Kleuters en ICT Onderzoeksvraag: Ik onderzoek het nut van computergebruik bij kleuters, teneinde hierover een persoonlijke mening te vormen. Mijn persoonlijke leerdoel ligt in het feit dat ik te weinig weet van ICT gebruik in het basisonderwijs in het algemeen. In dit onderzoek focus ik op kleuters (vanwege mijn stage). Bewijs ICT is niet meer weg te denken uit onze samenleving. In veel gezinnen staat een computer in huis, deze maakt deel uit van de normale leefomgeving. Jonge kinderen komen in aanraking met de computer, gaan op onderzoek uit en willen experimenteren. Ze doen ervaringen op die een verrijking van de eigen ontwikkeling betekent (SLO, 2009). Kerndoelen Voor het primaire onderwijs zijn er geen kerndoelen geformuleerd op ICT-gebied. Er is wel een advies over de leerlijn ICT voor het primaire onderwijs. Hierin staat dat de eerste aanzet voor ICT gebruik al bij de kleuters moet plaatsvinden. Doel is vind ik zeker niet te hoog gegrepen, namelijk de computer bedienen. Hieronder valt de startknop van computer indrukken en de muispijl gericht bewegen over het scherm en aanwijzen (A. Manssen, 2006). Op dit moment ontbreekt er een standaard voor het aanleveren van ICT-vaardigheden. Competentie In het observatie-instrument "Kijk op ontwikkeling" (J. Jongerius en I. Markus, SLO, 2001) wordt de competentieontwikkeling (kerndoelen) van jonge kinderen in domeinen onderverdeeld. Per domein wordt beschreven hoe ICT een rol kan vervullen. Cognitieve competentie De leerkracht observeert of een kind de bedoeling van een computerspelletje begrijpt, deze kan uitleggen en ernaar kan handelen. Creatieve competentie De computerhoek, die voorzien is van speelse, avontuurlijk kindersoftware, is zeker één van de hoeken waar eigenschappen (horend tot de creatieve competentie) verder ontwikkeld en gestimuleerd kunnen worden. Motorische competentie De motorische competentie speelt een kleine rol in de computerhoek. De “muisvaardigheid” of “oog-hand coördinatie” voegt weinig toe aan de ontwikkeling van de motoriek van de kleuter. Sociaal-emotionele competentie Bij de sociaal-emotionele competentie staat de ontwikkeling van zelfvertrouwen en het vermogen tot samenwerken en rekening houden met anderen centraal: initiatief nemen, het verwoorden van eigen gevoelens, hulp vragen, gedrag en bedoelingen van anderen begrijpen en er adequaat op reageren. Ook deze eigenschappen komen volop aan bod in
de computerhoek: kinderen geven elkaar uitleg en aanwijzingen, doen elkaar na, of vechten om de muis. Dit kan alleen als ze niet door koptelefoons van elkaar geïsoleerd worden. Kortom, wat er rondom het scherm gebeurt, is minstens even belangrijk als wat er op het scherm gebeurt. Zintuiglijke competentie Ook bij het stimuleren van de zintuiglijke competentie, het vermogen om informatie uit de omgeving te begrijpen, toegroeiend naar symbolische informatie, kan de computer prima benut worden. Symbolische informatie Het gebruik van computers vormt extra herhalingsaanbod voor de centrale woorden en begrippen van een thema. Daarnaast zijn boeken (met plaatjes) en computerbeelden met geluid twee vormen van symbolische informatie. Symbolische informatie kan gekoppeld worden aan concrete ervaringen, deze verdubbeling kan tot een dieper inzicht bij de kleuter leiden. Conclusie Allereerst vind ik dat het belangrijk is om een rijke speel-leeromgeving in te richten waar kinderen samen allerlei dingen kunnen ontdekken. Vind ik dat de computer in de klas een waardevolle aanvulling op het bestaande aanbod vormt? De argumenten van de SLO die mij over de streep trekken is het nut van computergebruik voor sociaal-emotionele en zintuiglijke ontwikkeling. De toevoeging van symbolische informatieverdubbeling (horend bij zintuiglijke ontwikkeling) maken de argumenten nog sterker. Echter, het computergebruik in mijn stageklas en op de school van mijn kinderen is niet optimaal. Op beide scholen zitten de kleuters met koptelefoons op waardoor er niet gewerkt wordt aan de sociaal-emotionele competentie. Verder wordt computergebruik m.i. ook nog wel eens gezien als tijdverdrijf voor de wat lastigere kinderen. Computergebruik bij kleuters is zinvol als er duidelijke doelen gekoppeld worden aan het gebruik en als het gebruik afgestemd wordt op iedere individuele kleuter (gedifferentieerd). Online bronnen: SLO Primair Onderwijs (2009). Computeren met….. [4 paragrafen]. Compeuters en kleuters [site]. Beschikbaar: www.vve.slo.nl Manssen (2006, 15 januari). Inhoud Leerlijnen Basisvaardigheden ICT [1 paragraaf]. Computers in de klas [site]. Beschikbaar: www.manssen.nl/computersindeklas CITO, ECDL Nederland Toets-it, dé doorlopende ICT leerlijn [1 paragraaf]. Toets ict. De leerlijn voor ICT vaardigheden [site] Beschikbaar: www.toets-it.nl SLO Primair Onderwijs (2009). Kerndoelenboekje. Beschikbaar: www.slo.nl/primair/kerndoelen