โครงการวิจัย ยกระดับบริการสาธารณะโดยการมีส่วนร่วมของประชาชนที่ เชียงราย(people's Audit -par In Chiang Rai)

การยกระดับการใหบริการสาธารณะ โดยการมีสวนรวมของประชาชน (People’s Audit for Thailand) สถาบันพระปกเกลา

ดร. ถวิลวดี บุรีกุล ท.พ.อุทัยวรรณ กาญจนกามล

• เปนโครงการที่ดําเนินการโดยสถาบันพระปกเกลา รวมกับเครือขายหลายๆหนวยงาน อาทิ • สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ หรือ กพร. • โครงการพัฒนาแหงสหประชาชาติ หรือ UNDP • กรมสงเสริมการปกครองสวนทองถิ่น • หนวยงานราชการตางๆ และสถาบันการศึกษา • องคกรพัฒนาเอกชน

แนวคิด........

•ความจําเปนที่ตองใหประชาชนเขามามีสวนรวม ในการยกระดับการใหบริการสาธารณะที่รฐั และ ทองถิ่นจัดใหแกประชาชน เพราะจะทําใหประชาชนไดแสดงความพึงพอใจ ความตองการหรือความหวงกังวลตอการบริการ

•การสรางความเปนภาคีเพื่อการทํางาน รวมกัน •เกิดความไววางใจกันในการทํางาน • ผูใหบริการก็จะไดรับการรวมมือที่ดี ผูรับบริการซึง่ หมายถึงประชาชนก็จะ ไดรับการบริการที่ดี

•อะไรบางที่เปนการบริการสาธารณะ

การบริการสาธารณะคืออะไร •เปนกิจกรรมทีร่ ัฐบาลตองรับผิดชอบตอ ประชาชน ซึ่งมีทางเลือก หลายทาง ไมใชเพียงการออกกฎระเบียบหรือให งบประมาณไปดําเนินการ

•เปนการบริการเพื่อคนจํานวน มาก เปนการสรางความ รับผิดชอบตอสังคมและสราง ความไววางใจใหกับประชาชน

•ไมแสวงหากําไร •เปนไปเพื่อประโยชนสุข และคุณภาพชีวิตที่ดีของ ประชาชน

หลักการทีผ่ ูดําเนินการโครงการ People’s Audit ตองมีและยึดไวเพือ่ ใหสามารถ ดําเนินการใหสําเร็จคือ……

•การผูกมัดที่จะทํา และกําหนดไวเปน นโยบายสําคัญของหนวยงาน •ความชัดเจน ความเขาใจตรงกัน เขาใจ รวมกันในวัตถุประสงค เปาหมาย กระบวนการมีสวนรวม และขอมูล ยอนกลับที่ไดจากการประเมิน และที่ สําคัญมีกิจกรรมการมีสวนรวมและได สื่อสารกันเขาใจแลวดวย

•ความทั่วถึง - สรางการเขาถึงโครงการ

โดยทั่วถึงเพือ่ แนใจวาคนพืน้ ฐานตางกันก็ สามารถเขาถึงกิจกรรมนี้ไดเชนเดียวกัน •เคารพกันและกัน เพือ่ แนใจวาทุกคน รับผิดชอบรวมกันและยอมรับฟงความ คิดเห็นของผูอนื่

•มีความรับผิดชอบ

•เพื่อแนใจวาเจาหนาที่ ผูมีสวน รวม และประชาชนรับผิดชอบ รวมกัน •และแนใจวาโครงการนี้จะบรรลุ เพราะมีทรัพยากรตางๆ ตลอดจน ใหเวลาที่พอเพียง

•สํานึกรับผิดชอบ •เพื่อแนใจวาขอมูลที่ไดจากการประเมินเปน ระยะจากผลการมีสวนรวมไดรับการ ถายทอดใหผเู ขารวมทุกคน •และแสดงใหทราบวาผลการศึกษาที่ไดนี้ ถูกนําเขาไปสูกระบวนการกําหนดนโยบาย

•มีการรวมมือกัน •เพื่อแนใจวาหนวยงานตางๆเขามาเกี่ยวของ และ ปฏิบตั ิ รวมทั้งมีการกําหนดขอตกลงรวมกันวาจะ ดําเนินการรวมกัน

•ความไววางใจกัน •เพื่อแนใจวาการติดตอสื่อสารและมีการสราง ความสัมพันธกัน

•มีการบูรณาการ •การคิดเปนองครวม •การทํางานเปนพหุภาคี เพื่อแนใจวามีการมี สวนรวมอยางกวางขวางและครอบคลุมคน ทุกกลุมที่มีความสนใจและอาจไดรับ ผลกระทบจากการตัดสินใจของรัฐและ ทองถิ่น

โครงการวัดระดับการใหบริการของ หนวยงานของรัฐและองคกร ปกครองสวนทองถิ่นโดย กระบวนการมีสวนรวมของ ประชาชน

ทําอยางไรประชาชนจะไดรบั การบริการทีด่ ี ประเมินใหบริการของหนวยงานของรัฐและ องคกรปกครองสวนทองถิน่ โดยกระบวนการ มีสวนรวมของประชาชน

PEOPLE’S AUDIT

วัตถุประสงค • สรางความตระหนักในการมีสวนรวมของ ประชาชนในเรื่องของการใหบริการสาธารณะ • สรางองคความรูในการประเมิน • พัฒนารูปแบบการประเมิน • สรางเครือขายในการประเมิน

กระบวนการ

• เรียนรูจากการแนะนําของ ผูเชี่ยวชาญของ UNDP • สรรหาเครือขาย เชิญชวนใหเขารวม • เรียนรูจากประสบการณของประเทศ ตางๆโดยการสํารวจวรรณกรรม

•เรียนรูจากประสบการณของ ประเทศตางๆโดยการศึกษาดูงาน •สรุปผลการศึกษา •เชิญผูเชีย่ วชาญจากตางประเทศมา แนะนําวิธีการ ( Social Audit)

• รับความรูเพิ่มเติมในเรื่องเทคนิคของการมี สวนรวมและการบริการที่เปนเลิศ จาก วิทยากรประเทศฟลิปปนส • เรียนรูวิธีการตางๆเพิ่มเติมจากการเขารวม สัมมนาที่ประเทศฮองกง • สรุปรวบรวมสิง่ ที่ไดรับ • ตั้งคณะทํางานรางแนวทางการทํา People’s Audit ในประเทศไทย

•คณะทํางานจัดประชุม หารือราง แนวทางการฝกอบรมเพื่อดําเนิน โครงการและจัดทําคูมือในการทํา โครงการ •เขียนเอกสารประกอบการทํา โครงการ

•ทดสอบรูปแบบการแนะนําการทํา people’s audit •ปรับปรุงแนวทางการใหความรูในการทํา people’s audit

• รับสมัครหนวยงานเขารวมโครงการ • ทดลองดําเนินการในจังหวัดนํารอง • สรุปผลการดําเนินการ • ศึกษาเปรียบเทียบและสรุปบทเรียน

ศึกษาความเปนไปไดในการทําโครงการ และความตองการของหนวยงาน

จ. สกลนคร

จัดสัมมนาเรื่องหลักสูตร ในการสราง กระบวนการในการมีสวนรวม

โดยสรุป วิธีการดําเนินงาน • ระยะที่ 1

•เรียนรูรว มกัน สรางองคความรู เรียนรูจากประสบการณของหลาย ประเทศ •สรางเครือขาย ระยะที่ 2 ดําเนินการในพื้นที่นํารอง

แนวทางการทํางาน • การตกลงใจเขารวมเปนเครือขาย • สงพนักงาน เจาหนาทีม่ ารวมเรียนรูและรับ การฝกอบรม ควรเปนกลุมเดียวกันตลอด • รวมดําเนินกิจกรรม รับทราบผล ปรับปรุง อยางตอเนื่อง

ใชการทํางานที่ยึด หลักธรรมาภิบาล

จากแรงบันดาลใจ (inspiration) เกิดการปรับปรุงทันตาเห็น (Improvement)

ทําดวยใจ (Internalization)

นําไปสูก ารปฏิบัติ (Implementation)

สรางนวตกรรม ในการมีสวนรวม (Innovation)

สรางแรงบันดาลใจใหเกิดนวัตกรรม เพื่อใหบริการสาธารณะอยางมีสวนรวม อันจะนําไปสูการปรับปรุงการใหบริการ อยางตอเนื่อง

แนวคิดหลักในการเริ่มดําเนินการโครงการ head ความรู  ความรู

ปฏิการปฏิบัตบัติิ hand

ตระหนัก

ความตระหนัก

heart

ประชาชนตองมีสวนรวมอยางเต็มใจมิใชการบังคับ • การดําเนินการโครงการนี้เปนทัง้ การเริ่มดําเนินการจากผู ใหบริการที่ เรียกวา inside out • และเปนการเริ่มจากภายนอกโดยประชาชนและผูมีสว นได สวนเสียผลักดัน เรียกวา outside in • ทั้งสองวิธีจะรวมกันเปนหนึ่งเดียวเพื่อมุงสูการบริการที่ เปนเลิศเพื่อประชาชนอยางแทจริง

จากภายนอก (outside in)

•คนหาความตองการของประชาชน •การเขาถึงชุมชนทางบวก •การสรางกระบวนการมีสว นรวม

•การถกประเด็น...สนทนาอยางมีสวนรวม •การประชุมเชิงปฏิบัติการ •การวางแผน

เริ่มจากขางในหนวยงานเอง inside out

•การสรางการบริการทีเ่ ปนเลิศ

(Public Service Excellence Program)

การบูรณาการทั้ง 2 วิธี

•การเปนภาคีตอกัน •การสรางธรรมนูญการทํางาน

“ธรรมนูญพลเมือง”

การสรางตัวแบบในการดําเนินการ

•การวางแผนในการดําเนินการ •การประเมินผลแบบมีสวนรวม

•มีสวนรวมอยางแทจริง

•ปรับปรุงอยางตอเนือ่ ง •ผูรบั บริการพึงพอใจ

™โครงการนี้อาจเริ่มชาๆ และตองใชเวลาในการเรียนรู และสรางเครือขายในการทํางาน (แตเปนการเริ่มชาเพื่อเดินหนาอยางรวดเร็วในอนาคต แทนการเริ่มเร็วทําเร็วและในทีส่ ดุ ตองหยุดแกไขและมี ปญหาในทีส่ ดุ )

ทดลองใชแลวใน5 จังหวัด • • • • •

จังหวัดเชียงราย จังหวัดสกลนคร จังหวัดมหาสารคาม จังหวัดเพชรบุรี จังหวัดสงขลา

วงจรของการยกระดับการบริการสาธารณะแบบมีสวนรวม แรงบันดาลใจ สรางนวตกรรมในการบริการ

ปรับปรุงการบริการใหดีขึ้น นําไปปฏิบัติ

จากแรงบันดาลใจ (inspiration) เกิดการปรับปรุงทันตาเห็น (Improvement)

ทําดวยใจ (Internalization)

นําไปสูก ารปฏิบัติ (Implementation)

สรางนวตกรรม ในการมีสวนรวม (Innovation)

การยกระดับการใหบริการสาธารณะ โดยการมีสวนรวมของประชาชน (People’s Audit for Thailand)

พื้นที่จังหวัดเชียงราย สถาบันพระปกเกลา

อุทัยวรรณ กาญจนกามล

King Prajadhipok’s Institute

People’s Audit for Thailand

วัตถุประสงค เพื่อศึกษาถึงความสามารถและทักษะของหนวยงานราชการ พื้นที่อําเภอแมจนั จังหวัดเชียงราย ในการประยุกต ปรับใช กระบวนการยกระดับการใหบริการสาธารณะ โดยการ มีสวนรวมของประชาชนในหนวยงานของตนเอง

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute

People’s Audit for Thailand

พื้นที่การศึกษา 1) เขตเทศบาลตําบลแมจัน 2) เขตองคการบริหารสวนตําบลปาตึง อําเภอแมจัน จังหวัดเชียงราย งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute

People’s Audit for Thailand

หนวยงานราชการที่รวมโครงการในระดับพหุภาคีทองถิ่น 1) เทศบาลตําบลแมจัน อําเภอแมจัน 2) องคการบริหารสวนตําบลปาตึง อําเภอแมจัน 3) สถานีตํารวจภูธรอําเภอแมจนั 4) หนวยอนุรักษและจัดการตนน้ําแมจัน 5) สถานีอนามัยตําบลปาตึง อําเภอแมจัน องคกรประชาชนในอําเภอแมจัน 1) องคกรชุมชน ในเขตเทศบาลตําบลแมจัน 2) ชมรมผูส ูงายุ ชมรมแมบานและเยาวชน ตําบลปาตึง 3) กลุมเหมืองฝายลุมน้ําแมจัน 4)เครือขาย อสม. แมจัน 5) กลุมชนเผาอาขา และลาหู ในอําเภอแมจนั

King Prajadhipok’s Institute

People’s Audit for Thailand

ภายหลังจากการอบรมตามหลักสูตรการยกระดับบริการสาธารณะแลว ไดมีการลงนามในบันทึกชวยจํา (MOU) ระหวางผูแทนของหนวยงานที่เกี่ยวของ เพื่อใหเกิดการสนับสนุนการดําเนินการโครงการนํารองดังนี้ 1) ผูแทนจากสถาบันพระปกเกลา 2) นายกเทศมนตรีเทศบาลตําบลแมจัน 3) นายกองคการบริหารสวนตําบลปาตึง 4) ผูแทนจากสถาบันเสริมสรางพลังชุมชน

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute

People’s Audit for Thailand

กรณีศึกษา 1) การปรับปรุงการใหบริการสาธารณะ ของเทศบาลตําบลแมจัน

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute Audit for Thailand

People’s

กรณีศึกษา 2) การจัดการลุมน้ําของ เครือขายการจัดการลุมน้ําจัน

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute Audit for Thailand

People’s

กรณีศึกษา 3)การจัดทําใบแทนใบขับขี่เพื่อพี่นองบนพื้นที่สูง ที่ไมสามารถมีใบอนุญาตขับขี่

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute Audit for Thailand

People’s

กรณีศึกษา 4) การสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพชุมชน ของสถานีอนามัยตําบลปาตึง

*

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute Audit for Thailand

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

People’s

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute Thailand

• โอกาสในการมีสวนรวม • ภาวะผูนํา • บริบทขององคกร • โครงสรางและสัดสวนของประชาชน • การมีสวนรวมแบบเกือ้ กูล • ความรูในเรื่องการยกระดับบริการ • กระบวนการเขาถึงประชาชน • ชนิดของบริการสาธารณะ

People’s Audit for

พลังชุมชน ประสิทธิผล การมีสว นรวม

ปจจัยสําคัญที่มีผลตอความสําเร็จ ของโครงการนํารอง พื้นที่เชียงราย

King Prajadhipok’s Institute Thailand

People’s Audit for

การติดตามและประเมินผลกรณีศึกษาที่เห็นวาเปนปฏิบัติการที่ดที ี่สุด (best practice)

การสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพชุมชนของสถานีอนามัยตําบลปาตึง ปจจัยทีม่ ีผลตอความสําเร็จ 1) ทีมงานเจาหนาสาธารณสุขตําบล สวมบทบาท“ผูนําการเปลี่ยนแปลง” แสดงเจตนารมณที่จะเปดโอกาสใหประชาชนมีสวนรวมอยางแทจริง สามารถใชเทคโนโลยีการมีสวนรวม ในฐานะ ผูจุดประกาย ผูเอื้ออํานวย ผูประสานงานและผูเสริมสรางพลังกลุมไดอยางเหมาะสม 2) ผูนําธรรมชาติในชุมชน มีทักษะในการสื่อสาร 2 ทางไดอยางมีประสิทธิภาพ

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute Thailand

People’s Audit for

การติดตามและประเมินผลกรณีศึกษาที่เห็นวาเปนปฏิบัติการที่ดที ี่สุด (best practice) 3) มีการระดมสรรพกําลังจากพหุภาคีโดยมีเจาของสุขภาพรวมเปนเจาภาพอยางแข็งขัน 4) มีการเขาถึงชุมชนในเชิงบวก โดยเริ่มจากสิ่งที่ชาวบานมี อาทิ ภูมปิ ญญาทองถิ่น วัฒนธรรมชุมชน กอใหเกิดการเสริมสรางพลังชุมชนอยางแทจริง 5) บริบทขององคกร มีการบูรณาการงานสาธารณสุขไดอยางเหมาะสม โดยพลิกฟนวิถีชีวิตวัฒนธรรม ทองถื่นทีม่ ีคุณคา มากอกระแส กลุม พลัง ทั้งผูสูงอายุ แมบานและเยาวชน

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute Thailand

People’s Audit for

การติดตามและประเมินผลกรณีศึกษาที่เห็นวาเปนปฏิบัติการที่ดที ี่สุด (best practice)

6) การนําธรรมนูญพลเมืองหรือขอตกลงรวมกันระหวางพหุภาคีมาใช ทําใหเกิดพันธสัญญาที่ผนึกแนนมั่นคงตอกัน 7) โครงสรางและสัดสวนของประชาชนตอการมีสวนรวม 8)

ความรูในเรื่องการยกระดับบริการสาธารณะ

งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute Thailand

People’s Audit for

ความคิดเห็นของประชาชนในพื้นที่ตําบลแมจนั และตําบลปาตึงตอบริการสาธารณะ

ความพึงพอใจของประชาชน

การจัด การขยะ ความปลอดภัย สาธารณ ะ การพั ฒ นาสิ่ง แวดลอม งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

ก อน

หลัง

+/-

(n=500) 61.3

(n=500) 77.3

รอยละ

76.5

79.7

+3.2

85.5

82.7

-2.8

+16.0

Thai Politics Forum 2006

King Prajadhipok’s Institute Thailand

People’s Audit for

ก ารประเมิ นผ ลอย างมี ส วนรวม ในการสรางเสริมสุขภาพชุมชน

ใ นก ลุ ม ผู สู ง ายุ แม บ า นและ เย าวช น ตํ า บลป า ตึ ง อํ า เภอแม จั น เชี ย งราย

ตัวแปรของการเปลี่ยนแปลงชุมชน ค า เฉลี่ ย ค า มัธยฐาน ค า ฐานนิย ม พิ สยั

ความสามัค คี การมีสว นรวมในโครงการ สรา งเสริมสุข ภาพ สุข ภาพกาย สุข ภาพจิ ต ความอบอุนในครอบครัว ความมีชี วติ ชี วา

4.55

5

5

4-5

4.55

5

5

4-5

4.21

4

4

3-5

4.45

4.5

5

3-5

4.45

4

4

4-5

4.33

4

4

4-5

การประเมิ น อย า งมี ส ว  นร ว ม กลุ  ม ผู ส  ง ู อายุ แม บ า  น และเยาวชน King Prajadhipok’s Institute People’s Audit for Thailand

5

มีสวนรวมในโครงการฯ

4.55

มีชีวติ ชีวา

5

5

4.55

มีความสามัคคี

4.33

1

มีความอบอุน 5 ในครอบครัว

4.45

4.21

5

สุขภาพกายดี

4.45

5

งานสัามตึมนาการเมื องการปกครองไทย Thai Politics ตําบลป ง เชียงราย างเสริ มสุขForum ภาพชุ2006 มชน สุข2549 ภาพจิตดี โครงการสร

King Prajadhipok’s Institute

ริเริ่มจากรากหญา เรียนรูจากใจคน รองรับความตองการ ประชามิใชไพร งานสัมมนาการเมืองการปกครองไทย 2549

People’s Audit for Thailand

เรงศึกษาจากชุมชน รับรูคนคิดอะไร ไมหักหาญซึ่งน้ําใจ ตองกาวไปคูเ คียงกัน

Thai Politics Forum 2006