Ndotja E Mjedisit Dhe Mbrojtja E Saj.pptx

UNIVERSITETI I PRIZRENIT “UKSHIN HOTI” Fakulteti i Edukimit - Programi fillor

PUNIM SEMINARIK Lënda: Edukimi mjedisor Tema: Ndotja dhe mbrojtja e mjedisit Profesori: Rifat Morina 1

3/27/19

Përmbajtja: 

Lidhja njeri-mjedis dhe ndotja e mjedisit



Shkaku dhe burimet e ndotjes së mjedisit



Shirat acidik



Ngrohja globale



Ndotja e ajrit dhe mbrojtja e saj



Ndotja e tokës dhe mbrojtja e saj



Ndotja e ujit dhe mbrojtja e saj

LIDHJA MJEDIS-NJERI DHE NDOTJA E MJEDISIT Mjedisi, në një fare mënyre përfaqëson vetë njeriun. Njeriu është në kontakt të përhershëm me ambientin që rrethon. Me ndotje nënkuptojmë ndryshimin kualitativ dhe kuantitativ të vecorive fizike, kimike dhe biologjike të komponenteve kryesore. Shkaktohet nga aktivitetet e njeriut dhe … fatkeqësitë natyrore.

3

3/27/19

SHKAKU DHE BURIMET E NDOTJES SE MJEDISIT Mbeturinat mund të jenë të gazta, të lëngëta dhe të ngurta. Si shkaqe kryesore që ndikojnë në ndotjen e mjedisit janë: • Zhvillimi i hovshëm industrial • Rritja e popullacionit • Përdorimi i materialeve të pazberthyeshme

Burimet kryesore të ndotjes së mjedisit janë: Shirat acidike, ngrohja globale, shkatërrimi i shtresës së ozonit, ndotja e ajrit, ndotja e lumenjëve dhe deteve, ndotja e tokës, etj.

4

3/27/19

SHIU ACIDIK  Shiu acidik shkaktohet kryesisht nga dy ndotës të rëndomtë të ajrit: Dyoksidi i sulfurit dhe oksidet e azotit. Këta ndotës udhëtojnë me mijëra kilometra në atmosferë dhe përzihen me avujt e ujit. Shirat acidik shkaktojnë probleme në organet e frymëmarrjes dhe shpejtojnë korrodimin e materialeve të ndryshme duke shkaktuar problem në ndërtesa, skulptura dhe monumente. Gjithashtu dëmtojnë edhe botën bimore … dhe shkaktojnë ngordhjen e gjallesave … ujore. 5

3/27/19

NGROHJA GLOBALE  Ngrohja globale është process në të cilën disa gazra të atmosferës (dioksidi i karbonit, avulli i ujit dhe metani) pengojnë shpërndarjen e nxehtësisë të Diellit nga toka në gjithësi. Pasojat e ngrohjes globale: • Ndryshimet e atmosferës, tokës, oqeaneve. • Rritja e avullimit nga oqeanet ( ndryshimi i të rreshurave). • Rritja e përmasave të shkretëtirës . • Shkrirja e akullnajave. • Zvogëlimi i tokës bujqësore dhe zvogëlimi i ushqimit. 6

3/27/19

NDOTJA E AJRIT DHE MBROJTJA E TIJ

 Zhvillimi i industrisë, përdorimi i makinave bën që ajri që thithim të jetë mjaft i ndotur sidomos në zonat urbane ku është e përqendruar edhe popullsia më e madhe. Ajri që thithim është i mbushur me elemente të rrezikshme për jetën si CO2, Pb, etj prandaj shfaqet një numër i madh sëmundjesh me rrezik të lartë për jetën si p.sh lloje të ndryshme të kancerit.

8

3/27/19

 Ndotja e ajrit është e ndryshme, në degë të industrisë ku përdoren kemikate, shkalla e ndotjes së ajrit është shumë e lartë dhe rrezikon shëndetin e punëtorëve dhe të banorëve përreth. Burimet kryesore që kanë ndikuar në rritjen e ndotjes së ajrit janë: përdorimi i mjeteve transportuese dhe djegia pa kontroll e mbeturinave.

9

3/27/19

BURIMI I NDOTJES SE AJRIT NE KOSOVE  Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka dal me raport se Kosova është vend i rrezikuar sa i përket ndotjes së ajrit. Një ndër burimet kryesore të ndotjes së ajrit në Kosovë janë termocentralet Kosova A dhe B. Njëra ndër arsyet kryesore që këta dy cilësohen si ndotësit më të mëdhenjë janë se përdorim teknologji të vjetër dhe mjetet djegëse për të krijuar energji elektrike dhe nuk kanë masa mbrojtëse për zvogëlimin e ndotjes së ajrit si p.sh filterat.

10

3/27/19

PARANDALIMI I NDOTJES SE AJRIT  Rritja e numrit të pemëve në zonat urbane  Përdorimi i gazit natyror në vend të qymyrit dhe drurit  Shmangia e përdorimit të veturave  Pëdrorimi i transportit publik  Blerja e produkteve të ricikluara

11

3/27/19

NDOTJA E TOKES DHE MBROJTJA E SAJ

 Toka është mjedisi kryesor mbi rruzullin tokësor ku jetojnë të gjitha gjallesat. Cdo ngjarje ,veprim që prish vecoritë dhe cilësitë natyrore të kësaj hapësire jetike emërtohet si ndotje e tokës. Nga ndotja e tokës në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë preken të gjitha gjallesat.

13

3/27/19

SHKAQET E NDOTJES SE TOKES Shumica e faktorëve që ndikojnë në ndotjen e tokës vijnë nga shkaqe njerëzore ku ndër më kryesoret janë: • Lënia në mënyrë direkte në natyrë e mbeturinave shtëpiake dhe mbetjeve industriale. • Gazrat e shkarkuara,pesticidet dhe plehrat kimike. • Përzierja me tokën nëpërmjet rreshjeve dhe gazrave të dëmshme që ndotin ajrin. • Erozionet që vijnë nga shkatërrimi i pyjeve. (shpyllëzimi)

14

3/27/19

PARANDALIMI I NDOTJES SE TOKES Metalet e rënda, gazrat dhe mbetjet e tjera që grumbullohen në tokë prishin zhvillimin dhe cilësinë e bimëve. Këto ndryshime negative që ndodhin në tokë, ndjekin zingjirin ushqyes dhe përcillen deri tek bimët, kafshët dhe njerëzit. Tani për t’i parandaluar këto dëme duhet që pesticidet dhe plehrat të përdoren në masën që të mos e dëmtojnë token. Mbetjet e ngurta të pa-riciklueshme duhen kthyer në gjendje të padëmshme me metodën e përshtatshme. Në vecanti ujërat e përdorur që përmbajnë lëndë të rrezikshme nuk duhen lëshuar në tokë pa u pastruar. Duhet rritur niveli I vetëdijes shoqërore mbi cështjen e ndotjes së tokës. 15

3/27/19

 Ndotja e tokës ndikon në përmasa serioze ekosistemin dhe rrezikon edhe jetën e njeriut, por edhe tv gjallesave të tjera. Për një të ardhme më të shëndetshme dhe një botë të jetueshme është në përgjegjësinë e gjithësecilit që ta mbajë të pastër tokën.

DITA E TOKES- 22 PRILL

16

3/27/19

NDOTJA E UJIT DHE MBROJTJA E TIJ

 Toka quhet “Planeti Blu” sepse uji mbulon mbi 70% të sipërfaqes së saj, megjithatë vetëm 0.6% e kësaj sasie uji është i përshtatshëm për t’u pirë. Uji gjendet në lumenjë, liqene, dete, oqeane, akullnaja si dhe në tokë e nën të dhe ndotja e këtyre është shkak i dëmtimit të shëndetit të njeriut, gjallesave të tjera si dhe mjedisit natyror.  Ndotja e ujit mund të jetë nga një numër i madh burimesh të ndryshme. Kemi ndotje që vjen nga një burim i vetëm, por edhe nga shumë burime. Po ashtu kemi lloje të ndotjes që ndikojnë vetëm në zonën që rrethon burimi, por ndonjëherë ndotja mund të ndikoj qindra milje larg burimit.

18

3/27/19

MENYRAT E NDOTJES SE UJIT Uji mund të ndotet në shumë mënyra. Disa nga këto janë: • Fabrikat kur lëshojnë kemikate në ujë. • Aksidentet e transportit ujor. • Sapuni dhe detergjentet. • Ujërat e zeza. • Përdorimi i plehërave nga fermerët. • Fabrikat kur lëshojnë kemikate në ajër- shiu acidik.

19

3/27/19

NDOTJA E UJERAVE NENTOKESOR  Një pjesë e madhe e ujit të tokës gjendet nën tokë. Kur ndotësit lëshohen nga toka dhe e bëjnë rrugën e tyre deri te ujërat nëntokësor, ndodh ndotja e tyre. Ndotja mund të ndodh nga deponitë, kanalizimet,plehërat që i përdorim në bujqësi, etj.  Përdorimi i ujërave të ndotura nëntoksor shkakton rreziqe për shëndetin si dhe sëmundje të ndryshme.

20

3/27/19

PARANDALIMI I NDOTJES SE UJIT  Masat që duhet të merren për ta zvogëluar ndotjen e ujit janë: • Fabrikat duhet të shmangin hedhjen e mbeturinave në ujë. • Ata që i hedhin mbeturinat në ujë duhet të gjobiten. • Ujërat e zeza të pastrohen para se të derdhen në lumenjë ose dete. • Riciklimi i mbeturinave. • Të kontrollohen anijet para se të bëjnë transportin.

21

3/27/19

“Dikur natyra e ka frikësuar njeriun, kurse sot njeriu e frikëson natyrën.” -Jak Iv Kusto-

 Punuar nga: Vesë Zhuri Melisa Jurush Dua Gaxholli Semra Alija