator pozorišta, iako se prije upuštanja u te vode bavio mnogim drugim poslovima. On je 1587. godine osnovao pozorište Rose, da bi 1600. godine osnovao i drugo pozorište pod nazivom Fortune. Po privremenom uništenju pozorišta Globe, 1613. godine, otvorio je i treće pozorište, nazvano Hope, koje je inače bilo zgrada u kojoj su se odvijale borbe medvjeda. Omogućavao je glumačkim grupama nastupe u njegovim pozorištima, te ugovarao s glumcima i piscima, tj.sklapao ugovore. Poznat je po spisima Diary u kome su sadržani vidovi organizacije teatra u tome periodu, te drugi spisi.
PRIVATNA POZORIŠTA Za razliku od pozorišta u kojima je i građanstvo moglo prisustvovati, privatna pozorišta su bila elitnog tipa, i nije bio u mogućnosti svako da prisustvuje predstavama. Ovo su bila pozorišta u koja se više ulagalo nego u ostala; nastupali su profesionalni izvođači, omogućena su bila mjesta za sve gledatelje, te su skuplje bile ulaznice. Jedno od ovakvih pozorišta je Blackfriars koje je vodio Burbage, a kasnije mu se pridružio i Shakespear.
5
ZAKLJUČAK
Procvat u području pozorišta i drame obilježje je elizabetanskog perioda. Elizabetanska pozorišta su bila prva u Engleskoj. U tom periodu je napisano više hiljada drama, od kojih je nekoliko i sačuvano. Žanrovi su sezali od tragedija, ka komedijama i historijskim komadima. Nedvojbeno jedan od najznačajnijih dramskih pisaca iz ovog perioda bio je William Shakespear, a kao osnivači pozorišta izdvajali su se James Burbage i Phillip Henslow. Nakon 1642., pod pritiskom Puritanaca, sva pozorišta se zatvaraju, nestaju ili bivaju uništena.
6
LITERATURA
1.
Snježana
B.,
KRATKI
PRILOZI
ZA
POVIJEST
KAZALIŠNE
PRODUKCIJE: Od rituala do redateljskog kazališta 2. www.enciklopedija.hr
7
REFERAT
TEMA: Elizabetansko pozorište
1
SADRŽAJ
UVOD..................................................................................... 3 ELIZABETA I I PREPOROD .................................................. 3 POJAVA PRVIH POZORIŠTA U ENGLESKOJ .................. 4 BURBAGE, SHAKESPEAR I HENSLOW ........................... 4 James Burbage...................................................................... 4 William Shakespear .............................................................. 5 Phillip Henslow .................................................................... 5 PRIVATNA POZORIŠTA ..................................................... 5 ZAKLJUČAK ......................................................................... 6 LITERATURA ....................................................................... 7
2
UVOD Općepoznato je da igre i rituali, koji su bili preteča predstava, ali i same predstave sežu daleko u historiju i vežu se za mnoge prostore i epohe, poput Stare Grčke i Rima. Tako i u Engleskoj su predstave bile rasprostranjene, koje su se odigravale u privatnim salama, ili trgovima pred mnoštvom publike. Ali ono što je falilo u počecima pozorišnih izvedbi u Engleskoj, ono što je nedostajalo učesnicima, ali i gledaocima, jesu posebni prostori namijenjeni širim masama gledališta, ali i uopće. Takvi prostori, nazvani pozorištima ili teatrima, javljaju se u Engleskoj tek u vrijeme procvata kulture, umjetnosti i ekonomije, takozvanoj „zlatnoj elizabetanskoj eri“. Osim što su u ovom periodu izgrađena pozorišta, ono je značajno jer je iznjedrilo i poznata i priznata imena, koja su vezana za književnost i pozorišnu djelatnost, poput Williama Shakespearea. O svemu ovom, kao i mnogo čemu drugog, bit će više rečeno u nastavku teksta koji slijedi.
ELIZABETA I I PREPOROD U doba vladavine engleske kraljice Elizabete I dolazi do značajnog preporoda u mnogim oblastima, pa i u filozofiji i kulturi. Ova šesta, posljednja kraljica koja je potjecala iz kraljevske dinastije Tudor dovela je zaista do jačanja engleskog utjecaja u svijetu kakav do tada nije bio zabilježen. Period vladavine kraljice Elizabete I nerijetko se naziva i „zlatnom erom“ upravo zbog mnogih značajnih promjena i napretka koja su obilježila Englesku i dali joj jedan značajan pečat tog vremena. Ne samo da je Engleska zablistala u jednom raskošnom ruhu obnovljene ekonomije i upadnog povećanja moći i ugleda, nego je došlo i do značajnog porasta interesovanja i napretka u sferi kulture, a pogotovo u području književnosti, pozorišta i dramske umjetnosti.
3
POJAVA PRVIH POZORIŠTA U ENGLESKOJ
Engleska je odavno znala za glumu i praktikovanje dramskih predstava, ali one nisu imale posebno mjesto na kome su se izvodile, svoju zasebnu instituciju, niti su glumci u tim predstavama bili cijenjeni od strane publike kao u kasnijim periodima. Veliki doprinos u području teatra dalo je „zlatno doba“ vladavine kraljice Elizabete I, vrijeme procvata ekonomije i kulture. U mnogim ljudima počela je da se budi svijest i interes za predstave koje su se do tada odigravale isključivo na privatnim posjedima ili javnim trgovima. Zbog velikog interesovanja publike i pojave velikih imena na engleskoj sceni u 16. i 17. stoljeću dolazi do formiranja prvih objekata u gdje su predstave se počele izvoditi. Oni su bili otvorenog i zatvorenog tipa. U ona otvorenog tipa mogli su da pristupaju svi zainteresirani gledatelji, po nekoliko hiljada, koji su imali tu mogućnost da prate radnju predstava, dok su privatna pozorišta bila namijenjena užem krugu gledatelja.
BURBAGE, SHAKESPEAR I HENSLOW Iz ovog perioda izdvajaju se tri ličnosti, koje su doprinijele izgradnji pozorišta i izvedbi predstava u Engleskoj, a to su James Burbage, William Shakespear i Phillip Henslow.
James Burbage
James Burbage je bio po profesiji glumac, ali i stolar. On je 1576. godine izgradio prvo pozorište u Engleskoj, zgradu koju je nazvao Theatre. Glumački tim u to doba je podrazumijevao samo muškarce, u ulozi muških i ženskih likova, što je razlog da se pojavljuje uglavnom više muških likova u predstavama iz ovog perioda. Osim ovog pozorišta, sudjelovao je i u izgrdnji pozorišta Curtain te vodio i druga pozorišta. Njegovi sinovi su nastavili njegovim stopama i također bili dio pozorišnog tima. Od konstrukcija pozorišta Curtain 1599. godine izgrađeno i novo pozorište, Globe. Ono je izgorjelo kada se izvodila predstava Henrik VIII zbog specijalnih efekata koji su uključivali vatru, međutim, nedugo potom je obnovljeno. Bilo je u funkciji sve dok ga nisu 1642.godine zatvorili Puritanci. 4
William Shakespear William Shakespear je jedan od najznačajnijih predstavnika elizabetanskog doba. Bio je pjesnik i pisac drame čija djela i danas predstavljaju najvažnije komade u historiji. Iako je biografija o njemu štura i uspjelo se prnaći malo informacija o njegovom životu, ono štoje iza sebe ostavio, razna dramska djela, ono su što ga ovjekovječuje i izdvaja za razliku od ostalih. Neke od njegovih najpoznatijih drama su Romeo i Julija, Otelo, Hamlet, i dr. On je prvenstveno bio u glumačkoj skupini koja je izvodila predstave u Engleskoj, da bi kasnije kupio dionice Globe teatra i Blackfriarsa koje je vodio Burbage, i zajedno sa njim upravljao teatrima, gdje su se otjelovljavale njegove drame.
Phillip Henslow Phillip Henslow je bio finansijer, pokrovitelj i organizator pozorišta, iako se prije upuštanja u te vode bavio mnogim drugim poslovima. On je 1587. godine osnovao pozorište Rose, da bi 1600. godine osnovao i drugo pozorište pod nazivom Fortune. Po privremenom uništenju pozorišta Globe, 1613. godine, otvorio je i treće pozorište, nazvano Hope, koje je inače bilo zgrada u kojoj su se odvijale borbe medvjeda. Omogućavao je glumačkim grupama nastupe u njegovim pozorištima, te ugovarao s glumcima i piscima, tj.sklapao ugovore. Poznat je po spisima Diary u kome su sadržani vidovi organizacije teatra u tome periodu, te drugi spisi.
PRIVATNA POZORIŠTA Za razliku od pozorišta u kojima je i građanstvo moglo prisustvovati, privatna pozorišta su bila elitnog tipa, i nije bio u mogućnosti svako da prisustvuje predstavama. Ovo su bila pozorišta u koja se više ulagalo nego u ostala; nastupali su profesionalni izvođači, omogućena su bila mjesta za sve gledatelje, te su skuplje bile ulaznice. Jedno od ovakvih pozorišta je Blackfriars koje je vodio Burbage, a kasnije mu se pridružio i Shakespear.
5
ZAKLJUČAK
Procvat u području pozorišta i drame obilježje je elizabetanskog perioda. Elizabetanska pozorišta su bila prva u Engleskoj. U tom periodu je napisano više hiljada drama, od kojih je nekoliko i sačuvano. Žanrovi su sezali od tragedija, ka komedijama i historijskim komadima. Nedvojbeno jedan od najznačajnijih dramskih pisaca iz ovog perioda bio je William Shakespear, a kao osnivači pozorišta izdvajali su se James Burbage i Phillip Henslow. Nakon 1642., pod pritiskom Puritanaca, sva pozorišta se zatvaraju, nestaju ili bivaju uništena.
6
LITERATURA
1.
Snježana
B.,
KRATKI
PRILOZI
ZA
POVIJEST
KAZALIŠNE
PRODUKCIJE: Od rituala do redateljskog kazališta 2. www.enciklopedija.hr
7
